GUIA SINDICAL DE PREVENCIÓN DO CONSUMO DE...

GUIA SINDICAL DE PREVENCIÓN DO CONSUMO DESUSTANCIAS PSICOACTIVAS NO EIDO LABORAL

Redacción e realización: Oficina Técnica de Prevención de Riscos Laborais:de UGT Galicia(www.prl.ugtgalicia.org).

Víctor Fernádez PrietoMar López FariñaCarlos Bellas Cebreiro

Deseño, maquetación e produción:UGT Galicia

Imprime:Copinova Dixital

Depósito Legal: C 2452-2011

UGT GaliciaMiguel Ferro Caaveiro 12 3º15707 Santiago de Compostela981 57 71 [email protected]

ÍNDICE

PRESENTACIÓN

1. CONCEPTOS BÁSICOS DE DROGODEPENDENCIA

UNHA APROXIMACIÓN Á DEFINICIÓN DE DROGAE DROGADICCIÓNOUTROS CONCEPTOS RELACIONADOS COA DROGADICCIÓNTIPOS DE CONSUMO DAS DROGAS

2. CLASIFICACIÓN DAS DROGAS

3. FACTORES NO TRABALLO PREDISPONENTES AO CONSUMO DE DROGAS

CONDICIÓNS AMBIENTAISCONDICIÓNS DE ORGANIZACIÓN DO TRABALLOOUTRAS CONDICIÓNS PSICOSOCIAIS E DE ORGANIZACIÓN

4. PREVENCIÓN NO ÁMBITO LABORAL

COMO O FACEMOS?NEGOCIACIÓN COLECTIVAPLAN DE INTERVENCION NA EMPRESA

5. ONDE ACUDIRO PROCESO ASISTENCIALUNIDADES DE ATENCIÓN AO DROGODEPENDENTE

5

PRESENTACIÓN

As drogodependencias no lugar de traballo deben ser tratadas como unhacuestión de saúde. Habemos de ter en conta que os aspectos relativos ás con-dicións de traballo han de ser tratados desde a Lei de Prevención de Riscos La-borais e que as actuacións relacionadas coa intervención das drogodependenciasno lugar de traballo han de ser contempladas desde un enfoque máis amplo dasaúde e referidos á Lei 14/1986 Xeneral de Sanidade.

Unha das actividades fundamentais do sistema sanitario é a realizaciónde estudos epidemiolóxicos necesarios para orientar con maior eficacia aprevención dos riscos para a saúde. Este principio concrétase no artigo 21da Lei de Sanidade en materia de Saúde Laboral, que expón, que desde asáreas de saúde desenvolveranse as accións sanitarias no ámbito da SaúdeLaboral -entre elas as drogodependencias-.

A inseguridade laboral, pola súa propia natureza é unha fonte xeradora de ten-sión, principalmente pola dificultade de realizar plans de vida a longo prazo (com-prar unha vivenda, ter familia...), o cal supón un elemento de clara deterioración dacalidade de vida do traballador/a. As persoas traballadoras sometidas a contratosde curta duración ou eventuais, chegan a aceptar en moitos casos condiciones detraballo penosas, insalubres e perigosas por medo a perder o traballo.

As expectativas negativas de futuro e a tensión da inseguridade no em-prego afecta non só ao traballador/a senón a toda a familia, podendo deri-var en enfermidades como depresión, alteracións mentais, etc., que a súavez constitúen un factor de risco de consumo de alcol e outras drogas.

A prevención pasa por fomentar o emprego estable, primando o contrato in-definido sobre o temporal e aumentar as coberturas sociais por desemprego.

A estabilidade que ofrece un emprego é a miúdo un factor importantepara facilitar a superación dos problemas relacionados co consumo de alcolou de drogas.

Por esta razón, todos debemos ter presente o papel especial que o lugar detraballo pode desempeñar para axudar ás persoas que teñen estes problemas.

Nesta liña convén referirse ao que se coñece como Responsabilidade SocialEmpresarial. Con ela alúdese ao conxunto de obrigacións e compromisos, legaise éticos, tanto nacionais como internacionais, que se derivan do impacto que aactividade das empresas producen nos ámbitos social, laboral, ambiental e dosdereitos humanos. Podemos considerar socialmente responsable ás empresasque utilizan o despedimento como saída única ante un problema de drogode-pendencia?. Nas empresas deben deseñarse accións encamiñadas a desenvol-

7

8ver accións de información, formación e sensibilización enmarcadas dentro daeducación para a saúde, dirixidas ao conxunto do persoal, para promover cam-bios de actitudes cara á demanda das drogas e o seu consumo, capacitaciónpara o afrontamento da tensión, etc.

No mundo laboral existen determinados factores de risco que, de non co-rrixirse poden potenciar o consumo de drogas entre as persoas traballado-ras. A sobrecarga de traballo, a tensión e os ambientes insalubres sonexemplos significativos, entre outros moitos, dos factores que poden inducirao consumo de sustancias.

É importante que as empresas consideren a necesidade de previr e tra-tar os riscos asociados á dependencia do alcol, as drogas e os medicamen-tos. Debemos analizar e ter en conta os efectos que provoca o consumo desustancias por parte dos traballadores/as como outro risco laboral máis áhora de desencadear posibles accidentes laborais.

Estes riscos han de previrse e deben ser obxecto de medidas específicas.A solución dos riscos asociados ao consumo de sustancias non pasa polaadopción de medidas represivas nin coercitivas, senón pola creación de cli-mas saudables nas empresas, dentro do concepto global de saúde laboral.

Por outra banda as accións en materia de drogodependencias nas empre-sas, deben estar inmersas dentro dun Plan de Prevención e Rehabilitación. A for-mulación sindical para solucionar este problema precisa da creación de climassaudables na empresa; dunha negociación colectiva eficaz; e da participaciónsindical nos recoñecementos médicos da vixilancia da saúde.

As actuacións preventivas no tratamento das drogodependencias no ám-bito laboral han de encamiñarse a:

- A intervención sobre as condicións de traballo e a eliminación dos fac-tores de riscos -prevención primaria- que son causa dos efectos daniños-sobrecargas, tensión, etc.- que levan ao traballador/a a adoptar actitudesevasivas (consumo escapista de sustancias) ou de afrontamento (drogaspara render máis e mellor).

Cómpre identificar e determinar os factores de riscos e as medidas pre-ventivas necesarias que diminúan na empresa a probabilidade de con-sumo de drogas. O punto de partida para o desenvolvemento dun Plande Prevención e Rehabilitación en Drogodependencias atopámolo na Ava-liación de Riscos Laborais que consideraría o factor das drogodependen-cias na estimación das consecuencias dos Perigos. A avaliación de riscose a súa posterior planificación, tal e como establece o Artigo 23 da LPRL,han de quedar documentadas.

- Accións dirixidas a colectivos e persoas individuais. Estas medidas in-clúen as preventivas, as terapéutico-asistenciais e as rehabilitadoras -pre-vención primaria, secundaria e terciaria- en horarios compatibles coa

9xornada laboral. En liña coa OIT reivindicarase o mantemento do postode traballo e os dereitos laborais adquiridos polo traballador.

Esta Guía que vos presentamos pretende ser un instrumento de axudaque vos poida servir no voso traballo diario, é a nosa pretensión porque cre-mos no labor preventivo que se realiza nas empresas coa colaboración darepresentación dos traballadores e das traballadoras, especialmente polotraballo que facedes os delegados e as delegadas de prevención.

SECRETARÍA DE SAÚDE LABORAL E MEDIO AMBIENTE DE UGT GALICIA

1.- CONCEPTOS BÁSICOS DE DROGODEPENDENCIA

UNHA APROXIMACIÓN Á DEFINICIÓN DE DROGA E DROGADICCIÓN

En adiccións, as drogas son as sustancias cuxo consumo pode producirdependencia, estimulación, alucinación ou depresión do sistema nerviosocentral (SNC), e como resultado carrexan trastornos na función do xuízo, docomportamento e do ánimo da persoa afectada.

Droga, é, entón; toda sustancia capaz de alterar o organismo e a súa ac-ción psíquica exércea sobre a conduta, a percepción e a conciencia. A de-pendencia da droga é o consumo excesivo, compulsivo, persistente e diariode toda sustancia tóxica.

Outro concepto a ter en conta é o da organización Mundial da Saúde(OMS), conforme o cal a droga é: “toda sustancia que, introducida no orga-nismo por calquera vía de administración pode alterar dalgún modo o Sis-tema Nervioso Central do individuo e ademais é susceptible de creardependencia xa sexa psicolóxica ou física…”

A drogadicción, pola súa banda, é unha enfermidade que se caracterizapola súa cronicidade, a súa progresividade e polas chamadas recaídas.

A drogadicción trae aparellados problemas físicos, psicolóxicos, sociaise económicos. Podemos dicir que a drogadicción é o estado psíquico e ásveces físico caracterizado pola interacción entre persoas e drogas. Causamodificacións do comportamento, e outras reaccións que comprenden sem-pre un impulso irreprimible a tomar a droga en forma continua ou periódicaco fin de experimentar os seus efectos psíquicos e ademais para evitar omalestar producido pola privación.

Dicimos dependencia a unha droga cando nos referimos ao seu uso com-pulsivo con dependencia física e psíquica. Coa dependencia física presén-tase a chamada Síndrome de Abstinencia ao deixar de consumir esa droga.

De acordo á definición da OMS, a drogodependencia é: “un estado deintoxicación periódico ou crónico, nocivo para o individuo e a sociedade, pro-vocado polo consumo repetido dun fármaco natural ou sintético”.

Xa que logo, a drogadicción está caracterizada por:

- Un desexo irresistible (compulsión) a continuar procurándose a sus-tancia.

11

- Tendencia a incrementar a dose (tolerancia).

- Aparición de dependencia física e ou psíquica segundo a sustanciaconsumida.

Os factores que inflúen á hora de que poida xerarse unha dependenciason:

- Características persoais e antecedentes.

- Natureza da contorna sociocultural xeneral e inmediata.

- Os efectos sobre o organismo da sustancia, tendo en conta a cantidadeutilizada, a frecuencia do uso e a vía de administración.

OUTROS CONCEPTOS RELACIONADOS COA DROGADICCIÓN

Para o achegamento ás drogodependencias, como noutras materias,existen uns termos específicos cuxo significado tamén é necesario coñecer.Neste apartado definiremos os conceptos máis comunmente utilizadoscando se traballa en drogodependencias para poder facer un uso precisodos mesmos.

DESINTOXICACIÓN: consiste na desaparición do organismo de todovestixio da sustancia consumida unha vez interrompido o consumo damesma, volvendo o organismo ao seu estado normal de funcionamento. Operíodo de desintoxicación física é variable para cada droga.

DEPENDENCIA FÍSICA: estado fisiolóxico alterado, que se manifestacando se suprime bruscamente o consumo da droga, podendo aparecer in-tensos trastornos físicos, como a chamada síndrome de abstinencia aguda,e que desaparecen cando se renova o consumo da mesma. Úsase fre-cuentemente como sinónimo de adicción.

DEPENDENCIA PSÍQUICA: necesidade irreprimible de buscar, obter ereiniciar o consumo da sustancia de forma regular ou continuada, para pro-ducir pracer ou evitar o malestar, a pesar dos custos persoais que iso leve.Utilízase como sinónimo de hábito, é dicir, conduta repetitiva, motivada nunprincipio pola falta de sustancia no corpo e posteriormente pola exposicióna estímulos e condutas que recordan o consumo.

DESHABITUACIÓN: consiste nun proceso polo cal a persoa consegue con-trolar ou eliminar o desexo vehemente de consumir a sustancia e regular e ou mo-dificar as causas que lle incitan ao consumo ou que manteñen o mesmo.

12

MEDICAMENTOS: son sustancias orientadas a usos terapéuticos, é dicir,aquelas sustancias utilizadas para previr, e curar unha enfermidade ou con-trolar ritmos biolóxicos, sempre con fins médicos e orientación sanitaria. Exis-ten medicamentos psicótropos como os tranquilizantes, barbitúricos ououtros.

REINSERCIÓN: é a integración do antigo drogodependente na socie-dade, de forma similar a calquera outro individuo. Aínda que a deshabitua-ción e a reinserción teñen diferente significado, adoitan superporse napráctica.

RECAÍDA: é a situación na que un drogodependente que optara pola absti-nencia volve consumir droga. Son frecuentes e hanse de valorar adecuadamente,xa que moitas veces non significan un retorno á situación anterior. Cando se de-teñen adecuadamente, poden representar unha reafirmación na abstinencia.

SÍNDROME DE ABSTINENCIA: conxunto de síntomas e signos des-agradables de carácter físico e psicolóxico, que aparecen cando, de formabrusca, déixase de consumir a droga que se tomaba habitualmente e da quese é dependente.

É específico de cada droga e expresa un cadro de carácter contrario aoproducido pola droga. A síndrome de abstinencia producida pola heroína éo máis evidente e característico aínda que é con todo o producido polo alcol,o que reviste máis gravidade, xa que adoita requirir hospitalización e é o queprovoca máis mortes.

SOBREDOSE: consumo dunha sustancia nunha cantidade maior á quetolera o organismo nun curto espazo de tempo (intoxicación aguda). Podechegar a causar a morte nos casos en que non se atenda con rapidez. A so-bredose non é só o consumo dunha dose alta; unha reacción tóxica a unhadroga tamén se considera sobredose. A reacción dunha mesma dose de-pende das características do consumidor.

