IKASKIDEEN ARTEKO TRATU TXARRAK EUSKADIN...Bullyingari buruzko lehen ikerketa 2004-05 ikasturtean...

IKASKIDEEN ARTEKOTRATU TXARRAK

EUSKADINLehen txostena · Iraila 2008

Argitaraldia: 2008ko azaroa© ISEI•IVEI

ARGITARATZAILEA:ISEI-IVEIIrakas-sistema Ebaluatu eta Ikertzeko ErakundeaAsturias 9, 3.- 48015 BilboTel.: 94 476 06 04 – Faxa: 94 476 37 [email protected] - www.isei-ivei.net

IKERKETAREN KOORDINATZAILEA:Paz Martínez Fernández de Larrinoa

TXOSTENA EGIN DUTENAK:Alicia Sáinz MartínezAraceli Angulo VargasCristina Elorza Ibáñez de GaunaYolanda Méndez Usillos

AHOLKULARITZA ETA GAINBEGIRATZE TEKNIKOA:Eduardo Ubieta Muñuzuri

DISEÑO:Onoff Imagen y Comunicación / www.eonoff.com

AURKIBIDEA

1. IKERKETAREN IKUSMOLDEA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5

2. BULLYING IKERLANAREN EZAUGARRIAK . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9

3. EMAITZAK . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 133.1. Emaitza orokorrak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15

3.2. Lehen Hezkuntzako emaitzak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22

3.3. DBHko emaitzak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34

3.4. Zuzendaritza Taldeetako emaitzak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48

4. ONDORIO OROKORRAK . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51

AURKIBIDEA3

1IKERKETAREN IKUSMOLDEA

1.1. BERDINEN ARTEKO TRATU TXARREN DEFINIZIOA

Berdinen arteko tratu txarren ezaugarriak honako hauek dira:

• Nahita egindako ekintzak dira; helburua min egitea da, beldurra, larrimina... eragitea.

• Erasotzailearen eta biktimaren arteko harreman asimetrikoa da: botere maila, erreala ala alegiazkoa,ezberdina dute.

• Denboran zehar behin eta berriro errepikatzen dira. Sarritan gertatzen dira.

“Pertsona baten edo gehiagoren jokaera negatiboa (kaltegarria) da, nekez defenda daitekeen beste pertsona baten kon-tra zuzendua, nahita egindakoa eta errepikatzen dena” (Olweus 2005).

Arazo horri buruzko ikerlan ezberdinak egin badira ere, oraindik ez da aho batez onartu ikastetxeetako berdinen artekotratu txarrak definitzen dituen terminorik. Horregatik ikerlan honetan “ikaskideen arteko tratu txarrak” terminoarenbarruan egoera horiek izendatzeko erabili ohi diren beste termino batzuk sartuko dira, hala nola tratu txarrak, berdinenarteko abusua edo jazarpena, bullyinga, eskolako indarkeria eta abar.

1.2. TRATU TXAR MOTAK

Ikastetxeen inguruneko tratu txarren ezaugarriak hobeto ulertzeko, DBHko galdera sortan ageri diren 15 jokaerak sei mul-tzotan bildu dira, tratu txar mota ezberdinen arabera. Lehen Hezkuntzako ikasleentzako galdera sortan ageri diren 13 jokae-rak tratu txar mota ezberdinei dagozkien bost multzotan bildu dira:

Tipos de maltrato 2008 Educación Primaria Educación Secundaria Obligatoria

Ahozko tratu txarrak • Iraintzen naute • Iraintzen naute • Izengoitiak jartzen dizkidate • Izengoitiak jartzen dizkidate • Nitaz txarto hitz egiten dute • Nitaz txarto hitz egiten dute

Gizarte-baztertzea • Ez didate kasurik egiten (paso egiten dute) • Ez didate kasurik egiten (paso egiten dute)• Ez didate parte hartzen uzten • Ez didate parte hartzen uzten

Gauzei erasotzea • Gauzak ezkutatzen dizkidate • Gauzak ezkutatzen dizkidate • Gauzak apurtzen dizkidate • Gauzak apurtzen dizkidate • Gauzak lapurtzen dizkidate • Gauzak lapurtzen dizkidate

Tratu txar fisikoak • Jotzen naute • Jotzen naute• Egin nahi ez ditudan gauzak egitera • Egin nahi ez ditudan gauzak egitera

behartzen naute behartzen naute• Makilekin mehatxatzen naute • Makilekin mehatxatzen naute • Beldurtze hutsagatik mehatxatzen naute • Beldurtze hutsagatik mehatxatzen naute

Ciberbullyinga • Mezuak bidaltzen dizkidate mugikorraz, • Mezuak bidaltzen dizkidate mugikorraz,e-mailez edo txatez mehatxatzeko, iraintzeko... e-mailez edo txatez mehatxatzeko, iraintzeko...

• Mugikorraz egoera laidogarrietan grabatzen nautemehatxatzeko... eta mugikorraren edo Internetenbidez. beste ikaskide batzuei pasatzen diete

Sexu jazarpena • Sexualki jazartzen didate

IKERKETAREN IKUSMOLDEA7

1.3. NOLA KALKULATU DA TRATU TXARREN ADIERAZLE OROKORRA?

Tratu txarren adierazle orokorraren balioa tratu txarretako 12 jokaeretako bat gutxienez “sarritan” edo “beti”sufritu duten ikasleak kontuan harturik kalkulatu da. Jarraian zehazten diren 12 jokaera horiek komunak dira LHneta DBHn 2005eko eta 2008ko ikerlanetan, informazioa konparatzea bermatu ahal izateko:

1.4. ADIERAZLEAREN KALKULUA TRATU TXAR MOTA EZBERDINENARABERA

Adierazlearen balioa tratu txar motaren arabera kalkulatzeko hurrengo multzo hauetako jokaera bat gutxie-nez “sarritan” edo “beti” sufritu dutela dioten ikasleak kontuan hartu dira:

IKASKIDEEN ARTEKO TRATU TXARRAK EUSKADIN 20088

Iraintzen nauteIzengoitiak jartzen dizkidateNitaz txarto hitz egiten dute

Gauzak ezkutatzen dizkidateGauzak apurtzen dizkidateGauzak lapurtzen dizkidate

Ez didate kasurik egiten (paso egiten dute)Ez didate parte hartzen uzten

Jotzen nauteEgin nahi ez ditudan gauzak egitera behartzen nauteMakilekin mehatxatzen nauteBeldurtze hutsagatik mehatxatzen naute

• Ahozko tratu txarrak:

– Iraintzen naute.

– Izengoitiak jartzen dizkidate.

– Nitaz txarto hitz egiten dute.

• Biktimaren gizarte-baztertzea:

– Ez didate kasurik egiten (paso egiten dute).

– Ez didate parte hartzen uzten.

• Tratu txar fisikoak:

– Jotzen naute.

– Egin nahi ez ditudan gauzak egitera behartzennaute.

– Makilekin mehatxatzen naute.

– Beldurtze hutsagatik mehatxatzen naute.

• Biktimaren gauzei erasotzea:

– Gauzak ezkutatzen dizkidate.

– Gauzak apurtzen dizkidate.

– Gauzak lapurtzen dizkidate.

• Sexu jazarpena (DBHn bakarrik):

– Sexualki jazartzen didate.

• Ciberbullyinga:

– Telefono mugikorraz, e-mailez edo txatez me-zuak bidaltzen dizkidate mehatxatzeko, beldur-tzeko edo nitaz barre egiteko.

– Telefono mugikorraz egoera laidogarrietan gra-batzen naute, gero beste kide batzuei pasatzekoedo Interneten eskegitzeko (DBHn bakarrik).

2BULLYING IKERLANAREN EZAUGARRIAK

Bullyingari buruzko lehen ikerketa 2004-05 ikasturtean egin zen. Bi galdera sorta banatu ziren: bata ikasleentzakoa,

Herritarren Defendatzailearen ikerlanerako eskolako indarkeriari buruz prestatutako galdera sorta (Madril, 1999) baina

Kontrol Zerrendarekin (Arora, 1989) osatua; eta bestea ikastetxeko zuzendaritza taldearentzakoa.

Bigarren ikerketa, Eusko Legebiltzarrak Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailari 2007ko martxoaren 2an hala eska-

turik, 2007-08 ikasturtean burutu da, antzerako baldintzekin ikaskideen arteko tratu txarren bilakaera neurtzeko

asmoz.

Aplikazio hori webaren bidez burutu da oso-osorik: ikastetxeetako datuen bilketa, zuzendaritza taldeentzako galdera

sortak eta baita ikasleentzako galdera sortak ere.

Aipatu beharrekoa da ikastetxeen eta ikasleen laguntza, galdera sortak informatika programa baten bidez inolako ara-

zorik gabe bete baitituzte.

ISEI-IVEItik aplikazioaren kontrola “in situ” egin da LHko eta DBHko 164 ikastetxeen %5ean.

Ikasleentzako galdera sortak hurrengo ezaugarri hauek ditu:

• Ikasle guztiek galdera guztiei erantzun behar izan diete.

• Ikasleari galderatik kanpo geratzeko aukera galdera guztietan eman zaio honelako erantzunen bidez: “ez dut inoiz

horrelakorik ikusi”, “ez dut inor zirikatzen”, “ez zait inoiz gertatu”, “ez dakit zer egiten duten” eta abar.

• Galderak hiru ikuspuntu ezberdinetatik egiten dira: lekukoaren ikuspuntutik, biktimaren ikuspuntutik eta erasotzai-

learen ikuspuntutik. Ikerketan parte hartu duten ikasleak lekukoaren, biktimaren edo erasotzailearen lekuan jartzen

dira galdera sortan aurkezten zaizkien jokaeren aurrean.

• Jokaerez gain, horiek non gertatzen diren ere aztertzen da, beste zenbait alderdirekin batera, hala nola biktimaren

erreakzioa, inguruko jendearen erreakzioa eta abar.

• Galdera sortak hiru mota ezberdinetako galderak ditu:

– Erantzuna mailakatzea eskatzen duten galderak: “inoiz ere ez”, “batzuetan”, “sarritan” eta “beti”.

– Erantzun bakarra hautatzea eskatzen duten galderak.

– Erantzun bat edo batzuk hautatzeko aukera ematen duten galderak.

Txosten honetako grafikoak honelako ohar argigarriekin aurkezten dira:

• “Sarritan” eta “beti” aukeretako ehuneko metatua: “inoiz ere ez”, “batzuetan”, “sarritan” eta “beti” aukerak

dituzten galderei dagozkien grafikoetan ageri da. Galderari erantzun dioten ikasle guztien artean, “sarritan” eta

“beti” erantzun duten ikasleen ehunekoa adierazten du.

