Euskaltzaindiaren Oroitidazkia 2012.qxd:MaquetaciÛn 2Euskaltzaindiaren ekonomiaren oinarria...

2012 OROITIDAZKIA

2012ko Oroitidazkia 2

E U S K A LT Z A I N D I A

AURKEZPENA 3

1. Erakundearen jarduerak 5I. Barne jarduera 5II. Kanpoko jarduerak 16

2. Akademia jarduera 23I. Hiztegigintza 24II. Gramatika 28III. Dialektologia 28IV. Onomastika 30V. Literatura 35VI. Jagon saila 37

VI.I. Corpus batzordeaVI.II. Euskalkien lantaldeaVI.III. Sustapen batzordeaVI.IV. Joanes Etxeberri egitasmoa

VII. Egiturazko batzordeak 39VII.I. Azkue Biblioteka batzordeaVII.II. IKT batzordea VII.III. Euskaltzaindiaren Historia egitasmoaVII.IV. Erlea aldizkaria

VIII. R. M. Azkue sariak 40

3. Erakundearen zerbitzuak 42I. Azkue Biblioteka 43II. Onomastika zerbitzua 45III. Argitalpen zerbitzua 46IV. Argitalpenen salmenta zerbitzua 49V. IKT zerbitzua 50VI. Prentsa eta komunikazio zerbitzua 50VII. Jagonet zerbitzua 50

4. Herri administrazio eta erakundeak 51

5. Webgunea eta gizarteratze lana 53

6. Euskaltzaindiaren Balantzea eta Galdu-irabazien kontua 57

I. Balantzea 58II. Galdu-irabazien kontua 59

A U R K I B I D E A

Plaza Barria, 1548005 Bilbo

Tel.: 94 415 81 55Fax: 94 415 81 44

[email protected]

EUSKALTZAINDIA



Euskaltzaindiaren 2012ko oroitidazkiaaurkeztean, ororen aitzinean, ondo

kontuan eduki behar da joan den urteosoan geure gainean pairatu dugunekonomia egoera iluna, krisi latzarekin.Horren eragin ertunaren ondorioz,Euskaltzaindiaren ekonomiaren oinarriabermatzen duten erakundeek, Estatuak,Eusko Jaurlaritzak, Nafarroako Gobernuaketa Arabako, Bizkaiko eta Gipuzkoakoforu-diputazioek, uste eta espero zutenbaino diru gutxiago bildu dute zergetan,eta, gainera, krisiaren beraren kausaz, arepremia sozial gehiago eduki dituzteaurrean, lagundu eta konpontzeko.Holakoetan, jakina denez, irizpide argiaerabiltzen dute politikariek, eta kultura,eskuarki, beti gelditzen da azken postuetan,are gehiago, horiek zinema, teatroa,musika, dantzaldiak, kirolak, zezenketak etabeste antze ‘ikusgarriagoak’ baldin badira.

Baina ez goaz kexatzen, besteak beste,horretarako sasoia joan eta gero, orainnegarrez hastea alferlana izaten delako.Honelakoetan zuhurtziak eskatzen duenabesterik da, ditugun giza bitartekoak etaeskuratu diren diru-laguntzak kontuanharturik, zentzuzko plangintza egitea,ditugunak ahalik eta egokienik banatzeko,haietatik fruiturik handienak lortzeko, kasuhonetan euskararen eta euskal kulturarenonerako.

Edozein enpresak, sortzetik edodenboren arabera, beti ukaiten ditu berehelburu nagusiak, eta ezaldietan maizegoten da bere funts guztiak xede nagusihorietan, eta soilik horietan, enplegatzekotentazioan, gainerako beharrak bazterreanutzirik. Hori aukera bat izan daiteke.Horrela, itxuraz behintzat, erakundearenfuntsezko egitekoei kasu egiten zaie,gainerakoen kaltean bada ere. Bada, ordea,

beste hautabiderik ere: bilduriko laguntza,gutxi edo asko izan, guztien arteanbanatzea, kasuren batean hobespenakeginez.

Gurea bezalako Akademia batean, etagurea bezalako hizkuntzarekin, behartsufamilia ugari baten antzera, kanpokolaguntzari esker lortu den guztia ezindaiteke seme-alaba zehatz batzueneskuetan jar, gainerako haurrideak gosezutzita. Euskaltzaindiak euskararen bizitzadu helburu, euskaldun guztiok, eta horienpremiak oro ongi gogoan eduki behar dituAkademiak. Lan egiteko, batzordeak,azpibatzordeak eta lantaldeak dituEuskaltzaindiak, eta bakoitzak gurehizkuntzarekin zerikusi zuzena daukanarloa lantzen du: fonologia, morfologia,idazkera, sintaxia, lexiko arrunt zeinberezitua, literatura, paremiologia,onomastika... eta maiz, gure balioespen-


Aurkezpena Xabier Kintana Urtiaga, Euskaltzaindiko idazkaria

eta prestigio-mailak ez datoz bat kalean,ikasgelan eta hedabideetan euskalduneksentitzen dituzten eguneroko premiekin,Euskaltzaindira egunero heltzen direnjende- eta herri-eskariak lekuko.

Bestetik, bere helburuen plangintzarenaldetik, akademia bati ikusmen luzeagoaeskatu behar zaio, etorkizunerakoaurreikuspena ere izan behar du, eta gaureskatzen denari beti begira egon barik,bihar-etziko premiak ere kontuan hartubehar ditu. Begien bistan dago produktuguztiek ez dutela zoritzeko denboraberbera behar, eta horregatik baserritarzuhurrak badaki, etxean fruta jangobadute, noizik behinean arbola egokiaklandatu edo txertatu beharko dituela,denbora horretan birlanda litezkeen azaedo porruen kaltean, fruta handikhiruzpalau urtera arte jasoko ez badu ere.Edonola ere, familia ugari eta gosekilikduen arabiar zuhurrak ez du denbora luzea

enplegatuko palmondoak landatzen,berrogei urte geroago datil-uzta ederraekarriko diotelako esperantza urrunaz.

Lan egiten ez denean, langilea lehenzeukan trebetasuna gabe gelditzen da, etaemaitzarik ez dakusanean, lanerakointeresa ere galtzen du. Lantaldeaksortzeak denbora, praktika eta lana beharditu, eta ez da zuhurra, hainbeste urtetanpixkanaka eraikitzen joandakoa bat-bateandesegitea, are gehiago ustezkolehentasunak maiz, egiazko eskarienaraberakoak ez direnean. Interesgarriadateke, hortaz, euskaltzainok geureinguruko errealitate osoaz diogun bezainkezkaturik bagaude behintzat, jendeakEuskaltzaindiari sarrienik egiten dizkiongalderak nolakoak diren konturatzea.



AURKEZPENA

I. BARNE JARDUERA

Euskaraz, hau da, euskal hizkuntzazarduratzen den erakunde ofiziala daEuskaltzaindia (1919). Hizkuntzarencorpusaz arduratzen da, baina, halaber, baitaberorren estatus sozialaz ere. Hortaz, bi sailizan ditu Euskaltzaindiak, Iker eta Jagonsailak, bere jardueraren baitan.

Akademiak ezagutza ofizial osoa du,Espainian Erret Akademia bezala (1976), etaErrepublika Frantsesean onura publikokoerakunde gisa (1995). Bestalde, baiGernikako Estatutuak -abenduaren 18ko3/1979 Lege Organikoan-, bai etaNafarroako Gobernuak ere -abenduaren15eko 18/1986 Foru Legean- euskararidagokionean, Euskaltzaindia dela erakundeaholku-emaile ofiziala onartzen dute.

Euskaltzaindiaren jarduera akademikoabatzorde eta lantaldeen bidez egiten da etalangintza horien emaitzak giza baliabide etaazpiegiturazko zerbitzuekin antolatzen etagauzatzen dira. Zerbitzu hauek, bestalde,herritarrei nahiz erakundeei erantzuteko,ezinbestekoak dira.

Akademiaren egoitza Bilbon kokatua da.Bilbon egin ohi dira hilero osoko bilkurak etazuzendaritzakoak; batzuetan, Donostian etabeste toki batzuetan ere egiten dira bilerahoriek. Normalean, hilean bi aldiz biltzen daZuzendaritza. Erakundearen gobernua,egitasmoen arta izatea eta, orobat, barnejardunbidearen agintea eta erantzukizunadagozkio Zuzendaritzari. Aurten 23 bileraegin ditu.

Bestalde, batzorde, egitasmo etalantaldeak ere egoitzan eta ordezkaritzetanbiltzen dira. Idazkariordea arduratzen daegitasmo eta batzorde akademikoen lanenjarraipenaz eta bateratzeaz. Lan hauenguztien berri ematen die kudeatzaileari,Zuzendaritzari eta, ezarritako epeetan,dagokien herri administrazioei, behar direntxostenak prestatuz.

Herri aginteekin sinatutako hitzarmenenarabera, batzorde teknikoarekiko egitasmo-harremanak ere burutzen dituidazkariordeak, kudeatzailearekin batera.



I. BARNE JARDUERA

I.1. Zuzendaritza berria

I.2. “Hitz-ordena. Erabileraestrategikoa” jardunaldia

I.3. Euskaltzaindiaren adierazpenamartxoaren 31ko Baionakomanifestaldiaz

I.4. “Euskararen Historia Soziala (EHS).Argibide Bibliografikoak” atal berriaEuskaltzaindiaren webgunean

I.5. Luis Villasanteren idazlanendigitalizazioa

I.6. Euskaltzaindiaren Hiztegia. Adieraketa adibideak argitaratu da

I.7. XVII. Jagon Jardunaldiak,“Euskararen oraina eta geroa Ipar EuskalHerrian”

I.8. Heriotzak

I.9. Hilberri txostenak

II. KANPOKO JARDUERA

1Erakundearen jarduerak



Euskaltzaindiaren Osoko bilkura Bilboko egoitzan.

I.1. Zuzendaritza berria

2012ko urriaren 18an, Bilbon,Akademiaren egoitzan egin den bilkuraberezian, datozen lau urtetarakoZuzendaritza berria aukeratu duEuskaltzaindiak. Hau da AkademiarenZuzendaritza berria:

• Euskaltzainburua: Andres Urrutia• Euskaltzainburuordea: Xarles Videgain• Idazkaria: Xabier Kintana• Diruzaina: Sagrario Aleman • Iker sailburua: Adolfo Arejita • Jagon sailburua: Jean-Baptiste Coyos



ERAKUNDEAREN JARDUERAK

Xarles Videgain, Xabier Kintana,

Sagrario Aleman, Andres Urrutia,

Adolfo Arejita eta Jean-Baptiste Coyos.

I.2. “Hitz-ordena. Erabileraestrategikoa” jardunaldia

Otsailaren 24an, EuskaltzaindiarenCorpus batzordeak antolatua, “Hitz-ordena.Erabilera estrategikoa” jardunaldia egin daDonostian, Luis Villasante EuskararenIkergunean. Jardunaldiak Akademiakurtarrilean kaleratu duen izen bereko liburua-Hitz-ordena. Erabilera estrategikoa- izan duabiapuntu. 80 pertsona inguruk hartu duteparte.

Andres Iñigo Jagon sailburuak eman diohasiera jardunaldiari eta Pello Esnal, XabierMendiguren Bereziartu, Andres Urrutia etaIgone Etxebarria izan dira hizlari. Hitzaldienostean, mahai-ingurua egin da. Partaideakhauexek izan dira: Jexux Mari Agirre, EuskoLegebiltzarreko Itzulpen, Zuzenketa etaInterpretazioko teknikaria; Karlos del Olmo,Donostiako Udaleko itzultzaile-interpretea;eta Xabier Aristegieta, NafarroakoParlamentuko itzultzaile eta interpretea.Moderatzailea Paskual Rekalde izan da,Corpus batzordeko idazkaria.




