Hiriak (2DBH)

Hiri- eta landa- eremuak

BADAKIZU BEREIZTEN

….HIRIAK ETA HERRIAK?

…HIRI-EREMUAK ETA LANDA-EREMUAK?

EZAUGARRIAK LANDA-EREMUA HIRI-EREMUA

POPULAZIO DENTSITATEA

PAISAIAREN ELEMENTUAK

HABITAT MOTA

ERAIKINEN TIPOLOGIA

BESTE ELEMENTUAK

EKONOMIA-JARDUERAK


POPULAZIOA (absolutua eta dentsitatea)

LANDA-EREMUA HIRI-EREMUA



HABITATA

LANDA-EREMUA


Lerro formako herria

Herri nuklearra

Herri erradiala


HABITATA




ERAIKINEN TIPOLOGIA



ERAIKINEN TIPOLOGIA

HIRI-EREMUA



BESTE ELEMENTUAK

LANDA-EREMUA



BESTE ELEMENTUAK

HIRI-EREMUA


EKONOMIA-JARDUERA NAGUSIAK



EZAUGARRIAK LANDA-EREMUA HIRI-EREMUA

POPULAZIO DENTSITATEA


HABITAT MOTA

ERAIKINEN TIPOLOGIA

BESTE ELEMENTUAK

EKONOMIA-JARDUERAK


Zer da hiria?

Irizpide kuantitatiboak Irizpide kualitatiboak

Zer da hiria?

Irizpide kuantitatiboak

Hiriaren funtzioak

HIRIAREN FUNTZIOAK

Irizpide kualitatiboak

Hiriaren funtzioak

JARDUERA SOZIO-EKONOMIKOAK

HIRIAREN FUNTZIOAK

ETXEBIZITZA KULTURA

eta

HEZKUNTZA INDUSTRIA

POLITIKO-

ADMINISTRATIBOA

TURISMOA

Hiriaren funtzioak ETXEBIZITZA

BURGESIARENTZAKO

DENTSITATE BAXUKO AUZOAK

DENTSITATE HANDIKO LANGILE-AUZOAK

Hiriaren funtzioak INDUSTRIA

Hiriaren funtzioak KULTURA

eta

HEZKUNTZA

Hiriaren funtzioak POLITIKO-

ADMINISTRATIBOA

Hiriaren funtzioak

TURISMOA

Hiriaren funtzioak ZERBITZUAK

Zer da hiria?

AURREKO GUZTIA KONTUAN HARTUTA

HIRIAREN DEFINIZIOA HAUXE DA

Hiriaren egitura

HIRIAREN EGITURA

Morfologia eta erabilera ikusita hirian atal desberdinak dira:

•Alde Zaharra (hirigune historikoa): industria aurrekoa

•Zabalgunea: industria garaikoa

•Kanpoaldekoa: gaurkoa

Hiriaren egitura

Hiriaren egitura

Eremu txikia soposatzen du baina balio historiko eta kutural handikoa.

• Hiriaren sorrera, jatorrizko eremua, hasierakoa.

• Harresiz inguratua

• Eraikin historikoak

• Plano irregularra

• Bilbea (eraikinen antolamendua) itxia da, kale estuez

osatutakoa

• Lurzoruaren erabilera anitza.

• Talde sozial desberdinak (gehienetan maila ekonomiko txikikoak)

1-HIRIGUNE HISTORIKOA

Alde Zaharra

Avilako harresiak

(Espainia)

Hiriaren egitura


Alde Zaharra

Hiriaren egitura

Kordoba (Espainia)


Alde Zaharra

Hiriaren egitura

Siena (Italia)


Alde Zaharra

Alde Zaharra (Bilbo)

Hiriaren egitura

Alde Zaharra (Sevilla)


Alde Zaharra

Alde Zaharra (Gasteiz)

Hiriaren egitura

Alde Zaharra (Hondarribia)


Alde Zaharra Katedrala (Leon)

Plaza Berria (Bilbo)

Hiriaren egitura

Alde Zaharra (Gasteiz)

Alde Zaharra (Iruñea)


Alde Zaharra Alde Zaharra (Bilbo)

Hiriaren egitura

Europaz kanpoko hiri anglosaxoi batzuek ez dute alde zaharrik

Filadelfia (AEB)


Alde Zaharra

Industrializazioaren ondorioz harresiak bota eta antolatutako

auzoak eraikitzen dira.