• (Ikasle guztiak kontuan izanik): ehunekoak kasu honetan lagineko ikasle guztien erantzunak kontuan izanik kalku-

latzen dira.

– Galderak ikaslearengandik erantzun bakar bat eskatzen duenean, grafikoetan ageri diren ehunekoen batura

%100 da, adibidez honelako galderetan: “Beldurra arrazoi ezberdinengatik sentitu daiteke. Ikastetxera etortzeko

beldurrik izan duzu inoiz ikasturte honetan? Zuk pentsatzen duzunera gehien hurbiltzen den aukeran klik egin”

(ikus 21. grafikoa).

– Galderak erantzun bat baino gehiagorako aukera ematen duenean, grafikoetan ageri diren ehunekoen batura

%100 baino gehiago da, adibidez honelako galderetan: Zein da irakasleekiko horrela sentitzeko arrazoi nagusia?

Zuk pentsatzen duzunera gehien hurbiltzen den aukeran edo aukeretan klik egin” (ikus 24. grafikoa).

Laginen ezaugarriak etapa bakoitzaren atalean aurkezten dira.

2004-2005 ikasturtean galdera sorta DBHn azaroan pasa zen eta LHn martxoan. Ikasturte honetan datu bilketa aldi

berean egin da bi etapetan, apirilean.

2008ko ikerketan aldaketa batzuk egin dira 2005eko ikerketarekiko, hauek hain zuzen ere:

BULLYING IKERLANAREN EZAUGARRIAK11

• Elementu berri bat sartu da: tratu txarren behaketa teknologia berrien bidez egitea, hala nola, ordenagailu bidez-ko mezuak, telefono mugikorra, txatak... Modalitate honi ciberbullying izena eman zaio.

• Ikasleen galdera sortako 10., 11. eta 12. galderak moldatu egin dira. Galdera horiek tratu txarrak gertatzen dire-neko egoerei dagozkie. Behatu beharreko egoerak bost multzotan banatu dira, tratu txar mota ezberdinen arabe-ra: ahozko tratu txarrak, gizarte-baztertzea, tratu txar fisikoak, gauzei erasotzea eta ciberbullyinga.

Aldaketa horiek eragotzi egiten dute 2005ean ikertu ziren zenbat alderdi zuzenki konparatzea, hain zuzen ere, tratutxarrak non gertatzen diren, nortzuek ematen dituzten eta pertsona horiek non egoten diren. Elementu horiek, tratutxar moten arabera aztertuz gero, zeharka bakarrik konpara daitezke.

• Elementu bat kendu da: 2005ean moldatutako tresnatik (ARORA, 1989) atera zen bullying indizea kendu da.Oraingoan Herritarren Defendatzailearen ikerlanetan erabili den galdera sorta bakarrik hartu da kontutan, 2005eanbezala ezinbesteko tresna izan delarik, ikastetxeetako tratu txarrak ebaluatzeko indartsuagoa baita. Tratu txar motaezberdinak zehazkiago bereizteko aukera ematen du eta hobeto moldatzen da ikastetxetik har daitezkeen neurrie-tara. Gainera, era ezberdinetako ikerlanetan erabiltzen denez, datuak beste egoera batzuetako datuekin konpara-tzeko aukera ematen duen tresna da

Bullying indizearen ordez, tratu txarren adierazle orokorra kalkulatu da. Adierazle hau tratu txarretako 12 jokaere-tako bat gutxienez “sarritan” edo “beti” sufritu duten ikasleen ehunekotik ateratzen da.


3EMAITZAK

3.1. EMAITZA OROKORRAK

3.1.1. Tratu txarren adierazle orokorraren bilakaera

Tratu txarrak jasan dituztela dioten ikasleen ehunekoa jaitsi egin da 2005eko ikerketarekiko. Jaitsiera bi etapetan ger-tatu da. Lehen Hezkuntzan jaitsiera %2 ingurukoa izan da eta DBHn %1,3koa.

EMAITZAK15

Iraintzen nauteIzengoitiak jartzen dizkidateNitaz txarto hitz egiten dute

Gauzak ezkutatzen dizkidateGauzak apurtzen dizkidateGauzak lapurtzen dizkidate

Ez didate kasurik egiten (paso egiten dute)Ez didate parte hartzen uzten

Jotzen nauteEgin nahi ez ditudan gauzak egitera behartzen nauteMakilekin mehatxatzen nauteBeldurtze hutsagatik mehatxatzen naute

Tratu txarren adierazle orokorra.Aipatutako 12 tratu txarretako jokaeretako bat gutxienez “sarritan” eta

“beti” jasan duten ikasleen ehunekoa adierazten du.

1. grafikoa. Tratu txarren biktimak etapa eta urte ezberdinetan*

2008. urtea 2005. urtea

Lehen Hezkuntza

15,5

25

20

15

10

5

0DBH

17,7

10,611,9

* Sarritan edo beti tratu txarren bat gutxienez sufritu dutela dioten ikasleen ehunekoa.

%

2008an tratu txarretako jokaeretako bat gutxienez “sarritan” eta “beti” jasan dutela dioten mutilen ehunekoa nes-kena baino handiagoa da, %3 inguru handiagoa Lehen Hezkuntzan eta %1,4 handiagoa DBHn.

Datuak 2005ekoekin konparatzen baditugu, Lehen Hezkuntzan mutilen eta nesken arteko ezberdintasuna antzerakoada, baina DBHn ezberdintasuna gutxitu egin da, 2005ean 3 puntukoa izatetik 2008an 1,4 puntukoa izatera pasadelarik.

Grafikoan ikus daitekeenez, sexuaren, etaparen eta urtearen araberako gorabeheren kurbak oso antzerakoak dira.

2005eko ikerketarekin konparaturik, ehunekoak, dirudienez, apur bat jaitsi dira maila guztietan, jaitsiera garrantzitsubakarra LH 5ekoa izan bada ere (gainerako mailetan ezberdintasuna ez da adierazgarria).


2. grafikoa. Tratu txarren biktimak* sexuaren, etaparen etaurtearen arabera


Lehen Hezk. 2008

25

20

15

10

5

0

%

MutilakNeskak

16,9

11,314,0

9,9

DBH 2008 Lehen Hezk. 2005 DBH 2005

19,2

16,1 13,3

10,5

LH 5

25

20

15

10

5

0

%

2005. urtea2008. urtea

18,317,1

15,6 15,4

LH 6 DBH 1 DBH 2

12,8

14,6

13,7

DBH 3 DBH 4

14,8

9,3

8,3

8,3

7,8

3. grafikoa. Tratu txarren adierazle orokorraren bilakaera urtearen eta mailaren arabera*.


Bilakaera maila ezberdinetan zehar aztertzen bada (LHko 5. mailatik DBHko 4. mailara), datuek maila guztietan jai-tsiera txikia erakusten badute ere, aldaketa DBHko 2. eta 3. mailen artean gertatzen da. DBHko azken zikloko ikasle-ek gainerako mailetakoek baino tratu txar gutxiago jasaten dutela esaten dute.

2005ean LH 5eko eta DBH 4ko ehunekoen arteko aldea 10 puntukoa izan zen eta 2008an aldea 8 puntukoa izanda.

3.1.2. Tratu txar mota ezberdinen azterketa

Lehen Hezkuntzan: tratu txar mota ezberdinei dagozkien 5 multzotan bildu dira, hurrengo taulan adierazten denbezala.

Tratu txar motak 2008ko ikerketan 2005ko ikerketan Lehen Hezkuntzan lotutako jokaerak lotutako jokaerak

Ahozko tratu txarrak • Iraintzen naute • Iraintzen naute

• Izengoitiak jartzen dizkidate • Izengoitiak jartzen dizkidate

• Nitaz txarto hitz egiten dute • Nitaz txarto hitz egiten dute

Gizarte-baztertzea • Ez didate kasurik egiten (paso egiten dute) • Ez didate kasurik egiten (paso egiten dute)

• Ez didate parte hartzen uzten • Ez didate parte hartzen uzten

Gauzei erasotzea • Gauzak ezkutatzen dizkidate • Gauzak ezkutatzen dizkidate

• Gauzak apurtzen dizkidate • Gauzak apurtzen dizkidate

• Gauzak lapurtzen dizkidate • Gauzak lapurtzen dizkidate

Tratu txar fisikoak • Jotzen naute • Jotzen naute

• Egin nahi ez ditudan gauzak egitera • Egin nahi ez ditudan gauzak egitera behartzen naute behartzen naute

• Makilekin mehatxatzen naute • Makilekin mehatxatzen naute

• Beldurtze hutsagatik mehatxatzen naute • Beldurtze hutsagatik mehatxatzen naute

Ciberbullyinga • Telefono mugikorraz, e-mailez edo txatez mezuak bidaltzen dizkidate mehatxatzeko,beldurtzeko eta abar

EMAITZAK17

Adierazlearen balioa tratu txar motaren arabera kalkulatzeko hurrengo multzo hauetako jokaerabat gutxienez “sarritan” edo “beti” sufritu dutela dioten ikasleak kontuan hartu dira.

Derrigorrezko Bigarren Hezkuntzan: tratu txar mota ezberdinei dagozkien 6 multzotan bildu dira, hurrengo taulanadierazten den bezala.

Tratu txar motak 2008ko ikerketan 2005ko ikerketanDBH lotutako jokaerak lotutako jokaerak

Ahozko tratu txarrak • Iraintzen naute • Iraintzen naute• Izengoitiak jartzen dizkidate • Izengoitiak jartzen dizkidate• Nitaz txarto hitz egiten dute • Nitaz txarto hitz egiten dute

Gizarte-baztertzea • Ez didate kasurik egiten (paso egiten dute) • Ez didate kasurik egiten (paso egiten dute)• Ez didate parte hartzen uzten • Ez didate parte hartzen uzten

Gauzei erasotzea • Gauzak ezkutatzen dizkidate • Gauzak ezkutatzen dizkidate• Gauzak apurtzen dizkidate • Gauzak apurtzen dizkidate• Gauzak lapurtzen dizkidate • Gauzak lapurtzen dizkidate

Tratu txar fisikoak • Jotzen naute • Jotzen naute• Egin nahi ez ditudan gauzak egitera • Egin nahi ez ditudan gauzak egitera

behartzen naute behartzen naute• Makilekin mehatxatzen naute • Makilekin mehatxatzen naute• Beldurtze hutsagatik mehatxatzen naute • Beldurtze hutsagatik mehatxatzen naute

Ciberbullyinga • Telefono mugikorraz, e-mailez edo txatez mezuak bidaltzen dizkidate mehatxatzeko,beldurtzeko eta abar

• Telefono mugikorraz egoera laidogarrietan grabatzen naute, gero beste kide batzuei mugikorraz edo internetez pasatzeko

Sexu jazarpena • Sexualki jazartzen didate • Sexualki jazartzen didate

Sexu jazarpenari dagozkion jokaeretan DBHko datuak bakarrik bildu dira, LHko ikasleen adina kontuan izanik tratutxar mota hori etapa horretan aztertzea ez baita bidezkoa iritzi.

