hik hasi. alea.pdf · 1998-1999 eta 2001-2002 ikasturte-ko eskola emaitzak aurkeztu ditu...

hik hasihh

G A I A : K U LT U R A E R R E F E R E N T E A KO I N A R R I Z K O H E Z K U N T Z A C U R R I C U -L U M E A N • E L K A R R I Z K E T A : P E D R OA R A N B U R U • J O L A S E N A LT X O R R AB I D E O B E R R I A • E L B I R A Z I P I T R I A

723 euro • 2002ko AZAROA euskal heziketarako aldizkaria

TTEEKKNNOOLLOOGGIIAA BBEERRRRIIAAKK

eIkasb ide pro iektuaHaur eta Lehen Hezkuntzan

72. zenbakia. 2002ko azaroa ❘ hik hasi ❘ ‚‚‚3

5 editoriala

6 kronika

8 gaia

KULTURA ERREFERENTEAKOINARRIZKO HEZKUNTZACURRICULUMEAN, EUSKALHERRIKO ESKOLETAN Begoña Bilbao

18 elkarrizketaPEDRO ARANBURU

24 teknologia berriakeIkasbide proiektuaNekane Mendizabal, Jose Miguel Blanco eta JoxeMi

Correa

29 berriakeIkasbide proiektuaNekane Mendizabal, Jose Miguel Blanco eta JoxeMi

Correa

37 berriakJolasen altxorra bideo berria

40 eskolako zertzeladak historian

Elbira ZipitriaIdoia Fernandez

Argitaratzailea:XANGORINErrekalde hiribidea, 59. Aguila eraikina, 1. solairua. 20018 DONOSTIA GIPUZKOA. Tel: 943/ 37.14.08

Fax: 943/ 37.21.54. Posta Elektronikoa: [email protected]; Lege Gordailua: SS-1001/95. ISSN: 1135-4690 Koordinatzailea:Joxe Mari Auzmendi Erredakzioburua:Ainhoa Azpiroz Erredakzio batzordea: Mikel Estonba, Arantxa Goiburu, Mari Karmen Irastorza, Kristina Mardaraz, Josi Oiarbide, Fito Rodriguez, MaiteSaenz, Xabier Sarasua eta Arantxa Urbe. Aholkulkariak: Imanol Agirre, Abel Ariznabarreta, Bego a Bilbao, Mariam Bilbatua, Felix Basurko, Xabier Isasi, IreneLopez-Go i, Izaskun Madariaga, Kepa Perez Urraza, Lore Erriondo, Idoia Fernandez, Amaia Vazquez, Lontxo Oihartzabal, Juanjo Ota o eta Pruden Sudupe.

Diseinua:TRAM¥Graf!kMaketazio, aurreinpresioa:Xangorin.Inprimategia:ANtzA S.A.L.Azaleko irudia: Ikasbide ikastolako haurrak (Hik Hasi).Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak Onetsia 2002/ X / 25 . Kopurua: 3.500 ale

hik hasiko artikuluez edonon eta edonoiz balia zaitezke. Kasu horietan iturria aipatzea eskertuko genizuke.hik hasik ez ditu bere gain hartzen bertan plazaratutako iritziak ezta bat etorri ere derrigorki haiekin.

aurkibidea8

gaiaKULTURA ERREFERENTEAK Bego a Bilbao EHUko Bilboko Irakasle Eskolako ira-kasleak egin duen tesi interesgarri bezain garrantzi-tsuaren muina biltzen da hilabete honetako gaian.Tesiaren izenburua honako hau da: Kultura errefe-renteak oinarrizko hezkuntza curriculumean Euskal

Herriko eskoletan .

HEZKUNTZA, UNIBERTSITATE ETA IKERKETA SAILA

DEPARTAMENTO DE EDUCACION,UNIVERSIDADES E INVESTIGACION

18elkarrizketa

PEDRO ARANBURU Euskal Herriko Ikastolen Konfederazioko lehen-

dakari berriarekin jardun gara solasean ikasto-

len mugimenduari atzera eta aurrera begiratuz.

Euskal jolasen bilduma (2)

- 50 jolas- 29 abesti- Nola jolastu- Aldaerak- Informazio sozio-kulturala- Esamoldeak- Heziketa gatasunak- Jolas mota- Adina- Kopurua- Materiala- Espazioa

“Ipurtargien ganbara”jolas interaktiboa

Prezioa: 20€

Eskaerak:Gipuzkoako UrtxintxaEskolaTnoa: 943 270 033

Jolasen helburua ibilbide osoaegitea da. Alegia, zerotik hasi etaipurtargiak jolaserako zain daudenganbarara heltzea. Batetik besterajoateko, dadoa baliatuko dugu.Jokalari kopurua: jokalari bakarbatentzat jolasa da. Modu honetan,bakarrik, binaka nahiz taldeka, gau-denak gaudela, helburua guztionartean ahalik eta puntuazio onenalortzea izango da.

Windows eta Macintoshen erabilga-rria den aplikazioa, CD-ROM eta CD-AUDIO (musika aparatuan ereentzun daitezke), bi atal nagusizosaturik: Jolasen Fitxa teknikoak etaIpurtargien ganbara (jolas interakti-

Fitxa

Teknikoa


editoriala

Euskararen Gizarte ErakundeenKontseilua jaio zela bost urte bete-tzera doaz.

Kontseiluaren aurtengo BatzarNagusiak “Bai Euskarari Laguntzai-lea” egitasmoa abian jartzea erabakizuen. Egitasmo horren helburua,euskararen aldeko jarrera duteneibeste urrats bat egiteko konpromi-soa eskatzea da, hau da, Kontseilua-ri laguntza ekonomikoa ematea es-kuartean dituen funtsezko egitas-moak eraginkortasunez eta autono-miaz aurrera eramateko.

hik hasik, bere sorreratik, euska-raren aldeko eta Euskal Herri osokoegitura duten erakundeak bultza-tzea izan du xede. Horregatik, Eus-kararen Kontseilua hasieratik bul-tzatu du, Kontseiluko bazkide dela-rik.

Une honetan, Kontseiluak esku-ratu digun “Laguntzaile orria” gureharpidedunei helaraztea eta lagun-tzaile izan zaitezten proposatzeairuditu zaigu euskarari laguntzekomodurik egokiena.

Ale honekin batera zuri luzatuta-ko laguntzaile orrian Kontseiluakhauxe dio:

Kontseilua jaio zenetik, 1997urtean, euskararen aldeko gizartekonpromisoa sustatzea izan da be-re zeregin nagusia: Bai EuskarariAkordioa, Bai Euskarari Kanpai-na, Euskararen NormalizaziorakoKonpromiso Politikoa, Bai Euska-rari Ziurtagiria, Bai EuskarariAkordioa herrietara zabaltzekoegitasmoa, Hizkuntz EskubideenBehatokiaren sorrera... Hamaikaurrats egin dira euskararen nor-

Euskararen Kontseiluaren Lagun-tzaile izateko gure gonbidapena

Euskara aurrera ate-rako bada, nahi horidugun guztion elkar-tasuna eta elkarlanaezinbestekoa da. Gainontzekoa, bidenahasitik ibiltzeada.

malizazio bidean, baina gehiagodira egiteko geratzen direnak, eus-kara bizirik irauteko behar duennormalizazio egoeratik urrun da-goelako oraindik. Ezinbestekoa dagizarte osoaren konpromisoa. Bai-ta zurea ere. Euskararen alde kon-promisoa hartzeko modu asko dau-delako, eta autonomiaz jokatzekoKontseiluak diru iturri propioakbehar dituelako, “Bai EuskarariLaguntzailea” izan zaitezela pro-posatzen dizugu. Hilero diru la-guntza txiki bat emanez, sekulakobultzada emango diozu euskarari.

Ez da aukera txarra, ezta?Horrela, bada, euskararen alde

lanean ari diren erakunde guztiekinbat eginez, aprobetxa dezagun es-kaintzen zaigun aukera.

Ongi izan, laguntzaile!

azaroa

6 ❘ hik hasi ❘72. zenbakia. 2002ko azaroa

kronikaP o l i t i k a r i e n h i t z a k e t a b a l o r a z

0-3 Urteko Hezkun-tza Zikloaren AldekoPlataformak etapaarautzea eskatzen duNafarroan

0-3 Urteko Hezkuntza ZikloarenAldeko Plataformak Nafarroako Parla-mentuan salatu duenez, UPN ez da ezeregiten ari ziklo hori arautzeko eta kali-tatezko sarea eskaintzeko. Horren au-rrean kezkatuta agertu dira Plataformaosatzen dutenak, hots, Nafarroakohaur eskoletako langileak, NUPekoirakasleak, guraso elkarteak eta hez-kuntzako sindikatuak.

Plataforma osatzen duten guztiekargi eta garbi adierazi dute 0-3 hezkun-tza zikloak izaera hezitzailea duela etaurte askotan eredu hori garatzen lan as-ko egin dela. Nafarroako Gobernuak,ostera, zerbitzu ikuspegiari eman ei diogarrantzia. Plataformako kideen hitze-tan, “Gobernuak LOGSEk bazterreanutzitako kontzeptua hartu nahi du be-rriro Kalitate Legean oinarrituta”.Ho-

rrela, Hezkuntza Departamentuaren e-rantzukizuna izan beharrean, GizarteOngizate Departamentuarena izangolitzateke.

Gaur egun 14 herritan eskaintzenda 0-3 urteko bitarteko zikloa, eta dato-rren ikasturterako beste bederatzigehiago izanen dira. Kasurik gehiene-tan udal erakundeen esku egoten dahaur eskola horien kudeaketa, eta Pla-taformak salatu duenez “horrek priba-tizaziorako bidea bultzatzen du” etaez dute begi onez ikusten.

Sortzen-Ikasbatuazek ere ez du on-gi ikusten UPNren politika “baztertzai-lea eta bereizlea” euskal eskola publi-koarekiko. Elkarteko kideek euskaraz-ko irakaskuntzak dituen oztopoak sa-latu dituzte Parlamentuan. Besteakbeste, Altsasuko Lanbide Heziketakoikasleen egoera aipatu dute. Gaur egunikasleen %52 D eredukoa den arren, ezda euskarazko ikasketarik eskaintzen,eta irakasleen lanpostu guztiak gaztela-niazkoak dira. Hurrengo ikasturteetanD ereduko ikasleen kopurua handituzjoango da, inguruko ikastetxeetakogehienek euskarazko ereduan ikastenbaitute. Horregatik, G eredukoa denLanbide Heziketako Institutuan D ere-dua ere eskaintzea eskatzen dute.

Sortzen-Ikasbatuazen iritziz behar-beharrezkoa da ikerketa sakona egitea,ikasleek zein eredutan ikasi nahi dutenjakin dezagun eta eredu horien eskain-tzea egin dadin.

Unibertsitatez kanpokoEAEko irakaskuntza

publikoko lan hitzarmenasinatu dute Anjeles Iztueta

Hezkuntza sailburuak etaELA, LAB eta EILAS

sindikatuetako ordezkariek.Hitzarmen honek irakasle

funtzionarioen lan baldintzakarautzen ditu eta 1998az

geroztik egin den lehenhitzarmena da berau.

Sailburua nahiz sindikatukoordezkariak pozik agertu dira

lortutako akordioarekin.Iztuetak adierazi duenez

hitzarmenak irakaskuntzarenkalitatean eragingo du. Aldebatetik, irakasle egonkorren

kopurua igoko delako (926tik1.500era); eta bestetik,

1.500 lanpostutarako deialdiaegingo delako. Urte

sabatikoa, irakasleenprestakuntza eta lanekoarriskuak aurreikusteko

zerbitzua ere jasotzen dirahitzarmen honetan.


i o a k n a g u s i t u d i r a i r a k a s k u n t z a n

12 urteak haurrarengan aziliense deitu deza-kegun muga markatzen dute bai hizkuntzabaita giza garapenean ere.Jorge Oteiza

Kalitate Legeari argiberdea eman dioteMadrilgo kongresuan

Hilaren hasieran Madrilgo Kongre-suak baiezkoa eman zion Kalitate Lege-ari PPren eta Coalición Canariaren al-deko botoekin. Oposizioko alderdiguztiak aurka bozkatu arren, Legeak le-hen urratsa pasa du %40ko babesare-kin, eta hurrengoan zuzenketa partzia-lei egin beharko die aurre. Oraingoanosoko hamar zuzenketa eztabaidatudira, baina ez da bat bera ere onartu.

Legearen aurka agertu diren guz-tiek “atzerakoia eta zatitzailea” delaadierazi dute, eta autonomia erkidego-en eskumenak urratzen dituela. EAkoBegoña Lasagabaster diputatuak gogorhitz egin zuen legearen kontra. “Legeakhezkuntzaren ikuspegi zatikatzaileadu, eta ez dio erantzuten Euskadikoerrealitateari”. Ildo berean mintzatuzen Joxe Joan Txabarri EAJko diputa-tua. 51 zuzenketa aurkeztu dizkio lege-ari eta horrekin batera hezkuntza siste-

Iparraldeko irakasleek grebaegin zuten urriaren 17anLanpostu egonkorrak, ez

prekarioak aldarrikapenarekin.500 irakasle, ikastetxeetako

laguntzaile eta langile bildu zirenBaionan FSU, UNAS, CGT, CFDT,

FAEN, SUD, FO, SNETAA etaLAB sindikatuen deialdiari

erantzunez.Sindikatuek hiru aldarrikapen

egin dituzte grebarekin.Lehendabizi, Ministroaren

Kontseiluak irailaren 25eanhezkuntzaren kalitateari buruz

aurkeztu zuen Finantza LegeProiektua salatu dute.

Bigarrenik, bigarren mailansortzen diren baino lanpostugehiago desagertuko direla

salatu dute. Eta hirugarrenik,laguntzaile-hezitzaile postuak

desagertu eginen direla 2003.urtean. Era berean, gobernuak

hezkuntzarako aurrekontuanegindako murrizketa salatu dutegrebarekin. Izan ere, Jean Pierre

Raffarinen gobernuak gaztelanpostuen desagertzea iragarri

du, ordezkatuko lituzketenegiturarik iragarri gabe. Erabaki

horren ondorioz lanpostumurrizketa ugari izanen dira

ikastetxeetan.Sindikatuen esanetan

ikastetxeetako langileen %70akbaino gehiagok egin zuen greba.

Irakaskuntza maila guztietanegin bazen ere, haur eskolan etalehen mailetan izan zuen eragin

handiena.

ma alternatiboa proposatu. Proposa-men horrekin kalitatean eragin nahidutela adierazi du. Kongresuko babesa%40koa dela ikusirik, “PPri bere hez-kuntza sistema inposatu nahi izatea”egotzi dio.

Bien bitartean, Eusko JaurlaritzakoHezkuntza sailburu Anjeles IztuetakEAEko hezkuntza sistemaren emaitzakEuropakoak baino hobeak direla emandu jakitera. Esate baterako, aurrekoikasturtean ikasleen %81ak gaindituzuen DBH Euskal Autonomia Erkide-goan, eta Europan %80k.

1998-1999 eta 2001-2002 ikasturte-ko eskola emaitzak aurkeztu ditu sail-buruak, bai sare publiko zein kontzer-tatukoak, eta datu horien oinarritutaeuskal hezkuntza sistema “oso mailaonean”dagoela nabarmendu du.

Emaitza horien arrazoia irakasleenlanean dagoela dio Iztuetak: “irakasle-en inplikazioa eta daukaten presta-kuntza dira ardatz nagusiak”. Horrezgain, ikastetxe bakoitzean hartzn direnaparteko neurriek ere emaitza horietanzerikusia dutela dio.

Dena dela, aurrera begira eta hobe-tzeko bide horretan hainbat erronkazehaztuta daude aipatu du. Batetik,ikastetxeen autonomia handitzea; bes-tetik, ikasketa ibilbideak eta horien ar-teko loturak hobetzea; eta hirugarre-nik, DBH amaitzen duten ikasle guz-tiek euskara, gaztelania eta ingelesa on-do menperatzea.


GAIAKultura erreferenteakoinarrizko hezkuntza curriculumean


Hurrengo lerrootanEuskal Herriko Unibertsi-tateko Didaktika eta Es-kola Antolakuntza Saila-ren onespenarekin defen-datutako doktore tesia-ren alderik azpimarraga-rrienak aurkezten ditugu.Paulo Iztuetaren zuzen-daritzapean garatu den la-na bada ere, ikerketa za-balagoan kokatu behar da,hain zuzen ere, GurutzeEzkurdia eta Karmele Pe-rez Urraza lagun direla bu-ruturiko proiektua baita.Tesi honek izenburu

hau darama: Kulturaerreferenteak oinarrizkohezkuntzako curriculu-mean, Euskal Herriko es-koletan .

G

Tesiaren zutabea, nukleoa, curricu-luma da, eskoletan lantzen den edukia,ezen ikasten den guztia curriculuma-ren araberakoa baita. Abiapuntuan teo-rikoki aztertzen da curriculuma, dago-kion garapena eta ulertzeko moduakagertuz, batez ere, curriculum hori defi-nitzeko edo ulertzeko erak garatuz joandirelako Hezkuntza zientzien bilakae-rarekin batera. Hiru dira zientzia haue-tan azaltzen diren ikuspegi teoriko na-gusiak:

- Ikuspegi teknologikoak edo para-digma positibistak emaitzetan jartzendu garrantzia: kontrola eta eraginkorta-suna baloratzen dira eta produktu ze-hatza lortzea da garrantzizkoena, curri-culumaren inguruan egon daitezkeeneztabaidak alboratuz. Ondorioz, esko-letan eta geletan gertatzen dena proze-su teknikoak baino ez dira, eta ezagu-tzaren objektibotasunaren izenean, cu-rriculumaren izaera soziala aipatu ereez da egiten.

