Gorputza espazioa ezagutzeko tresna(unai murua eta eneritz chavarri)

Gorputz adierazpena

Gorputza espazioa ezagutzeko tresna

Gasteizeko Hezkuntza eta Kirol Fakultatea

Haur Hezkuntzako gradua, Dramatizazioa

Unai Murua

Eneritz Chavarri

2016-2017 Gorputz Adierazpena

2

Aurkibidea ATAL TEORIKOA ............................................................................................................................3

Sarrera ......................................................................................................................................3

Zer da gorputz adierazpena? ....................................................................................................3

Gorputz adierazpenaren jatorria eta historia .......................................................................5

Gaur egungo korronteak ......................................................................................................6

Gorputz adierazpenaren elementuak .......................................................................................8

Gorputza...............................................................................................................................8

Espazioa................................................................................................................................9

Denbora ...............................................................................................................................9

Energia .................................................................................. ¡Error! Marcador no definido.

Zergatik landu HH-n? ................................................................................................................9

Proposamen praktikoa ...........................................................................................................10

1.- Objektuekin jolasean .....................................................................................................10

2.- Mugimenduaren kontzientzia hartzen ..........................................................................11

3.- Trena .............................................................................................................................11

HH-ko curriculumarekin lotura ...............................................................................................11

ATAL PRAKTIKOA ........................................................................................................................14

Sarrera ....................................................................................................................................14

Jarduerak ................................................................................................................................15

1.-Objetuekin jolasean .......................................................................................................15

2.- Mugimenduaren kontzientzia hartzen ..........................................................................16

3.-Trena ..............................................................................................................................17

Bibliografia .............................................................................................................................19


3

ATAL TEORIKOA

Sarrera

Gaur egun gorputz adierazpenaren inguruko ezagutzak duela urte batzuk zirenak

baino zabalagoak diren arren, diziplina honek oraindik ere ez du lortu behar besteko

garrantzia. Hezkuntza sisteman adibidez, gimnasia deiturikoa ariketa fisiko soilean

zentratzen da inon sakondu gabe, eta behar duen garrantzia eman gabe.

Hau horrela bada ere, gorputz adierazpenak berebiziko garrantzia du umeen

garapenean. Izan ere, diziplina honen bitartez umeek haien bizitzan beharrezkoa izango

duten lengoai berri bat ikasiko dute, gorputzaren bitartez adierazten eta komunikatzen

ikasiko dute. Eta, era berean, gorputz hizkuntza interpretatzeko gaitasuna eskuratuko

dute. Horretaz aparte, gorputz adierazpenak umeen garapen motorrean lagunduko du.

Gainera, norberaren gorputza eta besteena ezagutzeko eta errespetatzeko teknikak

emango ditu gorputz adierazpenak, umeak haien inguruko espazioa gorputzaren bitartez

ezagutzen duten bitartean.

Jarraian doakizuen marko teorikoan, gorputz adierazpenaren inguruko hainbat

puntu jorratuko dira. Alde batetik, gorputz adierazpenaren nondik norako nagusietatik

errepasoa egingo da gaian murgiltzen joateko eta ostean, informazioa espazioaren

ezagutzari bideratuko da, umeek espazioa gorputzaren bitartez nola ezagutzen duten

gureganatzeko.

Zer da gorputz adierazpena?

Gorputz adierazpenaren hainbat definizio ematen dira, horregatik ez da lan erraza

bat aurkitzea. Hala ere gure gorputz adierazpenaren definizioa pedagogiako alderditik

hautatuko dugu. Honela, heziketarako instrumentu gisa erabiliko dugu. (Ortiz, 2002)

Aipatu bezala autore desberdinak lan egin dute esparru honetan eta bakoitzak bere

definizioa sortu du:

Sierraren (1996) aburuz adibidez, gorputz adierazpena, gorputza erabiltzean

datza, honen bitartez adierazten direlako emozio eta sentimenduak. Bestalde,

Montesinosek (2004) uste du gorputz adierazpenaren xede nagusia komunikazioa dela,

gure barnean duguna beste bati komunikatzeko erabiltzen dugula. Horrela lortuko ditugu

oinarrizko kontzeptuen ezagutza, hau da, gorputza, denbora eta espazioaren ezagutza.