Ciberbullyingari dagozkion jokaeretan 2008ko datuak bakarrik ageri dira, tratu txar mota hori berria baita ikerlanhonetan.


* Sarritan edo beti tratu txarren bat gutxienez sufritu dutela dioten ikasleen ehunekoa.** Daturik ez dagoen ataletan ez da informaziorik bildu.

4. grafikoa. Mota ezberdinetako tratu txarren bilakaera etaparen arabera* (2005-2008)**

Biktimarengizarte-baztertzea

2,8

16

14

12

10

8

6

4

2

0

4,5

2,6

DBH 2005DBH 2008 LH 2008

4,4

%

LH 2005

Ahozkotratu txarrak

7,1

10,49,1

13,8

Biktimarengauzei erasotzea

3,04,1

3,1

5,0

Sexu jazarpena

1,1 0,6

Ciberbullyinga

0,8 0,6

Tratu txar fisikoak

2,03,2

2,4

5,1

Emaitzak etapaka aztertzen baditugu, 2008an ikertutako jokaera guztietan ikasleen ehunekoak LHn DBHn baino han-diagoak direla ikusten da, ciberbullyingaren kasuan izan ezik. Konparazioa 2005eko eta 2008ko ikerlanen emaitzenartean egiten badugu, tratu txar fisikoei eta ahozkoei dagozkien jokaerak LHn jaitsi direla ikusten da, baina gizarte-baztertzeari eta gauzei erasotzeari dagozkienak maila berean geratzen dira. DBHn gizarte-baztertzeari, gauzei erasot-zeari eta tratu txar fisikoei dagozkien jokaerak mantendu egin dira, ahozko tratu txarrak jaitsi eta sexu jazarpena apurbat igo delarik.

Era ezberdinetako tratu txarrak bi etapetan eta bi ikerlanetan aztertu ondoren, ahozko tratu txarrak nagusi direla ikus-ten da.

Gutxienetan gertatzen diren tratu txar motak sexu jazarpena eta ciberbullyinga dira. Sexu jazarpena DBHn bakarrikaztertu da eta ikasleen %1 inguruk esaten dute horren biktimak izan direla, ehuneko txikia bada ere, igoera handiagertatu da. 2005eko emaitzekiko. Ciberbullyinga 2008an ikertu da lehenengoz eta ikasleen %1ek baino gutxiagokesaten dute tratu txar hori jasan dutela, ehuneko hau LHn bai DBHn ia berdina delarik.

Ahozko tratu txarrak dira nagusi bai Lehen Hezkuntzan bai DBHn eta bai mutilen artean bai nesken artean. Sarrienakdira, baita ere, 2005ean eta 2008an egindako bi ikerketetan.

EMAITZAK19

5. grafikoa. Ahozko tratu txarrak mailaka bi ikerketetan

LH 5

10,3

16

14

12

10

8

6

4

2

0

14,2


%

LH 6

10,5

13,4

DBH 1

8,6

10,3

DBH 2

9,8

11,7

DBH 3

4,8

7,3

DBH 4

5,2

6,9

DBH 2008

6,4

16

14

12

10

8

6

4

2

0

7,7

Neska Mutila

%

LH 2008

9,5

11,3

DBH 2005

8,3

10,0

LH 2005

12,5

15,0

6. grafikoa. Ahozko tratu txarrak sexuaren eta etaparen arabera bi ikerketetan

Gizarte-baztertzea ia hein berean jasaten dute neskek eta mutilek. 2005eko ikerketarekiko antzerako ehunekoa man-tentzen da maila guztietan.


LH 5

4,5

16

14

12

10

8

6

4

2

0

4,3


%

LH 6 DBH 1 DBH 2 DBH 3 DBH 4

4,5 4,53,3 3,3 3,8 3,8

1,8 1,9 2,21,0

7. grafikoa. Biktimaren gizarte-baztertzea mailaka bi ikerketetan

8. grafikoa. Biktimaren gizarte-baztertzea sexuaren eta etaparen araberabi ikerketetan

DBH 2008

2,8

16

14

12

10

8

6

4

2

0

2,7

Neska Mutila

%

LH 2008 DBH 2005 LH 2005

4,1 4,7

2,4 2,7

4,5 4,4

LH 5

3,8

16

14

12

10

8

6

4

2

0

5,4


%


2,7

4,8

3,0 3,42,0

3,31,9 1,4 1,0 1,1

9. grafikoa. Tratu txar fisikoak mailaka bi ikerketetan

Tratu txar fisikoak handiagoak dira mutilen kasuan nesken kasuan baino bi etapetan. 2005eko ikerketarekiko LHn jai-tsi dira eta DBHn ez da aldaketa adierazgarririk izan.

Gauzei erasotzea antzerakoa izan da mutilen artean eta nesken artean eta baita bi ikerlanetan, izandako ezberdinta-sunak ez baitira estatistikoki adierazgarriak.

EMAITZAK21

DBH 2008

1,2

16

14

12

10

8

6

4

2

0

2,7

Neska Mutila

%

LH 2008 DBH 2005 LH 2005

2,83,5

1,3

3,44,3

5,9

10. grafikoa. Tratu txar fisikoak sexuaren eta etaparen arabera bi ikerketan

LH 5

4,5

16

14

12

10

8

6

4

2

0

5,4


%


3,74,5

3,34,5 4,4 4,1

2,4 1,82,1

1,8

11. grafikoa. Biktimaren gauzei erasotzea mailaka bi ikerketetan

DBH 2008

2,6

16

14

12

10

8

6

4

2

0

3,4

Neska Mutila

%

LH 2008 DBH 2005 LH 2005

3,9 4,3

2,43,8 4,3

5,6

12. grafikoa. Biktimaren gauzei erasotzea sexuaren eta etaparen arabera biikerketetan

3.2. IKASKIDEEN ARTEKO TRATU TXARRAK LEHEN HEZKUNTZAN

3.2.1. Inkestaren lagina

• Ikasleak: 3.104

• Ikastetxeak: 84

• Aplikazioa: 2008ko apirila

Maila Ikasleak %LH 5 1.549 49,9LH 6 1.555 50,1Guztira 3.104 100

• Lagina EUSTATek egin du.

• Ikasle kopurua ikastetxeko 10 da gutxienez eta 40 gehienez.

• Lagin akatsa 0,04 da.

• Ikastetxe bakoitzeko 40 ikasleak (5. mailako 20 eta 6. mailako beste 20) informatika programa baten bidez zorizhautatu dira.

• Inkestaren konplexutasunaren ondorioz, aplikazioa Lehen Hezkuntzako 5. eta 6. mailetan bakarrik egin zen.

3.2.2. Tratu txarrak lekukoen, biktimen eta erasotzaileen ikuspuntuetatik

Jarraian ikastetxeetan Lehen Hezkuntzako hirugarren zikloko (5. eta 6. mailetako) ikasleen artean ikasturtearen hasie-ratik behin eta berriro gertatzen diren tratu txarretako jokaerak aztertzen dira.


Iraintzea

Berari buruz txarto hitz egitea

Izengoitiak jartzea

Jotzea

Parte hartzen ez uztea

Kasurik ez egitea (paso egitea)

Gauzak ezkutatzea

Beldurtze hutsagatik mehatxatzea

Gauzak lapurtzea

Gauzak apurtzea

Mugikorraz, emailez edo txatez mezuak bidaltzea

Egin nahi ez dituen gauzak egitera behartzea

Makilekin edo armekin mehatxatzea

13. grafikoa. Tratu txarretako jokaerak LEKUKOen ikuspuntutik*Lehen Hezkuntza 2008

15

* “Sarritan” eta “beti” aukeretako ehuneko metatua.

0 5 10 20 25

0,7%

1,6

2,1

2,3

3,6

7,7

9,3

10,6

11,8

12

18,7

21,1

22,4

Biktimaren gauzei erasotzeaAhozko tratu txarrak Biktimaren gizarte-baztertzea Tratu txar fisikoak Ciberbullyinga

Aurreko ikerketan bezala (2005), lekukoek sarrien behatutako jokaerak ahozko tratu txarrei dagozkienak dira. Ikasle-en %20k esaten du ahozko tratu txarrak ikusten dituztela, bereziki “iraintzea” (%22,4), “berari buruz txarto hitzegitea” (%21,1) eta “izengoitiak jartzea” (%18,7).

Gizarte-baztertzeari dagokionez, “kasurik ez egitea (paso egitea)” eta “parte hartzen ez uztea” jokaerak lekukoen%10 inguruk ikusi dituzte.

Gauzei erasotzeari eta tratu txar fisikoei dagokienez, “jotzea” (%12), “gauzak ezkutatzea” (%9,3) eta “beldurtzehutsaz mehatxatzea” (%7,7) jokaerak dira nagusi.

Hiru urte hauetako bilakaerak erakusten du ikasleen ustez ikaskideek ikastetxean jasaten dituzten tratu txarrak gutxi-tu egin dira.

Lekukoen esanetan, ciberbullyinga hasi berria da ikastetxeetan, baina ehuneko apalarekin (%2,1).

EMAITZAK23

Iraintzea


Izengoitiak jartzea

Jotzea



Gauzak ezkutatzea


Gauzak lapurtzea

Gauzak apurtzea




30


0 10 20 40 50

0,7 %


2,31,6

4,52,1

2,36,6

3,68,5

7,716,6

9,317,4

10,615,7

11,823

1232,2

18,733,9

21,136,1

22,448,6

60

14. grafikoa. Tratu txarren bilakaera LEKUKOen ikuspuntutik*Lehen Hezkuntza 2005-2008

Biktimen esanetan, ahozko tratu txarrak eta gizarte-baztertzea dira gehien jasaten dituzten jokaerak. Gauzei eraso-tzea eta tratu txar fisikoak hein askoz txikiago batean jasaten dituztela diote.


Izengoitiak jartzen dizkidate

Iraintzen naute

Niri buruz txarto hitz egiten dute

Ez didate parte hartzen uzten

Gauzak ezkutatzen dizkidate

Ez didate kasurik ez egiten

Jotzen naute

Beldurtze hutsagatik mehatxatzen naute

Gauzak lapurtzen dizkidate

Gauzak apurtzen dizkidate

Mezuak bidaltzen dizkidate mugikorraz, emailez...

