� � �Azpeitiko herri aldizkaria � � �20104ko maiatza � � �161. zenbakia � � � � � � �

HANGOAK HEMENGOJatorri aniztasuna arazo bezala ikustetikaberastasun gisa ulertzera arteko bideajorratu nahi du Elkar-ekinek 20

� � �� � �

� � � � � � � � � sarrera 03

Argitaratzailea. Uztarria

Komunikazio Taldea. Azpeitia

Egoitza. Perez Arregi plaza 1, behea,

(Azpeitia, 20730)

Telefonoa eta faxa. 943 15 03 58

Posta elektronikoa.uztarria@uztarria.com

Posta kutxa. 227, Azpeitia

Lege gordailua. SS-860/2000

Zenbakia. 161.a (2014ko maiatza)

Urtea. XV.a (1999ko azaroan sortua)

Maiztasuna. Hilabetekaria

Diseinua. Eregi Komunikazio

eta Euskara Zerbitzuak

Publizitatea. 685 730792 /

uztarria@uztarria.com

Bazkidetza. 943 15 03 58

Tirada. 2.500 ale hilero

Inprimategia. Leitzaran Grafikak

Azaleko argazkia. M. Oiarzabal

Webgunea.www.uztarria.com

Uztarria herri aldizkariarenlaguntzaileak (erakunde

publikoak)

Uztarriak Bai Euskarari

Oharra. Uztarria

Komunikazio

Taldeak ez du

bere gain hartzen

herri aldizkarian

adierazitako

esanen eta

iritzien

erantzukizunik

iritziaInkesta. Zer iruditzenzaizu gazte lokalenaraudia? 13

mamiaOier Agirrezabalaga.Sanseko prestatzailefisikoa da 04Klik!. BenantxioIruretaren bizitzaargazkitan, hil etaurtebetera 16Memoria historikoa.Azpeitiko memoriahistorikoa aztertuko duAranzadik 20

jakitekoBestaldetik. Aktorelanak alde baterautzita, bestelakoezjardun du NagoreAranburuk 34

� � �2014KO MAIATZEKO UZTARRIA ALDIZKARIAN ZER?� � � � � � � � � � � � � � � � � � � �

34

Ba al dakizu Uztarriako kide bat Euskadi

Irratiko ‘Mezularia’-n herriko kontuez

aritzen dela hilean behin?� Uztarria

16

04

egin zaitez bazkide Uztarrian1.060bazkidegara Uztarria Komunikazio

Taldean; eskerrik asko denei.

Herri aldizkariaz gain, Uztarriaren produktuakere eskuratuko dituzu. Uztarria Komunikazio Taldeak

orain arte 13 liburu, CD 1 eta biografiak txikiak atera

ditu. Bazkideak baino ez ditu jasotzen, urteko kuota barruan.

� 943 15 03 58

30euro diraurtean. 110.000 euroko

aurrekontua 2014an.

Liburuxka biografikoak, oraingoz. Julian Bereziartua, Leo Etxeberria, Valentina Agirre, Santi Lazkano, Amaia Garmendia, Enkarna Arregi, Iñaki Bergara,

Bernardo Aizpitarte ‘Kabra’, Enrike Zurutuza, Maria Jesus Arregi

mamia � � � � � � � � � kirola04

OIER AGIRREZABALAGASanseko prestatzaile fisikoa

Ez dut pentsatuentrenatzaile izatea”Lagun Onaken eta Zestoan hasitako bideari jarraiki,Zubietara iritsi da. Harrobitik lehen taldera doanbidegurutzean da egun, gustura. �� Julene Frantzesena

Z ubietarakobidea, pausoz pauso, ondo ikasiadauka Oier Agirrezabalagak da-goeneko. Duela sei urte iritsi zenRealaren altxortegira, eta harrez-kero, bertan dabil harrobiko joka-lariak prestatzen. Egun Sansekotalde teknikoa osatzen du AsierSantanarekin eta Imanol Alguaci-lekin batera.Nola iritsi zinen Realera?Karrerako praktikak Realean egi-tea eskatu nuen. Urtebetekoparktikaldia egin nuen kadete etajubenil mailetan, eta gero, laneanhasteko aukera eskaini zidaten. Kadete eta jubenilekin arituostean, Sansera.Praktiketako urteaz gain, bestelau urte egin nituen maila horieta-ko taldeekin, eta aurten da San-

“serekin ari naizen aurreneko den-boraldia. Zer moduz doa aro berria? Oso gustura nabil, baina desber-dina da. Adinez nagusiago diraSanseko jokalariak, eta bakoitza-ren helburuak ezberdinak dira.Gogorragoa da. Jokalari bakoi-tzak bere interesak ditu, etabeste modu batera funtzionatzendute. Hori bai, jarrera oso onadute, garbi dute-eta futbolari izannahi dutela.Aldea bada, orduan, mailabatetik bestera.Kadeteetan eta jubeniletan klu-bak zehaztuta dauka metodolo-gia, eta helburuak luzera begira-koak dira. Emaitzei ez diote hala-ko garrantziar ik ematen, etagehiago saiatzen dira jokalarien

� � �DATUAK� � � � � � � � � � � � � � � � � � � �

� � �Jaio. 1986ko abenduak 13 .� � �Herria. Azpeitia. � � �Bizitokia. Azpeitia. � � �Lanbidea.Relaren bigarren taldeko,Sanseko, prestatzaile fisikoa.

gabeziak hobetzen. Asteburukoemaitzek ez dute horrenbestekogarrantzia

Orain, erdibidean nago. San-seko jokalarien helburua lehe-nengo taldera pasatzea da, etaemaitzek ere badute garrantzia.Azkenean, futbolaren barne logi-karen arrazoietako bat da irabaz-tea. Mailen arteko desberdinta-sun handiena da, aurkariek mailaaltuagoa dutela orain eta astebu-ruko emaitzek garrantzia dutela.Garbi al zenuen prestatzailefisiko izan nahi zenuela?Txikitatik garbi nuen soinketare-

kin zerikusia zuen zerbait ikasikonuela. Gero, IVEFen, hainbat gai-tan sakontzen hasi ginen, eta en-trenamenduarekin zer ikusiaduten gauzak ikasi nituen. Futbo-larekin edo entrenamenduarekinlotutako zerbait egin nahi nuen.Karreran ikasten duzu, oinarri bathartzen duzu, baina futboleanmaila altuetan hastean ikustenduzu beste arlo batzuetan sakon-du eta hobetu behar duzula. Eta,horretan garrantzitsuak izan diraegin ditudan masterrak.Prestatzaile fisikoak zeregin behar ditu Sansen?Nire lana da entrenatzaileari lan-saioetako ariketak prestatzen la-guntzea. Egun bakoitzean zer lanegin zehaztea. Eta, bestalde, minhartutakoei errekuperazioan la-guntzen diet; lesiotik ateratzen la-gundu eta errekuperazio ariketakprestatu. Entrenatzaileari niri da-gozkidan kontuen inguruko orien-tazioa ere eman behar izaten diot,

kirola � � � � � � � � � mamia 05

eta entrenatzaileak zalantzak ba-ditu, hari laguntzea ere badago-kit. Kirol guztiak desberdinak dira,eta futbolerako prestakuntza fisi-koa oso zehatza da.Nolakoa da zure lan egunbat?09:00etan elkartzen gara taldeteknikoa Zubietan, aurreko egu-neko entrenamenduaz eta egin-go dugunaz hitz egiteko. Jokala-riak 10:00etarako prest izatendira, eta prebentzio lanak egitenditugu. 10:30etik 12:30era iza-ten dira entrenamenduak, eta bu-katutakoan, errekuperazio lanakegiten ditugu.

Asteburuetan, bitik behin, kan-pora joan behar izaten dugu. Aur-ten, Las Palmasen, Toledon, Ma-drilen... izan gara. Gustuko lanada, baina bueltako bidaiak luzeegiten dira, batez ere emaitza txa-rra izan bada. Oso lan lotua da.Zauden tokian ondo zaude,edo lehen taldera iristeaduzu helburu?Ez dut pentsatu ere egin. Futbo-lean behin maila hauetara iritsitaez dago jakiterik. Ez dago jakite-rik, detaile txiki askoren araberaetor daitezkelako aldaketak, etahoriek ezin ditut nik kontrolatu.

Gazteekin ala Sansen, bainaneure burua ondo prestatutaikusi nahi dut. Bietan egon naizgustura, eta mailak ez dit axola.Gehien betetzen nauena da joka-lariei laguntzen diedala ikustea,eta horiek nirekin duten eskerona. Egunen batean etortzenbada, ba ondo, baina ez da lehe-nengo helburua.

Eta, entrenatzaile?Entrenatzaile ona izatea zaila da.Errazagoa da prestatzaile onaizatea. Asetzen nau prestatzaileizateak, eta t i tulua badudanarren, ez dut sekula pentsatu en-trenatzaile izatea. Entrenatzaileakerabaki zail asko hartu behar ditu,eta ardura handia da. Diotenez, entrenamenduabezain garrantzitsua daatseden hartzea.Kadete eta jubeni lak ez diraduten aukeraren jakitun. Ez dirakontziente Reala bezalako klubbatean aritzearekin duten zorte-az. Realak harrobian asko sines-ten du, eta aukerak ematen dizkiejokalariei. Ikasketak zein azterke-tak-eta tarteko, garrantzia emanbai, baina ez dira goi mailako fut-bolari izateko egin behar den es-fortzuaz jabetzen.

Sansekoekin, berriz, harritutagelditu naiz. Izugarrizko seriota-suna eta jarrera ona dituzte entre-namenduak, deskantsuak, erre-kuperazioak... egiteko. Oso garbidute zer nahi duten, eta zer auke-ra duten ere badakite. Salto horida zailena, eta ondo dakite zer es-fortzu egin behar duten jauziaemateko.Azpeitiar jokalari batzukbadira Realean. Harremanikba al duzu?Jon Guridirekin bai, berarekin ari-tzea tokatu zitzaidalako jubenile-tan. Ugaitz Kerejeta eta horiekinere bai, Realeko gainerako joka-lariekin dudan gisan. Baina, az-peitiarrak izanda, saiatzen naizgaldetzen zer moduz dauden eta.Entrenamendutik etxera nirekinautoan ere etorri izan dira. Halaere, entrenamenduetan egokituzaidan bakarra Guridi da. Aran-buru eta Labakarekin, berriz, ezdut kointziditu.Lehen taldean dabilen joka-laririk prestatu al duzu?Bai, aurten debuta egin duten Jo-seba Zaldua, Marco Sangalli etaJon Gaztañaga prestatu ditut. Etabaita Ruben Pardo, Iñigo Marti-nez eta Antoine Griezmann ere,jubeniletan zirenean.�

Maila altuetan

hastean ikusten

duzu hobetu

behar duzula”“

Emaitza txarra

izan bada, luzeak

egiten dira

bueltako bidaiak”“

iritzia � � � � � � � � �06

Zalantzak izan ditudan arren,gaiarekin jarraitzea erabaki dut. Ea norainoirits naitekeen; beste zenbaki bat ere ziur har-tuko duela, hori ziurtatzen dut.

Jakina da, gizakia gainontzeko animalien-gandik bereizten duen ezaugarri nagusiene-takoa, bere ingurunea bere behar eta nahienarabera moldatzeko duen gaitasuna dela.Lurra, ura, airea, petroleoa, elurra, izotza,euria, tximistak, tifoiak, zekaleak, lurtarron ja-bego dira. Horien ustiapena komunitateareneta ekosistemaren biziraupena bermatzerabideratuta egotea da berezko araua, natura-la. Lurrarekin harmonian, eskaintzen dituenbaliabideak modu jasangarrian erabili etagure biziraupena bermatzeko gaitasunadugu, garunak logika, matematika, fisika,edota artea, garatu eta hobetzeko aukeraematen digulako. Baina lurra guztion bizieremu bezala ulertzen ez badugu, ez salerosieta ‘eduki’ daitekeen gauza bat bezala, egun-go egoerak justifikazio osoa du.