TOLERANCIA: proceso polo cal o organismo habitúase ao uso conti-nuado dunha sustancia, co que para conseguir os mesmos efectos a nivelorgánico ou psicolóxico que se alcanzaban anteriormente cunha dose mí-nima, agora o individuo debe tomar unha dose maior. Desta forma o orga-nismo require cada vez e progresivamente unha maior cantidade de droga.

TOLERANCIA CRUZADA: fenómeno polo cal a administración repetidadunha sustancia provoca tolerancia non só a esa droga senón tamén a outrado mesmo tipo, ou ás veces, doutro grupo farmacolóxico.

USO E ABUSO (Risco de uso): por uso entendemos aquela modalidade deconsumo na que, polo tipo dos sustancia consumida, pola cantidade, ou polascircunstancias nas que se produce o consumo, non leva consecuencias nega-tivas inmediatas sobre a persoa. O abuso de drogas significa un uso inade-cuado, susceptible de danar física, psíquica e ou socialmente á persoa.

13

TIPOS DE CONSUMO DAS DROGAS

Entre os diferentes tipos de consumo de drogas podemos sinalar os se-guintes:

CONSUMO EXPERIMENTAL: consumo fortuíto durante un período detempo moi limitado. A droga pódese probar unha vez ou ata varias, pero xanon se volve a consumir. É un patrón inicial e común a todas as drogas.

CONSUMO OCASIONAL: consumo intermitente. Neste caso a persoadiscrimina cal é o tipo de droga que prefire e onde quere usala. Se esta cir-cunstancia dáse con frecuencia, aumenta o perigo de desenvolver unha dro-godependencia. Nesta categoría poderían incluírse os consumos abusivosde determinadas sustancias (alcol, drogas de sínteses…) centrados nos finsde semana.

CONSUMO HABITUAL: consumo diario. Nalgúns casos pode darse cundobre propósito, aliviar o malestar psicoorgánico que a persoa padece (de-pendencia física e ou psicolóxica) e manter un rendemento (caso dos con-sumidores diarios de cocaína). Existen outras alteracións menores docomportamento. Este tipo de consumo pode producir no consumidor a ne-cesidade de dedicar gran parte do seu tempo a pensar na droga, buscala eauto administrala.

COMPULSIVO: consumo moi intenso, varias veces ao día. O consumi-dor ten unha incapacidade de enfrontarse aos problemas básicos da vidadiaria. A súa vida vira en torno ao consumo da sustancia, aparecendo sínto-mas claros de abstinencia que desaparecen ao deixar de consumir.

A sobredose é un cadro de intoxicación aguda producido polo consumodunha dose superior á tolerada habitualmente. A importancia da sobredoseradica tanto nos efectos imprevisibles sobre o comportamento como na po-sibilidade de afectar gravemente ao organismo.

14

2. CLASIFICACIÓN DAS DROGAS

Existen diferentes posibilidades á hora de realizar clasificacións sobre asdrogas.

Inicialmente, e antes de describir as drogas en función a unha clasifica-ción, podemos distinguir:

CLASIFICACIÓN COMÚN: clasificación que se atopa en moitos textos eque está presente na linguaxe popular.

Divide ás drogas en duras e brandas. Este criterio pouco preciso xerapouco consenso entre os especialistas, xa que o consideran erróneo e pro-vocador de equívocos graves.

CLASIFICACIÓN SOCIOLÓXICA: a división das drogas en legais e ile-gais é sobradamente coñecida.

Trátase de distinguir entre as sustancias respecto das cales a sociedadeé permisiva e aquelas cuxo tráfico e consumo é penalizado pola lei. Cada so-ciedade elabora as súas propias leis, en conformidade coa súa historia, tra-dicións e organización sociopolítica, o cal supón que a posible división nonsexa válida universalmente, dada a disparidade de criterios xurídico−penaisentre os diversos países.

CLASIFICACIÓN ATENDENDO A SÚA ORIXE: desde esta perspectiva,atopámonos con drogas naturais, drogas sintéticas e drogas semisintéticas.

CLASIFICACIÓN CLÍNICA: esta clasificación realízase en función dastransformacións que os principios psicoactivos exercen sobre o sistema ner-vioso central. En definitiva, trátase de ordenar as sustancias polos efectosque producen no organismo.

Como citabamos anteriormente, existen distintas posibilidades de clasificar asdrogas; a continuación referirémonos á máis didáctica, que é aquela que está ba-seada nas manifestacións clínicas que producen as drogas na conduta polosseus efectos sobre o Sistema Nervioso Central (SNC) ao ser administradas:

Drogas depresoras da actividade do SNC: diminúen ou bloquean a ac-tividade e as funcións.

Adoitan inducir sedación, somnolencia, enlentecimento das reaccións eredución da frecuencia cardíaca e respiratoria; en doses baixas e a curtoprazo, poden producir excitación e estimulación.

15

16As máis importantes deste grupo son:

- Alcol.- Ansiolíticos ou tranquilizantes (valium, tranxilium...).- Hipnóticos (barbitúricos e non barbitúricos): inductores do soño.- Opiáceos (opio e derivados: heroína, morfina, metadona).

Drogas estimulantes da actividade do SNC: aumentan a actividade.Adoitan aumentar o nivel de atención e vixilia; poden producir unha sensa-ción subxectiva de maior rendemento físico e mental e reducir o apetito.

Entre elas podemos destacar:

- Estimulantes maiores:Anfetaminas.Cocaína.

- Estimulantes menores:Nicotina.Xantinas (cafeína, teína…).

Drogas perturbadoras da actividade do SNC: distorsionan a percep-ción e a actividade. Adoitan producir alteracións nas funcións psíquicas bá-sicas, dificultade de concentración, atención, razoamento e memoria; podenproducir, ademais, alteracións nas percepcións, xeralmente de tipo es-pazo−temporal.

Os seus efectos varían amplamente e poden ser impredicibles. Entre elaspodemos sinalar:

- Alucinóxenos: LSD, mescalina…- Derivados do cannabis: (haxix, marihuana).- Disolventes e sustancias volátiles (acetato, benceno, cetonas, éter…).- Drogas de sínteses (MDMA ou éxtases, ketamina, GHB).

AS SUSTANCIAS DEPRESORAS DO SISTEMA NERVIOSO CENTRAL

O ALCOL

Características da sustancia

O alcol, aínda que aparente-mente estimulante, ten unefecto depresor sobre o sis-tema nervioso central.

Inicialmente, e non a dosesaltas, produce sensación de eu-foria, optimismo, deshinibición,xerando ademais unha sensa-ción de maior soltura corporal everbal. Rebaixa á vez o nivel deautocontrol e autocrítica o quefacilita a animación en situa-cións de celebración ou defesta.

Metabolismo do alcol

Salvo en raras ocasións enque o etanol (principal compo-ñente das bebidas alcohólicas)inhálase tras vaporizar bebidasalcohólicas, o alcol inxírese porvía oral. A absorción do alcol émoi rápida. Absórbese nun 20% no estómago e nun 80% no intestino del-gado, de onde pasa ao sangue. Por iso é polo que todo aquilo que facilite opaso do alcol inxerido ao intestino (estómago baleiro, bebidas carbónicas,etc.) acelera a absorción, dando lugar a un nivel máis alto e máis rápido dealcoholemia. Polo tanto, é certo que beber en xaxún ten un efecto embria-gante maior e máis rápido. Do 5 ao 10% do etanol absorbido elimínase poloaire expirado, os ouriños e a suor. O resto é metabolizado nos órganos in-ternos, especialmente no fígado.

A taxa de alcol en sangue ou grao de alcoholemia fai referencia aos gra-mos de alcol por litro de sangue. Iso vai depender, entre outras cousas, dacantidade e gradación do alcol que se tome, do peso (a mesma cantidade dealcol ten mais efecto nunha persoa que pese pouco), do sexo (unha mesmacantidade ten máis efecto nunha muller que nun home), da rapidez con quebebe (a mesma cantidade de alcol bebida rápido ten máis efecto) e de se secomeu ou non previamente (se se ten comida no estómago o alcol pasa máisamodo ao sangue, reducíndose en certa medida o seu efecto). A combina-ción con bebidas carbónicas (tónica, cola, etc.), acelera a intoxicación.

17

TAXA DE ALCOHOLEMIA EFECTOS MG/L DE AIRE EXPIRADO

0,25 mg/l Euforia. Sobrevaloración dasfacultades e diminución dos reflexos.

0,5 mg/l Deshinibición e dificultades para falar e coordinar movementos.

0,75 mg/l Embriaguez, con perda do control das facultades superiores.

1 mg/l Descoordinación do fala e da marcha. Visión dobre

1,5 mg/l Estado de apatía e somnolencia

2 mg/l Coma

2,5 mg/l Morte por parálise dos centros respiratorios e vasomotor

No noso país prodúcense ao redor de 12.000 mortes ao ano -algo máis de 30mortes ao día- por causas directamente vinculadas ao consumo de alcol.

Efectos na condución

Non se debe esquecer que o consumo de alcol afecta directamente na-quelas profesións que implican a condución dun vehículo (guindastres, au-tobuses, camións, etc.).

En concreto, cunha taxa de alcoholemia de 0,2 gramos de alcol en sangue o20% dos condutores acusa unha certa diminución de reflexos e o risco de acci-dente mortal multiplícase por 1,45. Até 0,5 gramos comezan a apreciarse de formaincorrecta as distancias e as velocidades. Por iso, o risco de provocar un accidentemortal multiplícase por 2,53. Cunha taxa de 0,8 gramos a euforia é grande, cunhasensación de rendemento mellorado, e alárganse claramente os tempos de reac-ción do condutor. As alteracións específicas máis frecuentes son as seguintes: oancho das beiravías vese nunha magnitude diferente da real; a percepción sofredesaxustes; os adiantamentos fanse a destempo; e, por último, as decisións ten-den a ser inapropiadas. Por todo iso, o risco de accidente mortal multiplícase por4,42. Finalmente, cunha taxa de 1,4 gramos a embriaguez ponse de manifesto e acondución é claramente temeraria: o risco dun accidente mortal multiplícase por 16.

Efectos do alcol

Aos poucos minutos de beber alcol, este pasa ao sangue, onde podechegar a manterse ata 18 horas. Aínda que o seu consumo afecta a todo ocorpo, onde máis dano ocasiona é no fígado e no cerebro. Un consumo ex-cesivo desta sustancia produce acidez de estómago, vómitos, diarrea, des-censo da temperatura corporal, sede, dor de cabeza, deshidratación e, se aintoxicación é elevada, problemas respiratorios, que poden levar ao estadode coma (coma etílico).

18

No caso de un consumo elevado e continuado, vanse a intensificar considera-blemente os efectos aos que antes se facía referencia. Algúns deles poden des-aparecer cando deixa de beber, pero en cambio outros poden xa ter difícil tratamento.

O alcol crea dependencia física e psíquica, ten unha forte tolerancia e asíndrome de abstinencia é especialmente perigoso. Un alcohólico non debedeixar de beber sen control sanitario. A síndrome de abstinencia do alcohó-lico cando adopta as características do “Delirium Tremens” (tremores e alu-cinacións), pode chegar a ser mortal.

Efectos psicolóxicos

O alcol afecta aos sentimentos, a reflexión, a memoria, a atención, etc.

Trátase dunha sustancia depresora, polo que vai producir relaxación,soño. Produce alteracións sensoriais (dificultade para a medición de distan-cia e velocidade, problemas na acomodación da vista aos cambios de luz,deslumbramentos, etc.). O seu consumo continuado provoca irritabilidade,agresividade, insomnio, confusión, delirios e alucinacións con ideas de per-secución que poden derivar en demencia.

Efectos sociais

No ámbito familiar, un alto grao de alcoholismo nun dos seus membros,adoita levar á desorganización e á aparición de crise, malos tratos, pelexas,rifas, etc. A nivel laboral, a patoloxía alcohólica produce absentismo, inesta-bilidade laboral e aumento do número de accidentes. No plano social, asó-ciase a condutas delitivas, alteracións da orde, homicidios e suicidios.

No ámbito laboral, o alcol facilita un falso estado de euforia, seguridadee confianza en si mesmo que implican unha sobrevaloración da propia ca-pacidade e unha baixa estimación dos riscos. Como depresor do SistemaNervioso Central a súa acción pode finalizar nun aumento da fatiga físicacon alteracións perceptivas, da atención e do manexo da información.

O uso/abuso do alcol dá lugar a dificultades no manexo e condución devehículos e de calquera tipo de maquinaria, así como problemas con com-pañeiros, mandos intermedios e o público e, en xeral todo aquilo que requiracertas doses de atención e reacción..

Outros efectos que tamén inciden na actividade laboral son dificultadesnos traballos en sitios pechados e con altas temperaturas, problemas nas re-lacións cos compañeiros, resaca: asociada en ocasións a cefaleas, náuseas,fotofobia (sensibilidade á luz de 24/48 h).

O alcoholismo é un problema sanitario na maior parte dos países do mundo. Os pro-blemas médicos e sociais que iso representa son incalculables. Desde accidentes detráfico, accidentes laborais, ata o cancro, pasando por unha ampla gama de afecciónssomáticas e psíquicas, teñen a súa razón primeira no consumo abusivo de alcol.

19

OS ANSIOLÍTICOS OU TRANQUILIZANTES

Características

Os tranquilizantes, son ungrupo de sustancias emprega-das no tratamento da ansiedadee o insomnio, en substitucióndos barbitúricos que se revela-ron moito máis perigosos e adic-tivos do que se pensabainicialmente.

Un consumo continuado des-tas sustancias non debe inte-rromperse bruscamente, dada agravidade que a súa síndrome deabstinencia pode provocar.

