Étude des dialectes romans ou patois de la BASSE...

194
Institut d'estudis occitans de París Documents per l'estudi de la lenga occitana N°18 François MALVAL Étude des dialectes romans ou patois de la BASSE-AUVERGNE Edicion originala : Vigot, 1877 - Document dins lo maine public numerizat per archive.org

Transcript of Étude des dialectes romans ou patois de la BASSE...

Page 1: Étude des dialectes romans ou patois de la BASSE …ieoparis.free.fr/delo/Fran%e7ois%20MALVAL%20-%20%c... · Étude des dialectes romans ou patois de la ... Document dins lo maine

Institut d'estudis occitans de ParísDocuments per l'estudi de la lenga occitana

N°18

François MALVAL

Étude des dialectes romans ou patois de la

BASSE-AUVERGNE

Edicion originala : Vigot, 1877-

Document dins lo maine public numerizat per archive.org

Page 2: Étude des dialectes romans ou patois de la BASSE …ieoparis.free.fr/delo/Fran%e7ois%20MALVAL%20-%20%c... · Étude des dialectes romans ou patois de la ... Document dins lo maine

Documents per l'estudi de la lenga occitana

Daus libres de basa numerizats e betats a dispausicion sus un site unique.

Des ouvrages fondamentaux numérisés et mis à disposition sur un site unique.

Mesa en linha per :IEO París

http://ieoparis.free.fr

Page 3: Étude des dialectes romans ou patois de la BASSE …ieoparis.free.fr/delo/Fran%e7ois%20MALVAL%20-%20%c... · Étude des dialectes romans ou patois de la ... Document dins lo maine

ETUDE

DESDIALECTE

ROMANS

OU

PATOIS

DE

LABASSE-AUVERGNE

PAU

M.

F.MALVAL

ANCIEN

CHEF

DE

DIVISION

ALA

PRÉFECTURE

DU

PUY-DE-DOME,

MEMBRE

DE

l'ACADKMIE

DE

CLKRMOÎIT

BT

DE

LA

SOCIETE

DES

SCIENCES,

LETTRES

ET

ARTS

DE

NICE

(AU'ES-MARITIMES

)

-^&>'**^-*-

|(î)b^0^i5_

CLERMONT-FERRAND

I6

S-^

'

IMPRIMERIE

TYPOGRAPHIQUE

DE

A.

VIGOT,

RUE

DE

LA

TREILLE,

14.

1877

Page 4: Étude des dialectes romans ou patois de la BASSE …ieoparis.free.fr/delo/Fran%e7ois%20MALVAL%20-%20%c... · Étude des dialectes romans ou patois de la ... Document dins lo maine

TABLEDESABRÉVIATIONS.

Pr.oupro.

signifient

:prononcez.

rtw^

Page 5: Étude des dialectes romans ou patois de la BASSE …ieoparis.free.fr/delo/Fran%e7ois%20MALVAL%20-%20%c... · Étude des dialectes romans ou patois de la ... Document dins lo maine

PRÉFACE

Plusieurs

historiens

grecs

et

latins,

entre

autres,

Strabon,

Polybe,

Pline,

Justin,

Tite-Live,nousont

transmis

les

laits

et

gestes

des

Gaulois

depuis

les

temps

historiques.

Tite-Live,

notamment,

nous

apprend

que

l'an599

avant

notre

ère,

l'an

154

deRome,

la

jeunesse

belliqueuse

du

centre

de

la

(jaule

transalpine

s'élant

réunie

sous

son

chefnommé

Bellevovèse,

franchit

les

Alpes

et

alla

s'établir

dans

lescontréesde

l'Italieque

lesRomains

appelèrent,

depuis,

laGaule

cisalpine.

Ces

historiensont

pris

lesoinde

nous

citer

lesnoms

des

tribus

d'oùpartirentcesémîgrantsaunombre

de500,000combattants,emmenant

aveceux

leurs

femmes,

leursenfants

etleurs

bestiaux.

C'étaient,

dit

Tite-Live,

des

Arvcrties,

des

Bituriges,

des

Lémovices

et

plusieurg

autres

peuplades

du

Centre

etde

l'Estde

laGaule.

D'après

cesmémos

historiens

anciens,

dont

la

véracité

estaffirmée

par

des

historiensmodernes,

tels

queAmédée

Thierry,

et

l'historien

italiendes

pluscompétents,

M.

B.

Biondelli,

les

tribus

gauloises

se

fixèrent

dans

iaLombardie,

lePiémont,

laVénéiie

et

l'Emilie,où

elle:J

apportèrentleursmœurs

etleurs

dialectesceltiques,

etoù

leursdescendantshab

teatencore.

On

doitdonc

s'attendre

àrencontrerdans

les

dialectes

actuelsde

ces

provincesun

grand

nombre

de

rootsgauloisintroduitsparleursnouveaux

habitantsgaulois-celtiques.

Le

tableausynoptiqueetcomparatifqui

suit,vientconfirmerincontestablement

lavéracitédeshistoriens

anciens

etmodernessur

des

faits

etgestesmémorables

des

Auvergnats

àune

époque

bienreculée,mais

ila

aussi,

etparticulièrementpour

but,deconstaterque

lesAuvergnats-Celtessontréellement,pour

lioe

Page 6: Étude des dialectes romans ou patois de la BASSE …ieoparis.free.fr/delo/Fran%e7ois%20MALVAL%20-%20%c... · Étude des dialectes romans ou patois de la ... Document dins lo maine

—6—

bonne

partdu

Boins,

lesancêtres

des"Piémonlais;

que

lePiémont

s'élant

gardé

pendant

des

sièclesà

l'abrides

civilisations

exagérées

de

l'Italieet

de

la

Provence,

qui

l'entouraient

àl'ouest

et

au

midi,

a

conservé

pluspur

qu'en

Auvergne

même,

son

dialecte

celtique-auvergnat;

que,

par

conséquent,

les

personnes

quiveulent

écrireenproseou

enversauvergnats,

doivent

étudieretprendre

tout

particulière-

mentpourguide

ledialecte

actueldu

Piémont,oùsubsistentencoreaujourd'hui,ennombre

considérable,

desmotsà

la

formationdesquels

legénieceltiqueadominé.

On

estbienforcédereconnaître

cetteinnuencerelativementau

langage

d'abord,

lorsqu'on

remarque

qu'une

partieconsidérabledemotspiémonlais,

3,000environ,

setrouventdans

le

dialecteauvergnat,avec

lamême

orthographe,

lamême

prononciationquedans

le

piémonlais.En

outre,

quelques

singularités

remarquablesdémontrent,

sansaucundoute,que

legéniede

lalangueceltiquedesAuvergnatsagrandement

inQué

sur

la

constitutiondulangage

actueldes

Piémonlais.En

effet,

lacommunauté

de

race

entraîne

lacommunauté

delangage.

D'autre

part,quand

on

aquelque

peu

fréquenté

des

Piémonlais,

on

aété

bientôt

frappédeleur

ressemblanceavec

lesAuvergnats

sous

le

rapportde

la

constitution

physique,

du

caractère,

desmœurs

etdesinclinations

naturelles.On

estproraptementconvaincu

qu'ilsontdusanggauloisdans

lesveines.

Pourmettre

lelecteurétrangeràmême

de

lirecorrectement

le

dialecte

piémontais,

jedonne

ci-aprèsquelques

avis

tiresd'auteurspiémontais

sur

laprononciation

desvoyellesdans

ce

dialecte.

Je

serai

très-obligéauxpersonnes

quiremarqueront

desfautesdans

ledialecteauvergnat,deme

lessignaler.J'en

prendraibonnenotepoui-

la

2*édition.

Page 7: Étude des dialectes romans ou patois de la BASSE …ieoparis.free.fr/delo/Fran%e7ois%20MALVAL%20-%20%c... · Étude des dialectes romans ou patois de la ... Document dins lo maine

PRONONCIATION

des

voyelles

en

piémontais,de

ladiphtongueEU,

etde

la.consonneN

ouNSUSLIGNÉEOUSOUSLIGNÉE.

INFLUENCE

de

la

consonne

//placéeaprèsunCouun

G,

soitdans

l'intérieurd'unmot

soita

la

FIN

;influencedesaccents,delaCEDILLEET

DU

TRÉMA.

ACCENTS

Accentaigu.

Accentgrave.

DiphtongueEU

NouW

L'accentaigu

(')seposesur

toutes

lesvoyelles

desmots

tronqués,

telsque

giornâ

(journée)

;mente

(métier)

;resti(vêtir)

;acasô(acajou)

;vii^tû

;et

sur

les

monosyllabesquipourraientcauserquelqueambiguïté.

Lesvoyellesmarquéesd'unaccentgrave

seprononcenten

appuyantunpeu

dessuseten

faisantdominerdavantage

la

voix

sur

ces

voyellescomme

dans

laver

(lèvre);

sabèr

(sabre);

cèrt

(certain);fer

(fèr)

;becà

(becquée);

pnpà

(père,papa);

leàL

(loyal);

bcch(grand-père);

arsavci[puer,

avoir

de

l'odeur);

arsensé

(rincer);

oboè

(haut-bois)

.pajè

(palier,

subts

);

foet

(fouet);

sïsêl

(ciseau)

;ojntT

(amer).

LediphtongueEÏT,surlaT:elIeonposeun

traithorizontalembrassant

lesdeux

voyelles,ouun

courttraitsurchacune,équivautMadiphtonguefrançaiseEU

et

seprononcedemôme,comme

dans

lesmo's

françaisfeu,malheureux

qui

s'é-

criventen

piémonlais

feu,malheureus.

Le

trait(-)

placésurunN

ousousunN

avertitqu'il

faut

luidonnerunson

iiam,dis«ntlesauteurs,c'est-à-direquelesondecettelettredoitseperdredansla

bouche.

Ilfautavoirentendusouventde

labouche

des

Picmontais,

prononcer

Page 8: Étude des dialectes romans ou patois de la BASSE …ieoparis.free.fr/delo/Fran%e7ois%20MALVAL%20-%20%c... · Étude des dialectes romans ou patois de la ... Document dins lo maine

lesmois:

barona,

ciisina,

lana,smana,

pèna,

spina,

bona,

cuna,

(baronne,

cuisiné,

laine,semaine,

peine,

épine,bonne,berceau)pour

saisircettepronon-

ciation

très

difficile.Elleestinconnuedans

lefrançaisetmême

dans

le

patois

auvergnat;

ce

n'estpasnon

plus

l'nespagnol.

Je

dois

dire,

toutefois,

qu'en

seraitbien

compris

dos

piémonlais,

lorsmême

qu'ondonnerait

àcettecon-

sonne

le

sonhabituelde

cette

lettrenen

français.

Doublesconsonnes

etCHGU

.^It^'f]^iTT

^",^'piémontais

n'est^utrechosequ'unC

que

l'ad-

jonctionde

la

lettreH

renddurmême

deyant

lesvoyellesE

eti.

Ainsi

lemot

chepronom

relatif(latinqui,guœ,

quod)

seprononce

ké;

etchi,

quireprésente

lelatinquis,

seprononce

là.Quand

cesdeuxmofs

doivent

seposerdevantun

motcommençant

parune

voyelle,

ilsperdentleur

voyelle

eou

i,etcettesup-

pression

doit

êtreindiquéeparuneapostrophe,commedansch\

^

Au

sujet

dei'empLidecelte

lettreajoutée

àunC

ouunG

en

pwiiiontais

ainsiqu'en

italien,

nousnousbornerons

àdireaprès

lesnombreuses

recherches

quenousavons

faites,que

dans

toutes

leslangues

apportéesd'OrientenEu-

ropepar

lesCeltes-Gaulois,

lesGallois,

lesGaëls,

les

Slaves,

lesGermains,

cette

lettreH,

placée

soitdans

lecorpsdumot,

soità

la

fin,ne

s'ytrouve

quepour

avertir

qu'il

faut

aspirerfortement

lavoyellequi

laprécède

D'autres

expli-

cationsnous

entraîneraienttrop

loin

(V.

Bopp,

grammairecomparée).Nous

ajouteronsque

lepiémontaisn'aadmisqu'auneépoquerelativementmoderne

la

doubleconsonne

cliet/yApar

l'influence

pressante

de

lalangue

italienne.En

LeKrc

11

Page 9: Étude des dialectes romans ou patois de la BASSE …ieoparis.free.fr/delo/Fran%e7ois%20MALVAL%20-%20%c... · Étude des dialectes romans ou patois de la ... Document dins lo maine

—9—

effet,unouvrageimpriméeu

1492,

àTurin,

constate

qu'on

employait

alors

que

etquipourpronoms

relatifs.

Ces

explicationss'appliquent

àladoubleconsonne

(jhcomme

àch.

La

prononciationdel'Anon

accentué,

qui

estaucoTimencemont

oudans

le

Voy<;llnA

corpsdesmots,

estlamêmeque

celleque

luidonnent

laplupartdeslaugues.En

unmot,

c'est

laprononciationdel'A

français,

italien,espagnol,

et

autérieure-

ment

àceslanguesmodernes,

laprononciation

de

l'Adu

latin,du

ccllique,

du

sanscrit,

etc.

L'A,

désinencedessubslantifset

adjectifsféminins,

seprononcecomme

l'A

français

bref.

Ala

findes

participesverbaux

etdes

participespassés

ilportetoujours

l'accentgrave

et

n'estjamaissuivid'unTcommedans

lesparticipe^dequelques

dialectesprovençauxoulanguedociens,l'Aa

lesontrès-prononcédeVa

français

surmonté

de

l'accent

circonflexe.

Cet

accent

est

mis

pour

rappeler

l'accent

toniqueousondominantdumot,que

les

latinsfaisaientpeser

surcet

Adesparticipesseterminantpar

âtus,

ùla,

ât'im.

Ilen

estdemême

pour

l'ade

latroisièmepersonnedu

singulierdes

futurs

desverbespiémontaisvenusdesverbes

latinsde

lapremière

conjugaison,

qui

doitrecevoirl'accentgrave,

etpourquelques

adjectifs

telsqueesàt

(exact)

qui

nesontréellementque

desparticipesayantconservé

leT

latin.

L'Ades

adjectifs

etsubstantifsseterminantpar

àl,comme

formai,

général,

Page 10: Étude des dialectes romans ou patois de la BASSE …ieoparis.free.fr/delo/Fran%e7ois%20MALVAL%20-%20%c... · Étude des dialectes romans ou patois de la ... Document dins lo maine

—10—

crwô',

latéral,

fiscal,

capital,camàl,

natal,pestai,

elc,

etc.,

doit

assi

rece-

voirunaccentgrave.

C'estdans

leinèraebutque

l'adésinencedessubstanlifspiémontais

tirésdes

substantifs

latinsaucas

accusatif,comme

verilà,bontà,pietà,qualvà,

etc,

etc.,

sontsurmontésd'un

accent

grave,

ces

substantifsayant

ététirésdet'mfà/em,

bonitàtem,

pietàiem,qualitàtcm.

C'estencorepour

lamême

raisonque

Vu

de

TÎrtùprendun

accentaigu

parce

qu'ilaété

prisde

virtutem.

Voyelle

1^

Dans

igdialectepiémontais

ily

atroissortesd'e:

i"

Teordinaire

nonaccentué

nimarqué

d'aucun

signe

quelconque,

qui

est

ditferméou

étroit

etseprononcecomme

Ve

fermédu

françaisaccentuéd'un

acceni

aigu.

C'estpnunmotYeordinairedu

latin.

2"

L'«

cédillequi

doitseprononcer

très-muet,comme

dans

messa,

blessa,

contessa,

rema,

teme,

crede,

etc.,

etc.

3"L'couvert[apertoolargo)disentlesitaliens,sur

lequel

leslexicographeset

autres,posent

un

trémaou

un

accent

grave,

etqui

se

prononcecomme

ouvertfrançais.Ex:

Icraou

tèra.

En

outre,

\'e,mêmedépourvu

d'accentseprononce

très-ouvert,quand

il

est

.suivid'un

rdans

lamôme

syllabe

Ex

:fnfëni,mvërnou

infèni,invèrn.

^^y^^^^

^L'ipiémontais,nonaccentué,

seprononcecomme

\'idu

français.Lorsqu'ilest

terminaison

d'infinitifs

qui

ont

été

tirés

d'infinitifs

deverbes

latinsen

ire

comme

fer)

,deferire,nuirl,àcnulrire,parti,àepartiri,parturl,ûeparturire,ou

Page 11: Étude des dialectes romans ou patois de la BASSE …ieoparis.free.fr/delo/Fran%e7ois%20MALVAL%20-%20%c... · Étude des dialectes romans ou patois de la ... Document dins lo maine

—11—

deverbesfrançais

tirésdu

latin,comme

niantenîdu

françaismaintenir

cet1

tinaldoitrecevoir

un

accent

grave

selon

quelques

écrivains,

un

accent

aigu

selon

d'autres,pour

lemaintiende

l'accenttoniqueque

leslatins

faisaient

{)eser

surcette

voyelle.

Pour

lemcme

motif,

quelijaessubstantifsou

adjectifsprovenant

du

latin,

commemari

(époux),venudemariius;mari

(mauvais),venu

dubas-latin

ma-

ritîo;

fi,venudeficHs;panil,venu

depanicum;

ri,venude

rivus,

etc.,etc.,doi-

vent

recevoir

l'accentgrave

ou

aigu.L'unou

l'autrede

ces

accents

doitfaire

donneràcetI

lesonprolongéqu'onattribueenfrançaisà

l'Idans

lemot

épître.

Quelquesadverbes,

telsque

II,

(là),

si,

(ici)prennent

aussil'accentgraveou

aigu.Lorsque

1'*estplacédevantun

juouunn,

ilseprononcecommeen

latin,

en

italien,en

espagnol,enentraînantavec

lui

laconsonnecomme

sion

pro-

nonçaitimeou

ine.

Ily

adeux

sortesd'O

dans

le

dialectepiémontaîs

:

Voyclîoo

1"L'Omarquéd'untrémaqui

seprononceouvertcommedans

lesmotsfran-

çaistrop,botte,qui,ensupposant

cetO

ferméou

àson

étroit,seprononceraient

troup,

boutte^

t^L'Ononaccentué

nimarquéd'un

tréma,qui

s'appelleenpiémontaisétroit

oufermé,

seprononcecomme

ladiphtonguefrançaiseOU,comme

IO

de

lalan-

gueromaneancienne,Voordinaireduvieux

provençal

etdu

vieux

français.