- Bigarren lekuan ikuspegi prakti-koa dugu, zeinetan gelako lanari, gele-tako praktikari, garrantzi handia ema-ten zaion. Hezkuntzaren eta irakaskun-tzaren izaera soziala onartzen da, eza-gutza zientifikoaren neutraltasuna sa-latuz. Edozein direla, teoriak beti sor-tzen dira testuinguru sozial eta momen-tu historiko konkretuan, uneko beha-rrizanei erantzuna eman nahian. Nahizeta ezagutzaren izaera soziala eta ezneutrala agerian jartzen den, teorialarihauek ez dute kolokan ipintzen eskola-ren bidez estatuak irakasten duena.

- Paradigma kritikoa gelako prakti-ka baino urrunago doa. Ikuspegi ho-nen arabera curriculuma testuingurua-rekin lotuta dago, ez da neutrala. Ikus-pegi honetatik hauxe agerrarazi nahida: curriculumari buruzko teoriak gi-

zarte teoriak dira, sozialak, ezen sor-tzen diren gizartearen araberakoak bai-tira, interes eta balioen menpekoak, etaaldakorrak gizarte teoria guztien mo-duan.

Hezkuntza, gizartea, eskolatzea etacurriculuma harremanetan jartzen dira,euren izaera ideologikoa agerian ipi-niz. Hirugarren ikuspegi honetako teo-rialari kritikoek defendatzen dutena dacurriculuma erabaki politikoen arabe-rakoa dela, hots, estatuak eraikitzenduela hezkuntza sistema eta curriculu-mean haren intereseko diren edukiakezartzen dituela. Curriculumeko edu-kiak garrantzi handia hartzen du, kultu-raren ardatza delako eta, beraz, izaerasoziala zein politikoa duelako.

Horrela, curriculuma eskolan lan-duko den aukera kulturala baino ez da.Horrenbestez, arbitrarioa, hautatua,talde baten interes eta ideologiaren ara-berakoa. Eskolak, curriculumaren bi-dez kultura dominatzailea, estatuaknahi duen kultura finkarazten du eta,era berean, eskolako edukietatik kan-po geratu direnak –gure moduko herritxikiena kasu–, diskriminatuak izangodira, balioa galduko dute, ez dira ezer-tarako behar, ahazteko ez bada.

Kultura erreferenteak oinarrizkohezkuntzako curriculumean,Euskal Herriko eskoletan

Begoña BILBAOEHUko Bilboko Irakasle

Eskolako irakaslea


Curriculuma arakatzenCurriculuma zerbait teoriko izatetik

curriculum ofizial moduan ezarri arteezin da bere osotasunean aztertu. Or-duan araka daiteke norentzat edo nola-koa den, ikasleak lortzeko planteatzendiren helburuak zein edukiak doku-mentu ofizial horretan zehaztuta ager-tzen direnean. Bien bitartean, teoriabaino ez da, beti ere beharrezkoa bainazehaztasunik gabekoa.

Guk Euskal Herriko eskoletan inda-rrean dauden eta egon diren curricu-lum ofizialak arakatu ditugu: EuskalHerrian curriculumaren ibilbidearenabiapuntua, alde batetik, Ferry Legeada eta, bestetik, Moyano Legea. Izanduten bilakaera kronologikoan, Hiz-kuntza eta Kultura gaiak non eta nola a-gertzen diren begiratuta, konturatzengara Frantziako Hezkuntza Kontsei-luak 1951n hartzen duela, lehenengoz,lekuan lekuko hizkuntza edo dialekto-ak irakasteko ardura. Euskarari dago-kionez, Bordeleko unibertsitatean sortuzen Euskal Hizkuntza eta Literaturarenirakaskuntza antolatuko duen katedra.

Bitartean, beste aldaketa batzukegon arren, 1982an moldatuko da be-rriro legea eta lekuan lekuko hizkuntzaeta kultura irakasteko aukera agertukodu; gero, 1983ko abenduan emango di-ra horiek irakasteko orientabideak, ho-

rrela finkatuz eskualdeko hiz-kuntza eta kultura irakastekohelburu pedagogikoak etametodologia. Eskualde-ko gertaera historikoguztiak jarri behar diraeskolan dagokien to-kian, geografia, sor-kuntza literarioa eta ar-tistikoa, kondairak,ahozko tradizioak, kan-tak, musika eta dantzak,dekorazioko arteak zeinaltzairuenak edo eraikun-tzakoak. 1995ekoa da lekuanlekuko hizkuntza eta kulturarenirakaskuntza berriztatzeko agin-dua. Bertan euron garrantzia aipatzenda, beti ere kultura nazionalaren osagaidiren neurrian. Eta bi modutara antola-tzeko bidea jartzen da:

1- Hastapenak, zeinetan hiru ordudedikatuko zaizkion Haur Hezkuntzaneta Lehen Hezkuntzan eta 2- Irakas-kuntza elebiduna deritzana, Haur Hez-kuntzan berbeta landuz hasten denaeta, oinarrizkoan, hizkuntzaren irakas-kuntza eta hizkuntza horretan bestearlo batzuk garatzen dituena.

Hegoaldera bagatoz, 1857ko Mo-yano Legea da irakaskuntza sistema es-painola ezarriko duena, eta aldaketahandirik barik mantenduko dena

1970e-ko legera

arte. Aipatu be-harrekoa da, 1920ko ha-

markadan auzo eskoletako irakaskun-tza euskaraz egiten zela, nahiz eta jaso-tako kritiken eta salaketen eraginez, es-kola elebiduna alboratuta geratu, zori-txarrez urte askotarako! Bitartean,1945eko lege frankistaren menpeanirakaskuntza guztia gaztelaniaz egingoda eta gaztelaniaren beraren irakas-kuntza zaindu egingo da. 1970eko le-gea dator gero, oraindik frankismoan,ikaslea Espainiako errealitatean txerta-tzeko helburuarekin. Nahiz eta1975ean hizkuntza natiboak irakaste-ko arauak ematen diren, argi geratzenda hizkuntza ofiziala eta nazionala zeinden. Guri dagokigunez, hauxe izangoda euskararen presentziaren hasiera,muga garrantzizkoa, bai pedagogikokibai hizkuntza aldetik berriztatze batenabiapuntua delako. Hegoaldeko lurrakeskualde edo nazionalitate izendatzenditu 1982ko hezkuntza legearen berriz-tapenak, Espainiarekiko erreferen-tzian beti, baina irakaskuntza elebidu-naren zabalkundea eta bertan erabil-tzeko testuliburuen –zein bestelako ba-liabideen– garapena bultzatu zuen.

1990eko hezkuntza lege berriarenondoren, Nafarroak eta Euskal Autono-mia Erkidegoak curriculum desberdinaerabiltzen dute, biak oinarri berekoak,baina bakoitzean lurralde horietakoizaeraren ezaugarri batzuk baino jaso-tzen ez dituena.


G GAIAKultura erreferenteakoinarrizko hezkuntza curriculumean

Curriculuma eta testu libu-ruak

Curriculumean arloka antolatzendiren edukien artean, Hegoaldeanegungo curriculumean "IngurunearenEzaguera" arloa deritzana aukeratu du-gu, Iparraldekoan "Geografie - Histo-rie" eta "Sciences et Technologie" arlo-en parekoa. Beste eduki guztien ga-rrantzia onartu arren, uste dugu ikasle-aren ingurune hurbilari arlo honetatikegiten zaiola erreferentzia, eta egiteko-tan, arlo honexetan lantzen direla bere-ziki ikaslearen identitatearen eraikun-tzarako funtsezkoak diren kulturarengaineko ezagutzak. Ikerketan, ikaslea-ri mugatzen zaion ingurunearen ezau-garriak zein diren jakin nahi dugu. Norden, nongoa den, lurralde erreferenteazein den, hots, zein eta nolakoa den ira-kaskuntzaren bidez azaltzen zaionmundua. Euskal Herria gaia 11 urtekoikasleek lantzen dute, Hegoaldeko Le-hen Hezkuntzako 5. mailan eta Iparral-deko hirugarren zikloko CM2an.

Finkatu dugun arloaren barruan,kulturak eta hizkuntzak –euskarak etaeuskal kulturak– ikaslearen identitatea-ren eraikuntzan duten eraginaz eta hez-kuntzak eraikuntza horretan betetzenduen funtzioaz arduratzen gara, curri-culumaren alderdi horiexek azalduz.

Testu liburua eguneroko lanarenoinarri moduan hartzeko nahiko arra-zoi izaten dira, besteak beste, curriculu-maren egokitzapenak eta zehaztape-nak dituen lana eta konplexutasunazein irakasleen prestakuntza falta. Tes-tuliburua curriculum ofizialaren eta ira-

kaslearen artean kokatzen da, erabilga-rria da, eta nahikoa da gelako lana bide-ratzeko. Irakasleen eta ikasleen eskujartzen du mailan edo kurtsoan zeharlandu behar den guztia. Eta horrexega-tik erabiltzen dira asko, hainbeste, nonApple-n esanetan testu liburuak direneskola gehienetako curriculum bene-takoak. Horrez gainera, tresna ideolo-gikoa ere bada: liburuak ezinbesteko-ak dira estatuko hizkuntzaren eta kultu-raren batasunerako. Berez XIX. men-dean estatu-nazioak sortu zirenetik -etaeurekin irakaskuntza sistemak–, libu-ruek estatuaren osterantzeko sinbolo-ek –diruak eta banderak kasu– dutengarrantzi maila bera dute, eta eurak be-zala, bateratze sozial eta kulturaleanhartzen dute parte.

Testu liburuan dagoen edukia argi-taletxeak egindako irakurketaren ara-berakoa gertatzen da, argitaletxe ba-koitzak bere "itzulpena" egiten du eta,ondorioz, edukiaren gaineko hainbatikuspuntu agertzen dira. Irakasleak,beraz, curriculumaren bertsio bataukeratu eta erabili baino ez du egingo.Horrela, testu liburuak eta argitaletxe-ak ikaslearen garapenean, ezagutzareneraikuntzan eta identitatearen defini-zioan eragin zuzen zuzena izango du.Baldintzatu egiten dute ikasleek ikasi-ko dutena, bertan islatzen diren ezagu-tzen bidez gizarte eredu jakina propo-satzen den neurrian.

Testu liburuen gainean burututakoikerketetan mezu idatzia zein ikono-grafikoa aztertu dira. Ez da nahikoa tes-tu idatzia prozesu semantikoa balitz be-

“Testu liburuatresna ideologi-

koa ere bada: libu-ruak ezinbesteko-

ak dira estatukohizkuntza eta kul-turaren batasune-rako. XIX. mende-an estatu-nazioak

sortu zirenetik,osterantzeko sin-boloek -diruak eta

banderak kasu-duten garrantzi

maila bera dute”

zala arakatzea, ikuspegi pragmatikoaere behar baitu, eta behar ere diskurtso-aren transmisio eta elkarreragin sozia-lerako tresna den neurrian. Marko lin-guistikotik kanpo ere badu eragina tes-tu idatziak, zeren idatziz esaten direnak–edo esaten ez direnak– eragina baitu-te ikaslearengan, bere sentimenduetannahiz pentsamenduetan ukitzen due-lako, eta aldatu ere bai, kasu askotan.

Funtzio kognitiboa dauka, edukiakazaltzen dituen heinean, bai eta mun-duaren ezagutza ere, hala indibidualanola kolektiboa. Ikonografia ere lagun-garria da, testu idatziarekin batera ikas-leak ikasi beharreko edukia moldatueta egituratzen baitu. Van Dijk parafra-seatuz, esan daiteke testu liburuek da-rabilten kontzeptu, balio, iritzi edo ele-mentu lexikalek zein ikonografikoekeredu sozialak eraikitzeko balioa dutela.

Euskarazko testu liburueneboluzioa

XVI. mendean Ramus-ek testulibu-rua sortu zuenetik, edo Comenio-k be-re Didaktika Magna argitaratu zuene-tik, nabarmen aldatu da tresna pedago-giko hau.

Testuliburuek euskaraz argitaratudirenean ere izan dituzte aldaketak, ha-la edukiz nola itxuraz. Guk XX. mendeahartzen dugu aztergarritzat euskarazargitaratu eta erabili denaren errepasoaegiterakoan, hiru epe edo aro finkatze-ko. Lehen aroa 1876tik 1974ra bitarte-koa da, Foruak galtzen direnekoa etaEusko Pizkundeari dagokiona. Or-duantxe eman ziren, euskaltzaleen eki-menari esker, euskarazko irakaskun-tzan eta horretarako liburugintzan be-harrezkoak ziren lehenengo pausoak.Bizkaiko Auzo Eskolen esperientziaeta lehenengo Ikastolen sorrera ere sa-soi horretan kokatzen dira. Euskarazirakasteko Xabiertxo, Txomin ikasle,

Pisia, Kimia edo Aurtxoa liburuak sor-tu eta erabiltzen dira. Bigarren aroak–1975etik 1991ra doanak–, euskarazkoirakaskuntzaren goranzko bideaz bate-ra, euskarazko testuliburugintzaren in-dar hartzea ere badakar. Argitaletxeaksortzen dira –Elkar, Erein eta Ibaizabal,besteak beste–, baliabide didaktiko be-rriak euskaraz sortuz eta bultzatuz, etakanpoko argitaletxeek testu liburuakzein beste material batzuk euskaratzendituzte, eta lortzen dute Ikastolak eta


irakaskuntza elebidunak eraikitakomerkatuan sartzea. Hirugarren aroaXX. mendeko azken hamarkadan ko-katu dugu, zeina irakaskuntza elebidu-nak eta Ikastolak sendotu eta argitale-txeek testuliburu berriak plazaratzendituzten aroa den, hain zuzen ere. He-goaldean hezkuntza lege berriak testu-liburuen berriztapena bultzatzen du,eta Iparraldean euskaraz argitaratzendira Iguzki Loreeta bestelako baliabidebatzuk.

Euskarazko testu liburu-ren azterketa eta ondorioak

Aro hauetako bakoitzean euskarazargitaratu dena hartu dugu oinarritzat,nahiz eta Euskal Herriko eskoletakoegoerak behartu gaituen gaztelaniazeta frantsesez ekoiztutako testu liburubatzuk ere aztertzera: guztira 70 testu li-buru arakatu ditugu eta euretan 13.310orri irakurri eta 22.228 ikono neurtu,kokatu eta deskribatu. Horietatikgehiena, %50,39 1992tik 2000. urterabitartean ekoiztutako testu liburuei da-gokie; %37,72 2. aroari dagokio, etamende hasieratik 1974 bitartekoak dira%11,91. Mendearen azken hamarka-dan testu liburuak Euskal Herrian sal-tzen dituzten argitaletxeak asko direnarren –gaztelaniaz zein euskarara itzu-lita–, euskal kulturarekin lotutako edu-kiak ez dira horrenbestean garatu. Adi-biderako, testu liburuetako ikonogra-fia hartuta, 1992-2000 bitarteko libu-ruetan %10,31k dauka euskal kultura-rekin harremana, lehenago –1975etik1991ra doanean–, %15,38k, eta mendehasierakoetan %6k. Azken kopuru ho-nek txikiak dirudien arren, orduko li-buruetan gertatzen dena islatzen du:hizkuntzak baldintzatu egiten du testuliburu bakoitzaren izaera, euskarazdaudenetan oinarrizkoa da euskal kul-tura eta Euskal Herria da erreferentzianagusia, eta frantsesez edo gaztelaniazdaudenetan ez da agertu ere egiten.Hauetan estatuaren marka da nagusi,espainiarra edo frantsesa.

1960 ingurutik honako testulibu-ruen gaineko ikerketa arloa gero eta za-balagoa eta ikuspegi askotakoa izan da,

“Testu liburuetaneuskara eta eus-kal kulturari buruzazaltzen denaaztertzea jarrigenuen helburu-tzat, ezen berezcurriculum ofizialaargitaletxe guz-tientzat bera izanarren, bakoitzakedukiak modudesberdineanagertzen baititu”

hainbat ildo zein eredu erabili dira ida-tzitako edukia eta ikonografia aztertze-ko. Ideologia, generoa, hizkuntza edogarapen historikoa nahiz euskal curri-culumaren presentzia izan dira, beste-ak beste, Erriondo&Garagorri&Isasi,Murua, Lopez Atxurra, Calleja&Monas-terio, Dávila, Argibay&Celorio, Nuñoedo Bilbao&Ezkurdia&Perez Urrazaikerlariek burututako lanak.

Orain arteko lan guztiak begiratuta,ikusi dugu argitu gabe dirauela orain-dik Euskal Herriari dagokion edukiazer eta nolakoa den planteatu beha-rrak. Testu liburuetan euskarari eta eus-kal kulturari buruz azaltzen dena azter-tzea jarri genuen helburutzat, ezen be-rez curriculum ofiziala argitaletxe guz-tientzat bera izan arren, bakoitzak edu-kiak bere modura agertzen baititu;ateratzen dugun ageriko ondorioa dabatzuk Euskal Herriari lotuago azal-tzen direla eta beste batzuk estatuariatxikiago.

Ikerketan, gaurko testu liburuetatikabiatu gara, eurek direlako osoenak, al-derdirik ugarienak agertzen dituzte-nak. Honetan, mezu idatzia eta ikono-grafikoa biak era batera irakurrita, eus-kal kultura ezaugarritzeko erabiltzendiren parametroak hiru multzotan bil-du ditugu: ingurunearen itxura adieraz-ten dutenak, hau da, mendi, ibai, herri


G

GAINERAKO PAISAIA EZAUGARRIAK HIZKUNTZA


Aldagai hauek ez dira ez testu liburuguztietan agertzen ez denak aipatzen,ez eta modu berean lantzen. Maiztasu-na begiratuz gero, aroz aroko desber-dintasunak guztiz nabariak dira, taulanikus daitekeen moduan:

1876-1974 1974-1992 1992-2000

Paisaia %42,76 %61,65 %73,74

Gainontzekoak %57,23 %38,44 %26,25

Hizkuntza %0 %0,64 %0,44

edo kostaldea lehenengo; gero hizkun-tzari buruz esanekoa, edo euskararengainekoa; eta jarraian, gainerako ezau-garriak: pertsonaiak, jaiak, dantzak,musika, kirola, mitologia edo ohiturenagerpena.

