Euskara. Egoera soziolinguistikoaEuskararen erabilera Euskara Egoera soziolinguistikoa Sarrera...

Cymraeg ElsässischC atalà G alego

Sarrera

Hizkuntza-gaitasuna

Familia bidezkojarraipena

Euskararengalera-irabaziak

Euskararekikojarrerak

Euskararen erabilera

Euskara

Euskarahezkuntza-sisteman

Egoerasoziolinguistikoa

Euskararenaldeko jaia

FITXATEKNIKOA

EuskaraEgoerasoziolinguistikoa

Sarrera

Hizkuntza-gaitasuna



Euskararekiko jarrerak


Zehaztasun zientifiko handiz egindako ondokoikerketa honek hiru elkarte desberdinetaneuskara berreskuratu eta sustatzekohelburuarekin lan egiten duten organismoenahaleginak batu ditu

1989an, Eusko Jaurlaritzako Hizkuntza Politikarako Idazkaritzak Soziolinguistikazko Mapa.1986. urteko erroldaren araberako Euskal Autonomi Elkarteko azterketa demolinguistikoa izenekoazterlana argitaratu zuen. Ondoren, 1991n Euskal Herriko I. Soziolinguistikazko Inkesta egin zeneta emaitzak Euskararen Jarraipena. La Continuidad del Euskara. La Continuité de la Langue Basquelanean argitaratu ziren. II. Soziolinguistikazko Mapa 1997an argitaratu da 1981, 1986 eta 1991kozentsu eta erroldetako datuetan oinarriturik.

Nafarroan ikerketa soziolinguistikoa Distribución de la población navarra según el nivel deeuskera, basado en los datos del padrón de 1986 lanaren argitalpenarekin hasi zen. 1995eanEuskara Nafarroan zertan den. Investigación sociolingüística sobre el Euskera enNavarra kaleratu zen eta 1997an Mapa Sociolingüístico de Navarra, Dinámica y evoluciónde la población vascófona izeneko lana.

Euskal Herriko Soziolinguistikazko II. Inkesta (1996)

Informazio-bilketa : 1995eko abendua eta 1996koapirila bitartean.Inkestatu bakoitzari etxean egindako inkesta,egituratutako galdesorta erabiliz.


Sarrera

15 urtetik gorako biztanleei zuzendutako laginak 6.359 inkesta bildu ditu: Euskal AutonomiElkartean 3.495 inkesta, Nafarroan 1.464 inkesta eta Iparraldean 1.400.

Lurralde bakoitzean 15 urtetik gorako biztanleriari proiektatu zaizkio emaitzak, 1991ko zentsuanjasotako datuetan oinarrituta Euskal Autonomi Elkartean eta Nafarroan eta 1990ekozentsuko datuetan Iparraldean. Gainera, emaitzak ponderatu egin dira lurralde bakoitzean,15 urtetik gorako biztanleriaren banaketa sexuaren, adinaren eta jarduera-adarrarenarabera. Euskal Autonomi Elkartean eta Nafarroan euskaldunen eta erdaldunen banaketaere kontuan hartu da (Iparraldeko zentsuan ez da euskararen ezagutzari buruzkoinformaziorik jasotzen).

Euskal Autonomi Elkartean eta Nafarroan, inkestak zein zentsu-sekziotan (konglomeratutan)egin behar ziren erabakitzeko, etapa anitzeko laginketa geruzatua erabili da. Konglomeratubakoitzean, familiak modu sistematikoan aukeratu dira eta familia bakoitzeannorbanakoaren aukeraketa ausazkoa izan da. Iparraldean, berriz, inkestak zeinetxebizitzatan egin behar izan diren erabakitzeko etapa bakarreko laginketa geruzatuaerabili da. Etxebizitza bakoitzean norbanakoaren aukeraketa ausazkoa izan da.

Euskal Herriko lagin osoaren laginketa-errorea ±1,6koa da %95,5eko konfiantza-mailarakoeta p=q=%50. Konfiantza-maila bererako, lurraldekako laginketa-erroreak honako hauekdira: ±2,1ekoa EAEn, ±2,9koa Iparraldean eta ±3,5koa Nafarroan.

Hizkuntza-gaitasuna




Euskararen erabileraEuskaraEgoerasoziolinguistikoa

Sarrera

Beraz, Euskal Herriko II. Soziolinguistikazko Inkestaren helburuak dira: EuskalHerriaren gaur egungo egoera soziolinguistikoaren azterketa sakona egitea eta aurrekoikerketek emanikoekin alderatzea, euskararen erabilera sustatzeko hartu beharrekoneurriei buruz biztanleriaren interes eta jarreretan sakontzea; familia bidezko transmisioariburuzko diagnosia egitea eta euskaldunberrien hizkuntza-jokabidea aztertzea.

1991n Euskal Herriko I. Soziolinguistikazko Inkestan egin zen moduan, EuskoJaurlaritzako Hizkuntza Politikarako Sailordetza, Nafarroako Gobernuko HizkuntzaPolitikarako Zuzendaritza Nagusia eta Iparraldeko Euskal Kultur Erakundea elkarlaneanaritu dira 1996ko ikerketaren fase desberdinetan, hau da, galdesortak diseinatu, prestatueta lurralde bakoitzari egokitzerakoan, laginen finkapenean, datu-bilketan eta txostenenidazketan.


Hizkuntza-gaitasuna





Sarrera

Oraingoan ere, Montrealeko Universitéde Québeceko R. Bourhis doktorearenaholkularitza eta ekarpenak balio handikoakizan dira.

