GUÍA CEMIT-INNOVA Impulsando a Innovación social dixital · participación cidadá, activa no seu...

[email protected] 2015

GUÍA CEMIT-INNOVA

Impulsando a Innovación social dixital

2

Guía metodolóxica CeMIT-Innova: Impulsando a innovación social dixital

Índice

Introducción ....................................................................................................................................4

Obxecto da Guía metodológica .............................................................................................7

1. Cemit-innova e a innovación social dixital ................................................................. 8

2. ¿Qué es la innovación social digital? ...........................................................................10 Definición de Innovación social dixital ........................................................................10 Tipología de proxectos, aos que se pode aplicar a Innovación social .............12

3. Como poño en marcha un proxecto de innovación social dixital? .............13 3.1 Fase 1: Detección e definición do desafío social local .................................... 14 3.2 Fase 2: Validación da idea ......................................................................................22 3.3. Fase 3: Lanzamento. Posta en marcha do proxecto piloto .........................28 3.4. Fase 4: Difusión e sustentabilidade dos proxectos ......................................33

4. Resumo de ideas forza. Recomendacións ...............................................................36

5. Anexos .......................................................................................................................................38

6. Referencias bibliográficas ...............................................................................................39© Im

ágen

es d

o do

cum

ento

: fot

olia

.com

, fre

epik

.es,

tipo

gráfi

ko.c

om

3


Introducción

CeMIT-Innova é un proxecto colaborativo para o fomento da Innovación Social Dixital en Galicia, posta en marcha pola Axencia para a Modernización Tecnolóxica de Galicia (Amtega), en colaboración con FUNDETEC.

Introducción

4


O seu principal impulsor, ao longo de 2015, foron as Aulas CeMIT, integradas dentro da Rede de Centros para a Modernización e

a Inclusión Tecnolóxica (Red CeMIT), unha iniciativa posta en marcha pola Amtega que, tendo como marco de referencia a Axenda Dixital 2020, busca a converxencia tecnolóxica con Europa en dito horizonte temporal.

O obxectivo de dita Rede de centros é o de vertebrar territorial e socialmente Galicia, en especial os lugares nos que a fenda dixital fai-se máis evidente, impulsando, potenciando e difundindo o coñecemento en tecnoloxías da información e a comunicación entre a cida-danía galega.

Para as Aulas e a red de entidades e persoas aliadas e colaboradoras de estas, CeMIT-In-nova representa unha boa oportunidade de converterse en espacios de alto valor e refe-rencia a nivel local, espazos de innovación social dixital dende os que provocar procesos

de innovación e empoderamento da cidada-nía, potenciando o talento e a cultura tecno-lóxica en todos os municipios nos que esta Red está implantada.

Nos últimos anos, as Aulas CeMIT foron asumindo o reto de constituírse, co apoio da Amtega e dos Concellos nos que están im-plantadas, no referente tecnolóxico local, en materia de Sociedade da Información e o seu desenrolo. Máis alá de lograr a alfabetización dixital dos seus usuarios, trataron de escoitar a demanda do seu contorno, para dar resposta –mediante actividades de impulso do uso das tecnoloxías da información e a comunicación (TIC)– ás súas necesidades. A evolución nas funcionalidades destes espazos públicos, su-puxo un cambio no seu papel estratéxico, con-verténdoos en conectores de recursos locais e en axentes especializados na xestión do cam-

Nos últimos anos, as Aulas CeMIT foron asumindo o reto de consti-tuírse no refe-rente tecno-lóxico local, en materia de Sociedade da Información e o seu desen-rolo

Introducción

5


bio e a innovación, facilitando a apropiación de as TIC1 por parte da cidadanía, as pemes e os emprendedores locais.

Un novo rol que CeMIT-Innova impulsa, para transformar as Aulas en espazos catalizadores da innovación, capaces de provocar y xerar co-nexións, que dean como froito unha proposta de innovación social desde e para o ámbito local, respondendo desta forma ás necesidades e de-safíos do territorio.

Con este obxecto, desde a súa posta en marcha, CeMIT-Innova invitou á administración local (a través da súa Rede CeMIT e dos concellos y conce-llerías locais cos que esta interactúa), así como ás entidades e organizacións aliadas das súas Aulas CeMIT, a impul-sar un novo modelo de relación social no seu te-

1 Apropiación das TIC, entendida como un uso da tec-noloxía que consegue integralas na nosa vida, a través do empoderamento e a participación, facéndonos a través de elas máis participativos e democráticos.Ver: https://telos.fundaciontelefonica.com/url-di-rect/pdf-generator?tipoContenido=articuloTelos&id-Contenido=2012020215200001&idioma=es

rritorio, enfocando a innovación social dixital á busca proposta de novas solucións aos desafíos da cidadanía, entendendo a tecnoloxía e a cola-boración como fundamento do progreso social.

CeMIT-Innova entende a tecnoloxía e a colaboración como fundamento do progreso social

Artículo Telos

6


Obxeto da Guía Metodológica

DDesde o equipo de CeMIT-Innova que desenvolveu esta experiencia ao longo de 2015, quixemos compartir o coñecemento e experiencia adqui-

ridos, polas persoas e entidades involucradas, de forma que este poida servir –a outras Aulas, entidades e persoas, interesadas en impulsar a innovación social dixital en Galicia– como fonte de inspiración, para a posta en marcha de novas propostas de innovación social dixital.

Anímannos a iso:• o impacto directo, medible e inmediato,

que os resultados do proxecto tiveron so-bre o territorio,

• o seu carácter movilizador do contorno social e a oportunidade que representan na solución de desafíos sociais locais,

• a alta capacidade de réplica metodolóxi-ca que este proxecto aporta, grazas aos materiais e recursos xerados ao longo de CeMIT-Innova 2015.

O contido que se expón a continuación, parte da experiencia contrastada das Aulas e entida-des que participaron no proxecto ao longo des-ta 1ª edición, recollida polo equipo de proxecto durante o mesmo, incorporando á nosa análise a propia avaliación que cada unha das entidades participantes fixo do proxecto, os seus resulta-dos e necesidades.

Esta guía e os recursos compartidos desde ela, buscan traballar na construción dunha nova realidade en Galicia no ámbito da innovación social dixital, no campo das TIC e na idea de participación cidadá, activa no seu propio des-envolvemento.