Ezkerretik eskuinera: Paskual Rekalde, Carlos del Olmo, Xabier Aristigieta eta Jexux Mari Agirre,“Hitz-ordena. Erabilera estrategikoa” jardunaldiaren mahai-inguruan.

1.3.Euskaltzaindiaren adierazpenamartxoaren 31ko Baionakomanifestaldiaz

Euskaltzaindiak bat egin du EuskalKonfederazioa eta Kontseilua elkarteekBaionan, 2012ko martxoaren 31n,antolatutako Deiadar manifestaldiarenhelburuekin. Horrela onartu duAkademiaren Zuzendaritzak, martxoaren22an, Donostian egindako bileran.Manifestazioaren goiburua “Gurehizkuntzak, eskubide bat, lege bat” izan da.

Hau da Euskaltzaindiaren adierazpena:

“Duela 18 urte Euskaltzaindiak Biarritzen frantses gobernuari eskatu zioneuskarak Iparraldeko hiru probintzietan ofizialtasuna ukan zezan, hala nola baitzuenjadanik Hegoaldeko euskal herrialdeetan. Euskaltzaindiak garai hartan egin eskaerakez zuen segidarik ukan, eta geroztik Frantziak ez du jarrera aldatu: eskualdeetakohizkuntzei beti ukatzen dizkie zinezko ofizialtasuna eta legearen geriza.

Egia da 2008an Konstituzioari aldaketa batzuk egin zizkiolarik (2008-724konstituzio legea), 75. artikuluari emendio bat egin zitzaiola, eskualde hizkuntzakFrantziako ondarearen parte direla errateko. Pentsa zitekeen hizkuntza horiekKonstituzioan aipatzearekin zerbait ezagutza ere hartzen zutela, eta hizkuntzahorien hiztunak, ondorioz, testu berri hartan bermatzen ahalko zirela berenhizkuntzaren defendatzeko. Zorigaitzez, egiazki ez da hala gertatu. Alabaina, duelazenbait denbora, Konstituzio Kontseiluak 75-1 artikulu hartaz eman duen erabakibatean (2011-130 erabakia, 2011/05/11koa), guztiz interpretazio hertsia egin du,argiki erranez “ez duela sortzen Konstituzioak segurtatu eskubiderik edolibertaterik”. Gisa horretan, delako artikulua osoki ondorio praktikorik gabekoa zelafinkatu du Konstituzio Kontseiluak. Euskararen erabilerari dagozkionetan, euskalherritarrek, lehen bezala, legearen gerizarik gabe segitzen dute, eta haienmintzairaren ofizialtasunaren eskaera sekula bezain bidezkoa eta zuzena da.

Euskararen ofizialtasunaren eta lege baten eskaeraren entzunarazteko,Euskaltzaindiak bat egiten du Euskal Konfederazioa eta Kontseilua elkarteekBaionan, 2012ko martxoaren 31n, antolatzen duten DEIADAR manifestaldiarenhelburuekin”.

Euskaltzaindiaren Zuzendaritzak onartua, 2012ko martxoaren 22an,Donostian egindako bileran




I.4. “Euskararen Historia Soziala(EHS). Argibide Bibliografikoak”atal berria Euskaltzaindiarenwebgunean

Uztailaren 20an, Euskaltzaindiak atal berribat zabaldu du Interneten, bere webgunean:“Argibide bibliografikoak: EuskararenHistoria Soziala (EHS)” du izena eta helbidehonetan kontsulta daiteke:www.euskaltzaindia.net/ehsbib. AtalaEuskararen Historia Soziala (EHS). Argibidebibliografikoak deritzan liburuaren inguruaneratu da. 2011n argitaratu zen liburu horrenhelburu nagusia Euskararen HistoriaSozialari argibide bibliografikoak eskaintzeazen. Guztion eskura dagoen atal berriarenxede nagusia ere horixe da, EuskararenHistoria Sozialari buruzko tresnabibliografikoak guztion eskura jartzea.

Liburuaren paratzaileak Joseba Intxaustizuzendari eta ohorezko euskaltzaina etaIzaskun Etxebeste eta Koro SegurolaEuskaltzaindiko teknikariak izan dira, etaoraingo ataleko edukien arduradunak erehoriexek izan dira.

I.5. Euskararen Herri HizkerenAtlasaren IV. liburukia kalean

Irailaren 28an, Euskararen HerriHizkeren Atlasaren IV. liburukia aurkeztu duEuskaltzaindiak Iruñean. Aurreko hirurakbezala, Euskadiko Kutxaren babesarekinargitaratu du Akademiak. Liburu horretankontzeptu ugari bildu eta landu dira, eremubiren inguruan: etxe-abereak eta etxea bera.Hala, liburukiaren lehen partea hainbat etxe-abereri eskainia dago (txerriak, hegaztiak,txakurrak, erleak) eta bigarren partea, batezere, etxearen esparruari dagokio.

Aurkezpena honako hauek egin dute:Andres Urrutia, euskaltzainburuak; XabierEgibar, Euskadiko Kutxako NegozioGarapenaren Arloko zuzendariak; MaximinoGómez, Euskarabidearen zuzendarikudeatzaileak; eta Adolfo Arejita, EHHA-renzuzendari akademikoak. Erakundeotakoordezkariek euren poza adierazi dute, baitalanaren garrantzia ere, eta horren osteanAdolfo Arejitak eta Xarles Videgainek emandituzte egitasmoari buruzko zehaztasunak.Videgain EHHA-ren arduradun teknikoa da,Gotzon Aurrekoetxearekin batera.

Bestalde, abenduaren 11n, EuskararenHerri Hizkeren Atlasa egitasmoa aurkeztuda Université de Pau et des Pays de l'Adour-eko Baionako campusean. Ekitaldian, AndresUrrutia euskaltzainburuak, Adolfo Arejitaeuskaltzain eta egitasmoaren zuzendariakademikoak, Xarles Videgain eta GotzonAurrekoetxea arduradun teknikoek partehartu dute.




Euskararen Herri Hizkeren Atlasaren IV. liburukia.



Ezkerretik eskuinera: Xarles Videgain, Adolfo Arejita, Andres Urrutia, Maximino Gómez eta Xabier Egibar, Iruñean, Atlasaren IV. liburukiaren aurkezpenean.

I.6. Luis Villasanteren idazlanendigitalizazioa

Luis Villasanteren artxiboa eta harkidatzitako lanak sistematizatu eta digitalizatuditu Euskaltzaindiak, Bizkaiko Foru Aldundiakberariaz emaniko diru-laguntza bereziari esker.Villasante euskaltzainburua izan zen 1970etik1988ra. Bere lehen argitalpena 1944koa da,eta azkena 2000koa. Guztira, argitaratutako929 idazlan katalogatu eta bildu dira, etaguztiak kontsulta daitezke Akademiarenwebgunean. Gainera, bere artxibotik,eskuizkribuak, gutunak eta argazkiak eredigitalizatu dira.

Villasanteren idazlanak -aurretikargitaratuak eta gaurtik aurrera Interneten-lau multzo nagusitan daude banatuta: liburuosoak (41), liburu zatiak (106), artikuluak(769, gehienak euskaraz idatziak) eta ediziobereziak. Edizio berezi horiek ere liburu osoakdira, baina Villasanteren egiletza berezia da,testuak ez baitira berak sortutakoak, bildu,editatu edo prestatutakoak baizik (13 guztira).

Gaiei dagokienez, erlijio gaiak jorratu zituengehienbat (381). Euskarari buruzkoak 298 landira (Euskaltzaindiaz, hizkuntzalaritzaz,normalizazioaz), eta literaturaz 180 lansailkatu dira. Bestelako lanetan gai ugarijorratu zituen.

Idazlan guztiak PDF formatuandigitalizatuta eskaintzen dira.

Egitasmoa Euskaltzaindiak kudeatu du, etaJoan Mari Torrealdaik zuzentzen duen Jakinaldizkariaren taldeak garatu du. Aurkezpenairailaren 19an egin da, Euskaltzaindiarenegoitzan, eta parte hartu dute Joan MariTorrealdaik, Josune Ariztondo Bizkaiko ForuAldundiko Kultura diputatuak, Iñaki BeristainArantzazuko Frantziskotarren Probintziakoordezkariak eta Andres Urrutiaeuskaltzainburuak. Miriam Villasante LuisVillasanteren iloba ere bertan izan da.



Iñaki Beristain, Miriam Villasante, Josune Ariztondo, Joan Mari Torrealdai, Andres Urrutia, Jon Etxabe eta Xabier Kintana

I.7. Euskaltzaindiaren Hiztegia.Adierak eta adibideak argitaratu da

Urriaren 3an, Euskaltzaindiaren Hiztegia.Adierak eta adibideak aurkeztu da Bilbon,Euskaltzaindiaren egoitzan. Lan horieuskara-euskara hiztegia da etaEuskaltzaindiak, Elkar argitaletxeak etaElhuyar Fundazioak batera argitaratu dute,elkarlanean.

Lanaren oinarria Euskaltzaindiak onartuaduen Hiztegi Batua da, lehen itzulianargitaratutako hitzekin. Lan berriak, ordea,askoz informazio gehiago eskaintzen du:Hiztegi Batuko lehen 20.000 hitzak dauzka,beren definizio, kategoria gramatikal,espezialitate-, erregistro- eta euskalki-markekin, aditz-erregimenekin, eta benetakoerabileratik jasotako adibideekin, hots,irakurleari euskal hitzak egoki erabiltzenlagunduko dioten informazioa dakarargitalpenak. Aurkezpenean honako hauekizan dira: Andres Urrutia, euskaltzainburua;Olatz Osa, Elkar argitaletxeko zuzendaria;Itziar Nogeras, Elhuyar Fundaziokozuzendari nagusia; Andoni Sagarna,Euskaltzaindiko Iker sailburua; eta IbonSarasola, Euskaltzaindiaren Hiztegia. Adieraketa adibideak egitasmoaren zuzendaria.

I.8. XVII. Jagon Jardunaldiak,“Euskararen oraina eta geroa IparEuskal Herrian”

Azaroaren 16an, Akademiaren Sustapenbatzordeak antolatuak, XVII. JagonJardunaldiak egin ditu Euskaltzaindiak,Baionan, Université de Pau et des Pays del'Adour-eko Baionako campusean, Salle desThèses-en, “Euskararen oraina eta geroa IparEuskal Herrian” gaiaren inguruan.Jardunaldiotan hainbat gai tratatu dira:euskararen bilakaera soziolinguistikoa IparEuskal Herrian; euskararen balioespenkulturala; euskarak aurrera egin ahal izateko,garabidean jarri beharreko hizkuntza-politika;irakaskuntza elebidunaren erronkak; edotaeremu desberdinetan abian jarritakoesperientzien aurkezpena, besteak beste. 90pertsona inguruk hartu dute parte.

Jardunaldien barruan, Euskaltzaindia etaIpar Euskal Herria liburuxka aurkeztu duEuskaltzaindiak. Akademiak Ipar EuskalHerrian egin eta egiten dituen ekitaldien berriematen duen liburuxka da. Hainbat atal ditu:harreman instituzionalak, Euskaltzaindiarenbiltzarrak eta ekitaldiak Iparraldean, edotaargitalpenak. Ipar Euskal Herriko euskaltzainoso, ohorezko eta urgazleen zerrenda ereageri da.






Itziar Nogeras, Andoni Sagarna, Andres Urrutia, Ibon Sarasola eta Olatz Osa, Euskaltzaindiaren Hiztegiaren aurkezpenean.

I.9. Heriotzak

2012an ondoko euskaltzain hauek hil dira:Jose Luis Alvarez Enparantza “Txillardegi”euskaltzain urgazlea (urtarrilaren 14an),Karmele Esnal ohorezko euskaltzaina(maiatzaren 30ean) eta Josu Arenazaeuskaltzain urgazlea (irailaren 29an).

