Ezagutu ezazu Hondarribiko Aste Santuahondarribiaondarea.eus/liburuak/ssantae.pdf · Antzinan,...

EZAGUTU EZAZU HONDARRIBIAKO ASTE SANTUA


Azalan: Hondarribiako Aste Santuko prozesioa Harresiaren Pasealekutik (Murrua) 1925. urtean. Egilea eta argitaletxea Marcel Delboy. Hondarribiako Udal Artxiboa 38 zk.

SARRERAAste Santua zentzu espiritual handia duen ospakizun kato-likoa da, baitaratze eta hausnarketa egiteko, eta zeinen os-pakizun datak aldakorrak diren, urteroko martxoa eta apririla hilabeteen artean, ilargi egutegiaren arabera. Gaur egun opor denboraldia bezela gozatzen da.

Pazkoa prestatzeko, eliza katalikoak prestaketa espiri-tual egokiaren beharraz ohartarazi zuen, otoitzaldi eta barauaren bitartez. Garizuma da, 40 eguneko denboraldia (igandeak kontuan izan gabe) kristau Pazkoa baino lehen eta asteazken hausterrean hasiera dueña eta Ostegun Santuan bukatzen dena.

Laburki azalduko ditugu Garizumaren aurretiko epearen datu bitxi batzuk.

Barauari dagokionez, ehun urte atzera, kristauek ez zuten ha-ragia jaten urteko ostiral bakar batean ere ez, Jesusenganako errespetuagatik. Praktika hau, leunduz joan zen eta Ostiral Santuan ez kontsumitzera eratorri zen eta aldi berean, arrai-na eta itsaskiak hartzea onetsi zen. Honen adibide dira sasoiko barazkiekin egindako platerak, hala nola, zaintzako potajea edo bakailao freskoa edo gazitan egindako platerak. Jarduteko era hau ohitura herrikoia da, abstinentzia edo baraua egitea ideia delarik eta ez gauza bat bestearekin ordezkatzea.

Gure Juan José Lapitz maiteak, ospe handiko hondarribiar gastronomoak esan bezala

“Garizuma epean, hasiera batean berro-gei egun pasa behar ziren baraualdian eta peni-tentzian, non kristauek haragia jateari uko egiten zioten Ramadan katoliko baten antzera, hala eta guztiz ere, ez da hain errespetatua izan eta bere murrizketak arintzen joan ziren mendeetan zehar. Honen froga da, Garizuma bitartean karapaixoa prestatu eta dastatzen zela, honen osagai nagu-sienetakoa, edo ikusgarrienetakoa behintzat, txo-rizoa da.

Karapaixoa, txorizoa eta arrauntzekin egin-dako baserriko ogia da, aitabitxiek eta amabitxiek beraien semebitxi eta alababitxiei urtero oparit-zen dietena Garizuma garaian, hauek ezkondu arte, modernitatearekin arauak baretuz doazen arren. Batzuek “gozoa” egiten dute txokolatzeko arrauntzekin, beste batzuek opariarekin jarraitzen dute semebitxi eta alababitxiak ezkonduta egon arren…””…txorizoa izan ezik, produktu hau gaur egungo San Marko Opilaren parekoa da.”

Karapaixo (Euskal Gastronomia Akademiaren argazkia)


DATU HISTORIKO BATZUKGarizumaren ondoren, Aste Santua Erramu Igandean hasten da, Nazareteko Jesusek Jerusalenen egindako sarrera os-petsuaren eguna ospatzen da, eta Pasioa, Heriotza eta Ber-piztearen ospakizunarekin amaitzen da, azken hau Pazko Igandea deitzen delarik.

Egun hauek, kristau mundutik, hausnartzeko eta Jainkoarengana hurbiltzeko gisa bizi dira. Egun bakoit-zean gauza ezberdin bat ospatzen da eta historiarekin bat, ezagutu behar ditugun zenbait tradizorekin jarraitzen da, eta zehazki, gure Hondarribia hirikoak. Hemen, Aste Santua debozioa, errespetua, tradizioa eta aisialdiaren nahaske-tarekin bizitzen da.

Aste Santuko Prozesioa. Egile ezezaguna. Hondarribiko Udal Artxiboa 1435 zk.