Laginen diseinua eta prestakuntzaEuskal Estatitiska Erakundeak (EUSTAT)egin du Euskal Autonomi Elkar tean.Iparraldean, berriz, Institut National de laStatistique et des Études Economiques(INSEE) arduratu da eta eta Nafarroan,azkenik Nafarroako Gobernuko EstatistikaAtala.


Euskararen jarraipena

58,5

0,6

Nafarroa

16,324,7

Euskal Autonomi ElkarteaIparraldea

80,6

9,8

9,40,2

25,7

64,2

9,3

0,7

Euskaldun elebakarrak

Elebidunak

Elebidun hartzaileak

Erdaldun elebakarrakTAU

LA

Sarrera






Hizkuntza-gaitasuna

Euskara

Hizkuntza-gaitasuna lurraldeka (%)

Lau hiritarretik batelebiduna daIparraldean (%25,7)eta EuskalAutonomi Elkartean(%24,7); Nafarroan,berriz, proportziohori hamarretikbatera (%9,4)jaisten da

Hizkuntza-gaitasuna lurraldeka

GuztiraEuskaldun elebakarrak

Elebidunak

Euskel elebidunak

Elebidun orekatuak

Erdal elebidunak


Erdaldun elebakarrak

EUSKAL HERRIA EAE NAFARROA IPARRALDEA

2.428.100

12.400

534.100

159.600

171.500

203.000

352.900

1.528.700

100

0,5

22,0

29,9

32,1

38,0

14,5

63,0

1.778.500

9.800

438.400

128.500

141.700

168.200

290.200

1.040.000

100

0,6

24,7

29,3

32,3

38,4

16,3

58,5

437.200

1.100

41.000

13.400

11.800

15.800

42.800

352.300

100

0,2

9,4

32,7

28,9

38,4

9,8

80,6

100

0,7

25,7

32,2

23,0

34,8

9,3

64,2

212.400

1.500

54.700

17.600

18.000

19.000

19.800

136.400

Kop. % Kop. % Kop. % Kop. %

Sarrera






Hizkuntza-gaitasuna

Euskara

Lau hiritarretik bat elebiduna da Iparraldean(%25,7) eta Euskal Autonomi Elkartean(%24,7); Nafarroan, berriz, proportzio horihamarretik batera (%9,4) jaisten da

Sarrera





Hizkuntza-gaitasuna

Lau hiritarretik bat elebiduna da Iparraldean(%25,7) eta Euskal Autonomi Elkartean(%24,7); Nafarroan, berriz, proportzio horihamarretik batera (%9,4) jaisten da

Hizkuntza-gaitasunaren azterketarako lau hiztun-talde bereizi dira,ukipenean dauden bi hizkuntzetan duten gaitasun erlatiboaren arabera:

. Euskaldun elebakarrak : “ongi” hitz egiten dute euskarazeta ez dute erdaraz “ongi” hitz egiten. Euskal Herriko biztanleen%0,5 dira, kopuru absolutuetan 12.400 lagun inguru.

. Elebidunak : “ongi” edo “nahikoa ongi ” moldatzen diraeuskaraz zein erdaraz. Talde honek biztanleriaren %22 hartzendu, 534.100 lagun inguru.

. Elebidun hartzaileak : euskaraz “zertxobait” hitz egiten dakiteedo, hitz egiten ez badute ere, “ongi” edo “nahikoa ongi”ulertzen edo irakurtzen dute. Biztanleriaren %14,5 dira,352.900 lagun inguru.

. Erdaldun elebakarrak: gaztelaniaz edo frantsesez baino ezdakite hitz egiten. Biztanleriaren %63 dira, 1.528.700 laguninguru.

Betiko kantak gaur

NafarroaEuskal AutonomiElkartea

Iparraldea

0 20 40 60 80 100

0 20 40 60 80 100

Adina

>65

50-64

35-49

25-34

16-24

Adina

>65

50-64

35-49

25-34

16-24

Adina

>65

50-64

35-49

25-34

16-24

0 20 40 60 80 100


Elebidunak



TAU

LA

Sarrera






Hizkuntza-gaitasuna

Euskara

Hizkuntza-gaitasuna adinaren arabera eta lurraldeka(%)

Euskara biziki etaetengabe ari daberreskuratzenEuskal AutonomiElkartean etaaskoz eremotelagoNafarroan.Iparraldean, berriz,euskararenatzerakadaetengabea da

EUSKAL AUTONOMI ELKARTEAEuskaldun elebakarrakElebidunakElebidun hartzaileak


NAFARROAEuskaldun elebakarrakElebidunakElebidun hartzaileak


IPARRALDEAEuskaldun elebakarrakElebidunakElebidun hartzaileak


50-641931 eta 1946

GUZTIRA>65

1931 edolehenago

35-491947 eta 1961

25-341962 eta 1971

16-241972 eta 1980

1001251658

100

091081

100126964

100126567

100

19387

100235656

100021673

100

09586

100131960

1000211168

100

91477

100

27964

100

252748

100

91477

100

141373

100

333730

100

111277

100

111375

A D I N - TA L D E A KHizkuntza-gaitasuna adinaren arabera eta lurraldeka (%)

Sarrera






Hizkuntza-gaitasuna

Euskara biziki eta etengabe ar i daberreskuratzen Euskal Autonomi Elkarteaneta askoz ere motelago Nafarroan.Iparraldean, berriz, euskararen atzerakadaetengabea da

Euskara

Sarrera






Hizkuntza-gaitasuna

Euskara

Euskara biziki eta etengabe ar i daberreskuratzen Euskal Autonomi Elkarteaneta askoz ere motelago Nafarroan.Iparraldean, berriz, euskararen atzerakadaetengabea da