Jabetza pribatuak kapitalismoaren motorraden metaketa ahalbidetzen du, eta metake-taren balantzaren beste aldean gabeziadago. Hau da, metatzen duenak guztia meta-tu daitekeela ulertzen du, eta metatuarenerrentagarritasuna bilatzen. Dena da mer-kantzia, gauza. Honi men, gabezia duena za-paldua, esplotatua da, metagarria, erabili etabota daitekeena. Guk uste gabe ere, logikahori jarraitzen dugu; berezkotzat jotzen ditu-gu, adibidez, Afrikako gosete orokortua, lan-gileriaren zapalkuntza edota genero indarke-ria. Bada, horren atzean, jabetza pribatuarenlogika besterik ez dago. Zapalduak eta zapal-tzaileak gara, aldi berean. Nirea defendatzendut, partekatu eta gurea bezala ulertu beha-rrean. Horrela, logika horri jarraituz, gizakiok‘gehiago izan’, hobetu baino, ‘gehiago eduki-tzearen’ hautua egiten dugu.

Beraz, ‘nire’ biziraupena bermatu behardut. Interferentzia munduaren ulerkeran; zailaegiten zaigu ikustea gure parekoen aldeko

Nirea (nirea ala gurea)

� � �Berezkotzat jotzen dituguAfrikako gosete orokortua,langileriaren zapalkuntzaedota genero indarkeria

� � � � � � � � � � � � � � � �hodei mendinueta� � �

defentsan bizitzeak besterik ez duela zen-tzua, eta ulertzen badugu ere, horren araberaekiten ez zaigu irakatsi. Beraz, beldurra, lotsaeta baztertuak izateko mekanismoek eraso-tzen gaituzte.

Metaketa mugagabearen mugakLiberalismoaren sakoneko funtsari heldubehar, beraz. Nahiz eta Hobbes eta zenbaitpentsalarik homo homini lupus (gizakia giza-kiari otso) eta zenbait antzerako ideien gaine-an estatuaren sorrera justifikatu, estaturikgabe milaka urtetan bizi izan gara. Ez gara te-oria paktistek zioten bezala “ingurune bate-an, modu isolatuan, segurtasunik gabe etamehatxu jarrai batean” bizi. Ez dugu itunik si-natu gure artean, ez gara elkarren etsai. Ideiahorren ondotik, segurtasun eta jabetza pro-pioaren bermea estatu egituren muin izateak,ekarri gaitu bizi dugun egoerara

Partekatzearen gizatasuna albo baterautziaraziz, ez daukanaren egoeraz arduratze-aren aurretik jarri ohi dugu ‘gehiago eduki-tzea’, edo behintzat, nik edukitzea. Gure on-dasunek gure estatusa indartuko balute be-zala. Eta posible da, baina egungo krisi mora-lak erakusten dizkigun gauzen artean da on-dasun, kapital, lursail eta abarren metaketamugagabeak amaiera daukala, giza ikuspun-tu batetik berdinen arteko zapalkuntza beste-rik ez baitakar eta ikuspegi geobiologiko ba-tetik lurraren baliabideen agortzea.�

Daukazun gehiena saldueta benetan funtsezko objektuekin gelditze-ko ametsa edo asmoa izan baduzu inoiz, mi-nimalismoa gertukoa egingo zaizu. Minima-lismoa arte, arkitektura edo diseinuan erabili-tako kontzeptu bat da zeinean espazio hutsaden protagonista; etxe batean ahalik eta ob-jetu gutxien izatean datza, eta daudenak fun-tzionalak eta erabat funtsezkoak. Horrek es-tetika berezi bat sor dezake, apaingarri guz-tiak soberan geratuz.

Ba hori baino gehiago ere bada, edo agiankorronte horren zuztarra da, bizi-estilo edo fi-losofia ere bai baita. Zenbat eta gutxiagoizan, are zoriontsuago.

Argi, horrek ez du esan nahi eskale batenmoduan bizitzea denik kontua, baizik eta zuregastua eta esfortzua objektuetan zentratubeharrean esperientzia eta bizipenetara zu-zentzea.

Korronte edo pentsamolde zurrun etaideia ortodoxoetatik aparte, eta nahi baduzueminimalismo hitza alde batera lagata, egia dagauza asko izateak nekea ere gehiago sor-tzen duela. Alde praktikoari begiratzen ba-diogu, imajinatu gure egunerokoan etxeagarbitzerako orduan, adibidez: zenbat etaobjektu gehiago orduan eta hauts gehiagokentzeko. Azkenean gauzek bere dedikazioa,lana eta denbora eskatzen dute eta, jakina,kostua ere bai.

Harrituta geratuko ginateke etxean zenbatgauza ditugun alferrik ikusita, ertz batean us-teltzen, badaezpada bota gabe, barreneanjakitun gauza horiek ez ditugula sekula erabi-liko. Zeren zain gaude gainetik kentzeko?

Ez dakit zuen kasuan hala izango zen,baina nik behintzat komunera joateko adina-ko libratua hartu izan dut etxeko traste zaha-rrak gainetik kendu izan ditudanetan. Halaere, trasteak botatzea baino interesgarriagoeta aberasgarriagoa da, dudarik gabe, bestenorbaiti ematea, edo saltzea. Afrikako pobre-ei emateaz aparte –errespetu guztiarekin–,

Gutxi asko da

� � �Zurgin batek hala zioen:“Erreminta piloaedukitzeak ez zaitulanean abilago egingo”

� � � � � � � � � � � � � � � �iosu salegi� � �

bertatik bertara mesede ederra egin dezake-gu ume arropa, karritoa edo liburuak alboko-ari pasatuta. Azpeitian bertan egindako biga-rren eskuko azkoka bezalako ekimenak inte-resgarri nahiz aberasgarriak iruditzen zaizkit.

Bizipenaz gozatzeaIkuspegi ekonomikotik begiratzen badiogu,berriz, zenbat diru gastatzen ote dugu gauze-tan? Edukitzearen premia hori oso epe labu-rrekoa izan ohi da, ze denbora batera ez dugujada hasierako grina hori, eta behin ilusioapasatutakoan objektu hil bihurtzen dira.

Sarritan objektuak erosten ditugu grin po-sesibo batek bultzatuta, hasi handitik –etxea,kotxea– eta txikiraino –arropa, apaingarriak,eta abar–. Pertsonak desberdinak gara etagustoak ere halakoxeak, baina ez genukeahaztu behar objektua bizitzan lagungarrigerta dakiguken erreminta bat dela. Zurginbatek hala zioen: “Erreminta piloa edukitzeakez zaitu lanean abilago egingo”.

Etxean ehun liburu edukitzeak ez gaitu jaki-tunago egingo, bat bera ere irakurri ez badu-gu.�

iritzia � � � � � � � � �08

� � �ESANA DAGO� � � � � � � � � �

� � �“Hamar lagun,hamar mundu dira”

� � �“Taldekideenartean gauzakokertu aurretikuztea erabakidugu”IMANOL BEOBIDE12 tribuko musikaria

� � �“Euskarak baditualde onak, bainakontuz ezbagabiltz, testuakkonplikatuditzakegu”

� � �“Euskarazgozateko ohiturasortu nahi duguirakurketaerraztekoliburuekin”FERNANDO MORILLOidazlea

12 Tribu taldeko kideak.

jakiteko � � � � � � � � �10

� � �HIZKUNTZ ESKUBIDEAK� � � � � � � � � � � � � � � � � � � �

Aitorpena euskarazAbian da errenta aitorpena egiteko kanpaina, eta ekainaren 25abitartean izango da horretarako aukera. UEMAk eta Udalakaitorpenak euskaraz egitea bultzatu nahi dute. � Julene Frantzesena

Udaberriarekin iritsi da aurten ere 2013ko zer-gei dagokien errenta aitorpena egiteko kanpaina.Ekainaren 25a bitartean egin ahal izango da telefo-noz, Gipuzkoako Ogasunaren bulegoetan edo In-ternet bidez. Herritarrek aitorpena gaztelaniaz alaeuskaraz egitea aukeratu dezakete, horretarakodauden modalitate desberdinetan.

Azken urteetako gisan, errenta aitorpena euska-raz egiteko kanpaina jarri dute abian Udalerri Eus-kaldunen Mankomunitateak (UEMA) eta AzpeitikoUdalak. UEMAko lehendakari Malen Belastegirenarabera, "euskarak bide berriak urratu ditzan lor-tzea" da helburua.

Kontxita Martija udal zinegotziak azaldu duenez,“Azpeitian euskaraz bizi gara nagusiki, baina zen-

bait eremutan, herritarrek administrazioarekin dituz-ten harremanak kasu, erdara gailentzen da oraindik.Euskararen normalizaziorako euskararen erabileraeremu guztietara zabaldu behar dugu; eta horretan,administrazioaz gain herritarrek ere badute zer egi-nik".

2013an 7.699 azpeitiarrek egin zuten errenta ai-torpena, eta horietatik %31,9k egin zuen euskaraz.2012an baino altuagoa da iaz euskaraz egin zute-nen kopurua, baina “aurten jauzi berri bat” emannahi dute kanpainaren sustatzaileek.

Dena den, UEMAko kide diren Gipuzkoako uda-lerrien artean Azpeitia izan zen iaz, Aizarnazabalenostean (%34,6), euskaraz aitorpen gehien eginziren herria.�

� � � � � � � � � iritzia 11

Aspaldian sarriegi hasi naiz atzera begi-ra. Baina lasai, zahartrosiak ez nau jo, eta eznau joko (eta jotzen banau eman koskorre-koa, eskertuko dizut). Alegia, ez dudala guregaraiak, iraganeko garaiak, hobeak zirela,edo izan zirela, inoiz esango. Garaian garai-koa, orain Urkullu eta lehen Garaiko.

Nik ez nuen Jaunartzerik egin, nik komuni-yo txikiye egin nuen. Prailez jantzita, osoguapo.

Urte dezente pasatu da baina gauza ba-tzuk gogoan ditut. Argazkiak Kaitoreneanatera nituen –gaur egun ixpiziyue dagoen

Komuniyo txikiye� � � � � � � � � � � � � � � �txetxu urbieta� � �

leku berean–; mezetan para bat esaldi iraku-rri nituen; eta bazkaria Loiolan Amenabarre-nekoan egin genuen. Gogoan dut baita ere,plastikozko baloi bat oparitu zidatela eta lu-rrean zegoen puru batekin zulatu egin zela.Plastiko puskak ibaira bota nituen (barkabekit Errazkin jaunak).

Nire alabak ez du komuniyo txikiye egingo,Jaunartzea tokatzen zaio hari. Eta badugunahikoa komeria ospakizun egunerako pres-taketa lanekin.

Zenbat burukomin jauna hartu aurretik.Jantzia, argazkiak, bazkaria... Beraz, lehen eta

orain, dena berdin. Komuniyo txikiye eta Jau-nartzea, biak bat. Guzti hau, edo hau guztia,Jesus buru duen taldeko kide izateko. Esaneta izan, biak bat? Praile den Pello lagunarigaldetu beharrik ez erantzuna jakiteko.

Baina dena ere ez da berdin. Gure garaiandenok egin genuen komuniyo txikiye. Gaur,erdi eta erdi izan litezke Jauna hartuko duteneta hartuko ez duten haurrak. Nahi duenaknahi duena egitea ere gauza ederra da. Gureherrian denontzat dago lekua, batzuk bestebatzuk baino leku gehiago behar badute ere.Fisikak federik ez.�

iritzia � � � � � � � � �12

AZOKA URRESTILLAN. Igaro berri da bigarren eskuko azoka, eta aitortu be-harra dago bolondres gisa elkarte hauetan lan egiten duen jendearen prestutasu-na eta solidaritatea. Azkeneko aldi honetan, gainera, Urrestillan egin dute eta ongidago auzo eta toki ezberdinei bizia ematea horrelako ekimenekin. Horrelako elkar-teetan gauza berritzaileek toki oparoa izaten dute.

Auzoari bizia emanez

� � � � � � � � � � � � � � � �aitor gorrotxategi� � �

� � �APIRILEKO ARGAZKIEN OINAK. HIL HONETAN...� � � � � � � � � � � � � � �

ELHUYAR SARIA. Gure herrian jende asko egongoda zientzia maite duena eta Gorka Azkunek dioen bezala,beste askok oso urrun sentitzen dute. Nire hitz hauekinGorka zoriondu nahi dut. Ea bere sariak zientzia gertuaxe-ago sentitzen laguntzen digun. Zorionak ba, Gorka!

Zorionak, Gorka!