Ezagutu zure hiria programaren hitzaldian, hondarribiarra den José Luis Arbelaizek azaltzen zuen

“…Hondarribia Baionako Elizbarrutiaren es-

kuetan zegoen garaian, Iparraldean aintzinatik egiten ziren irudikapen sakratuak, batez ere Aste Santuan, Hondarribian irudikatzen ziren baita ere. Aste Santuko egun guztietan irudikatzen zen us-tezko kalbarioaren sakra komedeia.

1602. urtean, Iruñako Elizbarrutiaren eskue-tan jada, Hondarribiari antzezpen hauek mugatu eta soilik Ostiral Santuan egiteko baimena ema-ten zaio, Ostiral Santua utziaz Sakramentu San-tuaren gurtza eta benerazioarentzat.”

Era berean, solasaldi berdinean Koldo Ortega hondarribia-rrak hitzez hitz 1602. urteko Hondarribiako udal artxiboaren dokumentu bat irakurtzen du:

“…Justizia eta erregimentu udalbatzan ‘Fuenterrabía’ hiribildua Gipuzkoako probintzia mugaldian aurkitzen den hiribildiua izanik eta Frantziatik gertu, eta jende pila biltzen dela jaiegun eta debozio egun hauetan, Frantziatik zein beste erreinuetatik etorriak, jainkozko ofizioak eta jaiak goraipatzeko ahaleginak egiten dira, eta Ostegun Santuko egunean elizara joan eta bertan egotea behartzen dituelako, hiribilduak eliza gutxi izanez, hiribilduko parroki elizan hauekin lotutako kome-dia edo obra egiteko gura dute…”

Dokumentuetan jasotzen den bezala, 1602. urtean jada egintza liturgikoak ospatzen ziren Hondarribian, nahiz eta hauen antzinatasuna ustez zaharragoa den. Dirudienez, Hondarribiako Udaletxeak baimen baten beharra zuen, ape-zpikuak eman beharrekoa, ekintza hauek antzeztu ahal iza-teko. Baimenaren eskaera egin eta eskuratu ondoren Iruñako Apezpikutzaren eskutik, jakinda Hondarribiako eliza parrokia bere eskuetan zegoela, egintza liturgiko ezberdinak antolatu ziren. Eliztarren suharra, irudikapenen arroparen, apainga-rrien, jantzien,… gastuak ordaintzeko limosna emanez azalt-zen zen, gaur egun zeregin hauek Hondarribiako hiritar eta familiek egiten jarraitzen dituzte. Eta 1602. urte honetan ikus daiteke badatorrela jendea”… Frantziatik eta beste erreinue-tatik” ospakizun hauek ikusteko.

Gizonak, emakumeak zein umeak Hendaian ontziratzen dira Hondarribiako Ostiral Santuko prozesioa ikusteko unean. Egile ezezaguna. Hondarribiko Udal Artxiboa. 0525 zk.

XVIII. mendean, 1760. urtean, Gabriel José De Zuloaga, To-rrealtako lehenengo Kondearen irudia azpimarratu beharra dago. Erregearen goi-kargua izan zen eta lan ezberdinen mezenas eta sustatzailea, hala nola, Udaletxea, Zuloaga Jau-regia, Ongintza-Ospitalea, Guadalupeko Eliza eta bere erre-taula edo parrokiaren kanpandorrea.

José Luis Arbelaizen hitzetan,

“… Ostiral Santuko Eraistearen irudikapena kontuan izanda, urteak atzera egiten ez zena, Zuloagak bere ahalegin eta esfortzuarekin, ka-bildoarekin izandako liskarren ondoren, berak usadioa berreskuratu nahi izan zuen, horretarako gaur egun ezagutzen dugun Gurutze handia eta Kristo artikulatua ekartzeko agindua emna zuen. Gerora, dohaintza eta aukeren arabera, proze-sioko beste irudiak sortzen dira, janzteko irudiak eta egun ikusten dugun Kristo barrokoa, XVIII eta XIX. mendeetako irudiak.”

Ostiral Santua. Gurutzea. Auñamendi Eusko Ikaskuntza. Koro Muro

1762. urteko Udaleko akta batean, jasotzen da,

“…limosna falta dela eta Eraistearen iru-

dikapena ospatzeko, izen honekin kofradia bat aukeratzeko erabakia hartu zen… Torrealtako Kondeak hiriari esanez, azken bi urteetan ber-tan behera gelditu izana ikusita, Konde Jau-na eskaini zen ordaintzeko…”, familia hau beti egon da ekintza mota hauen atzean.”