Compartir coñecementos e experiencias adquirida como fonte de inspiración para novas propostas de innovación social dixitais

7


1. Cemit-Innova e a innovación social dixital

CeMIT-Innova é un proxecto1 dirixi-do á implantación en Galicia de pro-postas de Innovación Social Dixital, sustentadas no uso das TIC e a parti-

cipación activa na Sociedade da Información, a través de modelos colaborativos, impulsados desde a Rede de Aulas CeMIT, deseñados coa implicación directa da cidadanía e dos axentes do ecosistema dixital, xerando instrumentos dirixidos a satisfacer necesidades sociais.

1 Podes ver unha descrición más detallada do proxecto, a través da seguinte presentación do mesmo:http://www.slideshare.net/FaiteDixital/cemitinnova-presentacinformatopdf

Presentación CeMIT-Innova

8


Convertendo as Tecnoloxías da Información e a Comunicación (TIC) nunha ferramenta transversal de traballo, desde CeMIT-Innova deseñamos e implantamos proxectos, destinados a mellorar o contorno local das entidades partícipes, co fin último de lograr a apropiación da tecnoloxía pola cidadanía, implicada –de forma colaborativa– en cada un dos proxectos piloto finalmente desenvolvidos. Unha formulación, que propón tamén unha nova forma de entender o modelo de traballo das Aulas CeMIT, máis orientado a ter en conta e dar resposta aos desafíos sociais do seu contorno máis próximo.

Por ilo, a través de CeMIT-Innova, suscitá-monos como obxectivo, en cada un dos proxec-tos piloto a implementar:

• A mellora do contorno social• Impulsar a colaboración ciudadá• Facilitar a conexión entre cidadanía e alia-

dos locais• Transformar el modelo das Aulas CeMIT,

asentando una nova forma de entender os desafíos sociais desde estos espazos tec-nolóxicos e implicándoos na procura de respostas.

Esta foi a testemuña recollida polos proxectos piloto CeMIT-Innova seleccionados e imple-mentados ao longo de 2015. Este pode ser un bo momento, antes de seguir adiante coa lec-tura desta Guía, para que os coñezas e identi-fiques, en cada un de eles, os seus obxetivos, aliados e promotores e os desafíos sociais que marcaron o seu foco de traballo. Podes acce-der a una descrición detallada de cada un de eles a través do Anexo I, que acompaña a este documento.

1. CeMIT-Innova y la innovación social digital

Desde CeMIT-Innova deseñamos e implantamos proxectos, destinados a mellorar o contorno local das entidades partícipes

9


2. Que é a Innovación social dixital?

‘Unha nova configuracíon de prácticas sociais, que proporcionan novas ou mellares respostas aos desafíos do sistema de protección social e as necesidades das persoas ao longo das súas vidas, que emerxe do uso innovado das Tecnoloxías de información e Comunicación (TIC), para establecer novas relacións ou fortalecer a colaboración entre as partes interesadas e fomentar procesos abertos de cocreación e/ou reasigación de valor público’. (JRC-IPTS, Misuraca et al, 2015 -IESI D1.2.1-)

RE-IM

AGINARRE-INVEN

TAR

RE-DISEÑ

AR

10



1. QUE É?A Innovación Social inclúe innovacións sociais tanto nos seus fins e nos seus medios –novas ideas (produtos, servizos e modelos)– que satisfán simultaneamente necesidades sociais e que crean, á vez, novas relacións sociais ou colaboracións.

2. PARA QUÉ?Serve de resposta ás demandas sociais que afectan ao proceso de interacción social, dirixíndose a mellorar o benestar humano, en ámbitos como turismo, emprego, capacitación, inclusión, medio ambiente, web 2.0, sustentabilidade, accesibilidade, accesibilidade a cultura, entre outros.

3. CÓMO?Desenvólvense de forma colaborativa coa participación de particulares, institucións, colectivos e/ou empresas, co fins comúns ou complementarios.

DIXITAL? As TIC son na actualidade un dos principais motores da innovación social e ofrecen un gran potencial para atpar solucións a problemas que dificultan o crecemento económico e para reducir a pobreza.

11


TIPOLOXÍA DE PROXECTOS, AOS QUE SE PODE APLICAR A INNOVACIÓN SOCIAL

Ademais dos ámbitos definidos no esquema anterior (turismo, emprego, capacitación, in-clusión, medio ambiente, accesibilidade, cul-tura, etc.), hai moitos outros ámbitos aos que é posible enfocar un proxecto de Innovación social dixital. A imaxe que mostramos a continuación, recolle unha categorización posible de boa parte deles:

• Participación e concienciación cidadá

• Envellecemento actido e vida saludable

• Turismo • Cultura. Desenvolvemento local• Emprego• Responsabilidade social e

sustentabilidade. Medio ambiente• Integración e inclusión social

Pero en todo caso, non se trata dunha lista pechada. Calquera proposta no noso contor-

no, que poida responder e mellorar a través da Innovación social dixital - a educación e o acceso ao coñecemento, o desenvolvemento rural, o comercio xusto y/ou local,la inclusión social e a loita contra a pobreza, a mellora do medio ambiente, a inclusión socio-laboral, a participación e concienciación cidadá, o en-vellecemento activo, a saúde e a vida saudable, a migración, a rexeneración urbana, a econo-mía social, as microfinanzas ou o acceso á vivenda, por desta-car entre outros, a tipoloxía de proxectos de Innovación social nos que xa se traballa desde Ga-licia, poden axudarnos a definir o desafío a afrontar

A innovación social dixital debe poñer a seu foco de ac-tuación na aplicación das TIC (tecnoloxías da información e a comunicación) á procura de novas formas de sa-tisfacer os desafíos e necesidades sociais, a tra-vés da xeración de novas relacións e modelos de colaboración en rede.


