Euskalkiak euskararen  dialektoak Euskalkiak euskararen  dialektoak dira. Diotenez, VIII.mendean dira. Diotenez, VIII.mendean

mendebaldekoa sortu zen eta mendebaldekoa sortu zen eta hurrengo mendeetan eratu ziren hurrengo mendeetan eratu ziren gainerako euskalkiak. Hasieran, gainerako euskalkiak. Hasieran,

euskara berdina zen leku askotan, euskara berdina zen leku askotan, baina gero zatiketa politikoen baina gero zatiketa politikoen

bitartez euskalkiak sortu ziren. Hala bitartez euskalkiak sortu ziren. Hala ere, erromatarrek leinu ezberdinak ere, erromatarrek leinu ezberdinak zeudela esan zuten, bat datozenak zeudela esan zuten, bat datozenak

gaur egungo euskalkiekin:gaur egungo euskalkiekin:

1729. 1729. urteanurtean, , Manuel Manuel

LarramenLarramendi di

SalamancSalamancan an

euskarareeuskararen n

gramatikagramatikari buruzko ri buruzko liburu bat liburu bat argitaratu argitaratu

zuen. zuen.

Liburuan Liburuan euskalkiaeuskalkiak aipatzen k aipatzen

dira: dira: gipuzkeragipuzkera

, , bizkaiera, bizkaiera, nafarrera nafarrera

eta eta lapurtera.lapurtera.

• Luis Luziano Bonapartek, lehen ikerketa zientifikoa egin Luis Luziano Bonapartek, lehen ikerketa zientifikoa egin zuen euskalkiei buruzkoa eta liburu bat argitaratu zuen. zuen euskalkiei buruzkoa eta liburu bat argitaratu zuen.

Bere ikerketan, Euskal herrialde gustietako berriemaileak Bere ikerketan, Euskal herrialde gustietako berriemaileak bilatu zituen. Bibliako pasarte ezagun bat euskaran jarri bilatu zituen. Bibliako pasarte ezagun bat euskaran jarri

zuen.zuen.• XX.mendean dialektogiaz aritu zirenek sailkapen horri XX.mendean dialektogiaz aritu zirenek sailkapen horri

jarraitu zioten, oro har.jarraitu zioten, oro har.

• Gaur egunGaur egun, Koldo Zuazok , Koldo Zuazok euskarak bost euskalki dituela euskarak bost euskalki dituela esan du:esan du:

• -Mendebaldekoa edo Bizkaiera -Mendebaldekoa edo Bizkaiera (gehien hitz egiten dena).(gehien hitz egiten dena).

• -Ekialdekoa eso Gipuzkera -Ekialdekoa eso Gipuzkera (Gipuzkoan eta Nafarroa (Gipuzkoan eta Nafarroa Garaiko ipar-sartaldean)Garaiko ipar-sartaldean)

• -Nafar-lapurtarra (Lapurdin eta -Nafar-lapurtarra (Lapurdin eta Nafarroa Beherean).Nafarroa Beherean).

• -Nafarrera (Nafarroa Garaiko -Nafarrera (Nafarroa Garaiko iparraldeko eskualdeetan).iparraldeko eskualdeetan).

• -Zuberera ( Zuberoako -Zuberera ( Zuberoako herrialdeetan).herrialdeetan).

Euskalki galduak hauek dira: Ekialdeko nafar Euskalki galduak hauek dira: Ekialdeko nafar euskalkia: Hegoaldeko goi-nafarrera  eta Arabako euskara.euskalkia: Hegoaldeko goi-nafarrera  eta Arabako euskara.

EuskalkienEuskalkien aniztasuna ikusteko, adibide bezala, aniztasuna ikusteko, adibide bezala, euskal aditz bat adibide bezala hartzen dugu:euskal aditz bat adibide bezala hartzen dugu:

Mendebaldekoan: Egin dot.Mendebaldekoan: Egin dot.Gipuzkeraz: Egin det.Gipuzkeraz: Egin det.Nafarrera: Egin dut.Nafarrera: Egin dut.

Euskaltzaindia eta Eusko Jaurlaritza Arabako Foru Aldundia, Bizkaiko Foru Aldundia, eta Gipuzkoako Foru Aldundia dira finantzatzen dituen erakunde publikoak. Euskara zaindu, aztertu, zabaldu, batu eta hobetzea

helburu duen akademia ofizialak dira.

1919.an soru zuten Oñatin Bizkaia, Nafarroa, Gipuzkoan eta Arabaren aldundien artean.

Euskara hizkuntzaren arazoak bideratuko zituen.Hasierako arazoen artean euskara batuarena

zuen.Arantzazun egin zen bileran

euskara batua sortzeko bideari ekin zioten eta hizkuntza idatziari buruz arauak eta erabakiak hartu zituzten: idazkera, joskera, jokabidea,

aditza eta hiztegia.

Euskara batua Euskaltzaindiak proposatutako euskara eredu batua da.

1968ko urriaren 3tik 5era Euskaltzaindiak Arantzazuko Batzarrean

Euskalkien artean elkar ulertzearen arazoak gainditzeko eta hainbat alorretan hizkuntza arautu

baten beharrari erantzuteko1964an, Baionan euskaltzale talde batek Euskal

Idazkaritza sortu zuen.gizarte-taldeen babesa bilatu zuen: EAJ, ETA, Enbata

eta Eliza.

1964ko urrian, Idazkaritzak batzar ireki baterako deialdia egin zien Euskal Herriko idazle eta irakasleei haien iritziak

entzuteko. Urtebete geroago, txosten bat plazaratu zen hartutako erabakiekin. Txostenak hiru atal zituen: Ortografia,

deklinabidea eta aditza. Dokumentuak amaieran “h” letraz idatzi beharreko hitzen zerrenda.

1968an idazle talde batek Ermuko Zina izenpetu zuen, euskara batuaren alde eta , ondoren, Biltzarrean akademiak euskara batzeko lehen arau-multzoak

finkatu zituen,erabil beharreko ortografia, morfologia, deklinabidea

eta neologismoak.Gipuzkeraren aditza eta erdialdeko euskalkietako

aldaerak hartu ziren oinarritzat.

Urtez urte Euskaltzaindia euskararen alorrei buruzko arauak eta gomendioak kaleratuz doa.

Gaur egun, oso sustraiturik dago, hezkuntzan, hedabideetan eta administrazioan erabiltzen den

euskara bihurtu da.

Literaturan ere ezin bestekoa izan da azken hamarkadetan, horrek ahalbidetu baitu idazleek egindako ekoizpen handia.

Hirietako hainbat euskaldunek, euskara batua ama-hizkuntzatzat ikasi du.

KRITIKAK:Ipar Euskal Herriko eremu askotan euskara

estandarra ez da behar bezala ezagutzera eman, eta horren arrazoietako bat erakunde publikoen gogo

falta izan daiteke.Zuberoan, herrialdearen urruntasun administratibo eta linguistikoagatik, denboran eta gizartean sustrai sakonak dituen zubereraren forma literarioa lantzen da, nahiz eta hango euskaltzale gehienek euskara

batua beharrezko tresna dela ulertu.Bereziki bizkaieraren eremuan, euskara

batuarenganako jarrera kritikoak indartsu eta luze iraun izan du. Herri batzuetan bi ikastola eta bi

euskaltegi izatera iritsi ziren.