4

Hirugarren bide batetik, gorputz hizkuntzaren kontzeptua aipatu zuten autorean daude,

Tomas Motos (1983), Quintana (1997) eta Marta Schincha (2002) adibidez. (Vizcarra,

2010)

Gorputz adierazpena gorputz hizkuntza komunikazio tresna bezala erabiltzen

duen diziplina da, pertsonaren kontzientea eta inkontzientea gestu eta mugimenduaren

bitartez adierazten direlarik. Dena den, gorputz adierazpena dantza libre kontzeptutik

eratorria da: hau da, metodologia hau mugimendua modu pertsonal batean gauzatzean

oinarritzen da, sormenari garrantzia ematen zaiolarik.

Gorputz adierazpena ez hitzezko hizkuntzaren alderdi bat da, emozio sentimendu,

pentsamendu, balore eta abar erakusteen dituena. Hori dela eta, gorputz adierazpenaren

onuren artean autopertzepzioaren garapena, gorputzaren ezagutza eta komunikazio

gaitasunen garapena daude.

Gorputzaren mugimenduen osagarriak aztertuz lengoaia bat dela ere esan

genezake. Beraz, mugimendu propio eta ordenatuen bidez, eduki baten transmisioa lortu

ahal da, eta beste hainbat lengoai artistikoetan gertatzen den bezala, sentimendu eta

emozioak transmititzeko gauza izango da.

Honetaz aparte, kontsideratzen da ez hitzezko komunikazioaren zati handi bat,

%60-70 hain zuzen ere, gestu, begirada eta gorputz adierazpenaren bitartez ematen dela.

Gorputzak lengoaia zuzena erabiltzen du, ahozkoa baino askoz unibertsalagoa dena.

Horrela, orokorrean bi hizkuntzak elkarrekin doaz eta gorputz hizkuntzak ahozkoa

osatzen du, ulergarriagoa bihurtzen. Aipatzekoa da, beste hizkuntz guztiak, gorputz

hizkuntzaren bidez garatzen direla.

Lengoaia ez berbalaren zati bat jaiotzetik jasotzen dugu, beste zati bat

imitazioaren bidez eskuratzen dugu eta gainerakoa ikasi egiten dugu. Orokorrean,

gorputzeko atal desberdinak elkarlanean aritzen dira mezu jakin bat bidaltzerako orduan,

mezu hauek ordea batzuetan kontraesanean egoten dira, esate baterako norbait istorio alai

edo dibertigarri bat kontatzen ari eta bere aurpegiaren espresioa tristea denean. Hau

hainbat arrazoirengatik gerta daiteke, adibidez, istorioa kontatzen ari den bitartean beste

zerbaitetan pentsatzen dagoelako, beraz aurpegiaren espresioa pentsatzen ari denarekin

bat dator baina ez esaten ari denarekin, honen ondorioz entzuten ari dena zer pentsatu ez

dakiela gelditzen da.


5

Laburbilduz gorputz adierazpena xedetzat adierazpena duten jokabide motorrak

izango dira, bertan gorputza, mugimendua eta sentimenduak izango direlarik instrumentu.

Bide honetatik abiatuta hiru gaitasun lortzeko helburua betetzen du gorputz adierazpena.

Alde batetik, sentimenduak adierazteko komunikazioa hobetzea bilatzen du. Horretaz

aparte, nahiak eta arazoak adieraztea ahalbidetzen du, eta azkenik bat- bateko

komunikazioa eta keinuak erabiltzeko gaitasuna lortzea errazten du sozializazio-prozesua

errazteko.(Vizcarra, 2010)

Gorputz adierazpenaren jatorria eta historia

Gorputz adierazpenaren inguruan gaur egun daukagun ikuspegira ailegatu ahal

izateko, diziplina honek historian zehar izan duen bilakaeran arakatzea beharrezkoa da.

Horrela, jatorria historiaurrean kokatu daiteke, dantza erritualetan hain zuzen ere. Izan

ere, lehenengo aztarnak interpretazio hauetan aurkitzen dira, uzta hobetzeko edota gerrak

irabazteko dantzetan adibidez.( Sierra in Azpeitia, 2016). Gainera, badirudi gizakia hitzez

komunikatzeko gai izan baino lehen keinuen bitartez komunikatzeko abilezia zuela, edota

irudi piktografikoen bidez ere (Vizcarra, 2010). Hau izango da gaur egungo gorputz

adierazpenaren abiapuntua, gizakien sorkuntzarekin bat egiten duena.