Máis alá da innovación tradicional en produtos e servizos e en procesos, a innovación social é unha ferramenta para facer o nuevo mundo dixital máis humano e máis accesible


12

3. Como poño en marcha un proxecto de Innovación social dixital?

Cubre unha necesidade / reto dun territorio

Xorde da xeración de propostas, para a súa resolución, mediante un proceso de bottom-up participativo

Carrexa unha fase de experimentación e testeo da solución proposta, coa participación, implicación e colaboración de diferentes axentes de territorio

Como resultado obtense impacto global no territorio, e non para unha minoría da poboación

5 parámetros básicos dun proxecto de innovación social:

É replicable en outros territorios

13



Propoñemos -partindo destas premisas, que definen as claves para afrontar con éxito unha proposta de innovación social -, as seguintes fa-ses de traballo, na posta en marcha dun proxecto piloto de innovación social dixital:

3.1 FASE 1: DETECCIÓN E DEFINICIÓN DO DESAFÍO SOCIAL LOCAL

O punto de partida de todo proxecto de inno-vación social (dixital) ha de estar baseado tan-to na detección e análise de posibles desafíos sociais a nivel local, como na implicación e co-laboración de diferentes aliados, involucrados na búsqueda de propostas e solucións a estes, para concretar conxuntamente os retos locais a afrontar. A análise e reflexión conxuntos, levarán o impulso das Aulas como espazos de Innovación Social Dixital e a especificación das ferramentas e recursos necesarios para iso.

3.1.1 Detección de DESAFÍOS SOCIAIS a nivel local, sobre os que pivotar un proxecto piloto innovador.

Trátase de coñecer - obxectivo ao que non son alleas as Aulas que conforman a Rede Ce-MIT, nin moitos dos seus colaboradores máis

directos - e valorar, as particularidades, prio-ridades e necesidades de ámbito local suscep-tibles de mellora ou cambio, acoutando, entre todos os interlocutores implicados no proxecto piloto, desde o momento no que estes entran a forma parte do mesmo, aquel desafío que ten maior capacidade de resultar innovador, útil e prioritario para a comunidade á que que-remos dirixirnos (marcado por exemplo, pola prioridade de intervir nun colectivo concreto, de implementar unha nova forma de traballo ou de afrontar unha nova necesidade á que a tecnoloxía pode dar mellor resposta).

Como forma de achegarvos á definición e elec-ción do voso propio desafío, mostrámosvos a continuación algunhas destacadas experien-cias de innovación social como boas prácticas. No apartado Referencias bibliográficas desta guía, facilitámosche acceso a algunhas liga-zóns, desde os que podes coñecer con máis de-talle os proxectos seleccionados como ‘mellor iniciativa social’, tanto a nivel europeo como nacional en 2014 y 2015.

Todo proxecto de innovación social (dixital) ha de estar baseado tanto na detección e análise de posibles desafíos sociais a nivel local, como na implicación e colaboración de diferentes aliados


14


3.1.2 Búsqueda de alianzas, para a súa implicación no desenvolvemento do piloto.

Entendemos por aliadas aquelas persoas que - mesmo pertencendo a diferentes entida-des e organizacións - únense e suman forzas, para alcanzar un determinado fin (neste caso, para dar resposta ao desafío que describia-mos no epígrafe anterior). Xuntas, acordan establecer unha determinada alianza, que con implicación de todas as partes, faga máis eficaz e sustentables o traballo e os resulta-dos alcanzados.ibles el trabajo y los resulta-dos alcanzados.

É preciso, desde o primeiro momento, im-plicar ás entidades públicas e axentes sociais1

1 Entendendo por axentes sociais aquelas persoas que dan apoio e interveñen no territorio, desde os diferentes organismos e entidades (tanto públicos, como de carácter privado, non lucrativo e/ou asociativo), prestando todo tipo de servizos na comunidade, para dar resposta ás súas demandas e intereses. Algúns exemplos deles son os pro-fesionais de Axencias de desenvolvemento local, Oficinas de información xuvenil, Oficinas de emprego, Asociacións

A COLMEA QUE DICE SÍ. Unha iniciativa de apoio á agricultura local, que pon en valor a alimentación saudable e a produción sustentable e artesanal, articulando a compra e venda destes recursos a través dun portal Web de compra online, que se complementa cun mercadillo físico semanal, no que o consumidor recolle a súa compra e pode coñecer e interacituar co seu produtor real.

3 dos 10 mellores iniciativas sociais por Fundación Compromiso e Transparencia e Compromiso Empresarial do ano 2014


PRECIPITA. Plataforma de crowdfunding, serve de escaparate para dar a coñecer os distintos tipos de proxectos que se tratan de levar a cabo no mundo da investigación e a ciencia en Españá e á súa vez permite aos usuarios colaborar a través de microdonaciones con tales proxectos.

PUNTÚAN. É un sistema de recompensas que ten como obxectivo mellorar a saúde e o benestar das persoas motivándolles a comportarse de maneira saudable e activa.


10 mellores iniciativas sociais por Fundación Compromiso e Transparencia e Compromiso Empresarial, do ano 2014

15


do contorno, tanto na elección do desafío para afrontar, como na súa posterior definición e posta en marcha. Axentes TIC e dinamizadores da Rede CeMIT, han de impulsar a alianza con actores e responsables locais, a quen implicar no logro dos obxectivos marcados polo desa-fío definido por todos eles, establecendo a re-flexión e o debate conxunto sobre innovación, participación cidadá, e sobre o uso das Aulas CeMIT na xeración de recursos de Innovación Social, complementando estas o seu rol para a capacitación no uso das ferramentas tecno-lóxicas necesarias para facelo posible.

Mostrámosche, a continuación, un resumo da tipoloxía de entidades aliadas, coas que traballaron e colaboraron os distintos proxec-tos piloto implementados desde CeMIT-Inno-va 2015 (e que podes coñecer con máis detalle, a través do Anexo I deste documento).

e Federacións destas, Centros educativos, Centros sociais, etc. que dun modo ou outro, dirixen a súa actividade á colectivos diana da Rede de Aulas CeMIT.