Page 12: Étude des dialectes romans ou patois de la BASSE …ieoparis.free.fr/delo/Fran%e7ois%20MALVAL%20-%20%c... · Étude des dialectes romans ou patois de la ... Document dins lo maine

—12

Quelquespreuvesme

semblent

icinécessairesau

sujetde

cetO

ordinairedu

Tieux

français

etdu

vieuxprovençal

seprononçantOU.

Dans

leslangues

latine,espagnole,

italienne

etallemande,

lesonOU

estre,

présentépar

lalettreO

nonaccentuée.

Dans

lalangueprovençaleanciennenéo

de

lalangueromane

primitive,

cesond'OU

aétéreprésentéparlalettreO

non

accentuée,

etencoreaujourd'huil'OordinaireduprovençalactuelseprononcOU

dans

lesmots

un

usageabsurde

toutmoderne

n'«pasjugédevoir

lerem-

placerpar

laridiculediphtongueOOU

(V.

legrand

dictionnaireprovençaldn

docteurHonorât

etd'autres).Le

françaismoderne

^euln'apasde

caractère

de

Toyelle,

quireprésente

lesonOU;

ilfautqu'ilaitrecoursaune

diphtonguepour

1exprimer.

oi

"

Cependant

le

vie.ix

français,du

xiF

auxvF

siècles,

celui

de

l'historien

Ville-Hardom,

dospoètesKoberldeReims,

Huelles-Pioncelles,

GilbertdeBer-

neville

Hebers,

Rulebœuf,Thibaud

de

Mailly,HuguesdeBercy,

Philippede

Viiry,

Bonaventure

Desperriez,

employait

l'O

simple

ordinairenonmarqué

daucun

signe

pour

caractère

spécial

représentant

le

sonOU.

Citons

pour

exemple

lesmotssuivantsqu'ontrouvedans

lesauteurs

citésetdansungrand

nombre

dautres

:

Coronepourcouronne.

Vospour

vous.

Cortpour

court.

oïrpour

ouïr.

Page 13: Étude des dialectes romans ou patois de la BASSE …ieoparis.free.fr/delo/Fran%e7ois%20MALVAL%20-%20%c... · Étude des dialectes romans ou patois de la ... Document dins lo maine

{3—

Golepourgoulte,

Morirpourmourir.

Movoirpourmouvoir.

Povoirpour

pouvoir,

Soffrirpour

souffrir.

Tornerpour.relourner.

Troverpour

trouver.

Voloirpourvouloir.

Solagernsntpoursoulagement.

Loengepourlouange.

Loerpour

louer.

Assopirpourassoupir.

Amor

pouramour.

Proessepour

prouesse.

Secossepour

secousse.

Coireispour

courroies.

Miroërpourmirouër.

Amoureuspouramoureux.

Doleurpour

douleur.

Copeaupourcoupeau.

LettreU

Cetusage

aduréjusqu'à

la

finduxv«

siècle

puisqu'on

le

rencontre

encore

dans

lesœuvresdu

roiRené.Etencoredenosjoursmêmes,malgré

lespronon-

ciations

indiquées

par

les

dictionnaires

modernes

français,

le

vulgaire

ne

prononce-l-ii

pas

rémoulade

pour

remolade,

louin

pour

loin,louintain

pour

lointain,

Louare

pour

Loire,Rouanne

pour

Roanne,

mouane

pour

moine,

mouarepourmoire.

Pour

abréger,

disons

qu'ilyabien

des

raisonsdeprésumerque

lesond'OU,

attribuéà

l'Oordinairenous

aétéapporté

de

l'Orientpar

lesCollesqui

l'ont

laisséenGaule

etenPiémontoù

ilestresté

jusiju'àcejour.

LesPiémontais,

quisontde

racegauloise,

lesFrançais

etnotamment

lesAu-

Page 14: Étude des dialectes romans ou patois de la BASSE …ieoparis.free.fr/delo/Fran%e7ois%20MALVAL%20-%20%c... · Étude des dialectes romans ou patois de la ... Document dins lo maine

—14—

veignats,ontconservéjusqu'àprésent

laprononciationaiguc,gauloise,oumieux

celtique.àlavoyelleU,contrairemenlauxusagesdesautrespeuplesdel'Europe

occidentale,qui

laprononcentOU.

Ilnepeuts'éleveraucundoutesurl'origineet

la

prononciation

actuellede

cette

voyelle,caron

latrouvedans

le

sanscritet

dans

legaulois,accentuéed'un

accentgraveou

aigu,

etemployéecomme

dési-

nence

d'accusatif.

D'autre

part,

laconservationdusonactueldececaractèredanstoute

laGaule,

dans

lespays

slaves,

dans

tous

les

dialectesde

lalangueromane

et

dans

la

langue

française

ancienne,

prouve

incontestablementque

ce

son

et

lalettre

même

qui

leporteont

été

importés

dans

laGaulepar

les

Celtes,sespremiers

enyabisseursvenusdel'Inde

LesAllemands,

ilestyrai,connaissentnotreU,

mais

ilsne

s'enserventque

ires-rarement.

C'estune

exception

dans

leirlangue

qu'ilsindiquentpar

un

trémasur

ce:

m,ouenajoutantun

lasuite

de

l'ue,lorsqueceltelettredoit

prendre

lesondel'ù

français.

Nousavons

ditque

lesItaliensprononçaient

la

lettreUcomme

ladiphtongue

OU.

Toulelois,nousdevons

signalerquelques

raresexceptions,commedans

1s

mots

ialienspiù

etviriù

Mais

ces

raresexceptionsnemodifient

pas

larègle

générale^

LegrammairienitalienYeneroni,

àilqnelesPiémontaisetlesMilanaù

[enpartiede

race

gauloise]prononcentVVcomme

lesFrançais.

Cellepronon-

Page 15: Étude des dialectes romans ou patois de la BASSE …ieoparis.free.fr/delo/Fran%e7ois%20MALVAL%20-%20%c... · Étude des dialectes romans ou patois de la ... Document dins lo maine

—15—

dation,

dil-il,(stvicieuse

etcontraireau

bonusagede

lalangue

italienne,

telle

qu'on

laparleàFlorence

etàRome.

LeUrc

IL'Ipiémontais

représente,

en

outre,

l'article

masculin

pluriel

du

français

(les).

Ilestaussi

lepronom

personnelJE,comme

on

leToitdans

lesexemples

suivants

:iliber,

leslivres

;i

lodi.Je

loue.Mais

ilfautne

pas

oublierque

cet

Iseremplaceparun

J'apostrophéquand

lemotqui

suitcommence

par

une

voyellecomme

dans

lesphrasessuivantes

:J'amis,fodio,

lesamis,

je

hais;

jondo

vedej'amis,je

vaisvoirmesamis.

/ou

ijestunpronom

démonstratifdu

troisième

cas

singulier

et

pluriel

et

duquatrième

cas

plurieldesdeux

genres,

qui

se

rend

en

latinpar

i//*,

illis,

illos;en

français

lui,

leur,

les.

/ouy

estaussiunadverbede

lieu,

latin

ibi,français,

yj

ijandarai,

j'y

irai.

Lettrée

Laconsonne

cse

prqtio'cedurequand

elleestdevant

un

a,un

o,un

uou

un

h.Quand

elleestdevantun

eouun

i,saprononciation

est

cellede

tcheou

de

fc/i!selon

laprononciationauvergnatedesmots

c/iaya'i,chabra

quidoivent

seprononcertclmveau;

tcliabra.

c'est

aussi

laprononciationdesAnglaispour

le

mot

cliurch,ég

ise

eChichester,nom

pr

prede

ville;child,enfant,

etc.,

etc.

La

syllabe

en,

soitseule,

soitdans

lecorps

des

mots,

doit

toujours

se

prononcer

cln,jamaisancomme

en

français.

Le

J,dans

lepiémontais

etl'auvergnat,

remplace

le

plus

souvent

l'y

grec

français,tenant

lieudedeux

iietseprononcedemême.

Page 16: Étude des dialectes romans ou patois de la BASSE …ieoparis.free.fr/delo/Fran%e7ois%20MALVAL%20-%20%c... · Étude des dialectes romans ou patois de la ... Document dins lo maine

AVANT-PROPOS

jV,

B,—

Ledialeclepicmonlais

àétécompilésur

ladeuxième

éditiondu

vocabulairede

Zalli,rerue

et

enrichiedenouveaux

mots

par

les

soinsd'uneSociétécomposéedeprofesseursde

collèges,

de

notaires,

decurés

etvicaires,degénérauxdel'armée,

de

conseillersdecours,de

banquiers,de

docteurs

en

droit

et

enmédecine,desecrétairesdessénats

etavocats,de

jardiniersde

Sa

Majesté,dechanceliers,

d'architec'es,

manufacturiers,abbés

etgardiensdecommunautés

religieuses,de

receveursgénéraux

des

finances

et

di-

recteursdesdomaines,d'intendantsetdocommissairesdesguerres,degéomètres,d'évêques

etarchevêques,

de

vétérinaires,decommandeurs

d'ordres,

directeursdescontributions,decomtes

etchevaliers,d'employés

supérieursdes

finances,dechanoines,demairesdecommunes,

d'archivistesetdéjuges

ail

noiul>i*ode

ISO.

Page 17: Étude des dialectes romans ou patois de la BASSE …ieoparis.free.fr/delo/Fran%e7ois%20MALVAL%20-%20%c... · Étude des dialectes romans ou patois de la ... Document dins lo maine

TABLEAU

COMPARATIF

DeMotsdu

dialecteRoman

Piémontiis

etdesmatsanaloguesdu

dialecteRoman

Auvergnat

(Basse-Auvargae)

.

A.

FRANÇAIS.

A,

pronom

personnel

qui

indique

la

3cpersonnedusingulier

etdu

plu-

rieldesverbes

://,

elle,

ils,

elles,du

latin':

ille,

itla,

illud,////,y^^/''^^^

En

piémontais,

ce

pronomA

est

souvent

conjointàun

substantif

;c'est

UHpléonasme,maisunpléonasme

très-

permis

par

l'usage,comme

dans

les

phrasesci-conlre

représentéespar

les

phrases

françaisesci-après

:

II

étudie

trop

;elle

brode

très-

bien

;ces

deux

frères

s'entr'aiment:

les

truffessontprécieuses.

PIKMONTAIS.

A(latin

:ille,

illa,illud).

AUVERGNAT.

A.

Chiel

asludia

trop

;Chiia

atravaja

ben

d'

pont;

sli

doi

fratej

as'vèulo

bon

:le

lrif»>leason

presiose.

Al'esttidii

Irôp

;Va

{iti)

lin

btùda

bien

;quèui

doux/niri

s'amon

bien

;

\las

Iru/a-s

sonirèiciotisn-s.

Page 18: Étude des dialectes romans ou patois de la BASSE …ieoparis.free.fr/delo/Fran%e7ois%20MALVAL%20-%20%c... · Étude des dialectes romans ou patois de la ... Document dins lo maine

~18

FRANÇAIS.

Aarl.

sing.

signedu

dalif

sing.

l'école,

àlable,

<il'horame,

àla

femme.

AUX

arl.m.

pi.du

3*cas

:auxlourds

ou

étourdis,

aux

fous,

aux

oncles,

auxhommes.

AUX

arl.

f.

pi.:è(re

aux

(roussesde

quelqu'un.

Va-t-en

à(ous

les

diab'es.

AU

arl.m.

et

f.,

arl.comp.du

3<cas

ou

dalifsing.

f.;à

labarbe,à

la

file,

àla

fin,à

la

grosse,

àlalongueà

la

main,

àlapapa,

kla

porle,

àla

sourdine.

AU

coûl,

au

détail,

aujourd'hui,au

jour

fixe,

a'.idouble,

hdos,

àpoil

au-dessus,

au-dessous,

àl'excès,au

lendemain,

àl'envers,prendre

au

mol,au

soleil,au

pair,au

niveau,

au

nel,à

l'ombre.

PIEMONTAIS.

A,

al,

ala

scola

,a

la

lavola,

al'om,

aladona.

Ai,

aj,

ai

lord,

ai

mal,

ai

barba,

aj

oraini.L'ts'échangeparunj

devant

vanlunmol

quicommence

parune

voyelle.

Esse

ale

Irossed'un.

Va

alemascfie

AL

masc,ALA

fém.:

àlabarba,

a

la

fila,a

la

fin,a

lagrossolana,

ala

longa,

alaman,

alapapala,

ala

porta,

alasordina.

-^^

^'4

AL

masc.

:al

cost,

al

délai,aldid'an-

cheui,

al

di

fis,

aldobi,

al

doss,

al

dsor

dsora,

al'ecès,

al'endiman,

al'inverss,

pié

al

mot,

al

sol,

al

par,

al

net,

al

nivel,al'ombra.

AUVERGNAT.

AVeicola,

ala

Icuda,

alafenna,

aVome.

Au-s

lordaU'ds,au-s

fon-s,

au-.<ieian-

cle-s''uu-s

omet.

Alas

Iroussa-sdecaucun

(ou)d'un.

Val

aton

sleu

(ou)

lu

diablcîs.

Alabarba,a

la

fda,

ala

fin,

ala

groussèira,pr.

alagroucheira,a

la

ilonga,

alapapa,

alasourdina.

i An

coust,au

dèilaje,undgiou

d'anciii,

adgiou

fiss,au

double,a

doss,

au

dcssoubre,au

dessous,a

Vcssôs,

au

l'endema.

aleinvers,

preindrc

au

mot,au

solci,

au

parèi,au

nitet,

au

nel,aVoumbra.

Page 19: Étude des dialectes romans ou patois de la BASSE …ieoparis.free.fr/delo/Fran%e7ois%20MALVAL%20-%20%c... · Étude des dialectes romans ou patois de la ... Document dins lo maine

—19—

FRANÇAIS.

A,

préposition,sertàindiquerun

lieu;

ildemeureàLyon,

ilva

àllomc.

Tlindique

la

position

nnain

droite,

àmaingauche,à

ladroite,à

lagau-

che,du

côté

droit,du

côtégauche.

11indique

l'altitudeet

le

geste

:àge-

noux,

àbrasouverts.

Ilindique

letemps

luidi,àheure

fixe.

Ilindique

la

distance

,l'espace

:d'ici

àcent

ans.

Ilindique

laqualité

:étoffe

àpoil.

II

indique

la

quantité

:la

dépense

monte

àcent

écus.

IIindique

la

valeur,

le

prix

:du

vin

àdixsous

lepot.

Aindique

lamode,

la

manière

la

manièredescourtisans.

Ilsvontun

àun,deuxàdeux,

troisà

trois,quatreà

quatre.

Alapiémontaise,

àla

française.

PIKMONTAIS.

AstaaLion,

ava

aRoma.

Aman

drila,aman

sinistra.

Agenoj

per

tëra,abras

duvert.

Ames(ii,

aora

fissa.

Da

si"asentani.

Slolaa

poèl.

La

speisaamontaa

sentscu;

Delvinadès

sold

'1bocal.

Alamoda

d'ia

cort.

Avanaun

aun,

adoî

adoi,a

Irea

tre,a

quatr'a

quatr'.

Alapiemouleisa,a

la

franceisa.

AUVERGNAT.

Resta

[ou)

domoura

aLioun,

va

a

Rouma.

Ama

dreila,

ama

gaulcha,

àta

dreicha,

alagaulcha,d'au

couslà

oucoula

dreil,d'aucoustagautche*

Adgenoupar

tiara,a

brasdubei'L

Ameidia,aaura

fissa.

D'eitchecentans.

Eiloffaa

poèil.

La

dépensamontaa

cent

escu-ts,

Dau

viadciseu

lepot.

Alamoda

de

lacour.

'

Ivanun

aun,

ivandoua

c'ou,

ivait

Ireia

Irei,quatrea

quatre.

Alapiemonlaisa,a

lafranseisa.

Page 20: Étude des dialectes romans ou patois de la BASSE …ieoparis.free.fr/delo/Fran%e7ois%20MALVAL%20-%20%c... · Étude des dialectes romans ou patois de la ... Document dins lo maine

—20—

.

FRANÇAIS.

Aindique

lemotif,

lemoyen,

la

fin

:

àma

requête,moulinà

bras,mou-

linàcheval.

Aindiquel'appartcrance

:cen'estpas

ànousàvidervosdKférenls.

Aindique

ladisposition

:il

est

dans

lecasde

se

fairejus'ice,de

seven-

ger.

Aindique

lerapport,

laproposition

:

ceque

un

estàdeux,

deux

sont

ft

quatre.

Aindique

laprésence

sabarbe,

en

saprésence,en

dépitde

lui.

Ily

a,

en

outre,beaucoup

d'autres

Zaliipour

lesconnaître.

Abondance.

Abandonné,

ée.

Abandonner,

quitter.

Abandonner,

faire

la

croix.

Abcès.

PIEMONTAIS.

Amia

arcesia,mulin

abras,

mulin

acaval.

Astanen

anoi

acomodc

le

voslre

diferense.

Ai'é

alcas

afesse

guistissia

de

soe

man.

Coina

l'èun

adoiason

doia

quatre:

AUVEKG.VAT.

Ama

requesla,mouli-na

bras,

mou-

lina

Ichavau.

Cou

n'eipas

anaulrd

aaccoumoudà

voiradi/ereinsa.

hi

hecapableds

sn

dgiulissa

fèr

sama.

Couma

ciun

adou,duu

son

a(juafre.

Asoa

barba,

asapresenssa.

manièresde

direqai

seforment

avec

la

préposition

A,

vle

dictionnaire

de

Asa

barba,

en

sa

fvcsensa

oi

deipi

de

se.

Abondanssa.

.Abondança.

Abandonà,

ada,

pr.abandonna,

ada.

\Abandonna,

ada.

Abau'Joné,

pr.

abandonné.

\Abandonà,

pr.abandonna.

—Fè

lacros,

pr.crous.

—Fâ

lacrous.

AposletBa.pr.6jwus<cma.

\Aposiema,

pr.apousteima.

Page 21: Étude des dialectes romans ou patois de la BASSE …ieoparis.free.fr/delo/Fran%e7ois%20MALVAL%20-%20%c... · Étude des dialectes romans ou patois de la ... Document dins lo maine

—21—

FRANÇAIS.

Ahricot.

Abécédaire.

Accabler,

aballre,

faliguée,abatlue.