Makilekin edo armekin mehatxatzen naute

Egin nahi ez ditudan gauzak egitera behartzen naute

6


0 2 4 8 10

0,5%

0,5

0,6

0,8

1,5

1,6

1,7

1,8

2,7

3,4

4,9

4,9

6,1


15. grafikoa. BIKTIMEK jasandako tratu txarretako jokaerak*Lehen Hezkuntza 2008


Iraintzen naute





Jotzen naute




Mezuak bidaltzen dizkidate mugikorraz, emailez...



16. grafikoa. Tratu txarren bilakaera BIKTIMAren ikuspuntutik*Lehen Hizkuntza 2005-2008

6


0 2 4 8 10

0,5 %


1,00,50,60,6

0,81,2

1,51,71,6

2,41,7

3,31,8

2,32,7

3,13,4

3,24,9

5,94,9

7,16,1

8,4

Bi ikerketak konparatzen badira, biktimek beren esanetan sufritzen dituzten jokaera ezberdinen ehunekoa apur bat apa-lagoa da 2008an 2005ean baino, “ez didate parte hartzen uzten” jokaeraren kasuan izan ezik. Ezberdintasun adierazga-rriak “izengoitiak jartzen dizkidate”, “jotzen naute” eta “beldurtze hutsagatik mehatxatzen naute” jokaeren kasuetanbakarrik gertatzen dira.

Deigarria da ikasle erasotzaileen ikuspuntutik “ez diot kasurik egiten (paso egiten dut)” jokaerak ehunekorik altuenaizatea.

Tratu txarrak ematen dituzten ikasleen ikuspuntutik, gizarte-baztertzea da jokaerarik arruntena, bigarren lekuan ahoz-ko tratu txarrak daudelarik. Ehuneko txikiagoekin gauzei erasotzea, tratu txar fisikoak eta ciberbullyinga datoz.

EMAITZAK25

Ez diot kasurik ez egiten

Iraintzen dut

Berari buruz txarto hitz egiten dut

Izengoitiak jartzen dizkiot

Ez diot parte hartzen uzten

Jotzen dut

Gauzak ezkutatzen dizkiot

Gauzak apurtzen dizkiot

Mezuak bidaltzen dizkiot mugikorraz, e-mailez

Gauzak lapurtzen dizkiot

Beldurtze hutsagatik mehatxatzen dut

Makilekin edo armekin mehatxatzen dut

Egin nahi ez dituen gauzak egitera behartzen dut

3


0 1 2 4 5

0,2%

0,3

0,4

0,5

0,5

0,5

0,9

1,3

2,2

2,3

2,5

2,6

4,0


17. grafikoa. Tratu txarretako jokaerak ERASOTZAILEaren ikuspuntutik*Lehen Hezkuntza 2008

Tratu txarrak ematen dituzten ikasleen oraingo ikuspuntua duela hiru urte Lehen Hezkuntzan zutenarekin konpara-tzen badugu, badirudi orain kontzientzia handiagoa dutela ematen dituen tratu txarrei buruz hurrengo jokaerei dago-kienez: “ez diot kasurik egiten (paso egiten dut)”, “izengoitiak jartzen dizkiot”, “ez diot parte hartzen uzten”, “gau-zak ezkutatzen dizkiot” eta “gauzak lapurtzen dizkiot”. Jokaera horien ehunekoak, lekukoen eta biktimen iritziz, jaitsiegin dira, baina erasotzaileek uste dute areagotu egin direla, ezberdintasun adierazgarri bakarra “ez diot kasurik egi-ten (paso egiten dut)” jokaeran gertatzen delarik.

Tratu txarren lekukoen ehunekoa da altuena ia jokaera guztietan, jokaera horiek jende askok ikus ditzakeelako. Tratutxarrak jasaten dituzten ikasleek eta ematen dituztenek antzerako ikuspuntua dute egoera horiei buruz. Hala eta guz-



Iraintzen dut




Jotzen dut








18. grafikoa. Tratu txarren bilakaera ERASOTZAILEaren ikuspuntutik*Lehen Hezkuntza 2005-2008

3


0 1 2 4 5

0,2 %


0,40,3

0,50,4

0,80,5

0,40,5

0,50,90,9

0,61,31,3

2,21,7

2,31,8

2,52,7

2,62,6

4,01,4

40

30

20

10

0

%

BiktimaLekukoa Erasotzailea

Egin

nah

i ez

ditu

en g

auza

keg

itera

beh

artz

ea

Mak

ileki

n ed

oar

mek

inm

ehat

xatz

ea

Mug

ikor

raz,

emai

lez e

do tx

atez

mez

uak

bida

ltzea

Gau

zak

apur

tzea

Gau

zak

lapu

rtzea

Beld

urtz

ehu

tsag

atik

meh

atxa

tzea

Jotz

ea

Kasu

rik e

z eg

itea

(pas

o eg

itea)

Gau

zak

ezku

tatz

ea

Parte

har

tzen

ez

uzte

a

Bera

ri bu

ruz t

xarto

hitz

egi

tea

Irain

tzea

Izeng

oitia

k ja

rtzea

19. grafikoa. Tratu txarrak lekukoen, biktimen eta erasotzaileen ikuspuntuetatik*Lehen Hekuntza 2008


tiz ere, “jotzea” jokaera sarritan ikusi dutela diote lekukoek, baina biktimen ustetan gutxiagotan jasaten dute. Tratutxarren emaileen artean “izengoitiak jartzea”, “berari buruz txarto hitz egitea”, “iraintzea” edo “gauzak ezkutatzea”jokaerak egiten dituztela aitortzen dutenen ehunekoa baxuagoa da.

Biktimei eta erasotzaileei dagozkien balioak antzerakoak dira edo apur bat altuagoak biktimen kasuan. “Kasurik ezegitea (paso egitea)” jokaeran, berriz, ehunekoa handiagoa da erasotzaileen kasuan.

Tratu txarren lekukoen, biktimen eta erasotzaileen iritziz, jokaera horien guztien bilakaera oso antzerakoa da 2005ekoebaluazioarekiko, “iraintzea” eta “jotzea” jokaeren kasuetan izan ezik. Lekukoen ikuspuntutik jokaera horien maizta-suna nabarmenki txikiagoa izan da 2008an 2005ean baino.

2008ko ikasle lekukoek 2005ekoek baino tratu txarretako jokaeren ehuneko txikiagoa ikusi dutela diote.

Tratu txarren biktimak (“izengoitiak jartzen dizkidate”, “iraintzen naute”, “nitaz txarto hitz egiten dute” edo “jotzennaute”) izan direla dioten ikasleen ehunekoa ere txikiagoa da 2008an 2005ean baino.

Tratu txarrak ematen dituztela aitortzen duten ikasleen ehunekoan ez dago ia aldaketarik 2005eko eta 2008ko eba-luazioen artean.

3.2.3. Lehen Hezkuntzan tratu txarrak ematen dituzten ikasleen jatorria,lekua eta sexua biktimen esanetan

Hurrengo grafikoetan eta tauletan aurkezten diren datuak 2008koak bakarrik dira, datu bilketa errazteko asmoz gal-dera horiek galdera sortetan ez baitira 2005eko ikerlanean bezala egin, beste era batean baizik.

Ehunekoek biktimek, beren esanetan, ikaskideengandik jasan dituzten tratu txarretako jokaera kopurua adieraztendute, ikaskide horien jatorria, lekua eta sexua kontuan izanik. Ehuneko horietan ez dira sartzen horrelako jokaerariksufritu ez dutela dioten ikasleak.

EMAITZAK27

20. grafikoa. Tratu txarren bilakaera (biktima, lekuko eta erasotzaile bezala)*Lehen Hezkuntza 2005-2008


50

40

30

20

10

0

%

Biktima 2008. urteaLekukoa 2008. urtea Erasotzailea 2008. urtea

Mug

ikor

raz,

emai

lez e

do tx

atez

mez

uak

bida

ltzea

Egin

nah

i ez

ditu

en g

auza

keg

itera

beh

artz

ea

Mak

ileki

n ed

oar

mek

inm

ehat

xatz

ea

Gau

zak

apur

tzea

Gau

zak

lapu

rtzea

Beld

urtz

ehu

tsag

atik

meh

atxa

tzea

Jotz

ea

Kasu

rik e

z eg

itea

(pas

o eg

itea)

Gau

zak

ezku

tatz

ea

Parte

har

tzen

ez

uzte

a

Bera

ri bu

ruz t

xarto

hitz

egi

tea

Irain

tzea

Izeng

oitia

k ja

rtzea

Lekukoa 2005. urtea Biktima 2005. urtea Erasotzailea 2005. urtea

NONGOAK DIRA TRATU TXARREN EMAILEAK?Jasandako tratu txarretako jokaeren ehunekoa biktimen esanetan

Biktimen esanetan jazartzen dieten Jokaeren pertsonen jatorria %

Nire taldekoak 43,5Goragoko ikasmaila batekoak 17,9Nire ikasmailakoak, baina ez nire taldekoak 15,7Ikastetxetik kanpoko pertsonak 14,9Beheragoko ikasmaila batekoak 7,9

Biktimen esanetan, tratu txarretako jokaeren %43,5 taldekideek izaten dituzte. Gainontzeko tratu txarretako jokae-rak goragoko maila batekoek (%17,9), maila berekoak baina beste talde batekoek (%15,7) eta ikastetxetik kanpokopertsonek (%14,9) izaten dituzte eta ehuneko txikiagoarekin (%7,9) beheragoko ikasmaila batekoek. Egoera haueketa 2005eko ebaluaziokoak oso antzerakoak dira, ehunekorik altuena taldekideen artean gertatzen baitzen.

NON GERTATZEN DIRA TRATU TXARRAK?Jasandako tratu txarretako jokaeren ehunekoa biktimen esanetan

Biktimen esanetan ikastetxeko zein lekutan Jokaeren jasaten duten jazarpena %

Jolastokian 36,7Ikasgelan 16,5Edozein lekutan 14,5Ikastetxetik kanpo, ikastetxeko ikasleek 12,3Jantokian 10,0Korridorean 5,7Komunetan 4,2


Zei mailatakoa da zuIKASTURTEA HASI

ZENETIK ETENGABEzirikatzen zaituena?

LH 2008

1. Nire taldekoa: %43,5

2. Goi maila batekoa: %17,9

3. Ez da nire taldekoa, baina bai nire mailakoa: %15,7

Oharra: Galderen formulazio ezberdina dela eta ezin dira zuzenki konparatu 2005.ekoekin.

Biktimen esanetan, tratu txarretako jokaera gehien “jolastokian” jasaten dituzte eta askoz ehuneko txikiagoarekin “ikas-gelan” eta “edozein lekutan”. 2005eko ikerlanean bezala, tratu txarretako jokaerarik gehien, alde handiarekin, jolasto-kian gertatzen dira.