Axentes TIC e dinamizadores da Rede CeMIT, han de impulsar a alianza con actores e responsables locais


16



TÍTULO DO PROXECTO

PERSOAS DESTINATARIAS

ENTIDADES ALIADAS

Encaix@ no emprego

Persoas en situación de exclusión social e demandantes de emprego / emprendedores

• Implicados na difusión e captación de participantes: • Asociacións, fundacións e Centros Municipais de Emprego• Equipo de Inclusión Social e Unidade de Atención Social do

Concello • Implicados en el desenvolvemento de acciones : • Aula CeMIT e Aula Mentor do Concello• Centro Integrado de FP

Todos somos Abegondo.gal

Calquera persoa residente no municipio, (especialmente menores e persoas maiores de todas as parroquias)

• Centros educativos• Aula CeMIT • Concello

A Estrada-Unha Estrada de oportunidades

Persoas en procura activa de emprego, emprendedores e empresas

• Concello. Fundación Cultural e ADL• Aula CeMIT• Asociacións: de emprego• Asociacións de empresarios• Asociación de comerciantes• Asociación de Mulleres• Agrupación Protección civil

Teño unha horta en San Sadurniño

Mulleres (maiores) do ámbito rural

• Concello y Aula CeMIT de San Sadurniño• Asociación agroecolóxica local

Re-Orientamos (Oroso)

Persoas en desemprego e empresas locais

• Aula CeMIT e Concello (Servizo de xestión económica)• Oficina de Emprego• Empresas privadas • Asociación de Comerciantes• Asociación de Empresarios


17



As alianzas e colaboracións establecidas con cada uno destes aliados, axudarannos a afianzar a Aulas CeMIT como Espazos de Innovación social dixital, creando unha Rede con todos eles, capaz de transformar e dar resposta aos desafíos locais

Preto da Xente (Boiro)

Persoas emigrantes (residentes ou con familiares en Galicia) e escolares

• Aula CeMIT y Concello: • Aula de Linguas Vivas (Departamento de Xuventude del

Concello)• Departamento de Cultura • Cruz Vermella • Asociación de Emigrantes • Centros Educativos

Intro para todos (Padrón)

Persoas con discapacidade intelectual, pertencentes á Asociación AMIPA

• Asociación de persoas con Síndrome de Down e outras necesidades educativas especiais de AMIPA

• Concello e Aula CeMIT

Verín Hacklab. Zona cero

Menores e xoves da área rural

• Aula CeMIT e Concello de Verín: • CIM (C. Información á Muller);• Dep. Educación familiar; • Dep. Desenvolvemento Local • Antena Local (Cámara de Comercio e Industria)• Ordenadores Verín (Tenda particular)• AGATIC

Sabores de Vimianzo

Profesionais e empresarios do sector hostaleiro e alimentario local

• Centros educativos• Asociacións e Empresas de restauración, Panaderías• Profesionais da hostalería• CDTIC (formación impartida ao sector hostaleiro e

turístico local)

TÍTULO DO PROXECTO

PERSOAS DESTINATARIAS

ENTIDADES ALIADAS


18



Pola súa localización e obxectivo estratéxico, non é difícil para as Aulas da Rede CeMIT coñecer de primeira man, a entidades e organizacións ás que involucrar como aliada do noso proxecto. A proximidade e proximidade da aula ás persoas e entidades, é un valor engadido que debemos aproveitar, de forma que unha simple ollada ao noso ao redor, sexamos capaces de identificar a aquelas entidades e persoas que poden aliarse connosco no desafío elixido.

Contamos, ademais, con acceso directo a moitas desas entidades e organizacións, a través de concellos e representantes e responsables destes, que poden poñernos en contacto directo con elas, para escoitar as súas propostas e deseñar xuntas un plan de acción. É fácil acceder, desde a páxina Web de moitos concellos, a un sinxelo e ampla listaxe de organizacións, empresas e entidades, susceptibles de ser convidadas, como alidadas, a colaborar e implicarse no noso proxecto.

1

2

Recomendacións


19


Conseguir, entre outras, a implicación de Alcaldías e representantes locais da administración, é peza crave nesta fase inicial do proxecto piloto, que de forma contrastada pola nosa experiencia con CeMIT-Innova 2015, debe lograrse para o éxito do mesmo.

Para convencer e conseguir implicar ás persoas aliadas, será importante tamén construír unha mensaxe clara, que nos permita comunicar con claridade o que queremos cambiar e a nosa proposta para facelo. No epígrafe sobre Storytelling que detallamos a continuación, atoparás algúns bos consellos sobre como facelo.

3

4

5Son tamén importantes, para o éxito desta primeira fase de definición do desafío e incorporación de aliados, implicados na súa consecución, a xestión de espectativas e a procura de novos aliados tractores, que axuden a atraer ás persoas ao noso proxecto (como participantes ou como novos aliados do mesmo).

3. Como poño en marcha un proxecto de Innovación social dixital?3.1 FASE 1: DETECCIÓN E DEFINICIÓN DO DESAFÍO SOCIAL LOCAL

20


3.1.3 Storytelling. Creación do noso propio ‘discurso’ sobre o proxecto

Sen dúbida, esta fase inicial de definición do proxecto piloto de Innovación social dixital, non pode dar fin sen crear (e traballado, xunto con todas as persoas aliadas e colaboradoras do proxecto), a descrición do noso proxecto, que nos sirva para presentalo con éxito ante per-soas, entidades, institucións, etc. e axúdenos a poñer en valor a nosa proposta.

É importante, como xa sabedes, ‘emocionar’ coa nosa mensaxe, atopar -entre os propios obxectivos do noso proxecto piloto– os seus puntos fortes, aqueles que definen o desafío social proposto, contando como o facemos.

Cóntame un feito e aprendereino; cóntame unha verdade e crereina, pero cóntame unha historia e vivirá para sempre no meu corazón. Proverbio hindú

O storytelling é precisamente iso, a arte de contar historias desde a emoción e para emo-cionar. Para lograr esta conexión emocional, é necesario utilizar ferramentas e recursos que


Ilustración: Beneficios de utilizar o storytelling en Inbound Marketing.

É importante, ‘emocionar’ coa nosa mensaxe, atopar os puntos fortes do noso proxecto piloto, aqueles que definen o desafío social proposto


21


apoien o noso talento, coñecemento e imaxina-ción (podes coñecer máis sobre algunhas delas no artigo sobre ‘Claves do storytelling’ que che ofrecemos no documento ‘Guía de introdución ao Design Thinking’ do Anexo III a esta guía).

Lembra, o obxectivo último da túa historia ha de ser crear interese, conectar coas persoas ás que se dirixe o proxecto, conseguir que o públi-co se identifique con el, poñerlle vida e cor ao relato, provocar emocións (positivas) e dese-ñar unha historia fácil de compartir.

3.2 FASE 2: VALIDACIÓN DA IDEA As dúas premisas destacadas na fase anterior

(definición do desafío e implicación de aliados e colaboradores do proxecto) serán o inicio da configuración da nosa idea, en torno ao proxecto para poñer en marcha. Con elas, comeza a ta-refa de definir –de forma colaborativa, fóra da propia aula, escoitando ideas e propostas que proveñan da propia contorna– aquelas que re-presentan a mellor opción para poder ser imple-mentadas.