Ondoko taulan islatu ditugu testu li-buruetan euskal kultura azaltzeko era-biltzen diren ezaugarriak:

Oro har, paisaiada gora egiten due-na, eta nabarmen egin ere, %42-3tik%74 ingurura: testu liburuek moduoparoan ematen dute Euskal Herrikopaisaiaren berri, eta gainera, goranzkojoera antzematen da. Badakigu, bestal-de, paisaia, lurraldea irudikatzeko, isla-tzeko, moduetariko bat dela.

Paisaia mota guztiak dute goranzkojoera. Gero eta gehiago azaltzen dira

mendiak nahiz ibaiak, edo landaretzaedo kostaldea eta itsasoa, edo herriak e-ta hiriak. Baserrien agerpena, ostera,gero eta urriago dela baiezta genezake.Beraz, nahiz eta paisaia naturala dei-

jaiak

gastronomia

pertsonaiak

kirolak

ohiturak

mitologia

musika/dantza

mendi/ibaiak

kostaldea/itsasoa

herri/hiriak

landaretza/klima

baserria

euskara


tzen denaren agerpena oso handiaizan, aurkitzen dugun paisaia gero etaurbanoagoa da, herri eta hirien presen-tzia etengabeko gorakadan doala ikus-ten baita.

Paisaiaren aldagaiaren goranzkojoera, bestalde, joera orokorra ere ba-da. Testuliburuetako datu guztiak alde-ratuta, erabilienen rankingean dago.Egon ere beti egon da gehien erabilita-ko hamar horien artean, gero eta gora-go, mendearen azken hamarkadan le-henengo lekuan jarri arte.

Oraingo testu liburuetan, EuskalHerriko lurraldeen artean, Gipuzkoaridagokio maiztasunik handiena,%32,85eko kopuruarekin. Bizkaiko lu-rren aipamenak daude bigarren le-kuan, %30arekin, Araba gero, %26are-kin, Nafarroa %9arekin eta Iparraldea%1,4arekin.

Uste dugu lurraldeen arteko des-berdintasun hauek Euskal Herri osoa-ren presentziarik eza adierazten dutela.Horrenbestez, modu honetan lurralde-tasunaren irudi zatikatua irakasten zaiemaila honetako ikasleei, ezen zatiekinidentifika baitaitezke, baina ez zaieematen Euskal Herriarekin identifika-tzeko bide handirik.

dantzak eta musika gero eta gutxiagoazaltzen dira. Oraintsu irakurri dugu-nez, milaka urtetan bizirik egon eta gu-ganaino heldu diren mitoak eta sines-menak galtzen ari dira.

Jaiei buruz ari garenean, azaldu be-harra dago liburuetako jaiak zein mota-tako euskal jaiak diren: alde batetik, Na-farroarako testu liburuetan San Fermi-nak aurkitu ditugu –kasurik gehiene-tan–, eta, beste alde batetik, Gasteiz,Bilbo edo Donostiako aste nagusiak etadanborrada.

Kirola eta gastronomia aldagaiekingauza bera gertatzen dela baiezta daite-ke. Aipatuenen artean, aizkolariak, –"sepractica en las comunidades de Nava-rra y el País Vasco en España"– edo es-tropadak, edo euskal pilota.

Pertsonaietara jotzen badugu, aroguztietan gehienak gizonezkoak direlaohartuko gara. Euskal kulturarekin lo-tuta agertzen diren pertsonaietatik%82,64 gizonezkoak dira. Andreak eu-rak hutsean %2,76 baino ez dira ager-tzen, taldean, aldiz –gizonekin batera–,%14,58.

1970eko hamarkadatik aurrera an-drazkoen kopuruak gora egin duenarren, beti gizonezkoekin batera ager-tzen da. Askoz gehiagotan daude gizo-nezkoekin batera eurak bakarrik bai-no. Testu liburuetako aldagai guztienrankingean ere horrela dela baiezta-tzen da taulan. Gizonezkoen presen-tziak garrantzi handia izan du beti testuliburuetan eta mende hasierako testu li-buruetan aldagairik erabiliena da.

1. aroa 2. aroa 3. aroa1 gizonezkoa 23,182 gizonezkoa 14,373 gizonezkoa 12,1745 mistoa 10,596789 mistoa 8,2510

Gainerako aldagaien maiztasunariburuz esan daitekeena da argi dagoelabeheranzko joera, gutxi gora beheraerdira datorrela, %57,23tik %26ra. Ho-rrez gainera, aipatzekoa da ezaugarrihauetatik gorako bidea hartu dutenakjaiak, gastronomia, ohiturak (San Joansua edo Santa Ageda bezperako kan-tuen modukoak), eta kirolak direla.Denak ere Herriaren izaeraren ezauga-rriak badiren arren, ezin ukatuko dugualderik azalekoenak direnik. Ez duteezer kolokan jartzen, edonork onartze-ko erakoak dira eta.

Ostera, mitologia, pertsonaiak,


Beranduago, bigarren lekura jais-ten da, talde mistoaren goranzko joera-rekin batera. Gaurko testu liburuetangora egiten duena talde misto horrenpresentzia da, andrazkoak gizonezko-ekin batera agertzen direna.

Rankingean ere, andrazkoak eurakbakarrik barik gizonezkoekin bateraagertzen dira. Curriculumean, genero-en arteko desberdintasunak zaindu be-har direla aldarrikatu arren, oraindikbadago lanean jarraitu beharra.

Hizkuntzaren arloan, testu liburu-rik zaharrenei begiratzen badiegu iaazalpen guztiak gaztelaniari buruzko-ak direla ohartuko gara. 2. aroan hasita–1980ko hamarkadan–, euskararengaineko azalpenak jorratzen dira testuliburuetan, euskaraz edo erdaraz ikasiarren euskara azaldu egiten den gaiada. Kasu batzuetan estatuko hizkun-tzen arteko beste baten moduan ager-tzen den arren, euskara Euskal Herrikohizkuntza da testu liburu gehienetakoazalpenetan. Mende hasierako testu li-buru guztietan –euskaraz daudene-tan–, euskara euskaldunen nortasunzeinua izatetik, Europako hizkuntzarikzaharrenetakoa eta zaindu beharrekoaizatera pasa da. Horrez gain, mapakazaltzen dira hizkuntzarekin harremanestuan, euskalkien banaketa, lurraldeeuskaldunak edo euskararen mugak a-dierazten dituzten mapak. Euskal He-rriko mapak badira ere, kasurik gehie-netan –%66 inguruan–, euskararen gai-neko azalpenetan autonomia erkide-gokoak edo Espainiakoak dira hortikgorakoak.

Testu liburuetan euskal kulturaezaugarritzeko erabiltzen diren alda-gaien artean goranzko balioak paisaia,kirolak, jaiak eta gastronomia dira. Be-heranzkoak, ostera, euskara, mitolo-gia, pertsonaiak eta musika eta dantzakdira.

Euskal Herria, Erkidegoa,EAE... kontzeptuak

Euskararen eta euskal kulturarenlekutzeari dagokionez, testu liburu ba-koitzean ematen zaien kokapena edoerreferentzia aldatuz joan da, bai aroz a-ro eta baita argitaletxe bakoitzaren jo-kabidean ere. Batzuetan ingurune so-ziokulturala darabilte, Euskal Herriaerreferentziatzat hartuta. Beste batzue-tan ikuspegi hegemonikoa erabiltzendute, erreferentziatzat estatua edo esta-

tuaren antolaketa administratibo-juri-dikoa hartuta. Ikuspegi bien nahastealegez, ikuspegi nahasia izendatu dugu-na dago, testu liburuetan eduki askoinon lekutu barik, erreferentziarik gabegeratzen baitira. Aipamen berezia me-rezi du ikuspegi juridikoak, egoera au-tonomikoa adierazten duenak, ez baitaerabili ere egiten 1980ko hamarkadaarte. 1989an agertzen da Santillana argi-taletxearen eskutik, eta aurrerantzeangarrantzi handia hartuko du.

Zehaztu barik uzten diren edukienkopurua, inongo testuingurutan ko-katzen ez direnena, handia da Hego-aldeko testu liburuetan –%40 eta 60bitartekoa–.

Hizkuntzari dagokionez, argitale-txe bakoitzak jokabide desberdina da-rabil: Santillanak Euskal Herria du tes-tuingurua, erkidegoa ere bai, baina ka-su batzuetan nahastu egiten ditu EuskalHerria eta EAE. Edebérentzat hizkun-tzak izaera estatala du. SMrentzat erebai gaztelaniaz dauden testu liburue-tan; euskarazkoetan, ordea, ikuspegiautonomikoa darabil, noizean behinnahastuta agertzen den arren. Edelvi-vesek ez dio aparteko garrantzirik ema-ten hizkuntzaren gaineko azalpenari.Bruñok Euskal Herria du testuinguruahizkuntza lekutzeko, estatua ere bada-rabilen arren, eta nahasian ere datuapur batzuk uzten ditu. Anayak ikuspe-

G GAIAKultura erreferenteakoinarrizko hezkuntza curriculumean


gi estatala eta askotan zehaztu gabeadarabiltza. Baina jokabide desberdi-na erabiltzen du, D marka duen libu-ruan (Anaya-Haritza) Euskal Herriaeta euskara elkarri lotzen baitizkio. El-karrek Euskal Herria du oinarri Erei-nekin batera.

Gainerako ezaugarrien grafikoanikusten da Santillanak gehienbat ikus-pegi nahasia darabilela. Nahiz eta erki-degoari, estatuari edo Euskal Herriariegiten dion erreferentzia, ikuspegi he-gemonikoa agertzen du nagusiki. Ede-bék ikuspegi estatala du nagusi aldagaihauetan, eta batzuk erkidegoan koka-tzen ditu, baita nahastuta ere. Oso an-tzekoa da SMren jokaera, ikuspegi juri-dikoari indar handiagoa ematen dioeta. Edelvivesek ere puntu berean ditudatuak, erkidegoan kokatuta batzuketa gehienak estatuari erreferentzia egi-nez. Bruñorena nahasia izateaz gain le-kutzea ere estatukoa da eta, Euskal He-rrian oinarritutakoak badituen arren,halakoak gero eta urriagoak direlaohartuko gara, eta azkeneko testu libu-ruetan ikuspegi hegemonikoa nagusi-tzera heltzen da. Anayaren zehaztape-nik eza ere erraz ikusten da grafikoan,eta zehazten dituenetan ikuspegi juri-dikoa eta estatala agertzen ditu. Elka-rrek lehengoan dirau, Euskal Herria duoinarri. Ereinek ere antzera.

Ikuspegi hegemonikoa da argitale-txerik gehienak erabiltzen dutena, ale-gia, estatuarekin edo bere ordezko denerkidegoarekin erlazionaturik eskain-tzen dena.

Paisaia deritzan aldagaiaren gaine-ko datuetan argi ikusten da Santillanaargitaletxeak darabilen jokabidea: pai-saiak Euskal Herrikoak zein EAE edoNafarroakoak dira, baina bestalde, es-tatuaren erreferentzia ere badarabil etaikuspegi nahasian datu asko geratzendira. Edebék argiago jokatzen duelaikusten da: erkidegoa da oinarria, bainaestatua ere bai. SMk estatuan lekutzenditu paisaiak, erkidegoari presentziahandia emanez. Edelvivesenek estatuadute erreferentzia nagusia, gutxi ba-tzuk erkidegoarekin lotuta agertzen

badira ere. Bruñok hauek erabiltzen di-tu: testuinguru nahasia, erkidegokoazein Euskal Herrikoa, gehienak ikuspe-gi hegemonikotik. Anayak erkidegokopaisaia du nagusi, ikuspegi nahasiare-kin eta estatalarekin batera. ElkarrekEuskal Herriko paisaia darabil gehiene-tan, Ereinek ere paisaia Euskal Herrianlekutzen du.

Edozelan ere, ikuspegi hegemoni-koa da gailentzen dena, alegia, errefe-rentzia moduan estatua eta erkidegoaerabiltzen dituena.

estatala

nahasia

juridikoa

soziokulturala

Paisaia (%-tan)

Sant

illana

Edeb

eSM

Edelv

ives

Bruñ

oAn

aya

Elkar

Erein

estatala

nahasia

juridikoa

soziokulturala

Gainontzekoak (%-tan)

Sant

illana

Edeb

eSM

Edelv

ives

Bruñ

oAn

aya

Elkar

Erein


G

Tesiaren ondorio nagusiakAmaitzeko, tesi honen ondoriorik

aipagarrienak honela zerrendatuko ge-nituzke:

1- Hiru hizkuntzatan, euskaraz,frantsesez eta gaztelaniaz, ekoizten di-ren eskolarako testuliburuak ez diramolde berekoak.

- Frantsesezkoak zehatzak dira, be-ti ere estatuaren aldeko, eta ez dute Eus-kal Herriaren berririk ematen.

- Gaztelaniazkoak erdaldunek sor-tuak dira, gainera estatutik sortuak, etaEuskal Herria saihestuz egoera autono-mikoa lantzen dute.

- Euskarazkoak direnen artean, ba-daude euskaldunok euskaldunontzatsortuak eta baita itzuliak ere, hizkuntzaitzultzen zaienak, baina edukiari erdal-tasunean eutsiz, eta euskaraz egonarren, ikasleen buruak erdalduntzendituztenak, adierazlea euskaraz dakar-ten arren adierazia erdalduna eskain-tzen dutenak.

2- Erdal herrietan sortutako testu li-buruetan aipatzen da Euskal Herria,baina izenez, ez izanez, izaera autono-mikoa eta estatala jartzen diote eta.

3- Euskara ez da ehuneko ehuneanEuskal Herriaren testuinguruan koka-tzen, sarritan estatuko hizkuntzen arte-koa da, edo erkidegoko mugetan gera-tzen da. Nafarroan eta Iparraldean esta-tuko hizkuntza da ia erreferentzia ba-karra.

4- Euskal Herriaren izaera azaleko-ena lantzeko joera gero eta handiagoada. Paisaia, jaiak, kirolak eta gastrono-miako gaiek, hau da, Euskal Herriko ta-sunetatik orokorrenek, gora egin dutetestuliburuetan.

5- Testu liburuetako presentziannortasunari eta identitateari lotuen

Azken batean, ondorio gisa baieztadezakeguna hauxe da: euskal kultura-ren ezaugarri moduan mugatzen direnpaisaiak, hizkuntza eta gainerako guz-ti-guztiak, ikuspegi hegemonikotiklantzen dira gaurko testu liburuetan.Dela egoera autonomikoa islatuz, delaestatuaren markarekin, den-denak gal-du dute orain arte izan duten Euskal He-rriarekiko lotura. Euskara da salbues-pen bakarra, Euskal Herriarekin lotzenbaita %46an. Estatuarekiko edo erkide-goarekiko erreferentziak gora egin ba-du ere, oraindik ez da guztiz galdu ikus-pegi soziokulturala.

dauden ezaugarriek behera egin dute,hala hizkuntzak nola pertsonaiak edomitologiak.

6- Hau horrela izanik, Euskal Herri-ko neska-mutilek, hala Iparraldean no-la Hegoaldean, ezin dezakete euskara-ren lurralde osoa errealitate adierazga-rritzat jaso testuliburuetan.

7- Finean, euskara diglosian koka-tuko da, eta baita herri honen kulturaguztia ere.


Euskal kultura-ren moduanagertzen direnpaisaiak, hiz-kuntza eta gai-nontzekoak,guzti-guztiak,ikuspegi hege-monikotik lan-tzen dira, delaegoera autono-mikoa islatuz,dela estatuarenmarkarekin,den-denekgaldu dute arte-an izan dutenEuskalHerriarekikolotura


PedroAranburu

EUste dut Euskal Herriko

gizarteari asko ematen arigarela eta oraindik ikastolekinzorra dagoela, zerbait hartzekodaukagula, eta ez preseskidirutan

Euskal Herriko IkastolenKonfederazioko lehendakaria


PedroAranburu

E

Euskal Herriko Ikastolen Konfe-derazioak egitura juridiko berria dueta elkarte europarra bilakatu da.Zer dakar aldaketa horrek?

Orain arte elkarte kulturala gineneta legalki Seaskak ezin zuen parte har-tu. Hori dela eta, muga hori gainditunahian genbiltzan. Hasieran kooperati-ba bat sortzeko aukera aztertzen ari gi-nen. Interes Ekonomikoko Europar El-karteak, ordea, mugaz gaindiko elkar-tea sortzeko aukera ematen zuen. Eu-ropatik datorren lege batek arautzen dueta Madrilek edo Parisek ez dute zeresanik. Azkenean, aukera hori egin du-gu; orain Euskal Herri osoko ikastolenelkarteak europar elkarte batean batu-rik gaude.

Zer eragin izango du Konfedera-zioaren sorrerak Ikastolen Federa-zioetan?