Presentación

Podémolos atopar en formade comprimidos, cápsulas, pílu-las, pingas, bochas, supositoriosou inxectables dependendo decal sexa a sustancia concreta deque se trate.

Modalidades de consumo

A súa administración pode ser oral, intravenosa ou rectal.

Efectos

Os tranquilizantes inducen un estado relaxado sen producir soño nece-sariamente.

Os efectos que aparecen tras un consumo prolongado son:

- Trastornos psíquicos: somnolencia, alteracións da memoria e o xuízoe dificultades de concentración.- Trastornos neurolóxicos: vertixe, ataxia (perturbacións do sistema ner-vioso), disartria (dificultade na articulación das palabras), paresias (pará-lises breves), cefaleas e letargo.- Trastornos gastrointestinales: anorexia (falta normal das ganas paracomer), irritación das mucosas estomacais, irritabilidade intestinal.

Un efecto pouco coñecido dos tranquilizantes e que quen os usan adoi-tan atribuír a outras causas, é o da “resaca” similar á do alcol, que sente

20

unha vez pasaron os seus efectos, o que provoca a inxestión de máis tran-quilizantes para evitar tales molestias, entrando así nun círculo vicioso queleva á dependencia.

No ámbito laboral, afectan á condución de maquinarias e a realizaciónde tarefas complexas. Na conducta xeran uns efectos similares aos que in-duce o alcol, desinhibición, aumento da agresividade.

Algunhas indicacións

Son sustancias que deben consumirse baixo a supervisión do especia-lista. En calquera caso o seu uso desaconséllase cando se deben realizar ta-refas que precisan un elevado nivel de atención e concentración (condución,manexo de máquinas complexas…).

Un risco importante que leva o consumo de tranquilizantes fai referenciaá combinación destes produtos con outras drogas (alcol, outros fármacosou calquera droga ilegal), nese caso as posibles consecuencias non só sesuman senón que se multiplican.

HIPNÓTICOS (BARBITÚRICOS E NON BARBITÚRICOS)

Características

Son fármacos inductores dosoño. O seu uso continuado ouexcesivo pode resultar moi tó-xico e adictivo.

O seu uso prolongadocausa dependencia física e psí-quica, e cando se corta brusca-mente a administración, ou sereduce, prodúcese unha sín-drome de abstinencia serio.

Presentación

Os barbitúricos véndense enforma de comprimidos ou cáp-sulas con xel.


Consómense por vía oral aíndaque algúns consumidores disolveno po en auga e inxéctanllo.

21

Efectos

En doses pequenas, os barbitúricos proporcionan alivio ao insomnio, a ansie-dade e a tensión a curto prazo. Ao volver máis lento o funcionamento do sistemanervioso central, os barbitúricos provocan tres efectos principais no organismo: re-ducen o ritmo cardíaco, fan máis lenta e superficial a respiración e baixan a tensión.

A súa influencia sobre a actividade laboral e mais potente que a accióndos tranquilizantes.

OPIÁCEOS (HEROÍNA, MORFINA,…)

Características

A heroína é o analxésico deorixe natural máis poderosoque se coñece, é de 5 a 8veces máis forte que a morfinasendo tamén moito máis adic-tiva que ela, aínda que os seusefectos son máis curtos, o quea converte nunha sustancia al-tamente perigosa.

O abuso da heroína experi-mentou un notable incremento nomundo occidental na pasada dé-cada dos setenta, debido, entreoutros factores, a un cambio nasactitudes cara á droga e cara ásnormas establecidas.

A heroína pode xerar depen-dencia tanto física como psí-quica. Independentemente da víade administración utilizada. A sín-drome de abstinencia faise pre-

sente no momento en que a sustancia non se atopa no organismo na cantidadeá que o mesmo adaptouse e vai ser diferente segundo o individuo e o grao de de-pendencia. Aínda que o proceso pode ser duro, esta síndrome de abstinenciapode superarse sen demasiadas dificultades.

Presentación

En estado puro preséntase como un po cristalino, branco e inodoro.

22

Metabolismo

Absórbese tanto polo tracto dixestivo (inxerindo a droga), como pola mu-cosa nasal e os pulmóns (inhalándoa), sendo maior a absorción se é por víaparenteral e máxima por vía intranasal. No sistema nervioso central atra-vesa a barreira hematoencefálica. A maior cantidade elimínase ás seis horase ás 48 pódese dicir que non queda practicamente nada.

Efectos

O seu consumo produce inicialmente unha euforia pracenteira cun aliviototal das tensións e ansiedades, desaparecendo as sensacións desagrada-bles (fatiga, fame, etc.). Os experimentadores non se converten en depen-dentes a primeira vez que proban a heroína. Pero co seu uso regular, oorganismo adáptase e aumenta a tolerancia ata que apenas se experimen-tan sensacións pracenteiras.

Un dos efectos secundarios da heroína é a inhibición do apetito. Como re-sultado, os usuarios tenden a perder os seus hábitos alimenticios e a des-preocuparse de todo coidado.

Somaticamente aparecen miosis (redución do diámetro da pupila ocular),estreñimento cunha posible desnutrición ao dedicar todo o diñeiro á droga,impotencia, amenorrea, palidez, adelgazamento, abulia para todo aquilo quenon teña relación coa droga, abscesos nas pautas de inxección, hiperten-sión, hepatite, etc.

Os efectos na actividade laboral son unha maior lentitude na actividademotriz e nos procesos intelectuais, somnolencia, redución xeneralizada decalquera actividade, diminución da atención.

AS SUSTANCIAS ESTIMULANTES DO SISTEMA NERVIOSO CENTRAL

A COCAÍNA

Características

A dependencia psicolóxica derivada da cocaína é unha das máis intensasentre as provocadas polas drogas. Durante anos creuse que non causabadependencia física, pero na actualidade describiuse a síndrome de absti-nencia que o seu abuso xera. A maioría dos consumidores recoñecen quenecesitan aumentar progresivamente a dose.

Presentación

Case toda a cocaína que se comercializa na rúa é un po cristalino branco,moi parecida ao sal fino. O po de cocaína obtido logo de procesar as follas de coca

23

ten unha pureza dun 85%, por-centaxe moi superior ao que tencando se vende na rúa, que ha-bitualmente adoita ter un 30% decocaína e o resto complemén-tase con outras sustancias (azu-cres, anestésicos…).

Metabolismo

A cocaína absórbese a tra-vés de todas as mucosas, che-gando á circulación sanguíneae atravesando as barreiras pla-centarias e hemato-encefálica.Metabolízase no mesmoplasma e no fígado. A elimina-ción dáse fundamentalmentepor vía renal, aínda que taménpola saliva, feces e bilis.


A forma máis común de ad-ministrar o clorhidrato de cocaína é “esnifar” a droga polas fosas nasais, procesoque cando se repite durante un longo período pode causar úlceras e perforacióndo tabique nasal. Tamén pode inxectarse, pero é menos frecuente. Para ser fu-mada debe ser transformada, coñecéndose entón como crack, que é o xeito máisrápido de introducir a droga no cerebro, aínda que os efectos poden disiparsenun breve período de tempo.

Outro perigo crecente é a combinación de heroína e cocaína (speedball).Estas son as drogas máis compatibles para un adicto, de maneira que candose dispón das dúas, a mestura é moi probable.

Efectos

Produce un período de intenso benestar, euforia, hiperactividade, maiorsociabilidade. Pero a medida que desaparecen estes efectos, nos consumi-dores crónicos, sobrevén un estado de cansazo e apatía que pode inducir arepetir o consumo.

O consumo de doses elevadas causa insomnio, intensa ansiedade, alu-cinacións, tremores e convulsións. As ilusións paranoicas poden conducir aun comportamento violento. As pupilas dilátanse e aumenta a frecuencia car-díaca e a presión sanguínea.

Entre os problemas orgánicos asociados ao consumo de cocaína pode-mos citar:

24

25- Problemas psiquiátricos: delirio, axitación psicomotriz, ideas paranoi-des, ideas suicidas…- Problemas neurolóxicos: dores de cabeza moi frecuentes, convulsións.- Cardíacos: cardiopatía isquémica, arritmias…- Dixestivos: obstrución intestinal por paquetes ou preservativos recheosde cocaína destinados ao tráfico.

Os casos de sobredoses, por calquera das formas de abuso de cocaína,poden producir importantes disfuncións cardíacas e respiratorias levando aousuario á morte nalgunhas ocasións.

Na actividade laboral inicialmente aumenta o rendemento (maior resis-tencia, euforia). Cando cesa a acción da sustancia, aparecen depresións,ansiedade, irritabilidade, diminución repentina do desempeño laboral, daatención e trastornos do soño. Son traballadores/as con máis susceptibili-dade a accidentarse.

O CRACK

O crack é cocaína procesada; o seu nivel de pureza é moi superior ao da co-caína que se vende na rúa e polo tanto máis perigosa. Ten o aspecto de cristaissemellantes a rocas pequenas. A súa cor varía do amarelo claro ou rosa aobranco. Xeralmente fúmase. O seu efecto inicial é moi intenso, chega en segun-dos, pero é moi breve. Produce unha profunda euforia e exaltación, unha incriblesensación de benestar e poder e un repentino aumento da enerxía.


Mesturar cocaína con outras drogas, ata alcol, é extremadamente perigoso.

AS ANFETAMINAS

Características

Son estimulantes producidos de forma sintética. Foron utilizadas en me-dicamento para o tratamento de moitos trastornos (somnolencia, hiperacti-vidade infantil, epilepsia…) e consumíronse tamén entre os deportistas comosustancias dopantes. Actualmente só se prescriben cando existe unha indi-cación clara, debido aos problemas que o seu abuso pode comportar.

As anfetaminas con destino ao mercado negro, prodúcense xeralmenteen laboratorios clandestinos.

Unha das anfetaminas máis frecuente no mundo das drogas ilícitas é osulfato de anfetamina, coñecido como “speed”.

26A dependencia a estas sustancias é fundamentalmente de tipo psicoló-

xico. Non existe unanimidade no que se refire á súa posible capacidade paraxerar dependencia física. O seu uso prolongado xera tolerancia. Unha so-bredose pode causar a morte.

Presentación

Preséntase en tabletas, cápsulas ou máis comunmente, en po. A sus-tancia presenta un aspecto variable no referente á cor e textura, aínda quenormalmente aparece como un po groso de cor branca sucio.

Metabolismo

As anfetaminas son metabolizadas no fígado. A eliminación, tanto do prin-cipio activo como dos seus metabolitos, ten lugar a través dos ouriños.


Poden consumirse por vía oral, inxectada ou esnifada.

Efectos

As anfetaminas actúan sobre o Sistema Nervioso Central e teñen efec-tos euforizantes. A doses baixas ou moderadas producen euforia, perda dosoño e diminución do apetito, melloría aparente do rendemento físico e in-telectual, aumento do ritmo respiratorio, sequedad de boca e sede, diarreasou estreñimiento, subida da tensión arterial e da temperatura corporal. Adoses altas ou continuadas producen irritabilidade e paranoia, alucinaciónse delirios, paradas respiratorias, arritmias cardíacas e lesións do corazón,convulsións, coma e ata a morte. Outros efectos que poden producir son:suoración, pulso rápido e náuseas.

AS SUSTANCIAS PERTURBADORAS DO SISTEMA NERVIOSO CENTRAL

O LSD


O LSD, (acedo, tripi,…) é o alucinóxeno máis coñecido. Consiste na die-tilamina do ácido lisérxico que pode ser elaborado sinteticamente ou extra-ído a partir dun fungo do cornezuelo do centeo.

Xera unha importante dependencia psicolóxica.

Presentación

Na súa forma pura, o ácidoconsiste en cristais transparen-tes. A forma máis corrente de ato-palo actualmente é impregnadoen pequenos “selos” de papel ab-sorbente, xa que as doses son demicrogramos. Habitualmente pre-séntase en forma de follas dividi-das en selos; cada unha conténalgo máis de cen selos. Cada undeles mide uns cinco milímetros elevan impresa unha figura oudeseño segundo a moda.

Os micropuntos son pílulas di-minutas de cor impregnadas conácido; son menos comúns que osselos. Miden de dous a tres milí-metros de diámetro e poden terdiferentes cores. Polo xeral con-teñen unha alta dose de ácido(desde 25 microgramos ata 250microgramos, suficiente para pro-vocar un trastorno mental temporal ou o equivalente a un colapso nervioso).

Metabolismo

Os alucinóxenos teñen moi boa absorción por vía oral.


O LSD consómese oralmente.

Os efectos

Os efectos do LSD poden ser profundamente agradables ou todo o contrario.

O maior problema é a falta total de prognóstico sobre os seus efectos.Cando o LSD produce experiencias desagradables fálase dunha “mal viaxe“(perda completa do control emocional, desorientación, depresión, vertixe epánico), podendo provocar intentos de suicidio ou demencia.

A nivel físico, algúns dos efectos que produce son: midriasis (dilataciónpupilar), aumento da temperatura corporal e da presión sanguínea, sensa-ción de vertixe, náuseas e somnolencia, debilidade muscular, picores e for-migueos na pel.

27

Os efectos psíquicos son máis importantes. Así pode provocar unha reacciónmegalómana ou sentimento de fortaleza sen limitación, depresión profunda conestados de ánimo de incapacidade e culpabilidade que poden inducir ao suicidio,perturbación paranoica (sentimentos de persecución e angustia) e confusión xeral(alucinacións, ideas irrazoables, perda de orientación).

Todos estes efectos empezan a presentarse 30-40 minutos logo da in-xestión e chegan ao seu máximo ás 4 ou 5 horas. Poden durar entre 8 e 10horas.