Paseo de Sarasate eta

Avda. Navas de Tolosa

(Iruñea)

Hiriaren egitura

2- ZABALGUNEAK

• XIX.mendean sortuak

• Populazio hazkundeari erantzun egokia emateko harresiak

bota eta auzo berriak eraiki ziren.

• Aldez aurretiko planifikazioa: plano ordenatua

• Plano erregularra, erresidentziala hasieran.

• Bilbe irekiagoa, zabalagoa.

• Gerora dentsitatea handitu zen eta ondorioz , bertikalizatu

eta tertziarizatu zen.

• Gaur egun modernizatu.

• Herrialde anglosaxoietan, CBD (Central Business District)

Hiriaren egitura

2- ZABALGUNEAK

Hiriaren egitura

2- ZABALGUNEAK

Bartzelonarako proiektua (Cerdá arkitektua)

Hiriaren egitura

2- ZABALGUNEAK

Donostiako planoa

Hiriaren egitura

2- ZABALGUNEAK

Bartzelonako zabalgunea

Hiriaren egitura

2- ZABALGUNEAK

Madrileko zabalgunea

Donostiako zabalgunea

Hiriaren egitura

2- ZABALGUNEAK

Bilboko zabalgunea

Hiriaren egitura

2- ZABALGUNEAK

Hiriaren egitura

HERRIALDE ANGLOSAXOIETAN: CBD (Central Business District)

• Etxe orratzak, eraikuntza bertikala nagusi.

• Negoziotarako gunea, ez ia dago etxebizitzarik.

1. Populazio hazkundearen ondorioz gero eta eremu gehiago betetzen

du hiriak.

2. Eremu batzuk oso ondo planifikaturik daude eta ondoan, ordea,

beste batzuk erdi hutsik aurki daitezke.

3. Funtzio ugari eta oso dibertsifikaturik

4. Talde sozial oso ezberdinak auzoka banaturik.

Hiriaren egitura

3- KANPOALDEKOA

Hiri europear baten egituraren planoa

Hirigune historikoa, ohikoena

harresi batek mugatzea izaten zen,

plano irregularra zuen eta ez zuen

ia-ia gune irekirik.

Zabalguneek plano

ortogonala eta gune

berdeak.

Hiriaren ingurunea landa lurraren

gainean zabaltzen ari da. Oin-

planoa erregularra izan ohi da.

Alde zaharra

Zabalgunea

Ingurua

Lorategiak

Hiriaren egitura

Hiriaren egitura

3- KANPOALDEKOA

INDUSTRIALDEA

MERKATARITZA

GARRAIOAK

IKASTETXEAK

OSASUN ZENTROAK,…

ETXEBIZITZAK

ZERBITZUAK

3- KANPOALDEKOA

INDUSTRIALDEA

Hiriaren egitura

Hiriaren egitura

3- KANPOALDEKOA

INDUSTRIALDEA poligono

tradizionala

Hiriaren egitura

Parke

teknologiko

modernoa

3- KANPOALDEKOA

Hiriaren egitura

Langileentzako

dentsitate handiko

blokeak

Burgesiarentzako

dentsitate baxuko

etxebizitzak

ETXEBIZITZAK

Auzo marjinalak

Hiriaren egitura

3- KANPOALDEKOA

MERKATARITZA-, ZERBITZU,

GARRAIO-EREMUAK

Hiriaren egitura

3- KANPOALDEKOA

IKASTETXEAK

Hiriaren egitura

Hirien plano motak

HIRIEN PLANO MOTAK

Hirien plano motak

IRREGULARRA

Hirien plano motak

LINEALA

Arturo Soriaren hiri lineala, Madrilen

Ondarroa

Hirien plano motak

ERRADIOZENTRIKOA

Hirien plano motak

ORTOGONALA

Hirien plano motak

HIRIEN PLANO MOTAK

IRREGULARRA

LINEALA

ERRADIOZENTRIKOA

ORTOGONALA

a) Lotu argazki bakoitza bere planoarekin.

b) Zein plano mota aurkezten dute?

Hirien plano motak

Hirien plano motak

Zein da Parisen Garaipen Arkuaren inguruan dagoen plano mota?

Hirien plano motak

Zein da AEBetako Las Vegaseko auzo honetan dagoen plano mota?

Hirien plano motak

Hirien plano motak

Zeintzuk dira Sevillako auzo honetan bereiz daitezkeen plano mota

ezberdinak?