TURISMO BULEGOA. Loiolako Santutegia gure herriak duen al-txor preziatuenetakoa da; Aste Santuan 5.000 bisitari inguru izan ditu-gula irakurri dut. Kanpotarrak informatzeko eta guk datuak izan ditza-gun lan handia egiten du turismo bulegoak. Gure herrian beste hainbat

Loiolatik herriratoki zoragarri ere baditugu eta, Loiolara etortzen direnetatik portzenta-je txiki bat haietara hurbilduko balitz, herriak irabaziko luke. Maitzaren1ean Madalenako ospitalea inauguratu dute. Basilikatik harainoko tar-tean dagoenari etekina ateratzen saiatu beharko genuke.�

Duela hogeita hiru urte inguru hasi zen dena,orduan erabaki baitzuten egun nire guraso direnekbeste ume bat mundura ekartzea, eta nire amahaurdun geratu zen. Hilabete batzuk pasatuta, me-dikuek amaren sabelari atera zioten argazki bateanzakilik gabe jaioko nintzela ikusi ei zuten, neska izanbehar nuela erabaki.

Hurrengo erabakiak nire bizitza baldintzatu du,beti nirekin eraman dudan eta eramango dudan zer-bait ekarri baitzidan, izena. Amaia izenez izendatuninduten, modu berean erregistratu, eta oroimenadudanetik Amaia entzutean biratzen dut burua.

Orduan hasi zen nire existentziaren historia, or-duan ezarri zituzten nire egungo izaeraren lehenadreiluak. Modu askotan jantzia izan naiz, orri askoditu dagoeneko nire bizitzaren liburuak. Liburu haunik neuk idatzia dela uste nuen, eta egia da heinhandi batean neronek norabidetu dudala idatzia,nire eskuetan dagoela luma. Baina norabidea auke-

Ispiluari begira� � � � � � � � � � � � � � � �amaia agirretxe� � �

ratzeko parada oinarri batetatik abiatu zen, eta or-durako izatearen funtsa baldintza zezaketen kapitu-luak idatzita zeuden. Hasierako adreilu haiek ga-rrantzia handia baitute nik jartzea erabakitzendudan adreilu berri bakoitzaren izatean, koloreaneta forman.

Bestalde, nire eraikina eraikinez inguraturik dago.Eraikin horietako batzuk kasualitatez egokitu dira ni-rearen inguruan; beste batzuk, berriz, jarri ditudanadreiluei esker. Baina denek eragiten dute arkitek-turan, edo nire liburuaren idazkeran. Batzuek zeuenorriak idaztea lortu duzue, beste batzuk, nire kaligra-fia aldatzea, parentesi eta harridura ikurrak gehi-tzea, edo eta paragrafo bat amaitzea.

Eta beste bat hastea.Gustuko dut ikusgarri nahiz ikusezin diren pren-

dak eranztea, egituraren konplexutasuna ulertzensaiatzea, inguratzen nauenarekiko kontzientzia iza-tea. Ispiluari begira biluztea.�

Erregistratu gabeko ondasun bat jabetza-erre-gistroan norberaren izenean jartzeari deitzen zaio‘inmatrikulazioa’, jakingo duzunez.

Eta badakizu horretan diharduela buru-belarri es-painiar estatuko Eliza katolikoaren hierarkia? Erabil-tzen dituen nahiz erabili izan dituen elizak, abade-etxeak, lur-sailak..., ahal duen guztia bere izeneanjartzen ari da, Francoren 1946ko lege bat eta Azna-rren 1998ko dekretu bat baliatuz. Gutizia lotsaga-rria da, Elizarena lotsagarriago.

Eta badakizu lehia zatar horretan zein izan den ai-tzindari eta zein den orain artean txapeldun? Nafa-rroako Eliza, hobeto esan, Iruñea-Tuterako Gotzain-degia: 1998tik 2007ra bitartean, 1.089 ondasuninmatrikulatu zituen –elizak eta ermitak gehienbat,baina baita apaiz-etxe, lokal eta lur-sailak ere, etazortzi hilerri, eta frontoi bat...–, eta auskalo norainoiritsiko zen, nafarrek –kristau asko buru– gotzainarialto eman izan ez baliote. Baina ahal duen heinean

Inmatrikulazioak� � � � � � � � � � � � � � � �joxe arregi� � �

aurrera jarraitzen du, eta jarraitzailerik ez du faltaatzetik.

Norenak dira gure hiriburuetako katedralak, he-rrietako elizak, auzoetako ermitak? Norenak diragure hiri, herri eta auzoetako abade-etxeak, askotanbaratze, eskola edo frontoi eta guzti? Eta kanpo-santuak? Herriak eraiki zituen bere zergaz edo li-mosnaz, herritar guztiak –ia guztiak– gogo onezedo txarrez eliztar ziren garaian. Herriak berritu izanditu belaunaldiz belaunaldi, bere dirutik edo berebesoez auzolanean. Herriarenak ziren, Elizak herriaordezkatzen zuenean. Orain, ordea, Elizak ez du he-rria ordezkatzen. Beraz, herriarena zena herriarenabedi, ez Elizarena.

Noski, Elizak erabiltzen dituen elizak jarrai bezalasai erabiltzen, baina jabe izan gabe, inmatrikulatugabe. Ondasunak inmatrikulatzen dituen ElizakEbanjelioaren matrikula galtzen du. “Doan hartu du-zuena, eman ezazue doan”, esan zuen Jesusek.�

Galdetzen hasita, 2015ean, dioten

moduan, Aita Santua AVilara joaten bada,

Loiolara ere egingo al du bisita? � Uztarria

zer iruditzen

zaizu gazte

lokalen araudia?� J. Frantzesena/E. Albizu

HARITZ ARAKISTAIN21 urte

“Ondo iruditzenzait arau komunbatzuk jartzea.Arautu beharra

zegoen. Hala ere, badiraabstraktu geratu diren gauzabatzuk; gauez lokalean loegitearen kontua, adibidez. Gukez dakigu nork zer egin beharduen, lokalaren jabeak eginbehar dituen aldaketak edo ez”.

AMPARO LABAKA48 urte

“Ez zait gaizkiiruditzen. Biseme-alaba ditut,

eta haiek komunak badituzte,behintzat, lokalean. Hala ere,bizilagunekin elkarbizitzasoluzionatzea konplikatuairuditzen zait. Nik ez daukatlokalik etxe inguruan, eta askoherrigunetik aparte daude,baina lokala inguruan dutenherritarrak zaratekin-etakexatzea normala da.”�

���INKESTA� � � � � � � � � � � � � � � � � � � �

� � � � � � � � � iritzia 13

H iru hilabetean ibili naiz kanpoan, pa-sieran. Izugarrizko bazterrak ikusi ditut: ia inorpasatzen ez den asfaltatu gabeko bideak;izotz puska amaigabeak; basamortu tankera-ko zabaldo bukaezinak; apenas urik zuten ha-rriz betetako ubideak; itsaso ziruditen laku,ibai eta ur-jauziak; gure parajeetan ezagutuere egiten ez ditugun hainbat animalia mota;altuera handiko mendiak eta mendateak; etaabar.

Kanpoan ibili naiz hiru hilabetean, pasie-ran. Egin ditut egunak bakar-bakarrik, etasentitu izan dut batzuetan herrimina; “zeinek

Itzulera� � � � � � � � � � � � � � � �eñaut frantzesena� � �

esan ote zidan niri herri honetara etortzeko?”,galdetu diot neure buruari behin baino gehia-gotan.

Baina momentu jakin batzuetako gauzaizan da bakardadearena. Izan ere, jende mor-doa ezagutu dut: jende mordoa eta jende izu-garria. Baziren, batetik, neure moduan mun-dua ezagutu nahian pasieran zebiltzanak; hi-riko bizitzaz nazkatuta bizimodu lasaiagobaten bila nekazaritzatik bizitzera herri txikia-goetara joan direnak ere bai; baita hirian gus-tura egon eta hiria inoiz utziko ez dutenakere...

Sentitu izan dut bezperan ezagututakobaten bat betitik ezagutzen nuela, eta bidaiaosoan neurekin balego bezala izan da, izuga-rrizko feeling-a egon delako gure artean. Etahainbat despedida hunkigarriak izan dira, be-netan. Baina agurren ondoren beti agertuizan da beste lagunen bat, berria, zerbait es-kaintzeko zuena. Eta elkarri gauzak eskainidizkiogu, bakoitzak bere esperientziatik, bereikuspuntutik, bere begiradatik. Eta mundialaizan da.

Gustura ibili naiz kanpoan, pasieran. Etagustura itzuliko naiz.�

���� � � � � � iritzia 15

Oraingo honetan, Zea May-sen zazpigarren lanarekin nator,2013ko azaroaren 7an argitaratuzuten Da izeneko diskoarekin,hain zuzen ere. Disko honetan tal-deak bere musika mailari eustenjarraitzen dio eta, taldeekin nor-malean gertatzen den bezala, ezdira bere horretan gelditu. Diskozdisko, beti lortzen dute aurrekoahobetzea.

Hamahiru abestiz osatutakodiskoa da eta taldearen teknikoaden Jose Lastrarekin grabatuzuten, Urdulizko Tio Pete estudio-an. Disko honen berezitasun batDave M. Allen-en eskutik etorrida, berak egin baitu produkzioaeta nahasketa Londresko RalphyClub-ean. The Cure, DepecheMode, Sisters of Mercy... bezala-ko taldeekin lan egin duen pro-duktore ospetsua da Allen.

‘Da’ (Zea Mays)

Taldekideek diotenez, beraiekdirena isladatzen duelako jarridiote Da izena diskoari: alde ba-sati bat du, beste bat poperoa-goa eta baita alderdi dantzariagobat ere.

Lehen singlea Hurbil iizan zen.Bi alderdi dituen kanta da: batalasaia, perkusio eta gitarra doinuerrepikakorrekin; gero, abestiaindartzen duen gorakada batzukditu. Egia esan, abesti hori entzunnuen lehen aldian ez zitzaidanasko gustatu. Beste zerbait espe-ro nuen, indar gehiago zuen batagian, eta Aiora Renteriaren aho-tsak duen berezitasuna ez zela is-ladatzen iruditu zitzaidan. Horrekpixka bat blokeatuta utzi ninduen,ez ote zuen aurreko diskoekzuten maila izango.

Baina oker nengoen. Diskoakaleratu eta segituan erosi nuen,

dudak argitzeko, eta a ze lasaita-suna. Lehen abestia, Gaur, hasizenetik argi geratu zitzaidan hauzela nahi nuen Zea Mays; bestetaldeetatik desberdintzen dituenzigilua zuen abestiak. Abesti sin-plea da, apaindurekin gehiegikargatu gabea, baina doinu go-goraerrazak ditu, sínglea izatekoaparta. Kantuetan egunerokoegoerak isladatzen dira, senti-menduz beteriko abestietan, nonAioraren ahotsa den elementunagusia. Hala ere, ezin dituguahaztu Zea Mayseko gainerakopartaideak, Piti Imaz (gitarra),Ruben Gonzalez (baxua) etaAsier Basabe (batería), denen lanbikainaren emaitza baita diskoa.

Xehetasun gehiago emangabe, zeuen esku uzten dut dis-koa entzutea. Ziur nago gustukoaizango duzuela.�

���KRITIKA� � � � � � � � � � � � � � � � � � � �‘Da’ (Zea Mays)

Disketxea. Autoekoizpena.Argitalpen urtea. 2013.Abesti kopurua. 13.Estiloa. Pop-rock.Salneurria. 11 euro.

� � � � � � � � � � � � � � � � � � � � �ane bastida� � �

Mendien magaleanMaiatzaren 11n beteko da urtebete Benantxio IruretaAneton hil zela. Haren bizitza lagunek eta familiakoekutzitako argazkitan jaso dugu. � Julene Frantzesena

�MAISUA.Zenbat lagunen maisu izan ote zenIrureta mendian, eta zenbatlagunen gidari lanak egiten otezituen mendian ibilitako urte guztihorietan. Iruretamendizaletasunaren erreferentziaizan zen azken hamarkadetanAzpeitian eta inguruetan. Argazkia2011koa da, eta Irureta ageri daaurrean, gainerako mendizaleeibidea irekitzen, Castillo deAcherren (Huesca, Aragoi).

mamia � � � � � � � � � klik!16

�TALDEAN.Iruretak mundu guztiko hainbat mendiren gailurrak ezagutu zituen. Zortzimilako bat ere egin zuen,Yalung Kang (Nepal), 1988an. Taldean espedizio ugari egin zituen, eta argazki hau da bidaia horienlekukoetako bat: 2007an Perun izan zen azpeitiar koadrila. Argazkian ezkerrean goitik aurrenaAritz Odriozola da. 2009an hil zen Ori mendian, istripua izanda. Odriozola Lagun Onak MendiBazkunako presidentea zen zendu zenean.

klik! � � � � � � � � � mamia 17

ETXEAN GISAN.Etxean bezala sentitzen zen

Irureta Ernio gainean. Mendi

maitea zuen, eta aukera

zegoen bakoitzean igotzen

zen. Munduko txoko

desberdinetako mendietan

ibilia bazen ere, Euskal

Herrikoak eta Piriniotakoak

ez zitzaizkion txikiegiak edo

besteak baino kaskarragoak

iruditzen.