Accent.

Accoucheuse,commère.

Acheler.

Accommoder,accommodé.

Accord,

d'accord.

Accoutumer,

accoutumée.

Accroupir

(s')sebîotlir,fairelabenne.

Accuser,

s'accuser.

Actede

contrition.

Adieu.

Af/aire,mon

affaire.

Affectation.

Affirmer.

Affliction.

Affûtdecanon.

Agrandir,

accroître.

Agneau.

Agréable

nouvelle.

PIEMONTAIS.

Arbricô,

abrico,

abricoch,

albicocli

.

Abècèdari.

Feri,

ferida.

Acsan.

Comare,

pr.coumare.

Catè.

Vdobè,

pr.adoubé,adouba.

Accordi,

d'accordi.

Costumé,

p.couslumè,coustumà,ada.

Quatesse,

labena.

Acusè,acusosse.

At

de

contrissiou.

Adieu.

Afc,mé

afé.

.\fetassion.

Furli

forti,

pr.

fourti.

Ailission.

Afùdecanon

p.canouo,

Sgrandl.

Agnèl.

.\greablanuova,

pr.nououvu

AUVEUGNAÏ.

Abiicô.

Abccedari,

Feri,ferida.

quelchi,quelcMdru

Acsan.

Comara,

pr.coumara.

Tclialà,

tchalc.

Adobà,

pr.adouba.

Accord,

d'accordi.

Coslumà,

pr.coustumàada.

Sequalàou

cala.

Accusa,

s'accusa.

\

Aie

de

conlriclieuou

chu.

Adiù

adiou.

A/è

elafaire,moun

afaïre,

Afelacheilou

chù.

Forti,pr.

fourti.

Apichenou

aflichù.

Ajù

decanoun-n.

Agrandi

oèigrandt.

Agnè-louagneù.

Àgreabla

nouvella.

Page 22: Étude des dialectes romans ou patois de la BASSE …ieoparis.free.fr/delo/Fran%e7ois%20MALVAL%20-%20%c... · Étude des dialectes romans ou patois de la ... Document dins lo maine

n

FRANÇAIS.

Aider.

Ajgrelte.

Aiguière.

AiguiJIacledes

bouviei"s.

Aiguille.

Aiguillon.

Aimé,

ée.

-

Aimermieux,davantage,

préférer

Ainsi,

c'est

ainsi.

Airain,

cuivre,

bronze.

Aise.

Alchimie.

Alcôve.

Alênede

eordoiinier.

Alerte.

'

Allée.

Aller.

Allumer.

Alors.

Amasser.

Amble,

alleràl'amble.

PIEMOÎSTAIS.

Giutc,

p.dgiutè.

Egrèta.

Tghêra,

egliièra,

lighera.

Agulia,

agujada,slembo.

Agulia,

aguja,

gulia.

Avujon,

ujon.

Amà,amada.

Amé

mèi.

Cosi,

insï,

parci.

Aràm,

pr.aran

Asi.

Archiraia,

pr.arqulmia.

Arcùva.

Lesna,

leisna.

Alerta.

Aléa,

lèa.

Aude,

provençal

anà.

Inluminè,lumè.

Alora,

.nllora,anlora.

Anraassè,masse.

Anbra,

andé,

d'anbra.

I

AUVERGNAT.

IGiuilà,

pr.

dgiudà.

j

Algrèila.

Eiguièta.

jAguliada,agugada,

èilombèl.

!Agulia,

aguya,

(juga,gulia.

I

Aguliou-n.

j

Eimù,

èirnuda,amà,amada.

j

l'Jimàméi,

auiàmèi.

ICou

cieinche,

cnchi.

I

Arayi.

\Kise.

\Archimia,

pr.

àilcî)iu)ia.

jArcôva.

'Aleïna.

j

Alerta.

jAUja,

aleya.

Anà,

nà.

Lumà

liumà.

lora,ahmra,aoru,ord,aoura.

pr.ou.

!Amassa,

niassà.

i,-^,£;Yiiaï^"'^^^^''

'^""'d'ambla.

Page 23: Étude des dialectes romans ou patois de la BASSE …ieoparis.free.fr/delo/Fran%e7ois%20MALVAL%20-%20%c... · Étude des dialectes romans ou patois de la ... Document dins lo maine

-23

Ambre

succin.

Améliorer.

Amende.

Amis,mon

boaami.

Amoiji.

Amoureux,

aman!.

Amiel.

Ampiniiie.

An

(année;.

Analogie,

rapport

Analornie.

Ancre.

Année,

loule

l'ani.se

Ane.

Anerie.

Anesse,somme

(nécessaire;,

Anier.

Anon,asnon

petitAne.

PIF.MONTAIS.

Anbra.

iVJiorc,miliDré,

pr.

miuurè,

miliourè.

Eraenda.

Amis,me

bonamis.

Arnor,

pr.amour.

Amoros,

pr.amourous.

Amit

(lai.amiclxis).

Anfibio

(omuet,

ofinal

ilalien).

An,

(latin

iinnus),anada.

Analogia

pr.

ou.

Aiiatomia,nolonua.

Aucora,

anchora.

Anada,

tulal'anada.

Aso

(o

ital.muet).

Asnaria.

Sôma.

Asnè.

Asnèt.

AUVERGNAT.

Ambra.

Amiliorà,miôrà,p.miourà,amiliourà.

Eimenda.

Ami,moun

bou-nami.

Amour,amou.

Amourou.

Amil,

[lai.nmiclus).

Anfibio.

An

(lai.annus)^anada.

Analogia,

pr.

analougia.

Analomia,

pr.analoumia.

Ancra,

lai.

anchora.

Anada,

loulaVannada,

loukt

la

naïki.

Asc

Anaria.

;,

(Sùma)Sauma.

;•

j.

Aniè.

A.snoun.

..:>.

Nota.—

Asmn

en

piémontais

signifie

gros-àne.En

provençalil

signifie

petitàne,

asouu.Du

reste

touieslies

désinencesenonindiquentunaugmentatifdans

lepiémontais.

Page 24: Étude des dialectes romans ou patois de la BASSE …ieoparis.free.fr/delo/Fran%e7ois%20MALVAL%20-%20%c... · Étude des dialectes romans ou patois de la ... Document dins lo maine

—U—

FRANÇAIS.

Ange.

.ssftahB.-^t^

..

Animal,

les

aHirriâûf.'

'

Angiuc.

Annoncer.

Elleannonçait

lécarnage.

Apaiser

leboa

Dieu.

Aplomb,

avoirsonaplomb.

Aposlème,

abcès.

Appétit,bon

appétit.

Appeler.

Apprendre,

appris

(pariicipe)..

Apprenez.

'«>'?..«vaihtn'f!.

I

Après,

après

tout.

Aprésent,raaintenai

t,de

suite.

Approfondir.

Ap()uyer.

App

11}é,ée.

ito'5;»w\U'-:

.

.Aniiguce.

Arbre,

cetarbre

tant

fier.

Arrhe,petitearchefcoffro,petilcoffre)

PIEMOMAIS.

Ange,

pr.

andge.

J'animai'.

Angina

pr.

aiulgina.

Anonssié,

nonsié.

Aiionslava

'Icarnagi.

ApasIé

elbon

Dio.

Aplomb,

avei

soaplomb.

l'ostéma,

pr.pous'ema.

Apclit,

aptit.

Apelé.

Anprende

part,anpress.

Aiiprendes.

Aprèss,

aprèss

lut.

Ora,

pr.

oura.

IMofondi,

pr.proufondL

Apogé,

pr.apoudgé.

Apogia,

pr.apougiada.

Aragn,

(!at.aranea).

Elbo

:costerbo

l;irifier.

Krc.t,

eicbèla,

arcbèta,

pr.

arqucla.

AUVERGNAT.

Atige,pr

andge,

pi.angi,

angèi.

(aiouanimaù

(provençal).

Angilia,pr.amigina.

Anonssri.

nonsà.

Anonxuca

lecarnadge.

Apasié

ou

apajn

le

bon

Dio,

pr.

le

boun

Diou.

Apl'iii.pr.apiou-n,

avèi

soun

aploun.

Pdstnitu,pr.

pousleima.

Apcti,

apti-t.

Apclà,

Aprende.

apreis.

Apreinèi

oaprenia.

.\pré,

aprri\apré

tout.

tora,pr.

oura

tou)aoura

(pr)avoura.

l'rof'ind!.

pr.

pronfoundi.

Apoyà,

pr.apouyà

(ou)apùyà.

Apoyuda.

pr.apouyada.

.\ragna

'oit]uragnada.

Queli'bte

lanl

fier,

(el)aubrè,

Erleha,

urlclia,erlcliela.

-^iKS^

Page 25: Étude des dialectes romans ou patois de la BASSE …ieoparis.free.fr/delo/Fran%e7ois%20MALVAL%20-%20%c... · Étude des dialectes romans ou patois de la ... Document dins lo maine

•:)—

Archer.

Archilecle.

Architrave

(lal.cpistylium).

Archiviste.

Argent,

loonnaie.

Argent

vif.

Armenieiii.

Armistice

Armoire,

Armurierfarraorum

faber.)

Arrang;pment.

Arrèlor,

s'arrêter.

S'arrêtait.

Arrière,

là-bas.

Se

retirer,

recaler,

retire-toi.

Arriver.

Ajsciiic

(lal.arsinicum].

Artificieux.

Artificicusemenl.

Assassinat.

Asseoir.

PIEMONTAIS.

Arcè,

pr.

arichè.

Arcliitet,

(lat.architcctus),p.arquKct.

Arcliilrave,

pr.

arquitrave.

Archivista,

pr.

arquivisla.

Argent,

gnoca,

pi.giioclie,

niori('<f;i.

Argent

viv.

Armamenl.

Armislissi.

^

Arniàri.

Armure.

Arang!ament.

Arestéo

resté.

S'arreslava.

Andaré,

anià.

Tiresseandare,an

là,

Arivé.

Arscnich,

pr.que.

Arlifissiôs.

Arlifissiosanient,

pr.«<oh.

Assassinaineiit.

Sté,

seté.

AUVERGNAT.

Ailchèi,

pr.arichei.

Aftchilel,

pr.

arcliilète.

Àrlchiirava,pr.

artchitrava.

Artchivisla,

pr.

artchivista.

Argèn,gnoca,

moneda,

pr.

inouneda

Udgen

viù

(lat.argenlum

vivens'.

Armamèn.

Armistisse

[ou]

issi.

Armoara,

pr.arraouéra.

Armuriéi.

Arandgiamèn.

Areilà,

uresia,

se

resta,

s'areslà.

S'areilava.

s\ireslava.

Andarè,anhi,

anlai.

—lira-se,

se

lira,andaré,

anlai.

Arriva,arriba

[provençal}.

Arseni.

Arlifissiou-s.

Artifissiousamcn,

pr.

raeii.

Assassinamen,

pr,mein.

Selià,

slià.

Page 26: Étude des dialectes romans ou patois de la BASSE …ieoparis.free.fr/delo/Fran%e7ois%20MALVAL%20-%20%c... · Étude des dialectes romans ou patois de la ... Document dins lo maine

—26—

IJ'AXÇAIS.

Assez,

passiibîemeiil,suffisamment.

Assiette.

Associé,

ée.

Associable.

Association.

Associer,

s'as^nfier.

Asso:liment.

Assurer.

Allaclie,

îien,

cuiuroie.

Attaché,

être

affar'ié,

Atl;)c]ier.

Altacliera.

Attaquer.

Atteler

les

banifs.

Atteloire.

Attendant

(en,.

Attendre.

Attendonsàdemain.

Attendez

(sivous!.

Attendait

(on

s').

PIEMONTAIS.

Assé,

pro,

pr.prou.

Sièla,

aspiéta.

Assossio,

fem.

socia,

pr.

assou.

Associabil,

pr.

assou.

Assossialion,

pr.

assou.

Assossié,

pr.assou.

Assiirliment,

surtimeut.

Arssicurc.

Alach,

slaca.

Stacà,

esse

stacà.

Staché,

taché,

ataché,

pr.que.

Lo

slachara,

pr.qua

lolacara.

Ataclié,

pr.afaqué.

Giondgé

ibeù.

Cavia.

Mentre.

damentre,

dumentre,

antra-

mentre,

tramentre.

Atende,

spelè,

aspetè.

Ateuden

àdimanoudoman.

S'v'atendès.

S'attendion

(ils

s'ifltendaient).

AUVERGNAT.

isseipro,pr.prou.

Chcla,

acheta,

chèta.

Assossia,assocha,assochèi,p.<iS%o\ic\\2i^2k

Assossiabte,pr.

assouchable.

Assossiacheuou

chù.

Associa,pr.assouchià

et

s'assouchià.

Assurtimèn,assourlimen.

Assegurù,achurà.

Atalcha,

eitatcha.

Alalcha,

eiialchà,

esseeilalchà.

Eilatchà,

atachà.

Ueitachara,

pr.

l'eitafchara.

.1lacà.

Giougnà

lu

biù.

Cavia,

pr.

tchavija,

taladdouira.

Dumentre,

dementre,

damentre,

do-

mentre.

Attendre,

pcila

{d'expectarc],

Atenden.pr.

ein,adoma,

pr.dou.

S'valendèi,

pr.che

v'at.

On

s'atendia

ois'alendion.

Page 27: Étude des dialectes romans ou patois de la BASSE …ieoparis.free.fr/delo/Fran%e7ois%20MALVAL%20-%20%c... · Étude des dialectes romans ou patois de la ... Document dins lo maine

—27

FRANÇAIS.

AUeiition.

AHesler.

AtCraper,

gripper,

le

prendrepar

le

col,ravir,

lesaisirpar

lecou.

AUraperont

(ilsvous).

Au-delà,

s'en

aller.

Ailleurs,

de

là.

Augmenter.

Aujourd'hui.

Audience.

Aune

ou

aulne,mesure

linéaire.

Auditeur.

Aumône.

Aumônier

de

troupes,homme

chari-

table.

Autaut.

AutrelanI,encore

autant.

Autour,

enlour.

Aulre,

l'autre,

lesautres,nousautres,

vous

autres,aux

autres.

PIEMONTAIS.

Atteussion.

Alesté,

testé.

Raspè,

loraspèper

'1

col.

Voirasparan.

Aulà,

dedlà,

d'Ià.

Andèsse

d'Ià.

Aumentc.

Aldi

d'ancheni,

aldi

d'ogi,

oggi

d'an-

cheui.

Udiensa.

Auna,

(lat.ulnus

b.

1.a!

na).

Uditor.

Omona,

pr.oumouna

ou

limosna.

Omoniè,

pr.oumouniè,

moniè.

Otant,

pr.

oulant.

Autreslanl.

Anlorn.

Autr',

l'aulr',

iaulri,ou

iaidi.

Naulr

,vautri,

ai

autri.

j

.AUVERGNAT.

Attcnrkeuou

chù.

itesta,

testa.

Jtapà,

lerâpa,per

lecoùou

lecô.

Vouraparan.

Ënlè,

entai,

dedlàl,

dedlè'i.

S'enanà

d'Un,

'

Alimenta.

'

Ancui,au

d(jioud'aneui.

!

Audienssa,

odienssa,

pr:

(ou]

udienssa

Auna.

! iOditor,

aùditor,

pr.ouditour.

,Loumona,

pr.oumouna.

Omonèi,pr.oumounèi.

Otan,

pr.

outao.

Dire

tan.

Otor.

pr.

outour.

Autre,

Vautre,lu

autrèi,naulrci,vau-

Irèi,au-s-auirèi.

Page 28: Étude des dialectes romans ou patois de la BASSE …ieoparis.free.fr/delo/Fran%e7ois%20MALVAL%20-%20%c... · Étude des dialectes romans ou patois de la ... Document dins lo maine

—28

Avance,

d'avance.

Al'avance.

Avantage,

d'avanlag?.

Avantageux,

se.

Avantager.

Avantageusernenl.

Avenir,

l'avenir.

Aventure.

—donner

labonneaventure.

—à

labonne

aventure.

Avertir,jevous

avertis.

Avertissait

(ilvous).

Aucun,

pasun,nul,pas

une.

Aveugler.

Aviner

s',

s'enivrer.

Avis.

Aviser,

ilss'avisent.

Avoir

IIdoity

avoir.

Qu'as-lu

là.

Eu.

eue,

s'ileût.

PIEMONT.VIS.

Avanssa,

àl'avanssa.

D'avanssa,

àl'avanssa.

Avanlagi,

d'avantagi.

Avanladgio»,vanlagios,

pr.ious,ousa.

Avanlaugè,

vantadgè.

Avantagiosament,

pr.

gi'ou.

Aveni,

l'aveni,

l'avni.

Aventura,

vcnlura.

l)èlabona

ventura,

pr.bouna.

Alabonaventura,

pr.bouna

vcin.

Averti,

avisé,

v'avertissi.

V'averlissia.

Pa'u,

pa'na.

Sborgné.

Pié

laniona

(singe]

Avis.

Avisé,

s'avison.

Avèi,deù

Havèi.

Cil'avesne

li.

Agù,

avii,s'aghessa

pron.

s'aguessa.

AUVi:K(i?{Al.

Avunsa,

(Tavanssa.

AVavanssa.

Avantadf/e,

(Tavantadyc.

Avanladgiou-s

vantadgiou-sa.

Avanladgià,

vanladgià.

Avanlagiosamcnl,

pr.dgiou.

Avni,

averii,

l'utni.

Aventura,aventura,

pr.

veio.

Donàlabonavcnlura.pr.ûoaBaclhoann

Alabonaventura,p.bouna

elventura.

Auertl,

avisa,

v'avertissi.

V'averlissia

,v'avertichia

.

Pà'un,

pa'una.

Eib'mrgnà,

eibourlia.

Prendre

lamounina,

[ou)

prcudc

{ou

preigne.

Avis.

Avisa,

s'avison.

Avei,

dieu

liavèi.

Qu'a-lu-quf

pour

aqui,

Agu,

avn,

s\igiiessa.

Page 29: Étude des dialectes romans ou patois de la BASSE …ieoparis.free.fr/delo/Fran%e7ois%20MALVAL%20-%20%c... · Étude des dialectes romans ou patois de la ... Document dins lo maine

FRANÇAIS.

Avoir,

avoireu

N'ayezpas

tant.

Ileut.

Il

ii'avail

pas,

Vous

eussiez

dit.

Ilseurenl.

Ilsauront.