Lehenik, hiru lurraldeetan euskaldun elebakarrak zaharrak direlaazpimarratu behar da; gehienek 64 urte baino gehiago dutenez, desagertzenari dira.

a) Euskal Autonomi ElkarteaErdaldun elebakarrak gutxitzen ari dira nabarmen gazteen artean,elebidunen eta, bereziki, elebidun hartzaileen hazkundearen ondorioz.Gainera, gurasoen eskutik gazteei buruz jasotako informazioarenarabera, joera hauek finkatu egiten dira 16 urtetik beherakoen artean.

b) NafarroaNafarroan ere gora egiten dute elebidunek eta elebidun hartzaileekgazteen artean, baina ez da Euskal Autonomi Elkartean antzematenden hazkunde-maila lortzen.

c) IparraldeaIparraldeko joera Euskal Autonomi Elkartean eta Nafarroanantzemandakoaren alderantzizkoa da. Gazteen artean nabarmenegiten dute behera elebidunek; erdaldun elebakarrek, berriz, gora.

Soziolinguistikazko mapa

Sarrera






Hizkuntza-gaitasuna

Euskara

Elebidunak Euskalherrian jaio dira eta beraienlehen hizkuntza euskera da. Famili giroeuskalduna izan ohi dute eta euskararenaldeko jarrera azaltzen dute

Euskaldun elebakarrek , hau da, euskaraz baino hitz egiten ez dutenek, ondoko ezaugarriakdituzte:

• Euskal Herrian jaio dira, guraso euskaldunak dituzte eta lehen hizkuntza euskaradute; • Familia eta gertuko komunitatea euskaldunak dituzte guztiz; • 50 urtetikgorakoak dira eta gehienek 64 urte baino gehiago dituzte. Ez dute ia ikasketarik,ezta lehen mailakorik ere; • Gune ez hiritarretan bizi dira nagusiki; • Euskararekikointeres handia dute eta euskara sustatzearen aldekoak dira.

Elebidunek , hau da, euskaraz eta erdaraz hitz egiten dutenek honako ezaugarriak dituzte:

• Euskal Herrian jaio dira eta gehienek guraso euskaldunak dituzte; • Gehieneklehen hizkuntza euskara izan dute; • hala ere, gutxiengo handi samar baten (%17)lehen hizkuntza erdara izan da; • Familia euskalduna da gehienbat; lagunarteaedo lan eremua, ordea, ez; • Euskararekiko interes handia dute eta euskarasustatzearen aldekoak dira; • Gehienak 25.000 biztanle baino gutxiagoko udalerrietanbizi diren arren, herena gune hiritar edo erdi-hiritarretan bizi da.


Sarrera






Hizkuntza-gaitasuna

Euskara

Elebidunak Euskalherrian jaio dira eta beraienlehen hizkuntza euskera da. Famili giroeuskalduna izan ohi dute eta euskararenaldeko jarrera azaltzen dute

Elebidun hartzaileen , hau da, euskaraz zertxobait dakitenen ezaugarri nagusia gazte izatea da. Hirutikbi 35 urtetik beherakoak dira. Gehienek lehen hizkuntza erdara izan dute eta %17k euskara edo biak. Gainera:

• Familia eta gertuko komunitatea erdaldun dira euskaldun baino gehiago; • Euskararekiko interesa duteeta erdia baino gehiago euskara sustatzearen alde dago; • Gehienak gune hiritar edo erdi-hiritarretan bizidira. • Hamarren bat etorkina da eta herena baino zertxobait gehiago etorkinen seme-alabak dira; • Ikasketa-maila batezbestekoaren gainetik dago; • Gehienek erdaraz egin dituzte ikasketak eta ia hirutik bi saiatudira hezkuntza-sistemaz kanpo euskara ikasten.

Erdaldun elebakarrak , hau da, gaztelaniaz edo frantsesez baino ez dakitenak eta euskara ulertzen ezdutenak, biztanleen %63 dira. Biztanleria osoaren ezaugarriekin bat etorri arren, ondokoek bereizten dituzte:

• Lehen hizkuntza erdara dute; • Familia eta gertuko komunitatea erdaldunak dira gehienbat;• Herena etorkina da eta ia beste heren bat etorkinen seme edo alaba; • Laurdena euskara sustatzearenalde dago, beste laurden bat aurka eta gainerakoek ez dute argi azaltzen ez aldeko ez aurkako jarrerarik;• Gehienak 25.000 biztanle baino gehiagoko udalerrietan bizi dira; • Biztanleriaren batezbestekoa bainozaharxeagoak dira.

63

14,5

22

0,5

29,9

32,1

38

Erdaldunelebakarrak

Euskaldunelebakarrak

Elebidunhartzaileak

Elebi dunak

Erdalelebidunak

Euskalelebidunak

Orekakatua k

TAU

LA

Sarrera






Hizkuntza-gaitasuna

Euskara

Hizkuntza-gaitasuna . Euskal Herria (%)

Hamarelebidunetiklau (38%)hobetomoldatzen diragaztelaniazedo frantsesezeuskarazbaino.Erraztasunhori lehenhizkuntzarilotuta dagozuzen-zuzenean