Dena den, lehenagoko agerpen erritmiko eta musikalak egon arren, gorputz

adierazpenaren jatorria XIX. Mendearen amaieran eta batez ere XX. Mendearen hasieran

kokatu behar da, garai honetan gorputzaren inguruko ikuspuntua aldatu zen. Era honetan,

eskoletan gimnasia lantzen hasi zen eta horrekin batera beste hainbat gimnasia korronte

sortu ziren.( Vigarello in Azpeitia, 2016)

XX. mendean zehar gimnasia nagusituz joan zen Europako eskoletan, baina

entrenamendu militarra eta osasun zaintza helburu zeukan gimnasia zen hori. Aipatu

behar da, gimnasiak eta kirolak soilik mutilen eskoletan izan zutela arrakasta, nesken

eskoletan ordea, gorputz teknikak sartu ziren indar handiz, dantza eta antzerkilaritzarekin

zerikusia zutenak. (Azpeitia, 2016)

Dantza eta antzerkilaritza XX. mendean lantzen hasi ziren arren, gaur egungo

gorputz adierazpenaren ikuspuntua 1968 ko maiatzeko iraultzaren ondorioz sortu zen.

Iraultza horrek aldaketa ugari ekarri zituen kulturako adierazpen ezberdin askotan.


6

Horrekin batera gorputz adierazpen libreak garrantzia hartuko zuen korronte gisa,

Frantziako Maiatzaren ideologia gisa. (Vizcarra, 2010)

Denborak aurrera egin ahala, gorputz adierazpena ariketa fisikoaren beste aldagai

bat bihurtu zen, kirola kritikapean jarri zuena. Izan ere, kirolak produkzioan gertatzen zen

bezala lehia bultzatzen zuen, kapitalismoari mesede eginez. Gaur egun ordea, kritika hori

ahuldu egin da eta hezkuntza curriculumean kirola zein gorputz adierazpena, gorputzaren

adierazpen ezberdin bezala hartzen dira. Gorputz- adierazpena gorputzaren

komunikazioan oinarritzen da, mugimendu hainbat eredu erabiliz mugimendua

komunikaziorako tresna bilakatuz. (Vizcarra, 2010)

Gaur egungo korronteak

Gorputz adierazpena haur hezkuntzako eduki bat da eta justifikazio eta lan egiteko

modu propioak izan behar ditu. Era berean ezaugarri propioak izango ditu, hala nola,

gorputzaren kontzientzia, gorputza onartzea, barneratzea eta erabiltzea bere dimentsio

osoan, eta aukera guztiak erabiliz. Horrela, bizipenak, emozioak, sentimenduak,

pentsamenduak, ideiak, eta abar adieraziko dira, beti ere sormena landuz. (Sierra in

Vizkarra, 2010)

Hala ere, Gorputz adierazpena, helburu eta erabilpen ezberdinak dituen teknika

bezala ulertzen da. Izan ere, gaur egungo adituek modu ezberdinetan ulertzen dute

diziplina hau. Mateuk adibidez, adierazpena lau arlotan banatzen du: (Azpeitia, 2016)

Arlo psikologikoa: Gorputz adierazpena gizakiaren eskura dagoen teknika da.

Arlo artistikoa: Hizkuntza propioa duen teknika da gorputz adierazpena( mimoa,

dantza, antzerkia,..).

Arlo metafisikoa: Goi teknika, gorputzaren edukiaren indarra garunaren edukiaren

indarraren ondorioa.

Arlo pedagogikoa: Diziplinen arteko bide didaktikoa.


7

Sierrak ordea, gorputz adierazpenaren adiera bi modu ezberdinetan bereizten

du.Alde batetik, Gorputz adierazpena biologia eta portaerarekin harremanetan jartzen du.

Izan ere sentimenduak eta gogo-aldarte estimulu baten aurrean adierazten ditu,

komunikazioa eta adierazpena bere izatearekin lotuta baitaude. Modu honetan, gorputz

adierazpena ikuspegi antropologiko batetik aditzen du. Bigarren adieran ordea, ikuspegi

artistiko batetik aditzen du gorputz adierazpena eta sormen eta adierazkortasunarekin

lotzen du.

Autore honen aburuz, aurreko bi adierak fusionatu behar dira hezkuntza

curriculumean, lehenengoa umearen biologiarekin harremanetan dagoelako eta bigarrena

alderdi artistiko eta borondatezkoarekin zerikusia duelako.

Beste autore batzuk ordea, heziketa eremutik atera dute gorputz adierazpena.

Romerok adibidez (2005) bete nahi den helburuaren arabera gorputz adierazpena hiru

modu ezberdinekoa izan daitekeela aipatzen du: (Vizcarra, 2010)

Publiko baten aurrean mezu bat komunikatzen denean gorputz adierazpen

eszenikoa ematen da.

Gorputz adierazpen terapeutikoa norberak bere barnean dituen gatazkak

kanporatzeko edota azaltzeko erabiltzen da eta metodo introsprektiboekin lotuta dago.