OS DERIVADOS DO CANNABIS


O cannabis procede dunhagran planta, a cannabis sativa,que crece nos países cálidos esecos. O THC (tetrahidrocan-nabinol) é o principal principioactivo da planta. A súa concen-tración nas diferentes prepara-cións cambiaconsiderablemente depen-dendo delas e ata das zonasonde é cultivada e dos coida-dos que recibiu a planta du-rante o seu crecemento.

O cannabis coñécese tantopolas súas calidades psicoacti-vas como pola súa fibra desdefai miles de anos. O seu em-prego en occidente quedou re-ducido a certos círculosartísticos ata principios dosanos 70, cando se fixo máis po-pular e alcanzable, sobre todo

entre os mozos. Actualmente o seu consumo xeneralizouse e moitos consi-dérana como droga de iniciación, isto é, “o primeiro paso” para acceder aoutras drogas máis tóxicas e perigosas.

Presentación

Os derivados do cannabis consumidos polos seus efectos psicoativosson, sobre todo, o haxix, a marihuana e o aceite de haxix.

O haxix ou “chocolate” elabórase a partir da resina que se almacena nas flo-

28

29res de planta femia, que unha vez prensadas tras a súa recolección, adquirenunha textura pastosa de cor marrón (de alí que coloquialmente se lle coñezacomo chocolate). Na resina do cannabis atópase unha concentración de THCmáis elevada, polo cal o haxix é máis forte e perigoso que a marihuana.

A marihuana prepárase coas flores, follas e talos pequenos da planta, tri-turados unha vez deixados secar, co fin de comprimilos posteriormente enbloques ou noutras formas. O seu aspecto é similar ao das herbas picadasgrosas e xeralmente adoita ter unha cor pardo verdoso e aroma herbáceo.Adoita ser adulterada con outras plantas como o ourego, o té e a alfalfa.

O aceite de haxix é a presentación de maior poder de intoxicación dadoque o contido en THC desta sustancia pode alcanzar o 70%. O aceite dehaxix obtense quimicamente por destilación ao mesturar o haxix con disol-ventes. Trátase de resina concentrada, de cor marrón escuro cunha texturasimilar á marmelada ou ao aceite dos coches.

Metabolismo

Os principios activos do cannabis absórbense rapidamente polo orga-nismo, debido á súa liposolubilidade, que é tamén a causa da súa capaci-dade para atravesar as barreiras placentaria e hematoencéfalica. O THCvolatilízase rapidamente ao fumalo, co cal o pulmón absórbeo pronto. Me-tabolízase no fígado e, en menor medida, no sistema nervioso central e namucosa do intestino delgado. O tempo de eliminación media do THC do or-ganismo é dunhas 20 horas, por feces e ouriños.


A marihuana é consumida normalmente fumada, ben soa ou mesturadacon tabaco nos coñecidos “porros” ou “canotos”. O fume que produce a súacombustión é moi quente polo que nos porros son necesarios grandes fil-tros para fumalos (simples anacos de cartón enrolados sobre si mesmospoden servir perfectamente); noutros países emprégase a “pipa de auga”.

Normalmente o haxix tamén é consumido fumado. Polo que respecta ao aceitede haxix, pódese consumir de diversas formas: estendéndoo sobre o exterior duncigarro, empapando o papel de fumar empregado para lealo ou ata empapar o ta-baco e deixándoo secar para posteriormente lear o “porro” ou “canoto”.

Efectos

O cannabis ten unha estrutura química moi complexa, e aínda logo deanálises detalladas, os efectos de todos os seus elementos constitutivos nonchegan a coñecerse con exactitude.

As consecuencias a curto prazo dependen da cantidade e do tipo de sus-tancia, do estado de ánimo do consumidor, das súas expectativas así comoda situación xeral do individuo. Aparecen pouco despois do consumo e

30poden durar varias horas con doses elevadas. Con doses baixas ou mode-radas o consumidor séntese relaxado e alegre, cun marcado interese polosestímulos sensoriais. Pode aparecer unha alteración da noción do tempo. Oseu consumo regular pode causar perdida de soño, irritabilidade, inquietude,perda de apetito, sudación, perda de peso e depresión. Pode quedar seria-mente afectada a percepción e o rendemento na execución de tarefas com-plexas, como conducir un vehículo, manexar maquinaría, etc.

O seu uso durante e de maneira inmediata sobre á actividade laboral, dificultaa realización de tarefas complexas, reduce a atención e a capacidade de reac-ción, así como tamén é especialmente importante a incidencia que sobre o tra-ballo ten a alteración da percepción e da dificultade para lembrar ordes, dificultaa memoria. Incide de maneira directa na condución de vehículos y de outro tipode maquinarias. Os traballadores/as que consumen cannabis teñen dificultadespara pensar e solucionar problemas e falta de motivación.


A marihuana pode permanecer no corpo ata dous meses. Non é conve-niente manexar máquinas ou conducir ata catro ou cinco días logo de habeloconsumido.

É moi perigosa para as persoas con problemas respiratorios, como bron-quites ou asma. O alcatrán que conteñen “dous canotos” equivale de seis adez cigarros comúns.

Como sucede cos cigarros comúns e o alcol, as mulleres que consomenmarihuana corren o risco de prexudicar ao feto.

DROGAS DE SÍNTESE, “AS PASTILLAS”

Con este nome faise referencia a unha serie de sustancias que, aíndaque existen desde fai bastantes anos, (en Estados Unidos na década dos 60e 70 xa se empezou a detectar o seu tráfico ilegal), non se popularizaron atafinais do século XX.

Nos últimos anos apareceron e foron comercializadas, xeralmente deforma clandestina, toda unha nova serie de sustancias coñecidas como “dro-gas de deseño” ou “drogas de síntese”. Son en xeral, sustancias químicas,sen compoñentes naturais derivados das anfetaminas, sintetizadas quimi-camente de forma ilegal, sen ningún interese terapéutico e utilizadas exclu-sivamente como “drogas de abuso”.

O motivo fundamental da súa rápida expansión e do incremento da súapopularidade e consumo é a falsa idea, tanto social como persoal do con-sumidor, dunha toxicidade mínima ou nula, e inexistencia de risco. A con-vicción de obter unhas mellores relacións interpersoais e de divertimento.

Do aproximadamente medio centenar destas sustancias sintetizadas comencionado fin, as de uso máis común con gran diferenza do resto son aMDA ou “droga do amor”, a MDMA coñecida como “Éxtase”, “Adan”, “XTC”,así como outros compostos que adquiriron certa reputación, e xa que logoun incremento do seu consumo, como a MDEA ou Eva, a DOM ou “STP”, etc.

Estas sustancias aparecen a miúdo adulteradas con sustancias non ino-cuas que poden desvirtuar os efectos do principio activo.

No ámbito laboral inicialmente aumentan o rendemento (maior resisten-cia, euforia...). Cando cesa a acción da sustancia, aparecen depresións, an-siedade, irritabilidade, falta de percepción ante situacións de perigo,confusión mental, alteracións de concentración e memoria, cambios brus-cos de humor.

Igualmente debido a “resaca” asociada ao seu uso facilitan o absentismolaboral.

O ÉXTASES

Características

Sustancia de orixe sintéticaelaborada en laboratorios ile-gais, derivada das anfetaminascun lixeiro efecto alucinóxeno.Ata a data, os principais produ-tores son europeos, pero, tantoo material como os coñece-mentos necesarios para a súaelaboración son moi elemen-tais, o cal facilita a súa produ-ción case en calquera lugar.

A súa adulteración é tan fre-cuente que a miúdo as pastillasque se venden como éxtases,non o son. Ás veces trátase desustancias similares, da mesmafamilia, pero moito máis perigo-sas. A iso hai que engadir queos responsables da súa elabo-ración, co obxecto de obter omáximo beneficio do produtoelaborado, o que ofrecen e polotanto compran os consumidores, é, a miúdo, un produto adulterado.

31

32Presentación

Aparecen frecuentemente en forma de tabletas, cápsulas e pos (esta úl-tima menos habitual). A miúdo aparecen nelas diferentes debuxos (golfiño,paxaro, estrela, sol…) ou logotipos que a miúdo vai dar o nome á pastilla. Asúa forma e tamaño pode ser tamén moi variado.


Adminístrase fundamentalmente por vía oral aínda que tamén pode serinhalado ou inxectado. Efectos van a ser variables, dependendo entre outrosaspectos, da calidade e cantidade da sustancia, da personalidade do con-sumidor, do ambiente no que se tome, etc. Dan lugar a unha experiencia naque se mestura a estimulación (un sente máis activo) e a percepción alterada(o que un ve non coincide co que realmente hai). Os efectos aparecen entre30 minutos e unha hora logo de tomala e poden durar varias horas.

Outro dos efectos máis coñecidos producidos polo éxtase é a hipertermiaou o aumento da temperatura corporal. A reposición de auga faise entón im-prescindible. En caso contrario córrese un serio perigo de entrar na chamadasíndrome de calor ou golpe de calor que pode ser mortal.

O ÉXTASE LIQUIDO

Características

Tamén coñecido como GHB, é un anestésico utilizado para sedar aos pa-cientes antes dunha operación.

É unha sustancia moi perigosa dada a pequena diferenza que existe entrea cantidade relativamente segura e a letal. Dada a dificultade de medir a súapotencia, é fácil tomar unha sobredose.

Presentación

Polo xeral comercialízase en forma de líquido, aínda que tamén se vendeen po, pílulas ou cápsulas.


Consómese por vía oral.

Efectos

A doses pequenas os seus efectos son similares aos do alcol (deshinibi-ción, euforia…). Canto maior é a dose, maior é a probabilidade de sufrir osefectos desagradables desta sustancia (náuseas e vómitos, desorientación,

convulsións, e coma que poderá ser reversible no caso de recibir atenciónmédica inmediata).

Tardan en aparecer entre 10 minutos e unha hora, segundo a cantidadeinxerida, a concentración e o peso corporal do consumidor.

A KETAMINA

Características

O clorhidrato de ketamina éun “anestésico disociativo”, é dicirque produce a sensación de quea mente está separada do corpo.Baixo os seus efectos o cerebroé incapaz de interpretar a infor-mación sensorial procedente dossentidos, polo que podería dicirseque queda illado, desconectadoou separado do corpo.

No mercado ilícito, a compo-sición da ketamina pode ser moivariada, do mesmo xeito que su-cede con outras drogas, dadoque é habitual engadir todo tipode adulterantes para aumentar amarxe de beneficio económico.

Os principais riscos asocia-dos ao seu consumo son o seuelevado potencial de adicciónpsicolóxica, a alta toleranciaque produce e a posibilidade de dar lugar a feridas e accidentes ao ser con-sumida nunha contorna inadecuada.

Presentación

O clorhidrato de ketamina é un sal cristalino branca que na súa presentaciónfarmacéutica aparece como líquido inyectable, incoloro, transparente e estable atemperatura ambiente. No mercado ilícito, ademais da súa presentación líquida,pode aparecer en forma de po ou cristais brancos, comprimidos e cápsulas.


A ketamina presenta unha enorme versatilidade en canto as vías de administraciónrefírese, podendo ser consumida por vía oral, intranasal, intravenosa e intramuscular.

33

Efectos

A aparición e a duración dos efectos vai depender da dose e da vía de ad-ministración utilizada. En xeral, tras poucos minutos despois do consumo,non se sente ningún tipo de efecto. Despois estes aparecen de modo súbitoe progresan moi rapidamente ata que se chega a unha estabilización. Entreos efectos que produce cabe destacar a falta de coordinación, o que vai di-ficultar a realización das tarefas máis simples. Poden presentarse náusease vómitos, sensación de ingravidez e de estar separado do corpo e podenproducirse alucinacións que parecen non terminar nunca. Prodúcese visiónde túnel e os rostros ven esaxeradamente distorsionados.

34

3. FACTORES NO TRABALLO PREDISPONENTES AO

CONSUMO DE DROGAS

Ante as mesmas condi-cións sociais as persoasreaccionan de modo dis-tinto, do mesmo xeito quenon todos os traballado-res/as teñen as mesmasreaccións ante condiciónsde traballo idénticas ou si-milares. Non todos res-pondemos igual antepresións externas, nintemos a mesma capaci-dade de adaptabilidade.

35

No entorno laboral, segundo determinadas condicións de traballo, exis-ten factores de risco que poden contribuír ao xurdimento de problemas re-lacionados co alcol e outras drogas

36

37CONDICIÓNS AMBIENTAIS:

- CLIMATOLOXÍA: o traballo ao aire libre e as inclemencias do tempofan que os traballadores/as recorran a bebidas quentes para acougar a sedeou mitigar o frío- bebidas alcohólicas e ao café.

O traballo ao aire libre pola súa dureza fomenta, ademais do con-sumo de tabaco outras drogas non alcohólicas.

A calor, determinante de fatiga industrial (fisiológica e nerviosa), podeproducir tensión térmica. A calor excesiva ocasiona diminución a produción,obrigando ao traballador a gastar máis enerxía para manter o seu rende-mento.

A calor favorece o consumo de sustancias estimulantes.

O frío reduce a atención e aumenta o malestar.

Predispón á bebida de alta gradación e a beber máis cantidade.

- CONTAMINACIÓN AMBIENTAL: o po ambiental, os residuos, osfumes, os disolventes, os vapores, as partículas en suspensión, etc.…, pro-ducen sequedade de garganta e boca, dando sensación de sede, polo quese recorre ao alcol para paliala.

O alcol, aínda en pequenas cantidades, pode aumentar o efecto demoitas sustancias tóxicas (efecto sinerxía)..