�

LAGUN ONAKEKO KIDE.Lagun Onak Mendi Bazkunakoekinhainbat mendi zapaldu zuen.Bazkunako batzordeko kidea ere izanzen. Argazkian Lagun Onakekoekinagertzen da Irureta, 2012an, GranFacha (Pirinioak, Huesca) mendian.

�

�TRANSMISIOA.Mendizaletasunaren transmisioan lanitzela egin zuen Iruretak. Gazte ugarieraman izan zituen mendira, zer zenezagutu zezaten. Argazkia 1994anVignemalen (Pirinioak, Frantzia)ateratakoa da, eta Benantxiorekinageri dira Garbiñe Bereziartua, IbonAzkune eta Beñat Arrue. Mendiak “unegarratzak” ere ekarri zizkion Iruretari.Izan ere, Pumori (Nepal) mendirakoespedizioan Arrue eta beste lau lagunhil ziren 2001ean, istripua izanda.

mamia � � � � � � � � � klik!18

BIDAIAK.Bidaia ugari egin zuen Iruretak. Goiko argazkian Nepalenageri da; eta Pakistanen, berriz, behekoan.

��

�’MENDIA ARNAS’.Uztarriak 2011n Iruretari egin zion elkarrizketan esan zuenmendiak emandako gauzarik onena “lagunak” zirela.Mendian egindako lagun horiek bere bizitzaren ingurukodokumentala egin dute eta, Mendi Astearen baitan,Soreasun emango dute, maiatzaren 22an.

klik! � � � � � � � � � mamia 19

AZKEN IGOERA.Igo behar zuten mendiari, Anetori, begira, 2013komaiatzaren 11n. Amildegi batean erorita zendu zeneguerdi hartan. Maite zuena egiten hil zen. MaialenLujanbiok hala kantatu zion Iñurrategiri:“Bizitzan ilusioa herioren paradisu”.

�

GUTUNAK.Ohitura handia zuen kanpamenduetan gutunak idazteko.Argazkia 1982an Perun ateratakoa da.

�

Hurbildu,elkar ezagutzekoJatorri ezberdineko azpeitiarren arteko elkarbizitzabultzatzeko lanean hasi da Elkar-ekin. Lehen pausoa,atzerritarrengana hurbiltzea. �� Mailo Oiarzabal

B eti pentsatzen duguhartu egin nahi dutela. Ez dugu arreta jartzenematen duten horretan, egiten dituzten ekar-penetan”. Argia astekarian migrazio politikazargitaratutako artikulu bateko hitzak dira, Bil-bon bizi den emakume brasildar batek esa-nak. “Elkarrengana hurbiltzen bagara, hobe-to ezagutuko dugu elkar. Jendea kanpotikdatorrenean herri batera, arraza eta kulturaezberdin askotako jendea, oso garrantzitsuada herri horretakoek beste jende hori nondikdatorren, nortzuk diren, zergatik eta zer as-morekin etorri diren ezagutzea; bertan geldi-tzeko al datozen ala denbora baterako al da-tozen jakitea”, dio Buba Sow (44 urte) Azpei-tian bizi den senegaldarrak.

Mezu horien ildoari ondo lotzen zaio Azpei-tian Elkar-ekin elkartea egiten hasi den lana.“Orokorrean elkartearen xedea herriko zapal-duekin, behartsuenekin eta baztertuekin lanegitea denez, gure herriko jatorri ezberdine-koen arteko elkarbizitza hobetzeko eta eurenohiturak errespetatuaz gure hizkuntzara etakulturara hurbiltzeko asmoz talde bat sor-tzea” erabaki zutela azaldu du Elkar-ekineko

pasatxo Europako Esparru Ekonomikokoak,eta gehienak, ia %80, esparru horretatikkanpo daudenak. Hala ere, hiru herrialde na-barmentzen dira: Maroko, Pakistan eta Por-tugal.

Agirrek nabarmentzen duenez, “erru handibat da denak berdinak direla pentsatzea”.Aurreiritziak eta errezeloak gainditzeko ezdago zuzeneko informazioa izatea bezalako-rik. Eta horretan ari dira, hain zuzen ere, Elkar-ekinen. “Guretzat garrantzia handia du etorriberriekin egoteak, ohiturak eta izaerak eza-gutzeak, arazoak eta bizipenak entzuteak...Euren lekuan jarri eta konfiantza hartzen joa-teak”, azaldu du Agirrek.

Mezua definitzea ere “beharrezkoa” delauste dute Elkar-ekinen, “zeren beharrak era-ginda lan bila datorrenari immigrante deitzendiogu, mespretxuzko zentzuan, baina Alema-niatik datorren ingeniaria ez dugu etorkin be-zala ikusten”. Zentzu horretan, balizko arraza-keria edo xenofobia adierazpenetan baino,arazoa klase ikuspegian ikusten du AgirrekBerak argi dauka: “Denok gara azpeitiarrak.Eta eskubide eta betebehar berdinak ditugu.

eta talde sortu berriko kide Imanol Agirrek.Hasi besterik ez dira egin, baina dagoenekoegin dituzte urrats batzuk. Lehenengoa, Az-peitian bizi diren jatorri ezberdinetako hain-bat lagunekin harremanetan hastea izan da.Iazko irailean egin zen Azoka Herritik ekime-na izan zen, nolabait, harreman horietako ba-tzuen abiapuntua; azoka hartan, besteakbeste, hainbat herrialdetatik Azpeitira bizitze-ra etorritako jendeak ere hartu zuen parte,beraien gastronomia edota kultur adierazpe-nak plazaratuz. Talde berriaren xede diren he-rritarrekin harremanak saretzen hasteaz gain,hitzaldi eta mahai-inguru bana ere antolatudituzte, SOS Arrazakeriarekin bata, eta Az-peitian bertan etorkinekin hainbat arlotan lanegiten duten eragileekin, bestea.

“Denok gara azpeitiarrak”2014ko urtarrilaren 1ean eguneratutakoudal erroldaren datuen arabera, 910 atzerri-tar bizi dira Azpeitian; espainiar estatutikhona bizitzera etorritakoak ez dira sartzen ko-puru horretan. Jatorriak oso anitzak dira: 50estatutik gora ageri dira dira zerrendan, %20

mamia � � � � � � � � � gizartea20

gizartea � � � � � � � � � mamia 21

Ezkerretik eskubira, Celia Mendes, bere alaba Daniela, eta Tayna de Sousa.

tik, gaztelania ahanzten ari zait”, dio, bi hiz-kuntzak tartekatuz azalpenak ematen dituenbitartean. Azkoitiko eredua oso gertutik ja-rraitu dute Elkar-ekinekoek Azpeitian beraientaldea abian jartzerako. “Azkoitikoek askoerakutsi digute –dio Agirrek–, gure aurretikdoaz. Lan asko ari dira egiten eta erakustenari dira betiko topikoak hautsi eta posibledela lana egitea”.

Topikoak eta orokorkeriak, eta uste oke-rrak, hitzetik hortzera erabiltzen dira sarri kan-potarrei buruz aritzerakoan. Pertsona bakoi-tzak bere istorioa du, ordea, hemen zein mun-duko edozein txokotan. Horren erakusle dirasei lagunon kontakizunak.

Bakoitzak bere istorioaBuba Sow 2006an iritsi zen Euskal Herrira,eta 2007an Azpeitira. “Lan-eskaintza batekiniritsi nintzen hona, Bartzelonatik. Azkoitianegiten dugu lan, Sidenorren, azpikontratatu-tako enpresa batentzat”. Fundizio lantegieta-ko mantenu lanean ari da orain, baina ofizioasko probatutakoa da. 2000. urtean iritsi zeniberiar penintsulara, Galiziako Vigoko portu-ra, hain zuzen ere. “Itsasontzi batean egitennuen lan. Vigora iritsi ginenean, jabeek ez zi-

guten zegokigun ordaina eman nahi izan, etabotata utzi gintuzten. Orduan hegoalderajoan nintzen, Andaluziara; Almerian, negute-gietan lanean aritu nintzen”. Agiriak zuzen-tzea lortu zuenean joan zen Bartzelonara; au-toetarako piezak egiten zituen lantegi bateaneta ospitaletarako oheak-eta egiten zituenbeste batean egin zuen lan. Beste lau lankideeta herrikiderekin bizi da hemen. Emazteaeta bi seme Senegalen bizi ditu. “Lehen urte-ro joaten nintzen hara, baina badira hiru urteez naizela Senegalen izan. Dirua bidaltzendiet, baina...”. Sowren nahia eta helburua fa-milia hona ekartzea da, “baina momentuz ezi-nezkoa zait, ekonomikoki”.

Hiru pakistandarrak zonalde berekoakdira, baina hemen ezagutu dute elkar. Sowbaino gazteagoak izan arren, haiek ere urteasko daramate sorterritik urruti. Grezianegondakoak dira hirurak, Espainiara eta Eus-kal Herrira iritsi aurretik. “Grezian jakin nuennik Espainia izeneko herrialde bat bazela”,dio Shahid Hussainek. Eta Madrilen bizi zelaizan zuen Euskal Herriaren berri. 2005eanheldu zen hona. Azpeitian lau urte pasa dara-matza, eta aurretik Azkoitian, Beasainen etaAndoainen egon zen. Iritsi berritan eta pape- �

Zurrumurru eta aurreiritzi asko dabil herrian,normala da, bertakoak egoera latzak pasa-tzen ari garela ikusita. Baina egoera honenerrudunak ez dira kanpotik etorritakoak. Aitzi-tik, askotan, bertakook nahi ez ditugun lanakegiten dituzte, lanik prekario eta arriskutsue-nak. Eta negozio txiki asko kanpokoei eskermantentzen da, edo adinekoen ongizatea”.

Bakoitzak bere istorioaElkar-ekin jatorri anitzeko azpeitiarrekin egi-ten hasi den bileretan parte hartu izan dutesarreran aipatutako Buba Sowk (Mbour, Se-negal), Shahid Hussain (1983) eta ZahidIqbal (1990) pakistandarrek –biak datozPunjab eskualdeko Gujrat-etik–, eta BrasilgoGoianiako Tayna de Sousak (37 urte) etaCelia Mendesek (42 urte). Bostak bizi diraAzpeitian eta beren bizipenak azaldu dizkioteUztarriari. Baita azpeitiar pakistandarrekinbatera azaldu den Saif Ullah-k ere; 23 urteditu, Azkoitian bizi da, eta ondoko herrianatzerritarrak herriratzeko abian dituzten eki-menetan parte hartzen du. Horrela, Auzokoprogramaren barruan antolatzen dituztensaioetara joaten da eta urtebete darama eus-kara ikasten. “Euskara ikasten hasi naizene-

rik gabe nola hala moldatu ondoren –”agiririkez neukanez, lan batzuetan agindutakoa ereez zidaten azkenean ordaindu”, dio–, Andoai-nen baserri batean egon zen bi urtez, morroilanetan. Hitz onak besterik ez ditu hangoen-tzat, ez dauzka saltzeko “amona Pakita etaJuan”, semea. Gero Zumarragako Santa Bar-baran egin zuen lan. “2009tik 2011ra urteonak izan ziren lan aldetik”, kontatzen du.Duela lau hilabetetik langabezian dago,ordea. Curriculumak banatzen ematen dituorain egunak: “Otsailaren 25etik hona 300bota ditut. Garai txarrak dira, ea udaberrianoiz itzultzen den”.