EUSKAL AUTONOMI ELKARTEA

ElebidunakEuskal elebidunakElebidun orekatuakErdal elebidunak

NAFARROA


IPARRALDEA


50-641931 eta 1946GUZTIRA

>651931 edolehenago

35-491947 eta 1961

25-341962 eta 1971

16-241972 eta 1980

100 25

293238

100

9332938

100 26

323335

100 26

492823

100

9443223

100 35

522920

100 21

443224

100

9492525

100 31

384120

100 21

273439

100 9

323434

100 27

163153

100 25

123454

100 9

192557

100 14

93655

100 33

193347

100 11

212752

100 11

42967

ADIN-TALDEAKElebidunak adinaren arabera eta lurraldeka (%)

Sarrera






Hizkuntza-gaitasuna

Euskara

Hamar elebidunetik lau (%38) hobetomoldatzen dira gaztelaniaz edo frantsesezeuskaraz baino. Erraztasun hori lehenhizkuntzari lotuta dago zuzen-zuzenean

Sarrera






Hizkuntza-gaitasuna

Euskara


Euskal Herrian, oro har, hamar elebidunetik lau _erdal elebidunak_ (%38) hobeto moldatzendira gaztelaniaz edo frantsesez euskaraz baino, hirutik batek _elebidun orekatuak_ (%32,1)erraztasun bera du bi hizkuntzetan eta beste horrenbestek –euskal elebidunak_ (%29,9) errazagoegiten du euskaraz.

-Elebidun orekatuek iadanik deskribatutako elebidunen antzeko ezaugarriak dituzte.

-Euskal elebidunek , hau da, euskaraz erdaraz baino errazago egiten dutenek,elebidunek oro har ez dituzten ezaugarriak ere azaltzen dituzte:

• Euskal Herrian jaio dira, guraso euskaldunak dituzte eta lehen hizkuntzaeuskara dute. • Ia bi herenek 50 urte baino gehiago dute, hau da, batezbesteelebidunak baino zaharragoak dira. • Adina dela eta, ikasketa-maila txikiagoadute, erretiratuen proportzioa handiagoa da eta gehienek hezkuntza-sistemazkanpo ikasi dute euskara. • Familia eta lagunartea euskaldunak dira gehienbat,ez horrenbeste lan-eremua. • Gune nagusiki euskaldunetan eta 25.000 biztanlebaino gutxiagoko udalerrietan bizi dira.

Helduen euskalduntzea


Sarrera






Hizkuntza-gaitasuna

Euskara

-Erdal elebidunek , hau da, erdaraz euskaraz baino errazago egitendutenek, ondoko ezaugarriok dituzte:

• Euskal Herrian jaio arren, ama edo aita baino ez dute euskaldunaeta herenak lehen hizkuntza erdara izan du; • Erdiak 35 urte bainogutxiago du; Gehienek euskara ikasi dute; • Familia eta gertukokomunitatea partzialki baino ez dira euskaldunak; • Ikasketa-mailahandiagoa da eta bi herenek zerbitzu-sektorean eta administrazioanegiten dute lan; • Ia erdia gune hiritarretan edo erdi-hiritarretan bizida.

NafarroaEuskal Autonomi

Elkartea

Iparralde

100

80

60

40

20

0

100

80

60

40

20

0

100

80

60

40

20

0>65 50-64 35-49 25-34 16-24 3-15

Adina

>65 50-64 35-49 25-34 16-24 3-15Adina

>65 50-64 35-49 25-34 16-24 3-15Adina

Erdara

Euskara

Biak

Erdara

Euskara

Biak

Erdara

Euskara

Biak

TAU

LA

Sarrera

Hizkuntza-gaitasuna






Lehen hizkuntza adin-taldearen arabera etalurraldeka (%)

EuskalAutonomiElkartean etaNafarroaneuskara lehenhizkuntza gisajasaten ari zengalera geldituegin da.Iparraldean,berriz, galerakjarraitu egitendu

Lehen Adin-taldearen arabera eta lurraldeka (%)

EUSKAL A. E.EuskaraBiakErdara

NAFARROAEuskaraBiakErdara

IPARRALDEAEuskaraBiakErdara

50-641931 eta 1946

>65

1931 edo lehenago

35-491947 eta 1961

25-341962 eta 1971

16-241972 eta 1980

10020476

100

8290

10026568

A D I N - T A L D E A K3-15

1981 eta 1993

10031465

100

11287

10038260

10021277

100

9487

10031365

10019378

100

9190

10026569

10016579

100

6292

10016777

10017578

100

6193

100111079

10022870

100

8488

10061480

LEHENHIZKUNTZA

Sarrera

Hizkuntza-gaitasuna






Euskal Autonomi Elkartean eta Nafarroaneuskara lehen hizkuntza gisa jasaten ari zengalera gelditu egin da. Iparraldean, berriz,galerak jarraitu egiten du

EAEn lehen hizkuntza euskara izan dutenen galera gelditu ezezik, euskararen familia bidezkotransmisioa nabarmen hazi da. Nafarroan jasotako datuetan ere berreskurapen hori antzematen da,baina EAEn baino txikiagoa da.

Hizkuntzaren transmisioa gurasoen hizkuntza-gaitasunarekin zuzen-zuzenean egon da lotuta:-Aitak eta amak euskaraz zekitenean, %80k euskara bakarrik transmititu diete seme-alabei.-Biek euskara jakin beharrean, batek bakarrik zekienean, euskararen transmisioa askoz txikiagoa izanda: %17k euskara eta %17k biak (euskara eta erdara):

• Amak euskaraz dakienean eta aitak ez, %21ek euskara transmititu dute. • Alderantziz denean, aldiz, portzentaia ia erdira jaisten da (%13).