I.10. Hilberri txostenak

Urtarrilaren 27an, Euskaltzaindiak agerikobilkura egin du Bilbon, Akademiaren egoitzan,2011. urtean hil diren euskaltzainakomentzeko.

Ondoko hilberri txostenak irakurri dira:

• Vahan Sarkisian (1954-2011) ohorezkoeuskaltzaina. Xabier Kintana euskaltzainosoak irakurri du.

• Fernando Mendizabal (1934-2011)euskaltzain urgazlea. Joseba Intxaustiohorezko euskaltzainak irakurri du.

• Xabier Gereño (1924-2011) ohorezkoeuskaltzaina. Jose Luis Lizundia eta XabierKintana euskaltzain osoek txosten banairakurri dute.

• Jose Antonio Arana Martija (1931-2011)euskaltzain emeritua. Jose Luis Lizundia etaJoan Mari Torrealdai euskaltzainek etaBegoña Arana, Jose Antonio Aranarenarrebak txosten bana irakurri dute.



Omenduen senitartekoak, Euskaltzaindiko kideekin


II. KANPOKO JARDUERAK

Betidanik lan egin du Euskaltzaindiakbeste erakundeekin elkarlanean. Hauek dira2012an era horretan antolatutako ekitaldibatzuk:

“Euskarari gorazarre / El euskera,una lengua con futuro” jardunaldiak

Martxoaren 13tik 15era bitartean,“Euskarari gorazarre / El euskera, unalengua con futuro” jardunaldiak egin diraMadrilen, Etxepare Euskal Institutuak,Euskaltzaindiak eta EuskalerriarenAdiskideen Elkarteak antolatuak. Jardunaldihorien helburua hau izan da: Madrileneuskarari gorazarre egitea, azken urteotaneuskalgintzan eman diren aurrerapausoaknabarmenduz, etorkizun handiko hizkuntzadela erakutsiz eta hizkuntzalaritzan etaliteraturan goi-mailako emaitzak ematen aridela adieraziz.

Hitzaldiak ez ezik, bestelako ekitaldiak ereizan dira jardunaldietan. Hala, Henrike Knörreta Pedro de Irizar omendu dituzte hilaren14an eta 15ean, hurrenez hurren; eta 16an,Bernardo Atxagak eta Jabier MuguruzakKatuak eta paradisua emanaldi artistikoaeskaini dute, Círculo de Bellas Artes-en.

Ekitaldi nagusia, baina, martxoaren 14an izanda, egun horretan egin baita euskaraomentzeko ekitaldi instituzionala, EspainiakoErrege Akademian.

Ekitaldi instituzional horretan,jardunaldiok antolatu dituzten erakundeekinbatera, Espainiako Errege Akademiako,Galiziako Errege Akademiako eta Institutd'Estudis Catalanseko ordezkariak izan dira.Jose Ignacio Wert Espainiako GobernukoHezkuntza, Kultura eta Kiroleko ministroaburu izan duen ekitaldi honetan, parte hartudute: José Manuel Blecua Espainiako ErregeAkademiako zuzendariak; Arantza QuirogaEusko Legebiltzarreko presidenteak; AizpeaGoenaga Etxepare Institutuko zuzendariak;Andres Urrutia euskaltzainburuak; JoséMaría Urkia Euskalerriaren AdiskideenElkarteko zuzendariak; Xosé Luis MéndezFerrín Galiziako Errege Akademiarenpresidenteak; eta Joan A. Argenter Institutd´Estudis Catalanseko UNESCOrenHizkuntza Katedraren zuzendariak.

Ekitaldian Euskaltzaindiko, EspainiakoErrege Akademiako eta EuskalerriarenAdiskideen Elkarteko beste hainbat kide etaeuskal ordezkari politikoak ere izan dira, baitaeuskal politikari ugari ere. Henrike Knörrzena ere omendu dute, bere familia bertan

zela. Jose Luis Lizundia Euskaltzaindikodiruzainak eta José Antonio PascualEspainiako Errege Akademiakozuzendariordeak ekarri dute gogora HenrikeKnörr zena.

Bestalde, jardunaldien barruan,martxoaren 15ean, Iberiar Hizkuntzenaretoan, Euskaltzaindiaren lan bi aurkeztudira: batetik, Andoni Sagarna Iker sailburuakEuskaltzaindiak hiztegigintzaren eremuanegin duen ibilbidea azaldu du, besteak beste,azken urteetan halako lanetan ibili direnpertsonen izenak aipatu eta egindako lanaeskertuz; bestetik, Adolfo Arejitaegitasmoaren zuzendariak Euskararen HerriHizkeren Atlasaren (EHHA) nondik norakoaazaldu du. Xabier Kintana Euskaltzaindikoidazkaria izan da aurkezlea.






Espainiako Errege Akademian egin den ekitaldiaren amaieran, Henrike Knörr gogoan izan dute. Argazkian, Jose Luis Lizundia, Knörr zenaren omenezko txostena irakurtzen.

Mauleko Libürüaren Egüna,Sarako Idazleen Biltzarra, liburuazokak

Martxoaren 17an, I. Libürüaren Egünaegin da Maulen. Hiri horretako HerrikoEtxeak antolaturik, egun osoan zehar egonda zabalik. Euskaltzaindiak ere saltokia jarridu, eta Zuberoarekin lotura duten 20argitalpen erakutsi. Inaugurazio ekitaldiofiziala hilaren 16an izan zen. Mauleko I.Libürüaren Egunaren sarrera hitzaldia Jean-Louis Davant idazle eta euskaltzainak egindu, “Eüskal literatüran paseiü bat libürüzonbaitekin” izeneko mintzaldiarekin.

Apirilean, Sarako Idazleen Biltzarreanparte hartu du Euskaltzaindiak, eta lau liburuaurkeztu: Xiberoko Antzertia edo Pastorala,Junes Casenave-Harigilerena; GratienAdema "Zaldubi"ren Bertze prediku batzuk,Henri Duhauk prestatua; Gazteak, aisialdiaeta euskara Ipar Euskal Herrian, ErramunBaxok eta Jean Baptiste Coyosena; etaXarles Videgainek prestatutako EugèneGoyheneche: Onomastique du Nord du PaysBasque. Bestalde, Durangoko Liburu Azokanere izan da, baita Bartzelonako Liber Azokanere.



Euskal Pizkundeari buruzko erakusketa.Azkue Bibliotekak materiala utzi du


Maiatzaren 31tik ekainaren 10era, BilbokoLiburu Azokak iraun bitartean, EuskalPizkundeari buruzko erakusketa bat ikusgaiegon da Bilbon. Erakusketa Liburu Azokarenekimenez antolatu da eta Euskaltzaindiakkolaboratu du, Akademiaren AzkueBibliotekak maileguan utzi duenmaterialarekin. Urrian, hilaren 3tik 5era,Institut d'Estudis Catalans eta Consello daCultura Galega erakundeekin batera,Bartzelonako Liber Azokan izan daEuskaltzaindia. Eta abenduan, urtero bezala,6tik 9ra bitartean, Durangoko Euskal Liburueta Disko Azokan ere agertu da Akademia.

“Euskarazko funtsen bilketa,tratamendua eta hedapena”jardunaldietan

Ekainaren 7an, Nafarroako GobernuarenEuskarabideak antolaturik, “Euskarazkofuntsen bilketa, tratamendua eta hedapena”izeneko jardunaldia egin da Burlatan.Euskaltzaindiak egitasmo bi aurkeztu ditu:Euskararen Herri Hizkeren Atlasa (EHHA)eta Ahozko Tradizioko Hizkeren Corpusa(ATHC). Akademiaren ordezkariak hauekizan dira: Adolfo Arejita bi egitasmoetakozuzendari akademikoa, eta Amaia Jauregizareta Aritz Abaroa, EHHA eta ATHCegitasmoetako teknikariak, hurrenez hurren.

Ekainean, Soziolinguistika KlusterrakEuskaltzaindia ohorezko bazkide izendatu du.Horrela erabaki du ekainaren 14an, VIII.Batzar Orokorrean. Batzar horretan erakundehauek parte hartu dute: Emun Kooperatiba,Eusko Ikaskuntza, Topagunea, Artez EuskaraZerbitzua, Elhuyar Aholkularitza, AEK,Gipuzkoako Urtxintxa, MondragonUnibertsitateko Humanitate eta HezkuntzaZientzien Fakultatea (HUHEZI), GipuzkoaDonostia Kutxa, Bai Euskarari ZiurtagiriarenElkartea eta Aztiker.

Ekainaren 22an, Arabako Foru Aldundiakantolatzen duen “Gerardo Lopez de Guereñu”lehiaketaren bigarren edizioaren sari-emateekitaldia egin da Gasteizen. Lehiaketarekinbatera hitzaldi sorta antolatu da Araban zehar.Orotara, 21 hitzaldi egin dira, eta hauek aritudira hizlari: Elena Martínez de Madina etaFelix Mugurutza Euskaltzaindiko Onomastikabatzordeko kideak, Koldo Zuazo hizkuntzalarieta euskaltzain urgazlea, eta Andoni LlosaTrebiñuko euskara teknikaria. Hitzaldihorietan, gainera, Euskaltzaindiak argitaraeman dituen Gasteizko Toponimia sortaren hiruliburuak (Gasteizko Hiria, Malizaeza etaUbarrundia) erakutsi eta zabaldu dira.

Uztailaren 4an, Leioako leku-izenak liburuaaurkeztu da Bilbon, Euskaltzaindiarenegoitzan. Liburuan, azken hiru urteetan eginden Leioako toponimia ikerketa-lanarenemaitzak batu eta herritarren esku ipini dituzteLeioako Udalak eta Akademiak. Lanarenegileak Mikel Gorrotxategi, Iratxe Lasa etaGoizalde Ugarte dira. Azaroaren 15ean Leioanaurkeztu dute.

Urteroko ohiturari jarraituz, Nafarroa Oinezfestarekin bat egin du Euskaltzaindiak, etaurrian, Zizur Txikian, zenbait ekitaldi eginditu Akademiak.

2012ko Ondarearen Europakojardunaldietan

Urrian zehar, “Erdi Aroaren amaiera”izenburupean, 2012ko Ondarearen Europakojardunaldiak egin dira. Bizkaiko ForuAldundiak antolatzen duen ekimen honetan,Euskaltzaindiak ere hartu du parte.Akademiak urriaren sei egunetan hartu dituJardunaldiak: hilaren 2an, 3an, 9an, 10ean,23an eta 24an. Batetik, bi saiotan, “Euskalletren egunsentia Erdi Aroaren amaieran”izenburupean, garai horretako kanta epikoenberri eman da. Bestetik, hamar hitzalditan,euskararen jatorriaz eta bilakaeraz mintzatuda, euskarazko izenak berreskuratzeko etanormalizatzeko egindako bidea azaldu, etaegoitza bisitatzeko aukera eman da.Hitzaldiak eman dituztenak, hauexek: XabierKintana, Jabier Kaltzakorta, Pruden Gartzia,Josune Olabarria, Patxi Galé, MikelGorrotxategi, Aritz Abaroa, AmaiaJauregizar eta Gorka Intxaurbe. Bestalde,Azkue Bibliotekak “Azkue Bibliotekakoartxiboan dauden XV.-XVI. mendekodokumentu eta garaiari lotutako liburuak”izeneko erakusketa prestatu du, eta urriaren2tik 17ra egon da zabalik, Euskaltzaindiarenaretoan.






Amaia Jauregizar, Adolfo Arejita eta Aritz Abaroa, Burlatako jardunaldietan.