Curriculum banaketa da Zahid Iqbalenmomentuko eginkizuna ere. Hussein etabiak, beste bi herrikiderekin batera, pisukide-ak dira, Elizkalen. “2010ean heldu nintzenGipuzkoara. Lazkaon bi urtez bizi izan nin-tzen, eta 2012tik nago Azpeitian”, azaldu du.Iqbalek ez dauka oraindik agiririk, eta EuskalHerrira iritsi zenetik lanik ezin topatuta dabi-lela dio. Zorte hobea izan du Saif Ullah-k. Lauurte daramatza Azkoitian eta hango familiapakistandar batentzat egiten du lan, “etxekolanetan eta haurrak zaintzen. Bi mutiko etaneskato bat ditut nire kontura, eta orain lau-garren bat ere bai, lau hilabetekoa. Zaharre-nak bikiak dira, 8 urtekoak; eta neskak 4 urteditu”. Beste bi herrikiderekin bizi da, pisu ba-tean.

Tayna de Sousa orain dela “sei-zazpi urte”iritsi zen Azpeitira. Brasil utzita, Galizia izanzuen lehen bizitokia. “Lehengusina bat nuenhan bizitzen, eta hara joan nintzen. Hemenere banuen lagun bat, euskal herritar batekinezkondua; jatetxea zuten, eta jatetxean lanegitera etorri nintzen. Hemen ezagutu nuennire senarra. Orain bananduta gaude”. Bi se-

mamia � � � � � � � � � gizartea22

� nielaren aitarekin ezkondu” eta Zestoara eto-rri zen, eta orain Azpeitian bizi da.

Euskara ikasiko bai, baina...Uztarriarako hitz egin duten Azpeitiko bostbizilagunek herrian gustura daudela diote,oro har. Celia Mendesek “aukeran toki lasaia-go bat” nahiago duela dio; Erdikalen bizi daeta “zarata gehiegi” somatzen duela dio,“festa guztietan hemendik pasatzen da dena.Ni baserrikoa naiz eta nahiago ditut toki la-saiagoak”. Ez du baztertzen beste bizilekubat topatzea; ahal izanez gero, Brasilera itzu-li nahiko luke. Ez da iritzi berekoa Tayna deSousa: “Azpeitia asko gustatzen zait. Hemenegotea gustatzen zait, eta jendea ere bai. Ezdut Brasilera itzultzeko asmorik”.

“Guk batik bat gazteekin dugu harremana,gure adintsukoekin”, dio Shahid Husseinek.Buba Sowk ere ez du arazorik jendearekin.“Hemengoek beti esaten duzue zeuen bu-ruaz itxiak zaretela. Baina, horrela izanda ere,ez du esan nahi zerbait txarra denik. Egia dakostatu egiten dela pertsona nolakoa denezagutzea; baina ezagutzen dituzunean, betiagurtzen zaituzte”. Brasildarrek bai nabar-mendu dutela izaera ezberdintasunaren oz-topoa. “Egia da hemen jendea gu baino itxia-goa dela”, dio De Sousak. “Azpeitian, Azkoi-tian, Tolosan... jendea berdina da alde horre-tatik. Konfiantza hartzen duten arte, ba...”,gehitu du Mendesek.

Euskal Herrira iritsi ziren arte ez zekitenhemen gaztelaniaz gain beste hizkuntza batzegoenik. Erraztasun gehiagorekin ala gu-txiagorekin, denak moldatzen dira gaztelania-rekin. Euskararekin, ordea, bestelakoa dakontua, eta arrazoi bat baino gehiago ematendute hori zergatik den azaltzeko.

Azpeitian bizi diren etorkinekin lotutakozenbait datu, Udalak eta Elkar-ekinekemanak.

910atzerritar zeudenerroldatuta urte honen hasieran Azpeitian.Horietatik bederatzi besterik ez ziren 65urtetik gorakoak. Haurrak, berriz, 143.

3gune nagusi. Etorkinak herri osoanzehar sakabanatuta bizi dira. Hala ere, AldeZaharra, Sanjuandegi –Salbe eta EuskalHerria– eta Landetako Arretxe kalea diraatzerritar kontzentrazio handienak dituztenhiru guneak

%40Langabezia tasa.Atzerritarren artean langabeziaren eraginaoso da nabarmena, kopuru orokorrekinalderatuta. Bertakoena %16koa da.

� � �DATUAK� � � � � � � � � � � � � � � � � � � �

merekin iritsi zen De Sousa Azpeitira, bainazaharrena Brasilera itzuli zen, “euskararekinez zelako moldatzen. 12 urte zituen etorri gi-nenean, eta...”. Orain langabezian dago bra-sildarra, bere herrikide eta lagun Celia Men-des bezala. “Lana aurkitu beharrean gaude,berehala!”, dio Mendesek. Bera da Azpeitiandenbora gutxien daramana, urtebete; bi urte-ko alabarekin bizi da. Brasilen Euskal Herrikomutil bat ezagutu eta etorri zen hona, Tolosa-ra, “ezkontzeko asmotan”; “baina azkeneanbeste batekin ezkondu zen”, azaldu du DeSousak. Tolosan bi urtez bizi ondoren, “Da-

gizartea � � � � � � � � � mamia 23

Ipaka Astea, ekain hasieran� � �Ipaka, Izarraizpeko AniztasunKulturalaren Astea, Azpeitian ere egingoda aurten. Iaz ospatu zuten lehen aldiz,Azkoitian, eta 2014koan bi herrien arteanbanatuko dituzte ekitaldiak. Ekainaren2tik 7ra izango da. Elkar-ekin elkarteakIpakaren antolakuntzan parte hartu du.Egitaraua nahikoa zehaztuta dute. “Jatorriezberdineko jendea elkartuko gara kirola,elikadura, edo hizkuntza eta kulturaezberdinen inguruan. Pakistandarrekkriketa erakutsiko digute, guk hemengoherri kirolak erakutsiko dizkiegu, herribakoitzak bere jakiak prestatu edo berehizkuntzan poesía irakurriko du.

Azkenean, denon artean argazki erraldoibat aterako dugu”, azaldu du ImanolAgirrek. “Elkar ezagutzea da helburua,aurreiritziak kentzea, beldurrak galtzea.Aurrerantzean bide berdinetik jarraitukodugu, ekimen berriak eginez, herrikofestetan aintzat hartzea polita izangolitzateke”.

Ipaka baino lehen, 1960kohamarkadan Extremaduratik etorrizirenak ere gogoan izango dituzte,Sanjuandegin: Jon Maiak bere gurasoenesperientzian oinarrituta egin duendokumentala aurkeztuko du, maiatzaren8an, Baigera II-n.

Denek diote euskaraz moldatzen ikasteagustatuko litzaiekela, baina denak datoz bathizkuntza ikasteko dauden aukerek beraienbeharrak ez dituztela asetzen esaterakoan.Tayna de Sousa eta Buba Sow euskaltegianhasi ere hasi ziren, baina... “Uste dut bitanbakarrik joan nintzela. Itzultzeko gogoakendu zitzaidan, oso zaila zen. Interes faltaizan zen. Baina berriz saiatzea nahi dut”.Sowren kasuan, berriz, laneko ordutegiekinmoldatu ezina izan zen arazoa.

Elkar-ekinen asmoen artean dago aurtenbertan Azpeitian ere Auzoko programa ezar-tzea: bertako euskaldunen eta bertako ez-euskaldunen arteko mintzapraktika saio ire-kiak, euskararen bidez jatorri ezberdinekojendea elkartuz. Horrelako saioetara joatekopronto azaldu dira denak.

Bertakoentzat hausnarketarako balio de-zaketen zenbait kontu ere laga dituzte atzerri-tarrek. “Kalean ikastea zaila da –dio Sowk–,hemengo jendeak ez dizulako euskaraz hitzegiten; zerbait esan behar badizute, gaztela-nia erabiltzen dute, gero beraien artean eus-karaz egingo badute ere”. “Grezian, laneanzortzi orduz ari ginen grekeraz, nagusiekin,eta lanetik kanpo ere hango lagunekin greke-raz hitz egiten genuen. Azkar ikasi genuen”,baieztatu du Iqbalek. Brasildarrek, berriz, ba-tzutan “baztertuta” sentitzen direla diote.“Kanpotarrok gauzetan parte hartzeko inte-resik ez dugula esaten du jendeak, baina horiez da horrela. Guk nahi dugu herriko gauze-tan parte hartzea, iraileko azokan egin ge-nuen bezala; gertatzen dena da, gehienetanez dakigula zer, noiz eta nola egin, kartelak-eta euskaraz bakarrik jartzen dituztelako”,azaldu du Mendesek. Elkarrengandik eta el-karrekin ikasi beharko.� Zahid Iqbal, Buba Sow, Saif Ullah, Shahid Hussain eta Imanol Agirre.

mamia � � � � � � � � � historia24

ketaren bidez aurkitzen dugu jende gehiago:egun familiarik ez duten biktimak, adibidez”.Duela gutxi amaitu du Bucesek Leioako me-moria historiakoaren azterketa. “Leioan, ha-sieran, gerran izan ziren 21 lagunen etabeste bi edo hiru zibil fusilaturen izenak geni-tuen. Ikerketa amaitu dugunean, gerran izanziren 60 biktima inguru ditugu, eta fusilatuta-ko hamarren bat zibil”. Joera ikusita, Azpeitianere “sorpresak” espero ditu Bucesek: “Se-guru asko agertuko dira izen berriak: milizia-noak, ebakuatuak eta abar”.

Ikerlariaren hitzetan, gainera, Azpeitia his-torikoki oso toki esanguratsua da; zehazki,Loiola. “Gudarien kuartela zegoen Loiolan.Candido Saseta egon zen han, Euskal He-rriarentzat oso pertsonaia garrantzitsuadena. Horregatik, pisu historiko handia duAzpeitiak”.

Argitalpenak ere informazio iturri garrantzi-tsu direla azpimarratu du Bucesek: “Hainbatliburu argitaratu da testigantzekin eta infor-mazio baliagarriekin”. Uztarria KomunikazioTaldeak argitaratu zuen, esaterako, AmaiaMendizabalek idatzi zuen Azpeitiarrak Espai-niako Gerran liburua. Modu batean edo bes-tean, Espainiako Gerra bizi izan zuten azpei-tiarren testigantzak jaso zituen han Mendiza-balek: Antonio Loinaz, Maria Dolores Odrio-zola, Santa Larizgoitia, Ignacio Artetxe, Lur-des Alberdi, Ramon Altolagirre, JesusaAranguren, Jesus Urbieta eta Asentxio Zubi-

llaga herritarrak elkarrizketatu zituen, hainjustu. Baliagarri izango dira, ziur, lanean bil-dutako pertsonaia guzti horien testigantzak.Dena dela, eta idazleak nabarmendu bezala,liburua “ez da, agian, gerra hartan eta herrihonetan gertatutako guztiaren isla, zenbaitjenderen testigantza falta baita”.

Bulegoa herrianZaila da 1936 eta 1945 urte bitartean bizi zi-renen testigantzak biltzea. “Orduko kontuentestigu edo protagonista ziren asko hildadaude. Beste zenbaitek, adina edo gaixota-suna tarteko, ezin dute euren historia konta-tu, eta badira ezer kontatu nahi ez dutenakere, mingarri egiten zaielako gerrateaz hitzegitea eta nahiago izan dute aspaldiko kontuhoriek ahanztea”. 2006an idatzi zituen hitzokAmaia Mendizabalek eta, beraz, are zailagoaizango da orain, zortzi urte beranduago.

Hala ere, “beharrezkoa” eta “ezinbeste-koa” da, Bucesek dioenez, herritarrek eurenekarpenak egitea. “Ikerketaren parte garran-tzitsua izango da herriko edadetuen testigan-tzak biltzea; beharrezkoa zaigu egia jakiteko.Gertatutakoa pertsonen bidez jakitea behardugu. Hau ez da tesi doktorala edo kontaki-zun soil bat gerra zibilari buruz. Lan hau per-tsonala da: izena berreskuratu nahi dugu”.