Ilen

aura.

La

troisièmejel'aurai.

Vous

auriez

dit.

29—

PIEMONTAIS.

Avèi,

avèiagu,avu.

N'aghes,pà

lan,

pron.

aguès.

Aghèl,

pron.

aguèf.

Anavia

pà.

Aqliessiasdis,

pron.

aquessias.

Aghèron,

pr.aguèron.

îaurau,

pr.aou.

Anenaura

'1

(ers,

l'aurai

pr.

aourai.

V'aurias

dit.

AUVERGNAT.

Avei,

aveiagu,

adiu

yaghès,

n'ayapalan,

pr.aguès.

Aguct,pron.aguèt.

Ari'aviàpà.

Agncssa

di

[ou]guessadi,

Aguèron.

l-z-auran,pron.

z'aouran.

Anenaura,

pron.

aoura.

La

troisièmeVaurai,

pr.aouraï.

Vanrias

di,pron.aourias.

13

Babau,

mot

que

les

nourrices

em-

ploientpourfairepeuraux

petitsen-

fants,l'ogre,

lediable.F^ure

babau.

Badinage.

Badaud,

busequi

ne

s'émeut,

quoi

qu'on

dise.

Bagatel'e.

Babau,

fèbabau.

Badinagi,badiuada,

pron.

badinadgè.

Cac,

quac.

Bagatcla.

babàii.

liadinadgc,

hadinada.

Caque.

l'agatela.

Page 30: Étude des dialectes romans ou patois de la BASSE …ieoparis.free.fr/delo/Fran%e7ois%20MALVAL%20-%20%c... · Étude des dialectes romans ou patois de la ... Document dins lo maine

—no—

FR\NÇA1S.

lîaise-ciilou

c'est

lecUat,mot

trivial,

quand

on

ne

veut

pas

désigner,

donner

le

nom

de

la

perssniu'!

dont

on

parle.

liaisser.

Balance,instrument

àpeser.

Balancier

d'horloge.

lialayer,chasserdehors.

Baleine

(la).

Balourdise.

Bamboche,

libertinage.

Banc,de

menuisier,

etc.

Bande.

Bandage.

Banqueroute.

Banqueroutier.

Baptisa'lles.

Baptiser.

Baragnes,

liaies,

clôtures,

sentier,

chemin

entredes

haies.

Baraque,maisonen

ruines.

PIEMONTAIS.

liasaOÙ.

Basse.

Balanssa.

Balansin.

Bofé

fora,

pr.

bou.

La

balena.

Bolordaria,

proo.

lour.

Banbochia,

pr.banLotchia.

Bimcli,

pron.banque.

Benda.

Bendagi,

bindagi,pron.

dadgi.

Bancarota,

pr.hancarouta.

Bancarotié,

pr.bancaroutié.

Baliaje,pron.

batiadge.

Balesé,

batié.

Baragne,

plur.debaragna.

Baraca.

AUVERGNAT.

Bouesatiù.

Bèissà.

Balanssa.

Balansié,

balanséi.

Boufà,

boueifà,

fora.

La

baléna,

baleina.

Balordaria,

pron.

balourdaria.

Banbocha,pron.

banboicha.

Banc

ban.

Benda,pron.

bein.

Bendagc,

beindage.

Bancarota,

pr.baiicaroula.

Bancarotié,

pr.

bancaroutié,

Batisaja.

Bâtisa.

Baragna.

Baraca.

Page 31: Étude des dialectes romans ou patois de la BASSE …ieoparis.free.fr/delo/Fran%e7ois%20MALVAL%20-%20%c... · Étude des dialectes romans ou patois de la ... Document dins lo maine

—31—

FRANÇAIS.

Baillemenl,

bailler.

Banqueltc,

hodoir,

marchepied.

Barbet

chien

barbel.

Barboller.

grogner,murmurer.'

BarhoUer,

bouillir.

Barbolleur,grondeur.

Barbouille,

radoteur.

Barbouiller.

Barillet,

petit

barildespaysans.

Bariolage.

Barre,perche

et

traitde

plurae.

Barrer,

mettre

labarre.

Barré,fermé

:ilétaitbarré.

Barrot,

tombereau

àdeux

roues

et

à

bœufs.

Bascule.

Bas,

basse.

Basse,

instrumentdemusique.

Basse-laiile,tondevoix.

PIEMONÏAIS.

Baj,bajada,

bajé.

Marciapè,

pr.

martchiapc,

banchetta.

Barbin,can

barbin.

Berbolè,

berbolo,

pr.berboulè.

Id.

Berbolù,pron.

berboutù.

Barboj,

pr.

barboiij

Barbojé,

pr.barboujé.

Barlèt.

Bariolada,

pr,

barioulada.

Hara.

Barè.

Barà,

eria,

barra.

Barossa.

Aussa-lèva,

(ital.)

a!ta!ena,

(lat.)

to-

leua.

Bas,

bassa.

Bassa.

Bass,

(vox

gravis.)

AUVKilGXAT.

Bajada.

bajà.

Marchape,

pr.

marlchape,

Banquila.

Barbé,

pron.

tcke

barbe.

Barbota,

pi.barboutà.

Id.

Barbolur,

pr.

barboulur.

Barboja,

pr.

barbouja.

Uarbojàpr.

barboiijù.

Barle,

barlèt.

Bariolage,

pr.bnriouhuUje

mi]

bariou-

lada.

Bara.

Barà.

Barà,

cria

harrà.

Barra.

Bascula.

Bas,

bassa.

Bassa.

Bassa-taja.

Page 32: Étude des dialectes romans ou patois de la BASSE …ieoparis.free.fr/delo/Fran%e7ois%20MALVAL%20-%20%c... · Étude des dialectes romans ou patois de la ... Document dins lo maine

FI'.MN'Ç.VIS.

Bataille.

Ballre,

frapper,

heurter,

tapoter.

Bè,bêlement

des

brefcis,

bêler.

Faire

bè,;êlre

faible,à

sec,iudigenl,à

labesace.

Beau,

bel,

se

fairebeau,

grandement

beau,

fortbeau.

Beau-fils,

bellefllle.

Beaugarçon.

Beaucoup,

tout-à-fail.

Entièrement,comme

tout,parfailcraent

Bec.

Bec

d'âne,

outildemenuisier.

Becquée,

beccade.

Becqueter,

picoler.

Benêt,

sot,lourdaud.

Benjamin

(le),l'enfant

préfpré.

Benistaiit,

nom

propre

d'une

riche

famillede

Riora

;en

piémontais,

PIKMONTAIS.

B^ilaja.

Tabasé

,(âe

tabas

,tambour

basque.)

bè.

bè.

Bel,

fessébel,belcomme

tut.

Fiastr.

flastra.

Belgarsson.

Com

lut.

Bech.

Bedaine,

pédaiue.

Becà.

Bcchè,

picoté

pr.

picoulè.

Babi.

Beniamin.

Benestant.

de

AUVERGNAT.

Balaja

.

'labasà.

L'

bjf,

hcilà.

"f^

Bel,brave,comma

(ou,

sefà

brave,

se

bel.

Filiàlre,

fialre^

fiatra,

filialra,

hiaugarsou-n.

Coma

tout.

Bè.

Bédane.

Decada.

Becà,picoulà.

Babie,appliquéeaux

liiomoispar

le

peuple,pour

leprénom

d'Amable.

Bengiamin,

pr.bendgiamin.

Benislant.

Page 33: Étude des dialectes romans ou patois de la BASSE …ieoparis.free.fr/delo/Fran%e7ois%20MALVAL%20-%20%c... · Étude des dialectes romans ou patois de la ... Document dins lo maine

—33—

FRANÇAIS.

richeea

biensfonds.Cenompropre

aété

sans

doule,

d'aborduoe

épi-

Ihète

et

ilne

fautpass'étonnerde

sa

mutation

ennom

propre

;ilen

aété

demême

pour

lesobriquet

deTa-

r;ignaquid'abord

asigaifiérangde

vigne,

palissée,

etquiestdevenuun

nom

d'une

famille

de

lacommune

deVarennes-sur-Morges,

etc.

Benneou

banne,

panier,

corbeilledes

bêlesdesomme.

Berger,

bergère.

Besace.

Besoin.

Besogne.

Bétail,

V.

fr.

bestial.

Bêle.

Bêle,imbécile,grossebête.

Bêlise.

Beurre,mainsde

beurre

qui

laissent

échapper.

PIEMONTAIS.

AUVERGNAT.

Bena.

Berge,

bergera,

pr.berdgé,

berdgera.

Bisaca,

bisachia.

Besogn,

bsoga.

Besôgn,bsôgn.

Bestieul,Bestiam.

Bestia.

Bestia,

bestiassa.

Betisa,

bitisa.

Bar,man

d'bur.

Benna,

{celtique.)

Bargei,pr.

hardgei

eira.

Besassa.

Besoen,pr.

besouein.

Besogna,pron.besougna.

Beiliaux.

Beilia,

bestia.

Beitia,

bestiassa.

Bitisa,

beitîsa.

Bure,ma

de

bure.

Page 34: Étude des dialectes romans ou patois de la BASSE …ieoparis.free.fr/delo/Fran%e7ois%20MALVAL%20-%20%c... · Étude des dialectes romans ou patois de la ... Document dins lo maine

34

FRANÇAIS,

Biais,tournerde

ce

côté.

Bicoque.

Biens,

lesbiensdes

autres.

Bientôt.

Bigorne,

petiteenclume

à2cornes.

Bijoutier.

Bilboquet.

Billieux-se.

Billot,àl'usagedescharcutiers

etcui-

siniers.

Billof,boutde

bois«uquelon

attache

des

clefs.

Biscuit,

châtaignes,

pâtisserie.

Bise,

ventdu

nord-est,

borée.

Bissac.

Bitume,

lat,bitumen.

Bizègle.

Blanchir.

Blanchisserie,

blanchirie.

Blanchissage.

Blanchisseuse',

lessiveuse.

PIEMONTAlS.

Sbiass,

viré

d'cost

sbiass.

Bicoca.

Iben,

d'i

aïtré.

Bentost.

Bicorna.

Bisotié,pr.

bisoutié.

Biboqnef,

pr.

bilbouquet.

Bilios,

pr.

bilious.

Plot.

Massôch.

Bescheuit.

Bisa.

Bisaca.

Bitum.

Birtègle,

bissèf.

Blanchi,

pr.bianqui.

Biancaria.

Blanchissage

pr.

bianqui.

Busadiera.

AUVERGNAT.

Biais,

vira,peque

biais.

Bicoca,

bicnqua.

Lu

ben,

d'euautreiou

lu

bien.

Belo,

bienteu,

beleu.

Bigorna.

B'joutiê,pr.

bidjoulié,

bidjoutei.

Bilbouquèl.

Bilios,pr.

bilious.

Plot,pto

lalots,

pr.

talou,

talon,

billou.

Bisquoui,

besqueui.

Bisa.

Bissa.

Bitume.

Bisègle.

Blanchi,

blanchi,

pr.

Ichi.

Blancharia,pr.

tcharia.

Blanchissage,

pr.blantchesage.

Bugandiera,

bugaderia.

Page 35: Étude des dialectes romans ou patois de la BASSE …ieoparis.free.fr/delo/Fran%e7ois%20MALVAL%20-%20%c... · Étude des dialectes romans ou patois de la ... Document dins lo maine

—35—

FRANÇAIS.

B'enâlro.

Biotlir

{<e\,tniir

(se],

fairelabenne.

Blouse.

Bobine.

Bobo,

mal,

leraie

enfiiiitin.

Boclie,

boule

àjouer

en

bois,

(mol

nécessaire).

Bochee,coup

pnrlequtïîavec

saboclie,

on

chasse

laboulede

l'adversaire.

Bocher,

débùler

laboche

deson

ad-

versaire.

.

Bœuf,

lai.

iîoi?.

Boire.

Boisson,

bipuvage.

Bon,

exl,ùtniMuentbon.

Bon

coiniîîc

le

pain.

Bon

(de),

toutde

bon.

Bon,

plusbon,

le-meilleur,(mot

né-

cessair!^).

Bon-ami.

Bonbon,

dia'j,ée,

confis.

PIÉMONTAIS.

Hiuaslr.

Quatesse,

labena.

i5!o-a,

pr.blousa.

Bobina,

pr.Boubina.

Bôbô.

Bocia,

pr.bolchia.

Bocià,

pr.botcliià.

Bocè

pr.

bolché.

Bô,

bcu.

Beive.

Bevanda.

Boii,pr.boun,

bon

corn

tul.

Boncom

l"pan.

I)abon,

lutd'abon.

El

piùbon.

Bon-amis.

Boa-bon,

pr.boun.

AUYIÎRGNAT.

Uluàlre.

Se

enta,

se

<juata,

fa

labena.

Blosa

pr.

blousa.

Bobina

pr,

boubina.

Bôbo

Bùlcha

pr.

bôlcha.

Hôciada

pr.

bùichiada,

Bochià

pr.

bùlchà.

Boù

pr.

booii,biou,

biù,bèu.

Biu'e,

beùre.

Buvenla,buvendu.

Bon,

pr.bou-n,boacounia

(ou.

Boa

cotima

lepa.

De

bon

n,

toutdeboun.

Lepus

boun.,

lemcilloUy

Bonami

pr.bounomi.

Bonbon

pr.bônbou-n.

Page 36: Étude des dialectes romans ou patois de la BASSE …ieoparis.free.fr/delo/Fran%e7ois%20MALVAL%20-%20%c... · Étude des dialectes romans ou patois de la ... Document dins lo maine

~36—

FRANÇAIS.

Bonlionime.

Boii-vivant.

Bonne

grand'mère,bonnemaman.

Bord

d'uQ

ruisseau.

Borgne,

corne,

bosse,

contusion.

Bosse.

Bossed'unchameau.

Bouc.

Bouche,

bouchée.

Bouchonde

tavernede

paille.

Bouchonnerun

cheval.

Bouffée.

Bouffer,

souffler.

Bouger,

semouvoir.

Bougre,coquin,

bougresse.

Bouillant,huilebouillante.

Bouillir.

Bouilliràgros

bouillons.

Le

bouilli,viande

bouillie.

Bouillon,

àboire,

de

soupe.

Bourgeon

de

vigne

etautres

plantes.

PIEMONTAIS.

Bonom.

Bon-vivent.

Nona.

Bordd'un

ri.

Dorgna.

Id.

Glieubad'uncamel.

Bocli

pr,bouch.

Boca,

pr.boucon.

Bocion

pr.boutchion.

Bocioné,

pr.boulchiouné.

Buf,

bofada,

bofpro.

bouf.

Bofé

pr.

bonfé.

Bogé,

pr.

bouo'gé.

Bogre,

bogrcssa,

pr.bougre,bogressa.

Bijjent,

eulibujcut.

Bui,

buji.

Bui

fort,

buj

fort,moloben.

El

buii

buji,

Brèu.

Bourra.

AUVERGNAT.

iioiwme,

pr.bounôme.

lionvivant.

Bona.

Bord(Tun

rioriù.

Borgna,

bossa.

Id.

Uossàd'untchamà

Bouque,

boucau.

Boucha,

pr.boutchada.

Boutchoude

taverna.

liocionà,

pr.boutchounà.

Bofoda,

pr.boufada.

Bofà,

pr.

boufà.

Bogià,pr.boudgià.

Bogre,

pr.bougre,

bougressa.

Bulien,

bujen,

oliebulien.

Bui,

buji.

Bui

tort,

biauco.

Le

bui,

buji.

Bri

etbreu,

brèi.

Bnurrou.

Page 37: Étude des dialectes romans ou patois de la BASSE …ieoparis.free.fr/delo/Fran%e7ois%20MALVAL%20-%20%c... · Étude des dialectes romans ou patois de la ... Document dins lo maine

—37—

FRANÇAIS.

Bourre.

Bourrée,danse

el

airde

celledanse

Bourru.

Bourse,

petilebourse.

Boul.

Boutd'homme,

culotdernier

né.

Bouture.

Boyau.

Bouvier.

Bracelet.

Braies,

culottes,hautde

chausses.

Braillard,

de.

Braise.

Branches

pelile,rameau,rame,grosse

branche.

Branche

petitescoupéespouréraonder

lesarbres.

Brandon,

torchede

paille.

Branler.

Bras.

Brasière.

PIEMONTAIS.

Bora,

pr.boura.

Borea,

pr.bourrèa.

Borù,pr

bourù.

Borsa,

pr.boursa,

borseta.

Bol,

but,

pr.bout.

Gliernacio,

pr.guernaciou.

Bolura,

pr.boutura.

Bud*el,buel.

Boè,

pr.boue.

Brassalèf.

Braja,

pluriel

braje.

Brajassé.

Brasa.

Uamat

ramassa.

Brouda,

sbronda.

Brandon.

Branlé.

Brass.

I

Brasèra.

AUVERGNAT.

Bora

pr.

boura.

Bouréja,

latinchorcaalveruica,

liourù.

Boursa,

bourseCa.

BoU'l,

bou.

lernaciù,

lernaliù,

ternachiou.

Bolura,

boutura.

Budè

t.

Bouié.

Brassele.

Braja.

Brailiard-arda,oubrajard,

da.

Brasa.

Rama,grossarama,

branicha.

Bronda.

Brandou-n.

Branla.

Bras.

Brasièra.

Page 38: Étude des dialectes romans ou patois de la BASSE …ieoparis.free.fr/delo/Fran%e7ois%20MALVAL%20-%20%c... · Étude des dialectes romans ou patois de la ... Document dins lo maine

38

•-

Brassières,

corsel

d'eiifaiif.

Bravesgens.

Bravehomme,

ho!à

!hé

!miinière

fa-

milière

d'appeler.

Bravo,

crit-rbravo.

Brèche.

Bredouille,barbouille.

Bredouiller,barbouiller.

Brillant,

briller.

Broche,

instrumentde

cuisine.

Bioche

àd'autres

usages.

Broderie.

Brodeur,

brodeuse.

Bronde,

branches

d'émondage.

(mot

nécessaire).

Broqueltes,

clousmenus.

Brosse.

Brosser.

Brouillards,

gros

broui'!ards.

PIEMONTAIS.

Bra.>;sièra.

Brava

gent,

pron.dgen.

Brav'om.

Bravo,cridébravo.

Brecia,

pr.

brelchia.

Harboj,

pr.barbouï,

barbojé,

pr.bar-

boujé.