XVII. Jagon Jardunaldiak etaManuel Lekuona eta EusebioErkiagaren omenez

Azaroaren 7an, Manuel Lekuonaeuskaltzaina, antropologoa eta hizkuntzalariahil zela 25 urte bete zirela-eta, OiartzungoUdalak omenaldia eskaini dio. Bertan partehartu dute udal ordezkariek, ManuelLekuona zenaren senideek, Euskaltzaindiaketa Euskal Herriko Bertsozale Elkartekoordezkariek. Egun horretan bertan,Euskaltzaindiaren Zuzendaritza batzartu daOiartzunen.

Azaroaren 16an, Akademiaren Sustapenbatzordeak antolatuak, XVII. JagonJardunaldiak egin ditu Euskaltzaindiak,Baionan, Université de Pau et des Pays del'Adour-eko Baionako campuseko Salle desThèses-en, “Euskararen oraina eta geroa IparEuskal Herrian” gaiaren inguruan.Jardunaldiotan hainbat gai tratatu dira:euskararen bilakaera soziolinguistikoa IparEuskal Herrian; euskararen baloraziokulturala; euskarak aurrera egin ahal izateko,garabidean jarri beharreko hizkuntza-politika;irakaskuntza elebidunaren erronkak; edotaeremu desberdinetan abian jarritako

esperientzien aurkezpena, besteak beste.

Azaroaren 30ean egin da Bilbon,Deustuko Unibertsitatean, EuskaltzaindikoLiteratura Ikerketa batzordeak eta DeustukoUnibertsitateak lankidetzan antolaturikoEusebio Erkiagaren omenezko jardunaldia.Ekitaldiak Bilboko Udalaren laguntza izan du.

Bestalde, Urepelen egin den XalbadorEgunean ere hartu du parte.



Azaroaren 7an,OiartzungoUdaletxean, ManuelLekuona zena omendudute. Omenaldian,bere senideak izanziren. Haiekin batera,argazkian ageri diraAiora Perez de SanRoman alkatea,Andres Urrutiaeuskaltzainburua,Iñaki Murua EuskalHerriko BertsozaleElkarteko presidentea,eta Jose RamonZubimendiEuskaltzaindiko Herriliteratura batzordekoidazkaria.



Baionan egin diren Jagon Jardunaldietako une bat.

Euskaltzaindiaren akademia-jarduerabatzorde, egitasmo eta zerbitzuen bidezgaratzen da. Hileroko osoko bilkurakarau maila ematen die batzordeetatikdatozen hizkuntza-proposamenei.

Euskaltzaindiak bi sail nagusi ditu: IkerSaila eta Jagon Saila. Lau urterik behinberriztatzen dira sailburuak, batzordeak etabatzordekideak. Batzordekideez gain,aholkulariez ere baliatzen dira batzordeak.Lantaldeak ere sortzen dira, kasuan kasukopremien eta baliabideen arabera. Euskaltzainosoak, urgazleak eta zernahi esparrutakoadituak biltzen dira batzorde horietan:unibertsitateetako eta institutuetakoirakasleak, hezkuntza munduko irakasleeneuskalduntze-alfabetatze lanetan dihardutenprestatzaileak, idazleak, komunikabideetakoteknikariak, itzultzaileak, hiztegigileak,administrazioko teknikariak eta beste.

I. HIZTEGIGINTZA

II. GRAMATIKA

III. DIALEKTOLOGIA

IV. ONOMASTIKA

V. LITERATURA

VI. JAGON SAILA

VII. EGITURAZKO BATZORDEAK

VIII. R.M. AZKUE SARIAK



2Akademia jarduera



I. HIZTEGIGINTZA

Hizkuntza Akademia batentzakohiztegigintza oinarri-oinarrizko eginkizuna da.Amaituta dagoen Orotariko Euskal Hiztegia-zgain, Euskaltzaindiak beste bi proiektugarrantzizko ditu eskuartean:Euskaltzaindiaren Hiztegia eta Hiztegi Batua.

I.1. Euskaltzaindiaren Hiztegia(adierak eta adibideak)

Euskaltzaindiaren Hiztegia (Hiztegi Batua -1. itzulia - Adierak eta adibideak) izenekohiztegiaren oinarria Euskaltzaindiak onartuaduen Hiztegi Batua da, lehen itzulianargitaratutako hitzak.

I.1.1. Euskaltzaindiaren Hiztegia(adierak eta adibideak) egitasmoa

Urriaren 3an, Euskaltzaindiaren Hiztegia.Adierak eta adibideak aurkeztu da Bilbon,Euskaltzaindiaren egoitzan. Lan horieuskara-euskara hiztegia da etaEuskaltzaindiak, Elkar argitaletxeak etaElhuyar Fundazioak batera argitaratu dute,elkarlanean. Lanaren oinarria Euskaltzaindiakonartua duen Hiztegi Batua da, lehenitzulian argitaratutako hitzak. Lan berriak,ordea, askoz informazio gehiago eskaintzendu: Hiztegi Batuko lehen 20.000 hitzakdauzka, beren definizio, kategoria gramatikal,espezialitate-, erregistro- eta euskalki-markekin, aditz-erregimenekin, eta benetakoerabileratik jasotako adibideekin, hots,irakurleari euskal hitzak egoki erabiltzenlagunduko dioten informazio guztiekin.

Aurkezpenean egon dira Andres Urrutia,euskaltzainburua; Olatz Osa, Elkarargitaletxeko zuzendaria; Itziar Nogeras,Elhuyar Fundazioko zuzendari nagusia;Andoni Sagarna, Euskaltzaindiko Ikersailburua; eta Ibon Sarasola,Euskaltzaindiaren Hiztegia. Adierak etaadibideak egitasmoaren zuzendaria.

I.1.2. Euskaltzaindiaren Hiztegia.Adierak eta Adibideak batzordeahaldundua

“Euskaltzaindiaren Hiztegia. Adierak etaadibideak batzorde ahaldundua” 2009ansortu zen. Euskaltzaindiaren OsokoBilkuraren ahalez eta eskuz jardun du.,Euskaltzaindiaren Hiztegia: adierak etaadibideak lanaren jarraipena egiten. 2012an,Hiztegi Batuaren bigarren itzuliko 1.000artikulu aztertu ditu hilero, hau da, 7.000artikulu urte osoan.

Hiztegia amaitzean, batzordeahaldunduak amaitutzat eman du bere lanaeta desegin da.



AKADEMIA JARDUERA

I.2. Hiztegi Batua

I.2.1. Hiztegi Batua (2. itzulia)batzorde ahaldundua

Euskaltzaindiak Hiztegi Batua (2. itzulia)batzorde ahaldundua sortu zuen 2010ean.Batzorde honen xedea hauxe da:Euskaltzaindiaren Osoko Bilkuraren ahalezeta eskuz, Euskaltzaindiaren Hiztegi Batuaeztabaidatzeko prozedura arintzea,egitasmoaren epeak laburtuz eta egitasmohorri bukatze-data eskuragarriagoa emanez.

Aurten Hiztegi Batuaren hiru bertsioeguneratuak -apirilean, uztailean etaabenduan- osatu eta aurkeztu dira. Oro har,1.500 hitz inguru aztertu ditu; bestalde,Euskaltzaindiaren Osoko Bilkurak aurreko biitzulietan gerorako utzi, eta LexikoarenBehatokian aintzat hartzeko adinamaiztasuna erakutsi duten beste 81 hitzaztertu ditu.

I.2.2. Hiztegi Batuko lantaldea

Hiztegi Batua hiztegi arauemailea dugu.Hiztegi Batua-ren lehen itzulian formaerabilienak edota hedatuenak jaso ziren.Bigarrenean erabilera urriagokoak jasotzen aridira. Eta hau amaitzen denean, guztira,55.000 hitzetik gora izango du HiztegiBatuak. Hainbat arlotako hitz-multzoakaztertu eta prestaturik utzi ditu: elementukimikoenak, zodiakoko zeinuenak,txanponenak, magnitudeen unitateenak,animalia-arrazenak, izen propioetatikeratorritako hitzak.

Bestalde, Hiztegi Batuko lantaldeak urteakdaramatza corpusetan oinarrituz HiztegiBatua osatzen duten formak lantzen etaproposatzen: Orotariko Euskal Hiztegiarencorpusa eta XX. Mendeko EuskararenCorpusa. Oinarrizko hiztegia eskuratu daiturri hauekin, baina aurrera begira egungoeuskararen eskaerei erantzungo dien corpushandiago baten beharra dago. Jokabide horienbehatokia da, beraz, lantaldeak bultzatu duencorpus berria: Lexikoaren Behatokia. HoriUZEI, Elhuyar eta EHUko Ixa taldearekingaratuko du Akademiak.

2011. urtean Lexikoaren Behatokianzeuden 17 milioi testu hitzetatik erauzi direnhitz-multzoak aztertu dira, 7 milioi, alegia.Euskaltzaindiaren Osoko Bilkurak aurreko biitzulietan baztertu zituen 1.500 hitz onartuditu, Lexikoaren Behatokian maiztasunhandiz agertzen zirelako. LexikoarenBehatokian 25 agerralditik gora dituzten 350forma berri ere aztertu ditu.

Aurreko urteetako harremanei eutsiz,Euskaltzaindiak eta UZEIk lankidetzanjardun dute 2012an ere.



AKADEMIA JARDUERA

I.3. Zientzia eta TeknologiaHiztegia biltzeko egitasmoa

Egitasmo hau 2008an hasi zen lanean, etabere helburua hau da: zientzia eta teknologiaarloetan erabiltzen diren hitz oinarrizkoakbildu eta aztertu, gero horiekEuskaltzaindiaren Hiztegi Batuan txertatuahal izateko.

Matematikazko terminoen zerrendariazken ukituak egin zaizkio, eta zerrenda osoaEuskaltzaindiari entregatu zaio. Fisikaalorrean, aditu-taldea antolatu ostean,oinarrizko terminoen zerrenda osatu, etaEuskaltzaindiari eman zaio. Astronomia etaastrofisika arloko terminoen zerrenda bilduda, eta adituek bera lantzen dihardute.

I.4. Euskal Hiztegi Etimologikoaegitasmoa

Euskal hitzen orain arteko ikerketahistoriko eta etimologikoetatik abiatuta, etaOrotariko Euskal Hiztegian bildutakoinformazioa baliatuta, euskal hitzen jatorriaeta historia modu sistematikoan aztertzea daasmoa.

Euskal Hiztegi Etimologikoaren (EHE)oinarrizko prototipoa izateko lanean aritu da.Helburua hauxe izan da: 550 bat hitzhautatuko bilduma eta eskuliburu bat prestizatea. Hala, bada, 80 sarreraren (240 bathitzen) aurre-erredakzioa egin da eta beste150 (450 bat hitzen) erredakzio aurreratukoprozesuan sartu dira. 175 sarreraren (525 bathitzen) azken idatzaldia egin da. EHErenprototipoaren azken idatzaldia prestatu da;175 sarrera eta 550 bat hitzen azterketaetimologikoa biltzen duen prototipoa da.

I.5. Lexikoaren Behatokiaegitasmoa

Hiztegi Batuko lantaldeak egungoeuskararen eskaerei erantzungo dien corpushandiago baten beharra ikusi zuen, gaurkotestuak etengabe bilduko dituena. Jokabidehorien behatokia da, beraz, lantaldeak bultzatuduen corpus berria: Lexikoaren Behatokia.UZEI, Elhuyar eta EHUko Ixa taldearekingaratuko du Akademiak. 9.385.000 testu-hitzkatalogatu eta corpus egituratuan txertatudira. Zeregin guztiak burutu dira, etakontsultarako aplikazioa Euskaltzaindiarenwebgunean jarri da. Corpusak 26.565.924testu hitz dauzka.

Hainbat komunikabiderekin -Berria, Argia,EiTB, Deia, Noticias de Gipuzkoa, Diario Vasco,Jakin- hitzarmenak sinatu dituEuskaltzaindiak, ekoitzi dituzten euskarazkotestuak Euskaltzaindiaren eskuetan jarditzaten.