Espiritualtasuna balioesten denean gorputz adierazpenaren adiera metafisikoa

ematen da.

Honako sailkapen honetan oinarritzen da Contreras gorputz adierazpenaren

inguruko joerak sailkatzeko. (Azpeitia, 2016)

Joera terapeutikoa: Jarrera terapeutikoa duten gorputz ekintzekin lotzen da. Era

honetan gorputzaren ezagutza, besteekiko erlazioa eta kontaktua zuzenak dira

Joera pedagogikoa: Gorputz adierazpena gimnasiaren eskutik sartu izan zen

eskola eremura eta honen alderdi adierazkor moduan ulertu izan da. Alderdi honen

sortzaileak izan diren autoreak, dantza eta antzerki gimnastikoaren berritzailetzat ere,

hartzen dira.

Joera eszenikoa: Arte eszenikoarekin harremanetan dago, gorputz adierazpenaren

jatorri eta eboluzioaren oinarri garrantzitsuenetariko bat. Noverrek antzerki eta operaren


8

espazioan oinarritutako eta gorputzaren birbalorazio eszenikoaren oinarritzat hartzen du

eta garrantzi handiagoa ematen dio adierazpenari teknikari baino. Bere esanetan

dantzaren teknika emozioetatik eta adimenetik pasatzen ez denean teknika hutsa

bihurtzen dela, espresioak eta izpirituak dantzan ez badute parte hartzen, dantzak ez du

hunkituko inor.

Contrerasen ustez, gorputz adierazpenaren bidez norberaren gorputza eta besteena

protagonista bihurtzen ditugu.

Ikusi dugun bezala, autore ezberdinek sailkapen ezberdinak egiten dituzte, baina

argi dagoena da gorputz adierazpenaren bitartez umeak esperientzia ugari biziko dituela

eta gorputz teknikak ezagutzeko eta ikasteko aukera izango duela. Era berean, norberaren

eta gainontzekoen gorputza ezagutu eta onartzeko eta ingurua ezagutzeko baliagarri

izango zaio.

Gorputz adierazpenaren elementuak

Gorputz adierazpenean hainbat elementuk hartzen dute parte: Gorputza, espazioa,

denbora eta energia. Hauek elkarreraginean egoten dira mugimendu desberdinak sortuz.

(Laban, 1987)

Gorputza

Gorputzari dagokionez, Motosek (1983) dio honela banatzen direla gorputzaren

atalak:

Burua: Burua

Besoa: Besoa + eskua

Hanka: Hanka + oina

Bularraldea: Bularra + lepoa + burua

Soina: Gerria + bularra + lepoa + burua

Gorputz-enborra: Aldaka + gerria + bularra + lepoa + burua


9

Hori dela eta, autoreak dio hauetako atal bakoitza independientea dela eta nahi

den moduan konbinatu daitekeela beste atal batekin. Konbinazio ezberdinekin

mugimendu simetriko edo asimetrikoak eginez honako mugimenduen sailkapena sor

daiteke: Ekintzak (Desplazamenduarekin edo desplazamendurik gabe), funtzioak (pisua

jasan, pisua hartu, pisuz libre egon eta mugimendua hasi), oinarrizko mugimenduak

(flexioa, luzapena eta errotazioa), forma (luzeak, zabalak, borobilak, angeludunak eta

okerrak) eta postura (irekia/ itxia, aurrera/ atzera, tentsioan /erlaxatuta, zuzenak/

borobilak).

Gorputzaren ideia barneratzen goazen heinean, beste gaitasun batzuk ere lortzen

dira: espresatzeko eta komunikatzeko gaitasuna, gorputzaren kontrola… eta hauek lortuz

gero beste batzuk. Hala nola, gorputzaren kontrola lortuz gero, emozio eta sentsazioak

adierazteko gaitasuna lortzen dugu. (Wallon, 1965)

Espazioa

Espazioan komunikazioa ematen da horregatik oso garrantzitsua da espazio

egokia aurkitzea. Gainera, bertan ni-a besteekin elkartzen den tokia da. Hau da,

mugimenduaren bidez bizipen pertsonalak adierazten dira. Espazio hau hainbat motara

klasifikatu daiteke: Pertsonari erreparatuz, distantziari erreparatuz eta ikuspuntu fisikoari

erreparatuz.

Denbora

Denboraren kontzeptua abstraktua denez, haurrekin akzio edo ekintzen segida

moduan azaltzen zaie. Hortik abiatuta bi mota bereizten dira: objektiboa eta subjektiboa.