- CONTAMINACIÓN ACÚSTICA:

Ruído: o ruído a partir dos 90 dBA é un factor xerador de tensión pois au-menta a tensión arterial, provoca trastornos nerviosos por exemplo: irritabi-lidade, dores de cabeza, trastornos do soño..., recorrendo en moitos casosa fármacos para aliviar estes síntomas.

CONDICIÓNS DE ORGANIZACIÓN DO TRABALLO:

ORDENACIÓN DO TEMPO DE TRABALLO: falar do tempo de traballoé falar do tipo de xornada fixa -continua ou partida- ou a quendas e da du-ración da mesma. O tempo de traballo repercute directamente no grao detensión, en fatiga, no tempo libre e na vida de relación social e familiar.

Traballo a quendas e traballo nocturno: os problemas de saúde queteñen os traballadores/as nocturnos van desde a privación do soño, altera-cións no humor que se manifestan con irritabilidade, provocada por fatigacrónica, así como depresión, ata aumento de riscos cardiovasculares, etc.

38

Pode provocar un aumento de consumo de café, tabaco e outros exci-tantes co propósito de render máis e aguantar mellor a xornada laboral.

Pausas e descansos: non ter descansos impide a recuperación e a mo-dulación da tensión e fatiga, afectando á seguridade do traballo.

Horas extras: nos traballos nocturnos non se deben realizar horas ex-traordinarias.

Poden potenciar o consumo de tranquilizantes para conseguir durmir.

O CONTIDO E SIGNIFICADO DA TAREFA: un traballo con contido éaquel que fai sentir ao traballador/a que o seu traballo serve para algo; polacontra pode ser desmotivador.

Se na realización da tarefa danse, entre outras, as seguintes situacións,estas poden converterse en situacións de risco e han de evitarse:

- Traballo repetitivo ou en cadea.- Incorporación de novas tecnoloxías.- Ambigüidade e conflito de rol.- Responsabilidade elevada.- Sobrecarga ou falta de traballo.

39

Factores no traballo predispoñentes ao consumo de drogas

Relacións interpersoais e grupais que se dan na empresa: se as rela-cións que se establecen na empresa son boas, actúan como amortiguador doestrés, en cambio, cando as relacións son relacións frías ou de forte inimizade,poden ser en si mesmas, causa de tensión ou insatisfacción laboral.

Políticas de Recursos Humanos nas empresas: aspectos como a preca-riedade laboral, as escasas expectativas de promoción laboral ou de formación,as desigualdades retributivas entre traballadores/as que desenvolven as mes-mas funcións, os sistemas de remuneración, etc. poden actuar como estresores.

O clima da organización: o tipo de liderado, a non participación na tomade decisións, ou a falta de autonomía son tamén outras situacións de risco.

Adecuación da vida familiar e laboral: hase de evitar a prolongación davida laboral en detrimento da vida familiar.

OUTRAS CONDICIÓNS PSICOSOCIAIS E DE ORGANIZACIÓN:

Sistemas de remuneración: os sistemas en horas e días potencia vivirao día, mecanismo perfecto para o consumo diario de drogas.

Por rendemento: o traballar arreo, por peza ou produto terminado, pro-dutividade, etc., produce un ritmo excesivo, que incita a renunciar á seguri-dade no traballo, esforzo excesivo e longas xornadas laborais. Aumenta asensación de competencia.

Traballos en cadea e ritmos de produción: provocan carga estática e di-námica; fatiga tanto física como mental, problemas traumatolóxicos, muscula-res, dores de cabeza. Todo o cal potencia o consumo de fármacos de formahabitual para vencer as dores; chegando en moitos casos á automedicación.

Mobilidade e frecuentes desprazamentos: afastan da familia e dificultaas relacións sociais; illamento, o que produce un incremento do consumode alcol e drogas para mitigar a soidade.

Dispoñibilidade da sustancia: dáse en profesións con dispoñibilidade eaccesibilidade a drogas (fármacos, alcol, etc...). Moitas veces o alcol servecomo mediador na venda e atención ao cliente.

FAGAMOS PREVENCIÓNUnhas condicións ambientais agradables e seguras, a satisfacciónno traballo, a estabilidade no emprego, as boas relacións cos com-pañeiros/as son, entre outros, factores que diminuirían as posibili-dades de consumo; é dicir, facilitarían o non consumo.

40

4. PREVENCIÓN NO ÁMBITO LABORAL

A poboación laboral inclúe a unha capa moi ampla da sociedade, as ac-tividades desenvolvidas con poboación laboral han de rexerse polo enfoquede saúde integral que propugna o Plan Nacional sobre Drogas e deben con-templarse incardinadas como parte do desenvolvemento da Lei de Preven-ción de Riscos Laborais.

A abordaxe da prevención do consumo de drogas no ámbito laboral re-quire de estratexias e actuacións específicas nas que son necesarias a im-plicación tanto das empresas como dos traballadores e os seusrepresentantes (sindicatos), conxuntamente cos servizos de prevención deriscos laborais.

RAZÓNS PARA INTERVIR DESDE AS EMPRESAS

A empresa constitúese como un elemento estructurador e organiza-tivo do tempo e do espazo, así como un lugar de relación e inter-cambio, que favorece a realización de tarefas preventivas, xa queconta cunha poboación homoxénea, con recursos propios tanto anivel humano como organizativo que posibilitan a realización e o se-guimento de programas ao longo do tempo. Igualmente posibilita amotivación e o control terapéutico e sindical, así como a rehabilita-ción e reinserción dos persoas que se puidesen atopar afectadas.

A prevención no ámbito laboral ten que realizarse necesariamente nosseguintes ámbitos:

1) Eliminando aquelas condicións de traballo que constitúan un factor de riscofavorecendo ou potenciando consumos inadecuados ou abusivos e que poi-dan desencadear nun problema de saúde como é a drogodependencia.Neste camiño cómpre deseñar intervencións que inclúan análises de condi-cións de traballo, avaliacións de riscos, vixilancia da saúde, e plans globaisque incorporen programas de intervención en drogodependencias.

2) Desenvolvendo programas de concienciación sobre a problemática dasdrogodependencias, modificando a percepción social que existe sobreelas, así como sobre as persoas que sofren estes problemas, estable-cendo liñas de actuación e actividades basicamente de sensibilización, in-formación e formación.

3) Introducindo nos convenios colectivos cláusulas que permitan a nor-malización fronte ás actuacións en drogodependencias.

41

4) Implantando nas empresas plans e programas de prevención que con-templen os tres niveis de actuación: preventivo, asistencial e de reinser-ción.

COMO DELEGADOS/AS DE PREVENCIÓN DEBEMOS CONSEGUIR:

Que as persoas con problemas de consumo/abuso de sustanciasadictivas non desexen ocultarse e poidan pedir á axuda necesariadun xeito precoz e voluntario.

COMO O FACEMOS?

Debemos tomar conciencia de que se trata de persoas enfermas que re-quiren da nosa axuda e participación activa no seu proceso de cura. Poroutra banda non podemos pensar que na nosa man atópase a solución. Es-tamos ante un problema sociosanitario que require a atención personalizadados especialistas adecuados. O labor dos delegados/a ou dos compañei-ros/as consiste en seguir fielmente as indicacións que proporcionan os téc-nicos/as, manifestando sempre o apoio necesario.

Existen actividades preventivas, como son a vixilancia da saúde, que per-miten actuar fomentando, desde os profesionais sanitarios dos servizos deprevención, hábitos de vida saudables. As avaliacións de riscos psicosociaispermiten detectar aquelas condicións que poden aumentar o risco douso/abuso de sustancias adictivas.

Ao amparo do marco de relacións que ofrece a Lei de Prevención deRiscos Laborais, a través dos Servizos de Prevención, dos Comitésde Seguridade e Saúde e dos Delegados e Delegadas de Prevención,debemos incluír en todo proceso de Avaliación de Riscos, recollidono artigo 16 de devandita Lei, os factores psicosociais, de organiza-ción e condicións do medio ambiente de traballo que poden favore-cer ou manter o uso indebido de drogas.

O Plan de Prevención e Rehabilitación debe analizar esta documen-tación para poder establecer as súas prioridades de actuación.

Como delegados e delegadas de prevención debemos:

- Detectar os factores de risco que poden potenciar o consumo desustancias adictivas. Vixiar que estes son contemplados nas avalia-cións de riscos.

- Observar os postos de traballo e escoitar aos traballadores e astraballadoras para poder detectar posibles problemas.

42

- Comprobar se as medidas preventivas evitan o dano á saúde.

- Aproveitar os datos da vixilancia da saúde xa que poden axudar adetectar a tempo que un traballador/a está enfermando; serviranospara poder estudar e comprobar se as enfermidades dos traballado-res/as teñen relación coas súas condicións de traballo.

- Sensibilizar, informar e formar en relación a todos os aspectos re-lacionados co consumo.

- Facer propostas e negociar co empresario o dereito a compatibili-zar os procesos de recuperación co seu traballo, axustando o seuposto e horario ao mesmo.

- Asistencia ás persoas con problemas derivados do consumo desustancias.

- Informar sobre os recursos sociais existentes ou algún medio nocal o compañeiro/a poida informarse (Servizos Socias, Servizos deAtención Sanitaria..)

- Impedir a discriminación daqueles traballadores/as que reclamentratamento voluntario.

- Axudar e apoiar á reinserción do traballador/a con problemas deri-vados do consumo de sustancias que debe poder normalizar a súavida laboral; neste sentido é necesario asegurarlles que someterse aun tratamento non comportará a perda do seu posto de traballo.

- Opornos frontalmente á adopción de medidas disciplinarias, san-cións, despedimentos fomentando accións de atención e reinserc-ción dos traballadores con problemas de consumo. Trátase dunproblema de saúde.

NEGOCIACIÓN COLECTIVA

Para avanzar neste camiño a negociación colectiva debe incluír o trata-mento da drogodependencia como enfermidade incorporando nos conve-nios a prevención e a adopción de medidas de actuación dentro do capítulode Saúde Laboral evitando que a regulación existente sexa recollida case ex-clusivamente no capítulo Disciplinario.

É necesario que a negociación colectiva contemple as drogodependen-cias como unha enfermidade e xa que logo, téñase en conta nos convenioscolectivos os factores de risco presentes no traballo e que poden predispo-ñer ao consumo de sustancias e afectar a saúde dos traballadores.

43

LEMBRA

Cómpre dar prioridade ao tratamento e á rehabilitación fronte ás ac-tuacións disciplinarias.

Nos convenios colectivos deben ser incorporadas cláusulas que:

- Superen o artigo 54 do Estatuto que ampara como causa de despidodisciplinario a embriaguez habitual ou toxicomanía se repercuten negati-vamente non traballo.

- Recollan a realización de avaliacións de riscos que contemplen obriga-toriamente os factores psicosociais de organización e condicións do medioambiente de traballo que poden inducir ao consumo de drogas.

- Articular cláusulas que garantan a confidencialidade e preserven á es-fera privada do traballador/a con respecto á dignidade..

- Aseguren a non discriminación de traballadores/as que precisen tratamento.

- Garantan o dereito a reserva do posto durante o tempo que dure o tra-tamento.

- Protexan ao traballador/a con problemas, cómpre considerar a flexibilidadede horarios e a adaptación da xornada para facilitar a asistencia a programasde rehabilitación tendo en conta a necesidade de cada tratamento.

- Establezan permisos retribuídos que permitan ao traballador/a asistiraos programas de tratamento e desintoxicación.

- Establezan o tratamento como baixa por enfermidade e retribuído ao100% do seu salario naqueles casos no que sexa preciso un período deinternamento para someterse a un tratamento de desintoxicación.

LEMBRA CÓMPRE QUE OS CONVENIOS:

Garantan o mantemento do posto e as condicións salariais duranteo proceso de rehabilitación.

44

PLAN DE INTERVENCION NA EMPRESA

A filosofía dos Programas de Prevención das Drogodependencias nolugar de traballo é que o abuso de sustancias é un problema de saúde quese pode previr a través de accións encamiñadas a:

- Identificar os factores de riscos para o consumo derivados das condi-cións de traballo.

- Desenvolver accións de información, formación e sensibilización en ma-teria de drogodependencias dirixidas aos traballadores/as.

- Accións terapéuticas, asistenciais e rehabilitadoras destinadas aos tra-balladores/as afectados.

Os resultados da Enquisa 2007-2008 sobre o consumo de sustancias psi-coactivas no traballo poñen de manifesto que os programas de intervenciónpracticamente non existen. Actualmente as empresas resolven, na maioríadas veces, os problemas ocasionados polos traballadores con trastornosadictivos coa desidia ou o despedimento; contribuíndose deste xeito ao com-portamento insolidario, agravando as dificultades individuais e familiares, en-dosando a carga á comunidade e prexudicando á propia empresa.

A opción do despido disciplinario aplicando o artigo 54 do Estatuto fai que fre-cuentemente nas reunións dos Comités Seguridade e Saúde se discuta a obri-gatoriedade dos receñecementos médicos ou das probas de detección deconsumo de alcol. A Inspección de Traballo con carácter xeral considera que nonpode someterse aos traballadores a recoñecementos médicos que inclúan pro-bas para detectar o abuso de alcol e drogas, salvo excepcionalmente:

-Imprescindible por risco para terceiros-Non existan outras opcións-Acredítese necesidade obxectiva e os motivos médicos

Noutro caso, o consentimento do traballador ten que ser informado e expreso.

LEMBRA A DETECCIÓN DE TÓXICOS NON É PREVENCION É UNHAMEDIDA DISCIPLINARIA

LEMBRA: As probas de consumo encubertas, son ilegais. Hase de co-ñecer o alcance e contido de todo recoñecemento médico que se realice.