Bulegoa ipiniko du herrian Aranzadik, he-rritarrekin elkartu eta haien ekarpenak etatestigantzak jaso ahal izateko. Ekainean

Egia gosezGerra Zibilean Azpeitiko errealitatea ezagutzekoakordioa egin dute Udalak eta Aranzadik. Herritarrenekarpenek pisua izango dute ikerketan. �Monika Juaristi

Egia da latz eta garratz”, dioesaera zaharrak. Garratza bezain beharrez-koa da, ordea, familia bateko kideentzat, herribatentzat, herrialde batentzat. Azpeitiarrek,azkenean, ezagutuko dute Gerra Zibileanudalerrian emandako errealitatea; egia latza.Apirilaren 2an Azpeitiko memoria historikoaaztertzeko akordioa sinatu zuten AzpeitikoUdalak eta Aranzadi Zientzia Elkarteak. JaviBuces (Sevilla, 1982) da ikerketaren ardura-duna eta, haren iritzian, berandu bai, baina ezda beranduegi: “Orokorrean, berandu iritsidira ikerketak herri guztietan, baina oraindikbadira testiguak eta, euren testigantzeiesker, oraindik garaiz da”. Ikertzaileak dioe-nez, bere lanaren helburua “egia jakitea” da.

“Konplexua” da memoria historikoa azter-tzea. Hasteko, informazioa bildu beharkodute. “Lehenengo lana artxibo guztietan be-giratzea da: artxibo lokala, Diputaziokoa, Me-moria Historikoaren Euskal InterpretazioZentrokoa, Sabino Arana Fundaziokoa, artxi-bo pribatuak eta, azkenik, artxibo militarrak:besteak beste, Guadalajaran, Ferrolen etaAvilan daudenak”. Artxiboetatik ateratako da-tuak elkartearen datu-basean sartuko dituztehorrela, herritarren datuak-eta bilduta, bikti-men behin-behineko zerrenda osatuz.

Behin-behineko zerrendak, ordea, luzatuegiten dira. “Beti daude sorpresak. Munduguztiak dakizkien izenekin osatzen dugu ha-sierako behin-behineko zerrenda, baina iker-

historia � � � � � � � � � mamia 25

Errekete eta soldau talde bat Loiolako basilikako eskaileretan. � � �Aranzadi

zehar, asteko bi egunetan egongo da zabalik.“Herritarrek ekarpenak eta kontsultak eginahal izango dituzte. Esaterako, norbait fami-liako kide baten bila badabil, kontsulta bidezeta informazioa emanez, ekarpenen bat egindiezaioke gure lanari”. Oraindik ez dituzte ze-haztu bulegoa zabalik egongo den egunak.

Ekimen gehiago ere antolatu dituzte he-rrian. Maiatzean, exhumazioaren ingurukoerakusketa eta hitzaldiak eskainiko ditu Aran-zadi Zientzia Elkarteak. “Aranzadik urte mor-doa darama Gerra Zibilaren inguruko kon-tuetan lanean. Baina beti exhumazioei heldudiegu, hau da, gorputza bilatzera joan gara.Ikerketarena beste adar bat da, modu parale-loan egiten dugu”, dio adituak.

Lana “gogorra” bezain “hunkigarria” delaaitortzen du Bucesek. Hasteko, bilaketa etaazterketa lana egin behar dute. “Ikerketariekin eta bigarren asterako 500 paperetikgora genituen mahai gainean. Guzti horiekaztertzea lan gogorra da”. Lanaren alde hu-manoari ekiten diote gero. “Testigantzak ja-sotzeko elkarrizketak egitea ez da lan gogo-rra; lan emotiboa da”. Duela horrenbeste ur-teko kontuak mugitzeak familien mina nola-bait arintzen duen ustekoa da Sevillakoa.“Familiek biktimak ahaztu ditugun sentsazioaizaten dute askotan. Orain, norbaitek haietazgaldetzean eta interesa erakustean, hunkituegiten dira”.

Hiru oinarrietan lehenaBucesek argi ikusten du zein den bere egite-koa, eta non dagoen lanaren bukaera. “Gurehelmuga da egia jakitea. Nazio Batuek esa-ten dute hiru oinarriak direla egia, justizia etaerreparazioa. Gure lana lehenengo hori bete-tzea da. Azpeitiar biktima guztien izenak jasobehar ditugu jakiteko zein ziren eta zer gerta-tu zen eurekin, eta familiei eta herriari egiaezagutarazi behar diegu. Hori lortzean buka-tuko dugu”. Lan hori abendurako bukatzeaaurreikusi dute Udalak eta Aranzadik. Gero,liburua argitaratuko dute. 2015. urte hasie-ran kaleratzea dute asmoa.

Liburuaz gain, ikerketan bildutako informa-zio guzti-guztia eskuragarri izango da. “Gukjasotako informazio guzti-guztia udaletxeraeramango dugu: dokumentuak, datuak, ar-gazkiak, testigantzak bideoan grabatuta...dena. Etorkizunean bestelako ikerketa edokontsultak egin nahi izanez gero, hor egongoda dokumentazio osoa”.

Berandu bai, baina beranduegi ez. Aurkijakingo dute azpeitiarrek herrian Gerra Zibi-lean jazotakoen egia latza eta garratza.�

���“Ez da tesi doktorala edokontakizun soil bat, lanpertsonala da: izenaberreskuratu nahi dugu”

JAVI BUCES

ikerlaria

iritzia � � � � � � � � �26

� � �HAU HOLAXEENK� � � � � � � � � � � � � � � � � � � �

� � � � � � � � � � � � � � � �enok sudupe� � �

jakiteko � � � � � � � � � maiatzari begiratua28

Mantangorria, bueltanMaiatzeko azken astearekin jaitsiko da Mantangorri Sanjuandegira,festa giroa barreiatzera. Astebeterako egitaraua prestatu duSanjuandegiko Festa Batzordeak egun horietarako . � Julene Frantzesena

Urteroko legez, maiatzarenbukaerarekin festa giroa ekarrikodu Amona Mantangorrik San-juandegira. Maiatzaren 24anUmeen Egunarekin hasiko diraauzoko jaiak, eta ekainaren 1a bi-tartean ez da ekimenik faltako.

Hilaren 27tik 29ra beroketalanak egiteko aukera izango dabertso-afariarekin, mus txapelke-tarekin zein mozorro gauarekin,eta ostiralean hasiko dira festak,Mantangorriren jaitsierarekin ba-tera.

Gazte Eguna izango da, hainzuzen, ostiralean eta, besteakbeste, Iluntze auzo-lokalaren ire-kiera, gazte afaria, saloiko dan-tzen emanaldia eta kontzertuakantolatu dituzte.

Zapatuan Auzo Eguna ospatu-ko dute goizean hasita. Triki-pin-txo-poteoa, musika bandaren

� � �DATUAK� � � � � � � � � � � � � � � � � � � �

� � �Zer. Sanjuandegikofestak. � � �Egunak.Maiatzaren 24tikekainaren1era. � � �Tokia.Sanjuandegi auzoa.� � �Antolatzailea. XJ FestaBatzordea.

kontzertua, auzo bazkaria, trikititxapelketa, elektrotxaranga, parri-llada eta Kometa eta Kauta talde-en kontzertuak izango dira, tarte-an.

Igandean bukatuko dira festak,baina Mantangorriri agur esan bi-tartean izango da zer egina auzo-an. Hala nola, dantzari txikiak,haurrentzako zezen txikiak etaherri kirolak izango dira egunosoan zehar.

� � �SANJUANDEGIKO FESTAK� � � � � � � � � � � � � � � � � � � �

� � � � � � � � � � � � � � � � � �

7eguneko egitaraua. Hilaren 24tik ekainaren 1era bitartean,zazpi eguneko festak izango dira Sanjuandegin.

2.trikiti txapelketa. Aurten ere egingo dute TrikitiTxapelketa. Iaz, Iñigo Domingez eta Itsaso Gurrutxaga nagusitu ziren.

1Emakumeenselekzioa, bueltanUrteetan neurketarik jokatugabe egon ostean, futbolekoemakumeen Euskal selekzioaklagunarteko partida jokatuko duIrlandaren kontra.� � �Eguna. Maiatzak 10 (zapatua).� � �Ordua. 18:00 � � �Tokia.Garmendipe futbol zelaian.

2Elkartasunaeta festaAzpeitiko preso, iheslari etadeportatuen aldeko ElkartasunEgunerako egitarau oparoaantolatu dute. Besteak beste,krosa, herri kirolak, bazkaria,manifestazioa eta kontzertuakizango dira.� � �Eguna. Maiatzak 17 (zapatua).� � � �Antolatzailea. Tantaz tanta.

3Jon Sarasuaaho bilorik gabeAho bizarrik gabe solasaldizikloko zortzigarren gonbidatuaizango da Jon Sarasua.Kazetaritza ikasitakoa dabertsolari ohia, eta MondragonUnibertsitateko irakaslea daegun, Huhezi fakultatean.Gonbidatuari aurrez galderakbidaltzeko aukera dago,ahobizarrikgabe@gmail.comhelbidera idatzita.� � �Eguna. Hilak 28 (asteazkena).� � �Ordua. 19:00 � � �Tokia.Sanagustin Kulturgunea.� � �Antolatzailea. SanagustinKulturgunea, UztarriaKomunikazio Taldea, UrolaKostako Hitza eta ErloTelebista.�

���BESTERIK� � � � � � � � � � � � � � � � � � � �

� � �Azpeitiko ekimenez informaziogehiago: uztarria.com/agenda Iazko Sanjuandegiko festetako triki-poteoko irudi bat. � � �Sanjuandegiko Festa Batzordea

� � �HITZ GEZIDUNAK� � � � � � � � � � � � � � � � � � � �

�Egilea:Luma

� � �SUDOKUA� � � � � � � � � � � � � � � � � � � �

jakiteko � � � � � � � � � denbora-pasa30

Ingeniariak

Prestatua

*Izena

Antxumea

Hegaldatua

Talde

Ez kontso-nanteak

Jaunartze

Ume

*Deitura

Bokalik ga-beko lata

Ez geza

Kirolarimota

Harezazu!

Ospetsua

Pinumota

Ospetsua

Akatsa

Nahasirik,nahaspila-

turik

Ez on

Azaldu,agertu

Bokala

Garraiomota

Zelaia

Kontso.bikoitza

Emakumeizena

Bokala

Talioarenikurra

Bokalik ga-beko bota

Metaldistiratsu

Ingelesez,da

* Azpeitiar liburuzain ohia

Akatsa,hozka

Iridioarenikurra Kasik

Ingelesez,gaizto

Ez eme

IRABAZLEA

lehiaketa � � � � � � � � � jakiteko 31

� � �UZTARRIA SUKALDEAN. HIL HONETAN...� � � � � � � � � � � � � � � � � � � �

� � �LEHIAKETAN ERANTZUTEKO EPEA. Maiatzak 26 (astelehena) � � �NORA BIDALI ZURE ERANTZUNA.

Perez Arregi plaza 1, behea. Azpeitia edo uztarriasukaldean@gmail.com � � � IRABAZLEARI SARIA. Jai-

Alai jatetxean bi lagunentzat afaria edo bazkaria � � �PARTE HARTZEKO BALDINTZA. Uztarria

Komunikazio Taldean bazkide izan behar da

� � �BIDALI ZURE GUSTUKO ERREZETA, PLATERAREKIN AGERTZEN ZAREN ARGAZKI ETA GUZTI. EZ

AHAZTU ZURE IZEN-ABIZENAK ETA TELEFONO ZENBAKIA JARTZEA!

OSAGAIAK (4 lagunentzako)

2 kilo basurde haragiLitro erdi oliba olio4 tipulaPorru bat2 azenarioLitro erdi ardo beltzGatzaPiperbeltzaKoñak kopa bat

BASURDE GISATUA, JAI-ALAINBASURDE GISATUA, JAI-ALAIN

NOLA EGIN

Basurde haragia zati handietan ebaki eta gatza eta piperbeltza bota. Zartaginean gorrituondoren, haragia eltze batera pasatu, erabili dugun olioaren parte batekin, egosten joan dadin.

Zartaginean gelditu den olioan, berriz, tipula, porrua eta azenarioa jarriko ditugu egiten, zatitxikitan. Barazkiak gorritu ahala, koñaka.gehituko diegu, flanbeatzeko; ardo beltza erantsikodugu ondoren, eta loditzen utzi.

Basurdea egositakoan, haragia samurtuta dela, loditzen utzi ditugun barazkiei salda botakodiegu, eta hamar minutuko irakinaldia eman. Jarraian, turmixarekin xehetu eta txinotik pasatukoditugu, saltsa egiteko. Azkenik, basurdea saltsatan jarri eta gatz puntuari neurria hartuko diogu.