Denbora eta mugimendua oso loturik daude erritmoarekin. Honek bien arteko lotura

egiten baitu. Eta honela sailkatu dezakegu denbora: Azelerazioa, dezelerazioa, dardara,

lehergarria eta motelak.

Zergatik landu HH-n?

Gorputz adierazpena lantzea oso garrantzitsua da. Honek, aukera ematen baitigu

haurraren garapenean laguntzeko eta pertsona bezala garatzeko (Echeverria, 2013).


10

Gainera, gure laguntza eskaintzen badiogu haurrari, haren hazkuntza sanoagoa izango da

bai fisikoki bai mentalki.

Gaur egungo gazteek, ohitura galdu dute haien gorputzarekin jolasteko. Bizi garen

gizartea sedentarioa bihurtu da, eta honek haurren ikaskuntzan eragina dauka. Hori dela

eta, gorputzaren adierazpenaren bidez, hori aurrera eraman eta garatu egiten da. Hau da,

gorputz adierazpenak aukera ematen digu mintzaira, bista eta entzumena estimulatzeko.

Eta hori gutxi bada, baita eragiten du osasuntsu egoten, gorputzaren koipea murriztuz,

hezur indartsuagoak edukitzen, flexibilitatean… (Ruiz, 2010)

Haurra mugitzen ez bada eta egun osoan , haurraren garapenak kalteak jasan

ditzake, (atentzio falta edukitzea edo beste trastorno emozionalak). Hori ez gertatzeko,

haurraren bizitzan errutina sanoak ezarri behar dira. Honela, haurraren segurantza zein

auto-estimua garatuko da. Mugimendua dagoenean, askotan beste haurrekin jolasean

gertatzen da. Horregatik, mugimenduak duen beste abantaila bat besteekin erlazioan

egoteko aukera ematen duela. (Castillo, Rebollo, 2009)

Proposamen praktikoa

1.- Objektuekin jolasean

Espazioa ezagutzeko objektu bat hartuko dugu eta haurrei argibideak emango

dizkiegu:

Objektuaren aurrean jarri

Objektuaren atzean jarri

Objektuaren barruan jarri

Objektuaren alboan jarri

Objektuaren azpian jarri

…

Jarduera honekin umeak autonomia garatzen joango da, jarduera leku jakin batean

egiten den arren, barneratutakoa bizitzaren beste hainbat arlotan erabilgarria izan

daitekeelako. Honetaz gain, haurrek objektu batekiko euren kokapena zein den ikasiko

dute, egunerokotasunean erabilgarria izan daitekeena. Gainera, espazioan mugitzeko

oinarrizko kontzeptuak eskainiko zaizkio eta modu praktiko batean ikasiko ditu.


11

2.- Mugimenduaren kontzientzia hartzen

Haurrak espazioan mugitzeko eta kontzientzia izateko irakasleak hainbat urrats

emango dizkie eta haiek egin beharko dituzte:

Aurrera pauso bat

Ezkerrera bi pauso

Orain korrika egin aurrerantz

Atzerantz hiru pauso

Alde batera ibili

Saltoka ibili aurrerantz

…

Jarduera honekin, haurrek espazioaren kontzientzia hartzen joango dira,

gorputzaren mugimenduen bitartez espazioan zehar mugituko baitira. Gainera, gorputzak

dituen berezitasun eta aukerak ezagutzea ahalbidetzen du jarduera honek, honen

aktibotasuna bermatzen duen bitartean.

3.- Trena

4 ko taldeak egingo ditugu eta tren bat osatuko dugu, aurrean dagoen pertsonari

begiak itxiz. Ondoren gelan sakabanaturik hainbat objektu kokatuko ditugu eta haurrek

saihestu beharko dituzte. Horretarako, trenaren aurrean dagoen pertsona gidatu beharko

dute bizkarrean jarraibideak emanez eta hitz egin gabe. Jarraibideak:

1. ezkerrera: ezkerreko sorbalda ukituz

2. eskuinera: eskuineko sorbalda ukituz

3. geldi: buruan ukituz

4. aurrera: bi sorbaldak ukituz

Azkeneko jarduera honetan, talde lana gehituko dugu. Izan ere, oraingoan,

espazioan mugitzeaz gain talde lanean jardun beharko dute. Ekintza honekin, haurren

espazioa ezagutuko dute eta gainera aurretik barneratutako hainbat kontzeptu praktikan

jarri beharko dituzte. Aipatutakoari, besteekiko konfiantza eta autokonfiantza garatuko

dutela gehitu behar zaio, tarteka begiak estalita joango baitira.