As probas non son imprescindibles para avaliar os efectos das con-dicións de traballo porque por se mesmas non ofrecen marcadoresdirectos da relación coas condicións de traballo, non concretan asfrecuencias, as formas de consumo nin información acerca de comoeste afecta á realización do traballo.

45

Desde UGT rexeitamos a posibilidade de realizar por parte da em-presa, probas de detección. Só se admitirán cando se dean as se-guintes circunstancias:

- Que estean contempladas dentro de plans de prevención e rehabi-litación con participación sindical, onde se garanta o apoio para a re-habilitación dos afectados.

- Nunca se utilizarán como causa de despedimento.

- A realización das probas debe basearse na voluntariedade do tra-ballador/a.

- Os resultados das probas son considerados como complementa-rios nunca coma os mais relevantes.

- As probas aplicaranse de forma igualitaria en todas as categoríasda empresa que teñan asociadas un risco especial, un risco para ter-ceiros.

- Se garante a confidencialidade. Unicamente terá acceso ao resul-tado das probas o persoal médico.

46

É prioritario desenvolver actuacións e prácticas preventivas nas empre-sas que contribúan a evitar que os traballadores/as adopten hábitos de con-sumo de sustancias adictivas. A formación preventiva, a reducción ou aeliminación das substancias adictivas na empresa e a instauración e avalia-ción das medidas correctoras relativas ás condicións de traballo son medi-das totalmente necesarias.

Delegados e Delegadas LEMBRADE QUE AS AVALIACIÓNS DERISCO DEBEN TER EN CONTA QUE

A Lei de Prevención de Riscos Laborais recoñece no artigo 25 unhaespecial protección aos traballadores/as considerados especial-mente sensibles polo seu estado biolóxico coñecido. A tal fin, deberáter en conta devanditos aspectos nas avaliacións dos riscos e, enfunción destas, adoptará as medidas preventivas e de protección ne-cesarias.

Vexamos a modo de exemplo como pode potenciarse e agravarse orisco de caídas de persoas a distinto nivel cando se asocia ao con-sumo dalgún tipo de droga.

CAÍDA DE PERSOAS A DISTINTO NIVEL:Existe este perigo cando serealizan tarefas en zonas elevadas, traballos en altura. O consumodas sustancias podería ser considerado como un risco máis a ter enconta debido aos efectos que produce o seu consumo:

EFECTOS DO ALCOL

- Alteración da percepción visual.- Alteración dos reflexos.- Alteración do equilibrio.- Diminución de habilidades e da percepción do soño, coa consecuentefalta de concentración e de reacción ante situacións de perigo.- Descoordinación motora.

EFECTOS DO CANNABIS:

- Redución da atención.- Alteración da percepción.- Alucinacións visuais.- Somnolencia.- Descoordinación de movementos.- Reduce a capacidade de reacción.

47

Non podemos perder de vista que o consumo aditictivo de sustancias nonsó prexudican as persoas que as consumen, debemos ampliar os seus efec-tos negativos tendo en conta as seguintes consecuencias:

Consecuencias para o traballador/a:

- Alteración da capacidade de pensar e do xuízo crítico.

- Diminución da capacidade de concentración e de memoria.

- Aumento de conflitos interpersoais.

- Diminución da coordinación motora.

- Accidentes laborais.

- Deterioración física, psíquica e social.

- Precariedade laboral.

- Incapacidade para cumprir horarios e xornada laboral.

- Diminución do rendemento laboral.

- Falta de ingresos económicos.

- Illamento e rexeitamento social e laboral.

- Separación e divorcio.

- Malos tratos.

- Deterioración da economía doméstica.

- Problemas cos fillos.

- Problemas legais.

- Incremento de gastos sanitarios

En situacións de risco e emerxencia toda actividade preventiva antesituacións de emerxencia queda totalmente anulada cando os traba-lladores/as están baixo os efectos das drogas. Isto suporá non sópór en perigo a súa vida se non tamén a dos demais.

48

Consecuencias para a empresa:

- Diminución da produtividade e do rendemento.

- Incremento dos custos de produción.

- Danos e perdas en equipos e materiais.

- Deterioración da imaxe da empresa.

- Aumento de conflitos laborais e de problemas de disciplina.

- Tensións entre a dirección da empresa e os representantes dos traba-lladores/as.

- Aumento da rotación do persoal.

- Absentismo.

- Mala calidade do traballo e dos resultados finais.

- Problemas con clientes e usuarios.

- Maior número de accidentes e incidentes, así como unha, maior gravi-dade dos mesmos.

- Accidentes que poidan implicar a terceiros.

- Aumento das baixas por enfermidade, duración e número.

- Sobrecarga de traballo noutros compañeiros/as.

- Incumprimentos de horarios, ausencias inxustificadas.

- Irritabilidade, nerviosismo, reaccións violentas.

Tendo en conta esta dimensión global do problema e transmitindo a di-rección da empresa, que tamén é parte afectada, que os custos derivadosdo uso das drogas no lugar de traballo superan amplamente os esforzos eas dificultades, poden requirir á dirección a implantación dun programa deprevención e asistencia.

Os programas de prevención e apoio en relación cos trastornos adictivosdeben realizarse en calquera empresa, independentemente do seu tamaño.Deberán ser flexibles e adaptables ás distintas realidades.

Para que un Plan de Intervención teña éxito e aceptación na empresacómpre contar coa participación de todos os axentes implicados:

49

- Comité de Seguridade e Saúde que actuaría como órgano coordinadordo Plan.

- Técnicos/as do Servizo de Prevención.

- Técnicos/as expertas en drogodependencias e adiccións dependentesda Consellería de Sanidade

- Delegados/as de Prevención e Delegados/as Sindicais

- Traballadores/as especialmente sensibilizados coa temática.

Os Plans de Intervención deben reunir as seguintes características:

- Concretos: específico para empresas.

- Negociados: entre á dirección da empresa, Servizo de Prevención e Re-presentantes Legais dos Traballadores. A inclusión nos convenios colec-tivos é unha gran garantía.

- Participativos: en todas as fases os delegados e as delegadas de pre-vención, o departamento de recursos humanos e os servizos de preven-ción deben estar implicados.

- Integrais: deben abordar dende a análise da situación ata a avaliacióndo plan integrando medidas preventivas, de atención e de rehabilitación.

- Universal: debe ser de aplicación a todo o persoal da empresa, desdeos cargos directivos aos traballadores/as.

- Confidencial: ningunha persoa ou organismo que participe no procesodebe revelar datos dos participantes sen expresa autorización por escritodos mesmos, asegurándose a non utilización do historial médico salvopara fins estritamente terapéuticos.

- Voluntario: ningún traballador/a e empresario/a pode ser obrigado a par-ticipar. Toda implicación no Plan debe ser voluntaria e a petición da pro-pia persoa afectada. A voluntariedade xera compromiso e, por tanto,maiores posibilidades de éxito terapéutico, así como de prevención das re-caídas e a non xeración de falsas expectativas.

- Non punitivo: negociaríase a non aplicación de sancións lembremos queas enfermidades non se castigan, trátanse.

- Integrado: o programa realizaríase dentro do Plan de Prevención da Em-presa tal e como o regula o artigo 16 da Lei 31/1995 de Prevención deRiscos Laborais

50

Todo plan de Intervención consta de tres niveis de actuación:

NIVEL 1 - PREVENCIÓN

O obxectivo principal é detectar o antes posible os traballadores/as conhábitos de consumo inadecuados. O eixe deste nivel de actuación son as ac-ción formativas e informativas

Hai dous niveis nos que pode efectuarse a identificación dos traballado-res/as que experimentan problemas relacionados co consumo de alcol ou dedrogas:

1.- A autoevaluación: que require que se proporcione información aostraballadores/as mediante programas de información, instrución e capaci-tación

2.- A identificación oficiosa: feita por amigos, familiares ou colegas dotraballador/a que experimenta aparentemente ese tipo de problemas quee a quen lle propoñen busque axuda.

O programa de prevención debe dotar aos traballadores/as de informa-ción que alerte sobre a posible existencia de problemas. Este nivel de ac-tuación debe proporcionar medidas para mellorar a calidade de vida e acapacidade de autocontrol individual e colectiva.

COMPORTAMENTOS QUE PODEN APUNTAR A UN POSIBLEPROBLEMA DE CONSUMO

- Ausencias frecuentes do traballo.- Historial de enfermidades superior ao normal.- Falta de puntualidade.- Saír do traballo antes da hora.- Pasar demasiado tempo fora do traballo.- Visitar os servizos con moita frecuencia.- Rendemento laboral descendente, variable ou imprevisible.- Problemas de memoria ou de concentración, despistes.- Depresións.- Habilidades interpersoais pobres.- Hostilidade cara ao consello ou a crítica.- Queixas dos seus compañeiros/as de traballo.- Pedir cartos prestados con frecuencia.- Conflitividade laboral e familiar.- Somnolencia.- Cheiro a alcol ou cannabis

51

Dentro deste nivel de actuación realizaranse:

- Campañas publicitarias-informativas sobre a drogodependencia (pos-ters, trípticos, manuais, taboleiros de anuncios, circulares, boletíns de di-fusión, intranet, etc.). Nesta fase sensibilizarase á poboación traballadoraevitando actitudes moralizadoras de rexeitamento facilitando actitudes te-rapéuticas e de apoio sólido que inflúan na cultura da empresa, directi-vos/as e compañeiros/as, facendo que a persoa con problemas non seoculte e busque, o antes posible, a axuda necesaria.

- Educación para a saúde orientada ao cambio de actitudes e comporta-mentos fronte ao alcol e outras drogas. A formación dos traballadores/asrealizarase en grupos reducidos interaccionando con eles.

As accións formativas irán dirixidas aos profesionais do servizo de pre-vención, mandos intermedios e aos representantes legais dos traballado-res/as. Unha vez concluída esta primeira fase da formación, este persoalserá o encargado de formar ao resto dos traballadores da empresa.

NIVEL 2 – ATENCIÓN E TRATAMENTO

A fase de atención ou asistencia proporciona ás persoas información,asesoramento e orientación cara un tratamento de atención adecuado aosproblemas de saúde existentes. Ten dous obxectivos: normalizar á persoa eplanificar a súa reinserción.

Nesta fase os traballadores/as deben recibir información sobre os centros detratamento especializados existentes na nosa comunidade pero tamén é nece-saria unha coordinación co equipo externo co fin de realizar un seguimento dotratamento para poder determinar o inicio do terceiro nivel do programa.

52

NIVEL 3 - REINSERCIÓN

O obxectivo prioritario é que a persoa que sofre trastornos adictivos volvaa normalizar a súa vida laboral.

Naqueles casos nos que se estime necesario, en función da valoraciónpsicosocial, pódese negociar, a petición do traballador/a, a reincorporaciónnoutro posto laboral diferente que facilite a completa recuperación.

A figura do delegado/a é especialmente importante na fase de atencióne adaptación ao posto de traballo.

1. Cando a reincorporación é ao posto de procedencia os delegados/asdeberemos:

- Informar ao traballador/a sobre os aspectos legais da súa incapacidadetemporal e apoialo ante o médico se fose necesario.- Facer un seguimento da incapacidade para non fomentar, inconsciente-mente, o mantemento do consumo, senón potenciar a solución do problema.

2. Cando a reincorporación realízase nun posto de traballo alternativoos delegados/as debemos prestar especial atención a que:

- O traballador/a non perda poder adquisitivo.- Manteña a súa categoría profesional. - A nova localización non supoña, en ningún caso, o illamento do traba-llador ou o “aparcarlle” nun lugar seguro, onde non supoña ningún risco.

A niveis xerais hai unha serie de variables que os Delegados/as debemoscontemplar como figura próxima ao traballador/a que se atopa en tratamento:

- Queda o baleiro da droga e por tanto, o traballador/a ten a necesidadede ocupar o tempo. - Debe establecer novas relacións sociais. - Ten que implicarse en actividades alternativas e incompatibles co consumo.

Por este motivo os delegados/as deberemos informar sobre:

- Actividades de lecer que se desenvolvan na empresa.- Recursos do sindicato. Actividades de lecer e tempo libre xestionadaspolo Sindicato.- Cursos de formación, cualificación ou perfeccionamento dispoñibles.

A drogodependencia nos lugares de traballo ten que ser tratada comounha cuestión de saúde, xa que toda persoa consumidora de sus-tancias psicoactivas ten que ser considerada un enfermo. As inter-vencións han de ser contempladas desde un enfoque máis amploque o da saúde, é dicir, un enfoque global e multidisciplinario.

53

5. ONDE ACUDIR

TRATAMENTO PREVENTIVO

AO ALCANCE. Programa universal de prevención do consumo dedrogas no ámbito laboral.

Este programa desenvólvese desde a Área de Drogodependencias eTrastornos Adictivos dependente da Dirección Xeral de Innovación e Xes-tión da Saúde Pública da Consellería de Sanidade. O programa perseguepromover intervencións preventivas que favorezan o coñecemento por partede todas as instancias presentes no medio laboral de factores que favoreceno consumo de drogas, así como das posibles estratexias existentes para asúa modificación.

Tendo en consideración as características e necesidades dos principaissectores laborais existentes en Galicia, así como as especiais circunstan-cias de risco que conflúen nalgunhas actividades laborais, o programa Ao al-cance inclúe adaptacións ou adecuacións aos sectores laborais máisrelevantes: pesca, transporte e construción.