NORTZUK DIRA TRATU TXARREN EMAILEAK?Jasandako tratu txarretako jokaeren ehunekoa biktimen esanetan

Biktimen esanetan ikastetxean nork Jokaeren jazartzen dien %

Mutil batzuek 39,5Mutil batek 23,2Neskek eta mutilek 14,8Neska batzuek 11,7Neska batek 10,7

Biktimen esanetan, tratu txarretako jokaeren ia erdia “mutil batzuek” eragiten dute. Hein nahiko apalago batean“mutil batek” eta “neskek eta mutilek” eragiten dituzte. 2005eko ikerketako hurrenkera bera errepikatzen da.

EMAITZAK29

Ikastetxeko zein LEKUtanzirikatzen zaituzteIKASTURTEA HASI

ZENETIK ETENGABE?

LH 2008

1. Jolastokian: %36,7

2. Ikasgelan: %16,5

3. Edozein lekutan: %14,5


IKASTURTEA HASIZENETIK ETENGABEzirikatzen zaituena

neska ala mutila da?

LH 2008

1. Mutil batzuk: %39,5

2. Mutil bat: %23,2

3. Neskak eta mutilak: %14,8


3.2.4. Biktima eta eskola ingurunea

Atal honetan aurkezten diren datuak hurrengo honi buruzkoak dira: ikasleak ikastetxean nola tratatuta sentitzen direneta zergatik, irakasleekin duten harremana, tratu txarrak jasaten dituztenean norekin hitz egiten duten eta kasu horie-tan zer egiten den.

22., 24., 25. eta 26. grafikoetan aurkezten diren ehunekoen batura 100 baino gehiago da, ikasleek galdera horietanerantzun bat baino gehiago hauta dezaketelako.

Ikasleei ikasturtean zehar inoiz beldurrik sentitu ote duten galdetu zaienean, 2008ko ikerketan %69,6k “inoiz ere ez”erantzun dute.

“Ikastetxera joateko beldurra sentitzen duela” dioten ikasleen ehunekoa jaitsi egin da aurreko ebaluaziotik hona(2005eko %36,1etik 2008ko %30,4ra). Hala ere, oraindik ikasleen %3,8k aitortzen dute ikastetxera joateko beldurra“sarritan” eta “ia egunero” izaten dutela.

Hurrengo grafikoan, 2008an ikastetxera joateko beldurraren arrazoien banaketa azaltzen da, beldurra dutela diotenikasleen artean eta ikasle bakoitzak beldurra izateko arrazoi bat baino gehiago aipa dezakeela kontuan izanik.


21. grafikoa. Ikastetxera joateko beldurra, inkesta egin duten ikasle guztieniritziz. Lehen Hezkuntza 2005-2008

Inoiz ere ez

69,680

60

40

20

0

63,9


% (ikasle guztiak kontuan harturik)

Batzuetan

26,631,6

Sarritan

2,8 3,3

Ia egunero

1,0 1,2

* Erantzun bat baino gehiago onartzen da.

22. grafikoa. Beldurra sentitzen duten ikasleek emandako arrazoiak*.Lehen Hezkuntza 2005-2008

Ikastetxe berriajende berriarekin

16,1

80

60

40

20

0

11,2


% (beldurrik sentitzen ez dutela dioten ikasleak ez dira kontuan hartu)

Noizbehinkairakasleren bat

20,013,6

Ikaskide bat edobatzuk

34,037,6

Bestelako arrazoiak

35,632,1

Ikasgelako lanaegiten ez jakitea;

notak; lanak egin ezizana

42,137,1

Datuak konparatzen baditugu, 2008ko ikerketan ikastetxeari egotz dakizkiokeen arrazoien ehunekoa (ikastetxe berria;irakasleren bat; ikasgelako lana) igo dela ikusten da, ikaskideei egotz dakizkiekeen arrazoien ehunekoa jaitsi delarik.“Bestelako arrazoiak” ere igo da.

Oro har, lagineko ikasleek uste dute irakasleekiko harremana hobetu dela eta %90ek irakasleek ondo tratatzen dituz-tela uste dute.

Ikasleak irakasleekin nola sentitzen diren aztertzen bada, %85,5ek esaten dute ondo trataturik sentitzen direla. Ondoez sentitzeko ematen dituzten arrazoiren artean erabilienak “gehiegi eskatzen didate” eta “begitan hartua naute”dira.

EMAITZAK31

* 2005.eko datuak %100etara ajustatu dira 2008.eko datuekin konparatzeko.

Oso ona

53,5

80

60

40

20

0

42,7



Normala. Ona

36,0

44,3

Oro har, ona.Irakasleren batekin,

txarra

9,3 11,6

Txarra

1,1 0,9

Oso txarra

0,0 0,5

23. grafikoa. Irakasleekiko harremana inkesta egin duten ikasle guztien iritziz.Lehen Hezkuntza 2005*-2008


24. grafikoa. Zergatik sentitzen zara horrela irakasleekin? Inkesta egin dutenikasle guztien erantzunak.

Lehen Hezkuntza 2005-2008

Ongi tratatzennautelako

85,5

100

80

60

40

20

0

83,6


% (ikasle guztiak kontuan harturik*)

Gehiegi eskatzendidatelako

9,0 6,6

Begitan hartuanautelako

9,0 7,9

Irrigarri uztennautelako,

iraintzen nautelako

2,5 4,4

Fisikokierasotzendidatelako

1,9 0,8

Bestelakoarrazoiak

8,2 5,5

Grafiko honetan eta hurrengoan ikasle kopuru ezberdinek aitortzen dute inork ez dituela zirikatzen, bi galderetanerantzun hori emateko aukera ematen baitzaie eta galdera batean erantzun hori emateak ez baititu behartzen bestegalderan erantzun bera mantentzera.

Balio horiek, jakina, adierazle orokorrean aurkeztutakoak baino altuagoak dira eta arrazoia sinplea da: adierazle oro-korrak jokaera horiek ikasturte hasieratik “sarritan” eta “beti” gertatzen direla dioten ikasleak kontuan hartzen ditu,baina kasu honetan, ordea, ikasleek emandako informazio puntuala da.

Biktimek gehiago hitz egiten dute era guztietako pertsonekin, batez ere familiarekin (%61,9), lagunekin (%56) etairakasleekin (%28,8).

Hala eta guztiz ere, ikasleen %14,8 oraindik zirikatuta sentitzen dira eta ez dute “inorekin” hitz egiten. Ehuneko hori2005eko ebaluazioko berdina da.



Ez nautezirikatzen

55,6

100

80

60

40

20

0

51,7


%

Familiarekin Lagunekin Irakasleekin Inorekin ere ez

61,9 59,956,0

46,6

28,8

18,414,8 14,3

(erasota sentitzen diren ikasleen ehunekoa*)

25. grafikoa. Norekin hitz egiten dute ikasleek biktima direnean?Lehen Hezkuntza 2005-2008


26. grafikoa. Nork esku hartzen du jazarpena gertatzen denean?Lehen Hezkuntza 2005-2008

Ez nautezirikatzen

100

80

60

40

20

0


%

Lagunen batek Gurasorenbatek

Neska edo mutilbatzuek

Irakaslerenbatek

68,1

58,6

(erasota sentitzen diren ikasleen ehunekoa*)

50,0 48,8

Inork ere ez Bestelakopertsona heldu

batek

30,934,6

27,223,3 24,9 21,0

10,0 11,3 10,3 10,3

Tratu txarretako jokaeren aurrean parte gehien hartzen duten pertsonak, biktimen ustetan, “lagunen bat” (%68,1)eta “gurasoren bat”, “neska edo mutil batzuk” edo “irakasleren bat” (%30 inguru) dira. Erasota sentitzen diren ikas-leen artean oraindik %10ek esaten dute inork ez duela esku hartzen.

Irakasleek tratu txarren aurrean zer egiten duten era berdintsuan baloratzen dute ikasleek 2005eko eta 2008ko iker-ketetan.

Datuak jazarpenaren biktima sentitzen diren ikasleen ikuspuntutik eta biktima sentitzen ez diren ikasleen ikuspuntu-tik aztertzen baditugu, “batzuek parte hartzen dute jazarpena geldiarazteko” erantzuten duten biktimen ehunekoaapalagoa da. Gainontzeko kasuetan ez dago ezberdintasunik biktimen eta biktima ez direnen iritzien arten.

EMAITZAK33

Ez dakit zer egiten duten

28,2

80

60

40

20

0

28,0



Ez dute ezer egiten ezdirelako enteratzen

Batzuek parte hartzendute mozteko

Ikasle erasotzaileakzigortzen dituzte

7,8 8,5

24,9 25,0

39,1 38,5

27. grafikoa. Zer egiten dute irakasleek jazarpena gertatzen denean?Inkesta egin duten ikasle guztien erantzunak

Lehen Hezkuntza 2005-2008

28. grafikoa. Zer egiten dute irakasleek jazarpena gertatzen denean?Biktimak direla dioten ikasleen erantzunak

Lehen Hezkuntza 2008


28,1

80

60

40

20

0

28,2

Biktimak Biktimak ez direnak

%

Ez dute ezer egitenez direlako enteratzen



9,7 7,5

22,425,4

39,9 38,9

3.3. IKASKIDEEN ARTEKO TRATU TXARRAK DBHN

3.3.1. Inkestaren lagina

• Ikasleak: 3.128

• Ikastetxeak: 80

• Aplikazioa: 2008ko apirila

Maila Ikasleak %DBH 1 805 25,7DBH 2 757 24,2DBH 3 805 25,7DBH 4 761 24,3Guztira 3.128 100,0

• Lagina EUSTATek egin du multzoka (ikastetxeka). Ateraldia sistematikoa izango da, aldagai hauen arabera ordena-turik: lurraldea, tamaina eta sarea.

• Ikasle kopurua ikastetxeko 10 da gutxienez eta 40 gehienez.

• Lagin akatsa 0,04 da.

• Ikastetxe bakoitzeko 40 ikasleak zoriz hautatu dira informatika programa baten bidez, 10 maila bakoitzetik (DBH1eko 10 ikasle, DBH 2ko 10, DBH 3ko 10 eta DBH 4ko beste 10).

3.3.2. Tratu txarrak lekukoen, biktimen eta erasotzaileen ikuspuntuetatik

Jarraian ikastetxeetan DBHko 1., 2., 3. eta 4. mailetako ikasleen artean ikasturtearen hasieratik behin eta berriro ger-tatzen diren tratu txarretako jokaerak aztertzen dira.


Ahozko tratu txarretako jokaerak izan dira behatuenak, bigarren lekuan gizarte-baztertzeari dagozkionak daudelarik.

Ikasleen ia %7k esan dute “jotzea” jokaeraren lekuko izan direla.