Como estratexia metodolóxica propoñemos, para o éxito desta fase:

3.2.1 A realización de encontros comarcales Celebrados entre Aulas, responsables da ad-

ministración local, colaboradores e axentes te-rritoriais, locais-comarcais, co obxectivo de va-

A definición do desafío e implicación de aliados e colaboradores do proxecto serán o inicio da configuración da nosa idea

3. Como poño en marcha un proxecto de Innovación social dixital?3.2 FASE 2: VALIDACIÓN DA IDEA

Guía de introducción al Design Thinking. Editada por el Equipo de Design

Thinking. Gal.

22


lidar necesidades socias concretas no territorio que poidan ser resoltas a partir de proxectos de Innovación Social Dixital. Para propiciar a posta

en marcha destes, co obxectivo de promover, ade-mais o desenvolvemento tecnolóxico, empresa-rial e local, propoñeranse encontros presenciais, en diferentes formatos: almorzos tecnolóxicos, debates, grupos de traballo, desde os que abor-dar novos proxectos locais e/ou facer operativas as propostas traballadas entre dinamizadores e axentes locais na fase anterior.

3.2.2 Definición e concreción do desafío. Baixo o escenario descrito anteriormente, co

obxecto de estimular a participación e o inter-cambio colaborativo de ideas e propostas, pro-poñemos reforzar a interacción entre Axentes TIC/Dinamizadores e o resto dos posibles cola-boradores e aliados, co uso de técnicas e ferra-mentas de Design Thinking:

Podemos definir Design Thinking como unha metodoloxía para xerar ideas innovadoras, centradas en escoitar, comprender e dar solu-ción ás necesidades reais dos usuarios.

Design Thinking dános un marco e un proceso para implantar a innovación de maneira rendi-

propoñemos reforzar a interacción entre Axentes TIC/dinamizadores e o resto dos posibles colaboradores e aliados, co Design Thinking


23


ble no seo dun proxecto, dividindo a súa estra-texia en 6 pasos:

O modelo de Design Thinking (e de forma compartida con este, tamén o de Lean Startup), ofrecen:

“Un enfoque para a innovación centrado nas persoas, que utiliza ferramentas para integrar as necesidades das persoas, as posibilidades da tecnoloxía, e os requirimentos para o éxito do negocio ou proxecto” Tim Brown, president and CEO de IDEO

Baséase en atopar a solución máis innovadora tendo en conta:

• As necesidades, problemas e desexos dos usuarios.

• A tecnoloxía, e o seu papel no deseño da so-lución innovadora.

• A innovación e o seu impacto no proxecto, en termos cuantitativos.

Co obxecto de integrar esta metodoloxía ao longo do proxecto CeMIT-Innova 2015, in-troducimos actividades e editado varios ma-teriais relacionados co Design Thinking, que incorporamos a esta Guía, como recurso do-cumental (podendo consultarse en detalle desde o apartado Anexos deste documento), que cremos de imprescindible lectura, para a

Modelos de negocio Smart 1

3

2

DEFINIR: Cuáles son os obxectivos que queremos conseguir?

IDEAR: Definir os aspetos principaisdas posibles solucións

INVESTIGAR

4 PROTOTIPAR

5

6

MEDIR: Recoller información de usuarios e clientes

APRENDER: Iterar o deseño do produto ou iterar a un novo producto


24


posta en marcha dun proxecto de Innovación social dixital.

Outra ferramenta importante, na consolida-ción durante esta fase inicial da definición do desafío local e dos posibles aliados do proxecto,

Google + Ao longo do proyecto CeMIT-Innova 2015 utilizamos as comunidades de Google + como exemplo desta proposta, o que nos permitiu interactuar dun modo máis directo con boa parte do equipo de traballo de cada proxecto piloto, facilitando así a comunicación e intercambio de coñecemento e experiencias, entre os interlocutores do proxecto. O traballo e as comunicacións xeradas desde esta comunidade, pode consultarse - a modo de exemplo - desde a seguinte ligazón: https://plus.google.com/u/0/communities/109084861849816936432

é - na nosa opinión, a creación dunha comu-nidade virtual, de traballo colaborativo, entre as distintas persoas que actúan como inter-locutoras (colaboradores, entidades, axentes e dinamizadores) do proxecto piloto, desde a que compartir os avances na formulación do proxecto de Innovación Social.

Con todo, a Rede de espazos de Innovación Social Dixital creada- tanto física como virtual, terá como obxecto a dinamización do tecido social, coa participación directa dos Axentes territoriais, e supoñerá a consolidación destas Aulas CeMIT e entidades colaboradoras, como tractoras e instrumento imprescindible para dar resposta a novos retos sociais no ámbito lo-cal/comarcal.

3.2.3 Elaboración do plan de acción da iniciativa.

Esta será nosa mellor ferramenta, para ser ca-paces de concretar a visión que temos do noso proxecto, do que queremos conseguir con el. Neste plan de acción, describiremos as estra-texias para alcanzar o noso obxectivo, a través dunha serie de accións ou cambios a realizar, por parte de todos os interlocutores implicados

Outra ferramenta importante é a creación dunha comunidade virtual


25


en el. Cada acción ou cambio a incluír nel, debe recoller información sobre:

• Que accións ou cambios ocorrerán?• Quen levará a cabo eses cambios?• Cando terán lugar, e durante canto tempo?• Que recursos (equipamento, tecnoloxía,

persoal), necesítanse para levar a cabo eses cambios?

• Comunicación (Quen debería saber que?)

Recollendo en dicho Plan, polo menos, a se-guinte información:

O noso plan de acción debe responder, ade-mais, ás seguintes preguntas:

• É completo? Están detalladas todas as ac-cións ou cambios que han de ser vistos por parte de todos os interlocutores e benefi-ciarios do proxecto? (ex., escolas, empre-sas, goberno local, asociacións)?

• Claro? Está claro quen fará que para can-do?

• Actual? O plan de acción reflicte o traballo actual?, anticipa as novas oportunidades e barreiras que poidan xurdir?

PLAN ACCIÓN

QUÉ QUERO?

CÓMO O FAREI?

QUÉ PÚBLICO?

EN QUÉ TEMPO?

A QUEN ME DIRIXO?

QUÉ ALCANCE

TERÁ?

Ariana G. Bekerman. Plan de Acción

Obxectivos

Metas

Accións

Qué desexas lograr?