Aurkezpenerako hainbat aukera dago. Kasu honetan, patata-purea, sagar gorrien purea etaaranpasa erabili ditugu, plater lau zabal batean. On egin!

� � �SOLUZIOAK� � � � � � � � � �

�I�B�F�B�

ANTOLATUA

�JOXEMARI

�B�AIRERATUA

KOMUNIO�TXAR

�KUME�LAUA�A

GALARRAGA�TL

�LT�URRE�BAD

GAZIA�IRATXE

�KOSKA�IR�IA

HITZ GEZIDUNAK SUDOKUA

� � �UZTARRIAREN APIRILEKO LEHIAKETA� � � � � � � � � � �

Alberto Frantzesena

Uztarriako bazkidea da

‘Uztarria sukaldean’

lehiaketaren 160.

irabazlea. Paella beltza

prestatu du, lehiaketan

parte hartzeko.

Pastorkua jatetxean bi

lagunentzako otordua

irabazi du. Argazkian

irabazlea, prestatu duen

platerarekin.

jakiteko � � � � � � � � � uztarria.co32

� � �EFEMERIDEAK� � � � � � � � � � �

1786Bandera berria. Herrikodiruzainari herriaren banderaberria egitea agindu zioten,momentukoa erabat apurturikzegoelako.

1871Alkohola saltzea debeku.Herriari, pattarra, likoreak etaizpiritu edariez gain, Nuarbenardoa esklusiboki saltzeadebekatu zion Diputazioak,gutunez.

1920Loiolako Inazio patroi.Zumaian bildu ziren GipuzkoakoBatzar Nagusiak eta, bilkurahartan, Loiolako Inazio lurraldekozaindaritzat hartzea erabakizuten.

� Iturria: Azpeitiko efemerideak.

Herria historian zehar liburua.� � �Egilea: Imanol Elias Odriozola.� � �Argitaratzailea: Uztarria KulturKoordinakundea.�

���UZTARRIA.COM� � � � � � � � � � � � � � � � � � � �

Webgunera mugikorretik edotabletetatik sartzen diren irakurle-ek Aktualitatea atala izango dutepantaila nagusian. Gainerakoatalak –Komunitatea, Gida/tele-fonoak, Agenda...–, Uztarria.comlogoaren ezkerretara dagoen me-nuan ikusi ahal izango dira.

Berrikuntza gehiagoMugikorrerako moldaketak ezezik, eguraldiaren iragarpena etaguardiako farmazien inguruko in-formazioa ere txertatu dugu Uzta-rria.com-en.

Bestalde, Komunitatea-n kide-ek egindako ekarpenetan ezingodute iruzkinik egin anonimoek.Izen-abizenekin sinatzen duten ki-deen parte-hartzea sustatzekohartu du erabakia Uztarriak

Beste jauzi bat2012an berritu zuen Uztarriak webgunea, baina informazioaren etazerbitzuen eguneraketa ez zen hor gelditu. Gailu mugikorretarakobertsioa horren adibide da, baina ez bakarra. � Uztarria

Uztarria Komunikazio Talde-ak webgunea mugikorrerakoegokitu du, sakelakotik edo table-tetatik sartzen direnek Azpeitikoberriak erosotasunez irakurri di-tzaten.

Interneterako sarbidea dutengailuen erabilera aldatzen ari da.Uztarria.com-eko datuak, behin-tzat, esanguratsuak dira: 2012anUztarriaren webguneko bisitaguztien %8,88 egin ziren mugiko-rretatik eta %2,85 tabletetatik;iaz, bisiten %15,73 egin ziren mu-gikorretik eta %6,18 tabletetatik;aurten goranzko joera izan dutedatuek: urtea hasi denetik honawebguneak izan dituen bisitaguztien %19,97 egin dira mugi-korretatik, eta %7,77 tabletetatik.

� � �Eguraldiareniragarpena etaguardiako farmaziakere, Uztarria.com-en

OLAIA ARKAUZ makillatzaile profesionala

1. Modako kolorea?Nude kolorekoezpainetakoa etabegietako itzal suabeak .2. Lanaren onena?Egunero desberdina dela.3. Txarrena?Ordutegi finkorik ez, etakaleko grabaketak neguan.

4. Zorrotzak al gara?Berdin zaigu edo luparekinbegiratzen dugu.5. Lan gehiena noiz?EITBn abuztutik maiatzera.6. Ohiko eskakizuna?‘Natural’ makillatzea;makillatu bai, bainaantzeman gabe .

Arrazoi asko ditugu arrautzak jateko. Batetik,dituzten proteinen kalitatea oso ona delako, eta bi-tamina (A , E, azido folikoa eta B2, B12 eta D) etamineral (fosforo, burdina, zinka...) ugari dituelako.Gantzak gorringoan daude eta gehienak saturatu-gabeak dira.

Arrautzak badu kolesterola, bai. Baina ikerketazorrotz batek frogatu zuenez –1997. urteko apirile-an argitaratu zuten–, arrautza jateak ez du nabar-men igotzen odoleko kolesterola. Beraz, urte asko-tan sinistu izan dugun uste faltsu hori baztertu etaarrautzari gure dietan lekua egin diezaiokegu, lasai-lasai.

Oso ohikoa da arrautzarekiko alergia izatea ere,batez ere haurrek; zuringoan agertzen diren zenbaitsubstantziek eragiten dute alergia mota hori. Horre-lakoetan, arrautzarik edota arrautza osagaien arte-an duten janariak ez jatea da arazoa saihestekomodu bakarra.

Begetarianoak diren pertsonentzak, berriz, osoproduktu interesgarria da arrautza, B12 bitaminaduelako. Produktu begetaletan agertu ohi ez denosagaia da hori, eta barazki-jaleen dieta osatzekoaproposa.

Zer izan zen lehenago, arrautza edooiloa?�

���� � � � � � � � � � �aitziber aizpuru� � �

Bizkarrezurra

7. Anekdotarik?Aktore batek ispilua eskatuzuen eta grabaketan sartunintzen banuela esanaz.8. Zein pertsonaiaapaindu dituzu?Miguel Bose, Chenoa,Boris Izagirre, Estopa...�

� Julene Frantzesena

� � � � � � � � � jakiteko 33

jakiteko � � � � � � � � � bestaldetik: nagore aranburu34

Pantaila itzaltzeanGeldirik egoten ez den horietakoa da. Lan ugari egin dutelebistan nahiz zineman, eta monologoak ere egitenditu. Orain, denda baten jabe ere bada.� Julene Frantzesena

A ktore, gidoilarinahiz monologo-egilea. Hori guztiagutxi ez, eta ETB1eko Nago saiokoaurkezle ere bada, orain, Nagore Aran-buru (Azpeitia, 1976). Aipatutako mo-duan, lan ugaritan aritutakoa da, etaaldaketak ez zaizkiola “gogorrak”egiten dio: “Gogorra ezegonkorta-suna da. Hilabete barru lana izangoduzun edo ez ez jakin eta ondo era-matea zaila da. Aktoreoi zain ego-teagatik ordaintzen digutela esa-ten da... eta, beraz, pazientzia be-harrezkoa da”.

Egun gidatzen duen saioa “des-berdina”, baina aldi berean “espe-rientzia oso ona” dela dio: “Ni nor-malean fikzioan aritzen naiz, etaNago saioak errealitatearen hainbataurpegi ezagutzeko aukera eman dit.Hala eta guztiz, nire eginbeharrak ak-tore lanetik gehiago du kazetari lane-tik baino”. Gainera, orain dela hilabetebatzuk estreinatu zuen Potologoakbakarrizketa-saioa. Bodologoak arra-kastatsu haren ondoren, Egoitz Lasa-rekin eta Mikel Pagadizabalekin bate-ra ari da berriro taula gainean lanean;antzokiz antzoki dabiltza, batera etabestera. Telebista, antzerkia eta, gai-nezka duen agenda borobiltzeko, zi-nema: Loreak errepidean filmean egin

zuen lan 2013an, eta laster estreinatze-koa da Jon Garaño eta Jose Mari Goena-gak zuzendutako lana.

Antxietako harrobiaEuri asko egin du aktore lanetan hasi ze-netik. Euskal Telebistako Jaun eta jabetelesailean egin zuen aurreneko agerral-dia Nagore Aranburuk, Klarita zerbitza-riaren papera betez, eta lanerako deituzioten egun hura “gaur balitz bezala”gogoratzen du: “Ilusio ikaragarria eginzidan”.

Hastapenak, ordea, jaioterrian eginzituen, Antxieta Antzerki Taldean, beste-ak beste aita Joxerekin batera.

Ikastolako garai hartan antzerkia “jola-sa” zela eta gerora aktore izango zenikez zuela pentsatu oroitzen du. Gero,ikastolako garaia bukatutakoan, Donos-tiako antzerki eskolan egin zituen bi urte,eta han ere “lagun onak egin” zituela dio.

21 urterekin DonostiaraDuela hamazazpi urte joan zen Donostia-ra, eta hango Gros auzoan bizi da egun.Lau urteko ume baten ama ere bada az-peitiarra.

Aranburuk dio “gustura” bizi dela Gro-sen, “herri bat bezalakoa delako” hura.Hala ere, bere herria, Azpeitia, faltan bo-tatzen duela aitortzen du: “Etxekoak

bestaldetik: nagore aranburu � � � � � � � � � jakiteko 35

ikustera joaten naiz, gehienetan, eta noizeanbehin parrandaren bat egitera ere bai. Askoakordatzen naiz Azpeitiarekin. Etxekoak handitut, eta umetako oroitzapen guztiak ere bai.Akordatzen naiz nola ibiltzen ginen egunero-egunero, arratsalde osoa, ikastola atarian jo-lasean”.

Zaletasun ugariFilm ugaritan egin du lan azpeitiar aktoreak,eta ikusle moduan zinemara joatea “plan bi-kaina” iruditzen zaio: “Astegun arratsalde ba-tean zinemara joatea asko gustatzen zait”.Horrez gain, kirola ere atsegin du, igeriketabatez ere, baina “orain oso gutxi” egiten du.Igeriketa askorik ez, baina eguraldi ona egi-ten duenean “paseo luzeak” egitea gusta-tzen zaio Aranbururi, eta Donostian badu ho-rretarako leku aproposik.

“Musika entzutea gustuko dut. Jack John-son, esaterako, askotan entzuten dut. Esku-lanak ere egiten ditut. Besteak beste, neureetxeko gauzak aldatzea eta moldatzea erebadago nire afizioen artean”, dio.

Merkatari ere baiDuela aste gutxi zabaldu zuen arropa denda,Txantxo, Grosen. Dendaren irekierarekin etaNago saioaren grabazioekin nahikoa lan duazpeitiarrak egunotan.�

1. Aranburu umetan, Akamendi baserrian, Flaptxakurrarekin. 2. Antxieta antzerki taldean egin zituenhastapenak. Eskuinetik aurrena, obra batean. 3.

Aranburu, Egoitz Lasarekin eta Mikel Pagadizabalekin.

1

� � �MOTZEAN� � � � � � � � � � � � � � � � � � �

FILM BAT?‘Invasiones Barbaras’.

AKTORE BAT?Sean Penn.

AKTORE EZ BAZINA?Auskalo!

AMETS BAT?.Bidaia luze bat.

EGUNA POZTEKO?Maite ditunanen irribarreak.

ETA, ILUNDU?Kezkek.

EDARI BAT?Garagardoa.

GUSTUKO JAKIA?Arrautza frijitua urdaiazpikoa-rekin.

GORROTO DUZUNA?Patata purea.

BELDURRIK?Eguraldi oso txarra egitenduen egunei.

ISPILUAN BEGIRATU-TA, ZER?Zimur gehiago.

2

3

� � �Interneteko bilatzailean bere izena jarritalehia gogorra dauka azpeitiarrak. Izan ere,bere izen-abizen berdinak dituen XabiAlonso futbolariaren emaztearen ingurukokontuak ere agertzen dira. Umorez hartzendu kontua: “Horixe dauka Xabi Alonsorenemaztearen izen bera edukitzeak”.