AKADEMIA JARDUERA

II. GRAMATIKA

Batzordeak Euskal Gramatika. LehenUrratsak saila burutu du, eta horrekin bateralan horren eguneratze- eta osatze-lana hasida egiten, hau da, Euskararen Gramatika(EG) izango dena. Proiektu horrenplangintzaren inguruko txosten bat aurkeztuondoren, Gramatika berriaren edukiak etalan-prozedura finkatzen hasi da batzordea.Lana arintzeko, Gramatika batzordeko taldeeragilea osatu da.

Ohi bezala, batzordea JAGONETzerbitzuaren bidez jaso diren galdereierantzuten aritu da.

III. DIALEKTOLOGIA

III.1. Euskararen Herri HizkerenAtlasa egitasmoa

Galdeketa puntuen sarea, galde-sorta etalan metodologia finkatu ondoren, 1986anprobak egin eta 1987an hasi zenEuskaltzaindia inkestak egiten. 145 herrihautatu ziren galdeketarako:

– Euskal Autonomia Erkidegoan: Arabanherri 1, Bizkaian 36 eta Gipuzkoan ere 36.

– Nafarroako Foru Erkidegoan: 27 herri.

– Iparraldean: Lapurdin 15, NafarroaBeherean 18 eta Zuberoan 12.

Inkesta-leku bakoitzean 2.857 itaun eginziren. Euskaltzaindiak bildurik dituengrabazioak 4.000 ordutik gora dira.Egitasmoaren helburua galdera horiekin atlasbat osatzea da, hots, inkestaren ondorioeidagozkien mapak eratzea eta jendeareneskuetan jartzea.

2012an laugarren liburukia kaleratu da, etabosgarrenaren behin-behineko bertsioaamaitu da. Zazpigarren eta zortzigarrenliburukien 204 galderen prestaketa egin da,

eta bion mapa-erantzutegiak aztertu etazuzendu dira. Gainera, zortzigarrenliburukiaren 41. gaiaren (pentzea) 16 galderaeta 42. gaiaren (belar lana) 15 prest utzi dira.

III.2. Ahozko Tradizioko HizkerenCorpusa egitasmoa

Egitasmo honen helburua ahoztransmitituriko edukiak gorde, sailkatu, eraselektiboz transkribatu eta ondokoikerkuntzetarako oinarritzat eskaintzea da.Bilduko diren edukien artean hauek daude:lanbideak, ohiturak, ipuinak, pasadizoak,oroitzapen zaharrak, sineskerak, esaerak,jokoak, kantuak... Horretarako ahozkotransmisioaren ondarea modu sistematikozeta metodologikoz batzeko plan bat abianjarri da.

10 grabazio egin dira, beste 20 landu, 325pasarte hautatu eta etiketatu dira, eta 165transkripzio egokitu dira. Ahozko OndareBildumarako 165 transkribapen egokitu dira.Gainera, “Zubererazko transkribatzekoirizpideak" dokumentua landu da. 115transkripzio zuzendu dira.



AKADEMIA JARDUERA



Xarles Videgain mintzatzen, Baionan egin den EHHAren aurkezpenean, abenduaren 11n.

IV. ONOMASTIKA

IV.1. Onomastika batzordea

Onomastika batzordeak ponte-izenak,deiturak eta leku-izenak aztertzen ditu;alegia, izendegi ororekiko finkatze,gainbegiratze, irizpen eta ziurtagiri-emateedota aholkularitza lanetan dihardu. Hainbatherritako toponimia-ikerketak eta mapakgainbegiratzen aritu da, eta EUDELenbitartez datozen kontsultak erantzun dira,bai eta erakundeek, elkarteek etabanakakoek egiten dituztenak ere.

Batzordeak Euskal Herriko herrialdeetakoadministrazio publikoetatik (EAEkoGobernutik eta diputazioetatik, NafarroakoGobernutik, Ipar Euskal Herriko udal etaherrietatik) iristen diren eskariak jaso etaerantzun ditu. Ponte izen bat eta 30 batdeitura onartu dira.

Euskal Herriko Ibaiak, arau izaera duena-166. araua- amaitu da. Santu izenenbilduma lana prestatzen jarraitzen dubatzordeak, bai eta Euskal Herriko herrienizendegia eta Ponte Izendegi berritua ere.Bestalde, Euskal Deituren Izendegi berritualantzen hasi da. Aiarako, Arakaldoko,

Elgoibarko eta Zaratamoko mapatoponimikoen aurkezpenak egin dira. Horrezgainera, Bizkaia Irratiarekin lankidetzan,hainbat saio grabatu dira Onomastikareninguruan.

IV.2. Exonomastika batzordea

Batzorde honek exonimo edo kanpo-izenakaztertzen ditu eta araugintza, irizpen etaaholkularitza lanetan dihardu.

Aurten Ekialde Hurbileko eta Ipar Afrikakotoponimia araua (164. araua) eta 165. araua(Arabiar alfabetoan idatzitako izenak euskararaaldatzeko transkripzio-sistema) prestatu dira.Sahara Hegoaldeko Afrikako, Asia Ertainekoeta Urruneko, Ameriketako eta Ozeaniakotoponimia lantzen aritu da eta hainbat araugaiprestatu ditu. Astronomia izenak lantzen erejardun du batzordeak.



AKADEMIA JARDUERA



Eako toponimiari buruzko erakusketa egin dute azaroan.

IV.3. Euskal Corpus Onomastikoa(ECO) egitasmoa

Egitasmo honen helburua euskarazko izenpropio edo berezien ahalik eta corpus osoenabiltzea da. Horretarako datu-base batdiseinatu eta datuak jasotzen jarraitu da.

Hainbat datu onomastiko erregistratu dira,eta datu basean jaso. Hala, ArnaudOihenarten Notitia utriusque vasconiae etaPello Apezetxearen eta Patxi SalaberrirenEtxalarko etxeen izenak lanen erauzketaonomastikoa egin da. Alfontso Irigoienen Dere philologica linguae vasconicae bildumako I.liburukiaren informazio onomastikoa jaso da,eta berdin egin da ondoko lanekin ere:Oinatiko toponimia edo leku-izenak (Jesus MariUgarte eta Iñaki Zumalde), Relación denombres de caseríos del término municipal deMunguía (Andoni Cayero), Travesía de losmugarris, la unión de los 276 hitos de la fronteravasca, del Bidasoa a Belagua (Iñaki Vigor etaCarlos Sanz), Bakaikuko leku-izenak (Jose LuisErdozia), Euskal lurra, Lur eta gizon. EuskalHerria liburuaren atal bat (Jose Luis Lizundia),Nombres genéricos de río en la toponimia vasca(Bernardo Garro).

Frantziako Institut GéographiqueNational-aren kartografian ageri denLapurdiko, Nafarroa Behereko, Zuberoakoeta Izaba eta Bearno arteko mugan dagoentoponimia jaso da. Euskal OnomastikarenDatutegian ateratzen diren leku guztienkokaleku geografikoa zehaztu da. NafarroakoAldizkari Ofizialean, Estatuko AldizkariOfizialean (BOE), Euskal HerrikoAgintaritzaren Aldizkarian edota EAEko hiruforu aldundietako aldizkari ofizialetan ageridiren udalerrien zerrendak eta herri izeneiburuzko informazioak jaso dira.

Egitasmo hau Nafarroako Gobernuarekinsinaturiko urteko hitzarmenean espresukijasota dago, eta horretarako ematen duendiru-laguntzari esker egin ahal izan da.



AKADEMIA JARDUERA



Elgoibarko mapa toponimikoaren aurkezpena.

IV.4. Gasteizko Toponimiaegitasmoa

Euskaltzaindiak Gasteizko Udalarekinsinatutako hitzarmenari esker jarraitu da udalbarrutiaren toponimia biltzen eta finkatzen.Orain arte, bildumaren hiru liburuki argitaratudira: Gasteizko Toponimia I (Hiria), GasteizkoToponimia II (Malizaeza) eta GasteizkoToponimia III (Gasteizko Ubarrundia).



Urdinez, Malizaeza. Gorriz, Ubarrundia.

AKADEMIA JARDUERA

V. LITERATURA

Euskaltzaindiko Literatura arloa bi sailnagusitan ari da lanean. Batetik, herriliteraturaren adierazpen desberdinakaztertzen dira. Bestetik, euskal literaturariburuzko ikerketei ekin zaie, aro eta gaiezberdinak jorratuz.

V.1. Herri Literatura batzordea

Xahoren kantutegia argitaratzekoprestaketa-lanaren jarraipena egiten segitudu batzordeak. Antonio Zavalarenomenezko liburua prestatzen ari da, etaHerri Literatura jardunaldietako testuhautatuen argitalpenean lanean jardun du.

Bestalde, urtero bezala, XalbadorEgunaren antolakuntzan parte hartu du.

V.2. Literatura Ikerketa batzordea

“Agosti Xaho eta erromantizismoa”jardunaldien txostenak bildu eta zuzenduostean, Euskera 2011, 56, 3 agerkarianargitaratu dira. Aurkezpena abenduan eginda, Gipuzkoako Foru Aldundian. Bestalde,Euskal Literaturaren Antologia egiten ari dabatzordea. Euskal Erdi Aroa eta XVI. mendealehen liburukiaren testuak eta sarreraosaturik geratu dira.

Eusebio Erkiagaren jaiotzarenmendeurrena dela-eta, omenezko jardunaldiaprestatu du batzordeak, DeustukoUnibertsitatearekin batera. Azaroaren 30eanegin da, Unibertsitate horretako Bibliotekan.

V.3. Herri Literatura Corpusaegitasmoa

Egitasmo honek Herri Literaturarendatutegia sortzea du helburu, hau da,euskaraz herri literaturaz idatzitako testu-masa handiak biltzea eta ezaugarrilinguistikoaz markatzea. Auspoa bildumarenhiztegia ere lantzen ari da.



AKADEMIA JARDUERA



Miren Agur Meabe, Iratxe Retolaza eta Igone Etxebarria, Eusebio Erkiagaren omenezko jardunaldian, Deustuko Unibertsitatean.

VI. JAGON SAILA

Euskaltzaindiak sorreratik du Jagon Saila,bere helburuetan hizkuntzaren jagotea,zaintzea, alegia, ezarria duelako. Sail hau bibatzordetan dago banatua: Corpus etaSustapen.

VI.1. Corpus batzordea

Euskararen corpusa jagoteaz arduratzenda, helburutzat hizkuntzaren kalitateaharturik. Honen barruan JAGONETzerbitzua dago, galderen eta erantzunen datu-basea.

Batzordeak Hitz-ordena. Erabileraestrategikoa izeneko lana aurkeztu duDonostian, urtarrilean. Liburua Akademiakargitaratzen duen Jagon bildumaren 14.zenbakia da eta Euskaltzaindiaren Corpusbatzordeak landu du, Pello Esnalbatzordekideak koordinatu duelarik.

Otsailean, izen bereko jardunaldia egin du,Luis Villasante Euskararen Ikergunean.Jardunaldiari Andres Iñigo Jagon sailburuakeman dio hasiera, eta Pello Esnal, XabierMendiguren Bereziartu, Andres Urrutia etaIgone Etxebarria hizlari izan dira. Hitzaldienostean, mahai-ingurua egin da. Partaideak,hauexek: Jesus Mari Agirre EuskoLegebiltzarreko Itzulpen, Zuzenketa etaInterpretazioko teknikaria; Karlos del Olmo,Donostiako Udaleko itzultzaile-interpretea;eta Xabier Aristegieta NafarroakoParlamentuko itzultzaile eta interpretea.Moderatzailea Paskual Rekalde izan da,Corpus batzordeko idazkaria.