HIRIEN SAILKAPENA ETA

HIERARKIA

Hirien sailkapena

Hirien sailkapena

METROPOLI HANDIAK 10.000.000 edo +

METROPOLIAK 5.000.000 - 10.000.000

HIRI HANDIAK 1.000.000 - 5.000.000

TARTEKO HIRIAK 500.000 – 1.000.000

HIRI ERTAINAK 100.000 – 500.000

POPULAZIOAREN ARABERAKO HIERARKIA

Sao Paulo

(Brasil)

Tokio

(Japonia)

Hirien sailkapena

Tokio – 39.230.000

Guangzhou – Foshan- Dongguan- Jiangmen – 32.600.000

Shanghai – 29.600.000

Yakarta – 27.000.000

New Delhi – 25.3000.000

Seúl-Incheron – 24.200.000

Karatxi – 23.2000.000

Bombay – 22.600.000

Manila – 22.5000.000

México DF – 22.200.000

POPULAZIOAREN ARABERA (2016)

Hirien sailkapena

Hirien sailkapena


a) Zein kontinentetan kokatzen dituzu gehienak?

b) Zein izan daiteke Europako hiri populatuena?

c) Eta Espainiakoa?

d) Eta Euskal Herrikoa?

Hirien sailkapena


a) Zein kontinentetan kokatzen dituzu gehienak?

b) Zein izan daiteke Europako hiri populatuena?

Istambul, Mosku, Londres, San Petersburgo, Madril, Berlin,

Kiev, Erroma, Paris,…

a) Eta Espainiakoa?

Madril, Bartzelona, Valentzia, Sevilla, Zaragoza,…

a) Eta Euskal Herrikoa?

Bilbo, Gasteiz,

Hirien sailkapena

• Hiri handien kasuan hiriaren muga non dagoen definitzea

oso zaila da. Elkarren ondoan dauden hirietan, non hasten

da bat eta non bestea?

• Hiriaren funtzioek ez dute soilik hirian eragiten. Hiritik

kanpo ere zabaltzen da hiriaren boterea eta indarra.

• Batzuetan, hiri ezberdinak daude guztiz lotuta eta

zonalde hiritar oso zabalak sortzen dituzte.

FUNTZIOEN/HARREMANEN

ARABERAKO HIERARKIA

Hirien sailkapena

• Hirien horien arteko HARREMANAK oso estuak dira:

• Komunikazio- eta garraio-harremanak

• Pertsonak, salgaiak eta zerbitzuak

• Errepideen, trenbideen eta hegazkinen bidez

• Politika- eta ekonomia-harremanak

• Gobernuaren egoitzak

• Erakunde administratiboak

• Enpresa nagusien bulego zentralak

• Berrikuntzari lotutatako harremanak

• Unibertsitateak eta ikerketa guneak

• I+G+B (Ikerketa + Garapena + Berrikuntza) zentroak

Hirien sailkapena

• Hirien arteko harremanak ez dira homogeneoak.

• Hirien arteko harremanen indarraren eta garrantziaren

arabera HIRI-HIERARKIA eratzen da.

• Ez dator askotan bat populazioaren araberako hiri-

hierarkiarekin.

ADIBIDEZ:

• New York……………..12 milioi biztanle

• Karatxi (Pakistan)……24 milioi biztanle

Zeinek du eragin handiagoa munduan?

Prof. ISAAC BUZO SÁNCHEZ

Hierarkiaren arabarea

Harremanak

Eragin eremua (kolorearen arabera)

HIRI SISTEMA

HIRI SISTEMA

Hirien sailkapena

Hirien sailkapena

• Beste hirietan duten eragina kontuan hartuta, hauxe da

hirien sailkapena/hierarkia:

HIRI GLOBALAK-NAZIOARTEKOA

KONTINENTEKO HIRIAK

HIRI NAZIONALAK

ESKUALDEKO HIRIAK

HIRI ERTAIN ETA TXIKIAK


ARABERAKO HIERARKIA

Hirien sailkapena


ARABERAKO HIERARKIA

Durango,

Irun,

Cuenca,

Hirien sailkapena

HIRI GLOBALAK/NAZIOARTEKOAK izateko IRIZPIDEAK

• Nazioarte mailako finantza eta zerbitzu aurreratuak.

• Langileen espezializazio maila, goi-mailako profesional kualifikatuak.

• Informazioa trukatzeko askatasuna eta bitartekari ugari , arin eta fidagarriak izatea.

• Eskaintza kultural zabala. • Nazioarteko erakunde politiko nagusien egoitzen

kokalekua izatea.