Juridikoki Federazio bakoitzak be-re lurraldean lanean jarraitzen du etaKonfederazioa gauza komunetarakoda. Federazioen artean zerbait komu-nean egiteko adostasuna lortzen bada,Konfederazioak kudeatuko du. Bainagainontzean, Federazioek ikastolenetxeak izaten jarraituko dute. Ikastolaguztien baietzarekin sortu da Konfede-

Euskal Herriko Ikasto-len Konfederazioko lehen-dakari berria dugu PedroAranburu. 23 urtetan me-dikuntzan diharduen ma-llabitar hau Eusko Jaurla-ritzak 1981ean sortutakoOsasun eskolarra pro-grama berezia martxanipini eban beste zazpisendagilerekin batera.1991an mediku lanetaraitzuli zen Zornotzako osa-sun zentrora, eta geroztikhan jarraitzen du.Urte gutxiago darama-

tza ikastolen munduan,baina urte trinkoak etamardulak izan dira. Seme-alabak Gernikako SeberoAltube ikastolan zituela-rik hango lehendakarior-de izendatu zuten 1990e-an eta 1996an lehendaka-ri. Urtebete beranduagoBIE Bizkaiko IkastolenElkarteko batzordeko ki-de izatera pasa zen Bus-turialdeko ikastolen or-dezkari moduan. 2000. ur-tean BIEko lehendaka-riorde izendatu zuten eta2001ean lehendakari. Ur-tea pasa orduko kargua u-tzi behar izan du Konfede-razioko lehendakari lanakegiten hasteko. AntonioCamposen lekukoa hartuduen gizona gogotsu, in-darrez eta baikor topatudugu.

Guremugimenduaren

ezaugarrietako batgurasoen

partaidetza baldinbada eta ahulduegin dela ikustenbadugu, bizkortuegin behar dugu.

Gurasoei esan behardiegu gure munduan

beraiek oso zatigarrantzitsua direla,

ez direla haurrakikastolara eraman,

jaso eta notak hartusoilik egiten dutenguraso arruntak


razioa, baina ikastolek harremana Fe-derazioekin izango dute, eta hauekKonfederazioarekin. Antolaketa behe-tik gorakoa da.

Konfederazioak Federazioen ar-teko harremana eta lankidetza bul-tzatzeko balioko al du?

Balio beharko luke eta hori argiikusten dugu. Gero ikusiko dugu zerematen duen, baina horretarako izanbeharko luke. Konfederazioa ez dugusortu denbora pasatzeko, baizik etabeharrezkoa ikusten dugulako zerbaitkomunean lortu nahi dugunerako.

Zein dira Konfederazioarenerronka nagusiak?

Gure erronkarik handiena abenduabitartean 2003-2007 Plan Integrala arlo-ka garatzea eta gauzatzea da. Arloak seidira: ikerketa-garapena,hezkuntza,egonkortasuna,eraketa, komunika-zioa eta enpresa.

Lurralde bakoitzak bere plan inte-grala egin zuen, behetik hasita, hots,ikastoletatik. Ikastola bakoitzak bereahuldade eta beharrizanak detektatuzituen eta ikastola guztien txostenekinFederazio bakoitzak bere plana eginzuen.

Plan horietatik Euskal Herriko PlanNazionala egin zen, apirilaren 20anonartua Altsasun egin zen Biltzar Nagu-sian.

Orain, Ikastolen IV. Batzarraren bi-garren zatia egingo dugu eta Plan Inte-gralaren helburuak eta estrategiak norkgauzatuko dituen zehaztuko dugu; hauda, nor izango den egile, nor ardura-dun, nor lankide eta nor koordinatzai-le. Ardura horietako batzuk Federazio-en esku geldituko dira eta beste batzukKonfederazioaren esku.

2003an martxan jartzea nahi dugu.Ondoren, bi urtero ebaluazioa egingoda eta azken ebaluazioa 2007. urteanegingo litzateke.

1993ko publifikaziotik ia 10 urtepasa dira. Zer balorazio egiten duzue?

Guretzat zatiketa garrantzitsua izanzen 93koa. Ezin dugu esan geratu gine-

nok irabazi edo galdu egin dugunik, gaihonetan hitz hauen erabilera ez zait ba-tere gustatzen. Kriterio asko erabili zi-ren ikastoletan erabakia hartzerakoan;bakoitzak bere mementuan erabakizuena erabaki zuen eta erantzukizunabakoitzarena da.

Ikastola askok arazoak eduki zituz-ten, batez ere ekonomikoak, eta itota-sun horretan nahiko gizatiarra da publi-fikatzeko pausoa ematea. Baina bestegauza bat da horren truke zure ikastolamundua, zuk ezagutzen duzun mo-duan, partaidetza sozialeko ikastolamugimendua, aldatzea. Izan ere, ikas-tola “pribatutik” sare publikora pasa-tzeak guk dauzkagun ezaugarrietatikbatzuk galtzea zekarren eta horietakobat gure autonomia.

Egia da lehen mementua gogorraizan zela, eta ahuldade fase bat egonzen. Hala ere, partaidetza sozialekoikastolak hasi gara sinesten oraindik gaigarela aurrera ateratzeko.

Partaidetza sozialeko ikastolakesan duzu. Haatik, asko dira priba-tuak zaretela diotenak.

Nahiz eta batzuk “pribatuak” garelaesan, gure diruak ez dira inora joaten,ez da negozio bat. Diru puska bat sobe-ran gelditzen bada, jeneralean ez da ho-rrelakorik gertatzen, hurrengo urtera-ko behar den zerbaitetara bideratzenda. Herritik sortutako eta herrirako ga-biltzan eskolak gara, partaidetza sozia-leko ikastolak. Ez gara ez pribatuak etaez publikoak. Gaur egun dagoen publi-kotasun hori gurekin ez dator bat, me-mentuz behintzat.

Ikastolak oraindik aintzatetsigabe daudela esango al zenuke?

Kezka hori badaukagu, gure arteaneztabaidatzen dugu eta Eusko Jaurlari-tzari ere askotan esaten diogu. Nik ustedut zerbait gehiago behar dugula. Nik us-te dut Euskal Herriko gizarteari gauza as-ko ematen ari garela eta oraindikikastolekin zorra dagoela, zerbait hartze-ko daukagula, eta ez preseski dirutan.

Gure ibilbidean zehar hainbatproiektu, egitasmo eta esperientzia

eraman ditugu aurrera ikastolen beha-rretatik abiatuta eta aitzindari izan gara.Horren aurrean, administrazioak an-tzeko egitasmoak ikastetxe guztietaraorokortu ditu gure esperientzia eta aha-legina aintzat hartu gabe, gurekin ezer-tarako kontatu gabe. Azken finean,gure lana aintzatetsi edo errekonozitugabe.

Horren adibide garbia dugu HaurHezkuntzako kasua. Ikastolen sorrera-tik hasi ginen lanean Haur Hezkuntza-ko haurrekin eta atzetik beste eskolekjarraitu ziguten. Gaurko egunean, ikas-toletan 2 urteko gelak oraindik finan-tzatu gabe daude.

Beste adibide bat ingelesaren ezar-pen goiztiarrarena dugu. Ikastoletaningelesa 3-4 urterekin irakasten hasi etaberehala orokortu zuen administrazio-ak bere eskolean. Eta hori noren lanada? Hezkuntza Sailak onartu izan du gu-re ekarpena, baina askotan edo ia betihitzetan gelditzen da eta zerbait gehia-go beharko genuke.

Zer?Agian hirugarren sarea sortzea?…

Akordio berezi bat ikastolekin? Posibleizango litzateke. Hori egoera politiko-ak baldintzatzen du. Egoera politikoa


lasaiagoa balitzateke, gauzak normalmoduan ikusiko genituzke eta kito.Agian gobernu batek bere pausoak jus-tifikatu egin behar ditu, baina zer justifi-kazio gehiago behar ditu benetakoekarpenak eginak baldin badauzkagu?Nik nahiko nuke ikastolen mundurakoakordio berezi bat.

Zer izango litzateke hobea hiruga-rren sare bat sortzea ala akordio berezibat egitea eta kito? Ez dakit. Ez duguonartzen pribatuak garenik entzutea, ezdugu nahi ere. Pribatuak al gara, beste-rik gabe, publikoak ez garelako? Etanork esaten du publikoak ez garenik?Zer da publikotasuna? Eusko Jaurlari-tzak jabegoa izatea eta berak erabaki-tzea zertarako emango dizun dirua? Ho-ri al da publiko izatea? Ez dut uste. Horiadministratiboki publikoa izatea da.

Hainbeste urteko ahalegin etaesfortzuren ondoren, ez al dago ten-taziorik beste publifikazio fase batirekitzeko?

Hori ere aztertu da gure eztabaide-tan. Beti esan dugu euskal eskola na-zionalaren aldekoak garela. Horretara-ko pauso handi bat eman beharko da;gure aldetik ere bai, baina gehienbatgaur egungo admnistrazioaren eskolapublikoaren aldetik.

Anjeles Iztuetak esan du ikastetxeei

autonomia gehiago ematea nahi dutelaeta gurasoen partaidetza bultzatzea.Gure 14 ezaugarri komunetan sartutadaude bi horiek eta egunero gauzatzenditugu. Autonomia hori Jaurlaritzakeman gabe badaukagu eta gurasoenpartaidetza ere bai. Nahiz eta diru la-guntzarik ez jaso, interesgarriak irudi-tzen zaizkigun programak garatzekoautonomia daukagu, eta horrek gara-pena dakar ikastolen mugimendua-rekiko.

Beste kontu bat da administrazioakberak ematen duen dirua kontrolatzeaeta guk ez daukagu arazorik horien gai-neko kontrola egin dadin.Bataren etabestearen arteko konpromiso bat egondaiteke eta horren arabera kontratuprogramak egin, adibidez.

Publikotasunaren kontzeptua erezehaztu eta garatu egin beharko litzate-ke, eta ez gaur egungoarekin gelditu; es-kola publikoari beste giro zabalagoaeman beharko litzaioke eta gure mun-duari gure ezaugarri komunak garatzenutzi. Horrela bai joango ginatekeela Eus-kal Herriko Eskola Nazionalaren bila.

Ikastolen ezaugarri garrantzitsubat autonomia da eta beste bat gu-rasoen partaidetza. Ez al da pixkabat moteldu azkenaldian?

Bai, baina hori orokorra da. Gizarte

EKalitate

Legearen aurrean,Eusko Jaurlaritzakez dakit zer egitekogai dela esan arren,lege horren azpianegongo litzateke.

Orduan, politikariekberaiek ikusibeharko dute

Euskal Gobernubezala norainoiristeko prest

egongo liratekeen.Guk, ikastolok,geure ereduadefendatzenjarraituko

dugu

PedroAranburu


o-soa,eta EuskalHerrikoa ez da desberdina, lasaitu eginda. Ikastolok ere izugarrizko zerbi-tzuak eskaintzen ditugu eta gurasoakondo eta lasai gelditzen dira. Hala ere,batzordeetan baldin badaude bilereta-ra joaten dira eta horrek behintzat gura-soen presentzia ziurtatzen du.

Gizartean partaidetza galdu denarren, nik uste dut ikastolen munduanoso partaidetza dinamikoa dagoela etaareagotzeko eta pizteko gogoz gaude.Adibide garbiak ditugu ikastolen jaial-diak (Ibilaldia, Kilometroak…) antola-tzerakoan gurasoek izaten duten parte-hartzea eta erantzukizuna.

Gure mugimenduaren ezaugarrie-tako bat gurasoen partaidetza baldinbada eta ahuldu egin dela ikusten ba-dugu, bizkortu egin behar dugu. Gura-soei esan behar diegu gure munduanberaiek oso zati garrantzitsua direla, ezdirela haurrak ikastolara eraman, jasoeta notak hartu soilik egiten duten gura-so arruntak. Ez, hori baino gehiago dira.

Aztertu al duzue ikastola bakoi-tzean nola eragin gurasoen parte-hartzea areagotzeko?

Egoera desberdinak daude, bainabai, gure teknikoak plantxo bat egitenari dira komunikazioaren barruan. Ezda informazio bonbardaketa bat garatubehar, baina zenbat eta komunikaziogehiago bideratu, hobe. Horretarakohainbat bide daude. Esate baterako,ikastolara datozen gurasoei nolakoikastetxera datozen azaltzea. Hori lan-du egin behar da eta horretarako planbat behar da.

Ikastola bakoitzak bere autonomia-ren arabera egingo du; Federazioak eta

Konfederazioak ideiak emanez etabeste ikastoletan egiten denaren berriemanez lagunduko diete.

Bestalde, irakasleak ez ezik, gura-soak ere prestatu egin behar direla ustedugu. Badakigu lehen, ikastolak sortuzirenean, gurasoek ez zeukatela pres-takuntza berezirik. Orain, ordea, urteaskotako esperientziaren ondoren, no-lako eredua daukagun eta nola aberas-tu dezakegun ikusten dugu, eta aukere-tako bat da gurasoentzako prestakun-tza eskaintzea guraso konprometituakizan daitezen.

Euskara eta euskal kultura ereikastolen ezaugarri dira. Zerbait gara-tzen ari al zarete euskal curriculuma-ren inguruan?

Euskara eta euskal kultura gureardatz dira eta egunero ari gara lantzen.Euskal curriculumari dagokionez,Konfederazioan proiektu bat daukagumahai gainean eta garatzen ari gara.Giza baliabideak eta baliabide materia-lak jarrita dauzkagu eta zehazten ari ga-ra ikastolak nola ikusten duen euskalcurriculuma; hau da, Euskal Herriko 16urteko haur batek zer jakin beharko lu-keen.

Eusko Jaurlaritza ere ari da horretaneta harremanetan egon gara. Dena de-la, momentuz ez dugu adostasunik lor-tu eta guk geurea bultzatzea pentsatudugu. Agian denon arteko adostasunalortu beharko genuke aurrerago, bainamementuz gure pentsakeratik lantzenari gara.

Kalitate Legeak ekarriko duenaezagutzen ari gara: zuzendaritzariahalmen handiagoa ematen dio, gu-rasoak apenas aipatzen dira… Zerdiozue horren aurrean?

Guk beti esan dugu ez dakigula zer-gatik eta zertarako sortu den KalitateLege hau Madrildik. Beno, bai, badaki-gu; goitik dena kontrolatu nahi dutela-ko. Horren saiakera bat da. Nik uste dutez dutela baloratu nolakoa den egoeraeta nola hobetu daitekeen. Lege bategin dute, besterik gabe. Frankoren ga-raian beste modu batera egiten zen, eta

gaur egun paperekin, legezko ez dakitzer tontokeria erabiliz… Azken finean,gizartea berotu nahi da.

Bestalde, nahiz eta Eusko Jaurlari-tzak hezkuntzan hainbat botere eduki,legea martxan jartzen badute, borrokaegon liteke.

Nolako borroka?Eusko Jaurlaritzak ez dakit zer egi-

teko gai dela esan arren, lege horren az-pian egongo litzateke.

Orduan, politikariek beraiek ikusibeharko dute Euskal Gobernu bezalazenbaterainoko borroka daukaten.Guk, ikastolok, geure eredua defenda-tzen jarraituko dugu.

Nolakoa izango den borroka? Ezdakit. Barrura begira geure materialakerabiltzeko ahalegina egingo dugu. Etakanpora begira, gizartean zabaldu etalotu behar den guztiarekin lotuko gara.Bihar izugarrizko liskarra muntatubehar bada, prest egongo gara. Egongara lehen ere, eta egongo gara orain e-re hala behar bada. Euskal Herriarenkontra jotzeko modu asko daude, etahorietako bat hau da. Horregatik, hez-kuntza arloko guztiok elkartu beharkogara. Lehen ere irten gara kalera, ados-tasun gehiagorekin edo gutxiagorekin,eta oraingoan kalera irten behar badaserioago hartu beharko ditugu gauzak.


NNeekkaannee MMEENNDDIIZZAABBAALL Donostiako Ikasbide Ikastolako irakaslea

JJoossee MMiigguueell BBllaannccooEHUko Informatika Fakultateko irakaslea

JJooxxeeMMii CCoorrrreeaaEHUko Irakasle Eskolako irakaslea

Gizartea gero eta presiogehiago egiten ari da Informa-zioaren eta KomunikabideenTeknologia Berriak (IKTB) ikas-geletan sartzeko. Une honetan,besteak beste,eEuropeprogra-ma europarraren helburua Eu-ropako hiritar guztiei kultura di-gitala eskaintzea da, baita ira-kasleei trebatzeko aukerak es-kaintzea ere. Guk jardueraesanguratsuak garatzeko mo-du gisa defendatzen ditugu zen-troetan teknologiaren erabile-ra konstruktibista eta proiek-tuen garapena. Era berean, jar-duera horiek gure errealitatesozialari egokitutako eskolakokultura sortzen eta irakasleaketa ikasleak trebatzeko aukera

eIkasbide proiektuaHaur eta Lehen Hezkuntzan IKTBak epe motzeanintegratzeko modua

emango duten eta, pixkanaka,familiak inplikatuko dituenproiektuak sortzen lagundu be-har dute. Artikulu honetan Donostia-

ko Ikasbideko Haur eta LehenHezkuntzako zentroan IKTBakintegratzeko proiektuaren mo-tibazio, jarraibide eta ezaugarrinagusiak aurkeztuko ditugu.Zentroaren baldintzak, tekno-logia berriak integratzeak eka-rriko duen aldaketa eta erron-ka, eta aurre egin beharrekozailtasunak aztertuko ditugu.Bi programa dira proiektuarenardatz: eSorkari (aldizkari digi-tala) eta eTruke (posta elektro-nikoa erabiltzeko jarduera, bi-garren hiruhilekoan Katalunia-ko eskola batekin egingo dentruke-planaren barruan ikasle-en bisita osatzeko eta presta-tzeko). Programa horiek zentro-an IKTBak integratzeko pausoinstituzionala emateko baliodute.