VI.2. Euskalkien Lantaldea

Lantaldea “Euskalkietatik euskara batura:nola osatu Hiztegi Batua” egitasmoa lantzenari da. Aurten Labayru Hiztegiko E eta Fletretako hitz-zerrendak aztertu dira, eta Gletrari dagokiona aztertzen hasi da. HiztegiBatuan sartzeko proposatutako hitz-zerrendak eta txostenak prestatu dira.

VI.3. Sustapen batzordea

Batzordea hizkuntzaren estatusazarduratzen da. Aurten, XVI. JagonJardunaldietan aurkeztutako hitzaldiak etatxostenak bildu eta Euskera agerkarian (2011,56, 3) argitaratu dira, “Arabatik Arabara”goiburupean. Abenduan aurkeztu da,Gipuzkoako Foru Aldundian.

Bestalde, aurten XVII. Jagon Jardunaldiakegin ditu, “Euskararen oraina eta geroa IparEuskal Herrian” gaiaren inguruan.



AKADEMIA JARDUERA

VI.4. Joanes Etxeberri Egitasmoa(Euskararen Historia Soziala-EHS)

Egitasmoak euskarak eta berarekinharremanetan izan diren hizkuntzek denboranzehar izandako gizarteko izaera-bizierakaztertzen ditu; iraganaren jarioan datozengizarteko hizkuntzekiko usteak, zientziak,antolaerak, egoerak, jarrerak, jokabideak,aldakuntzak eta abar ikertu nahi ditu,Linguistika, Soziologia eta Historiografiarenartean kokatuz.

2012an, metodologia-ereduarentxostenaren lehen bertsioaren zati handi batidatzi da.

144 sarrera dituen zerrenda bibliografikoaosatu da. Abbadiaren sariak, afixen argitan.Berariazko euskalgintzaren argitze-saioa liburuaamaitu, eta argitaratzeko prest utzi da.Bestalde, Euskal aipamenak arabiar iturrietanliburua eta Euskara eta euskal gizartea XVII. etaXVIII. mendeetan: lehen hurbilpena ikersaioaidatzita geratu dira.

Uztailean, Euskararen Historia Soziala(EHS). Argibide bibliografikoak deritzanliburuaren edukia Euskaltzaindiarenwebgunean jarri da, bertan izen bereko atal batkontsultazeko zabalduz. Horretaz gain, datu-basea elikatzen jarraitu da, eta HABErekikohitzarmena garatuz, hainbat liburu etadokumentu berri eskaneatu da.



Alazne Gorrotxategi eta Joseba Intxausti,“Euskararen Historia Soziala. Argibide

bibliografikoak” webguneko atalarenaurkezpenean.

AKADEMIA JARDUERA

VII. EGITURAZKOBATZORDEAK

VII.1. Azkue Biblioteka batzordea

Batzordeak Azkue Bibliotekako lanenjarraipena egin du 2012. urtean zehar.Horrez gainera, Azkue Bibliotekaeraberritzeko proposamena izeneko txostenaprestatu da eta Zuzendaritzari aurkeztu zaio.

Bestalde, Piarres Lafitteren artxiboareninbentarioa aurkeztu eta onartu da, etakatalogazio-fasea bukatutzat eman da.Orobat, Euskararen Herri HizkerenAtlasaren jatorrizko grabaketa guztienbabes-kopia berri bat egin da euskarri berribatean eta, bide batez, soinuzko funtsartxibistiko hori sakonki aztertzeko baliatuda. Horren emaitza da, EHHA soinuzkomateriala. Inbentarioa (2012) izenekotxostena.

VII.2. Informazioaren etaKomunikazioaren Teknologiakbatzordea (IKT)

Euskaltzaindiak sortzen dituen edukieibehar bezalako zabalkundea ematea dabatzordearen eginkizuna, teknologia berriekeskaintzen dituzten baliabideak erabiliz, etaerabilera-baldintzak aztertuz.

2012an, Anaitasuna aldizkariarenInterneteko hemerotekan aldaketa batzukegin ditu, eta bilatzaile berritua gehitu. LuisVillasante zenaren lan guztiak digitalizatu etawebguneratu dira, bai eta EuskararenHistoria Soziala (EHS). Argibidebibliografikoak deritzan liburuaren edukia ere.Nafarkaria, Euskaldun Egunkaria-k hamaikaurtez kaleratu zuen Nafarroako gehigarriaprest utzi da webguneratzeko.

Halaber, XX. mendeko Euskararen CorpusEstatistikoaren datutegia eguneratu etasarean jarri da. 2012rako argitalpenen bertsioelektronikoak webguneratu dira, EuskalOnomastikaren Datutegiko lekukotasunak etaEHHA lantaldearentzako barnerakoaplikazioa berritu dira.

VII. 3. Euskaltzaindiaren Historiaegitasmoa

Akademiaren historia jasotzea du xedeegitasmo honek. 2012. urtean, “ManuelLekuona (1966-1970) azpiatala garatu da,eta “Luis Villasante (1970-1988)” eta “JeanHaritschelhar (1989-2004)” azpiataleneskemak egin dira. Hiru kasutan, garaikoeuskaltzain emeritu, oso, ohorezko etaurgazleei elkarrizketak egin zaizkie.

Dokumentazio grafikoaren sailkapenaegin da

VII.4. Erlea aldizkaria

2012an Erlea aldizkariaren seigarrenzenbakia argitaratu da.



AKADEMIA JARDUERA



VIII. R.M. AZKUE SARIAK

Euskaltzaindiak Bilbao Bizkaia Kutxa Fundazioarekin batera idazle gaztetxoenlanak saritzen ditu urtero. Sariak bi atal ditu: narrazioa eta olerkia. Genero bakoitzakbi maila ditu: A maila, 11 eta 14 urte bitarteko gazteentzat; eta B maila, 15 eta 18 urtebitartekoentzat. R.M. Azkue sariek idazle gazteak literatura mundura erakartzeadute helburu nagusia.

Hona hemen 2012ko R.M. Azkue saria irabazi dutenak:

Epaimahaikoak hauek izan dira:

• A mailan: Yolanda Arrieta, Igone Etxebarria etaAntton Irusta.

• B mailan: Joseba Butron, Jabier Kaltzakorta etaMayi Iza.

Bestalde, azaroan, Narrazioak eta olerkiak 2011liburua kaleratu da. Bilbao Bizkaia KutxaFundazioak eta Euskaltzaindiak deitutako 2011koResurreccion Maria Azkue sarietan irabazleizandako narrazioak eta olerkiak batzen dira liburuhonetan. Hauen lanak jaso dira: Ane Lapeira,Maddi Petralanda, Evangelina Descalzo, JulenAntxia, Xabier Oianguren, Amaia Rodriguez,Malen Barriola, Maite Larrarte, Maialen Akizu,Ainhoa Urien, Mikela Atxoarena, Maialen Elortzaeta Mikel Aranburu.

Saria Lan saritua Egilea Ikastegia

A: narrazioa 1) Gauza txikiak Izar Foroni Loinazpe (Beasain)10 - 13 urte 2) Altxa porru! Iñaki Arizmendi Urola ikastola (Azpeitia)

3) Bizi berri baten bila Uxue Imaz Beasain Inst. (Beasain)

Aipamenak:Maialenen egunerokoa Nerea Urrestilla Urola ikastola (Azpeitia)Abestia Ana Zubiaurre Elgoibar ikas. (Elgoibar)Errespetua Olatz Erkoreka S. Altube (Gernika)Pierre Heme Jon Foruria S. Altube (Gernika)

A: poesia Ez da aurkeztu lanik10 - 13 urte

B: narrazioa 1) Metamorfosia Garazi Mugarza J. Zumarraga (Durango)14 - 17 urte 2) Goian bego Markel Txasko Mitxelena (Errenteria)

3) 06:18 Maialen Akizu Iparragirre (Urretxu)

B: poesia 1) Agerraldi perfektuetan Eider Perez Santo Tomas (Donostia)14 - 17 urte 2) Baztertutako zapata gehiago Maialen Elortza Haurtzaro (Oiartzun)

egon ez dadin 3) Tangoaren eskean Eider Perez Santo Tomas (Donostia)

AKADEMIA JARDUERA



R.M. Azkue sariketako 2012ko irabazleak.

Bilboko Plaza Barrian du Euskaltzain-diak egoitza. Bertatik eramaten diraazpiegiturazko koordinazio lanak eta horkokatzen dira eremu honi lotuta daudenzerbitzuak: Idazkaritza, Ekonomia,Azkue Biblioteka, Onomastika,Argitalpen eta Banaketa, Prentsa etaKomunikazioa eta Informatika etaTelekomunikazio zerbitzuak. JagonetZerbitzua, aldiz, Donostiakoordezkaritzan dago.

Erakundeei, elkarteei nahiz gizabanakoeihurbileko zerbitzuak eskaintzeko asmoarekin,egoitzaz gainera, Euskal Herriko lauhiriburutan kokatu ditu Euskaltzaindiak bereordezkaritzak: Baiona, Donostia, Gasteiz etaIruñean. Garrantzi handikoak dirajendearekiko harremanak: hizkuntzarekikokontsultak, ziurtagiriak eta talde-bisitak,besteak beste. Hauek, egoitzatik etaordezkaritzetatik bideratzen dira.

Bost bulego horietara etortzen direnherritarren eskabideak etengabe erantzutendira ponte-izen eta deituren ziurtagiriakeginez, gehienbat, baina baita toponimia etaeuskararekiko beste gai ugari ere aztertuz.Egoitzan eta ordezkaritzetan ponte-izen etadeiturei buruzko ziurtagiriak egiten dira.

Horrezaz gain, egoitzako eta Gasteizkoordezkaritzaren aretoak kultura erakunde etaelkarteei irekirik egon dira euskarareninguruko gai, hitzaldi, aurkezpen, bilkura etaprentsaurrekoetarako.

I. AZKUE BIBLIOTEKA

II. ONOMASTIKA ZERBITZUA

III. ARGITALPEN ZERBITZUA

IV. ARGITALPENEN BANAKETAZERBITZUA

V. IKT ZERBITZUA

VI. PRENTSA ETA KOMUNIKAZIOAZERBITZUA

VII. JAGONET ZERBITZUA



3Erakundearen zerbitzuak

III.1. AZKUE BIBLIOTEKA

Liburuek, aldizkariek eta antzekoekosatzen dute Azkue Bibliotekaren Katalogoa(ABK). Lau prozesu desberdin sartzen dirahemen: erosketa/eskuraketa, katalogazioa,erabiltzaileekikoak (kontsulta, mailegua,kopia) eta mantentzea. Azkue BibliotekaPruden Gartziak zuzentzen du.

2012an, 461 sarrera berri egin zaio ABKkatalogoari eta horietatik 151 osorikkatalogatu dira. Horietatik 97 Euskeraagerkariari dagozkio eta beste 17Euskaltzaindiaren argitalpenei.

Azkue Bibliotekaren Artxiboa (ABA)zehatz-mehatz aztertu da. Horren ondorioz,autoritate guztiak araztu dira eta ezaugarritekniko berberen arabera berridatzi dira,lehengo hiru datu-baseak bakarrean bilduz.Une honetan 6.366 autoritate-sarrera daude,datu-base bakarrean, araztu eta berdinegituraturik. Hortaz gain, ArgazkiArtxiboaren (ABI) mantentzea egin da,2011ko dosier guztiak (94) ezarritakoprotokoloen arabera kudeatuz. Halaber,ABA-RMA ondarearen katalogotik 1.510dosier digital dagozkien fitxekin estekatu dira

(ondare osoaren %70) eta artxiboadministratiboaren (ABA-EUS)katalogazioan aurrerakada txiki bat egin da,1919-1921 tarteari zegozkion dosierrakkatalogatuz (28).