Badu izenkidea

� � �TELEFONO ZENBAKIAK� � � � � � � � � � � � � � � � � � � �

UDALETXEA � � �Asteguna: 08:30-14:00 � � �Larunbata: 09:00-12:30 UDALTZAINGOA � � �Egun osoz

irekita egoten da ANBULATEGIA� � �Egun osoz irekita egoten da IGERILEKUA� � �Astelehena:

14:00-21:00 � � �Beste astegunak:07:00-21:00 � � �Larunbata: 10:00-13:00 eta 16:00-20:00 � � �Igandea eta

jai egunak: 09:00-13:00 � � �Kanpoko igerilekua: ekaina arte itxita KIROLDEGIA � � �Astegunak:

10:00-13:00, 15:00-21:00 � � �Larunbata: 10:00-13:00, 16:00-20:00 UDAL LIBURUTEGIA � � �Astegunak:

09:30-13:00, 16:00-20:00� � �Larunbata: 09:30-13:00 � � �Udan, Gabonetan: 08:30-14:00 ZAPO TXOKO

� � �Asteartea-ostirala: 17:00-20:30 � � �Larunbata: 16:00-20:30

1-12-17-18-27-29

Beristain (Azpeitia).

943 811949

2-14

Eizagirre (Azpeitia).

943 811274

3-4-15-30

Jacome (Azpeitia).

943 080258

5-10-11-23

Ruiz (Azkoitia).

943 851966

6-7-19-24-25

Jaen (Azkoitia).

943 850660

8-20-21

Azpiazu (Azkoitia).

943 852989

9-22

Gisasola (Azkoitia).

943 851235

13-28

Alberdi (Azpeitia).

943 815974

16-26-31

Aranburu (Azpeitia).

943 811350

GAUEZ

1-6-12-17-18-23-27-29

Beristain (Azpeitia).

943 811949

2-8-14-20

Eizagirre (Azpeitia).

943 811274

3-4-9-15-21-30

Jacome (Azpeitia).

943 080258

5-10-11-16-22-26-31

Aranburu (Azpeitia).

943 811350

7-13-19-24-25-28

Alberdi (Azpeitia).

943 815974

EGUNEZ

� � �FARMAZIAK (MAIATZA)� � � � � � � � � � � � � � � � � � � �

LARRIALDIAK

112

�ORIENTAZIO ZENTROA.Sindikatu Zaharreko hirugarren solairuandago Enplegu Orientazio zentroa.Banakako orientazioaz gain, lan-eskaintza aukeren eta ikastaroeninguruko informazioa ematen dute.

ODOL-EMAILEAK

Martxoaren 26an izango

dute hitzordua, 17:00etatik

21:00etara, anbulatorioan.

� � �GARRAIOA� � � � � � � � � � � � � � � � � � � �

ALDALUR 943 85 27 18

EUSKO TREN 902 54 32 10

GUIPUZCOANA 943 85 11 59

PESA 943 21 26 99

PIPER ELKARTEA 943 85 25 87

TAXIAK 943 81 13 07

� � �autobusen ordutegi osoa:

www.uztarria.com/azpeitia/

autobusak

� � �ORDUTEGIAK� � � � � � � � � � � � � � � � � � � �

� � �ERABILGARRI� � � � � � � � � � � � � � � � � � � �

jakiteko � � � � � � � � � zerbitzua36

TOKI PUBLIKOAK

Udaletxea 15 72 00

Udaltzaingoa 15 13 13

Suhiltzaileak 112

Azpeitia Lantzen 15 71 83

Iraurgi Lantzen 85 11 00

Nekazal Bulegoa 81 24 85

Iturritxiki Ludoteka 15 11 79

Zapo Txoko / GIB 15 71 61

Lanbide 15 04 02

Kiroldegia 81 30 69

Igerilekua 81 41 21

Ertzaintza-Azkoitia 0837 80

Baigera I 81 51 71

Baigera II 81 23 89

Epaitegia 02 51 91

Ingurumen Etxea 81 24 48

OSASUNA

Anbulatorioa 0254 00

Anbulator. larrialdiak 02 54 01

Eguneko zentroa 15 74 96

Asepeyo 8144 00

Gurutze Gorria 85 32 97

DYA-Donostia 46 46 22

KOMUNIKABIDEAK

Uztarria 15 03 58

Hitza (Azpeitia) 81 38 41

Hitza (Zarautz) 8900 17

Azpeitian Zer? 080688

Erlo Telebista (Azpeitia) 81 53 35

Berria 943 30 40 30

Gara 943 31 69 99

Noticias (berriemailea) 687 60 50 06

DV (berriemailea) 610 81 29 12

Argia 943 37 15 45

Arrate Irratia 943 12 01 73

Euskadi Irratia 943 01 23 00

ETB 943 01 17 05

ALDERDI POLITIKOAK

Bildu 15 72 00

EAJ 81 55 70

Sortu 15 72 00

EA 81 00 11

Aralar 647 42 59 95

Hamaikabat 15 72 00

SINDIKATUAK

ELA 81 34 46

LAB 15 13 56

EHNE 81 39 28

KULTURA-EUSKARA

Sanagustin 10 52 20

Kultur Mahaia 674 16 56 84

Euskara Patronatoa 81 45 18

Udal Euskaltegia 81 19 47

AEK 15 10 89

EHE 15 10 89

Udal Liburutegia 15 71 95

Loiolako Liburutegia 8165 08

Kontseilua 943 59 12 00

Bai Euskarari 902 43 00 26

IKASTETXEAK

Iraurgi 81 02 10

Iraurgi (Betharram) 81 16 68

Iraurgi (Milagrosa) 8163 80

Iraurgi (Jesuitinak) 81 22 49

Ikasberri 15 12 46

Karmelo Etxegarai 81 26 97

Urola BHI 15 02 28

Uztaro 81 31 90

BESTERIK

Xoxoteko aterpea 58 10 07

Eregi 943 08 06 88

1. Mendizabal abioian, bere postuan eserita.2. Loiuko aireportuan. 3. Abioiko kabinan,pilotuaren tokian eserita.

MADDI MENDIZABALhegazkineko laguntzailea

Segurtasunabermatzekogauden gu hor”

Urtebete darama lanean. Orain arteLoiutik abiatuta aritu izan da, baina lasterErroman izango du basea.� Mailo Oiarzabal

“

Zer ikasi behar da azafata be-zala aritzeko? Turismo ikasi ninan, baina ez zeukan zerikusi-rik. Lau hilabeteko ikastaroa egin ninan Bil-bon. Hortik bideratzen haute, orientatzailebaten bidez, konpainietara. Zorte handiaizan ninan: ikastaroa bukatu, Vueling-era es-kaera bidali eta segituen hartu ninditenan.Negua hunan eta, hegaldi gutxiago zituzte-nez, sei hilabete egon nindunan hasteko zai. Txikitatik al datorkin lanbide honeta-rako joera, ala geroko kontua izandun? Batxilergoa bukatu eta Ingalaterrara joannindunan bizitzera. Hango nire nagusiarenemaztea azafata hunan eta hark kontatzen zi-tuenak entzunez, asko gustatu zitzaidanan.Ez naun batere errutina zalea eta niretzakoneurri-neurrikoa iruditzen zitzaidanan. Bidaiatzea, leku berriak ezagutzea...horiekin lotzen dun zuen lana, kanpo-tik ikusita. Barrutik, zer nabarmen-duko hunake? Jendeak gure lanbidea glamourrarekin lo-tzen din, baina baita zera ere, horretatik ez

din ezer. Gu segurtasuna bermatzeko gau-den hor, gainerako guztia bigarren mailanzagon; abioiak ezin ditun gu gabe hegatu.Leku berriak ezagutzearena, berriz, ibilbideluzeak egin ezkero aukeraren bat izan deza-ken. Gu, adibidez, normalean ez gaitun abioi-tik ateratzen.Egun berean zenbat hegaldi egin di-tzakezue? Legez, gehienez hamabi orduko lanaldiaegin zezakenagu. Ordu horien barruan, he-galdien distantziaren arabera aldatzen dunkopurua, baina normalena egun batean lauhegaldi egitea izan ohi dun. Lanaldiko sei he-galdi baino gehiago ezin ditinagu egin.Nolakoa dun hire lan egun bat? Lehen hegaldia baino berrogei minutu lehe-nago iristen naun. Lau laguntzaile izaten gai-tun, bakoitzak postu bat izaten dinagu abioibarruan, baina ez beti postu bera. Orduan,egunero errepasatu behar izaten dinagu jar-dunbide eta segurtasun protokoloa. Hegal-dian bertan, normalean lan gutxi izaten dina-gu. Jendeak ikusten duen horixe eta, noski,adi egotea.�

1

2

3

hi heu � � � � � � � � � jakiteko 37

E gun batean, eskutitzajaso nuen. Urrutitik zetorren, herritik. Aita hi-lobi ertzean arimak egiten ari omen zen, hobenuela azkar ibili bizirik ikusi nahi banuen. Nikez nuen Kuba utzi nahi. Nagusiaren iritziz,joan egin behar nuen, etxekoen ondoan egon‘zaharrari’ garaia iristen zitzaionean. Joanegingo nintzela erabaki genuen, baina itzule-rako ateak zabalik utziz. Bidaia harexek urruti-ratu ninduen Kubatik betiko, harexek emangozidan Che Guevararekin azkeneko aldiz hitzegiteko aukera. (...)

Oso argi eta berritsu hartu ninduen. Bisita-ren arrazoia azaldu nionean, iraultzaile gogo-rrak, legea zorrotz bete behar zuenak, tatxarikgabeko justiziaren zaleak, zigor eredugarria-ren aldekoak, galdetu zidan: ‘Eta zenbat dirulapurtu nahiko zenioke gobernuari?’. ‘Egiaesan, lapurtu, jainkoaren izenean!, lapurtu,ezta xemeikorik ere. Eskatu, bai, legeak esa-ten duen hirurehun pesoak eta, azpitik, go-bernuak azpikorik onartzen badit, beste hain-beste’. ‘Eskura al dituzu bostehun pesoak?Horraino onartuko dizut’. ‘Aldean daramatzat’.‘Emazkidazu pesoak, eta bostehun dolaremango dizkizut nik’. ‘Eta ez al nauzu kartze-lara sartuko zu erosten saiatzeagatik?’. ‘Hori-xe egin beharko nuke, ezta? Zuk zeuk esanduzu... baina horrela ikusiko duzu iraultzaknolako bihotzarekin lan egiten duen’.

Haren osasunaren gainean hitz egin ge-nuen, Kubara itzultzeko asmoa nuela, iraul-tzaren norabidea gustatzen zitzaidala bai etaez, berari bezalaxe, gauza batzuk gustatzenzitzaizkiola eta beste batzuk ez.

GalderaJaikitzen hasi nintzenean bostekoa eman etaagurtzeko, galdera egin zidan, galdera bat,egin zidanetik berrogeita sei urte igaro dire-nean, eta Boliviatik abentura zoritxarreko har-tan hil zutenetik hogeita hamahiru urte igarodirenean, oraindik erre egiten didana. ‘Noladefinitu, zein izen eman elkar ezagutu dugu-

Javier Arzuaga, Che Guevara

� � �‘Nola definitu, zein izeneman elkar ezagutudugunetik zuk eta biok izandugun harremanari?’

� � � � � � � � � � � � � � � �miel a. elustondo� � �

netik zuk eta biok izan dugun harremanari?’.Begira geratu nintzaion, guztiz harrituta. Eznuen berehala horrelakorik pentsatuko.‘Adiskidetasuna, esango zenuke?’. Nire eran-tzunaren zain egon zen, begiak –orratzak be-zain zorrotzak–, nireetan tinkatuta. ‘Nik esan-go nuke adiskidetasun moduko bat izan dela,bide horretan zela, baina ez nuke esangoadiskidetasuna guztiz gauzatu denik’. ‘Egia–esan zuen Chek–, ez gara adiskide izan, zukzeure espaloira eraman nahi ninduzun, bainaporrot egin zenuen. Nik ere neure aldera eka-rri nahi zintudan, baina porrot egin nuen. Hu-rrena bata bestearen aurrean gertatzen gare-nean ez dugu oraingo maskararik ibiliko, etaelkarren etsai izango gara’. Hotzikara izannuen burutik oinetaraino. Erantzun eginbehar nion, baina ez nekien zer esan. Elkarribegira segitu genuen. Zin egingo nuke ez ge-

nuela etsai begirasunik. Elkarri bosteko-a’eman eta bulegotik irten nintzen.

‘Ondo ibili’, esan zidan. ‘Zorte on’,erantzun nion”.

(Javier Arzuaga, Che Gueva-raren kapilauaren La galera dela muerte liburutik).�

iritzia � � � � � � � � �38