12

HH-ko curriculumarekin lotura

2009. urtean Haur Hezkuntzako curriculuma zehaztu zen eta bertan Euskal

autonomia Erkidegoan ikaskuntza horiek zehazten ditu.

Bertan, haur hezkuntzako gaitasunak (Haur Hezkuntzan ikasleak testuingurura

egokituta bereganatzen duen jakintzen, trebetasunen, jarreren eta balioen konbinazio

integratua. Haur Hezkuntzako gaitasunak hezkuntzako gaitasun orokorrak kontuan

hartuta zehazten dira) aurkitu ditzakegu.

Arduraz bizitzen ikastea.

Ikasten eta pentsatzen ikastea.

Komunikatzen ikastea.

Elkarrekin bizitzen ikastea.

Pertsona gisa garatzen ikastea.

Egiten eta ekiten ikastea.

Gaitasun orokor hauez gain, oinarrizko helburuekin aurkitzen gara. Lehenik eta

behin, haurrak bere gorputza ezagutzarako tresna gisa identifikatu beharko du, bere

gorputza bera eta honek eskaintzen dituen aukerak ezagutzeko. Era honetan bere

gorputza, gainontzekoena eta inguruko guztietan dauden ezberdintasunak ezagutu eta

errespetatuko ditzan.

Modu berean, inguruko espazioa ezagutzen duen bitartean familia-, natura- eta

gizarte- ingurumena aztertzeko interesa piztuko zaio, ezagutzen doan bitartean, horren

parte bilakatu dadin. Gainera, modu honetan, umeak ingurukoekin harremantzeko

gaitasuna garatuko du, horretarako teknikak garatzen dituen heinean.

Arlo kognitiboan ere, garrantzia izango dute espazioaren ezagutzarako

bideratutako jarduerek. Izan ere, umeek kontzeptu berriak barneratuko dituzte eta

kontzeptu hauek ideia batekin erlazionatuko dituzte.


13

Aurrekoaz aparte, jarduerak bere kabuz egiterakoan autonomia garatzen joango

da, bere buruarekiko konfiantza har dezan. Horrela, umeak gaitasun emozional eta

afektiboak garatuko ditu, azkenean, bere buruaren irudi positibo bat osatzeko.

Behin curriculumeko helburuak aztertuta, bertan agertzen diren esperientzia

eremuetan jarriko dugu arreta. 2009 ko curriculumean hiru esperientzia eremu aurki

ditzakegu, hauetako bakoitza lehenengo eta bigarren zikloan banatuta.

Lehenengo esperientzia eremua, norberaren ezaguera eta autonomia dugu,

zeinetan lehenengo zikloan nortasun pertsonala, ongizate pertsonalari eta

egunerokotasunari garrantzia ematen zaion. Bigarren zikloan ordea, gorputza eta

mugimenduak garrantzi handiagoa lortzen du, bertan, gorputza eta norberaren irudia

jolasa eta mugimendua, jarduera eta egunerokotasuna eta norberaren zaintza eta osasuna

lantzen baitira. Modu honetan, ikusi dezakegu gorputzak garrantzia duen arren,

adierazpenak eta gure gaiak leku askorik ez dutela, nahiz eta aipatutako kontzeptuen

artean jorratu daitezkeen.

Norberaren ezaguera eta autonomia alde batera utzita, curriculumak alde

pertsonala alde batera utzi eta ingurunearen ezagueran barneratzen da, izen hau daraman

esperientzia eremuak bi ziklotan banatuta dagoelarik. Lehenengo zikloan harremanei

ematen zaie garrantzia, hala nola, ingurune fisiko eta naturalarekiko interakzioari eta

ingurukoei. Bigarren zikloan ordea, aipatutako arloetan gehiago sakontzen da eta

ingurune fisikoaren eta naturaren ezaguera jorratzen du, kultura eta gizartea bizitzen

ikastea alde batera utzi gabe. Bigarren esperientzia eremu honi dagokionez, gorputzaren

ezagutza alde batera uzten du, baina gorputza erreminta bezala erabiltzen duela uler

daiteke. Izan ere, ingurunearen ezagutza eta horrekiko interakzioan zentratzen da. Hortaz,

esan daiteke, gure gaia esperientzia eremu honekin harreman handia duela.