Ciberbullyinga (mehatxatzeko telefono mugikorraz egoera laidogarrietan grabatzea eta mugikorraz, e-mailez edo txa-tez mezuak bidaltzea) lehenengo aldiz ebaluatu da, %2ko presentzia du eta interesgarria litzateke hurrengo ikerkete-tan zer nolako bilakaera duen ikustea.

Lekukoek ciberbullying jokaera horiek sarriago ikusi dituzte “sexu jazarpena”, “gauzak egitera behartzea” eta “armezmehatxatzea” jokaerak baino.

EMAITZAK35


Izengoitiak jartzea

Iraintzea


Gauzak ezkutatzea



Jotzea

Gauzak lapurtzea

Gauzak apurtzea

Mehatxatzeko telefono mugikorraz egoera


Sexu jazarpena



29. grafikoa. Tratu txarretako jokaerak LEKUKOen ikuspuntutik*DBH 2008

15


0 5 10 20 25

1,0%

1,3

1,3

1,8

2,0

4,6

5,5

6,9

8,9

9,8

13,8

14,8

27,5

31,3

32,6

Sexu jazarpena

30 35


Tratu txarren lekuko izan diren ikasleen ehunekoa jokaera guztietan jaitsi da 2005eko ebaluazioarekiko.

Ahozko tratu txarren kasuan “iraintzea” jokaera asko jaitsi da (%50 ia). Tratu txar fisikoen artean “jotzea” jokaera12,5 puntuz jaitsi da.



Izengoitiak jartzea

Iraintzea


Gauzak ezkutatzea



Jotzea

Gauzak lapurtzea

Gauzak apurtzea

Mehatxatzeko telefono mugikorraz egoera


Sexu jazarpena



30


0 10 20 40 50

1,0 %


1,61,3

3,81,3

1,8

2,0

4,69,6

5,512,9

6,919,4

8,920,2

9,818,6

13,824,2

14,822,6

27,555,3

60

31,349,4

32,649,4

3,3

30. grafikoa. Tratu txarren bilakaera LEKUKOen ikuspuntutik*DBH 2005-2008

Biktimen esanetan, ahozko tratu txarrei dagozkien jokaerak dira sarrienak. Haien artean “izengoitiak jartzea” da altue-na eta ikasleen %4,2k jasaten dute.

Ikasleen %1,1ek esaten dute sexu jazarpena jasan dutela eta %0,5ek ciberbullying bi jokaeretako bat jasan dutela.

Biktimen ikuspuntua bat dator lekukoen behaketekin jokaerarik arruntenei dagokienez (ikus 28. grafikoa).

EMAITZAK37



Iraintzen naute




Jotzen naute


Sexualki jazartzen didate



Mezuak bidaltzen dizkidate mugikorraz, e-mailez...


Telefono mugikorraz egoera laidogarrietan grabatzen


30 1 2 4 5

0,4%

0,5

0,5

0,6

0,9

1,0

1,1

1,1

1,2

1,2

2,0

2,1

2,8

3,7

4,2


Sexu jazarpenaBiktimaren gauzei erasotzeaAhozko tratu txarrak Biktimaren gizarte-baztertzea Tratu txar fisikoak Ciberbullyinga

6

31. grafikoa. Tratu txarretako jokaerak BIKTIMAren ikuspuntutik*DBH 2008

2005eko datuekin konparaturik, ahozko tratu txarretako jokaeren ehunekoak (“izengoitiak jartzen dizkidate”, “nitaztxarto hitz egiten dute” eta “iraintzen naute”) jaitsi dira. Gainontzeko jokaerei dagokienez, berdin mantendu dira edoaldaketa txikiak izan dituzte (“gauzak lapurtzen dizkidate”, “beldurtze hutsagatik mehatxatzen naute” eta “sexualkijazartzen didate”).




Iraintzen naute




Jotzen naute


Sexualki jazartzen didate



Mezuak bidaltzen dizkidate mugikorraz, e-mailez...


Telefono mugikorraz egoera laidogarrietan grabatzen


32. grafikoa. Tratu txarren bilakaera BIKTIMAren ikuspuntutik*DBH 2005-2008

3


0 1 2 4 5

0,4 %


0,40,5

0,5

0,6

0,9

1,01,6

1,10,6

1,11,7

1,21,21,21,3

2,01,8

2,11,9

2,84,5

6

3,74,9

4,25,5

0,3

0,8

DBHn maizen gertatzen diren tratu txarretako egoerak, erasotzailearen ikuspuntutik, ahozko tratu txarrak eta gizarte-baztertzea dira. Dirudienez, erasotzaileak era horretako jokaerez gehiago ohartzen direla ikusten da.

Jokaera horietako batzuetan beren burua erasotzailetzat hartzen duten ikasleen ehunekoa %5,6 da gehienez.

EMAITZAK39




Iraintzen dut



Jotzen dut


Sexualki jazartzen diot



Telefono mugikorraz egoera laidogarrietan grabatzen dut




30 1 2 4 5

0,5%

0,6

0,6

0,7

0,8

0,8

0,9

1,1

1,2

1,7

1,7

3,1

4,0

5,5

5,6

6


Sexu jazarpenaBiktimaren gauzei erasotzeaAhozko tratu txarrak Biktimaren gizarte-baztertzea Tratu txar fisikoak Ciberbullyinga

33. grafikoa. Tratu txarretako jokaerak ERASOTZAILEaren ikuspuntutik*DBH 2008

2005eko ebaluazioarekin konparaturik, ehunekoak handiagoak dira jokaera gehienetan. Hala ere, zenbait kasutanehunekoak hain dira txikiak, ezen ezin baitira benetako igoeratzat hartu eta beste kasu batzuetan (“berari buruz txar-to hitz egiten dut”, “ez diot kasurik egiten” eta “gauzak ezkutatzen dizkiot”) ezberdintasunak adierazgarriak dira.





Iraintzen dut



Jotzen dut


Sexualki jazartzen diot



Telefono mugikorraz egoera laidogarrietan grabatzen dut




34. grafikoa. Tratu txarren bilakaera ERASOTZAILEaren ikuspuntutik*DBH 2005-2008

3


0 1 2 4 5

0,5 %


0,40,6

0,6

0,7

0,8

0,80,4

0,90,6

1,11,0

1,21,0

1,71,5

1,71,1

3,13,2

4,03,3

6

5,52,7

5,64,4

0,5

0,5

35. grafikoa. Tratu txarrak ikasle lekukoen, biktimaren eta erasotzailearen ikuspuntuetatik*DBH 2008


50

40

30

20

10

0

%

BiktimaLekukoa Erasotzailea

Mak

ileki

n ed

oar

mek

in m

ehat

xatz

ea

Egin

nah

i ez

ditu

enga

uzak

egi

tera

beha

rtzea

Sexu

jaza

rpen

a

Mug

ikor

raz,

emai

lez

edo

txat

ez m

ezua

kbi

daltz

ea

Tele

fono

mug

ikor

raz

egoe

ra la

idog

arrie

tan

grab

atze

a

Gau

zak

apur

tzea

Gau

zak

lapu

rtzea

Jotz

ea

Beld

urtz

e hu

tsag

atik

meh

atxa

tzea

Parte

har

tzen

ez

uzte

a

Gau

zak

ezku

tatz

ea

Kasu

rik e

z eg

itea

(pas

o eg

itea)

Irain

tzea

Izen

goiti

ak ja

rtzea

Bera

ri bu

ruz

txar

tohi

tz e

gite

a

Lehen Hezkuntzan gertatzen den bezala, tratu txarren lekuko izan diren ikasleen ehunekoa biktimen eta erasotzaileenehunekoak baino handiagoa da, gertaera bat pertsona askok batera ikus baitezakete.

Biktimari eta erasotzaileari dagozkien balioak oso antzerakoak dira “kasurik ez egitea” jokaeran izan ezik, erasotzai-leen ehunekoa nahiko altuagoa baita.

Tratu txarren lekuko izan diren ikasleen ehunekoa jokaera guztietan jaitsi da 2008ko ebaluazioan.

Biktimek eta erasotzaileek antzerako ehunekoak dituzte bi ikerketetan. Deigarri gertatzen den jokaera bakarra “kasu-rik ez egitea (paso egitea)” da erasotzaileen kasuan biktimen kasuan baino altuagoa delako eta 2005eko ebaluazioa-rekiko igo egin delako.

3.3.3. Erasotzaileen jatorria, lekua eta sexua DBHn biktimen esanetan

Hurrengo grafikoetan eta tauletan aurkezten diren datuak 2008koak bakarrik dira, datu bilketa errazteko asmoz gal-dera horiek galdera sortetan ez baitira 2005eko ikerlanean bezala egin, beste era batean baizik.

Ehunekoek biktimek, beren esanetan, ikaskideengandik jasan dituzten tratu txarretako jokaera kopurua adieraztendute, ikaskide horien jatorria, lekua eta sexua kontuan izanik. Ehuneko horietan ez dira sartzen horrelako jokaerariksufritu ez dutela dioten ikasleak.

EMAITZAK41

60

50

40

30

20

10

0

%

Mak

ileki

n ed

oar

mek

in m

ehat

xatz

ea

Egin

nah

i ez

ditu

enga

uzak

egi

tera

beha

rtzea

Sexu

jaza

rpen

a

Mug

ikor

raz,

emai

lez

edo

txat

ez m

ezua

kbi

daltz

ea

Tele

fono

mug

ikor

raz

egoe

ra la

idog

arrie

tan

grab

atze

a

Gau

zak

apur

tzea

Gau

zak

lapu

rtzea

Jotz

ea

Beld

urtz

e hu

tsag

atik

meh

atxa

tzea

Parte

har

tzen

ez

uzte

a

Gau

zak

ezku

tatz

ea

Kasu

rik e

z eg

itea

(pas

o eg

itea)

Irain

tzea

Izen

goiti

ak ja

rtzea

Bera

ri bu

ruz

txar

tohi

tz e

gite

a

Biktima 2008. urteaLekukoa 2008. urtea Erasotzailea 2008. urteaLekukoa 2005. urtea Biktima 2005. urtea Erasotzailea 2005. urtea

36. grafikoa. Ikaskideen arteko tratu txarren bilakaera (lekuko, biktima eta erasotzaile bezala)*DBH 2005-2008


NONGOAK DIRA TRATU TXARREN EMAILEAK?Jasandako tratu txarretako jokaeren ehunekoa biktimen esanetan

Biktimen esanetan jazartzen dieten Jokaeren pertsonen jatorria %

Nire taldekoak 46,5Nire ikasmailakoak, baina ez nire taldekoak 17,0Goragoko ikasmaila batekoak 16,2Ikastetxetik kanpoko pertsonak 12,6Beheragoko ikasmaila batekoak 7,6

Biktimek jasaten dituzten tratu txarretako jokaera gehienak taldekideen artean gertatzen dira (%46,5); maila berekobeste talde batzuetakoek emandakoak (%17,0) eta goragoko maila batekoek emandakoak (%16,2) ez dira hain maizgertatzen. Datu hauek Lehen Hezkuntzako datuen antzerakoak dira (ikus 3.2.3 atala).