A finalidade do programa é a de promover a adopción de estilos de vidasaudables entre os traballadores/as, así como reducir a incidencia dos pro-blemas sociosanitarios relacionados co uso de drogas no medio laboral.

a) Os obxectivos xerais do programa son:

- Facilitar a implementación de actuacións destinadas á prevención dosconsumos de drogas e os danos asociados aos mesmos, integradas nosplans de prevención de riscos laborais, por parte das empresas de Gali-cia.

- Reducir a prevalencia global dos consumos de alcohol e outras drogasentre os traballadores/as.

- Reducir o consumo de alcohol e tabaco en horario laboral.

- Reducir a prevalencia dos consumos habituais de tabaco, alcohol e dro-gas ilícitas entre os traballadores/as.

- Reducir a prevalencia de persoas bebedoras abusivos entre os traba-lladores/as e, de maneira particular.

- Reducir certos comportamentos de risco entre os traballadores/as, aso-ciados ao consumo de drogas (manexo de vehículos ou maquinaria peri-gosa tras a inxesta destas substancias).

54

b) Os obxectivos específicos que persegue o programa son:

- Mellorar o nivel de coñecemento e a calidade da información dos traba-lladores sobre o impacto das diferentes drogas sobre a súa saúde e be-nestar persoal e a actividade laboral.

- Reducir a tolerancia social dos traballadores, directivos, representantessindicais e membros dos servizos de prevención ante os consumos dealcol e outras drogas.

- Incrementar o risco percibido asociado ao consumo de alcol ou outrasdrogas por parte dos traballadores.

- Reducir a permisividade dos traballadores fronte ao consumo de alcol ououtras drogas dentro da xornada laboral.

- Conseguir que se respecte a normativa que impide o consumo de ta-baco nos centros de traballo.

- Conseguir que se respecte a normativa que impide o consumo de alcolou outras drogas durante a xornada laboral.

- Facilitar información e orientación aos traballadores con consumos pro-blemáticos de alcol ou outras drogas que faga posible o seu tratamento oantes posible en centros especializados.

c) Os obxectivos operacionais do programa son:

- Capacitar, tanto os responsables das empresas como os traballadores/as des-tinatarios do programa para poder identificar potenciais problemas relacionadosco uso de drogas no seu contorno laboral e poder afrontalos de forma adecuada.

- Mellorar as condicións ambientais dentro das empresas, mediante o fomentode habilidades corporativas para a adecuada abordaxe dos problemas rela-cionados coas drogas.

- Informar, concienciar e sensibilizar os traballadores e empresarios dos efec-tos sobre os traballadores e a actividade laboral dos consumos de drogas.

- Promover e apoiar de forma eficaz cambios de estilos de vida problemáticos.

- Corrixir erros, falsas crenzas, mitos, estereotipos e falacias sobre as drogas.

- Establecer normas que prohiban o consumo de alcol, tabaco ou outras dro-gas nas instalacións da empresa e/ou durante a xornada laboral, así comoa dispoñibilidade ou acceso a elas.

- Enfatizar as consecuencias positivas de non consumir drogas.

55

A poboación destinataria do programa son:

- Poboación mediadora: empresarios/as, responsables de departamen-tos de recursos humanos, representantes sindicais, profesionais dos equi-pos de saúde laboral, técnicos/as responsables de servizos de prevenciónde riscos laborais, organizacións sindicais e asociacións de empresarios.

- Poboación final: traballadores/as, preferentemente dos sectores: pes-queiro, transporte e construción.

As actividades que se realizan son:

- Sensibilización das direccións das empresas e responsables en mate-ria de prevención de riscos laborais e de saúde laboral sobre o impactodos consumos de drogas nestes ámbitos.

- Apoio ao establecemento de políticas para a prevención das drogode-pendencias nas empresas.

- Avaliación de necesidades.

- Formación de mediadores laborais na prevención.

- Información e sensibilización de traballadores/as.

- Adestramento en habilidades persoais e sociais.

- Autorrecoñecemento e manexo dos consumos problemáticos.

- Redución de danos e riscos.

O desenvolvemento do programa descansa sobre dous tipos de profe-sionais, con funcións claramente diferenciadas:

- Técnicos/as de prevención do Plan Galego de Drogas (PGD): asumi-rían un papel relevante na difusión do programa, a súa presentación ásempresas interesadas na súa implantación, a difusión dos materiais deapoio ao programa e o desenvolvemento das actividades de formación demediadores laborais. Estes profesionais deben contar cun amplo coñece-mento da normativa legal aplicable en materia de prevención de riscos la-borais e manter unha actitude equidistante e respectuosa cos interesesque asisten ao conxunto de axentes representados no medio laboral, quepropicie consensos básicos.

- Profesionais dos servizos de prevención, saúde laboral e recursos hu-manos e integrantes dos comités de seguridade e saúde, que serían res-ponsables de soportar a execución do resto de actividades recollidas noprograma e que deben contar cunha formación mínima en relación co ma-nexo dos problemas das drogas no medio laboral.

56

Todas as empresas interesadas en implantar o programa notificaránesta petición á Subdirección Xeral de Saúde Mental e Drogodepen-dencias, quen dará traslado dela ao equipo de prevención que cubraa área onde está situada a empresa. Un técnico do equipo de pre-vención contactará coa persoa designada coa empresa para fixarunha reunión de traballo na cal se ampliará canta información sexanecesaria sobre o funcionamento do programa e para acordar ospasos que se deben seguir para a súa implantación. Ao final destareunión, o representante da empresa asinará unha petición por es-crito solicitando a alta no programa.

A execución do programa daría comezo formalmente coa celebracióndunha segunda reunión por parte do técnico/a do equipo de prevención cosresponsables dos servizos de saúde laboral, prevención, recursos humanos,delegados e delegadas de prevención, membros dos comités de saúde eseguridade e representantes dos traballadores/as para informalos dos con-tidos do programa e das actividades que se van poñer en marcha na em-presa e para proceder á elaboración do “Estudo de necesidades en materiade prevención das drogodependencias”, cubrindo un cuestionario deseñadopara o efecto e a achega de información complementaria por parte dos par-ticipantes na reunión.

Unha vez completada a avaliación de necesidades procederíase á ade-cuación dos contidos do programa ás demandas e necesidades específicasda empresa, tarefas que deberían ser acometidas nun prazo estimado dunmes. Unha vez remitidos os contidos de ámbolos documentos (estudo denecesidades e adecuación do programa) á persoa designada pola empresacomo interlocutor da iniciativa e confirmada a aceptación do seu contidopolos representantes dos traballadores, fixaríase o calendario de execucióndas actividades previstas no programa Ao alcance, pola seguinte orde:

1.Curso básico e de especialización de mediadores laborais.

2.Distribución entre os mediadores laborais da empresa do Manual paraa posta en marcha de programa Ao alcance.

3.Distribución dos materiais de información/ sensibilización entre os tra-balladores/as da empresa.

4.Execución do resto de medidas previstas no programa (orientación easesoramento a traballadores, adopción de medidas de control da ofertae do consumo durante a xornada laboral etc.).

57

58TRATAMENTO ASISTENCIAL DAS CONDUTAS ADICTIVAS

Os dispositivos e servizos que fan o circuíto de coidados para o trata-mento de trastornos adictivos no Sistema Público de Saúde en Galicia diví-dense en tres niveis:

1.- DISPOSITIVOS DE PRIMEIRO NIVEL

Centros e recursos non especializados no tratamento de trastornos adic-tivos, que constitúen a porta de entrada á Rede de Tratamento de CondutasAdictivas de Galicia.

Estes servizos asumen funcións relacionadas coa detección, captación,asistencia, motivación e derivación, en caso necesario, aos servizos espe-cializados de segundo nivel, así como a atención das necesidades sanitariase sociais básicas das persoas con problemas de adicción e dos seus fami-liares.

Entre os recursos que forman parte deste nivel inclúense os Servizos deAtención Primaria e especializada en xeral.

Neste punto, é importante recalcar a importancia dos Servizos de Aten-ción Primaria, non debemos perder de vista o papel fundamental que debeprestar o médico de Atención Primaria no ámbito comunitario.

2.- DISPOSITIVOS DE SEGUNDO NIVEL

Dentro deste nivel atópanse as Unidades de Condutas Adictivas e as Uni-dades de Saúde Mental. Entre outras, as súas funcións inclúen as de pres-tar atención especializada de carácter ambulatorio e de coordinar asintervencións que realizan diferentes servizos de apoio ao tratamento ads-critos ao terceiro nivel asistencial.

O acceso a estes centros realízase a través da derivación dos recursosde primeiro nivel, salvo naqueles casos xa seguidos en recursos especiali-zados de saúde mental.

3.-DISPOSITIVOS DE TERCEIRO NIVEL

Destinados fundamentalmente ao tratamento e a rehabilitación (recupe-ración funcional) de persoas con trastornos adictivos que precisan atenciónde forma intensiva, xa sexa de carácter ambulatorio ou en réxime de ingreso.Atendendo ao grao de especialización, o acceso de pacientes a estes dis-positivos debe ser realizado preferentemente mediante derivación desde osdispositivos especializados na atención ás condutas adictivas.

Ao terceiro nivel pertencen os seguintes recursos:

- Unidades de día.

- Comunidades Terapéuticas.

- Programas de desintoxicación hospitalaria.

OUTROS RECURSOS COMPLEMENTARIOS

Programas de incorporación social de apoio ao tratamento e reinserciónde pacientes estabilizados.

Esquema, que sintetiza o funcionamento do circuíto asistencial para aatención ás adicións en Galicia.

59

60RECURSOS ASISTENCIALES DE TRASTORNOS ADICTIVOS EN GALICIA

Unidade Asistencial de Drogodependencias (UAD)

As Unidades Asistenciais de Drogodependencias (UAD) son centros ouservizos de tratamento ambulatorio nos que se desenvolven diferentes tiposde programas terapéuticos para o tratamento dos trastornos adictivos.

Na actualidade, as UAD subvencionadas polo SERGAS son 17 e dan co-bertura a toda a comunidade.

Unidade de Tratamento de Alcolismo (UTA)

As Unidades de Tratamento de Alcolismo (UTA) son centros ou servizosde tratamento ambulatorio nos que desenvólvense diferentes tipos de pro-gramas terapéuticos para o tratamento dos trastornos adictivos relaciona-dos principalmente co alcol. No ano 2010 as UTAs que están enfuncionamento son 6.

Unidade Móbil (UM)

Debido á gran dispersión xeográfica, e coa finalidade de facilitar o achega-mento dos recursos a todos os usuarios, habilitáronse as unidades móbiles e ser-vizos tipo dispensario. As unidades móbiles (UM) facilitan o labor de achegamentodos recursos aos usuarios/as de drogas, a modo de extensión das propias UAD.Trátase de dispositivos asistenciais dirixidos aos participantes nos programas detratamento con derivados opiáceos, principalmente e os de baixa esixencia, sem-pre que sexan pacientes xa a tratamento nas UAD de referencia. Neste momentosó existe unha unidade móbil en funcionamento na cidade da Coruña.

Servizo Tipo Dispensario (STD)

Este tipo de servizo asistencial supón o desprazamento de varios profe-sionais da UAD de referencia a un centro sanitario colaborador para desen-volver alí as actividades asistenciais propias dunha UAD.

Unidade de Día (UD).

Este dispositivo asistencial funciona en modalidade semirresidencial eofrece un abano de actividades terapéuticas e ocupacionais dirixidas á des-habituación e rehabilitación, quedando fora das súas funcións os procesos

61de desintoxicación e a súa utilización como residencia. Dadas as súas ca-racterísticas (réxime de internamento parcial) permite a non desvinculacióndo paciente do seu ambiente, favorecendo a colaboración familiar e facili-tando a súa incorporación social.

Comunidade Terapéutica (CT)

As Comunidades Terapéuticas son dispositivos que realizan tratamentosde deshabituación e rehabilitación en réxime residencial (internamento). Con-cíbense coma un marco físico que permite a ruptura temporal co medio ha-bitual do paciente. Así mesmo, constitúese como un sistema no que oindividuo ten a posibilidade de desenvolver novas pautas de comportamentotendentes a facilitar a súa incorporación social.