Hirien sailkapena

EKONOMIA- ETA FINANTZA-JARDUERAK

New York

Tokio

Londres

Hong Kong

Shangai

LANGILE KUALIFIKATUAK

New York

Boston

Tokio

Sydney

INFORMAZIO-TRUKEA Paris

New York Zurich

ESKAINTZA KULTURALA Londres

Mosku

Paris

KONPROMISO POLITIKOA

Washington

Brusela

Geneva

New York

Hirien sailkapena

HIRI GLOBALAK (liburuko 258-59 orr)

• 13. jarduera • Lehendabiziko 4 ariketak • 6.ariketa

Hirien sailkapena

Hirien sailkapena

• Hirien hazkundeak eta ingurunean duten eraginak forma

konplexuagoak sortzea ekarri du.

• METROPOLI-BARRUTIAK

• Hiri batez eta haren inguruko beste biztanlegune

batzuez osatua

• Udalerri ezberdinetan banatuta

• Harreman handia hiri handiarekiko (lanpostuak,

mediku espezializatuak, unibertsitateak,

abokatuak,…)

• KONURBAZIOAK

• Metropoli-barrutiz osatuak.

• Hiriak elkartu eta hiri-eremu jarraituak osatu dira

• MEGALOPOLIAK

• Hiri-eremu jarraitu izugarriak

Hirien sailkapena

AEBetako megalopoliak

Hirien sailkapena

Japoniako megalopoliak

Hirien sailkapena

BIZI-KALITATEAREN ARABERAKO

HIERARKIA (2015)

HIRIEN ARAZOAK

Hirien arazoak

ARAZOA EZAUGARRIAK

ZIRKULAZIOA ETA KUTSADURA

HONDAKINAK

DESBERDINTASUNAK GIZARTEAN

Hirien arazoak

Hirien arazoak


PERTSONA ETA MERKANTZIEN GARRAIOKETA LANAK

Hirien arazoak


AZPIEGITURA GARESTIAK

LUR EREMU ZABALEN OKUPAZIOA

Hirien arazoak


JOAN-ETORRIETAN GALDUTAKO DENBORA

ERLOJUPEKO BIZITZAK ERAGINDAKO ESTRESA

Hirien arazoak


KUTSADURA AKUSTIKOA

AIREAREN KUTSADURA KOTXE-ILARAK ETA ISTRIPUAK

Hirien arazoak


BEROTEGI EFEKTUA

Hirien arazoak

HIRIKO BERO-UHARTEA


Hirien arazoak

HONDAKINAK

Hirien arazoak

HONDAKINAK

ZABORTEGI ERRALDOIAK

Hirien arazoak

DESBERDINTASUN SOZIALAK

BIZI-MAILA OSO EZBERDINA DUTEN AUZOEN ARTEKO DIFERENTZIAK

Hirien arazoak DESBERDINTASUN SOZIALAK

ARAZOA EZAUGARRIAK


• Pertsona eta salgaien trafiko handia

• Garraiobide askoren erabilera zabala

o Diru asko gastatzen da azpiegituretan

o Eraikinek lur-eremu oso handiak betetzen dituzte

o Hiritarrek denbora luzea galtzen dute joan-etorrietan

o Kotxe-ilarak eta istripuak askotan sortzen dira

o Kutsadura akustikoa

o Erregai fosilen etengabeko erabilera

Karbono dioxidoaren isurketak (CO2)

Airea oso kutsatuta dago

Hiriko bero-uhartearen efektua

HONDAKINAK

• Hondakin solidoen pilaketa

• Zabortegi erraldoien beharra • Hondakinak tratatzeko azpiegitura garestiak

DESBERDINTASUNAK GIZARTEAN

• Etxebizitzen prezioaren araberako populazioaren banaketa

o Baliabide gutxiko pertsonentzako kalitate txarreko pisuak

Hirigunetik urrun

Azpiegitura falta arlo batzuetan

Inmigrante kopuru altua

Egoera oso larria garatu gabeko herrialdeetan

o Baliabide handiko pertsonentzako auzo garestiak

Kalitate oneko materialak eta instalazioak Mota guztietako zerbitzuak gertu

Hirien arazoak

HIRIEN ARAZOAK

KONPONTZEKO BIDEAK

Hirien arazoak

Hirien arazoak eta konponbideak


BIRZIKLATZEA. KONTZIENTZIA EKOLOGIKOA


KONTSUMO ARDURATSUA


HIRI JASANGARRIAK


ARKITEKTURA BERDEA


POLITIKA SOZIALAK

Hiriak (2DBH)

Education

Transcript of Hiriak (2DBH)