NON GERTATZEN DIRA TRATU TXARRAK?Jasandako tratu txarretako jokaeren ehunekoa biktimen esanetan

Biktimen esanetan ikastetxeko zein lekutan Jokaeren jasaten duten jazarpena . %

Ikasgelan 33,0Jolastokian 22,0Edozein lekutan 16,9Ikastetxetik kanpo, ikastetxeko ikasleek 10,2Korridorean 9,2Jantokian 4,7Komunetan 4,1


Zei mailatakoa da zuIKASTURTEA HASI

ZENETIK ETENGABEzirikatzen zaituena?

DBH 2008

1. Nire taldekoa: %46,5

2. Ez da nire taldekoa, baina bai nire mailakoa: %17,0

3. Goi maila batekoa: %16,2


Tratu txarretako jokaeren heren bat ikasgeletan gertatzen dira, Lehen Hezkuntzan ez bezala, etapa horretan gehienetan jolas-tokian gertatzen baitira. Jokaera horiek batez ere irakasleak ikasgelaz aldatzen direnean gertatzen direla pentsa daiteke.

NORTZUK DIRA TRATU TXARREN EMAILEAK?Jasandako tratu txarretako jokaeren ehunekoa biktimen esanetan

Biktimen esanetan ikastetxean nork Jokaeren jazartzen dien %

Mutil batzuek 42,9Mutil batek 22,1Neskek eta mutilek 16,4Neska batzuek 11,5Neska batek 7,1

Tratu txarren emaileei dagokienez, erantzunik hautatuena “mutil batzuk” (%42,9) izan da. “Mutil bat” (%22,1) eta“neska eta mutil batzuk” (%16,4) aukerek ehuneko handia izan dute beste aukera guztien gainetik (“neska bat”,“ikastetxetik kanpoko pertsonak”...). Lehen Hezkuntzako ikerketan gauza bera gertatzen da.

EMAITZAK43

Ikastetxeko zein LEKUtanzirikatzen zaituzteIKASTURTEA HASI

ZENETIK ETENGABE?

DBH 2008

1. Ikasgelan: %33,0

2. Jolastokian: %22,0

3. Edozein lekutan: %16,9


IKASTURTEA HASIZENETIK ETENGABEzirikatzen zaituena

neska ala mutila da?

DBH 2008

1. Mutil batzuk: %42,9

2. Mutil bat: %22,1

3. Neskak eta mutilak: %16,4


3.3.4. Biktima eta eskola ingurunea

Atal honetan aurkezten diren datuak hurrengo honi buruzkoak dira: ikasleak ikastetxean nola tratatuta sentitzen direneta zergatik, irakasleekin duten harremana, tratu txarrak jasaten dituztenean norekin hitz egiten duten eta kasu horie-tan zer egiten den.

37., 39., 40. eta 41. grafikoetan aurkezten diren ehunekoen batura 100 baino gehiago da, ikasleek galdera horietanerantzun bat baino gehiago hauta dezaketelako.

Ikastetxera joateko beldurrik inoiz ez duten ikasleen ehunekoa apur bat igo da (7 puntu). Lehen Hezkuntzan gauzabera ikus daiteke (5,7 puntu).

Hala ere, 2008ko ikerketan ikasleen %2,3k aitortzen dute ikastetxera joateko beldurra “sarritan” eta “ia egunero”izaten dutela.

Ikastetxera joateko beldurraren arrazoien artean, eskolako lanen ingurukoak dira ikasleek gehien aipatzen dituztenak.


Inoiz ere ez

78,3

100

80

60

40

20

0

71,3



Batzuetan

19,525,6

Sarritan

1,7 2,1

Ia egunero

0,6 0,9

37. grafikoa: Ikastetxera joateko beldurra inkesta egin duten ikasle guztieniritziz. DBH 2005-2008

* Erantzun bat baino gehiago onartzen da.** 2005.eko datuak %100etara ajustatu dira 2008.eko datuekin konparatzeko.

Noiz behinkairakasleren bat

14,6

80

60

40

20

0

9,7


% (beldurrik sentitzen ez dutela dioten ikasleak ez dira kontuan hartu)

Ikastetxe berriajende berriarekin

18,5 18,7

Bestelakoarrazoiak

26,821,7

Ikaskide batedo batzuk

30,837,7

Ikasgelako lanaegiten ez jakitea;

notak, lanak egin ezizana

51,1

42,7

38. grafikoa. Beldurra sentitzen duten ikasleek emandako arrazoiak*DBH 2005**-2008

Irakasleekiko harremana ia berdin mantentzen da 2005eko ebaluazioan emandako erantzunekiko.

Ikasleen %71,9k esaten dute irakasleek ongi trataturik sentitzen direla; hala ere, kontuan hartzekoa da %6,2k noiz-bait irakasleek eraso edo irrigarri utzi dituztela esaten dutela. “Begitan hartua nau” eta “gehiegi eskatzen didate”aukerak apur bat igo dira.

EMAITZAK45

39. grafikoa. Irakasleekiko harremana inkesta egin duten ikasleen iritzizDBH 2005-2008

Oso ona

25,2

80

60

40

20

0

23,3



Normala. Ona

51,1 54,1

Oro har, ona.Irakasleren batekin,

txarra

20,9 20,5

Txarra

1,5 1,3

Oso txarra

1,3 0,7


iraintzen nautelako

* Erantzun bat baino gehiago onartzen da.** 2005.eko galdeketan ”Iragarri uzten nautelako” eta “Iraintzen nautelako” datuak banandurik agertu ziran; %5,1 bien batuketa da.

Ongi tratatzennautelako

71,9

100

80

60

40

20

0

71,6



Begitan hartuanautelako

18,5 15,8

Gehiegi eskatzendidatelako

15,1 13,6

Bestelakoarrazoiak

8,0 6,3


iraintzen nautelako

4,9 5,1

Fisikokierasotzendidatelako

1,3 0,7

40. grafikoa. Zergatik sentitzen zara horrela irakasleekin? Inkesta egin dutenikasle guztiek emandako erantzunak*

DBH 2005**-2008

Grafiko honetan eta hurrengoan ikasle kopuru ezberdinek aitortzen dute inork ez dituela zirikatzen, bi galderetanerantzun hori emateko aukera ematen baitzaie eta galdera batean erantzun hori emateak ez baititu behartzen bestegalderan erantzun bera mantentzera.

Balio horiek, jakina, adierazle orokorrean aurkeztutakoak baino altuagoak dira eta arrazoia sinplea da: adierazle oro-korrak jokaera horiek ikasturte hasieratik “sarritan” eta “beti” gertatzen direla dioten ikasleak kontuan hartzen ditu,baina kasu honetan, ordea, ikasleek emandako informazio puntuala da.

Grafiko honetan eta hurrengoan ikasleen erdiak baino gehiagok esaten dute inoiz ez dutela tratu txarretako jokaera-rik jasan. Gainerakoan tratu txarrak inoiz edo behin eta sarritan jasaten dituztela dioten ikasleak sartzen dira.

Lagunekin hitz egiten duten ikasleen ehunekoa igo egin da, familiarekin hitz egiten dutenena jaitsi eta irakasleekinhitz egiten dutenena mantendu egin da.

Aipatzeko modukoa da tratu txarrak jasaten dituztenean “inorekin” hitz egiten ez duten biktimen ehunekoa, %13,7tik%18,8ra igo baita.



41. grafikoa. Norekin hitz egiten dute ikasleek biktima direnean?*DBH 2005**-2008

Ez nautezirikatzen

71,4

100

80

60

40

20

0

62


%

Lagunekin Familiarekin Inorekin ere ez Irakasleekin

63,459,9

41,349,0

18,813,7 14,8 14,2

(erasota sentitzen diren ikasleen ehunekoa)

Inork ez dituela zirikatzen diotenen ehunekoa ere aldatu da, %60,5etik %69,7ra igo baita. Lehen Hezkuntzan ehune-koa hori mantendu egin da 2005eko ebaluazioarekiko.

Inork ez duela esku hartzen dioten ikasleen ehunekoetan balioak egonkor mantentzen dira (%13,1 2008an; %12,42005ean).

Atal guztietako ehunekoak 2005ekoen antzekoak direla esan daiteke. Hala ere, aipatzeko modukoa da, irakasleekjazarpena geldiarazteko edo zigortzeko parte hartzen dutela ikasleen %49,3k aitortzen badute ere, %19,5ek “ez duteezer egiten ez direlako enteratzen” erantzun dutela. Erantzun hori Lehen Hezkuntzan ikasleen %7,8k aukeratu dute.

EMAITZAK47

43. grafikoa. Zer egiten dute irakasleek jazarpena gertatzen denean? Inkestaegin duten ikasle guztiek emandako erantzunak

DBH 2005-2008


31,3

80

60

40

20

0

29,1



Ez dute ezer egiten ezdirelako enteratzen



19,5 20,824,6 26,1 24,7 24,0


Ez nautezirikatzen

100

80

60

40

20

0


%

Lagunen batek Gurasorenbatek

Neska edo mutilbatzuek

Irakaslerenbatek

69,663,0

(erasota sentitzen diren ikasleen ehunekoa)

69,7

60,5

Inork ere ez Bestelakopertsona heldu

batek

20,127,0

21,1 18,6 16,6 17,913,1 12,4

6,9 7,8

42. grafikoa. Nork esku hartzen du tratu txarrak gertatzen direnean?*DBH 2005**-2008

Datuak jazarpenaren biktima sentitzen diren ikasleen ikuspuntutik eta biktima sentitzen ez diren ikasleen ikuspuntu-tik aztertzen baditugu, “ez dakit zer egiten duten” erantzuten duten biktimen ehunekoa apalagoa da. Era berean,biktimek “ez dute ezer egiten, ez direlako enteratzen” erantzuna ehuneko handiagoarekin aukeratu dute.

3.4. ZUZENDARITZA TALDEETAKO EMAITZAK

3.4.1. Zer gertatzen da ikastetxeetan?


Biktima iraintzen dute

Berari buruz txarto hitz egiten dute

Izengoitiak jartzen dizkiote

Beldurtze hutsagatik mehatxatzen dute

Jotzen dute

Gauzak apurtzen dizkiote

Ez diote parte hartzen uzten

Ez diote kasurik egiten (paso egiten dute)

Mugikorraz edo e-mailez mehatxatzenedo irrigarri

Egin nahi ez dituen gauzak egiteramehatxuen bidez

Gauzak ezkutatzen dizkiote

Beste ikaskide batzuek grabatu dute...