Historian zehar egon dira beste une batzuk non, prozesio hauek bertan behera geldtu behar izan diren. Koldo Orte-garen hitzetan, aipatutako hitzaldian eta 1879. urteko mar-txoaren 6aren Udaletxeko akta kontuan izanda,

“…lehendakari jaunak dionez, D. Alfonso Zabala koadjutoreak arduratu dela, hurrengo asteko Aste Santuko sermoien predikaziorako, aita jesuita jauna baten nahia agertu zaio, 7 hitzena, eta une berean, azkeneko 40 urteetan egin den eraiste egiaztatu gabea egingo zutela”.

Honen zergatia guda karlistak izan ziren. Hauen bukaeran, 1879. urtetik aurrera, prozesioak martxan jartzen dira berriro ere.


ERRAMU IGANDEAOroipena Erramu Igandearekin hasten da (Apirilak 5). Lehe-nengo eguna Jesus Jerusalemera asto baten gainean iritsi zenaren irudikapena da. Lurralde Santura iristean, fede be-rrituaren sinbolo modura, fededunek olibondo eta palmondo hostoekin jaso zuten. Gaur egun, mezan erramua bedeinkat-zen da. Hondarribian, ospakizun horretaz gain Arrosarioa eta Kalbarioa baita Santa Maria Ateko elizibira ere ospatzen dira.

Erramu Igandean, apaizak, Parrokiatik Santa Maria Ateraino, Kale Nagusiko bi aldeetan kokatzen den jendearen erramuak bedeinkatzen ditu. Haurrak elizbiraren aurrekaldean dijoaz. Bedeinkapena amaitzerakoan, elizara bueltazen dira eta urte horretan jaunartzea egiten duten umeek Pasioa antzezten dute eta Meza Nagusia ospatzen da.

2013. urtea. Erramu Igandea. Bedeinkapena Santa Maria Atean. Hondarribiko Aldizkaria. X. Sagarzazu.

ASTELEHEN SANTUA, ASTEARTE SANTUA ETA ASTEAZKEN SANTUAAstelehen Santua Aste Santuko egun garrantzitsua da. Historiak dioen moduan, Jesus Betanian gaua pasa zuen eta tenplura abiatu zen. Azoka batean bihurtuta ikusi zuenez, mer-katari eta saltzaileen aurka egin ondoren bertatik bota zituen.

Astearte Santuan Jesusen heriotzaren aldarrikapena go-goratzen da. Dogma kristau batek, Jesusen jarraitzaileak bere oinak lurringairekin garbitu eta musukatu zituen emaku-mea iraindu zutenean, hark bere heriotzaren berri eman zuela ziurtatzen du. Jesusek, haren hiletarako prestaketa zela esa-nez, emakumea defendatu zuen.

Asteazken Santuan Jesusek jasandako traizioa gogoratzen da. Apostulu batek, Judas hain zuzen, zilarrezko 30 txanpo-nen truke etsaietara entregatu zuen.

Astelehen, zein astearte eta asteazken Santuetan, Hondarri-bian ez da emanaldi publikorik egiten.

OSTEGUN SANTUAOstegun Santuan Jesusen Azkenengo Afariaren Eukaristiaren ezarpena ospatzen da. Egun honetan ohikoena aldare eu-karistiko bat ikusgai dagoela meza berezi batera joatea da. Mezan oin garbiketa egiten da. Hondarribian, arratsaldean, Azken Afaria ospatzen da.

José Luis Arbelaizek dio,

“… 1968-1970 urteak arte, Ostegun Santuan ere elizbirak ospatzen zirela eta ospatzearen amaiera “erreforma” batek eragin zuela dio, garai horietan Hondarribiako apaizak izendatuak izan zirenak beti-ko zenbait ohitura itxuraldatzen hasi ziren. Ostegun Santuan Doloretako Ama Birjina bere kapa urdina eta soineko gorriarekin atertzen zen. Eta ostiralean biak ateratzen ziren, hots, Doloretako Ama Birjina eta Bakardearen Ama Birjina. Gaur egunera arte Bakardadearen Ama Birjina iraun du, nahiz eta Do-loretakoa deitu.