Azkenik, hirugarren esperientzia eremua, komunikazio eta adierazpenarekin

erlazionatuta dagoena da. Hau ere bi ziklotan banatuta dago, nahiz eta bigarrenean,

lehenengoan baino askoz gehiago lantzen den. Lehenengo zikloan, umeek hitzezko

komunikazioa garatzen doaz baina horrekin batera, komunikazio beste modu batzuk

garatzen doaz, plastika, musika edota gorputzaren bidezkoa adibidez. Bigarren zikloan

ordea, komunikazio eta adierazpenari ematen zaion garrantzia handiagoa da. Ziklo

honetan, hitzeko komunikazioa osotasunean landuko da, hitz egitea eta entzutea aldi

berean landuz, berbetan aritzea lortzeko. Aurreko zikloan jorratutako gainontzeko


14

hizkuntzak ziklo honetan ere garatzen jarraituko da, gorputz adierazpena gorputz

hizkuntzan bilakatzen delarik. Gainera, horiei ikus- entzunezko hizkuntza batuko zaio,

informazio eta komunikazioaren teknologiekin erlazionatuta dagoena. Esperientzia

eremu hau, gorputz adierazpenarekin harreman estua du , nahiz eta gure gaiarengandik

pixka bat aldentzen den.

Ikus dezakegunez gorputzari garrantzia ematen zaio. Hala ere lehenengo zikloan

komunikatzeko tresna gisa agertzen da. Aldiz, bigarren zikloan garrantzi handiagoa

ematen zaio eta gorputz hizkuntza lantzen da eremuetako batean.

ATAL PRAKTIKOA

Sarrera

Gorputz adierazpenak berebiziko garrantzia du umeen garapenean. Izan ere,

diziplina honen bitartez umeek haien bizitzan beharrezkoa izango duten lengoaia,

adierazpena, ikasiko dute, gorputzaren bitartez adierazten eta komunikatzen baitute. Hau

horrela bada ere, oraindik ez zaio diziplina honi beharrezkoa duen garrantzia ematen.

Hori dela eta, Haur Hezkuntzan gorputz adierazpena lantzea berebizikoa ikusten

dugu, guk praktikaldi bitartean egingo dugun moduan. Kasu honetan, gorputza espazioan

kokatzeko tresna gisa garatuko dugu, umeei haien ingurua ezagutzeko baliabideak

emateko asmoz. Izan ere, umeen garapenaren arlorik garrantzitsuena norberaren ezagutza

izango da, eta hori oinarri izanik besteena eta ahien ingurua. Dena den, jardueren helburu

nagusiena bakoitzak esperimentatukoaren inguruko bizipenak lortzea izango da.

Proposamen praktiko hau hiru jardueraz osatuta dago eta gorputzaren

mugimenduan oinarrituko da. Era honetan, gorputza gure inguruko espazioa ezagutzeko

erabiliko da eta hori lortzeko, gorputzak eskaintzen dizkigun baliabideak jabetzeko balio

izango dute jarduerek. Gorputz adierazpena bere osotasunean da garrantzitsua Haur

Hezkuntzan, eta horren barruan gorputzaren ezaguera da landuko den arloa. Izan ere,

bizitzaren lehenengo urteetan, mugimendua oso garrantzitsua da bai osasunaren aldetik

eta bai arlo afektibo sozialetik ikusita. (Castillo, Rebollo, 2009).


15

Honetaz aparte, gorputza erabiltzen ikastea oso gauza garrantzitsua izango da

haurrentzat, ondoren modu ezberdinetan erabiltzeko. Kasu honetan, gorputza espazioa

ezagutzeko erabiliko dute, espazioan mugitzen ikasteko eta hainbat kontzeptu

barneratzeko, ondoren haien ingurunea ezagutu dezaten. Gainera, espazioa kontzeptu oso

garrantzitsua da, ni-a besteekin elkartzen den tokia da. Hau da, mugimenduaren bidez

bizipen pertsonalak adierazten dira (Laban, 1987). Hau, prozesu baten azkeneko fasea

izango litzateke, garapen bat behar duena. Gorputz adierazpenarekin erlazionatutako

jardueren bitartez umearen garapenari lagunduko diogu. (Castillo, Rebollo, 2009)

Jarduerak

Jarduera hauek, Haur Hezkuntzako bigarren ziklora (4-5 urte) bideratuta planteatu

ditugu. Jarduerak espazio zabal batean egingo ditugu, ez du zertan psikomotrizitateko

gelan izan. Hona hemen proposamen praktikoa:

1.-Objetuekin jolasean

Espazioa ezagutzeko objektu bat hartuko dugu eta haurrei argibideak emango

dizkiegu:

Objektuaren aurrean jarri

Objektuaren atzean jarri

Objektuaren barruan jarri

Objektuaren alboan jarri

Objektuaren azpian jarri

Objektuaren kanpoan jarri

Objektuaren gainean jarri

…


16

Marrazkia: Kokapena:

Helburua:

Objektu batekiko gure kokapena zein den ikastea

Oinarrizko kontzeptu batzuk ikastea: barruan, kanpoan, alboan, azpian, gainean,

aurrean eta atzean.