Euskal Autonomi Elkartean eta Nafarroan, amak eta aitak, biek, dakitenean, euskararen transmisioan ia ezda galerarik antzematen 16 urtetik beherakoen artean, %0 eta %2 hurrenez hurren. Gainera, galerarako joera ikaragarrigutxitu da guraso bakarrak dakienean ere, 15 urtetik gorakoen artean, %63tik %12ra jaitsi da EAEn eta %72tik%20ra Nafarroan.

Aitzitik, Iparraldean galera %24koa da biek dakitenean eta %56koa bietako batek besterik ez dakienean.Bestalde, euskara transmititzen denean, gero eta gehiago transmititzen da frantsesarekin batera.

Sarrera

Hizkuntza-gaitasuna






Euskal Autonomi Elkartean eta Nafarroaneuskara lehen hizkuntza gisa jasaten ari zengalera gelditu egin da. Iparraldean, berriz,galerak jarraitu egiten du

Hizkuntza belaunez belaun

Euskara


Elkartea

Iparraldea

100

80

60

40

20

0

100

80

60

40

20

0

100

80

60

40

20

0

25

93

Biekdadite

Bietakobatek daki

Ezdakite

100

20

37

44

24

41

35

100

56

39

5

6

9498

12

38

50

Biekdadite

Bietakobatek daki

Ezdakite

Biekdakite

Bietakobatek daki

Ezdakite

2

Erdara

Euskara

Biak

LEHEN HIZKUNTZA

Sarrera

Hizkuntza-gaitasuna






Lehen hizkuntza 3-15 urte bitarteko seme-alabak dituztengurasoen hizkuntza gaitasunaren arabera eta lurraldeka

(%)

Nafarroa

Euskal AutonomiElkartea

Iparraldea40

20

0

-20

-40>65 50-64 35-49 25-34 1 6 - 2 4

Adina

40

20

0

-20

-40>65 50-64 35-49 25-34 16-24

Adina

IrabaziakLehen hizkuntza erdaraeuskaraz hitz egiten du

zertxobaitongi

GalerakLehen hizkuntza euskaraeuskaraz hitz egiten du

ezer ezzertxobaitTA

ULA

40

20

0

-20

-40>65 50-64 35-49 25-34 16-24

Adina

Irabaziak Irabaziak

Irabaziak

Galerak Galerak

Galerak

Sarrera

Hizkuntza-gaitasuna Euskararekiko jarrerak

Euskararen erabileraFamilia bidezkojarraipena



Euskararen galera-irabaziak adin-taldearenarabera eta lurraldeka (%)

Euskara ikasidutenak gehiagodira galdudutenak baino.Iparraldean izanezik, gazteenartean, galerak iaguztiz desagertudira irabaziaknabarmen hazidiren bitartean.Iparraldean geroeta handiagoa dagalera eta ia ezdago irabazirik

Euskararen galera-irabaziak lurraldeka

G u z t i r aLehen hizkuntza euskara

ongi hitz egiten du euskaraz

zertxobait hitz egiten du

ez du euskaraz hitz egiten

Lehen hizkuntza er dara

ongi hitz egiten du euskaraz

zertxobait hitz egiten du

ez du euskaraz hitz egiten

EUSKAL HERRIA EAE NAFARROA IPARRALDEA

2.428.100

453.600

50.900

36.400

92.800

253.200

1.541.100

100

18,7

2,1

1,5

3,8

10,4

63,5

1.778.500

366.800

38.000

24.700

81.400

212.100

1.055.500

100

20,6

2,1

1,4

4,6

11,9

59,3

437.200

32.800

5.500

6.100

9.200

33.800

349.800

100

7,5

1,2

1,4

2,1

7,7

80,0

100

25,4

3,5

2,6

1,0

3,5

64,0

212.400

54.000

7.400

5.600

2.200

7.400

135.800

Kop. % Kop . % Kop. % Kop. %

Sarrera





Euskara ikasi dutenak gehiago dira galdudutenak baino. Iparraldean izan ezik, gazteenartean, galerak ia guztiz desagertu dirairabaziak nabarmen hazi diren bitartean.Iparraldean gero eta handiagoa da galera etaia ez dago irabazirik

Sarrera





Euskara ikasi dutenak gehiago dira galdudutenak baino. Iparraldean izan ezik, gazteenartean, galerak ia guztiz desagertu dirairabaziak nabarmen hazi diren bitartean.Iparraldean gero eta handiagoa da galera etaia ez dago irabazirik

Euskara guztiz edo partzialki galdu duten pertsonek, besteak beste, honakoezaugarri hauek dituzte: Erdiak lehen hizkuntza euskara eta erdarabatera izan ditu; Erdiak familia eta gertuko komunitatea erdaldunak ditugehienbat; Erdiak baino zertxobait gehiagok euskararekiko interesa dueta euskara sustatzearen alde dago; Hizkuntza-gaitasunari dagokionez,%58k partez galdu dute euskara (zertxobait hitz egiten dute) eta %42kguztiz (hitz batzuk).

Ama-hizkuntza erdara izanik, euskara ikasi dutenak gazteak dira oro har.Hain zuzen ere, %72 16 eta 35 urte bitartean daude. Gehienek euskaraeskolaz kanpo ikasi dute eta gazteenek hezkuntza-sistemaren bitartez;Euskal Herrian jaioak dira, baina ama edo aita etorkina dute; Familiaeta gertuko komunitatea partzialki baino ez dira euskaldunak;Euskararekiko interes handia dute eta euskara sustatzearen alde daude;Ikasketa-maila batezbestekoa baino askoz ere handiagoa da eta lanegiten dutenen artean herenak administrazioan, osasun-arloan etairakaskuntza publikoan egiten du lan.