Teknologia berrien inguruko jar-duerak eskoletan oso irregularrak di-ren arren, irakasle eta ikasle guztiekesaten dute ikastetxeetan IKTBak ikasieta erabiltzeko beharra dagoela eta be-rauek aprobetxatzea zentroen hezkun-tza proiektuen pertzepzioen ingurukofaktore garrantzitsu gisa hartzen da. So-zialki presio mediatikoa egiten da, bai-na askotan kaltegarria da eta frustrazioaeragiten du; izan ere, teknologia infor-matikoa tarteko dagoenean, ez dagotrebetasun nahikorik. Baina oraindikere egiten da presioa, eta, zentroetanekipamendu informatikoa izatekoneurriak hartzen ari badira ere (esatebaterako, Eusko Jaurlaritzaren PREMIAprograma) eta erakundeek aplikazioinformatikoak ezagutu nahi dituztenhiritarrentzat ikastaro asko diruz lagun-tzeko eta familiek teknologian eginda-ko gastuak ordaintzen laguntzeko eki-menak martxan jartzen ari badira ere(adibidez, Konekta Zaitez! programa),ez dago eredu argi eta eskuragarririkIKTBak era konstruktibistan1 erabil-tzeko. Hau da, abileziak ikasteko eta ga-ratzeko eredua, tresnak erabiltzekoezagutza teknikoa lortzeaz gain, epeertain eta luzera Informazio Gizartea-ren Teknologia konstruktibista integra-tzeko irakasleen eta eskolen lana argi-tzen eta dinamizatzen lagunduko duenplanteamendua egiteko. IKTBen erabi-

TeknologiaBerriak


leran argitasun falta ere badagoelabaieztatzera ausartzen gara, arazoa ezdela teknologikoa soilik. Orain arte tek-nologia eskura izateko zailtasunek ho-rien erabilera nabarmenagoa eta peda-gogikoa blokeatu ahal izan dutela ba-dakigu; arazo horretan eragin dutenfaktoreak ekipoen prezioa, porrot egi-teko beldurra eta ezagutza pedagogi-koen aldean informatikoak saritu izanadaude.

Komunikazio honetan DonostiakoIkasbide Ikastolan teknologia berriakintegratzeko garatzen ari diren espe-rientzia aurkezten dugu. Horretarako,esperientzia horren testuinguru sozia-laren eta IKTBak ikastetxeen bizitzanintegratzeko beharraren analisia hartudugu abiapuntutzat. Jarraian, IKTBakikastetxeetan ezartzeko erabilitakoikuspegietan izan ditugun muga ba-tzuk berrikusiko ditugu. eIkasbidepro-gramaren ezaugarriak deskribatu on-doren, gure esperientziaren lehen on-dorioak eta balorazioak aurkeztuko di-tugu.

Egoera soziala eta horrekikastetxeetan IKTBak integra-tzeko beharrean duen eragina

Egoera soziala aldatzen ari da, etairakasleen eta eskolen zeregina ere al-datzen ari da. IKTBak irakasleek –teo-rian– naturaltasunez erabili behar di-tuzten baliabideak dira, eta geletan etaeskoletan zeregin egokia eman behardiete. Horrenbestez, ezinbestekoa dairakasleak, neurri batean, bere profe-sionaltasuna berregitea; eta horretara-ko teknologia berrietan ongi molda-tzen eta bere jardueraren funtzioetanbehar bezala erabiltzen lagunduko dio-ten gaitasunak garatu behar ditu.

Irakasleak bere profesionaltasunagaratzen du eta ikasleak erabiltzaile etateknologo gisa trebatzen dira. Bainabenetako kultura digitala izateko, tres-na berrien erabilerari zentzua eman be-har zaio eta aplikatzeko testuinguru ga-rrantzitsuan kultura profesionala bir-sortu behar da. Horrela, IKTBak inte-gratzeko arazoarekin, irakaskuntzanaspalditik zintzilik dauden arazoak de-

tektatzen dira: zein teknologiarekin,teknologia zertarako eta nola erabili.Gure ustez, IKTBen erabilera jardueragarrantzitsuetara bideratu beharko li-tzateke, eta eredu konstruktibista era-bili beharko litzateke horretarako.

Azpiegitura teknologikoei dago-kienez, gaur egungo egoerak aurrera-pen garrantzitsua izan du; baina gureeskoletan egin diren inbertsioen etagastuen ondorioz, eskolak ordenagai-luz bete dira eta, kasu askotan, gutxiegierabiltzen dira. Erosten denetik eraba-teko etekina atera arte produktu infor-matikoa asko garestitzen duten hainbatfaktore daude eta, gainera, desorienta-zioa eta frustrazioa sortzen dute. Tek-nofobia izatera iristen ez bada ere, tek-nologiaren alde erakargarria eta bereerabilera potentziala mugatu egiten du(komunikazio hau idazteko garaian etaIkasbide ikastolako ekipo informatiko-en gertaerak berrikusteko garaian, ira-kasle batek zentroko baldintza infor-matikoen inguruan hauxe esan zuen:hemen ez dugu behin ere “ordenagailubat ongi” izan. Esaldi horrek irakasleaskoren sentimendua jasotzen du etaikastetxe askotan, zoritxarrez, ohikoada). Oso zaila da ikastoletan daudenteknologiaren aukera informatiko guz-tiak erabiltzea, funtzionamendu arazo-ak daudelako: birusak, ekipoen artekoloturak, matxurak eta abar. Gainera, as-

kotan, ekipo informatikoen eta berenosagarrien hornitzaileek ez dute man-tentze zerbitzu egokia eskaintzen.

Une honetan kalitatezko hezkun-tza proiektua sortzeko zailtasun horiekdauden arren, arazoak alde batera utzi-ta, IKTBen erabilera arrunta bilakatzenari da, eta, epe oso motzera, ez da nahi-koa izango eskoletan informatika gelaizatea; baliabide horrekin hezkuntzanedo komunikazioan etekina lortzeaizango da helburua (gauza bera gerta-tuko da etxeetan eta erakundeetan).

IKTBak ikastetxeetan ezar-tzeko erabilitako ikuspegiarenmugak

Guk dakigula hainbat zentrotan es-perientzia interesgarriak gauzatzen aridira, baina, horrez gain, boluntarismo-an sostengatuta asko inprobisatzen aridira eta, oraingoz ez dago berme peda-gogiko nahikoa ematen dituen espe-rientzia fluxurik, ez eta integrazio ere-durik ere.

IKTBak zentroetan sartzea gai kora-pilatsua da. Lehenik, ez dago ekiporik,iristen direnean ez dabiltza ongi edojendeak ez daki horiek erabiltzen. Tre-bakuntza behar denean ez dago treba-tzailerik. Trebakuntza ematen hastendenean, orientazioak huts egiten du etaedukiek gehiegi nabarmentzen dute


Ikasbide Ikastola eta eIkas-bide proiektua

Donostiako Amara auzoko 200ikaslek ikasten dute Ikasbide Ikastolan;ikastola honek 13 gela (Haur Hezkun-tzako 6 gela eta Lehen Hezkuntzako 7gela), 21 irakasle eta hiriaren bi gunetandauden bi eraikin ditu. Ikasbide zentro-ak informatika azpiegitura aspalditikdu, eta orain dela gutxi berritu egin du-te PREMIA programaren bidez. Ikasto-lako klaustroa proiektu berritzaileekinlan egiten ohituta dago, baina geletanIKTBak erabiltzeko garaian ikaslegehiegi (edo baliabide gutxiegi) izatea-ren arazoak eta segurtasun falta sortzendira. Bestetik, zentroko ikasleen ingurusozialean eta familian ekipamendu in-formatikoen presentzia nabarmena da;aurkezten ari garen programa lantzenhasi aurretik galdeketa egin zitzaienikasleei, eta horrela jakin zen ikasleen% 90ak etxean ordenagailua duela. Ha-la ere, benetako erabilera mailaren in-

guruko daturik ez dugu.2000/2001 ikasturtearen amaieran,

IKTBak Ikasbiden integratzeko muga-rria finkatzea lortzeko, zentroa proiek-tu batean sartzeko ideia sortu zen. Gu-rasoek eta irakasleek eta, bereziki, zen-troko zuzendaritzak eta Gurasoen El-karteak iritzi bera zuten. Testuinguruhorretan, proiektua garatzeko taldeasortu zen eta taldearen muina hauekosatzen dute: zentroko informatika ko-ordinatzaileak, Gurasoen Batzordekokide batek (informatikan espezializa-tua) eta Euskal Herriko UnibertsitatekoDidaktika eta Eskola Antolakuntza Sai-leko irakasle batek. Teknologiaren era-bilera konstruktibista lortu nahi da, etahori zabaltzeko eta bultzatzeko taldeaeratu nahi izatea izan da pedagogiarenalorreko hirugarren pertsona bat sar-tzeko arrazoia. Lanbide heziketarakobalio duen proposamena egin nahi da,eta gainera, edozein zentrotan eta bes-te irakasle batzuekin martxan jartzekomodukoa izan behar du horrek.

alde teknikoa. Gainera, irakasleak jar-duera gehiegi ditu eta, ikusten dituenmugak direla eta, gaia zaila dela uste du.Era berean, ikasle batzuek irakasleekbaino hobeto maneiatzen dute ordena-gailua. Internetekin balio-gatazkak sor-tu dira eta irtenbidea eman behar zaie.

Testuinguru horretan, eEuropaproiektuan jasotako helburuak berma-tzeko, bai ikasleei kultura digitala jaso-tzeko aukera eskaintzeko eta bai tek-nologiak behar bezala erabiltzeko ira-kasleei trebakuntza bermatzeko, esko-lek esperimentuak egin behar dituzte.Zentroek era jasangarrian hasi behardute praktika eraldatzen eEuroparenesparru komunitarioaren helburuetaragerturatzeko. Lan hori errazagoa izan-go da zentro osoa hartzen duten eta ira-kasleentzat eta ikasleentzat garrantzi-tsuak diren proiektuak garatzen badira.Jasangarritasunaz hitz egiten dugune-an, ezaugarri hauek dituen trebakuntzaprozesu iraunkorraz ari gara: irakasle-en hobetzeko ereduekin koherenteadena, horien beharrei erantzunak ema-teko bideratuta dagoena, praktikanzentratuta dagoena, orientazio tekno-logikoa baino gehiago pedagogikoaduena eta gelako behar errealei eran-tzuten diena. Prozesu horren bidez, ira-kasleak zentroetan heziketa proiek-tuak garatzeko gai izan behar du eta,teknologiaren aurrean eta sor ditzake-en desberdintasunen aurrean, eskola-ren eta irakasleen zeregina eta konpro-misoa ulertzen lagundu beharko dio(horretaz aparte, egungo oztopoakgainditzen dituzten mantentze baldin-tzak eman behar dira). Etengabeko ga-rapen horrek mesede egin diezaioketeknologia curriculumean integratzea-ri; izan ere, IKTBei hezkuntzarako zen-tzua eta zentzu profesionala bilatzen la-gunduko du.

Azkenik, badirudi beharrezkoa de-la IKTBak hezkuntza sektorean ikus-pegi globalarekin sartzeko eskatzea,epe ertaineko proiektu mailakatu ba-ten barruan; horretarako, hezkuntzakoeragile eta eragile sozial guztiak sartubehar dira, Gipuzkoako Informazio Gi-zartearen Behatokiak2 (ikus taula) ai-patutakoaren arabera.

IKTBen inguruko hausnarketa heziketa erakundeen hausnarketa estrate-gikoaren barruan planteatu behar da, eta alderdi teknikoak eta antolakuntza-ko alderdiak nabarmendu behar dira hausnarketa horretan.

Hezkuntza zentroak, gurasoak, eta hezkuntzako beste eragile batzuk, ad-ministrazio publikoa, enpresak eta gizartea oro har hartu behar dira kontuan;horrez gain, gaiaren inguruan gizartea behar bezala sentsibilizatzea ezinbes-tekoa da.

Azpiegitura telematiko egokiak izatea sine qua non baldintza dira Infor-mazioaren Gizartea garatzeko.

Irakasleak trebatzea, irakasleak motibatzea, zentroetako telematikan li-der izateko gaitasuna duten arduradunak eta dinamizatzaileak aukeratzeaeta zuzendaritza benetan inplikatzea (estrategia orokorra) alderdi erabakiga-rriak dira.

IKTBen hezkuntza sektorearen sentsibilizazioa, hurbilketa eta erabileraeta teknologia guztien inguruko sentsibilizazio teoriko eta praktikoa aldi be-rekoak izan behar dute.

Garatu beharreko planteamendua hezkuntza maila guztietan sartu beharda, IKTBak erabiltzeko prozesu bateratu eta integratuaren barruan. Horreta-rako, ikasleak, irakasleak, gurasoak, enpresak eta gizartea barne hartuko di-tuen plan pilotuak egin behar dira eremu guztietan.

Eskura ditugun edukiak hobetu eta egokitu egin behar dira nahitaez etahorren barruan laguntza publikoa eta pribatua (enpresen, hezkuntza zentro-en eta administrazioaren artekoa) kontuan hartu behar dira, norberarenezaugarriei egokitutako kalitatezko produktuak, zerbitzuak eta edukiak es-kaintzeko.

Plangintza egin eta proiekturako ki-deak aukeratu ondoren, klaustroan etaGurasoen Batzordean aurkeztu zen etahainbat lan talde sortu ziren (ikus tau-la). Ondoren, eIkasbidezentroko Esko-la Kontseiluan onartu zen, 2001-2002ikasturteko Urteko Planaren barruan.Gure helburua epe luzera IkasbidenIKTBak normal erabiltzea da, eta lane-rako hipotesia, berriz, benetan lortzekoezinbestekoa dela dagoeneko zentro-an egiten diren jardueretan oinarritzea,teknologia osagaia benetan ekarpenbaliotsua izango den tokian sartzeko.Zentroaren dinamikan sartuko denproiektua izan behar du, eta pixkana-ka-pixkanaka IKTBak tresna baliagarrieta eraginkor izatera heldu behar dute.Helburu hori kontuan hartuta, eIkasbi-de proiektua dinamizatzeko zentroangaratzen diren bi jarduera aukeratu ge-nituen: Sorkari aldizkaria kaleratzeaeta Kataluniako eskola bateko ikaslee-kin trukea egitea (Linars dels Valles-koEscola de Ginebró). Bigarren jarduera,bigarren hiruhilekoan egin zen eta hiruarrazoi hauengatik iruditu zitzaigunegokia: ikasleen artean komunikatze-ko tresna gisa posta elektronikoa era-biltzeko, elkar ezagutzeko eta elkar-tzen zirenerako jarduerak prestatzekoeta trukea egin ondoren harremanetansegitzeko. Ordura arte zenbaki bakarrazuen eta paperean bakarrik ateratzenzen aldizkariak (Sorkari) beste edizio-mota bat ere badu, eSorkari izenekoa,eta Kataluniako eskolako ikasleekintrukea egiteko proiektuari eTruke ize-na eman zitzaion.

Proiektua gauzatzeko 6. mailakoikasleak aukeratu genituen. Jardueramaila horretan garatuz, ikastolako ikas-le guztiak inplikatzea lortu nahi zen;

izan ere, guztiek egingo dute 6. maila.Bestetik, maila horretako ikasleak hel-duak dira eta jarduera hau ikasturtekoedukiekin naturaltasunez lortzeko au-kera asko daude; era berean, teknolo-giaren erabilera ez da artifizialki behar-tzen. Aldizkariaren edizioa ikasturtea-ren dinamikan finkatuta dagoen jar-duera da eta teknologiaren erabilerannaturaltasunez sartzeko aukera ema-ten du. Gainera, irakasleak jarduera on-gi ezagutzen du, teknologia aldagaiaongi ezagutzen duen egoeran sartu be-har du. Horrek prozesua errazago pla-nifikatzeko aukera ematen du eta alda-ketari aparteko ahaleginik egin gabeaurre egiteko aukera ematen du. Beraz,aldizkari digitala egitea (disketean,CDan edo Interneten argitaratua) etakopiak familiei eta klaustroari banatzeaerabaki zen. Gure asmoa ez da Internetetxean ez duten ikasleek, aldizkariarenaitzakiarekin, hura lortzeko presioaegiten hastea; beraz, aldizkaria irakur-tzeko nahitaez Internet izatea ez daezinbesteko baldintza.

Ikasturte bakoitzeko hiru zenbakikaleratuko dira; abenduan, apirileaneta ekainean argitaratuko dira. Aldizka-rian aztertuko diren gaiak ikasturteanaztertutakoak izango dira: denbora-pa-sak, ikastolako bizitza soziala eta abar.

Artikulu hau idatzi arte egindakojarduera garrantzitsuenak hauek dira:

- eSorkariren 0 zenbakiaren edizioaeta banaketa. 0. zenbakia kaleratzeko i-kasleek egindako lanak 3 sailetan ba-natu dira: lehena zenbakiaren gai nagu-sia da, eta eguzki sistemako planetengaia jorratu da; bigarren sailean denbo-ra-pasak argitaratu dira (hitz gurutza-tuak, horoskopoa eta txisteak); eta hi-rugarrenean ikastolako bizitza soziala-

ren inguruko berriak bildu dira, zentro-ko irakasle bati elkarrizketa egin dioteeta ikastolako modari buruzko artiku-lua idatzi dute (janzteko moda eta jola-serako moda: puxtarria, tazoak etaabar). Muntaketa egiteko ikasleek argi-taratutako testuak errespetatu dira etaMs Word eta Ms Frontpage erabili dira.Haurrek erabili egin dute aldizkaria etaberen familiekin etxean ikusi ahal izandute; gainera, zuzenean parte hartu ezduten irakasleek lana ontzat jo dute.

- eTruke programari dagokionez,esan behar da posta elektroniko bidezmezuak bidaltzen hasi direla, ikasleaktrukea egiten hasi aurretik.

- Ikasturte honetan eta Eusko Jaur-laritzak Prestakuntza jarduera plana(irakasleen etengabeko prestakuntza)garatzeko ematen dituen diru-lagun-tzei esker, IKTBen inguruko bi treba-kuntza ikastaro egiten ari dira zentrokoirakasleak, bi taldetan banatuta: oina-rrizko ikastaroa, Word, Windows etaInterneten hastapenak barne hartzendituena; eta goi mailakoa, Interneti,web orriei eta sareari buruzkoa.