Antzinan, hiria oraindik Iruñako Elizbarrutiaren eskuetan ze-goela (XVI. mendea), Jasokundeko eta Sagarrondoko Andre Maria Parroki Elizan, Ostegun Santuko egun eta gauean, Je-sukristo Gure Jainkoaren Pasioa eta oroitzapena antzezten zela jasota dago.

Beronika, Hondarribiako Kale Ngagusia. Egilea: ezezaguna. Argitaletxea: GALLO E.J.G. PARIS-IRUN. Hondarribiako Udal Artxiboa. 1423 zenbakia.

2018ko martxoan Ion de Pablos hondarribiarrak, Ezagutu zure hiriko ekimenaren barnean egindako bisita gidatuan eman zituen datuen arabera,

“… gaur egun, jardunaldi honetako ospakizun euka-ristikoa Jasokundeko eta Sagarrondoko Andre Maria Parroki Elizaren barruan elizbira batekin ospatzen da. 12 apostuluek apaizarekin batera Sakristiatik ateratzen dira, hegoaldeko nabea igaro eta erdiko nabetik Aldare Nagusira hurbiltzen dira haren bi alboetan jartzen direla. Oinen garbiketaren os-tean, Ostiaren Kontsakrazioari ekiten zaio, Ostiral Santuan ezin delako egin. Hori dela eta, 12 apostuluek apaizarekin ba-tera, Kontsakratutako Ostiaren gordekina palio azpian hartu eta erdiko nabetik iparraldekora doaz San Pedrori eskainitako aldarera iristeko. Aste Santuan zehar, aldareak bi alboetan errezel handiz estalita dago. 12 apostuluek, aldez aurretik al-dareko bi alboetan jarritako eskaileratatik igoko dira. Erdian, soilik ospakizun honetarako, sagrarioa jarrita dago. Behin denak haien lekuan daudela, apaizak sagrarioaren barruan gordekina ipiniko du. Egun hau horrela amaitzen da. “


OSTIRAL SANTUAOstiral Santua kristau liturgian erabakigarria da. Egun honetan, Jesusi arantzen koroa ezarri zitzaion. Bere espe-txeratzearen ondoren, epaitu eta torturatu zuten. Judas, Je-sus traiozionatu zuena, damutu eta zintzilikatuz, bere buruaz beste egin zuen.

Hondarribian, Ostiral Santuko Elizbira, bai eliztarrek bai jendeak ere, gogo handiarekin bizitzen du.

Goizean, Errandoneako baserritik Guadalupeko Santutegira Kalbarioa ospatzen da. Arratsaldean berriz, Jaungoikoaren Heriotza eta ondoren Eraistea eta Elizbiraren garaia da.

Ostiral Santuan, arratsaldeko 5etan, ekintza liturgikoak egiten dira Jasokundeko eta Sagarrondoko Andre Maria Elizan, presbiterioan egiten den Eraistearen auto sakra-mentalaren antzezpena tarteko.

Eiza kristo gurutzatuta ikusteko jendez betetzen da. Errezel beltz handi bat bost metroko gurutzefika estaltzen du. 12 apostuluak, bakoitza besteengandik bereizten dion ezau-garria eskuan duela (San Pedroren giltzak, San Antonen gurutzeak …), ikusgarriak diren tunikekin jantzita sakristiatik ateratzen dira. Meza hasten da eta ebanjelioaren irakurketa iristen denean, eta apaizak Jesusen heriotzaren berri ematen duenean, honako hitzak erabiliz:

“…burua makurtuz, azken arnasa eman eta hil egin zen.”

Isiltasunalekuaz jabetzen da. Irakurketaren ostean, errezil beltza zabaldu eta ospakizunaren amaiera arte ekitaldia zuzentzen duen kristo gurutzatuaren irudia agertzen da.

Horren ondoren Damu Dardara José Luis Arbelaizen hitzetan:

“Ostiral Santua aldarean: Doloretakoaren irudia, Santa Maria Magdalena eta irudia, San Jua-nen pausua, jarraitzaile maitatua. Agertokia prest dago, gurutzearen oinean zaintzaile erromatarrak, sermolaria pulpitutik, ekitaldia dramatizatzen du eta unean eta haren gaitasuna eta hizlaritzaren arabera, gurutziltzatuaren elementuak kentzea agintzen du, gorputz-adar bakoitzaren iltzeak kendu eta gorputza jeitsi. Gorputz hori, ez da tailu polit artikulatua, al-diz, eta sermolariak elizan sortzen duen mistikaren arabera, sufritu duen gorputz bizigabea da, odoletan egon dena eta berataratutakoak zirraran eta erru-kian horrela sentitzen dute. Presbiterioa une horre-tan, zinez Golgota bera da.”