Errotuloak euskaraz

Nafarroa

Euskal Autonomi ElkarteaIparraldea

2

14

1 3

32

3814

22

30 10

25

12

111

39

38

Oso aldekoa

Aldekoa

Ez aldekoa, ez aurkakoa

Aurkakoa

Oso aurkakoaTAU

LA

Sarrera

Hizkuntza-gaitasuna





Euskararen erabilera sustatzeari buruzkojarrerak lurraldeka (%)

Euskal Herriko iabi hiritarretik bateuskara ikastekoeta euskararenerabilerasustatzekoneurriakhartzearen aldedago

Oso aldekoa

Aldekoa

Ez aldekoa, ez aurkakoa

Aurkakoa

Oso aurkakoa

JARRERA EUSKALHERRIA

LURRALDEA

EAE NAFARROA IPARRALDEA

14

31

37

15

3

14

32

38

14

2

13

25

30

22

10

11

38

39

12

1

Euskararen erabilera sustatzeari buruzko jarrerak lurraldeka (%)

Sarrera

Hizkuntz-gaitasuna





Euskal Herriko ia bi hiritarretik bat euskaraikasteko eta euskararen erabilera sustatzekoneurriak hartzearen alde dago

Sarrera

Hizkuntza-gaitasuna





Euskal Herriko ia bi hiritarretik bat euskaraikasteko eta euskararen erabilera sustatzekoneurriak hartzearen alde dago

Euskararen erabilera sustatzearen aldeko jarrera dutenek ez dute profil guztiz berezia,zenbait ezaugarri amankomun izan arren: • Ia erdia euskalduna da; • Gehienek euskararekikointeresa dute eta seme-alabak hezkuntza-eredu elebidunetara edo euskara nagusi den ereduetarabidaltzen dituzte edo bidaliko lituzkete, seme-alabarik izanez gero. Gainera, herenak hezkuntza-sistemaz kanpo ikasi du euskara; • Gehienak Euskal Herrian jaio dira eta etorkinen edo etorkinenseme-alaben kopurua esanguratsua da; • Erdiak familia eta gertuko komunitatea nagusikieuskalduna ditu.

Euskararen erabilera sustatzearen aurkako jarrera dutenek talde homogenoagoa osatzendute. Honako ezaugarri hauek dituzte: • Erdaldunak dira eta familia eta gertuko komunitateaerdaldunak dituzte gehienbat. Nagusiki hiri-guneetan bizi dira; • Ez dute euskararekiko inolakointeresik edo oso interes txikia dute; dena den, herenak seme-alabak hezkuntza-eredu elebidunetanedo euskara nagusi den ereduetan sartzen ditu edo sartuko lituzke, seme-alabarik izanez gero;• Erdia baino gehiago etorkina edo etorkinen seme edo alaba da.

Azkenik, jarrera neutrala ez aldekoa, ez aurkakoa azaltzen dutenek aurkako jarreraazaltzen dutenen antzeko profila dute: • Erdaldunak dira eta familia eta gertuko komunitateaerdaldunak dituzte gehienbat. Nagusiki hiri-guneetan bizi dira; • Erdia baino gehiago etorkinaedo etorkinen seme edo alaba da; • Hala ere, euskararekiko interes handiagoa dute eta biherenek seme-alabak hezkuntza-eredu elebidunetan edo euskara nagusi den ereduetan sartzendituzte edo sartuko lituzkete, seme-alabarik izanez gero.

Musika-taldea

FAMILIAAmarekin

Aitarekin

Senarrarekin/emaztearekin

Seme-alabekin

Etxean

GERTUKO KOMUNITATEALagunartean

Dendariekin

Lankideekin

Merkatuko jendearekin

Apaizarekin

GIZARTEABankuko sukurtsalean

Udal-bulegoetan

Seme-alaben irakasleekin

Osasun-zerbitzuetan

0 20 40 60 80 100

5652506747

4944447772

51567830

3641

39

3521

87

11

1218

3140

39

1517

3530

15

5514

715

13

10

81716

20

Euskararen erabilera eremuka. Euskal Herria (%).(euskaldunak, 1996)

Euskaraz erderazhainbat

Nagusiki euskaraz

Nagusiki erderaz

Sarrera

Hizkuntza-gaitasuna

Euskararekiko jarrerakFamilia bidezkojarraipena




Familian, gertukokomunitatean etazenbait eremuformaletaneuskaldunekeuskara gehiagoerabiltzen duteerdara baino

Sarrera

Hizkuntza-gaitasuna





Familian, gertuko komunitatean eta zenbaiteremu formaletan euskaldunek euskaragehiago erabiltzen dute erdara baino

Familian, seme-alabekin euskara erabiltzen da gehienbat. Hiru euskaldunetik bik(%67) nagusiki euskaraz hitz egiten dute seme-alabekin. Gainerako kideekin, euskarazerdaraz baino gehiago hitz egiten bada ere, behera egiten du proportzioak. Nagusiki bitikbatek euskaraz hitz egiten du amarekin (%56), aitarekin (%52) eta senarrarekin edoemaztearekin (%50), eta hamarretik batek euskaraz erdaraz hainbat.

Etxetik kanpoko gertuko komunitatean , euskara nagusi da erabilera-eremuriktradizionalenetan. Lau euskaldunetik hiruk nagusiki euskaraz hitz egiten dute azokan (%77)eta apaizarekin (%72); lagunartean gehiago hitz egiten da euskaraz erdaraz baino, bitikbatek nagusiki euskaraz egiten du (%49) eta bostetik batek (%20) batean bestean hainbat.Lankideekin eta dendariekin bi hizkuntzen erabilera orekatu egiten da, %44k nagusikieuskaraz hitz egiten dute eta %40k nagusiki erdaraz.