Cumplir cada un deses obxectivos? (a corto, medio e longo prazo)

Qué accións debes realizar para logar as metas de cada obxectivo?


O noso plan de acción debe responder, ademais, ás seguintes preguntas: É completo? Claro? Actual?

26


Ten en conta ademais, que: • É importante que planifiques tamén, desde

o comezo os parámetros e criterios en base aos cales realizarase a avaliación e segui-mento dos resultados do proxecto. Engáde-os a cada unha das accións que se propoñan, dentro do Plan de Acción. Podes ver máis información detallada sobre iso, no epígra-fe de Definición de parámetros para avaliar impactos e resultados (Fase 3 do Plan de Ac-ción)

• E non o esquezas. O deseño deste plan de acción debe estar marcado polo traballo co-laborativo, que vai moito máis alá do que como dinamizador/axente TIC poderías fa-cer só.

Desde este enlace: www.solucionesong.org/ficheros/4d1333ff2796c/1503813877.pdf po-des descargarche un modelo de Plan de Acción, que che servirá como referencia para deseñar o teu propio.


Modelo de Plan de Acción

E non o esquezas. O deseño deste plan de acción debe estar marcado polo traballo colaborativo

3.2 FASE 2: VALIDACIÓN DA IDEA

27


3.3 FASE 3: LANZAMENTO. POSTA EN MARCHA DO PROXECTO PILOTO

A posta en marcha do proxecto, leva organi-zar o traballo para poder responder con éxito e eficacia a dúas importantes preguntas:

1. Que teño que planificar para dar por termi-nado - con éxito - este proxecto?

2. 2. Quen están interesados nel e que es-peran? Definindo as expectativas desde o principio, de cada un deles, para tratar de darlles resposta ao longo do proxecto.

3.3.1 Definición metodolóxica do proxecto piloto:

Chegou así, o momento de determinar (en colaboración cos aliados do teu proxecto), a se-cuencia de pasos a dar.

Para finalmente analizar con detalle os recur-sos dispoñibles e os necesarios. Para organizar obradoiro, impartir seminarios, lanzar convo-catorias, ou realizar un desenvolvemento Web, serán necesarios recursos persoais, estruturais, materiais. É importante abordar, entre todos os interlocutores e colaboradores do proxecto pi-loto, a análise de recursos e necesidades, que farán posible a súa posta en marcha.

Crear unha lista de actividades, relacionadas con resultados ou distintas fases do proxecto, que haberá que levar a cabo ata lograr o resultado final, axudaranos nesta fase do proxecto.

A cada unha desas tarefas, asociámoslle

unha duración: unha data tanto de comenzo como de finalización, medindo non só o tempo senon tamén o esforzo,que levará realizar esa tarefa nese período de tempo.

A continuación, é importante desagregar

cada unha das actividades enumeradas, en tarefas específicas, que supoñan entre 1-5 días de traballo, sendo moi específico na descrición de cada tarefa, analizando quen vai facer que e que necesidades xorden.

1

32

Chegou así, o momento de determinar (en colaboración cos aliados do teu proxecto), a secuencia de pasos a dar

3. Como poño en marcha un proxecto de Innovación social dixital?3.3 FASE 3: LANZAMENTO. POSTA EN MARCHA DO PROXECTO PILOTO

28


LEMBRA: Un proxecto de innovación social dixital é un proxecto VIVO, que cambia e trans-fórmase, a medida que se intervén e constrúe. Revisa, de forma continua, os obxectivos al-canzados e busca novas solucións e formas de afrontar as necesidades que aínda non foron cubertas.

Ten en conta o comentado no epígrafe ante-rior, sobre Definición y concreción del desafío, poden ser as técnicas e ferramentas de crea-tividade, Design Thinking e Lean Startup xa comentadas (que podes ver con máis detalle no Anexo III da Guía).

Utilizalas, se non o fixemos xa antes, na defini-ción do propio desafío (e mesmo se xa se fixo, pode ser de novo interesante), permitiranos empatizar coas distintas persoas implicadas no proceso de innovación e dar así, unha mellor resposta ás súas necesidades. Modelo de

Plan de Acción, que pode

servirnos para recoller os

pasos descritos anteriormente

INSTITUCION: ANO

OU SEMESTRE

u.e:

PROYECTO:

OBXECTIVO GERAL

OBXECTIVO ESPECIFICO:

ACTIVIDADE

DATA DE INICIO

PLAN DE ACCION

DATA DE CULMINACION DURACION RESPONSABLES ESTATUS OBSERV.


29


3.3.2 Definición parámetros para avaliar impactos e resultados.

A avaliación é un punto crave no desenvol-vemento de calquera proxecto e ten repercu-sión directa no noso traballo e no éxito do noso proxecto. Esta avaliación, achéganos:

• Dun lado a análise sobre o traballo feito, a reflexión sobre como e que mellorar para achegarnos en mellor forma ao noso obxec-tivo e ás necesidades que o desafío inicial implica.

• Doutro, un exercicio de responsabilidade social (e política) sobre o noso compromiso e eficacia (conxuntamente coa de todos os colaboradores do proxecto), á hora de tra-ballar na liña marcada.

Por iso, a nosa avaliación ha de ser útil e prác-tica, recollendo toda a información pertinente, tendo en conta os seguintes puntos:

• Grao de eficacia e eficiencia: resultados, alcance, impacto, tendo en conta non só os resultados, senón tamén os recursos e me-todoloxía empregados.

• Idoneidade, é dicir, se o noso proxecto se adecúa á realidade e aos obxectivos e des-Value proposition canvas

A avaliación é un punto crave no des-envolvemento de calquera proxecto e ten repercusión directa no noso traballo e no éxito do noso proxecto


30


tinatarios para quen fora pensado.• Como é o proceso de toma de decisións.• Análise prospectivo de como foi a toma de

decisións deberían de ser as futuras ac-tuacións.

Para poder levar a cabo esta avaliación, de-bemos contemplar a recollida e análise siste-mático de información, que nos permita deter-minar o valor e/ou éxito do que imos facendo, establecendo á súa vez a periodicidade coa que imos realizar esa avaliación e os seus destina-tarios, a quen imos dirixila: usuarios, destina-tarios finais, entidades colaboradoras e aliados do proxecto, etc.