- Planifikatu eta nahi gabeko “lanki-detzak” ere izan ditugu urte honetan:Pazkoko oporren aurretik zentroko in-formatika ekipamendua lapurtu zuten(lapurrak bi aldiz sartu ziren ikastolan);3.000 euroko balioa duen ekipamen-dua lapurtu zuten.

Taldea OsaeraLehen Hezkuntzako Proiektua Lehen Hezkuntzako 6 irakasle

Klaustroa eratzea eta kanpoko 2 irakasle

esperientzien analisia

Kudeaketa eta familiekin harremana Zuzendaritza taldeko kide bat

Informatika zentroko koordinatzaile bat

Gurasoen Batzordeko kide bat



Ondorioak. eIkasbide proi-ektua eta IKTBen erabilerakonstruktibista

Orain arte egindako lanak aztertu-ta, hasieratik gure esperientziaren no-rabidea finkatu duten alderdiak berre-tsi behar ditugu. Lehenik, progresibokigaratu beharreko proiektua sortzekobeharra. Hori dela eta, aldizkari digitalakaleratzea prozedurari hasiera emate-ko era egokia dela uste dugu; proiektuinteresgarria eta aberatsa da eta infor-matikako tresna ugari erabiltzeko au-kera ematen digu. Teknologia berrie-kin egindako esperientziaren aberasta-suna eskolan egindako jardueren ga-rrantziaren araberakoa izango da; ho-rrek, gainera, irakasleak motibatu egi-ten ditu eta irakasleei segurtasuna ema-ten die. Bestetik, ikuspegi horrek den-boran ahalegin jasangarriaegiteko au-kera ematen du; IKTBak etorkizuneanere erabiliko dira eta epe luzerakoproiektuak prestatu behar dira. Halaere, proiektu horietan irakaslearen ga-rrantzia kontuan hartu behar da, era-gozpenak (ez beldurra) gainditzea lor-tzeko eta beste irakasleekin zer eta nolaegiten duen komentatzeko.

Bigarren ondorioa hauxe da: treba-kuntza eskaera zentrotik informatutaegotea garrantzitsua dela uste dugu.Garrantzitsua da proiektua garatzekobeharrei erantzuteko klaustroak mer-katuari edo erakundeei trebakuntzaproposamenak eskatzeko aukera iza-tea. Horretarako, beharrezkoa da erre-ferentzia izango diren esperientzia ze-hatzak izatea, irakaslea bezero zorrotzbilakatzeko eta sistema eragileen etaedizio programen inguruko informa-zioa jasotzen duen pertsona soila ezizateko. Ildo horretatik, erakundeekhezkuntzan arrakasta izan duten eta ka-litatea egiaztatua duten esperientziakidentifikatzea garrantzitsua da, horiekoinarri hartuta komunikazio jardueraksustatzeko eta profesionalen arteko es-perientzien trukaketa sustatzeko.

Zentroan ahaleginak batzeko au-kera emango duen orientazioarekinlan egiteko beharra da hirugarren on-dorioa. Norberak egindako ahaleginak

goraipatzekoak dira, baina epe ertaine-ra ez dute behar bezalako emaitzarikematen, eta ez dute behar adina identi-fikazio eta orokortzerik sortzen. IKT-Ben potentzial berritzailea garatzeko,giza baliabideen trebakuntza mimatubehar dugu proiektu komunaren barruan.Horrela aprobetxatu ahal izango dugu tek-nologiaren benetako potentziala.

Azkenik, esparru programak Euro-pako dokumentuetan azaltzeko, gele-tan ordenagailuekin egin beharrekojarduerak eta teknologiarekin dugunkonpromiso kritikoa orientatzeko,kontuan hartu beharreko termino baterabiltzen dute: ‘erabateko parte-har-tzea’. Inor baztertuko ez duen gizarteaeraikitzeko, baztertze digitalaren arris-kuen inguruko kontzientzia garatu be-har da eta kontsumoko behar gehiagoez sortzeko sentsibilizazioa izan beharda (kasu honetan, teknologia informa-tikoaren inguruan). Horregatik, ga-rrantzitsua da familiek eskura ditzake-ten bitartekoetara egokitzea. Jarduerakerakargarriak izan daitezke, baina au-rreikusi gabeko beharrak eta nahi ez di-renak sor ditzakete: ekipamendu ahal-tsuagoen beharra, material suntsigarrigarestiagoak, telefono lotura gehiago.Horregatik, garrantzitsua da etxeetaneta baliabide-etxeetan (kulturalak, so-

zialak...) eskura dituzten bitartekoakzein diren jakitea eta errealitatera ego-kitzea, familiei arrazoirik gabeko beha-rrik ez sortzeko. •

BIBLIOGRAFIA- BLANCO ARBE, J.M.: Nuevas

tecnologías de la información y lascomunicaciones. Comunicación yplanteamientos sociales, 2001:http://suse00.su.ehu.es/eusko-news/0116zbk/frgaia.htm

- CORREA, J.M.; ARRUZA, J.A.:Contextos de Aprendizaje, EHU Bil-bo, 1998.

- FERREZ, J.; MARQUES, P.: Co-municación educativa y nuevas tec-nologías, Praxis, Bartzelona, 1996.

- GROS, B.: El ordenador invisi-ble, Gedisa, Bartzelona, 2000.

- JOHNSON, D.L.; MADDUX, C.;LIU, L.: Integration of technology intothe classroom, Haworth Press, NewYork, 2000.

- MADDUX, C.; LAMONT, D.; WI-LLIS, J. : Educational Computing,Allyn & Bacon, Boston, 2001.

- NEWBY, T.; STEPICH, D.; LEH-MAN, J.; RUSSELLl, J.: InstructionalTechnology for Teaching and Lear-ning, Merrill, New Jersey, 2000.

1 Teknologiaren erabilera konstruktibistaz ari garenean, trebakuntza eredu jakin batekin lotutako esanahi ko-herentea du guretzat. Trebakuntza eredu horrek ezaugarri hauek izan behar ditu: bankuarekin lotura ez izatea; erre-produzitzailea ez izatea; prozesuan zentratuta egotea; kontzepzio transformatzailea izatea; motibazio endogenoabultzatzea -subjektua protagonista izatea eta ikasketaren ardatza taldea izatea, ez irakaslea, testua edo ordenagailua;subjektuaren jarduera eta ikasketa bultzatzea; subjektuaren autonomia garatzea; haren interesak errespetatzea;hausnarketa eta ekintza bultzatzea; ikasketa prozesuetako komunikazioa elkarrizketa sortzeko izatea, ez informa-zioaren transmisio soila izatea, eta teknologiak baztertzea bultzatu beharrean parte-hartzea sustatzea.

2 ikus: http://www.egipuzkoa.net/archivos/panoramasociedadinformacion-caas.pdf

Bide eginean jarraitzen

dugu zuen ekarpenekin

eta parte-hartze

handiagoarekin aberastu

nahi dugularik.

Hik Hasi proiektua irekia

den heinean, interesa

duen edonoren parte-

hartzea gustu handiz

hartzen dugu.

Jar ezazu zure aletxoa

euskal hezkuntzaren

aldeko ekimen honetan.

Berriakazaroa


Berriak

Musika IrakasleEuskaldunon III.Topaketak jendeugari bildu du

Musika Irakasle Euskaldunon III.Topaketa Lekeition ospatu da aurteneta antolatzaileak gustura gelditu di-ra. Urtetik urtera ezagunagoa bihur-tzen ari den topagune honetan musi-ka irakasleak biltzen dira euren arte-ko esperientziak trukatzeko eta elka-rren berri izateko. Era berean, euska-raz egindako material didaktikoaerakusgai izaten da.

Aurreko urteetan Haur, Lehen etaBigarren Hezkuntzako aurkezpenakegin baziren ere, aurten Haur eta Le-hen Hezkuntzan zentratu dira. Izanere, bi mailetako arazoak desberdi-nak direnez, egokiago ikusi dute ba-nanduta aztertzea.

Bestalde, bizkaitarren parte-har-tzea bultzatzeko asmoz egin dira aur-ten Lekeition, eta emaitza onak emandituela esan behar da.

Euskal unibertsitatearentzat be-rrikuntzak ekarriko ditu UEUrenII. Kongresuak

Abenduaren 14an egingo du Uda-ko Euskal Unibertsitateak bere II. Kon-gresua Bilboko Euskalduna Jauregian.Helburua egoeraren azterketa eginez,etorkizunari begira jarri eta UEUren be-rrikuntza eta egokitzapena burutzeada. UEUko ordezkariek aditzera emandutenez, Euskal Unibertsitatearentzatmugarri izango kongresua.

Xabier Isasi UEUko zuzendariakazaldu ditu kongresua egitearen arra-zoiak, eta besteak beste, “egoera be-rriaren azterketa egiteko” izango delaesan du. UEU orain dela 30 urte sortuzen, eta urte horietan guztietan gizarte-ak zein UEUk berak izan dituzten alda-ketak aztertuko dira eta aurrera begira-ko urratsak finkatu ere bai.

Finkatze horren barruan UEUrenberrikuntza eta egokitzapena aurrei-

kusten dituzte. Iñaki Marko UEUren II.Kongresuko artezkariak azaldutakoa-ren haritik, “Euskal Unibertsitatearenkontzeptua sakondu eta eguneratuegingo da, eta kontzeptu berri batenproposamena aztertuko da: “EuskalUnibertsitate-Sistema” deitu izan de-na. Horrekin batera, UEUren egitekoazein izango den ere eztabaidatuko da,hots, noraino izan nahi duen eragile e-ta noraino eraikitzailea”.

Helburu estrategikoekin zerikusiaduten beste hainbat gai ere landu etaerabakiko dira: euskarazko formazioeskaintzaren aukeraren zabalpena eus-kal gizartean, komunitate zientifiko-intelektualaren bilgunearen indartzea,titulazio maparen garapena eta elkarlanesparruen garapena: euskal campusaksustatu, ezagutzaren ataria sortu, cam-pus birtuala garatu, UEUren eredu pe-dagogikoa eraiki, hezkuntza eraikinensarea osatu lurralde guztietan, egiturapropioa osatu Iparraldean...

Era berean, barne egitura eta fun-tzionamendua ere eraberrituko dira.

Gai eta puntu horien guztien azkenerabakia UEUko kideek izango dute,bai aurretik txostenak aztertuz eta baikongresuan bertan.

Abenduaren 12an ekitaldi berezibat egingo da gizarteari kongresuarenaurkezpena egiteko. Bertan, Mikel Aiz-puru UEUko zuzendari ohi eta historia-lariak UEUren historiari buruz eginduen liburua aurkeztuko du.

Euskal HerrikoUnibertsitateaetorkizunerakoprestatu etaegokituko daabenduan ospa-tuko duen II.Kongresuan


bera manipulatu, deskontestualizatu etadesitxuratu egiten dutela, horretarako be-ren esku dagoen edozer egitera iritsi beharbada ere”.

Josu Agirre BiHE Bigarren Hezkun-tzako Zuzendarien Elkarteko lehendaka-riak ildo beretik hitz egin du eta gaineratudu“gizarteari eskatu nahi diogu, inoizbaino gehiago, hezkuntza integratzai-lea izango bada eta gizarte elkartua e-raiki nahi bada, eragile guztien elkarla-na eta jokabide etikoa ezinbestekoa dela(politikoak, komunikabideak, gurasoak,irakasleak…), hezkuntza mundua era-bilera politikotik at utziz”.

EHIGE Euskal Herriko Ikasleen Gura-so Elkarteko lehendakari Ana Eizagirrekgurasoek irakasleekin batera ikastetxekoproiektua egiten parte hartzen dutela esandu, eta irakasleengan konfiantza osoa du-tela. “Gurasook badakigu zer nahi dugunhezkuntzan eta horren alde egiten dugulan. Berdintasuna, multikulturalitatea,ardura, nortasuna, tolerantzia, hiritar-tasuna, parte-hartzea eta errespetua diragure seme-alaben hezkuntza jarraibidebatzuk”. Euren eta seme-alaben eskubi-deak defendatzeko Arartekoarengana jo-tzeko asmoa agertu dute. “Izan ere, adin-gabeen irudiak ezin dira grabatu guraso-en baimenik gabe; beraz, Arartekoarikontsulta egitera joango gara”.

Euskal eskola publikoko irakasle, zu-zendari eta gurasoak minduta agertu dirahainbat komunikabidek euskal hezkun-tza sistemaren aurka esandakoen aurrean.

Urriaren 7an Tele5 eta El Mundok “Lacara oculta de Euskadi” erreportaia aterazuten argitara, eta bertan, besteak beste,Oreretako Langaitz ikastolako haur bat etaHernaniko Urumea ikastolako zuzenda-ria agertzen ziren. Ikastola bietako zuzen-dariek edukien manipulazioa salatu dute,eta euren lana desprestigiatzeko edozeinbitarteko erabili izana. “Ezkutuko kamera-rekin” ibili gabe, euren ikastoletako ateakedonorentzat irekita daudela azpimarratudute, ez baitute ezer ezkutatzeko.

Xabier Balerdi Urumea ikastolakozuzendariak kontatu duenez, otsaileaneuren seme-alaba matrikulatu nahi zutenguraso bezala joan ziren bi kazetari. “Gu-re hezkuntza proiektuaren inguruko ar-gibideak ematen hasi nintzaienean, be-rehala moztu eta beraiek hasi ziren gal-derak egiten”. “Itaunketak” hartzen zuennorabidea ikusita, zuzendariari susma-garria iruditu zitzaion, eta erreportaianfrogatuta gelditu da haien asmoa zeinzen. Gauzak horrela, publikoki salatunahi izan dute jasan duten engainua etamanipulazioa. Edonola ere, egoera ho-nekin bi gauza lortu direla azpimarratudu Balerdik: “Gure eguneroko lanarensinesgarritasuna sendotzea eta esku ar-tean dabilgun proiektuarekiko gurasoenatxikimendua gehitzea”.

Ritxar Maritxalar Oreretako Langaitz i-kastolako zuzendaria ere minduta eta kez-katuta agertu da egun hauetan jasan dutenegoeraren aurrean, ikasle baten irudia“erabili” eta “manipulatu” egin baitute.Maritxalarrek adierazi duenez, “Langaitzikastolaren helburua euskara bultzatzeada, eta erreportaia horretan garbi geratuda lan hori ondo egiten dugula”. Horrenaurrean, gurasoen aldetik jaso duten ba-besa eta konfiantza eskertu ditu.

Adierazpen horiek prentsaurreko ba-tean egin dituzte, eta beraiekin bateraizan dira Anjeles Iztueta Eusko Jaurlari-tzako Hezkuntza sailburua, Abel Arizna-barreta sailburuordea, Andoni LizeagaSarean-eko ordezkaria, Josu Agirre BiHe-ko lehendakaria eta Ana Eizagirre EHI-GEko lehendakaria.

Guztiak bat etorri dira irainen aurreanaspertuta daudela esatean eta euskal hez-kuntza sistemarekiko konfiantza osoaagertu dute.

Anjeles Iztueta sailburuak esan duirain horiek guztiengan dutela eragina,irakasle, guraso, abertzale, ez abertzaleeta hezkuntza sisteman azken urteotanlanean jardun diren kontseilari guztien-gan. “Benetan jasanezina da eta eran-tzuna merezi du. Momentu honetan ke-reila jartzeko aukera aztertzen ari ga-ra”.Euskal hezkuntza sistemarenganakoeta irakasleengana duen konfiantzabaieztatu du ziurtasun osoz.

Sarean-eko ordezkari Andoni Lizea-gak aipatu du “bereziki maltzurrak etairaingarriak izan direla El Mundok etaTele5k eskainitako erreportaiak” irakas-kuntza esparruari erreferentzia eginez.“Beren zeregina interes politiko jakin ba-tzuei erantzutea da” gaineratu du, “etaokerrena zera da: helburu alderdikoi ho-rietara heltzeko datuak eta informazioa

Eraso guztien gainetik euskal hezkuntza siste-marengako konfiantza azaldu dute irakasle,guraso eta administrazioak

Urriaren 7an eman zuten prentsaurrekoa guraso, irakasle, zuzendariek Eusko JaurlaritzakoHezkuntza sailburuarekin eta sailburuordearekin batera.


Berriak

Haur eskola (0-3 urte) jakintza zien-tifikoaren argitan: galderak, erronkaketa proposamenak izenburupean ospa-tuko dira Mondragon Unibertsitateakantolatu dituen Haur Hezkuntzari bu-ruzko jardunaldi hauek. Azaroaren 22eta 23rako egina dute hitzordua.

Azken urteetan industria herrialdegaratuetan aldaketa handiak gertatu di-ra, besteak beste, lan erritmoa eta ema-kumea laneratzerari dagokionez. Alda-keta horiek fenomeno berri bat eragindute: haurra gero eta goizago uzten daeskola sistemaren esku, hazi eta hezidezan. Fenomeno honen ondorioak,ordea, ezin dira oraindik neurtu.

Haurrak 0-3 urte bitartean haur es-kolan denbora dezente uzteak haurra-ren portaera, emozio eta kognizioarengarapenean zer ondorio izan ditzakeenaztertuko da jardunaldi hauetan. Etabaita ere haur eskolek izan behar dituz-ten ezaugarriak haurraren garapenikonena berma dadin.

Azaroak 22, ostirala9:30 Jardunaldien hasiera. Anjeles

Iztueta eta Inaxio Oliveri.10:00 Jardunaldiei sarrera. Rafael

Cristóbal (HUHEZI).10:40 Atsedenaldia.11:00 Haur Eskola eta haur garapen

goiztiarra (0-3 urte): galderak,erronkak eta proposamenak. Marinusvan Ijzendoorn (Leydeneko Unibertsi-tatea).