62ANEXO 1

LISTADO DE RECURSOS EN TRASTORNOS ADICTIVOSEN GALICIA

1. UNIDADES ASISTENCIAIS DE DROGODEPENDENCIAS

PROVINCIA DE A CORUÑA

UNIDADE ASISTENCIAL DE DROGODEPENDENCIASAsociación Ferrolana de Drogodependencias (ASFEDRO)R/ Cádiz, s/n15406 CARANZA – FERROLTeléfono: (981) 37 21 12 / 13 Fax: (981) 31 95 74

UNIDADE ASISTENCIAL DE DROGODEPENDENCIASConcello de CarballoAvda. do Ambulatorio, s/n15100 CARBALLOTeléfono e fax: (981) 75 62 75

UNIDADE ASISTENCIAL DE DROGODEPENDENCIASAsociación Cidadá de Loita contra a Droga (ACLAD)R/ Ermita, 2-A. Polígono da Grela15008 A CORUÑATeléfono: (981) 24 33 27/ 24 30 00 Fax: (981) 24 30 40

UNIDADE ASISTENCIAL DE DROGODEPENDENCIASConcello de NoiaR/ República Argentina. Casa do Mar15200 NOIATeléfono e fax (981) 82 25 00

UNIDADE ASISTENCIAL DE DROGODEPENDENCIASConcello de RibeiraAvda. da Coruña, 174 - C tra do Instituto F.P.15960 RIBEIRATeléfono: (981) 87 38 27/ (981) 83 56 63 Fax: (981) 87 38 24

UNIDADE ASISTENCIAL DE DROGODEPENDENCIASConcello de SantiagoManuel María, 8 UMAD15705 SANTIAGO DE COMPOSTELATeléfono: (981) 52 87 70 Fax: (981) 52 87 80

63PROVINCIA DE OURENSE

UNIDADE DE CONDUTAS ADICTIVASConcello de OurenseComplexo Hospitalario de OurenseR/ Ramón Puga, 52-56 (CHOU)32005 OURENSETeléfono: (988) 36 98 29 Fax: (988) 38 54 82

PROVINCIA DE PONTEVEDRA

UNIDADE ASISTENCIAL DE DROGODEPENDENCIASConcello de CangasAvda. de Ourense, 4636940 CANGASTeléfono: (986) 30 34 02/30 05 14 Fax: (986) 30 06 87

UNIDADE ASISTENCIAL DE DROGODEPENDENCIASConcello de O GroveR/ Lordelo, s/n (Edificio Policía Municipal)36980 O GROVETeléfono: (986) 73 16 14 Fax: (986) 73 35 26

UNIDADE ASISTENCIAL DE DROGODEPENDENCIASConcello de PontevedraPlaza de Valentín García Escudero, 1 baixo36002 PONTEVEDRATeléfono: (986) 85 86 09 Fax: (986) 86 07 12

UNIDADE ASISTENCIAL DE DROGODEPENDENCIASConcello de PorriñoR/ Domingo Bueno, 15-Sótano36400 PORRIÑO-PONTEVEDRATeléfono (986) 33 08 61 Fax.: (986) 33 54 62

UNIDADE ASISTENCIAL DE DROGODEPENDENCIASAsociación Cidade de Loita contra a Droga “ALBORADA”R/ Isaac Peral nº 8 - A - Baixo36201 VIGOTeléfono: (986) 22 48 48 Fax: (986) 22 42 36

UNIDADE ASISTENCIAL DE DROGODEPENDENCIAS "CEDRO"Concello de VigoR/ Pintor Colmeiro, 936211 VIGOTeléfono: (986) 48 27 50 Fax: (986) 48 30 19

64UNIDADE ASISTENCIAL DE DROGODEPENDENCIASConcello de Vilagarcía de ArousaAvda. Juan Carlos I, 3836600 VILAGARCIA DE AROUSATeléfono: (986) 50 79 70 Fax: (986) 50 57 96

2. UNIDADES DE TRATAMENTO DO ALCOLISMO


UNIDADE DE TRATAMENTO DE ALCOLISMOServizo Galego de SaúdeHOSPITAL CLÍNICO (CONSULTAS EXTERNAS. CONTROL D)A Choupana, s/n (CHUS)15706 SANTIAGO DE COMPOSTELATeléfono : (981) 95 10 66 Fax: (981) 95 10 61

UNIDADE DE TRATAMENTO DE ALCOLISMOASOCIACIÓN DE EXALCÓLICOS DA CORUÑAPraza Laxes de Orro, 2 baixo Birloque15008 A CORUÑATeléfono: (981) 29 30 00 Fax: (981) 29 31 21

UNIDADE DE TRATAMENTO DE ALCOLISMOASOCIACIÓN DE EXALCÓLICOS DE FERROLTERRAR/ Álvaro Cunqueiro, 6 baixo – Apdo. de Correos 54615402 FERROLTeléfono :(981) 35 13 95 Fax: (981) 35 99 88

PROVINCIA DE LUGO

UNIDADE DE TRATAMENTO DE ALCOLISMOServizo Galego de SaúdeHospital Lucus Augusti (Consultas Externas)R/ San Cibrao, s/n27003 LUGOTeléfono: (982) 29 60 00

PROVINCIA DE OURENSE

UNIDADE DE TRATAMENTO DE ALCOLISMOAsociación AS BURGASHospital Santa María Nai (CHOU)R/ Ramón Puga, 52-5632005 OURENSETeléfono: (988) 36 98 29 Fax: (988) 36 98 28

65PROVINCIA DE PONTEVEDRA

UNIDADE DE TRATAMENTO DE ALCOLISMOASOCIACIÓN VIGUESA DE ALCOLOXÍAR/ Escultor Gregorio Fernández, 8 - baixo36204 VIGOTeléfono: (986) 22 62 69 Fax: (986) 22 62 40

3. PROGRAMAS HOSPITALARIOS DE TRASTORNOS ADICTIVOS


HOSPITAL GIL CASARES (CHUS).SERVIZO DE PSIQUIATRÍAA Choupana, s/n15706 SANTIAGO DE COMPOSTELATeléfono : (981) 95 00 00 Fax: (981) 95 09 85

COMPLEXO HOSPITALARIO JUAN CANALEJO-MARITIMO DE OZA(CHUAC)SERVIZO DE PSIQUIATRIACarreteira das Xubias, 8415006 A CORUÑATeléfono: (981) 17 81 72 Fax: (981) 17 80 01

COMPLEXO HOSP. ARQUITECTO MARCIDE-NOVOA SANTOS.SERVIZO DE PSIQUIATRÍACarreteira de San Pedro de Leixa, s/n15405 FERROLTeléfono :(981) 33 40 00 Fax: (981) 33 40 78

PROVINCIA DE LUGO

HOSPITAL LUCUS AUGUSTI.SERVIZO DE PSIQUIATRIAR/ San Cibrao, s/n27003 LUGOTeléfono: (982) 29 60 00


HOSPITAL SANTA Mª MADRE (CHOU).SERVIZO DE PSIQUIATRIAR/ Ramón Puga, 5632005 OURENSETeléfono: (988) 38 54 99 Fax: (988) 38 54 62


COMPLEXO HOSPITALARIO UNIVERSITARIO DE VIGO.SERVIZO DE PSIQUIATRIAR/ Pizarro, 2236204 VIGOTeléfono: (986) 816000

COMPLEXO HOSPITALARIO DE PONTEVEDRA.SERVIZO DE PSIQUIATRIAR/ Mourente, s/n36071 PONTEVEDRATeléfono: (986) 800000

4. COMUNIDADES TERAPÉUTICAS


COMUNIDADE TERAPÉUTICA DE ACLAD "FONTE DE OURO"Fonte de Ouro, s/n15189 TARRIO-CULLEREDOTeléfono: (981) 66 10 29 Fax: 981 243 040

COMUNIDADE TERAPÉUTICA DE ASFEDRO “ O CONFURCO”15593-DONIÑOS-FERROLTeléfono: 981 44 50 51 Fax: 981 31 95 74

COMUNIDADE TERAPÉUTICA DO PROXECTO HOMECernadas - Portomouro15871-VAL DO DUBRATeléfono: 981 57 25 24 – 57 30 20 Fax: 981 57 36 06

COMUNIDADE TERAPÉUTICA DE ALCOHOLISMO (P. HOMBRE)Rúa Ocaso, 2 Bastiagueiro15172 OLEIROSTelefono: 981 295432 Fax: 981 299788


COMUNIDAD TERAPÉUTICA DE "ALBORADA"Piñeiro – Rías, 1036739 TOMIÑO - PONTEVEDRATeléfono e Fax.: 986 63 34 02

675. UNIDADES DE DIA


UNIDADE DE DÍA "ASFEDRO"R/ Cádiz, s/n15406 CARANZA - FERROLTeléfono: (981) 37 21 12 / 13 Fax: (981) 31 95 74

UNIDADE DE DIA DE ACLADR/ Ermita, 2-A. Polígono de la Grela15008 A CORUÑATeléfono e Fax: (981) 24 33 27

UNIDADE DE DIA DE RIBEIRAAvda. da Coruña, 174- Ctra do Instituto F.P.)15960 RIBEIRATeléfono: (981) 87 05 59 Fax: (981) 87 38 24

UNIDADE DE DIA DE SANTIAGOR/ Manuel María, 8 –UMAD-15705 SANTIAGO DE COMPOSTELATeléfono: (981) 52 87 70 Fax. 52 87 80

PROVINCIA DE LUGO

UNIDAD DE DIA DE CRUZ ROXACidade de Viveiro, 14 baixoLUGOTeléfono: (982) 23 03 15 Fax: (de la UAD) (982)-28 08 48


UNIDADE DE DIA DE OURENSEComplexo Hospitalario de Ourense (CHOU)R/ Ramón Puga, 52-5632005 OURENSETeléfono: (988) 23 14 61 Fax: (988) 24 71 00


UNIDADE DE DIA DE ALBORADAIsaac Peral, 8-A-Baixo36201 VIGOTeléfono: (986) 22 48 48 Fax.: (986) 22 42 36

68UNIDADE DE DIA DE VILAGARCIAAvda. de Juan Carlos I, 3836600 VILAGARCIA DE AROUSATeléfono: (986) 50 79 70. Fax: (986) 50 57 96

UNIDAD DE DIA DE CEDROR/ Pintor Colmeiro, 936211 VIGOTeléfono e Fax: (986) 48 27 50

UNIDADE DE DIA DE PONTEVEDRARúa Sor Lucía, 2, 2º36002 PONTEVEDRATeléfono e fax.: 986 85 14 89

6.- OUTROS RECURSOS


CENTRO DE ACOLLIDAAsociación Proxecto Home GaliciaR/ Virxe da Cerca, 615703 SANTIAGO DE COMPOSTELATeléfono: (981) 57 25 24/ 57 30 20 Fax.: (981) 57 36 06

PROVINCIA DE LUGO

CENTRO DE ACOLLIDAAsociación Proxecto Home GaliciaR/ Monte Faro, 227003 LUGOTeléfono: (982) 20 26 93 Fax: (982) 20 26 33


CENTRO DE ACOLLIDAAsociación Proxecto Home GaliciaPazo de Guizamonde, s/n32001 OURENSETeléfono: (988) 37 11 92 Fax: (988) 37 25 60


CENTRO DE ACOLLIDAAsociación Proxecto Home GaliciaAvda. Ramón Nieto, 24536205 VIGOTeléfono: (986) 37 46 46 Fax: (986) 37 44 88

70BIBLIOGRAFÍA

- Estrategia Nacional sobre Drogas 2009-2016. Plan Nacional Sobre Dro-gas. Ministerio de Sanidad y Política Social.

- Plan de Acción sobre Drogas en España 2009-2012. Plan NacionalSobre Drogas. Ministerio de Sanidad y Política Social.

- Recomendaciones prácticas de la OIT sobre el tratamiento de las cues-tiones relacionadas con el alcohol y las drogas en el lugar de trabajo. Gi-nebra, 31 de enero de 1995.

- Encuesta 2007-2008 sobre consumo de sustancias psicoactivas en elámbito laboral en España. Observatorio Español sobre Drogas. Ministeriode Sanidad, Política Social e Igualdad

- Plan de Trastornos Adictivos de Galicia 2011-2016. Consellería de Sa-nidade Xunta de Galicia.

- Procesos preventivos e carteira de servizos en materia de prevención doPlan de Galicia sobre Drogas. Consellería de Sanidade - Servizo Galegode Saúde. Subdirección Xeral de Saúde Mental e Drogodependencias

- Actuar é posible. O papel da Atención Primaria ante os problemas desaúde relacionados co consumo de drogas. Xunta de Galicia Conselleríade Sanidade Servizo Galego de Saúde Santiago 2010.

- Guía informativa Drogas e Xénero. Plan Integral de Antención á Saúdeda Muller en Galicia. Servizo Galego de Saúde. Subdirección Xeral deSaúde Mental e Drogodependencias. Xunta de Galicia.

- Manual para la prevención de drogodependencias y adicciones en el ám-bito laboral. Dirección General para las Drogodependencias y Adicciones.Consejería para la Igualdad y el Bienestar Social. Junta de Andalucía.

- Integración Sociolaboral de personas drogodependientes. Propuesta ypuesta en práctica de un modelo. Cruz Roja.

- La Negociación Colectiva y la Drogodependencia. UGT Cantabria.

- Drogodependencias en el ámbito laboral. UGT Cantabria.

- Guía de drogodependencia en el ámbito laboral. UGT Euskadi.

- Manual para la intervención sindical en materia de drogodependenciasen la empresa. UGT Asturias.

71- Guía Sectorial La prevención de las drogodependencias en la Federa-ción de Transportes Comunicación y Mar. FETCM-UGT.

- Prevención de adicciones en los trabajadores de Instituciones Peniten-ciarias. UGT CEC.

- Mujer y Drogodependencias en el ámbito laboral.UGT CEC.

- El consumo excesivo de alcohol: un reto para la salud laboral Javier Fer-nández-Montalvo. Enrique Echeburúa. Departamento de Psicología y Pe-dagogía Universidad Pública de Navarra. Departamento de Personalidad,Evaluación e Tratamientos Psicológicos. Universidad del País Vasco.

- Guia sobre drogas y riesgos laborales. Mancomunidad de Municipiosdel Campo de Gibraltar. Área de Igualdad y Bienestar social - Departa-mento Comarcal de Políticas sobre Drogas.

RECURSOS INTERNET

- Plan Nacional Sobre Drogas http://www.pnsd.msc.es/home.htm

- Sociedad Científica española de estudios sobre el alcohol, el alcoho-lismo y otras toxicomanías. SOCIDROGALCOHOL http://www.socidrogal-cohol.org/index.php

- Portal Europeo Elisad sobre alcohol, drogas y otras adicciones.http://www.addictionsinfo.eu/

- Insituto de Investigación de Drogodependencias. http://inid.umh.es/

- Instituto para o Estudo das Adiccións. www.lasdrogas.info/

GUIA SINDICAL DE PREVENCIÓN DO CONSUMO DE...

Documents

Transcript of GUIA SINDICAL DE PREVENCIÓN DO CONSUMO DE...