Barbojé,

pr.

barboujé.

Briliant,

brilià.

Asla,

brocia,

pr.

brolchia.

Brocia,

pr.brotchia.

Brodaria,

pr.

broudaria.

Brodeur,brodèusa.

Bronda.

Broclieta

pr.

brouquelta,

plurielbro-

chete.

Brossa,

pr.

broussa.

Brossé,

pr.

brousse.

Nebia,

nebiona,pron.nebiou.

AUVEUGNAT.

Bras.sièra.

Bravi

gens,

bravùme.

Bravo,cridà

brava.

Btecka,pro.

ùrelcha.

Barb'Uya.

Barhnuyà.

BriUan-l,

brilià.

Brocha,

pr.

brolcha.

Jd.

Brodaria,pr.

broudaria.

Brodeur,brodèusa,

pr.

brou.

Bronda.

Broqueta,

pr.

brouqucla.

plur.

brou-

quelta.

Brossa,pr.

bioussa.

Brossé,pr.broussà.

Nebla,niola

pr.nioula.

Page 39: Étude des dialectes romans ou patois de la BASSE …ieoparis.free.fr/delo/Fran%e7ois%20MALVAL%20-%20%c... · Étude des dialectes romans ou patois de la ... Document dins lo maine

—39—

FRANÇAIS.

Brouillard,

livrejournal

brouillon.

Brouiller.

Brouter,

paîlre.

Bruine,

petite

pluie.

Bruine,

givre,geléeblanche.

Bruiner,tomberdu

givre

verglas.

Bruiner,

pleuvoirde

lapluie

fine.

Bruire.

Bruit

éclatant,d'uncoup

violent.

Bruit.

Bruyère.

Buanderie.

Buis.

Buisson.

Bureau.

Buse,

idiot.

Buten

blatic.

Cabane.

Cà,

deçà,de

ce

côté-ci.

PIEMONTAIS.

Brojass,

pr.

broujass.

Broj,brojè,

pr.broujè.

Brotè,

pr.brouté.

Rosioa,

pr.rousiua,pièuvèta.

Brina.

Brinè.

Piuvsinè,piovsiné,

pr.piousiné.

Brui.

Spatarada,

paff.

Brui,

ital.bruito.

Bruèra,

brujèra.

Bugadaria.

Bus.

Busson.

Burô.

Quac,

gôgô.

D'buten

blanc,

(v.du

français.

)

OiCabana.

Dsà,

dedsà.

AUVERGNAT.

broujard.

Broya,

brouyà.

lirolà,pr.

brouta.

Pleujina,

pleudjena.

Urina.

Jirirui.

Pludenà,

ploudijenà,plusinà.

lirusi.

Pelàrada.

Uni.

Urujèrabredgèira.

Uuandaria,

bujandaria,bugandaria.

Bouts.

Buissou-n,

bouissou-n.

Burô.

Quac,caque,

cac,gogo.

D'buten

blanc.

Cabana.

Dedsai,

dsai,

dedsèi.

Page 40: Étude des dialectes romans ou patois de la BASSE …ieoparis.free.fr/delo/Fran%e7ois%20MALVAL%20-%20%c... · Étude des dialectes romans ou patois de la ... Document dins lo maine

~40—

FRANÇAIS.

Caboche,

lête.

Caca,

fairecaca.

Cachet.

Cadet,

filspuioé.

Cadran

d'horloge.

Caillette,andouillelte,perdrixdemon-

tagne.

Calabre,

battre

lacalabre,rôderçà

et

là,chasser

laperdrix.

Calembourg.

CalamKeux.

Camarade.

Camouflet.

Campagne,

battre

lacampagne.

Camper,lancer,jeter,(molnécessaire.)

Canaille.

Canard.

Caneyas.

Cantinier,

ère.

Capeline.

PIÉMONTAIS.

Cabocia

pr.

cabotchia.

Caca,

lécaca.

Cacet

pr.

catchet,

sigil.

Cadet.

Quadrant.

Quajeta.

Calabria,

bâtelacalabria.

Calanborgh

pr.

calanbour.

Gaiamitôs.

Camrada.

Camouflait.

Campagua,

balé

lacalabria.

Campé,

tapé.

Canaja.

Canar,

ania,angna.

Canavass.

Cantine,

cautinéra.

Caplina.

AUVERGNAT.

Caboteha.

Caca,

caquèl,

fàcaca.

Calchc.

Cadet.

Cadran

.

Caillèia,

calicla,

caïèva.

Battre

la

calabra,

Calambour

.

Calamilous

.

Camarada,

canbarada.

Camoufle.

Campagna,

battre

lacalabra,

lacuH'

pagna.

Campa,

lansà.

Canalia,canajà

Canar.

Canavas.

Canlinei,

cantineira.

Caplina,

capelina.

Page 41: Étude des dialectes romans ou patois de la BASSE …ieoparis.free.fr/delo/Fran%e7ois%20MALVAL%20-%20%c... · Étude des dialectes romans ou patois de la ... Document dins lo maine

—41

FRANÇAIS.

Capricieux.

Capuce,

sortedesaladequipemme.

Caque,

idiot,

niais,

qui

ne

ditmot

quoiqu'on

dise.

Rester

sans

bouger,

immobile,

sans

diremot.

Caricature.

Carmin,minium.

Carnage.

Carosse.

Casaque.

Cassandre.

Casserolede

cuivre.

Cause,savoir

lacause.

Caution,une

mauvaise

caution.

Caveçon.

Caverne.

Cent.

Centaine.

Centigramme.

PIEMONTAIS.

Caprissiôs.

Capussa.

Stéquac.

Quac

(usité

dans

lescampagies

elà

Clermontmôme).

Caricatura,

garicatura.

Carmin.

Carnagi,

pr.

carnadji.

Carossa.

Casaca.

Cassandra.

Cassarôia.

Ocasion,

savei

l'occasioD.

Caussion,

nacalivacaussion.

Cavesson.

Caverna.

Sent.

Sentena.

Sentigrama,ceutigrama.

AUVERGNAT.

Caprissioù-s,caprechou.

Capussa.

Caque.

Keslà,caque.

Caricatura,

garicatura.

Carmin

.

Carnage,pour

carnadje.

CarosiT€

.

Casaca

.

Cassandra.

Cassarôia.

Causa,

savèi

lacausa.

Caucheu,namouvasa

caucheu,

ocau-

chù.

Cavesson-n.

Caverna.

Sent,

cent.

Senleina,centaina.

Sentigrama,centigrame.

Page 42: Étude des dialectes romans ou patois de la BASSE …ieoparis.free.fr/delo/Fran%e7ois%20MALVAL%20-%20%c... · Étude des dialectes romans ou patois de la ... Document dins lo maine

—42

FRANÇAIS.

Centenaire.

Centime,

ceiitiènoe.

Cenlimèlre,

Cep,

plande

vigae,souche

tronc.

Cérémonie.

Céréraonieux.

Cerisaie.

Cerise

etcerisier.

Céruse,

blancdeplomb.

Chacun,

chacune.

Chafoin,personne

maigre.

Chagrin.

Chagriner.

Chaîne.

Chaire

d'église.

Chambrée.

Chanforgue,

rabâchage

(mol

néceS'

sairej,aupropre,

chalumeau,

mu-

sette,

flûte.

Chance.

Changer,échanger.

PIEMONTAIS.

Sentenari.

Centira,

centesim,

centesiraa

part.

Centiraèlr.

Sep.

Serimônia,

sirimùnia.

Sérimouios,

siriraouios.

Ceresèra,

pr.

tcheresèra.

Ceresa,

pr.

tcheresa.

Cerusa,

pr.tcherusa,

CiascuQ,

pr.

tch.ciascuna.

Mangia

laserle.

Sagrin.

Slomachc,

pr.sloumaqué,

sagrinè.

Cadena.

Cesa,

pr.

tchesa.

Pajada.

Sanforgna.

Cianssa,

pr.

tchianssa.

Madè,

écaubié,

lat.mulare.

AUVERGNAT.

Sentenari.

Cenlima.

Cenlimèlre

,

Se-p.

Sirimània

SerimànioU'S,

Cerisèra.

Cerisa

elcerisèi.

Cerusa.

Tchacun,Ichacuna,

Icliacu.

Mangia

léserlas.

'

Tchagrin.

Slomacà,

sloumacq,,

Ichagrinà.

Tchèina

.

Tchesa.

Paillada,

paliacla,pajada.

Ichanforgna,

sanforgna.

Tchianssa,

Ichanssa.

Mudà,

pr.

tch.

Page 43: Étude des dialectes romans ou patois de la BASSE …ieoparis.free.fr/delo/Fran%e7ois%20MALVAL%20-%20%c... · Étude des dialectes romans ou patois de la ... Document dins lo maine

43

l'UANÇAlS.

Chauger

lielinge,d'habits.

Chanoine,

leschanoines.

Chanson,toujoursmême

refrain,rabâ-

chage,'au

propre

chalumeau,

mu-

selle,

flûte.

Chantre

d'église.

Chapeau.

Chapelier,

ère.

Chapelure.

Chapiteau.

Chapitre,

ilstiennentchapitre.

Id.,

leschapitresdesmoines.

Charger.

Char,

charriot.

Chargé.

Charivari.

Charroi.

Chasse.

Chasser.

Id.,maladieque

riennechasss.

PIEMONTAIS.

Mudé.

Canonich.

Sanforgna.

Canter.

Capel.

Caplé,

capléra.

Ciapulura,

pr.

tchia.

Cspile!,

(lat.capitellumj.

Capitol,tenon

capitol.

Icapitoldai

fra.

Carie.

Cher,

pr.

kër.

Caria.

Ciarîvari,

pr.

tchiarivari.

Cariagi,

port.

Cassa.

Cassé.

Maladiachenen

cassa.

AUVIÎUG.NAÏ.

Mudà

mèdà.

Lu

chanoueinei,

pr.

Ichanoueinc.

Chanforna,

pr.

tchan/orgna.

Chantre,

pr.

Ichanire.

Chapèl,

Ichapelora.

Chapelet,ra

pr.

tch.

Chiapctura,

pr.

tcha.

Chapilà,

pr.

tchapilô.

Chapitre,

tenon

tchapttre.

Chapitre,

pr,

tchapitrèideu

mouéi-

nei.

mouanèi.

Charjà,

pr.

tchardjà.

Chà,

char

ypr.

Ichà.

Tchardjà.

Charivari,

p^\

tch.

Charrei,

pr,

tch.

Chassa,

pr.

tch.

Tchassà.

Maladiaque

re

tchassa.

Page 44: Étude des dialectes romans ou patois de la BASSE …ieoparis.free.fr/delo/Fran%e7ois%20MALVAL%20-%20%c... · Étude des dialectes romans ou patois de la ... Document dins lo maine

44—

FRANÇAIS.

Chai.

Château.

Châlelel,jeu

d'enfant,'sangelle.

Châdmentdu

ciel.

Chaude,actionde

fairerougirunmor-

ceaude

fer

ftde

lebattre.

Chaudière.

Chaudronnier.

Chauffer.

Chaufferettedefemme

en

terre

cuite.

Chaume.

Chausse,

chaussette.

Chaussine,

plâtras,

décombres,

(mot

nécessaire.

Chausson.

Chazal,château,maison

en

ruines.

Chemin,grand-chemin.

Chemise.

Chêoe.

CheneTière.

Cheneyis.

PIEMOISTAIS.

Gat,

gat.

Castel

V.

fr.chaste!.

Castelet.

Castig

del

cel.

Cauda.

Caudièra.

Pairolé.

Scaudé.

Tupin.

Slrohia,

(provençal^esloubla).

Gaussa,

causset.

Caussiaàss.

Sosson.

Casas.

tirancamin,

stra

real.

Caraisa.

Roi

(lat.

robur).

Canavera.

Canavros.

AUVERGNAT.

Clia,pr.

tcha.

Tclialè-t,

Iclialè.

Chatele,

oichalelel.

Tclhalimentdeuchà.

Chauda,

pr.

tchauda.

Chaudièra,

pr.

teh.

Perouleire.

Eichaufà,

pr.

eilchmifà.

Toupi.

Eiloulia.

Chaussa,

chaussella,pr.

Ichaussa.

Cliaussina,

pr.

ich.

Chausson,

pr.

Ichausson.

Çhasal,

chasau,pr.

Ich.

Grand

tchami.

Chamisa,

pr.

Ichamisa.

Rouvei,

tcheine.

Chanebièra,

j)r.

Ich.

Çhanabou,pr.

tch.

Page 45: Étude des dialectes romans ou patois de la BASSE …ieoparis.free.fr/delo/Fran%e7ois%20MALVAL%20-%20%c... · Étude des dialectes romans ou patois de la ... Document dins lo maine

45—

FRANÇAIS.

Chef-d'œuvre.

Chenille.

Chercher.

Id.

sa

vie.

Chélif,

ve,

chélits.

Chpval,chevalde

bois.

Chèvre,

v.

f.cabre.

Chez-moi.

Chien,

chienne.

Chiensde

chasse.

Charpentier,

mauvais

ouvrier

char-

penlierqui

travaillemal

le

bois.

Chiffonnier.

Chiffonner.

Chiftre.

Chimie.

Chimiste,

('at.chimicus).

Chipoter,

chamailler.

Chipoteur,

chicaneur.

.

Choisir.

Chopiner.

PIEMONTAIS.

CiaJeuvra

pr.

Ichiadeuvra.

Cinilia

pr.

tchinilia.

Serché,

pr.serquè.

î'erchè

lasoa

vitapr.

serquè.

Cativ,

cat

va,

calivi,

Caval,

cavald'bosch.

Ciabra,

lat.capra.

Amia

ca,

àma

maison.

Caii,cagna.

Ican'

d'cass;i.

Mesl,

ciapuss

Cifogné,

pr.

tohifougné

Desgogné,

pr.

desgougné.

Cifra,

pr.

tchiffra,

Chimica,

kimica.

Chiraich,

pr.

kimich.

Ciacoté,

pr.

tchiacouté.

Ciacotaire,

pr.

Ichiacoutaire.

Soasi,

pr.

souasi.

Ciupiuè,

pr.

tchiupinè.

AUVERGNAT.

Chadeuvra

pr.

tchadeuvre.

Cenijapr.

tcheni.

Charchà,

pr.

tehartchà.

Charchà

savidapr.

tehartchà.

Chili,

tchitila,pron.

chili

et

Ichili

.

Chavau,pr.

Ichavau

de

bon.

Chabra,

pr.

tch.

Châme

pr.

tchame.

Che,

chena,

pr.

tchena.

Lu

tchede

tchassa.

Ciapussou,

charpiUou,

da

ridiolisme

auvergnat,

charpillepour

copeau,

Tchifounèi.

Eigougna,

Ickifourni

.

Chifra,

pr.

tchifra.

Tchimia.

Chimist,

pr.

tchimisle.

Ichipoutà.

Chipoteu,

pr.

tchiponle-i.

Chousi,

pr.Ichousi.

Ciùpinà,

pr-

Icioupinà,pr.

tek.

Page 46: Étude des dialectes romans ou patois de la BASSE …ieoparis.free.fr/delo/Fran%e7ois%20MALVAL%20-%20%c... · Étude des dialectes romans ou patois de la ... Document dins lo maine

46—

FRANÇAIS.

ChopiDciir,

ivrogne.

Chose

défendue.

Chou-chou,

mot

enaployé

pour

éloi-

gner

iespoussins.

Chouette,chevêche.

Cher,

précieux.

Christophe,lourdaudbadaud.

Chucotterie,

fairedeschucoUeries.

Ciel

(le).

Cierge,ciergeIrès-long.aiguillade

(par

iionie).

Cilice.

Cimaise,tenue

d'art.

Cîn«e

tète.

Id.,

lacimed'unchêne.

Cimetière.

Cinq.

Cinquante.

Cinquantaine.

Cire.

Ciseau.

PIEMONTAIS.

Ciupiuaire,pr.tch.

Cosadéfenduda.

Sio-sio.

Soeta,

pr.

soueta.

Car,

latcarus.

Cristot.

Ci

ci-ci,

ci-ci-ci.

El

cel.

Siri,

agulià,agujuda.

Silissi.

Cimasa.

Cima,

pr.tchima.

La

cima

d'un

roi.

Simiteri,

sinatére.

Sinch,

singh,

(nazal).

Sinquanta.

Sinquauteua.

Sira.

Sise!

.

AUVERGNAT.

Chioupineur,

ciupineire,pr.

Icliion,

Chùsa

dé/endiuda,

Icliàsa.

Chou,

chou.

Chouèta.

Cher,pr.

Ichër,

tchàr.

Cristofque

semoutchametnapcira.

Ghuchularia,

pr.

Ichutchu.

Lo

ciel,

luchau,

lochial,

lucheu.

Agujada,

aguliade

siergeou

de

sera.

Silissi,chilissé.

silisse.

Cimèsa.

Chema.

Lachemad'unrouvéid'un

tcheine.

Semenleire.

Chin

[nasal.)

Chinquanla

(nazal.)

Chinquanlena

{nazal.)

Chera,

cera.

Chesèt

Page 47: Étude des dialectes romans ou patois de la BASSE …ieoparis.free.fr/delo/Fran%e7ois%20MALVAL%20-%20%c... · Étude des dialectes romans ou patois de la ... Document dins lo maine

47—

FRANÇAIS.

Ciseler.

Citadelle.

Cité

\ille.

Citer,

assigner.

Cilerna.

Citron.

Citronnier.

Cilronnel,mélisse.

Civet.

Civièreà

bras.

Claieàpunaisesou

nallepunaiicre.

Clair,

faire

clair,

éclairer.

Clapir

(se),se

blottir,s'accroupir.

Clarinette,

instrumentdemusique.

Clef.

Clématitedes

haies,viorne.

Cliquettes,

castagnettes.

Cloaque.

Cloche.

Closen

buissoDS.

PIEMONTAIS.

Sislc.

Sitadéla.

Silà.

Slle.

Sisterna.

Sifron,

pr.

sitrou-D,

Silronnier,

pr,

id.

Silroaéla,

pr.

id.

Sivet.

Sivera.

Ciraseraou

sluriot,

lat.slorea.

Ciair,

ciair.

Qualesse.

Clarinetta.

Ciav;

Viorna.

Castagnetes.

Cloaca,

pr.Clouaca.

Ciôca,

pr.

tchioca.

iBussodA,

pr.bussouna.