12:15 Bildutakoekin solasaldia.Moderatzailea: Alexander Barandiaran(HUHEZI).

13:00 Goizeko jardunaldien bukae-ra.

14:15 Atxikimendua eta arreta esko-

lan: nola aurrera egin biekin. KarinGrossman (Regensburgeko Unibertsi-tatea).

15:30 Solasaldia bildutakoekin. Mo-deratzailea: Rafael Cristóbal (HUHEZI).

16:15 Atsedenaldia.17:15 Mahai ingurua. Moderatzailea:

Rosa Elizburu (Arizmendi ikastola).18:15 egunaren bukaera.

Azaroak 23, larunbata9:30 NICHD azterketa haur eskolei

buruz. Marinus van Ijzendoorn (Leyde-neko Unibertsitatea).

10:40 Atsedenaldia11:00 NICHD azterketa (jarraipe-

na). Marinus van Ijzendoorn (Leydene-ko Unibertsitatea).

12:00 Solasaldia bildutakoekin.Moderatzailea: Mariam Bilbatua(HUHEZI).

13:00 Goizeko jardunen bukaera.14:15 Haur Eskola: kalitate indika-

tzaileak (aurkezpen audiobisuala). Ka-rin Grossman (Regensburgeko Uniber-tsitatea).

15:30 Solasaldiaa bildutakoekin.Moderatzailea: Arantxa Lejarraga (Ariz-mendi ikastola).

16:15 Atsedenaldia.16:45 HAZITEGI proiektua.

Alexander Barandiaran (HUHEZI) etaRosa Elizburu (Arizmendi ikastola).

17:00 Mac Arthur proiektua: Komu-nikazioa Gaitasuna Neurtzeko Zerren-da 8-30 hilabete bitarteko haurrentzat.Andoni Barreña eta Iñaki Garcia(HUHEZI).

17.45 Jardunaldien ondorioak. Ra-fael Cristóbal (HUHEZI).

18:15 Jardunaldien bukaera. InaxioOliveri.

Droga-prenbetzioriburuzko ikastaroa

Askagintzak antolatuta Arriskuegoeran dauden kolektiboekin lane-an aritzeko droga-menpekotasunprenbentzio teknikarien ikastaroaegingo da Hernanin ikasturte honetanzehar.

Ikastaroa azaroaren 18an hasi etamaiatzaren 3an amaituko da. Saioakastelehenetan eta larunbatetan izangodira, guztira 15 eta 5 saio, hurrenez hu-rren. 80 ordu teorikoak izango dira eta40 praktikoa, ikastaroaren amaieranlan praktikoa burutuko delarik.

Helburu nagusiak droga-menpe-kotasun fenomenoaren errealitate ez-berdinak ezagutzea, legeen berri iza-tea eta prebentzio ekintzen ingurukoprogramak, egitasmoak, estrategiak,ebaluazioak eta abar ezagutzea dira.

Izena emateko epea: azaroak 14Informazio gehiagorako:AskagintzaTel.: 943 33 60 80Faxa: 943 33 63 [email protected]

Lehenengo Jardunaldiak Haur HezkuntzazMondragon Unibertsitatean


Heziketa Praktika Psikomotrizeanformatzeko bi urteko ikastaroa(2004ko urtarriletik 2005eko abendu-ra) hasi aurretik haurren osasun eta he-ziketa lanean ari direnei zuzendutakohiru “sentsibilizazio” ikastaro antolatuditu Bergarako UNEDeko Psikomotri-zitate Eskolak. Aipatu bi urteko ikasta-roa egin ahal izateko derrigorrezkoaizango da aurretik “sentsibilizazio”ikastaro hauetako bat behintzat eginaizatea.

Ikastaro horien emaileak irakaslehauek izango dira: Miguel Angel Do-mínguez Sevillano, Jon Pérez de Arrilu-zea, Alvaro Beñaran eta Mari Jose In-txausti. Guztiak B. Acouturier Hezitzai-le Taldekoak dira.

Ikastaroen egutegiari dagokionez,hauek dira egunak eta lekuak:

Ordutegiari dagokionez, honakoaizango da:

Ostiraletan: 18:00-20:00Larunbatetan: 9:00-13:00 eta 14:00-19:30Igandetan: 9:00-15:30

Izena emateko epea ikastaro ba-koitza hasi baino zortzi egun lehenagobukatuko da.

Prezioa126,21 eurokoa da.

Galtzagorri taldeak Euskal irudigi-leen erakusketa antolatu du eta Iurre-tako Herri Bibliotekan izango da ikus-gai urriaren 31tik azaroaren 29ra bi-tartean.

Erakusketa honekin euskal irudigi-leen lanak eman nahi dira ezagutzera,eta bide batez, Haur eta Gazte literatu-ran irudigintzak duen garrantzia azpi-marratu nahi da.

Abagune hori aprobetxatuz, aben-dura bitartean ipuin-kontalarien saioakizango dira ostiralero arratsaldeko6:00etan. Haur bibliotekan irakurzale-tasuna suspertzeko egiten ari direnkanpainaren barruan kokatzen dira ai-patu saioak eta honako egutegia izanendute:

Azaroak 8: Rosa Maria MartinezAzaroak 15: Itziar Zubizarreta

Informazio gehiagorako:UNED, Psikomotrizitate Eskola69 posta kutxa20570 BergaraTel.: 943 76 90 33E-posta: [email protected]/ca-bergara

Bulego lanorduak:astelenetik ostiralera 10:30-13:00eta 17:00-20:00

Bergarako UNEDeko Psikomotrizitate Eskolaksentsibilizazio ikastaroak eskaintzen ditu

Euskal irudigileen erakusketa eta ipuin konta-lariak bilduko dira Iurretako Herri Bibliotekan

Azaroak 22: Oihulari Klown taldeaAzaroak 29: Muxerenga taldeaAbenduak 5(osteguna): Alaitz MuroAbenduak 13: Itziar ZubizarretaAbenduak 20: Rosa Maria Martinez

(ipuin kontaketa eta txotxongilo ema-naldia)

Abenduak 27: Oihulari Klown

2002ko abenduak Bilbo-Txurdinaga, Pio Baroja ikastetxea, Gabriel Aresti kalea 113, 14 eta 15

2003ko maiatzak Pasaia-Trintxerpe, Virgen del Carmen ikastetxea, Ulia etorbidea23, 24 eta 25

2003ko irailak Gasteiz, Luis Elejalde ikastetxea, Nikaragua kalea z/g19, 20 eta 21


Adarra Pedagogia ErakundeakHezkuntzaren egungo erronkakizenburupeko jardunaldiak antolatuditu azaroaren 28, 29 eta 30erako Bil-bon.

Jardunaldi hauek gaur egungo gi-zartean hezkuntzak aurre egin behardien erronkei buruz hausnarketa egi-teko unea izan nahi dute. Aldi berean,Luis Otano bezalako pertsonei ome-naldia egin nahi zaie, beraien ibilbideprofesionalean zehar euren konpro-misoaren eta jarreraren bidez agertuduten erronkei aurre egiten jakin du-tenei eta pedagogia berrikuntza bul-tzatzen jakin dutenei, hain zuzen ere.

Hiru egunetako jardunaldien hel-buru nagusiak hauek dira:

- Gaur egungo informazioaren gi-zartean ditugun hezkuntza erronkeiburuz hausnartzea.

- Hezkuntza etorkizunari begiraeta desberdintasunak gainditzeko es-kolak duen eginkizunaz hitz egitea.

- Biharko eskola berrian irakasle-en eginkizunaz eztabaidatzea, etabaita eskola komunitateko kide guz-tiez heziketa arduraz ere.

Helburu horiei begira honako egi-taraua prestatu dute:

Azaroak 28, osteguna17:30 Jardunaldien hasiera: Abel

Ariznabarreta Eusko JaurlaritzakoHezkuntza sailburuordea eta BegoñaLasa Adarra Pedagogi Erakundeko le-hendakaria.

17:45 Hitzaldia: Ezagueraren gi-zartean heztea. Luis Otano.

19:15 Hitzaldia: Ikasle etorkinakeskolan. Uri Ruiz Bikandi (EHU).

Azaroak 29, ostirala17:30 Hitzaldia: Desberdintasu-

Hezkuntzaren egungo erronkakaztergai Adarraren jardunaldietan

nak gainditzen dituen eskola. RamonFlecha (Bartzelonako Unibertsitatea).

19:00 Mahai ingurua: Gizartearizabalik dagoen eskola. Partaideak:Ana Eizagirre (EHIGE), Manuel Biza-rraga (Kalé dor Kayokó), Carmen Ve-ga (San Antonio Etxebarri LHI) eta Ra-mon Flecha (Bartzelonako Unibertsi-tatea).

Azaroak 30, larunbata9:30 Hitzaldia: Berritzearen aben-

tura. Jaime Carbonell (Cuadernos dePedagogíako zuzendaria).

11:00 Atsedenaldia11:30 Mahai ingurua: Eskolaren

aldaketa: irakasleen eginkizuna.Partaideak: Asun Olano (Bilboko Za-makola LHI), Jose Ramon Orcasitas(EHU), Francesc Imbernon (Bartzelo-nako Unibertsitatea) eta Elena Martin(Madrilgo Unibertsitate Autonomoa).

13:00 Jardunaldien amaiera. JoseManuel Uribarri (Hezkuntza zinego-tzia) eta Fermin Barceló.

14:30 Bazkari omenaldiaJardunaldietarako izen ematea jar-

dunaldien barruti berean egingo da a-zaroaren 28an, hots, Bilboko Juan La-rrea Aretoan (Gran Vía, 50). Matrikuladohainik izango da eta lekua kopuruamugatua.

Informazio gehiagorako:Adarra Pedagogi ErakundeaConcha Generala, 25BilboTel.: 94 421 25 76

Berriak

Euskadiko IngurumenHezkuntzako III.Jardunaldiak Donostian

Azaroaren 28, 29 eta 30ean Eus-kadiko Ingurumen Hezkuntzako III.Jardunaldiak ospatuko dira Donos-tiako Miramar jaureginan. Duela 11urte egin ziren II. Jardunaldiak, eta or-duz geroztik gauza asko aldatu dira.Munduan Rio de Janeiroko eta Johan-nesburgeko Goi Bilerek IngurumenHezkuntzaren norabidea eta lehenta-sunak finkatu dituzte datozen urteeta-rako. Horrez gain, EAEn Garapen Ja-sangarriaren Euskadiko IngurumenEstrategia (2002-2020) finkatu da.

Jardunaldi hauetan IngurumenHezkuntzak jasangarritasun proze-suan duen eginkizuna indartu nahida. Esperientziak trukatzeko guneaeskaini nahi du, eta horrekin batera,Ingurumen Hezkuntza gure egunero-ko jardueran sartzeko bide berriak bi-latu nahi dira eragile guztien artean.

Informazio gehiagorako:Haizelan Ingurugiro HezkuntzaTel.: 94 496 77 17Faxa: 94 496 67 89E-posta: [email protected]

Urtxintxa Eskola eta Hik Hasielkarrekin euskal jolasak sustatzen

Euskaraz jolasten ikastekoikastaroak zuen esku

Urruzuno literatur lehiaketa2002

Eusko Jaurlaritzaren Argital-pen Zerbitzu Nagusia

Irakaskuntza Ertainetako ikasleen-tzat antolatzen den Urruzuno literaturlehiaketako 2002ko lan sarituak bil-tzen dira liburu honetan. Prosa nahizpoesia arloko hamarna lan daude ira-kurgai. Horrez gain, azken orrialdee-tan orain arte, lehiaketa hasi zenez ge-roztik, 17 urtetan zehar, sarituak izandiren guztien zerrenda gehitu da •

Argitalpenak

Uso bat gehiagoPatxi Ezkiaga

IbaizabalLiburu honetako zatiak mundua gi-

zakorrago egin nahi duten paperezkohartzatxoak dira, banderarik gabekotxalupak, denok barruan daramatza-gun kantuen doinuak, nahiko genuke-enaren promesak, oraindik krisalidandauden tximeletak, bultzaka, eguzkiasentitu nahian. Egileak prosa poetiko-an argitaratzen duen lehen liburua dahonako hau •

Euskal Herriko hezeguneakMikel Estonba

ElhuyarLiburu honetan hezeguneak zer di-

ren eta nola funtzionatzen duten azal-tzeaz gain, Euskal Herriko 12 hezegu-ne deskribatu eta aztertzen ditu egile-ak, oro har, hiru sailkapen nagusi egi-nez: kostaldeko hezeguneak, barrual-dekoak eta artifizialak. Ondoren, he-zegune horiek bertatik bertara ezagu-tzeko ibilaldiak proposatzen ditu, etaliburuaren amaieran hezegune horiekmapa batean kokatzen ditu •

Etxaldeko abentura berriakPere Rovira eta

Francisco ArredondoTtarttalo

Liburu honetan etxalde polit bate-an bizi diren animalien abentura be-rriak aurki ditzakegu. Tapa gogorrakdituen formato handiko liburu honek,guztira zazpi ipuin biltzen ditu eta 4 ur-tetik gorako haurrei zuzenduta dago.Honetaz gain, istorio dibertigarrihauek, ilustrazio koloretsu eta erakar-garriz hornituta datoz, irakurketa etajolasa batzen dituztelarik •

GogoaII-2 2002ko urria

EHUEHUko Hizkuntza, Ezagutza, Ko-

munikazio eta Ekintzari buruzko al-dizkariaren ale berria kaleratu da.Oraingoan ekonomia, gogoaren filo-sofia, psikologia eta euskararen se-mantika eta erretorikako lanak aurkidaitezke, batzuk itzulpen lanak dire-larik, beste batzuk artikuluak, ikerke-ten azalpenak, kritikak edota berriak.Azken orrialdeetan orain arteko al-dizkarien aurkibideak bildu dira •

^//jokoa.com^Gemma Lluch

EreinOrdenagailuaren bitartez komuni-

katzen diren bi gazteren arteko istorioadu oinarri liburu honek. Biek errealita-tetik ihes egiteko jokoa asmatzen dute,sentimenduak manipulatu eta frusta-zioak hustu daitezkeen unibertso berribat. Hasieran, ordenagailuan bainoexistitzen ez zen unibertsoaren kontro-la galdu egingo dute, ordea, eta orduanhasiko dira arazoak•

Badator Jolasenaltxorra bideoa


Datorren hilaren hasieranesku artean izango duzue HikHasiren Jolasen altxorra bideoberria. 20 jolas eta abesti bil-tzen dituen euskal piraten isto-rioa da filmaren ardatz, etaprotagonistak Pirritx eta Po-rrotx pailazoak, Barrabas pira-ta maltzurra, itsasneska, etanola ez, haurrak eta jolasak di-ra. Horrekin batera, hainbathainbat gonbidatuk hartzen du-te parte.Ordubeteko iraupena duen

film hau Hik Hasik jolasen ingu-ruan egin duen bilduma osatze-ra dator, beti ere, hasierakohelburua mantenduz: haurrekeuskaraz jolastea eta abestea.Horretarako bidea eta aukerazabaltzen die bideoak moduatsegin, erakargarrian etaalaian.

Itsasoko olatuek kulunkatzen gaituzte,txipli-txapla eraginez,jolastuz nahi baitute...Pirritx eta Porrotx ohean daude.

Amona kontatzen ari den ipuinarenamaierara iritsi da.

“Hala bazen ala ez bazen sar dadi-la kalabazan eta irten dadila...”. Lo-kartu aurretik amona Josefinak piratenipuin bat kontatzen die Pirritx eta Po-rrotx pailazoei. Euskal Herrian piratak


ba ote ziren galdetzen diote jakin-mi-nez eta amonak Pirrixtin eta Porroxtineuskal piraten eta Barrabas pirata mal-tzurraren berri ematen die. Kontu ho-riek buruan bueltaka dituztela lokar-tzen dira, eta hortxe hasten da beraienametsa eta abentura.

Trata, trata, euskal piratak, ei!trata, trata, bandera airean.Trata, trata, euskal piratak, ei!Trata, trata, ezpata eskuan.

Pirritx, Porrotx eta euskal pirata txi-kiak irla batera iristear daude. Eskuanmapa eta soinean indarra eta kemenadituztelarik, altxorraren bila doaz. Ba-rrabas pirata maltzurrak, ordea, ez ditugustuko, eta irlara hurbiltzen hasi ordu-ko euren asmoa zapuzten hasiko da, al-txorra berarentzat nahi baitu.

Barrabasekin bizi den itsasneskamutua, ordea, haurrei eta pailazoei la-guntzeko gogoz dago, Barrabas bainomaiteago baititu. Mutua denez, gormu-tuen hizkuntzan komunikatzen da Ba-rrabasekin eta haurrekin.

Piratak, piratak eta lehorrekoak.Aurretik, atzetik, bi talde eraturik.Korrika, iheska, ospa azkar hemendikLehorrekoak doaz bizi zuen atzetik.

Haurrak eta pailazoak alai eta gogo-tsu murgiltzen dira irlan, jolastuz etaabestuz: ezkutaketan, gomatan, dan-tzan...

Haurrak korroan,erratza erdian,erdikoa biraka,besteak hegaka.Salto eta salto,gira eta bira,erratzak ukitzen bazaitu,jokotik kanpo gelditu.

Barrabas piratak, berriz, oztopo ba-ten atzetik beste bat jartzen die: lehorre-ratzeko txalupa txikia zulatutzen diekanoiarekin, zubia puskatutzen die,mapa kendu eta errekan behera bota-tzen die...