“… nire amak, bertaratutakoak parroquia barruan bi-zitzen zutenagatik negarrez eta hunkituta ateratzen zirela esaten zidan.”

Florentino Portuk, “Hondarribia, Notas históricas y curiosi-dades” bere liburuan esaten zuen moduan “… jendea urruti-ko baserrietatik Ostiral Santuko goizeko 6etan ateratzen zen predikuak entzuteko.”

Mistika bertan daudenetaz jebetzen doala, antzezpenari ha-siera ematen zaio. Udaletxeko arkupeetatik 19 soldadurekin abiatzen dira eta meza bukatzerakoan, antzinako martxa so-lemne eta erritmiko batean Elizara joaten dira. Kaskoarekin, sare-begizko gonarekin, gerrikoarekin eta polainekin apain-duta egiten dute bidea. Bi nagusik ezpatarekin ezkutuari kol-peak emanez pausoa markatzen dute -gainontzekoek lantza-rekin lurra kolpatzen duten bitartean-, eta behin elizan, ateak ireki eta erromatarrek, Jaungoiko hartzaileak, elizara sartzen dira eta horietatik bi kristoaren inguruan, aldarearen ondoan kokatzen dira eta oihal txuri batekin irudi santua inguratzen dute. Bertan Kristoren Eraistea gurutzetik antzezten da. On-doren, erabateko isilunean murgilduta, arantzazko buruntza, gurutzeko inskripzioa eta iltzeak kentzen dira, eta gorpua errezel batekin estalita dagoen kristalezko zerraldoan (Hilobi Santua irudikatuz) sartzen dute.

José Luis Arbelaizek honakoa esaten digu: “… antzinako jantziak José Ignacio Echenagusia Errazquin “Echena” mar-golariak 1884. urtean diseinatu zituen, La Llegada de Cristo al Calvario margolana egiteko jaso jaso behar izan zuen in-formazioa dela eta.”

Llegada de Cristo al Calvario, José Ignacio Echenagusia margolariak 1884. Urtean margotua. Iturria: Motserrat Fornells.

Era berean baieztatzen du,

“… Erromatarrek, haien musika izateaz gain, tresneri berazia zuten, hots, saxofoi eta bon-bardino edo tronboi nahaste antzeko bat. Fernanado Artola “Bordari”-ren esanetan, Figlio edo antzeko zerbaiten izena omen zue-la esan zion. Zaindari erromatar hauen be-rezkoak eta esklusiboak ziren Musika tresna hauek, beti bezala, galdu ziren.”

Erromatarrak. Egilea eta argiletxea: Tiburcio Berrotaran. Hondarribiko Udal Artxiboa. 1507. zenbakia.

Ondoren, Aldare Nagusiaren oinean dagoen Kristo Gurutziltzatuaren iltzeak, arantzen koroa eta gurut-zearen inskripzioa kentzen zaizkio. Gorputza Hilobi Santua iruditzen duen errezel batez estalia dagoen kristalezko urna batean sartzen da.

Kristoren gorputza kutxan sartzen. Hondarribiko Udala. Hon002044 erreferentzia.

Arratsaldeko 6ak inguruan bijilia amaitu ondoren, elizatik bertatik abiatuta, isilik eta poliki-poliki, XIV. eta XVII. men-de bitarteko irudiak dituzten 9 pausoek alde zaharreko kaleak zeharkatzen dituzte. Isiltasunaren Prozesio ezagu-na dugu.

Prozesioaren pausoak, aita-semeen oinordeko direnak eta 42 pertsonaren esku daudenak, hilabeteetan zehar konpon-du eta apaintzen dituzte. Parte hartzen duten 227 pertsonen artean herriko arrantzaleek eta baserritarrek 12 apostoluena egiten dute eta hauek ez dute inoiz huts egiten. Horiei hain-bat penitentzia-kofrade eta Jaungoiko Gaurdatzaileak gehitu behar zaizkio, 19 erromatar zenturioiak antzezten dituztenak.

Apostuluak. Hondarribiko Udala. hon005308 erreferentzia. Egilea: J.R.Astigarraga.