Erabilera-eremurik formalenetan euskaldun gehienek (%78) nagusiki euskaraz hitzegiten dute seme-alaben irakasleekin; gehiago erabiltzen dute euskara erdara baino udal-funtzionarioekin eta banku edo aurrezki-kutxetako langileekin, bitik batek nagusiki euskarazegiten du eta seitik batek euskaraz erdaraz hainbat. Bestalde, osasun-zerbitzuetako langileekinerdara nagusi da, nahiz eta hirutik batek (%30) nagusiki euskara erabili.

Euskararen jarraipena buruzko kanpaina (95-98)

0 20 40 60 80 100

59

57

51

61

53

44

43

37

76

71

44

48

60

22

36

41

39

8

7

11 29

38

27

12

13

17 30

3422

17 41

24

9 15

21

44

9

9

12

33

68

11

FAMILIA

Amarekin

Aitarekin

Senarrarekin/emaztearekin

Seme-alabekin

Etxean

GERTUTO KOMUNITATEA

Lagunartean

Dendariekin

Lankideekin

Merkatu jendearekin

Apaizarekin

GIZARTEA

Bankuko sukurtsalean

Udal-bulegoetan

Seme-alaben irakasleekin

Osasun-zerbitzuetanw

35

55

15

14

15

13

7

30

56

52

50

67

47

49

44

44

77

72

51

56

78

30

7 41

11 39

8 36

12

18

20

21

35

31

16 40

17 39

8 15

10 17

Euskara erdaraz hainbat

Nagusiki euskaraz

Nagusiki erdaraz

19911996

19911996

19911996

Euskararen erabilera eremuka. Euskal Herria (%).(euskaldunak, 1991 eta 1996)

Sarrera

Hizkuntza-gaitasuna





Azken bosturteotaneuskararenerabileranabarmen hazi daseme-alabekin,lagunartean,lankideekin etaerabilera-eremurikformalenetan

Sarrera

Hizkuntza-gaitasuna





Azken bost urteotan euskararen erabileranabarmen hazi da seme-alabekin,lagunartean, lankideekin eta erabilera-eremurik formalenetan

1991n egindako I. Soziolinguistikazko Inkestaren emaitzekin erkatuz gero, euskararenerabileran gorakada adierazgarria izan da, zenbait eremutan bereziki, bost urte besterikigaro ez diren arren.

Familian, euskararen erabilerak gora egin du seme-alabekin (nagusiki euskarazmintzatzen direnen portzentaia sei puntu hazi da); senar-emazteen arteko proportzioamantendu eta gurasoekin bost puntu jaitsi da. Gurasoekiko harremanetan eman den galeralaginean azken bost urteetan sartu diren 16-20 urteko gazteen belaunaldiak eragin du. Izanere, gazte hauen ia erdiak –gaur egungo euskaldunen %6 inguruk– guraso erdaldunakdituenez gero, harremanok erdaraz gauzatzen dira ezinbestean.

Familiatik kanpo, lagunartean eta lankideekin euskararen erabilera sei puntu hazi da,eta zortzi edo gehiago eremurik formalenetan: udaletxean, bankuan, osasun-zerbitzuetaneta seme-alaben irakasleekin.

Laburbilduz, euskararen erabilera egonkortu egin da familian (seme-alabekin bainoez da hazi) eta gora egin du familiatik urrundu ahala.

Euskal Herriko Soziolinguistirazko II. Mapa

Euskaldunen dentsitatea

Hiz

kun

tza

-era

bile

ra

Beti euskaraz

Nagusiki euskaraz

Euskaraz erderaz hainbat

Nagusiki erdaraz

Beti erdaraz

(Ia) denekdakite

Erdiak bainogehiagok daki

Erdiakdaki

Erdiak bainogutxiagok daki

(Ia) inorkez daki

Hizkuntza-gaitasuna erlatiboa

Etxean

Lagunartean

Euskalelebidunak

Elebidunorekatuak

Erdalelebidunak

Etxean

Lagunartean

Sarrera

Hizkuntza-gaitasuna





Hizkuntza-erabilera. Euskal Herria (euskaldunak, 1996)

euskaldunen dentsitatearen arabera hizkuntza-gaitasun erlatiboaren arabera

Norberaren harreman-sareko euskaldunendentsitatea eta hizkuntza-gaitasun erlatiboafuntsezko faktoreak dira euskararen erabileran

Sarrera

Hizkuntza-gaitasuna






Etxean edo lagunartean denek euskaraz dakitenean, nagusiki euskarazhitz egiten da. Hala ere, nahikoa da eremu horietan norbaitek euskaraz ezjakitea etxean nagusiki erdaraz egiteko eta lagunartean euskaraz erdarazhainbat. Harreman-sarearen eragina etxean lagunartean baino handiagoadenez gero, euskaldunen dentsitateak behera egiten duen neurrian, euskararenerabilerak beherakada handiagoa du familian lagunartean baino.

Zalantzarik gabe, esan daiteke norberaren harreman sareko euskaldunendentsitatean gutxieneko maila edo atalasea dagoela. Gutxieneko maila horrenazpitik ez da euskararen erabilera bermatzen. Etxean, maila hori argia da,denek jakin behar baitute euskaraz. Nahikoa da batek ez jakitea erabileranabarmen jaisteko. Lagunartean maila hori ez da hain argia, erabilera ziurtatzekoagian ez da ezinbestekoa denek jakitea, baina bai gehienek.