Artxiboaren esparruan ere, XipriArbelbideren soinuzko ondarea (ABA-XAR)eta Iparraldeko Toponimia Ikerketa ondarea(ABA-ITI) digitalizatzeko eta katalogatzekoplangintza zehatzak diseinatu eta onartu dira,2013an betetzeko.

Gainera, euskaltzainburu izan zen LuisVillasanteren idazlan guztien sareratzeankolaboratu da. Halaber, Basilio Saroberen etaPello Joxe Aranburu Ugartemendiarendohaintza dokumentalak jaso eta kudeatudira. Orobat, bi liburu-erakusketa antolatudira, bata Euskal Pizkundeaz, Bilboko LiburuAzokaren barruan, eta bestea Euskal epikaz,Bizkaiko Aldundiak antolatutako OndareJardunaldien baitan.



ERAKUNDEAREN ZERBITZUAK



Azkue Bibliotekako irakurgela.

III.2. ONOMASTIKA ZERBITZUA

Hiru arlo nagusitan banatzen da lana:deiturak, ponte izenak eta leku-izen edotoponimoak. Erakunde, enpresa zeingizabanakoengandik datoz galderak. Batzuekberehalako erantzuna behar izaten dute-erregistratzeko jaioberriak, adibidez- etabeste batzuek ikerketa luzeagoa. MikelGorrotxategi da zerbitzu horren arduraduna.

2012an, 120 pertsona etorri dira egoitzaraeuren kontsultak egitera, gehien batpertsona-izenen inguruan, 71; deiturez (22)eta leku izenez (27) ere galdetu dute.Bestalde, 850 telefono dei baino gehiago jasodira, bai norbanakoek eginda, bai etaerregistroek ere. Azken hauek 178 dei egindituzte, pertsona-izenen egokitasunez etadeituren idazkerez.

Lekuek eta deiturek sortutako zalantzakkontsultatzen badira ere, batez ere pertsonaizenak dira interes handien sortzen dutenak.Hala, 700 kontsulta inguru jaso dira izeneiburuz, eta horietatik 200 kontsultatik goraegin dituzte banakakoek, eta bestehorrenbeste erregistroek. Bestalde, postaelektronikoaren bitartez ere egiten diragalderak eta hemen ere izenak dira gehienkontsultatzen direnak. 1.200etik gora mezu

erantzun dira, zifra horren erdia pertsona-izenei dagokielarik.

EUDELekin indarrean dagoenhitzarmenak jaso bezala, udalei onomastikaalorreko aholkularitza ematen zaie. Ondokoudalei eman zaie laguntza: Aiara, Amurrio,Añana, Areatza, Azkoitia, Bergara, Berriz,Ea, Eibar, Ekora / Yécora, Elgoibar,Galdakao, Gasteiz, Getxo, Iruña Oka,Ispaster, Kuartango, Lagran, Mallabia,Markina-Xemein, Soraluze, Tolosa, Zalla,Zamudio, Zaratamo, Zarautz eta Zornotza.

Gainera, ondoko kale izendegiak prestatuditu: Donibane Garazi, Arbona, Lehuntze,Gasteiz, Trapagaran, Iruña Oka, Elorrio etaGernika.

Bestalde, zerbitzuko arduradunak irratsaiobat egin du Bizkaia Irratian, Bizkaikotoponimiaz. Eta ondoko hitzaldi etaaurkezpenak egin ditu: Aiara eta Elgoibarkomaparen aurkezpena; Leioako liburuarenaurkezpena; Eako ikerketaren aurkezpena;Enkarterriko euskaltegian eta San Viatorikastetxean hitzaldia, izenez etaEuskaltzaindiaz.

Horretaz gain, Onomastika batzordearenlanak ere egiten ditu.




III.3. ARGITALPEN ZERBITZUA

Rikardo Badiolak zuzentzen duenArgitalpen Zerbitzuaren bitartez, jarraikoargitarabidea gauzatu da 2012. urtean:

• Euskera, 2011,1-2. Egileak: Batzuk.

• Euskera, 2011,3. Egileak: Batzuk.

• Euskaltzaindiaren 2011ko Oroitidazkia(euskaraz, frantsesez, gaztelaniaz etaingelesez)

• Itzulpengintza eta itzulpen-praktika JosebaSarrionandiaren lanetan.Egilea: Aiora Jaka.

• Koldo Mitxelenaren zinema- eta liburu-kritiketako diskurtso estrategiak: enuntziatuparentetikoak.Egilea: Agurtzane Azpeitia.

• Jon Mirande, olerkaria.Egilea: Txomin Peillen.

• Antoine D´Abbadia, Abbadiaz. Egilea: Jean-Louis Davant.

• Gratien Adema "Zaldubi": Gaineratikoen bilduma. Prestatzailea: Henri Duhau.

• Euskararen Herri Hizkeren Atlasa IV.Egileak: Batzuk.

• Nafarroako ipar-mendebaleko hizkerenegitura geolinguistikoa.Egilea: Amaia Apalauza.

• Erlea aldizkariaren 6. zenbakia.Zuzendaria: Bernardo Atxaga. Egileak: Batzuk.

• Narrazioak eta olerkiak, 2011. Egileak: Batzuk.

• Euskaltzaindia eta Iparraldea liburuxka.Prestatzailea: Jean-Baptiste "Battitu" Coyos.

Argitalpen hauez gain ere, aurrekourteetan kaleraturiko zenbait lanen bertsiodigitalak webgunean integratu dira:

• Euskera 2010,3.Egileak: Batzuk.

• Perpetua Saragueta: eskuidatziak etahiztegia.Egilea: Andres Iñigo.

• Ikastolen mugimendua. Dabilen herria.Egilea: Batzuk.

• Pirinioetako hizkuntzak: lehena eta oraina.Euskaltzaindiaren XVI. Biltzarra.Egileak: Batzuk.

• Gramatika emendakinak. Zuberoakoeuskaraz. Egilea: Jüje Etchebarne.






Béatrice Lahargoue, Junes Casenave-Harigile, Andres Urrutia eta Jean-Louis Davant, Casenave-Harigileren Xiberoko antzertia edo pastorala liburuaren aurkezpenean, Maulen.

III.4. ARGITALPENENSALMENTA ZERBITZUA

2012an, Euskaltzaindiak 14 argitalpenpublikatu ditu. Batzuk koedizioan badira ere,argitalpen ia guztien salmenta osoaAkademiak egiten du. Oso kasu gutxitan,koeditoreak ere saltzen du. Ale gehienakbanatzaileen bidez saltzen dira (2012: 1.026ale), azoka eta zuzeneko eskarien bidez ere(2012: 491 ale), eta liburu dendei ale gutxibatzuk (2012: 24 ale). Jon Artza da zerbitzuhonen arduraduna.

Akademia DILVE proiektuan integratuadago eta Euskadiko Editoreen Gremiokokide da. Euskaltzaindiaren argitalpen ugari,formatu desberdinetan,www.euskaltzaindia.net webgunean ikusgaieta erabilgarri daude.

2012an argitaratu diren argitalpenenartean jendarteko zabalkunde handikoak izandira, besteak beste, honakoak: Hitz-ordena.Erabilera estrategikoa; Xiberoko antzertia edopastorala; Euskaltzaindiaren Hiztegia. Adieraketa adibideak; eta Erlea aldizkari literarioaren6. zenbakia.

Bestalde, Euskera agerkariak 212harpidedun dauzka 2012. urtearen bukaeran.




Euskaltzaindia Durangoko Azokan.

III.5. INFORMATIKA ETATELEKOMUNIKAZIO ZERBITZUA

IKT batzordearen zuzendaritzapean,berrikuntza teknologikoaren arloan, lanhauek egin dira, besteak beste:Euskaltzaindiaren argitalpenen bertsioelektronikoak eta arau-erabakiakwebgunearen bidez zabaltzeko prestatzea,digitalizatutako funts eta katalogo digitalakwebgunearen bidez zabaltzeko prestatzea(Nafarkaria, Anaitasuna aldizkaria eta LuisVillasanteren idazlanak), Euskaltzaindiarenargitalpenetan txertatzeko datu-esportazioak(Euskaltzaindiaren Hiztegia, LEF, EHHA),EHHA lantaldearen barnerako aplikazioaberritzea, XX. mendeko corpusestatistikoaren bilatzailea berritzea.

Iñaki Kareagaren ardurapean garatzen denzerbitzu honi sistema informatikoakmantentzea ere badagokio.

III.6. PRENTSA ETAKOMUNIKAZIO ZERBITZUA

Zerbitzu honek honako helburu hauekbetetzen ditu: Euskaltzaindiaren etakomunikabideen arteko loturak sendotzeko,gizarteak Akademiaren jardueraren berriizatea eta Akademiak, elkarlanean, besteerakunde eta elkarteekin egiten dituenekintzen eta eginkizunen berri ematea.Amaia Okariz da arduraduna.

Bestalde, euskaltzainen curriculumakegitea eta eguneratzea zerbitzu honi dagokio,webguneko albisteak gaurkotzearekin batera.Erakundearen hileroko barnerako informaziobuletina, Albiste Orria deritzana, etaOroitidazkia egiten ditu idazkariordearekinbatera. Plazaberri bloga kudeatzea erezerbitzu honen zeregina da. 2012an, 240albiste argitaratu ziren blogean.

2012an, egindako lanen artean hauek aipadaitezke: Hitz-ordena. Erabilera estrategikoajardunaldia; “Euskarari gorazarre / Eleuskera, una lengua con futuro” izenekojardunaldiak; Luis Villasanteren lanendigitalizazioa; ageriko bilkurak etajardunaldiak; euskaltzainen heriotzak (JoseLuis Alvarez Enparantza “Txillardegi”,Karmele Esnal eta Josu Arenaza), hilberritxostenak (Vahan Sarkisian, FernandoMendizabal, Xabier Gereño eta JoseAntonio Arana Martija), EuskaltzaindiarenHiztegiaren aurkezpena, edota EuskararenHerri Hizkeren Atlasa (EHHA) IV.liburukiaren eta bestelako argitalpenak,besteren artean.

III.7 JAGONET

JAGONET Euskaltzaindiaren kontsulta-eta aholku-zerbitzua da eta 11 urte ditu.

JAGONETen eginkizuna euskararenerabilera zuzena eta egokia eragitea da,euskararen erabilera argitzea, euskaltzaleonlagungarri. Euskaltzaindiaren webguneanJAGONETeko galde-erantzunen datu-baseakontsulta daiteke. Azkenik, euskaltzaleakbilatzen duena hor ere aurkitzen ez badu,orduan Euskaltzaindiari bidal diezaioke berezalantza JAGONETeko galdelekura.Euskaltzaindiaren Interneteko galdeleku horiposta elektroniko bidezko zerbitzu zuzenaeta banakakoa da, eta pribatuagaldegilearekiko.

2012ko datuak ondoko hauek dira:JAGONETeko datu-basean 566 galde-erantzun ageri dira webgunean, eta 65.792aldiz bistaratu dira galde-erantzun horiek.Galdelekuan, berriz, 721 galdera jaso dira etahorietako 717 erantzun, banan-banan. JoxeRamon Zubimendi da zerbitzuarenarduraduna.