Familia barruko transmisioa, tradizioak mantentzeko eta zaintzeko, baita apostoluak, aingerutxoak (Ostiral Santuko prozesiorako adin txikiko haurrak) eta jasotzaileak aukerat-zeko funtsezkoa da.

Elizbira pixkanaka Hondarribiko kaleetaik dijoa, ondorengo ordenari heltzen diola:

● Jasotako Gurutzeak segiziori ematen dio hasiera albo banatan zutargiak dituela.

● Baratzezko OtoitzarenPausoa sei gizonek erama-ten dute eta apostoluek laguntzen dute, azkeneko hauek togaz eta tunikaz jantzita, eta ezberdintzen dien sinbolo bana eskuan daramatela: San Pedro bere giltzekin, San Andres X itxurako gurutzearekin, Santiago Nagusia erromesaren pordoiarekin, San Juan kalizarekin, Santo Tomas eskuadra edo makila-rekin, Santiago Txikia liburuarekin, San Mateo pika-rekin, San Simon zerrarekin, San Tadeo palmarekin, San Matias aizkorarekin, San Bartolome liburua eta ganibet txikiarekin eta San Felipe gurutze latinda-rrarekin.

● Jesusen Pausoa, zutabeari lotuta eta erromatar-es-kuadra batez inguratuta

● Beronikaren Pausoa. Irudi santua oihal batean da-rama eta bere inguruan karabineroak fusil alderant-zikatuak eramaten dituzte.

● Kristoren Pausoa gurutzea gainean darama eta urrezko lokarri batekin lotzen den belus morea da-rama jantzita. Zortzi gizonek eramaten duten Kristo gurutziltzatua, dagokion erromatar-eskuadrarekin.

● Santa Maria Magdalena Pausoa. Eskuetan zapi bat darama.

● San Juan Pausoa, jantzi beltza eta kapa gorria da-rama.

● Etzanda dagoen Kristoarena edo Hilobiarena, bes-te erromatar talde baten babesean doa.

● Doloretako Pausoa edo Bakardadearen Birjina,ne-garrez ageri da, urre eta beltz koloretako tunika ede-rrarekin jantzita eta erromatar zaintzaileak lagun.

Baratzezko otoitzaren pausua. Hondarribiako Udala. Hon002445 erreferentzia.

Murruatik elizbira. Kristoren pausuAa. 1926. Urtea. Pascual Martinen bilduma. Kutxateka.

Aste Santuko elizbira. Doloretako Amaren pausua. Egilea eta argitaletxea: Marcel Delboy. Hondarribiko Udal Artxiboa. 1416. zenbakia.

Ondoren, elizjendeak, agintariek eta hiriko musika-bandak ematen diote amaiera desfile ikusgarriari.

Elizaren abesbatza leku estrategikoetan kokatzen da segi-zioa pasa ahala zenbait pieza abesteko. Pauso bakoitza lau lepakarik eramaten dute, lehenengoa eta gurutziltzatutakoa izan ezik, seik eta zortzik eramaten baitituzte hurrenez hu-rren. Elizbiraren ibilbidea hauxe izaten da: Parrokiatik irten, Kale Nagusiajaitsi, eskubira egin Murruan eta handik Leiba Generala kalera heldu. Handik

Denda kalera egingo du, gero ezkerretara Juan Laborda kale-ra (Kultur Etxearen aurretik) egingo du elizbirak, handik San Nikolas kalera heldu eta Parrokian amaitzeko. Elizaren ba-rruan Kristoren Ehorzketa egiten da.

Baina ibilbidea ez da beti hau izan, Koldo Ortegak kontatzen digun bezala, 1911n,

“… kale Nagusitik jaistean, prozesioa Fuentes eta Gorgot kalean sartzen da, oso mehar edo estua denez, eta gizonak beren kandelekin bi ilaratan doazenez, ia elkartu egiten dira, eta kandeletatik erortzen diren tantekin erretzera edo zikint-zera arriskuan jartzen dira; beraz, alkateak prozesioak harresi barruko bidea jarrai dezala esaten du eta gero Denda kalean sartzea…”

Hondarribiko familia askok Alkateari eskaera hau egiten diote.

Umeak kandelekin Fuentes y Gorgot kalean (gaur egungo Etxenagu-sia margolariaren kalea) Aste Santuko ospakizunetan. Hondarribiako Udal Artxiboa. 30.zenbakia.