Euskararen erabileraenpresetan

Sarrera

Hizkuntza-gaitasuna






Norberaren harreman-sareko euskaldunen dentsitatea eta gunesoziolinguistikoa oso lotuta daude edo, zehatzago esateko, sarea, neurri handibatean, gune soziolinguistikoaren araberakoa da. Bi aldagai hauek faktorebakarra osatzen dute, faktore sozioestrukturala. Faktore hori da, hain zuzenere, euskararen erabileran gehien eragiten duena.

Euskararen erabilera baldintzatzen duen bigarren faktorea hizkuntza-gaitasun erlatiboa da, hau da, euskaraz edo erdaraz hitz egiteko erraztasunhandiagoa edo txikiagoa.

Euskaraz erdaraz baino errazago hitz egiten duten elebidunek ia betieuskaraz egiten dute etxean zein lagunartean; elebidun orekatuek euskarazerdaraz hainbat egiten dute eta erdaraz hobeto aritzen diren elebidunek nagusikierdaraz.

NafarroaEuskal AutonomiElkartea

Iparralde(lagina ez da nahikoa adin-taldekako ezterketa egiteko)

0 2 0 4 0 6 0 8 0 1 0 0

Adina

>65

50-64

35-49

25-34

16-24

0 2 0 4 0 6 0 8 0 1 0 0

Adina

>65

50-64

35-49

25-34

16-24

Nagusiki euskaraz

Nagusiki erdaraz

Euskaraz erdaraz hainbat

2513

23

39

23

5614

20

25

18

62

59

53

41

31

3615

28

39

27

518

14

24

15

49

56

50

36

40

Sarrera

Hizkuntza-gaitasuna



Etxeko erabilera adinaren arabera eta lurraldeka(%) (euskaldunak)



Etxean etalagunarteaneuskararenerabilera jaitsiegiten da adinakbehera egin ahala

Sarrera

Hizkuntza-gaitasuna



Etxean eta lagunartean euskararen erabilerajaitsi egiten da adinak behera egin ahala



Erabileran gertatzen den beherakada hori euskara ikasi duen lagun-kopuruhandiari lotuta dago. Euskara ikasi dutenak gehienbat ama-hizkuntza erdara izanduten gazteak direnez gero, ez dute familia erabat euskaldunik.

Beste era batera esanda, inkestatu euskaldunen adina jaitsi ahala, etxekoeuskaldunen dentsitateak ere behera egiten du, euskara ikasi dutenen, gehienbatgazteen, etxeko giroa ez delako erabat euskalduna. Eta, aurreko atalean ikusidugun bezalaxe, etxeko euskaldunen dentsitateak euskararen erabilera etxeanerabat baldintzatzen duenez, inkestatuaren adinak behera egin ahala erabileranbeherakada handia ematen da.

Euskaldun guztiak kontuan izan beharrean, familian denek dakitenean,adin-taldeen artean ia ez dago desberdintasunik, euskararen erabilerari dagokienez,ondoko irudian ikusten den bezala. Beherakada txikia antzematen da 25-34urtekoen artean, baina berehala berreskuratzen da hurrengo adin-taldean, 16-24 urtekoen artean.

Windows 95 euskaraz

Iparralde(lagina ez da nahikoa adin-taldekako ezterketa egiteko)

Nagusiki euskaraz

Nagusiki erdaraz

Euskaraz erdaraz hainbat


Elkartea

0 2 0 4 0 6 0 8 0 1 0 0

Adina

>65

50-64

35-49

25-34

16-24

0 2 0 4 0 6 0 8 0 1 0 0

Adina

>65

50-64

35-49

25-34

16-24

1913

18

43

29

4022

24

22

20

68

62

49

33

38

2410

26

39

28

4719

21

19

12

66

62

53

40

34

Sarrera

Hizkuntza-gaitasuna





Lagunarteko erabilera adinaren arabera eta lurraldeka(%) (euskaldunak)

Beherakada horieten egiten da16-24 urtekoenartean, lagunartekoerabileran. Aregehiago,adin-talderikgazteenean,lagunartekoerabilerak goraegiten du

Euskara

Sarrera

Hizkuntza-gaitasuna



Beherakada hori eten egiten da 16-24urtekoen artean, lagunarteko erabileran. Aregehiago, adin-talder ik gazteenean,lagunarteko erabilerak gora egiten du



Adin-talderik gazteenean (16-24 urte), EAEn, euskararen erabilera %38raigotzen da. Izan ere, gazteenen artean, 20-34 adin-taldearekiko euskararenerabileran gertatu den igoera, batez ere, lagunarteko euskaldunen dentsitateahazi delako izan da. Hazkunde hori euskara ikasi dutenen gazte-kopuru handiakeragin du. 16-24 urte bitarteko gazte euskaldunen erdien (%53) lagunarteandenak edo ia denak dira euskaldunak; 25-34 urte bitartekoen artean, aldiz, hirutikbat (%37).

Nafarroan ez da inflexiorik antzeman, izan ere, euskararen berreskurapenaeta, bereziki, hiztun berriak irabazteko prozesua, Euskal Autonomi Elkarteanbaino txikiagoa eta berantiarragoa baita.

Euskara lagunartean

Euskara. Egoera soziolinguistikoaEuskararen erabilera Euskara Egoera soziolinguistikoa Sarrera...

Documents

Transcript of Euskara. Egoera soziolinguistikoaEuskararen erabilera Euskara Egoera soziolinguistikoa Sarrera...