AUVERGNAT.

Cheselà

Cheladèla.

Cita,

Cilà,chelà.

Chelerna,cilerna.

Chetron,

chefrou.

Chelrounié,

sitrounié.

Chelronèla,

chelrounèla.

Chevet.

Chivera,

chevèira.

Cfeida

(o)nata

apuneisa

{ou)

suuu'ci

{ou)puncusièra.

Ciàr,

ciar,

eiciàra.

Se

eatà.

Clarineta.

Ciaù.

Viorna,

pr.viourna.

Castagnelas.

Cloaque,

pr.

clouaque.

Ciôcha.

Bouissounà.

Page 48: Étude des dialectes romans ou patois de la BASSE …ieoparis.free.fr/delo/Fran%e7ois%20MALVAL%20-%20%c... · Étude des dialectes romans ou patois de la ... Document dins lo maine

48—

FRANÇAIS.

Clou.

Clouicre.

Cloulier.

Club.

Cochoonerie,

merdaille.

Coffin,

vaieàqueuedesfaucheurs.

CogRiée,

petitehache.

Cogner.

Cohue,

fracas,

v.vacarme.

Coïon.

CoïoDade,moquerie,

sornette.

Coïonner.

Coiog.

Col,

saisirpar

le

col.

Colle,de

faiioe,de

cuir,de

poisson.

Collerette.

Collier.

Collier

d'atteloire,soutien,instrument

faitavecde

gros

osiersoubranches

tordus

ensemble,

qui

soutient

le

timoDau

jougdesbœufs.

.PIEMONTAIS.

Ciô,

ciov,

pr.

fchiov.

Cioderà,

pr.tchiodèra.

Ciouté,

pr.

tchiouté.

Club.

Merdaria.

Coè,

cové,pr.coaè.

Assur,

assul.

Cogné,

pr.cougnè.

Fracàss.

Cojôn,

pr.coujoun.

Cojonada,

id.

Cojonè,

id.

Codogn,

pr.coudougn.

Col,raspéper

el

col.

Cola

d'farina,d'carnua,

d'pess'

Colareta,

pr.coulareta.

Colié,

pr.

coulié.

Amboràs

pr.

anbouràs.

AUVERGNAT.

Ciô,

ciû,cieu.

Ciouiera,

ciouveira.

Ciouleù

Clube.

Merdaria.

Coudièira.

Achù,

pr.alchù.

Cogna,

pr.cougnà.

tra£à-s.

Cojon,

pr.coujou-n.

Cojonoda,pr.coujoumda,coujounaria.

Coujounà,

pr.coujonà.

Codogn,

pr.coudougn.coudeugn.

Cô,raspàper

lecôou

coui.

Colad'farina,decœu,

de

peissou.

Colarela,

pr.

coularèla.

Coulié,

pr.

coulièi,

Laredounda,

lacouronna.

Page 49: Étude des dialectes romans ou patois de la BASSE …ieoparis.free.fr/delo/Fran%e7ois%20MALVAL%20-%20%c... · Étude des dialectes romans ou patois de la ... Document dins lo maine

—49—

FIJîANÇAlS.

Colombier.

Colonnade.

Combiendemoulons.

Comblée,

écuellecomblée.

Comédie.

Comité.

Gommandemenf.

Comme

i!

faut.

Commeque

ce

soit,de

tellefaçonque

ce

soit.

Comme

tout,

toutà

fait.

Comtr.e,comment.

Commencer.

Commencement

,(au)

ea

premier,

d'abord.

Commère.

Commérer,

habiller.

Commission

(ma).

Gam.TDoJe(meuble).

ÇjMimode

(adj.)

Com

nolément.

PIEMONTAIS.

Colombe,

pr.coulorabé.

Colonada,

pr.coulounada.

Quant

d'moton,

pr.mouloun.

Scudéla,

ansimada.

Comedià,

pr.coumedia.

Comilà,pron.coumilà.

Comand,comandameBt,

pr.

cou.

Com'i

fô,

V.du

fr.

Com'se

sia,ma-che-sia.

Comme

tut.

Com,

coma.

Comenssé,

pr.coa.

Anprima,d'abord.

Comare,

pr.cou.

Comarè

id.

Commission

(lamia),

pr.

coumiss-icn.

Comôda,

pr.cou.

Cômôd,

pr.cômoud.

Cômodament

pr.mou.

AUVEîiaiVAT.

Coulombci.

Colonada,

pr.coulounada.

Quant,

ou,combedemouloun.

Eicuenlada,

cicudelacoumblada.

Comcdia,

jyr.coumedia.

Comilà,pr.coumilà

Cornant,

coumendamen.

Coma

fô,pr.couma

fô.

Coma

que

chio,ma

que

sia,ma

que

clia.

Coma

lou,pr.couma

tou.

Coma,couma.

Comensa,

pr.cou,

d'enpremiei,

d^abord.

Comare,

pr.cou.

Coumarà,

.id.

Macoumc'cheu

ou

chu.

Cordôda,

pr.

cou

Comode,

pr.

cotmoude,

Comôdamen

l,coumoudamen

t.

Page 50: Étude des dialectes romans ou patois de la BASSE …ieoparis.free.fr/delo/Fran%e7ois%20MALVAL%20-%20%c... · Étude des dialectes romans ou patois de la ... Document dins lo maine

50

FRANÇAIS.

Commodités

(lieuxd'aisance.)

Commun.

Compas.

Cempérage.

Complaisance.

Complaisant.

Condamnable.

Confesser,

jeconfesse.

Confesseur.

Confessional.

Confiturede

coings.

Confus

se.

Connaître.

Connais-tu.

Connaissait

(elle].

Connut

(chacun).

Conscience.

Conscription

,

Coogeil.

Constiper,

Ceasulter.

PIEMONTAIS.

Cômodita

pr.côumodità.

Comun

pr.coaraun.

Conparss.

Conparaldgi.

Conplasença.

Coupiasent.

Condanabil.

Confessé,

confessi.

ConfessOr.

Confessionari.

Codogna

pr.coudougna.

Smaii,

smarida.

Cnnossè

pr.counoussè,

Conossèsne?

pr.couuou.

Aconossia

pr.counou.

Ciascun

cônôssèt.

Conssienssa.

Levada,

levata.

CoBssei.

Coslipè.

Consulté.

AUVERGNAT.

Coumoudilà.

Comun,

pr.coumun.

Conpas.

pr.coumpas.

Conparage,

pr.coumparadge

.

Complasenssa,

pr.

coumplasinsa.

Complasent,

pr.coumplasènt.

Condanable,

pr.

coundanable.

Counfessà,

càunfessi.

Coun/essou-r.

Counfessiounari.

Coudegna.

Mari,

marida.

Counèilre.

Counèissei-tiu?

La

counèichio.

Ichacucoaneguèl.

Counssienssa,

conchincha.

Levada,

çounscricheu.

Consei,counsei.

Constipa,pr.counslipà.

Consulta,pr.

counstilti.

Page 51: Étude des dialectes romans ou patois de la BASSE …ieoparis.free.fr/delo/Fran%e7ois%20MALVAL%20-%20%c... · Étude des dialectes romans ou patois de la ... Document dins lo maine

—51—

FRANÇAIS.

Contagieux.

Conle,

rapport,

fable,historiette.

Id.

cecomptenousregarde.

Contenance.

Coulent,

l'àmecontente.

Continence

Continueineut.

ContrebaufJe.

Contre-coup.

Contre-danse.

Contre-raarche,

Contre-marque.

Contre-passer,dépasser,

passer

outre

Contre-leraps.

Contrition

(actt-de)

.

Contusion.

Convention,

laconvention

décrète.

Copieux.

Coq,

coq

jiiché.

PIEMONTAIS.

Contagiôs.

KaconI,

cont.

Costcontrigardaoautre.

Conlenenssa.

Content,

l'animacontenta.

Conlinessa.

,

Continuament.

Contraband.

Contra

colp.

Contra-danssa.

Contra-marcia.

Contra-marca

ConIrapassé.

Contratemp.

Contrissiou

(ate

de).

Dorgna,

corna.

Convenssion,

laconvensssiondeicrèta.

Copiés

pr.

coupiOus.

Galgiochà

pr.dgioucbà.

AUVERGNAT.

Conlagiou-s.

Conle,

pr.

counle.

Quelcounleregarda

naulrei.

Conlenenssa.

pr.

counlenansa.

Counlen,Vàma

counlenla.

Conlinenssa.

pr.counl.

Conliunamen,

pr.

counl.

Cenlrabeuda,

pro.

counl..

Conlra

cô,pro.

counlra.

Conlradanssa,pron,counlradanssa*

Contra-marlcha,

pr.counlra.

Conlra-marca,

pr.cunlra.

Conlre-passa,

pr.

counlre.

Counlra-tem.

Àla

deconlrecheuou

conlrechtlpron

counl..

Borgna,

corna.

Convencheiï,

oconvinchù,

la

conven

chudèicrèila.

Copioti-s

pr.

conpious

Jaudgiulchaon

gluchà,pr.dju.

,

Page 52: Étude des dialectes romans ou patois de la BASSE …ieoparis.free.fr/delo/Fran%e7ois%20MALVAL%20-%20%c... · Étude des dialectes romans ou patois de la ... Document dins lo maine

—52—

FRANÇAIS.

Coqneléqué,

cridu

coqoucoquericj.

Coquette

(femme).

Coquin.

Coquinaille.

Corbeille,

Cordage.

Corde,

de

puits.

Cordelette.

Cordier.

Coriace.

Corne,

bosseau

front,contusion,

tu

meur.

Cornemuse.

Corps,

nos

corps.

Côteletto.

Cotignae,marmeladede

coings.

Coudre,

recoudre.

Couleur.

Comité.

Conp

fort{depoingou

d'autrechose).

Couple.

PIEMONTAIS.

Cuculucn.

Sitol?

(toupie).

Cochin

p.couquin-n.

Cochionja

pr.

couquinaja.

Corbèla

p.

courbèla,

Cordagi

pr.courdadgi.

Corda,

cordade

poss.

Cordetà.

Cordé

pr.courdè.

Coriassù

pr.couriassù.

Corna,

cornet,

dôrgna.

Cornamusa.

Corp.

nostricorp.

Costlèta,

cotlèta.

Codogoàponrcondou.

Cusi,

pr.

arcusi.

Color

p.

coulou.

Comità

p.coumità.

Sali

(serré,

pressé).

Coblaou

cobia.

IAUVERGNAT.

Couquek'qué.

Toupia.

Couqui-nn,

couliou

couqui.

€oquinajà,pr.

couquinaja.

Courbèyaou

courbèlia.

Cordage,

pr.

courdadje.

Corda,cordadepou-s.

Cordelà.

Cordèi,pr.

courdèi.

Corias,féminin,

cariassa,pr.

cou.

Corna,

bùrgna.

_

Cornamusa.

Corp,

naslrei

cor-p,

pr.

cor.

Cotlèla,

pr.coutlèla.

Codegnà,

pr.coudegnà.

Cusi,cougi,

couse,

couge,recouge.

Color,

pr.contour,

Coumità,écr

.comità.

Satou.

Coublaou

coupla.

Page 53: Étude des dialectes romans ou patois de la BASSE …ieoparis.free.fr/delo/Fran%e7ois%20MALVAL%20-%20%c... · Étude des dialectes romans ou patois de la ... Document dins lo maine

—o3—

FRANÇAIS.

Courageux.

Courantde

l'eau.

Courante

(coursdeventre;.

Courber

(la

tèle).

Courir.

Id.comme

ilscourent.

Courrier.

Courroie.

Coursde

venire.

Court-bouillon.

Cour,

basse-cour

,un

coq

dans

basse-cour.

Cousu,

recousu.

Couteau.

Contredecharrue.

Coulure.

Couver.

Couvercle.

Couvert,

toit.

Couverture,

couverle.

une

PIEMONTAIS.

Coragiôs

p.cou.

Corent

pr.

courent

d'I'éva,

d'I'acqua

Scoreiita

pr.

scouranta.

Chine,

curvé

la

testa.

Coré

pr.

coure.

Coma

icoron

pr.couma

icouron.

Coré

pr.

coarè.

Corèia

p.courèia.

Scorenla

pr.

scourenta.

Corbojon

pr.courlbojon,

Un

gai,an

n'aira

(lat.area)

(o)

era.

Cusi,

arcusi.

Cotelp

r.

coulel.

Codre

pr.

coudre.'

Costura

pr.coustura.

Coè,covè

pr.coué,couvé.

Cuerc,

ciuverca,

cavercia

,cuvert

,

cnercia.

Cuert,cuvert.

JGuerta.

AUVERGNAT.

Corayious,

yr.

couragious-s.

Corent,

pr.courenldeVaigua.

Corenla^pr.courcnCa.

Courba

la

testa,ou,

lèita.

Corè,pr.

cQuri.

Couma

icoron.pr.

couma

icouron.

Courii'i.

Corredgea,

pr.cou

etcourèia.

Corenta,

pr.

courenta.

Corbojon,

pr.

courboujou-n.

Un

jau,dinn'airan.

Couge,

recouge.

Cotei,

cotel,pr.

coutei,quenlet.

Codre,pr.coudre,

usitéencombraille.

jGoutura

.

Coa,cova,pr.

couà,couva.

Covercle,

pr.couvercle.

Couverts

couviar.

Cuerta,

cuverta,

cuberta.

Page 54: Étude des dialectes romans ou patois de la BASSE …ieoparis.free.fr/delo/Fran%e7ois%20MALVAL%20-%20%c... · Étude des dialectes romans ou patois de la ... Document dins lo maine

—54—

FRANÇAIS.

Couvrir

;avant

qu'ilcouvre

la

lerre.

Couvrir,je

(ecouvrirais.

Ici.

il

tecouvrirait.

Craie.

Craque,

hâblerie,bourde.

Craquer,

hâbler,

mentir.

Crayon.

Crayonnflr.

Créateur.

Crèche,

lever

la

crèehe,

réduire

les

vivres

àquelqu'un.

Crétin.

Creuser.

Creux.

Crier,

crié,

ée,

appeler.

H.

ilcriabravo.

Id.

ilscriaienf.

Criercomme

undamné.

Criée,

faire

lacriée.

PIEMONTAIS.

Cuvri,

curvi,avanti,ch'acruvelalèra.

Tecurvirii,

tecuvfu.

Te

curviria.

Créjà,

créa.

Cracada.

Craché,

pr.

craqué.

Crajon.

Crajonè,

pr.

crajounè.

Creator,

pr.

creatour.

Levé,

l'vèlagrupia

aun.

Creten,

crétin.

t'rofondipr.

proufoundi,

Creiis(vcnudu

français),

fossa,fosse.

Crié,

cria,criada,bramé,bramada.

Crief,

bravo,

bramet,

bravo.

Cridavan,bramavan.

Crié,bramé,com

undanà.

Cria,

lacria.

AUVERGNAT.

Cubri,

coubri,

avantque

locroule

la

tiara.

Tecubririi,

lecurvirii.

Tecubriria,

lecurviria.

Crëja,craja.

Craqua,

cracada.

Cracà.

Crajon,

pr.crajounn.

Crajonà,

pr.crajounâ.

Crialor,

pr.

crialou-r.

Crelcha,

leva

lacrelchaa...

Creilin.

Profondi,

pr.proufoundi.

Crà,

fossa,

pro.

faussa.

Cridà,

cridà,

cridada,brama,

brama,

bramada.

Cridelbravo,bramel

bravo.

Cridavon,

bramavon.

cridàcomaun

danà.

lacriada.

Page 55: Étude des dialectes romans ou patois de la BASSE …ieoparis.free.fr/delo/Fran%e7ois%20MALVAL%20-%20%c... · Étude des dialectes romans ou patois de la ... Document dins lo maine

55—

FRANÇAIS.

Chérie,

reproche,

gronderie.

Critique,une

(eilecritique.

Croire.

Id.

\pcroisbico.

Td.

secroire,

ilse

croit.

Croire,croyez-moi.

Id.

ilscroyait,

ilscioyaient.

Id.

je

croirais.

Cru

jjene

l'aipas

cru.

Croissance.

Croître,

crois,impératif,

2^personne,

Croix,

faire

la

croix,

luiller,

aban-

donner.

Croquant,

gâteau

secavecamandes.

Croquer,

en

lacroquant,

participe.

Crossetle,

marcottede

vigne.

Crouler.

Croupignon,

croupe.

PIÉMONTAIS.

Criada.

Crélica,na

lala

critica.

Cherde,crede.

Cherdi,bend.

crediben.

Cherdesse,

asicherde.

Cherde,mi.

Cherdia,cherdian,credian.

J,cherderia,

Cherdù,non

l'aipacherdù,

credù.

Cressîia.

Crèssè,creissa.

Cros,

felacross,pr.

croùss.

AUVERGNAT.

Criada.

Crilica,na

talacritica.

Creire.

Creise,ben

obe

crese

be.

Se

creire

se

crè,

se

crèi.

Creisèi-me.

Cregio,

cregion.

leu

creiria.

Cerediù,cregûn'

l'aipacregû,ocrediù.

Cressùra,eressença

.

Creissa,

creitclia,StJuan,veniasadge

etgran.

Crous,

lacrous.

Crocant,pr,

croucant.

Croche,

pr.

croqué,

crocant,

crou-

cant.

Majeul,majeii,

malieii,

lat.malleolus

ilal.magliole.

Croie,

pr.

croulé.

Gropa,porta

coa,

pr.oa.

Crocan,

pr.croucan.

Croca,pr.crou,inlacroucem.

Malià,malieu,majà,majù.

Crolà,pr.

croula.

Cropignou-n,

pr.ou.

Page 56: Étude des dialectes romans ou patois de la BASSE …ieoparis.free.fr/delo/Fran%e7ois%20MALVAL%20-%20%c... · Étude des dialectes romans ou patois de la ... Document dins lo maine

—56—

FRANÇAIS.

.

Croûton.

Cruche,

idioJ,imbécile.

Cuirasse.

Cuirassier.

Cuillerà

po(,

uslensiieen

bois

ou

en

cuivie

dont

le

manclie

est

évidé.

Usage

en

Anvergne,

et

surtout

en

Limousin.

Cuisine.

Cuisinie-re.

Cuisse.

Cuil.

Culsursoncul.

Culol

ledernierné.

Culode.

Cure,

paroisse.

Curéd'une

paroisse.

Curieux.

Cylindre.