Bien bitartean, itsasneska haurreilaguntzen ahalegintzen da, eta horreta-rako lepotik zintzilik duen zinginarriazbaliatzen da. Zinginarriaren bitartez,hainbat pertsonei deitzen die eta hau-rrak dauden lekuan agertzen dira haieilaguntzeko: Orioko arraunlariak etaGozategi taldekoak lehorreratzen la-guntzeko, Juan Gorriti zurgina basoaniparra bilatzen laguntzeko, Aloña Gala-rraga segalaria basoko bidea irekitze-ko, Aitor Sarasua bere bizikletarekin e-rrekatik mapa berreskuratzeko, JoseLuis Zumeta errekako zubia “erromakozubiaren” bidez zeharkatzen laguntze-ko, Alberto Iñurrategi eta Edurne Pasa-ban amildegia zeharkatzeko, Txipatxakurra Barrabas lurrera botatzeko,Jon Maia dantzaria egarria asetzeko,Juan Mari Arzak sabela betetzeko, Fer-min Muguruza, Mikel “Anestesia” etaMikel Abrego altxorraren aurkikuntza

ospatzeko, Olatz Zugasti Barrabas pira-ta lokartzeko... Modu batera edo beste-ra pirata txikiei laguntzen diete horiekguztiek eta itsasneskaren deirik gabe e-re beste batzuek agertzen dira: DidierMundutegi, Andoni Aizpuru eta Kristi-na Urrutia.

Nor da dantzari jai handi honetanzuen pozgarri hementxe bertan.Dantza ezazu zuk, Garazi, nirekindantza ezazu, zuk badakizu.

Azkenean altxorra aurkitzen dute,eta ba al dakizue zer topatzen duten ku-txaren barruan? Bada... hori jakiteko bi-deoa ikusi beharko duzue!!


Duelabi urte kaleratutako Zatoz jolastera! bi-deoaren estilo bera du, baina istorioa etajolasak desberdinak dira. Osagai gehia-go nahasten dira eta horrek aberatsagoaeta biziagoa bilakatu du.

Bideoan ordubeteko iraupenaduen abentura bera da jolas bat, altxo-rraren bila izeneko jolasa. Horren ba-rruan, ordea, beste 20 jolas biltzen dira.Horietako pare bat hik hasiren Haur-jolasen abestiak IICDtik aterata daude,eta gainontzekoak Haur-jolasen abes-tiak IIICDtik. Haur txikientzako modu-ko abestiak eta taldeka jolastekoak di-ra, batzuk herrikoiak eta beste batzukhik hasiko zenbait kidek asmatuak.

Bestalde, jolas horietan murgilduriketa altxorraren bila dabiltzan euskal pi-rata txikien gorputzean sartu diren akto-reak Lasarte-Oriako Zabaleta auzokoantzerki tailerreko haurrak dira. KontxuYarzak darama tailerraren ardura eta be-ra ibili da haurrak prestatzen.

Grabazioa, filmazioa eta muntaiaegiten, berriz, Zatoz jolastera! bideoanbezalaxe, Iruñeko ITP taldekoak aritu di-ra Enrike Urdanozen zuzendaritzapean.

Irla, altxorra, erreka, amildegia, pi-ratak, belauntzia, ezpatak, jolasak, ba-soa, kanoia, abestiak, kamerak, txaku-rra, haizea, pailazoak, eguzkia, zingi-narria, euria, itsasoa... dena nahastenduen abentura bizi eta atsegina da Jola-sen altxorra.•

Anakonda suge bat da,biltzen dena mantso-mantso.Harekin bilduz gero,bihurtzen gara ero-ero.


Elbira Zipitria, euskal eskolaren izen mitikoa

doren, 1946an Fermin Calbeton kaleanezarri zuen bere eskolatxoa (etxe-es-kola) orduko hezkuntza legeak 9 urteraarteko eskolatze arauek ahalbidetzenzutenarekin jokatuz.

1969ra arte mantendu zuen Zipi-triak bere etxe-eskola, eta urte horretanhalabeharrez aldatu ere, zeren une ho-rrexetan Gipuzkoako Gobernu Zibilaketxe-eskolen debekua ezarri eta legez-tatu beharra derrigortu baitzuen.1969an etxe-eskolak erabat desagertuzirela esan dezakegu, ez soilik agintepolitikoen erabakiaren eraginez, bai-

Nor zen Elbira Zipitria?Elbira Zipitria 1906an Zumaiako

herrian jaio eta oso gazte zela Donostia-ra bizitzera joan zen. Hiri honetako Es-kola Normalean ikasi eta 1926an LehenHezkuntzako maistra agiria eskuratuzuen, berehalaxe Muñoa JaunarenIkastetxean 6 urtera arteko neska-muti-lei eskolak ematen hasi zelarik.

Gerra Zibila hasi zenean Iparralde-ra joan eta, 1942an Donostiara bueltatuarte, Antonio M. Labaienen semeei kla-seak ematen jardun zuen. Urte batzue-tan klase partikularrak ematen ibili on-

h i s t o r i a k oz e r t z e l a d a k

Idoia FERNANDEZEHUko Pedagogia Fakultateko irakaslea

Euskal hezkuntzaren historiariarreta jartzen dion aldizkariarenatal honetatik agertu zaizkigu, ho-nezkero, zenbait emakume izen:Julia Fernandez Zabaleta eta Ma-ria Dolores Goia. Gaur beste izenezagun bat, Elbira Zipitria, ekarrinahi dugu gogora, zeren euskalmaistra guztiek bezala, urteetanzehar lan isila egiteaz gain, gerrau-rreko euskal hezkuntza metaketagerraostearekin jarri baitzuen ha-rremanetan, maistra belaunaldiberria nazional-katolizismotik atsozializatzeko eta prestatzeko au-kera ahalbidetuz. Elbira Zipitria bere ikasleekin, Rekarte-Barriolatarren “Anai-etxe”an ospatutako jai batean 1954.

urtean (Arg.: Eusko Ikaskuntza, Cuadernos de Sección, Educación, 4).


zik eta gizartean sortu zen euskal esko-la eredu berria, ikastola izenez guztiokezaguna den hori, erabat zabaldu etafinko sustraitu zelako.

Baina nolakoa zen Elbira Zipitria?Gure ustez, nagusiki bere garaiko ema-kumea izan zen, euskal pizkundea ger-tatzen hasi zenean jaiotako eta nazio-nalismoaren urterik emankorrenetangazte izan zen emakumea, ideia etamugimendu ezberdinen arragoa, ale-gia. Bere ekarpenaren muina ulertzekohurrengo hiru puntu hauek aztertzeariderrigorrezko deritzogu, bere ideolo-giaren osagai nagusitzat jotzen baititu-gu, hain zuzen, Muñoa Jaunaren ikaste-txeko irakaslea izateari, euskararenmunduko loturari eta Emakume Aber-tzale Batzako militantziari.

Esan dugun bezala, 1926an hasi zenlanean Zipitria Muñoaren ikastetxean.Muñoa Jaunak eratu zuen eskola eus-kal irakaskuntzako lehenengo saio ja-rrai eta sendoa izan zela esan behar du-gu, eta euskara hutsez irakastea, gazte-lania ikasgai hartzea, aisiari garrantziberezia ematea eta nagusientzako gau-eskolak antolatzea izan ziren ikastetxehonetako ezaugarri azpimarragarri ba-tzuk. Horretaz aparte, aipatu behar du-gu Muñoak euskal irakaskuntzarakozeukan grina ez zela bere ikastetxeramugatzen; Euzko Ikastolen Batzarenproiektuaren diseinuan eta Eusko Ikas-kuntzaren lanetan parte hartu zuen,baita adibidez 1931an Donostian ospa-tu zen “Elebitasunaren Kongresuan”ere. Datu horiek guztiek Elbirak bereprofil profesionalaren atal bat bedereneuskal hezkuntzaren gune aberats ba-tean taxutu zuela adierazten digute, ha-mar urteko epean gainera.

Muñoaren ikastetxeko jarduerahau, noski, ez zen esperientzia isolatuaizan. Zipitriak, gazte-gaztetatik Gipuz-koako euskararen aldeko mugimen-duarekin oso harreman zuzenak izanzituen. Manuel Lekuonak euskara gar-biaren kontuan Elbira Zipitria “proseli-tistatzat” jotzen du, herrietara abertza-letasuna erakustera zetorrelarik: “Ola-ko proselitismo-saioak eratzeko oituraandia zan orduan: Kapitaletatik erri

txikietara; Andereinoak eta mutilabertzaleak Donostia´tik eta Bilbao´tikbaserrietara, abertzaletasuna erakus-tera”; Tolosa eta Oiartzun aldeko lagu-nekin batera Argia aldizkarirako arti-kuluak idazten zituen, eta giro berbera-ren bitartez Tolosako ikastolako sor-tzaile eta andereñoekin harremanetanzegoela ikusi ahal dugu, baita Aitzol,Lekuona, Labaien eta euskal mundukoizen ospetsu batzuekin ere.

Elbiraren euskararekiko kezkahauek Euskaltzaleak erakundeko ki-

detzan ere antzeman daitezke. Jakinadenez, nazionalismoaren barruan kul-tur politika aberkideaz aparte, bazego-en Euskaltzaleak erakundea, etiketapolitikoetatik ihesi, euskara eta euskalkulturaren pizkundea aldarrikatzen etabultzatzen zuena. Haren adierazlerikgarrantzitsuenak José de Ariztimuño“Aitzol” eta José M. De Agirre “Lizardi”izan ziren eta Eusko Ikaskuntzarekinharreman estuak zituztelarik Euskara-ren Eguna eta euskal antzerkia, poesiaeta elaberriaren aldeko jardunak anto-latu zituzten.

Baina bere biografian badago besteatal azpimarragarri bat: ZipitriarenEABko militantziaren berri ematen di-guten lekukotasunak, hain zuzen. Du-darik gabe, erakunde honek Zipitriakgorpuzten zituen hainbat ezaugarri be-reganatzen zituen, besteak beste, eus-kararekiko eta erlijioarekiko kezka, he-ziketa lana (bai eskolakoa, bai eskola-tik kanpokoa ere) eta nazionalismoa-ren zabalkundea. Zipitria ez zen izanEABko edonolako militantea, militantekualifikatua baizik, arlo politiko eta pu-blikoan, propaganda eta emakumehizlarien puntako markoan aritzen zenmilitantea. Aipamen honen adierazga-rri, adibidez, 1932ko apirilean Donos-tiako EABko eraketa saioaz PolicarpoLarrañagak esaten diguna:“..y el formi-dable mitin en el Frontón Urumea sinprecedentes en Donostia, con una asis-tencia calculada en 25.000 personas,a cargo de los brillantes oradores pa-triotas Mercedes de Kareaga, Elvira Zi-pitria, José Antonio Aguirre”.

“Euskara eta eus-kal kulturaren arras-torik txikiena guztizgalarazita zegoenmomentu batean,euskara bide zelakoeskola bat antolatueta martxan jartzeaizan zen esperientziahonek bereziki na-barmendu zuena”

Elbira Zipitria bere etxeko egongelan haurrekin ariketak egiten 1968ko Gabonetan. Elbirak bere etxe-an igarotako azken urtea iza n zen (Arg.: Eusko Ikaskuntza, Cuadernos de Sección, Educación, 4).


Gerraurreko esperientzia eta jar-duera hauen bitartez, Zipitria naziogin-tza eta euskalgintzaren harreman sare-etan guztiz txertatuta eta kokatuta ze-goela esan dezakegu; lagun harrema-nak eta politika, hizkuntza, hezkuntzaeta erlijioaren bidezkoak gurutzatu, el-kar osatu eta oinarri bihurtzen dira berebizitzaren azterketa guztian zehar.Gauzak horrela, gerrara arte zituen la-gunekin erbesteratu, exilioa eurekinigaro eta berriro herriratu zenean harre-man zirkulu berdinean ikusten dugu.

Lehenengo euskal eskolakfrankismoan: Donostiako etxe-eskolak

Zipitria Iparraldetik etorri eta1946an bere etxe-eskola zabaldu zuenFermin Calbeton kalean. Maistra titulu-duna izateak ematen zion aukera profi-tatuz, bere etxean 9 urtera arteko hau-rrak bildu eta hezten aritu zen. 9 urteakbetetzean, haurrek legeak ezartzen zi-tuen edukien ezagupena “ingreso” ize-neko azterketa batean frogatu beharzuten hezkuntza arautu eta formaleanjarraitu ahal izateko. Etxe-eskola haue-tako zuzendaria eta erantzulea irakas-lea bera zen, eta gurasoek ordaintzenziotenarekin finantzatzen ziren eskola-ko gastuak.

Horrela funtzionatzen zuten esko-lak gerraurrean aurkitzen ditugu, baitaedukiak euskaraz emanez ere. Beraz,funtzionaketa eredua ez zen berria, aregehiago, legeak agindutakoaren irizpi-deei jarraituz (edo hezkuntza sistemakzituen lotugabeko bideei jarraituz) an-

tolatu ziren etxe-eskolak. Berrikuntza,zalantzarik ez, egoera soziopolitikoa-ren eskutik etorri zen; euskara eta eus-kal kulturaren arrastorik txikiena guztizgalarazita zegoen momentu batean,euskara bide zelako eskola bat antolatueta martxan jartzea izan zen espe-rientzia honek bereziki nabarmenduzuena.

Martxan jarri bai, baina euskarazizateaz gain, Zipitria gerraurrean prak-tikatutako eredu pedagogikoaz baliatuzen, nagusiki pedagogia ekintzailea-ren ekarpenak nabaritzen zaizkiolarik:interes guneak eta ikuspegi globala,haurra hezkuntzaren ardatz hartzea, in-gurune naturalekiko harremana, ibilal-diak baliabide pedagogiko gisa... orohar, memorismotik eta autoritarismo-tik ihesi zihoan planteamendu peda-gogikoa.

Irakasleen prestakuntzari ere ekar-pen berezia egin ziola azpimarratu nahigenuke. Zipitriak, gerra baino lehena-go zegoen joerari jarraituz, irakasleria-ren prestakuntzari garrantzi handiaeman zion, eta 50eko hamarkadarenhasieran maistra gazteak etorri zitzaiz-kionean, berarekin urtebeteko prakti-kak egitea eskatu zien. Etxe-eskola batzabaltzeko, irakasle titulua ezinbeste-ko lehenengo baldintza zen eta beremetodologian urtebetez aritzea derri-gortu zuen.

Maistra hauek, praktiketako urtehorretan, goiz eta arratsaldeko ikastal-dietara joan eta, etxera itzultzean, denaapuntatu eta jasotzen zuten. Praktike-tan ibilitako andereño bik honela go-

goratzen dute: “...Eseritzen zinen etaikusi nola egiten zuen lana, eta pasa-tzen zitzaizun ohartu ere egin gabedenbora! (..).Beste ikasle bat bezela, lu-rrean eserita eta hantxe, dena berri-be-rria zen, niretzako izan zen dena be-rri-berria, osea, Normaletik ateraanormala bezala eta orduan hara jo-an eta ikusi..”; “Orduan zen noski, ho-rrela, lurrean, kanikakin, baino zeinmatematika zen hura!, inork ez zekie-na, kolegiorik eta sonatsuenetan ereinork ez zekien bezalakoa. Izugarria,izugarria, hori niretzat izan zen (..)Pentsa! urtebete pasatzen genuen horiikusten, eta agian ez zen nahikoa, etamagisterio osoa egina genuen, eta hiruurtez magisterion praktikak egiten ge-nituen e?. Gero oposaketak ere prestatugenituen eta hala ere zeharo gauza be-rri bat, ba nik uste ezagutu genuenoisekula ahaztuko ez zaiguna”.

Praktikak egitea, beraz, andereñogazte horientzako guztientzako espe-rientzia aberasgarria bihurtu zen eta es-kolak ematen hasi baino lehen ezinbes-teko baldintzatzat jotzen hasi ziren; or-dutik aurrera, etxe-eskola zein beran-duago ikastoletara joango ziren ande-reñoak denbora luze batean esperien-tziadun andereño batekin ibiltzea araubihurtu zen euskal hezkuntzan.

1984ko ekainean zendu zen, hau-rren, helduen eta andereñoen andere-ñoa izandako emakume nekaezina. •

Bibliografia- ARANBURU, X.: “Hezkuntzaren

historia Euskal Herrian: Ikastola. El-bira Zipitriaren biografiarako jakin-gaiak: Ikastola Donostian 1942-1969urte bitartean”, Eusko Ikaskuntza.Cuadernos de Sección: Educación, 4(1991). Donostia. 13-14 .

- FERNANDEZ, I.: Oroimenarenhitza. Ikastolen mugimenduarenhistoria 1960-1975, UEU, Bilbo,1994.

- LEKUONA, M. (1985): “Elbira Zi-pitria”, inEuskarazaintza (arg.): Zipi-tria´tar Elbira Andereñoa. Omenal-dia, Lopez Mendizabal, Tolosa.

Elbira Zipitria bere etxeko egongelan ikasleen lanak zuzentzen 1968. urtean. (Arg.: EuskoIkaskuntza, Cuadernos de Sección, Educación, 4).

Ipuinak, olerkiak,musika... CD batean

Bost ipuin egile: Bernardo Atxaga, Juan Kruz Igerabide, Arantxa Iturbe, Anjel Lertxundi eta Mitxel Murua

Lau ipuin kontalari: Anjel Alkain, I aki Beraetxe, Arantxa Iturbe eta Mitxel Murua

Olerkari bat: Joxan Ormazabal

Bi musikari: Jexux Mari Lopetegi eta Xabier Zabala

Pertsonaiak: Pirritx eta Porrotx pailazoakAntonio Bolas, gezurra egiaren kolorean kontatzen duen gizonaHaur taldea

Dur

ango

n sa

lgai

hik hasi. alea.pdf · 1998-1999 eta 2001-2002 ikasturte-ko eskola emaitzak aurkeztu ditu...

Documents

Transcript of hik hasi. alea.pdf · 1998-1999 eta 2001-2002 ikasturte-ko eskola emaitzak aurkeztu ditu...