2.- Mugimenduaren kontzientzia hartzen

Haurrak espazioan mugitzeko eta kontzientzia izateko irakasleak hainbat urrats

emango dizkie eta haiek egin beharko dituzte:

Aurrera pauso bat

Ezkerrera bi pauso

Orain korrika egin aurrerantz

Atzerantz hiru pauso

Alde batera ibili

Saltoka ibili aurrerantz

…

Kokapena:


17

Marrazkia:

Helburuak:

Espazioaren ezagutza

Espazioan kokatzea

3.-Trena

4 ko taldeak egingo ditugu eta tren bat osatuko dugu, aurrean dagoen pertsonari

begiak itxiz. Ondoren gelan sakabanaturik hainbat objektu kokatuko ditugu eta haurrek

saihestu beharko dituzte. Horretarako, trenaren aurrean dagoen pertsona gidatu beharko

dute bizkarrean jarraibideak emanez eta hitz egin gabe. Jarraibideak:

1. ezkerrera: ezkerreko sorbalda ukituz

2. eskuinera: eskuineko sorbalda ukituz

3. geldi: buruan ukituz

4. aurrera: bi sorbaldak ukituz

Kokapena: Marrazkia:


18

Helburuak:

Taldean lan egiten ikastea

Espazioan kokatzea

Konfiantza garatzea


19

Bibliografia

Azpeitia, O. (2016). Gorputz adierazpena eta emozioak lantzen ikerkuntza-

ekintzaren bidez: irakasle talde baten ibilbidea. Euskal Herriko Unibertsitatea.

2016ko irailaren 23an berrezkuratuta

https://addi.ehu.es/bitstream/10810/18216/1/TESIS_AZPEITIA_RUIZ_ONINT

ZE.pdf webgunetik.

Castillo E. (2009) Expresion y comunicación corporal en educación fisica. 2016ko

irailak 22an berrezkuratuta

http://rabida.uhu.es/dspace/bitstream/handle/10272/3317/b15549859.pdf?sequen

ce=1 webgunetik.

Echeberria, N.F. ( 2013). Emozioak gorputz adierazpenaren bidez lantzeko

proposamena. 2016ko iralairen 22an berrezkuratuta, http://academica-

e.unavarra.es/bitstream/handle/2454/14076/TFG14-Gpri-ECHEVERRIA-

68408.pdf?sequence=1 webgunetik.

Laban, R. and Ullmann, L. (1987). El dominio del movimiento. Madril:

Fundamentos.

Martin M.S.(2010). La expresion corporal en educacion infantil. 2016ko irailaren

23an berrezkuratuta http://www.auladelpedagogo.com/2010/12/la-expresion-

corporal-en-educacion-infantil/ webgunetik.

ORTIZ, M.M. (2002). Expresión Corporal. Una propuesta didáctica para el

profesorado de Educación Física. Grupo Editorial Universitario. Granada.

Vizcarra Morales, María Teresa, coord. (2010). Gorputz adierazpena lehen

hezkuntzan. EHUko Ikasmaterialen Sare Argitalpenak

Wallon, H. (1965). Los orígenes del pensamiento en el niño. Buenos Aires,

Lautaro.

https://addi.ehu.es/bitstream/10810/18216/1/TESIS_AZPEITIA_RUIZ_ONINTZE.pdf

https://addi.ehu.es/bitstream/10810/18216/1/TESIS_AZPEITIA_RUIZ_ONINTZE.pdf

http://rabida.uhu.es/dspace/bitstream/handle/10272/3317/b15549859.pdf?sequence=1

http://rabida.uhu.es/dspace/bitstream/handle/10272/3317/b15549859.pdf?sequence=1

http://academica-e.unavarra.es/bitstream/handle/2454/14076/TFG14-Gpri-ECHEVERRIA-68408.pdf?sequence=1



http://www.auladelpedagogo.com/2010/12/la-expresion-corporal-en-educacion-infantil/

http://www.auladelpedagogo.com/2010/12/la-expresion-corporal-en-educacion-infantil/

Gorputza espazioa ezagutzeko tresna(unai murua eta eneritz chavarri)

Education

Transcript of Gorputza espazioa ezagutzeko tresna(unai murua eta eneritz chavarri)