Euskaltzaindiak hitzarmenak dituhainbat herri administrazio, erakunde,komunikabide eta elkartekin. Honahemen zerrenda:

• Eusko Jaurlaritza eta Arabako, Bizkaikoeta Gipuzkoako foru aldundiak• Nafarroako Gobernua• Eusko Legebiltzarra• Cervantes Institutua• Espainiako Administrazioa• Euskararen Erakunde Publikoa - OfficePublic de la Langue Basque• Frantziako Institutu GeografikoNazionala• EUDEL, Bilbo, Donostia, Gasteiz,Iruñea, Baiona, Erandio, Zornotza,Azkoitia, Oiartzun, Berriz, Gernika,Getxo, Sopela, Ajangiz, Berriz, Elgoibar,Okondo, Leioa, Artziniega, Abadiño,Zierbena, Orozko, Gernika-Lumo, Aiara,Soraluze, Mallabia, Getaria• UZEI • Euskal Herriko Unibertsitatea• Udako Euskal Unibertsitatea• Deustuko Unibertsitatea• Nafarroako Unibertsitate Publikoa• Euskaltel• EITB

• Euskal Herriko Ikastolen Konfederazioa• Topagunea• Feve• Bizkaia Irratia• Euskarazko Komunikazio Taldea• Labayru Euskal Kulturaren Erakundea• Elhuyar Fundazioa• HABE (Liburutegia)• Olaso Dorrea Sorrerakundea• Euskalerria Irratia• Berria egunkaria• Herri Arduralaritzaren EuskalErakundea (HAEE – IVAP)• Bergarako Irigoyen Patronatua• Arantzazuko Frantziskotarrak etaBizkaiko Foru Aldundia• Unesco Etxea• Argia aldizkaria• Azkue Fundazioa• Deia egunkaria• Noticias de Gipuzkoa egunkaria• El Diario Vasco egunkaria• Mondragon Unibersitatea• Mintzola Fundazioa• Bilbao Bizkaia Kutxa Fundazioa• Etxepare Euskal Institutua• Jabetza eta Merkataritza • Erregistratzaileen Elkargoaren EuskalHerriko Lurralde-Dekanotza

• Errioxako Unibertsitatea• Bilbo Zaharra euskaltegia• Kutxabank• Euskadiko Kutxa• Gipuzkoako Kutxa• Caja Vital Kutxa• Euskal Ikasketetarako FundazioPopularra• Soziolinguistika Klusterra• Langune Elkartea• Jakin aldizkaria• Baionako Mediateka• Ikas Euskal Pedagogia Zerbitzua



4Herri administrazio eta erakundeak



1. IKASen eta Euskaltzaindiaren arteko lankidetza-hitzarmena. Ezkerretik eskuinera, Aines Dufau, Andres Urrutia, Maite Erdozaintzi eta Aurelia Arkotxa.2. Andres Urrutia eta Maximino Gómez Euskarabidearen zuzendari kudeatzailea, lankidetza-hitzarmena sinatzen.3. Languneren eta Euskaltzaindiaren arteko lankidetza-hitzarmena. Ezkerretik eskuinera, Fernando Alana, Aurelia Arkotxa, Josu Waliño eta Andres Urrutia.4. Soziolinguistika Klusterraren eta Euskaltzaindiaren arteko lankidetza-hitzarmena sinatzeko ekitaldia. Ezkerretik eskuinera, Andres Iñigo, Jaime Altuna, AndresUrrutia eta Ibon Usarralde.

1 2

3 4



Euskaltzaindiaren webguneak 737.906bisita izan zituen 2012an. Bestalde,webguneko orriek 4.247.414 bistaratzeizan zituzten urte berean. Era berean,Akademiaren webgunean gehienbisitatutako edukiak EuskalOnomastikaren Datutegia eta HiztegiBatua izan dira. Hauek dira datuak:



5Webgunea eta gizarteratze lana

www.euskaltzaindia.net 2012

1) Bisitak, guztira 737.906

2) web-orrialde bistaratzeak:

Zuzeneko sarbideak webguneko atarira 157.299

Hiztegi Batua 964.938

Euskaltzaindiaren Arauak 88.320

OEH (Orotariko Euskal Hiztegia) 525.256

JAGONET zerbitzua 64.632

EODA (Euskal Onomastikaren Datutegia) 1.302.223

Argitalpenen katalogoa 59.347

Plazaberri bloga 40.752

Beste guztiak 1.044.647

Web-orrialde bistaratzeak, guztira 4.247.414



Irailaren 20an, Euskaltzaindiaren egoitzan, “Zatoz euskaltegira!” kanpaina aurkeztu da.



2012KO B I S I T E N E S TAT I S T I K A K

90.000

80.000

70.000

60.000

50.000

40.000

30.000

20.000

10.000

0

urta

rrila

otsa

ilam

artx

oa

apiril

a

maia

tza

ekain

a

uzta

ila

iraila

urria

azar

oa

aben

dua

WEBGUNEA ETA GIZARTERATZE LANA



70

60

50

40

30

20

10

01 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11

AdministrazioaBibliotekaGuztira

Hauek dira Euskaltzaindiaren egoitzan izandako bisitak, 2012an:

urta

rrila

otsa

ila

mar

txoa

apiril

a

maia

tza

ekain

a

uzta

ila

iraila

urria

azar

oa

aben

dua

28 26 29 17 16 26 22 19 27 21 10 241

Guz

tira

Administrazioa

Biblioteka

Guztira

36 32 27 20 20 36 27 19 17 22 10 266

64 58 56 37 36 62 49 38 44 43 20 507

Oroitidazkian agertzen direnBalantzea eta Galdu-irabazien kontuaPKF ATTEST auditoria etxeak ikuskatuditu. Urteko kontuen ikuskaritzatxostenaren arabera, 2012 urtekokontuek, arlo esanguratsu guztietan,2012ko abenduaren 31nEuskaltzaindiaren ondarearen, egoerafinantzarioaren eta data horretan bukatuden ekitaldiari dagozkion eragiketenemaitzen irudi fidela adierazten dute, etaaplikagarria zaien legeria eta araudiarijarraituz osatu dira.

Urte amaierako BalantzeaEuskaltzaindiko ondarearen egoeraazaltzen duen agiria da, eta erakundeakdaukan ondarearen zerrenda zehazten du(Aktiboa), ondare hori finantzatu dutenbaliabideekin batera (Pasiboa).

•Aktiboak erakundeak daukana(eraikuntzak, instalazioak, izakinak,dirua,...) erakusten du.

•Bere aktiboa finantzatzeko erakundeakerabili dituen baliabideak zeintzuk izandiren adierazten du Pasiboak (ondaregarbia, hornitzaileak,...).

Urteko Galdu-irabaziak Euskaltzaindiakizan dituen diru-sarrerak eta gastuak islatzenditu, eta bien arteko diferentziak ekitaldikoemaitza eskaintzen du. 2012ko ekitaldiaridagokionez, hauek dira ondorio nagusienak:

1.- Euskaltzaindiak ekitaldi ekonomikoorekatua izan du. Jasotako etagastatutako kopuruak berdintsuak izandira.

2.- Bizi dugun egoera ekonomiko zailarenondorioz, Herri Aginteek Euskaltzaindiarieman dizkioten diru-laguntzak beherantzetorri dira, etengabe, azken lau urteotan.2012a ere ez da izan ezberdina. Horrenaurrean Akademiak gastuak egokitu beharizan ditu, lehentasunak ezarriz eta partidaeta gastu-kontzeptu guztietan efizientziabilatuz.

3.- Testuinguru ekonomiko zaila izanarren, Euskaltzaindiak urte hasieranaurreikusitako plana bete du, etaahaleginak egin ditu zerbitzu, batzordenahiz ikerketen bidez gizarteari egitendion ekarpena gero eta handiagoa etaaberatsagoa izan dadin.



6Euskaltzaindiaren Balantzea eta Galdu-irabazien kontua



BALANTZEA (EUROTAN)

AKTIBOA 2012 2011

AKTIBO EZ-KORRONTEA 985.193 1.126.411

Ibilgetu ukiezina 46.275 60.499Patenteak, lizentziak, markak eta antzerakoak 14.517 16.986Aplikazio informatikoak 31.758 43.513

Ibilgetu materiala 908.436 1.035.430Lurrak eta eraikuntzak 651.274 680.693Instalazio teknikoak eta bestelako ibilgetu materiala 239.895 354.737Abian den ibilgetua eta aurrerakinak 17.267 -

Epe luzeko finantza-inbertsioak 30.482 30.482Gainerako aktibo finantzarioak 30.482 30.482

AKTIBO KORRONTEA 1.177.194 1.463.656

Izakinak 20.170 43.950

Erabiltzaileak eta berezko jarduerarekin lotutako zordunak 10.500 35.760

Zordun komertzialak eta kobratzeko bestelako kontuak 705.665 759.728Hainbat zordun 55.852 40.804Langileria 318 -Zordunak, Herri Aginteak 649.495 718.924

Epe laburreko finantza-inbertsioak 1.775 1.755Eskudirua eta bestelako aktibo likido baliokideak 439.084 622.463

AKTIBOA GUZTIRA 2.162.387 2.590.067

PASIBOA 2012 2011

ONDARE GARBIA 1.559.687 1.573.799

Funts propioak 1.276.648 1.278.039Aurreko ekitaldietako soberakinak 1.278.039 1.278.039Ekitaldiko gaindikinak (1.391) -

Jasotako diru-laguntzak, dohaintzak eta ondareak 283.039 295.760

PASIBO EZ-KORRONTEA 82.049 85.649

Epe luzeko doikuntzak 82.049 85.649

PASIBO KORRONTEA 520.651 930.619

Epe laburreko zorrak 25.953 19.034Gainerako pasibo finantzarioak 25.953 19.034

Hartzeko komertzialak eta ordaintzeko bestelako kontuak 486.198 903.835Hornitzaileak 195.768 336.927Langileria 1.582 40.106Hartzekodunak, Herri Aginteak 288.848 526.802

Epe laburreko aldizkatzeak 8.500 7.750

PASIBOA GUZTIRA 2.162.387 2.590.067

EUSKALTZAINDIAREN BALANTZEA ETA GALDU-IRABAZIEN KONTUA



GALDU-IRABAZIEN KONTUA (EUROTAN)

Ekitaldia 2012 2011

Erakundearen berezko jardueraren sarrerak 2.841.253 3.601.012Salmentak, promozioak eta lankidetza hitzarmenak 77.062 187.210Ekitaldiko soberakinari egotzitako dirulaguntzak 2.764.191 3.413.802

Ekoizkin bukatuen eta fabrikazioan dauden ekoizkinen aldaketa (23.780) 2.493

Ustiapeneko bestelako sarrerak 690 2.861Pertsonal gastuak (1.259.648) (1.443.949)

Soldatak, lansariak eta antzekoak (972.779) (1.153.698)Gizarte-zamak (286.869) (290.251)

Ustiapeneko bestelako gastuak (1.416.752) (1.997.392)Kanpoko zerbitzuak (1.416.076) (1.917.282)Tributuak (314) (2.346)Merkataritza eragiketetatik datozen horniduren aldaketak, hondatzeak eta galerak (362) (72.764)Kudeaketa arrunteko bestelako gastuak - (5.000)

Ibilgetuaren amortizazioa eta hondatzea (169.709) (183.143)

Ekitaldiko soberakinari traspasatutako kapital diru-laguntzak 12.721 4.240

Bestelako emaitzak 13.946 17.913

USTIAPENEKO SOBERAKINA (1.279) 4.035

Sarrera finantzarioak 4.615 4.750Balore negoziagarriak eta bestelako finantza tresnak 1.015 750Horniduren eguneratzea 3.600 4.000

Gastu finantzarioak (4.727) (8.785)Hirugarrenekiko zorrenak (4.727) (8.785)

ERAGIKETA FINANTZARIOEN SOBERAKINA (112) (4.035)

EKITALDIKO SOBERAKINA (1.391) -

EUSKALTZAINDIAREN BALANTZEA ETA GALDU-IRABAZIEN KONTUA

Euskaltzaindiaren Oroitidazkia 2012.qxd:MaquetaciÛn 2Euskaltzaindiaren ekonomiaren oinarria...

Documents

Transcript of Euskaltzaindiaren Oroitidazkia 2012.qxd:MaquetaciÛn 2Euskaltzaindiaren ekonomiaren oinarria...