A AVALIACIÓN ORIENTADA ÁS DECISIÓNS

O MODELO CIPP(CONTEXTO-ENTRADA-PROCESO-PRODUTO)

AVALIACIÓN

Contexto

Contexto Entrada Proceso Produto

Estudos de necesidades

Elaboración do programa

Recollida de información

Planificación da súa posta en práctica


Aplicación do programa


Resultados


Avaliación e toma de decisionesPRODUCIR E DIVULGAR RESULTADOS4

PLANEAR A AVALIACIÓN1

DESEÑAR O PROCESO2

RECOLECTAR INFORMACIÓN3

Para poder levar a cabo esta avaliación, debemos contemplar a recollida e análise sistemático de información


31


A tecnoloxía permítenos hoxe en día axilizar este proceso, co uso de cuestionarios en liña (tipo Google Docs), que dun modo sinxelo axúdannos a recompilar a información nece-saria para a posterior análise e compartir esta con as persoas aliadas do noso proxecto, de modo inmediato.

3.3.3. Ferramentas colaborativas de traballo: Aplicadas tanto á avaliación, como a outras ta-

refas e fases do proxecto piloto, o uso de ferra-mentas colaborativas (como as xa mencionadas comunidades virtuais, ou o uso de formularios en liña), achegan eficacia e rapidez ao intercam-bio de información, serven como ferramenta de cohesión e comunicación permanente entre os distintos interlocutores do proxecto e son unha boa forma de ‘acurtar distancias’ (físicas ou tem-porais), sen que estas afecten o noso proxecto.

Desde CeMIT-Innova, apostamos polo uso des-tas, para que ferramentas como o correo elec-trónico, Blogs, wikis e todo tipo de plataformas e redes sociais (como as enunciadas neste arti-go: http://goo.gl/QxjZ7S), sexan incorporadas aos proxecto piloto como ferramenta de traba-llo e comunicación entre as persoas aliadas de cada proxecto piloto.


Ferramentas colaborativas

O uso de ferramentas colaborativas achegan eficacia e rapidez ao intercambio de información

3.3 FASE 3: LANZAMENTO. POSTA EN MARCHA DO PROXECTO PILOTO

32


3.4 FASE 4: DIFUSIÓN E SUSTENTABILIDADE DOS PROXECTOS

Aínda que apareza como unha fase, a visibili-zación do traballo realizado e dos resultados con-seguidos, así como a procura da sustentabilidade do proxecto, deben ser transversais a el. Propo-ñemos, co obxecto de logralo, a adopción das se-guintes medidas ao longo do proxecto:

3.4.1 Definir una estratexia de comunicación Esta estratexia, levará a elaboración dun

plan de comunicación, que teña en conta ele-mentos como:

• Definir obxectivos realistas e alcanzables (no máis de 3-4), que poden ir desde dar a coñecer a aposta do proxecto por unha de-terminada liña de acción, a xerar tráfico a unha páxina web, ou captar participantes para unha actividade, a modo de exemplo.

• Identificar a que colectivos sociais queré-monos dirixir, e en base a iso, identificar os medios de comunicación aos que debemos orientar as nosas accións.

• Elaborar mensaxes crave nas nosas accións de comunicación, en función dos obxecti-vos para alcanzar.

• Emprender actuacións concretas, dentro do plan de comunicación: desde notas de pren-sa, organización de roldas de prensa, xestión de entrevistas ou de artigos de opinión, que seleccionaremos en función dos obxectivos marcados, sen perder de vista as novas can-les de comunicación: redes sociais! Convén identificar aquelas que máis se axustan aos nosos obxectivos e aos colectivos aos que nos diriximos: Facebook, Twitter, LinkedIn, Instagram… Mesmo podemos contemplar a posta en marcha dun blog, buscando a parti-cipación dos colectivos a quen nos dirixo.

Para coñecer e abordar con máis detalle to-dos os aspectos relacionados coa estratexia de comunicación dos nosos proxectos, des-de CeMIT-Innova desenvolvemos unha Guía básica de recomendacións para a comunica-ción de proxectos y unha guía específica para a elaboración de notas de prensa, que xunto con unha versión editable de esta última, compartimos ao final deste documento, a través del Anexo IV Comunicación).


Identificar a que colectivos sociais querémonos dirixir, e en base a iso, identificar os medios de comunicación aos que debemos orientar as nosas accións

Elaborar mensaxes crave nas nosas accións de comunicación, en función dos obxectivos para alcanzar


33


3.4.2 Definir un plan de sustentabilidade O proxecto CeMIT-Innova pon en valor a

iniciativa persoal da cidadanía na procura de solucións aos seus propios problemas sociais, a

tecnoloxía como marco de referencia no deseño e execución dos proxectos para logralo, á Rede CeMIT e os seus colaboradores e aliados, como eixo de vertebración dixital do territorio e aos axentes TIC/dinamizadores como instrumento para o impulso da innovación e o cambio.

Para garantir (ou polo menos traballar na liña de) a sustentabilidade do noso proxecto, logrando o impacto necesario no territorio e construíndo un proxecto capaz de ser replicable a outro territorio ou colectivo, hai 3 reflexións fundamentais que habemos de facernos ao deseñar o noso proxecto1:

• É factible? dispoñemos das ferramentas, técnicas e recursos (humanos e materiais) para desenvolver o proxecto?

• É viable? Podemos levala a cabo economi-camente? Valoraremos tamén a opción de acudir, se o necesitamos, a recursos como o Crowdfunding, que nos permitirá a comu-nicación do proxecto, á vez que unha reca-dación de recursos.

1 Ver: http://innodriven.com/es-mi-proyecto-sostenible-las-tres-claves-para-saberlo/


O proxecto CeMIT-Innova pon en valor a iniciativa persoal da cidadanía na procura de solucións aos seus propios problemas sociais


34


• É desexable? Quéreo o mercado? Quére-no as entidades ás que queremos implicar como aliadas do proxecto? Quéreno as per-soas? É importante, como xa vimos, pre-guntarse ata que punto o meu proxecto vai ser ben recibido polas persoas ás que vai dirixido, poñéndonos empáticamente no seu lugar, accedendo a eles, observando

a súa contorna e necesidades e chegado o caso, preguntándolles de forma directa.

O enfoque do que falabamos no epígrafe de-dicado á definición e concreción do desafío inicial, é fundamental, para poder partir dun-ha análise seria e concreta do que se desexa cambiar, mellorar ou implementar, construín-do a partir de aí un proxecto crible, atractivo e sustentable.