Zutik gurutze ondoan abestiarekin amaiera ematen zaie Os-tiral Santuko zeremoniei.


PAUSOAK

CONOCE LA SEMANA SANTA DE HONDARRIBIA

BARATZEZKO OTOITZA


JESUS ZUTABEAN LOTUTA


BERONIKA


KRISTO GURUTZEA SOINEAN DARAMALA


KRISTO GURUTZILTZATUA


SANTA MARIA MAGDALENA


SAN JUAN


KRISTO ETZANDA (aldarean besoak artikulatuta dituela)


DOLORETAKO AMA

LARUNBAT SANTUALarunbat Santua edo Gloriaren larunbata, Jesus hilobian oroitzen du. Denek dena amaitu zela uste zuten, baina bere amak, Mariak, Jesusen hitzak gogorarazi zizkien: “Hirugarren egunean berpiztuko naiz”. Egun honetan Pazko Bijilia egiten da, ospakizun erlijioso nagusienetako bat.

Hondarribian, iluntzean, Pazko Bijilia ospatzen da, Jauna-ren etorreraren zain.

Oro har, ospakizun oso solemnea da, apaizak zuriz janzten du, berpiztearen poza sinbolizatuz, gainetik urrezko tunika bat daramala. Hasieran eliza ilunpetan dago. Pazko-zuzia piztean, apaizak, fededunen inguruan eramaten du, hauek, Kristoren berpizteagatik abesten hasten direlarik, beraien kandelak, Pazko-zuzitik darion suarekin pizten dituztelarik. Apaiza Aldare Nagusira itzultzen denean, argi batzuk pizten hasten dira. Apaizak presbiteriotik intsentsu-ontzia hiru aldiz pasa ondoren, elizako beste argi batzuk pizten dira. Ondo-ren, Kristoren Berpizkundearen poza erakusten duen Pazko Pregoia abesten da. Azkenik, fededun batzuek Itun Zaharreko pasarteak irakurtzen dituzte.

PAZKO IGANDEAPazko Igandea, egun garrantzitsuenetakoa da. Liturgiak kontatzen duenez, egun horretan Jesus hilobitik atera zen eta bere dizipuluek hilobi hutsa aurkitu zuten. Bueltako bi-dean, Jesus berpiztuta aurkitu zuten, eta berri ona zabaltzen hasi ziren.

Igandeko mezan modu berezi batean gogoratzen dugu poz handi hori. Kristo berpiztuaren argia irudikatzen duen Pazko-zuzia pizten da, eta piztuta egongo da Jesus, Igokunde egu-nean, Zerura igotzen den arte.

Hondarribian, elizaren barruan Jaungoiko Hartzaileen erortzea eta Ttopara irudikatzen dira.

Pazko igandean, goizeko 10ak aldera, Meza Nagusia hasten da.

Aintza aldarrikatzen denean, aldare nagusia estaltzen duen oihala estalgabetzen da eta Kristo Berpiztuaren bandera a agertzen da.

Une horretan, kanpaiek jotzen duten bitartean, aldarearen aurrean bi ilara osatzen zituzten Jaugoikoen Hartzailak, txi-mista batek ukitu balitu bezala – bakoitiak barrurantz eta bi-koitiak kanpoalderantz – kasko, ezpata, pika, brokel eta guzti erortzen dira.

Jaungoiko Hartzaileen erortzea. Guregipuzkoa.es Ref. hon002038.

Handik gutxira kapitaina altxatzen da, eta Gloria abesten duen bitartean, aginte makilarekin soldaduei, lo dauden ikusteko, ukitzen die. Inork bizi den seinalerik ematen ez duela ikusita, bere lekura itzultzen da, eta belauniko, besoak lurrean gurut-zatuta, jartzen da. Dominus Vobidcum hasten denean denak altxatu eta belauniko geratzen dira meza amaitu arte.

Ondoren, kapitainak aginte-makilarekin keinu batzuk egiten ditu, eta brokelak eramaten dituzten bi pertsona altxatzen dira, brokelak, kaskoak eta ezpatak jasotzeko. Kapitainak bigarren keinu bat egiten duenean, bi pertsona horiek brokela ezpatare-kin jotzen dute. Une horretan gainerako soldaduak zutik jartzen dira. Hirugarren keinuan, zorutik kaskoak hartu eta alderant-ziz jartzen dituzte, hegala atzerantz jarriz. Laugarren keinuan, lantzak punta beherantz jasotzen dituzte eta martxa baten erritmoa jarraituz tenplutik irteten dira udaletxerantz.