Cylindrer,corroyer.

PIEMONTAIS.

Croslion,

pr,

croustion.

Gôgô,

pataloch.

Corassa,

pr.courassa.

Corassié,

pr.

cou.

Cassa

.

Cùsina.

Cusiné,

èra.

Cheûssa,

pr.

cueiissa.

Cheûil,

pr.

cueûit.

Cul,suso

cul.

Tergnacon,

lergnacôt.

Culola,

braja,

culole,brajeau

plus.

[Cura,

lacura.

Cura,

d'naparochiapr.

quia.

Curiôs,

Cilinder.

Cilindré.

AUVERGNAT.

Croutou-n.

Gôgo,

palalô.

Coirassa,pr

eouirasse

,

Coirassié,

couirissié,

citrachài,

Cou-

rachéi.

Couada,

lossa.

Cugena.

Cusènei,

cira,cugenèi,

cira.

Cueussa.

Cueui-l.

Subreson

tiù,o

quiou.

oquieu.

lernacu,dernaquiù

.

Broja-s,

cuUolla,

Lacura.

Cura

d'iaparotchiaoparodia.

Curiou-s

.

Chehindre.

Chelendrà.

Page 57: Étude des dialectes romans ou patois de la BASSE …ieoparis.free.fr/delo/Fran%e7ois%20MALVAL%20-%20%c... · Étude des dialectes romans ou patois de la ... Document dins lo maine

57—

I>

FRANÇAIS.

D'abord.

Dais.

Dame,damer,termesdejeudedames.

Damaer

(se).

Damné.

Damner,

ilsedamnera.

DameJeanne.

Dandiner

fse).

Id

.ilsedandineen

l'air.

Dedans,

dans.

Dedans,nousnevoyonsjamaisdedans.

Id.

ille

faitvenirdanssacaverne.

Danse,danser.

Date.

Daube.

Davantage,

plus,mieux.

Id.

ilaimemieux.

Id.

ilen

auraitbien.

PIEMONÏAIS.

D'abord.

Pâli.

Dama,damé.

Danesse,dané.

Danà.

Sedanarà.

Damigiana.

Dandanèsse.

Anariàsidandina.

Dentra,

denlr,

dinter,en

ant.

Nautré

visenmai

dintr.

Lo

févenidentra

siacaverna.

Danssa,dausfè.

Data.

Dôbà.

Fi,

d'avantagi,mei,mèj.

Ama

mèi.

Anen

auriaben

did'avantagi

.

AUVERGNAT.

D'abord.

Pel{mieux),

•pail,v.

f.

Dama,dama.

Sedannà.

Dannà.

Sedannarà.

Damagiànà.

Se

dandina.

Dim

Ver

sidandina.

Dien,

dedien,

dientre,

dentre.

Naulrei,ne

vèsen

djamai,djamei,de-

dien.

"^

Lo

fàvenidiensacaverna.

Danssa,

danssà.

Data.

Dàbaetdoùba.

Mei,mèj,mai.

Ama

mei,mai.

An'auriabedidavantage,omai,omet.

Page 58: Étude des dialectes romans ou patois de la BASSE …ieoparis.free.fr/delo/Fran%e7ois%20MALVAL%20-%20%c... · Étude des dialectes romans ou patois de la ... Document dins lo maine

—58—

FRANÇAIS.

Dif,davantage.

Déballer.

Débauché.

Débouché,

obscène.

Débrouiller.

Deçà,

delà.

Décamper.

Décliiqueter,

taillader.

Découdre.

Décréter.

1(1.

ilbécrèle.

Déculotté.

Difendre.

Défenseur.

Détjez-vous.

Déformé.malcoupé,parlantd'unhabit.

Dégagé,

leste,

agile.

Dégager

(se)d'unmauvais

pas.

Déjà.

Dehors,

hors

de.

—Allerdehors,

horsde.

PIEMONTAIS.

D'avanlagi.

Sba!è.

Desbanscia.

Desbouscà.

Desbrojé,

pr.desbroujé.

D'sa,

d'ia,da

si,da

la,dadsa.'dad

la.

Destravié.

Ciapulé,pr.

tch.

Descus!

.

Décrété.

Décréta

.

Desbrajà.

Difende.

Défensor.

Desfidevi.

Desgognà,

pr.desgougnà

Desgagià.

Desbrojcsse,

pr.brou.

-

Già.

Fora,

d'fora.

Ilî

fora,

(ora

d'.

AUVERGNAT.

Mai,

Dèibalà.

Deibautchà

.

Dèiboulchà

Deibroujà

.

D'sai,

d'iai,

d'sé,

dlê.

Dèivia.

Chapulà,

pr.

tch.

Deicusi,

deicouge,deicoudre.

Deicretà.

Deicreita

.

Deibrajà.

Deifendre

Deifensou-r,

odefenseu.

Deïfiavou.

Eîgougnà.

Deigagià,

deigadgia.

Se

deibroujà.

Deidgià.

Fora,

defôra.

Anà,

fora

d'.

Page 59: Étude des dialectes romans ou patois de la BASSE …ieoparis.free.fr/delo/Fran%e7ois%20MALVAL%20-%20%c... · Étude des dialectes romans ou patois de la ... Document dins lo maine

-59

FRANÇAIS.

Déjeuner.

Dégoûter,

chagriner.

De

là,pardelà,au

delà.

Délicat.

»

Délibérer.

Doiriain.

Demande.

Demander.

Démangeaison,

envie.

Démangermes

narines.

Démarche.

Demeure

Demeurer.

Demoiselle.

Demoiselleoudame

despaveurs,

hic.

Démon.

Dénicher.

Dépasser.

Dépelolonner.

Dépeupler.

Déplaire.

PIEMONTAIS.

Desgiunésse.

Stomaché,

pr.stoamaché.

Da

d'ia.

Dlicà.

Délibéré.

Doman,

diman,

pr.douman.

Dmaada.

Demandé.

Coita,

pr.

couita.

Desmaugéousmangémia

naris.

Deraarcia,

pr.demarlchia.

Demora

pr.demeura.

Dmoré.

Damisela.

Dama.

Démoni.

Desnicè,

pr.

desnilché.

Contrapassé.

Desgrumislé.

Dsabité.

Despiasi.

AUVERGNAT.

Deigiunà.

Sloumacà,ciagrinà.

Dedlé

dédiai.

Dlicà,

delicà.

Délibéra.

Douma,

dema,

douma.

Dmanda,

damanda.

Dmandà,

damandà.

Coila

pr.

couila.

Deimangeama

narina.

Deimartcha.

Demora,

pr.demeura.

Demourà.

Damouisellaode

miseila.

Dama.

Deimoun.

Deinichà,

pr.

deinilchà.

Contrepassà.

Delgrumelà.

Dsabità,

deipeuplà.

Deiplaïre.

Page 60: Étude des dialectes romans ou patois de la BASSE …ieoparis.free.fr/delo/Fran%e7ois%20MALVAL%20-%20%c... · Étude des dialectes romans ou patois de la ... Document dins lo maine

—60

l-RANÇAIS.

Déplaisir.

Déplanter.

Dépouiller.

Depuis

hier.

De

quoi,

avoirdequoi

(delarichesse,

de

la

fortune).

Déraisonnable

(le

plus).

Dérision,par

dérision.

Dériver.

Dérober.

Dérouler,

détourner.

Déroute.

Dérouter,

sedérouter.

Dernier,

enpremier

etendernier

Derrière.

Dernier

(le)

né,boutd'honame,

culot.

Descendance.

Descendre.

Déserter.

Déserteur.

Déshabillé,

néglige

(subsl.).

i

PIEMONTAIS.

Despiasi,

despiesi.

Despianté.

Despojé.

Dapeu

d'Ier.

A\eideche,

pr.qne.

Lepiù

desrasonabil,pr.ou.

Per

dérision.

Dérivé.

Robe

l'erbaanun

prat.

Svirè,

drivé.

Derota,

pr.

ou.

Desbutè.

desbutèsse.

An

prima

ean

darè.

Derié,

andarè.

Ghernacio.

Dessendenssa.

Calà,

vnidaval

dessende.

Dsartè.

Dsarteûr.

Dsabilià.

AUVERGNAT.

Deiplasi,

deiplagi.

Deiplantà.

Deipoujà,

deipoulià.

Deipeûi,

dépeiU,

diifpeui

icr,

Avei

lede

que.

Lopudeirasounable.

Per

deirigeû

(o)ju.

Deiribào

deirivà.

Robà,

pr.roubà

l'erbadinunprà.

Dvirà,

devira,

Deiroula.

Deiroulà,

deibulà.

En

premiei

een

darnièi.

Darei,

and'arei,

darei.

Ternaliù

(o)culot.

Dei^seideinssa

Datialà.

Dsarià.

Dsarteù-r,

leisarleu

r.

Deisabilià.

Page 61: Étude des dialectes romans ou patois de la BASSE …ieoparis.free.fr/delo/Fran%e7ois%20MALVAL%20-%20%c... · Étude des dialectes romans ou patois de la ... Document dins lo maine

—61—

FRANÇAIS.

Déshabiller.

Déshériter.

Désœuvré.

Désougler.

Désosser.

Désourdir.

Dessus.

Détacher.

Détremper.

Dette.

Deux.

Id.

deuxou

troispieds.

Dévaliser.

Devant.

Devenir.

Deviner.

Devin,

eresse.

Dévisager.

Dévisser,

déserrerune

vis.

Dévoiement,

foire.

Devoir

substantif,mon

devoir.

PIÉMONTAIS.

Dsabilié.

Diseredé,

dseredité.

Dsocupà,

disocupà.

Disongcé

.

Dsossé,désossé

.

Disurdi.

Dsùr,dsora

pr.

desoura,sovra,

su.

Deslaché,pr.

destaqué.

Stenpré.

Débit.

Doi,féminin,doa.

DoioIrepè.

Svalise.

Dnanss.

Svni.

Andeviné.

Andvin-na.

Desfiguré.

Dévissé.

Foira

sfoira,pr.

fouira.

Medovei

odovei.

ALVERGNAT.

Deisabilià.

Dcieirilà,

deierità.

Deisocupà.

DeisongliàDeionlià.

Deisossà,

deioussa.

Deisurdi,

disourdi.

Dessoubre,

dessù,

su.

Dèiiacha,pr.

déitalchia.

Dèiirempà.

Detei.

Dou,

doua.

Dou

trèifèi.

Deivalisà.

Davan.

Deveni,

devni.

Devinaandvinà.

Sourcheira,

sourchèi.

Dei/îgurà.

I"

Deivissà.

Foira,pr.fouira.

D'evei,mou-n

devèi.

Page 62: Étude des dialectes romans ou patois de la BASSE …ieoparis.free.fr/delo/Fran%e7ois%20MALVAL%20-%20%c... · Étude des dialectes romans ou patois de la ... Document dins lo maine

—6?—

FRANÇAIS.

Id

cfiacun

doit.

ïd

ludevais.

Dévot

.

Diable,

petit

diable

Id,

qiielquodiablequime

pousse.

Diable,

faith

ladiable.

Diamant,

iltrouvaundiamant.

Diarrhée,

Dieu.

Id,

lebon

Dieu.

Id,Dieu

veuille.

Différent,

c'estdifférent.

Diftîcile,morose.

Digérer.

Digue.

Dinde.

Dites,

(écoutez,impératif.

Dire,

direoui,

direnon.

Dire,vous

diriez,

—ilsdiraient.

—ildisait.

PIÉMONTAIS.

Ciascundeùodeve.

Tu

dévia.

Dvot,

Divot.

Diao,

diavo,diavol,diavolo.

Caich

diaocheme

possa,

pr.

poussa.

Faitàladiavola.

Trovèt

undiamant.

Scorenta,

pr,

scourenta.

Dio,

pr.

Diou.

Elbon

Dieu,

pr.

Diou.

Dio

veuia.

Diferent,

èdifférent,cou

eidiferent

Drù.

Passer.

Diga.

Dindo.

Dija,

senta.

Di,

clie

d'si,diched'no.

Voi

dirias.

Idiriou.

—disa.

AUVERGNAT.

Itchacudieu,ou,

deu,ou,

diu.

Tedévia.

Dvo,

devo-t.

Diable,

dialre.

Caiiquediablequeme

poussa.

ladiable.

Troubèlundiaman.

Courenla.

Diù,Diou.

LoubounDiou.

Coué

diferen.

Diou

veulia,veuia.

Darù.

Passa.

Diga.

Dinde,dHende,dienda,

Dija,

didja.

Direoui,direnon.

Vou

dirias.

'

Idirion.

lodisia,digia.

Page 63: Étude des dialectes romans ou patois de la BASSE …ieoparis.free.fr/delo/Fran%e7ois%20MALVAL%20-%20%c... · Étude des dialectes romans ou patois de la ... Document dins lo maine

—63-•

FRANÇAIS.

—ildit,

dit-il.

Dites,écoutezdoBC.

(imp.)

Locution

très-usitée

et

qui

revient

Irès-fréquemmeutdans

laconversaîioi»

pour

solliciter,provoquer,

réveillerou

soutenir

l'attention

des

personnes

à

quil'onparle.

Disgracieux

.

Dispendieux.

Disproportion.

Divinement.

Diviser,

répartir,partager.

Dix.

Dix-sept.

Dix-huit.

Dix-neuf.

Dodo,

noûo,

refrainpourendormir

les

enfants.

Dodu,

ventru,

pataud.

Doigts,

lesdoigts.

PIEMONTAIS.

Dighet,

dîghet

ne,

pr.diguet.

Basta

cli'adiach'asealach'a

ra'scola.

Disgrassios,

pr.

disgrassious.

Dispendiôs,

pr.dispendious.

Disproporssion.

Divinament.

Parti

(lat.

parliri.)

Dès.

Disset.

Des-eut,

des

deuit,diès

deuit.

Desneuv.

Nana,

nana.

Patafiô.

Di,

îdi.

AUVERGNAT.

Dicjuè,

io,che

di,

s'ili,

Escoutadonc.

Disgrassiou-s.

Dispendious.

Disproporchea

fou)rhù.

Divinament,divinamèn.

Parti.

Dei,

die,

dès.

Diei-sè,

dérascl.

Diei-s-heû,

dèigeû,

duèzo

hèuil.

Des

neû,

dez

noii,

desno,

diez

no,

duesano.

Nana,nono.

Pala/lo,patafio.

,Dèi,

lu,

dèi,

dei,

de.

Page 64: Étude des dialectes romans ou patois de la BASSE …ieoparis.free.fr/delo/Fran%e7ois%20MALVAL%20-%20%c... · Étude des dialectes romans ou patois de la ... Document dins lo maine

—64—

FRANÇAIS.

Doleol,

(riste.

Dommage,

c'estdommage.

—c'estbiendommage.

Donc,

lapeste

futdonc.

Dorloter.

Dormir.

Doaze.

Dot.

Doux,

ce.

Doucement.

^

Drenne,

espècede

grive.

Douve.

Dresser;

Droit,

ilavaitdroitou

tort.

Droit,adj.

droite.

Drôle

(le).

Drôlement.

De,

de

1',du,

signesdu

génitifsingu-

lieretd'autres

cas,

valant

ejicore

comme

préposition,ex.

:Tabatière

d^or.—

Baiesde

laurier.--Rayons

du

soleil.—

L'elipse

delà

lune.

PIEMONTAIS.

Dolent,

pr.doutent.

Pecà,

arèun

pecà.

Èben

darraagi.

Donch,

lapestfough

etdonch.

Guôgné.

Dormi

;filanâna.

Dose,

dodès,

pr.douse.

Dô(a.

Doss,

dossa,

pr-

ou.

Dossament,

pr.doussameut.

Drena,

griva.

Dova,

pr.douva.

Dressé.

Avia

drito

tort.

Drit

edrila.

Eldiôlo,

(0muet.)

Drôlarameiit.

D'

del,masc,

dia,fém.

sing.,

ex.

labachèrad'or.—Grane

d'iaur.

Rag

dei

sol.-

Eclissi

dla

luna.

AUVERGNAT.

Doulen,doulein,doulen.

Pechà,

cou'eiun

petchà.

Et

bendommage,darmagi.

Donque,donquelapestafuguèldonque.

Gnognà,

gnougnà.

Durmi,

dourmi,

(ànono.

Doudge.

Dôla.

Dous-s,doussa.

Doussamenl,doussamèn-U

Griva.

Dova,

pr.douva.

Drissà.

Dvia

drit

otort,

(ou)drei.

Drit,

drita,

dreit,

dreita.

Drôle,

ledrôle.

Drôlamen,

drôlaman.

D\

de,

dou,

dau,

mascul.

simjuL.

Tabalièra

d'cr.—

Grana

de

lauiié.

—Rajoundoù

sou

lei

--EicUpsa

de

laluna.

Page 65: Étude des dialectes romans ou patois de la BASSE …ieoparis.free.fr/delo/Fran%e7ois%20MALVAL%20-%20%c... · Étude des dialectes romans ou patois de la ... Document dins lo maine

65--

FKANiJAlS.

Des,

jiiurieidesdeux

cenres,

Exemple

:

Toiilïe

Yle

cheveux.—

Traité

des

oi*eiinx.—

-Il

estdesmeilleurs.

Semel:e

des

souliers.

/(',du,

de

l\de

la,

par

le,

par

la.,

Diasc.

elfém.,

<î*>iiorleen

porte.—

-

de

piiysen

piiys.

<l";iiijoMrd'hiii,de-

|)nis

<»:;joiird'lu]i

(fx

nunc]

de

la

ville,do

la

citô

(f.r

urbc).

L'r.-~.p.iy

les.dii

[)!tiiieî

;parnosvieux,

nos

;'.iu'èlres,

nos

;\nciens

majo-

n'bu.s).—

d;'sprisons

[ex

cuslodia).

'arier

oniitae

un

perroquet,

agir

eri

v)!;-i;i.

-(laiioss!.'à

louer.---Livre

PlEMOrVTAlS.

Oi,

dij,

plur.

raasc.,d

le.

phir.fém

Dijsemetdevant

lesmotscommen-

çantparune

voyelle.Exemn'e

:(ofo

dicavei.—Tralalo

dj'osèi.-—A

le

dijmei—

-Sola

diescsrpe.

D'

sertanssien

e;uisede

diverses

pré-

positions,notamment

àreprésenter

!apréposition

da,

signede

l'ablHlif

quand

elle

se

place

devantunmol

commençant

parune

voyelle.