Desta forma, CeMIT-Innova pon en valor o papel dos aliados dixitais e a realidade TIC in-herente aos proxectos de Innovación Social Dixital, propiciando a transferencia de coñe-cementos e a súa versatilidade para compartir capacidades e experiencias, nunha suma que mellora a potencialidade do proxecto a longo prazo e a súa sustentabilidade no conxunto do territorio da comunidade autónoma.


CeMIT-Innova pon en valor o papel dos aliados dixitais e a realidade TIC inherentrente aos proxectos de Innovación Social Dixital


35


Resumo de ideas forza. Recomendacións

A experiencia adquirida coa posta en marcha de proxectos de Innovación Social Dixital, ao longo de 20151 , permítenos agora recoller algunhas

ideas forza e recomendacións, para o deseño de novas propostas que, a través da tecnoloxía, permítannos seguir impulsando a innovación social dixital en Galicia. Trátase de reforzar e dar continuidade ao camiño emprendido polos proxectos piloto CeMIT-Innova e á súa capaci-dade para provocar impacto social na súa con-torna directa de actuación.

1 Detallado no Anexo I que acompaña esta Guía.

CALES SERÍAN AS PREMISAS PARA ABORDAR ESTES NOVOS PROXECTOS CON ÉXITO?

• Motivación aliñada de todos os interlocu-tores e aliados, na posta en marcha de cada iniciativa. Insistimos: a súa definición, non ha de facerse por interese exclusivo da persoa que dinamiza a aula CeMIT, senón

36



co coñecemento e compromiso consen-suado de todas as partes implicadas no seu desenvolvemento. A suma de todas as propostas e o estudo de todas as necesida-des detectadas, permitiranos deseñar un proxecto de Innovación social dixital máis próximo ás necesidades reais da nosa con-torna. Facelo implicando a todas as partes, desde o inicio, garantirá ademais o interese e a participación de todos no mesmo

• Entre todos os interlocutores e aliados, ha de definirse - como punto de partida - o desafío a abordar e a mellor forma de fa-celo, asegurándonos de que realmente este responda a un reto social sobre o que é ne-cesario actuar, buscando estratexias cola-borativas o compromiso multilateral de cada una de las partes, en su consecución.

• O impacto buscado por cada proxecto pi-loto de Innovación social dixital, só pode lograrse facendo coñecedora e partícipe do mesmo á poboación, ás persoas e ás enti-dades e colectivos nas que estas se agrupan, buscando a colaboración alianza necesaria

entre a entidade impulsora do proxecto pi-loto (Aula CeMIT ou calquera outra entidade líder do proxecto) e estas.

• E esa alianza, ha de manterse ao longo de todo o proxecto: non só durante o deseño do mesmo e a fixación de obxectivos, se-nón tamén na revisión posterior destes, na

O impacto buscado por cada proxecto piloto de Innovación social dixital, só pode lograrse facendo coñecedora e partícipe do mesmo á poboación

37


asunción de compromisos e na execución de actividades. Esta é, sen dúbida, unha boa forma de empoderar ás personas na mellora do seu territorio, obxectivo enga-dido neste tipo de proxectos. Converter a estas persoas, desde a súa contorna local,

en protagonistas do seu propio futuro, pro-movendo a aprendizaxe colectiva, permíte-nos poñer en valor ás persoas e traballar a cohesión social.

• Un dos primeiros e principais aliados dun proxecto piloto de innovación social dixi-tal, ha de ser o propio Concello, quen non só ha de ser coñecedor, senón tamén (e so-bre todo) impulsor, da sinerxia con todos os departamentos e actuacións destes que SO-MEN ideas á proposta exposta polo proxec-to piloto.

O reto é complexo, require de compromisos colectivos, esforzos individuais, liderados institucionais, cooperación e traballo cola-borativo en obxectivos compartidos. Pero non imposible!

Esta guía foi elaborada, baixo a coordinación de Amtega, por Fundetec, entidade colaboradora do proxecto de CeMIT-Innova 2015.


38


Anexos

ANEXO I Boas prácticas: experiencias desenvolvidas ao longo do proxecto CeMIT-Innova 2015 (Elaboración propia). Enlace Web: https://goo.gl/6NsEyT

ANEXO II Definición boas prácticas de Innovación social dixital (Faladoiros TIC: Facendo innovación social!). Elaborada por Patricia López. Axencia Galega de Innovación GAIN. Enlace Web: https://goo.gl/F0FqdN

ANEXO III Design Thinking. • Guía de introducción ao Design Thinking. Editada polo Equipo de Design

Thinking. Gal. Enlace: https://goo.gl/yNCIRX• Guía de ferramentas de pensamento creativo. Técnicas de creatividade

(Elaboración propia) . https://goo.gl/UYL0rF• Guía para empatizar. Editada polo Equipo de Design Thinking.Gal. Enlace:

https://goo.gl/Shwp6q (aplicada aos proxectos que se pilotaron durante 2015, con recomendacións específicas para cada un deles).

ANEXO IV Comunicación• Recomendacións. Cómo elaborar un plan de comunicación. Elaborada por

Dpto. Comunicación de Fundetec: https://goo.gl/h30AhL • Elaboración dunha nota de prensa. Elaborada por Dpto. Comunicación

de Fundetec: https://goo.gl/prVRIN • Versión editable, en procesador de texto, para poder incorporar texto

e logotipos: https://goo.gl/TUFgwt

39


Referencias bibliográficas

• 10 mellores iniciativas sociais por Fundación Compromiso e Transparencia eCompromiso Empresarial, do ano 2014 http://www.compromisoempresarial.com/carrusel/2015/02/las-10-mejores-innovaciones-sociales-de-2014

• Concurso europeo innovación social 2015 (European Social Innovation Competetion) http://ec.europa.eu/growth/industry/innovation/policy/social/competition

• Growing a Digital Social Innovation Ecosystem for Europe https://ec.europa.eu/digital-agenda/en/news/growing-digital-social-innovation-ecosystem-europe

• Guía da innovación social Comisión Europea Versión traducida

GUÍA CEMIT-INNOVA Impulsando a Innovación social dixital · participación cidadá, activa no seu...

Documents

Transcript of GUÍA CEMIT-INNOVA Impulsando a Innovación social dixital · participación cidadá, activa no seu...