Egun berdinean, Jaungoiko Hartzaileen erortzea eta gero Tto-para egiten da.

Aspaldian, goizean, lau gizonek Ama Birjinaren irudia andetan zeramaten, Ama Birjinarekin batera hamabi apostoluek, kolo-retako mantuekin joaten ziren. Kale Nagusian barrena, Armen Plaza zeharkatzen zuten, San Nikolas kalean barrena sar-tu eta Ama Birjina 2. zenbakiko etxeko loradenda zaharrean uzten zuten. Aldez aurretik lekua alfonbra eta damaskozko gortinekin prestatzen zuten . Loradendaren aurrean, Sakra-mentu Santuaren prozesioaren zain zeuden, hau elizatik San Nikolas kalerantz irteten zen -baina beste bide bat jarraituz. Iristean, Regina Caeli abesten zen, eta, amaitutakoan, eraba-teko isiltasunean, Ttoparan Ama Birjina eramaten zen, bidean buruarekin hiru aldiz agurtuz. Zeremonia amaitu ondoren, be-rriro abesten hasten ziren, oraingoan erregeen martxa, eta bi prozesioak batera parrokiarako bidea hartzen zuten.

José Luis Arbelaiz esaten duenez, Florentino Porturen hitze-tan, “…Pazkoko Igandean Ttopara prozesioa, Ama Birgina zu-riz jantzita, goizeko lauetan egiten zen…”

Ttopara elizkizuna gaur egun elizaren barruan egiten da.

Parrokoak Ebangelioaren parrafoa irakurtzen du, non Kristo berpiztu egin den. Irakurketaren ondoren, lehen aipatutako Erromatarren Erorketaren antzezpena egiten da eta behin Eli-zatik aterata, funtzio liturgikoa egiten da, Kristoren topaketa Birjinarekin. Parrokoak, palioarengandik sagaratutako ostia eta apostoluekin batera, sakristiatik prozesioan aterata erdi-ko naberuntz eta iparraldeko naberaino iritsi arte zeharkatuz, Hilobi Santua eta Doloretako Pausua dauden lekuan gelditzen dira. Leku horretan antzezten da topaketa. Behin hau bukatu-ta, bi pausuak, apostoluak eta parrokoa prozesioan doaz er-diko nabetik, hegoaldeko naberuntz eta honen bukaeran bira egin eta berriro erdiko nabea gurutzatzen dute. Parrokoa eta apostoluak Aldare Nagusira doaz Kristoren pausuarekin eta Ttopara iparraldeko nabean gelditzen da.

José Luis Arbelaizek dio,

“Gaur egun erabiltzen den palioa ez da Luis XIV eta Maria Teresa Austriakoaren arteko botere ezkontzan jatorriz erabili zena. Egun erabiltzen dena, arinagoa da, Mariaren Alabaren kongregazioan zeukatena eta antzinan eliza barruan prozesio eukaristikoan erabilt-zen zena, Sortze Garbiaren egunean aldare batzuetan geldialdiak egiten. Azken aldian hau erabiltzeko eta bestea gordetzeko erabakia hartu zen. Gaur egun ez da erabiltzen XVII. mendeko Ternoa ezta ere”.


PAZKO ASTELEHENA

Urtero, Aste Santuko amaiera gisa, elikagai azoka bat ospat-zen da trikitilariez girotuta Guadalupeko zelaian. Eguna, herri kirolekin, bertsolariekin eta Sokamuturrarekin amaitzen da.

Aizkolariak Guadalupen. Hondarribiako Udaletxea.

Hondarribiako Aste Santuaren inguruan prestatu dugun informazioa zuen interesekoa izango delarik

espero dugu. Daturenbat eman nahi izan ezkero, e-mailez egin dezakezu:

[email protected]

Apirila, 2020.

Ezagutu ezazu Hondarribiko Aste Santuahondarribiaondarea.eus/liburuak/ssantae.pdf · Antzinan,...

Documents

Transcript of Ezagutu ezazu Hondarribiko Aste Santuahondarribiaondarea.eus/liburuak/ssantae.pdf · Antzinan,...