Armekin (makilak, labanak...)mehatxatzen dute

Sexualki jazartzen diote

Gauzak lapurtzen dizkiote

15


0 5 10 20 25

0,0 %


0,0

1020 15 5 0

0,0%1,1

0,00,0

0,00,0

0,00,0

0,00,0

0,00,0

0,00,0

6,38,6

1,25,7

0,01,2

1,21,1

3,80,0

1,20,0

2,59,9

2,43,4

0,02,5

2,46,8

0,01,2

2,42,3

0,02,5

2,42,3

0,01,2

3,64,5

11,318,5

9,512,5

3,814,8

9,513,6

12,519,8

13,118,2

25

LH 2005-2008 DBH 2005-2008

45. grafikoa. Tratu txarretako jokaera motak ikastetxeetan*


22,9

80

60

40

20

0

32,2

Biktimak Biktimak ez direnak

%

Ez dute ezer egitenez direlako enteratzen



30,3

18,224,8 24,5 22,1

25,0

44. grafikoa. Zer egiten dute irakasleek jazarpena gertatzen denean?Biktima direla dioten ikasleen erantzunak

DBH 2008

Ikastetxeetako zuzendaritza taldeen iritziz, ikaskideen arteko tratu txarreko jokaerak gutxitu egin dira.

Zuzendaritza taldeen iritziak bat datoz ikasleen iritziekin: ikastetxeetan ahozko tratu txarrak dira nagusi. Zuzendaritzataldeen iritziz, “ez diote parte hartzen uzten” eta “gauzak ezkutatzen dizkiote” jokaerak asko gutxitu dira, baina bik-timen iritziz jokaera horiek mantendu edo apur bat igo dira.

Aipagarria da tratu txarretako jokaera jakin batzuk zuzendaritza taldeen iritziz sarritan ikusten ez badira ere, ikasleeniritziz bai gertatzen direla, baina ez oso maiz. DBHn adibidez “jotzea”, “gauzak apurtzea”, “parte hartzen ez uztea”eta “zerbait egitera mehatxuz behartzea” jokaerekin gertatzen da eta “mugikorraz egoera laidogarrietan grabatzea”,“armez mehatxatzea” eta “sexu jazarpena” jokaerekin LHn eta DBHn.

3.4.2. Prebentzio ekintzak

Prebentzio ekintza batzuk areagotu egin dira (tutoretza lana, prestakuntza, bizikidetza programetan parte hartzea etairakasleen koordinazioa) eta beste batzuk jaitsi (irakasleek ikastetxearen antolamenduan eta metodologia aktiboago-an parte hartzea).

EMAITZAK49

Tutoretzan bizikidetza programak, elkarezagutzeko programak garatzea

Irakasleen prestakuntza eta koordinazioaikasleekiko eta familiakiko bizikidetzari

erantzun bat emateko

Muga ezagunak ezartzen dituenikastetxearen barne araudia garatzea

Irakasleek ikastetxearenantolamenduan parte hartzea eta

inplikazioa bultzatzea

Bizikidetzari buruzko programaezberdinetan parte hartzea

Metodologia aktiboagoasustatzea

46. grafikoa. Ikastetxearen prebentzio ekintzak tratu txarretako jokaerei aurre egiteko*

60


0 20 40 80 100%


4080 60 20 0%

57,587,7

66,781,8

100

LH 2005-2008 DBH 2005-2008

72,570,4

59,564,8

77,591,4

84,586,4

81,388,9

78,676,1

82,580,2

79,877,3

93,892,6

96,484,1

3.4.3. Nola esku hartzen dute ikastetxeek?

Lehen Hezkuntzan ekintza hauek areagotu dira: bakarka hitz egitea, inplikatuekin hitz egitea, familiarekin hitz egitea,arazoa klasean tratatzea eta txosten bat idaztea. Gainerakoak mantendu edo apur bat jaitsi dira.

DBHn ekintza hauek igo dira: inplikatuekin hitz egitea, familiarekin hitz egitea, berehalako neurriak hartzea eta kan-poko laguntza eskatzea.

Badirudi ikastetxeetan tratu txarretako jokaerei aurre egiteko ikasleekin eta familiekin hitz egitea zabaltzen ari dela.


Inplikatu(ar)ekin bakarka hitzegiten da

Arazoari buruz familiarekin hitzegiten da

Zuzendaritza taldetik esku hartzen daberehalako neurriak hartzeko

Arazoari buruz klasean hitz egiten da

Txosten bat idazten da

Orientazio Sailera lerratzen da arazoa

Inplikatua(k) klasetik botatzen d(ir)a

Kanpoko adituen laguntza eskatzen da

Eskola Kontseiluan espedientea irekitzeaeskatzen da

Gertatutakoari ez zaio kasurik egiten

Poliziari deitzen zaio

60


0 20 40 80 100%


4080 60 20 0%

0,01,2

1,20,0

100

LH 2005-2008 DBH 2005-2008

2,51,2

3,61,1

0,013,6

7,16,8

12,58,6

13,114,8

17,519,8

2,44,5

56,354,3

32,136,4

66,366,7

39,334,1

76,377,8

85,783,0

80,072,8

52,455,7

93,885,2

89,369,3

96,395,1

98,893,2

47. grafikoa. Ikastetxearen esku hartzea tratu txarretako egoeren aurrean*1

(1) ISEI-IVEIko Web orrialdean, “Tratu txarra berdinen artean: Bullyinga Euskadin (DBH)” (2004) ikerketaren argitalpenean, “Inplikatuare-kin bakarka hitz egiten da” aukerari dagokion datuak (%75,3) “beti” erantzuna adierazten du soilik, “sarritan” eta “beti” adierazibeharren.

4ONDORIO OROKORRAK

53ONDORIO OROKORRAK

4.1. Nolako ondorioak atera daitezke?

• Lehen Hezkuntzako eta DBHko ikaslerik gehienek beren ikaskideengandik tratu txarrik ez dutela jasaten esaten duteeta esperientzia positiboak izaten dituzte beren eskolatze prozesuan. Hala eta guztiz ere, tratu txarrekiko toleran-tzia “zero” izan behar dela kontuan izanik, oso garrantzitsua da egoera horiek sufritzen dituzten ikasleen ehune-koa aintzat hartzea.

– Tratu txarren adierazle orokorra 2008an %15,5ekoa da LHn eta %10,6koa DBHn.

• Tratu txarren baten biktima izan direla dioten ikasleen ehunekoa jaitsi egin da 2005eko ebaluazioarekiko. Jaitsierahau batez ere Lehen Hezkuntzan izan da, %2 jaitsi delarik. DBHn ehunekoa %1,3 jaitsi da, baina jaitsiera ez daestatistikoki adierazgarria.

• Ahozko tratu txarrak (irainak, izengoitiak...) dira bi hezkuntza etapa horietan gehien gertatzen direnak. Bestelakotratu txarrak (gizarte-baztertzea, biktimaren gauzei erasotzea eta tratu txar fisikoak) ez dira hain sarri gertatzen.

• Tratu txarrak jasaten dituztela dioten mutilen ehunekoa handixeagoa da neskena baino (%3 Lehen Hezkuntzan eta%1,4 DBHn).

– Dirudienez, bi ehuneko horiek jaitsi egin dira 2005eko ebaluazioarekiko, mutilen kasuan bereziki. Mutilen ehune-koaren jaitsiera 2 puntu ingurukoa izan da bai DBHn bai Lehen Hezkuntzan, baina ezberdintasunak ez dira esta-tistikoki adierazgarriak

• Tratu txarren ehunekorik handiena Lehen Hezkuntzako 5. mailako ikasleen artean gertatzen da. DBHko 3. eta 4.mailetan jaitsiera nabarmena ikusten da.

– 2005ean LHko 5. mailako eta DBHko 4. mailako ehunekoen arteko aldea 10 puntukoa izan zen, 2008an aldea 8puntukoa izan delarik.

• Tratu txarren gertalekua aldatu egiten da eskolatze prozesua aurrera joan ahala: Lehen Hezkuntzan ikastetxekojolastokian gertatzen dira gehienbat eta DBHn, ikasgelan. 2005eko ebaluazioan antzerako ondorioak atera ziren.

• Tratu txarrak batez ere erasotako biktimaren taldeko “mutil batzuek” ematen dituzte.

• Tratu txarrak jasaten dituztela dioten ikasle gehienek lagunekin eta familiarekin komentatzen dituzte tratu txarrak.Hala ere, tratu txarrak inorekin komentatzen ez dituzten ikasleen ehunekoa kezkagarria da (%15 LHn eta %19DBHn).

– Tratu txarrak jasaten dituzten ikasleen iritziz, lagunak eta familia dira, hurrenkera horretan, tratu txarren aurreanparte gehien hartzen dutenak, bai LHn bai DBHn.

• Ikastetxe gehienek ikasgela eta ikastetxe mailako neurriak hartzen dituzte, prebentzio neurriak bereziki, ikaskideenarteko tratu txarretako egoerarik gerta ez dadin.

– Ikastetxeetako zuzendaritza taldeek eta ikasleek 2005eko ikerlanarekin konparaturik behatutako tratu txarretakojokaera guztiak gutxitu egin direla pentsatzen dute.

– Ikastetxeetan 2005ean baino prebentzio ekintza gehiago burutzen dira, batez ere tutoretza lanari dagozkionaketa irakasleen bizikidetzaren inguruko prestakuntzari dagozkionak.

ISEI•IVEI (Irakas Sistema Ebaluatu eta Ikertzeko Erakundea)Asturias 9, 3º - 48015 Bilbao / Tel.: 94 476 06 04 / Fax: 94 476 37 84 / [email protected] / www.isei-ivei.net

AURKIBIDEA1. IKERKETAREN IKUSMOLDEA2. BULLYING IKERLANAREN EZAUGARRIAK3. EMAITZAK3.1. EMAITZA OROKORRAK3.2. IKASKIDEEN ARTEKO TRATU TXARRAK LEHEN HEZKUNTZAN3.3. IKASKIDEEN ARTEKO TRATU TXARRAK DBHN3.4. ZUZENDARITZA TALDEETAKO EMAITZAK

4. ONDORIO OROKORRAK

IKASKIDEEN ARTEKO TRATU TXARRAK EUSKADIN...Bullyingari buruzko lehen ikerketa 2004-05 ikasturtean...

Documents

Transcript of IKASKIDEEN ARTEKO TRATU TXARRAK EUSKADIN...Bullyingari buruzko lehen ikerketa 2004-05 ikasturtean...