Da,

signede

l'ablatif

ou

préposition

représentant

lesprépesilions

latines

a,

ab.

e,

ex./En

raccooplant

avec

l'articleonforme

d'al,miisc,

data.

fém.

sing.-~jyai,

plur,

u\<tsc.—'Da

le,

(éin.plur.Ex.De

portaen

porta,

da

palsenpais.—Dal

did'ancheui.

—Da

la

sità.

Dai

riostrivel.—Da

leperson.

Da

est

aussiemployé

assezfréquem-

ment

pour

signifier

les

prépositions

AUVERGNAT.

Dcù,

de

lu,d

la,plar.masc.

etfém.

1ouf/a,

de'chabiau

ochabiti,pr.

Ich.

—-Jralàideùouset

s.—-A

Vèidelu

m/'jou

mejii.—-Semèladesoulà-s.

Depouorlaenpniorla,—

depals

en

pal-s--dou

(jioùd'aneùi—de

lacltà.

Par

noues

trèivlli—De

laprisou-n,

l'arlàcoumaunpnrouquèt.—Agiconmt

un

vilen.~

Curossa

àlougà.—

Page 66: Étude des dialectes romans ou patois de la BASSE …ieoparis.free.fr/delo/Fran%e7ois%20MALVAL%20-%20%c... · Étude des dialectes romans ou patois de la ... Document dins lo maine

66—

àlire

vouloir

semarier

FRANÇAIS.

Rester

àmarier

(nepas

PIEMONTAIS.

Librea

lege.—•

Voulêi

restasen

se

mnridù.

à,comme,en,

etc.Ex.parlédapapa-

gai.—Tratèdavilan

.--Carossa

tla

fit

.

—Liberdalèse—

Stèdamarié.

Voirdans

lesdictionnairespiémonlais,auxmots

d'

etda,denombreuxexemples

de

l'emploide

cesmotscomme

articlesou

prépositions.Exemple

:

AUVERGNAT.

D'accord,davantage.

De

jour,de

nuit,de

file.

Durée.

Eau

,lesceux.

Ecarter,

Ecbalaud.

Etlialas.

—de

vigne.

Echalasser.

Echalotte.

Echauder

(s'),s'échaudera.

Echaudé

,ée.

Echelle.

]D'accordi,

davanfagi.

|D'

dl,

d'ncuit,

d'fila.

jDurala.

Eva,aqua,

leaqua.

Scarlé.

Ciafaud

,pr.

tchiataud.

Escalass.

Pesson

,pessèt.

Scalassé.

Cialôlta,

pr.Ichialôta.

Scaudesse,

sescauderià.

Scaudà,

ada.

Scala.

D'accord,

d'avantage,

pr.

adge.

De

giou,

pr.dgiou,de

neuit,

de

fila.

Durada,

diurada.

Eîga,

a!ga,

laaiga-

Eicartà,

escarta.

Tchafaùd,

eitchafaùd.

Eitchalas.

Pessè,

pouisset.

Eiichalassà.

•Chalola,

pr.

tchialota.

'.

S'eitchaudà,

s'eilchaiidarom

Eilchaiidà,ada.

'

Eichala,

pr.

eilchala.

Page 67: Étude des dialectes romans ou patois de la BASSE …ieoparis.free.fr/delo/Fran%e7ois%20MALVAL%20-%20%c... · Étude des dialectes romans ou patois de la ... Document dins lo maine

—67

FRANÇAIS.

Eclair.

—fairedes

éclairs,

Eclairer

(s').

Eclos.

Ecolier.

Ecorce.

Ecorché.

Ecoudre,

battre

leblé

sur

l'aire

(mol

nécessaire).

Ecoulement,

Ecouler,

écouté,

ée.

Ecrase

toutmon

pauvre

\isage.

Ecuelle.

Ecuellée

,mon

écuellée.

Ecume

,écumer.

Ecumoire.

Ecriture.

Ecrivasser.

Ecrouelles.

Elfet

'^eo)eupreuvede

quoi,en

foide

quoi.

PIEMONTAIS.

Slussi.

Slussië.

Sciarisse,

pr.

stcbiarisse.

Scios,

sciodù.pr.

d'eissir,

lat.

d'ejcire.

Scole,

pr.scoule.

Scorssa.

Scorlia

,pr.

scourlià.

Scoè

,scovè,

pr.sconé

,obâte

ilgran

su

l'èra.

Scolaraent.

Scoté,

pr.

scoute,

scolà,ada.

Crasa,

schissa

tut,me

povermoro.

Scudela,

squèla,squeila.

Lamia

scudèlà.

Scuma

,scumè.

Scumoira,pr.sconmoueiraoucassulcra

Scrilura.

Scrivassé.

Scrola,

pr.

scroulà.

Per

raarcad'che.

AUVERGNAT.

Eiluisada,

pr.eiluchada.

Eilussà,

pr.

ciluchà.

S'eichiara.

Eielos,

eissi,

eichi,neichù.

Eicoulei.

Eicorssa.

Eicourlchà.

Eicoudre.

Eicoulamcin

.

Eicoulù,

eicoulà,cicoutada.

Eicrasa

lou7noun

paubre

maure.

Eiquela^eicuela,

escuela.

Mou-n

eicuèlada.

Eiciima,escumà.

Eicumouara,

eicumoueira,

Eicrilura,

escriiura.

Eicrihassà.

Eicroln,

pr.

eicrouèla».

Permarca

d\pie.

Page 68: Étude des dialectes romans ou patois de la BASSE …ieoparis.free.fr/delo/Fran%e7ois%20MALVAL%20-%20%c... · Étude des dialectes romans ou patois de la ... Document dins lo maine

—68—

FRANÇAIS.

Effrayé

,ée.

—ilseffrayèrent

lesgens.

Effronté,

ée.

Egal,

semblable,

uni.

Egaliser

(lat.

œquare).

Egalement,

Egarement

,erreur,

faute,mépris.

Ejïarer,perdredevue,

s'égarer,

per-

dresoachemin.

Egayer,

s'égayer,

se

réjouir.

Egorger.

Egraligiié.

Eh

bien

!

Eléphant.

Elevé,

nourrimal

élevé,maléduqué.

Elever.

EmancipatioH.

Emanciper.

Embabouinereu

embabioler,

par

al-

tération.

PIEMONTAIS.

Anpaurè,anpaurida

Anpaurinin

lagent.

Sfronta,

sfrontada.

Egual

.ugual.

Egualisé.

Egualameut.

Sgarada.

Sraari

,smarisse.

Egajé.

V.du

fr,,

arlegré,

argia,

arie-

gresse,

argiaesse.

Sgorgè,

pr.

sgourgé.

S'grafigua.

Eben

!

Eleplant.

Anlevà,mal

enleva.

Anievé.

Emefîcipassion.

Emancipé.

Angabiolé,

pr.

biou.

AUVERGNAT.

Eipaurl

,eipaurida.

Eipauriron

lagcn.

Eifrounlà,

lada.

E!gàl,

elgaù,

parèi,

h'igalisà,

crjualisà.

Eiyalamcin.

Eigarada.

Se

mari.

S'etgajà.

Eigourdgeà.

Elgrafignà.

Ebe

!

Eilcfan

.

Màu

anlevà.

Anlevà.

Eimancipachêu

ochù.

Eimancipà.

Einbabiola,

cinbabioula.

Page 69: Étude des dialectes romans ou patois de la BASSE …ieoparis.free.fr/delo/Fran%e7ois%20MALVAL%20-%20%c... · Étude des dialectes romans ou patois de la ... Document dins lo maine

69—

FRANÇAIS.

Embarrasser.

Embarrassée,

enceinte.

Emblaver,

semer.

Emborapoiiit.

Embourbé.

Embrassade,accolade.

Embrouiller,

(ilsétaient

en)

Embuscade,

(ilsétaienten).

Eraine,mesuredesbiés

etautresgrai-

nes,23

lit,en

Piémont.

Emmieller,

emmiellait.

Emouchette,

peignede

loile,

lèîe

ou

talond'une

toile.

Empaillage.

Empan,mesuredelongueurpalme^en

Auvergne,

souffletàmain

ouverte.

ETpaqueter.

Empoigner.

En;

Failes-enboaucoup

d'argent.

Enceinte.

Enclumedede

f;;uclieurouenclumeau.

PIEMONTÂIS.

Aiibarrassé.

'^

Anbarassada.

Semné.

Anbonpoen,

pr.ouen.

v.du

fr.

Anfangà.

Anbra'ssada.

Angarboja,

pr.

bou..

Eron

an

utiboscada.

Emina.

Anmelé,

anmelava.

Moscai,desmascai.

Anpajura.

Palm,spanabranca.

Pacte,

pachelé,

pr.paqueté.

Anpugné.

hesnen

niolobend'argen.

Ensinta,

eucinla.

lAirôra,

lat.parvusincus.

AUVERGNAT.

Einbarassà,pr.

ein,

Enbarassada.

Seîiinà,abladà.

Anbonpouein.

Enfandgeà.

Enbrassada,

pr.

ein.

Enbarboja,

pr.

bou.

Eron

ein,enbuscada.

Eimina.

Ainiéla,einmialava.

Galon

Anpajura.

anpujadgc.

Anplan,

eimplan.

Paquctà,

paclà.

Empoufjnà.

Fasèinenforçod'argen.

Insinla

einceinla.

La

fardgea.

Page 70: Étude des dialectes romans ou patois de la BASSE …ieoparis.free.fr/delo/Fran%e7ois%20MALVAL%20-%20%c... · Étude des dialectes romans ou patois de la ... Document dins lo maine

—70—

FUANÇAIS.

Encore.

Eo

deçà.

Eodormir,

ils'endort.

Endroit,

l'endroit,

lebeau

colé.

Enfants,

ses

(roisenfants.

Enfer,de

l'enfer

elle

était

voisine.

Enfler,

ilsl'enflèrentcomme

unveau.

Enfoncée,

enfoncer.

Ennui.

Entamer,

entaraure.

Enté,

enter,

greffer.

Entendre,

c'estentendu,

àrenlendro.

Entêtement.

Enthousiasme.

Entièrement.

Entrailles.

Entre,

entre

nous.

—entre

richesetpauvres.

Entre-deux,incertain,irrésoIu,hési(ant

PIEMONTAIS.

Anche,

ancôra,

ancôr.

Dedsa.

Anddurrai,

s'enduerme.

Endrit,

l'ndrit.

Masnà,

soe

trémasna.

Infern,de

l'infern

eria

vsina.

Anflé,

l'enfièrancomun

vedel.

Aofonssé.

Neuja.

Antamnè,antamnura.

Enta,enté.

Intende,

èiuteudu,

udî,a

l'udi.

Testadaria.

Entusiasm.

Enterament.

Ventrajé,

pi,deventraja.

Tia,

tra

nautri,

Iroi

aitré.

Frarich

etpovcr.

Anterdoa,

pr.anterdoua

aintcrdoa.

AUVERGNAT.

Eiicùra,

enqueira

(Tcnqucira

(d,

eu-

phonique].

De

dsèi,

d'dsai.

Eîïdurmi,

s^enduermc,

s'euderm.

Endrèi,Endrt.

Sou

Ireimèinage,

eifan.

De

Veinfereriavesina.

Einflà,anfli,einflèroncoumaunvedèu.

Einfonssa,

anfonssà.

Einei,

einnidge.

Einlamnà,einlamnura.

Einta,antà,

einlà.

Eintendre

èieinlendua

Vcinlendre,a

l'udi.

Testadaria.

Eintusiàsme.

Einleiramein.

Veinlraja,pluriel

id.

Einlre,

nautrei.

Einlrerichi

elpaubri.

Einlre-doa,pr.

entredoua.

Page 71: Étude des dialectes romans ou patois de la BASSE …ieoparis.free.fr/delo/Fran%e7ois%20MALVAL%20-%20%c... · Étude des dialectes romans ou patois de la ... Document dins lo maine

71—

FRANÇAIS.

Entrée.

Entreprendre.

Enlretemps.

Entretenir,

mainienir.

Envelopper.

Envier,

je

n'envieTiendepersonne.

Epais,

serré.

Epaisseur.

Epaissir.

Epaule,

lesépaules.

—derrière

lesépaules.

Epi.

Epinard.

Epine.

Epineux.

Eponge.

Epoque.

Epouiller,

ôter

lespoux.

Epousé,

nouvellemariée.

Epoux,

se.

PIEMONTAIS.

Entrada.

Eniraprende.

Antertan,anlratan,domenlre,menlre,

anlramentre.

Manteni.

Anvlopa.

Invidié,

invidinon

de

ncssun.

Sali.

Spessor.

Spessi.

E-^pala,

spala,

lespala

(plur.l.

Derié

(o)andare

lespale.

Spiga.

Spinass

(lat.spinacum).

Spina.

Spinos,

pr.spinous.

Spongia.

Epoca.

Piojé,

pojé,

pr.

ou.

Sposà,

ada,

pr.spousa.

Spos,

sa,

pr.

spous,-spousa.

AUVERGNAT.

Einlrada.

Einlmprendre.

Entretan

,cintretein

,scnirelandè

,

domentre,

aulramenlre.

Manteni.

Envelopa,

coverla.

pr.

cou.

ht

n'envedge

redeàegun.

Sali.

Eipessou-r.

Eipechi.

eipssi,

eipchi.

Eipala,

laèipala-s.

Darcilas

spala-s.

Eip'idgia.

Eipinar-d.

Eipina.

Eipinou-s.

Eipondgia.

Eipoca.

Eipioja,

eipoja,pr.ou

eipeuilia.

Eiposà,ada,

pr.spou.

Eipou-s,eipousa.

Page 72: Étude des dialectes romans ou patois de la BASSE …ieoparis.free.fr/delo/Fran%e7ois%20MALVAL%20-%20%c... · Étude des dialectes romans ou patois de la ... Document dins lo maine

72—

FRANÇAIS.

Eqnerre.

Equipage,

équiper,

équipé.

Equivaloir.

Equivalent.

Ereinler,déhanché.

Ereinter,

s'éreinter.

Escamoter.

Escarpin,

soulier

léger.

Escorte.

Escroc.

Escroquerie.

Espace,

étendue.

Es}'alierde

vigne,vigne,

filede

ceps.

vigneéchallassée.

Espèce,

sabelleespèce.

Espècede

gredin.

Espècedàne,de

bêle.

Espèce

decoquiu.

PIEMONTAIS.

Squara.

Equipagi,cchipagi;échipagc,

équipa-

ge,cclnpagià.

Equivaléi.

Equivalent.

Dernà,

dtsrenà,desaocà.

Derné,

dcruesse.

Scamolè.

Scarpin.

Scôrla.

Scroch.

Scrocaria.

Spassi.

Baragna,

taragna.

Spécie

orassa,

sou

bella,

spécie.On

emploie

aussi

pessa,

qui

signifie

proprement

pièce,

qu'on

accole

à

certainstermes

injurieux

pourleur

donner

plus

d'énergie,comme

dans

lelangagefrançaisvulgaire.On

dit

:

ALVKRGNAT.

Enquai,

eiqucra.

Equipage,

pr.

cquipadge,équipa,équi-

padgin.

Eiquivalèi.

Eiqui

valent,

cquivalein

Eiranlà,

(leisancà,'deisancha.

Eireula,

s'éreinlà,

sedcisanchii.

Eiscamoulà.

Scarpi-n.

Eiscàrla

.

Eiscroc

.,

Eixcràcaria.

Eispassa.

Jiaragna,

laragna,

eispaiié,dont

ona

faitunnom

propre.

Sa

bellacspessa.

ispessadegredl.

Eispessad'âne,de

besiia.

Eispessadecoiiqui,

couti.

Page 73: Étude des dialectes romans ou patois de la BASSE …ieoparis.free.fr/delo/Fran%e7ois%20MALVAL%20-%20%c... · Étude des dialectes romans ou patois de la ... Document dins lo maine

73—

FRANÇAIS.

Esjiècede

grossehête,

gro:?àuc.

Espècede

fripon,devaurien.

«

i.emot

pessa

s'est

[)ermulc

eu

spessa

en

p;i(ois.

Espérance.

Espérer.

Espion,

portepaquet,rapporteur.

Es()ionnit«e.

Espionner.

Esprit,cspHl

follet.

Esprit.

Essuie-main.

Essuyer.

Estafette.

Estafier.

Estampe.

Estimable.

Estimateur,

prisear.

Estime,

estimer.

Estomac.

PIEMONTAIS.

pessa

d'ase,

pressa

d'bricoti

.

Speranss;».

Sperè.

Spion,

porla-pachet,

pr.paquet.

Spionagi.

Spionè.

Spirit,

folet,

pr.

foulel.

—auira.

spirit.

Suama

n.

Pané,

netié.

Slafeta.

Slafé.

Slanpa.

Slimabil.

Stimador.

Stima,

stiriié.

Stomi,

pr.stoumi.

AUVERGNAT

Eispessade

voulur.

"Aspessadecanajo.

K'Speianssu

.

Eisperà.

Eispiou-n,porla-paque.

Hùpionagi,

eispionage.

Eispionùs

pr.

eispiounà.

EisprU

foulel.

Eime,

spirit,

Eisujalman,

sujàma,panama.

Punà,

nctià.

Eislafèla.

Eislafiè.

Eislanpa.

Eislimable.

Eistimadour.

Eislima,

eislimà.

Eisloma,

pr.eislouma.

Page 74: Étude des dialectes romans ou patois de la BASSE …ieoparis.free.fr/delo/Fran%e7ois%20MALVAL%20-%20%c... · Étude des dialectes romans ou patois de la ... Document dins lo maine

—74—

FRANÇAIS.

Eslomaquer,

révolter,

fâcher.

Estropié,

estropier.

Et,

conjonction

;enpremier

elender-

nier.

Etahle,

lat.stabidum

.

Etagère.

Etalage.

Etalon.

Etamine,

étoffede

laine.

Etape.

Etat,

l'état.

—dans

tout

l'état.

Eté,

l'été.

Etendage.

Etendard.

Etendre.

Etiqette.

Etoffe.

Etoile.

Elole.

PIEMONTAIS.

Stomacliè,

pr.stomaquè.

Stropià,

stropiè,

pr.stroupià

An

prima

ean

darrei.

Slabi,eslabi,

slabl.

Stagèra.

Elalagi.

Stalon.

Stamina,

tamina.

Tapa.

El

stat.

Dintre

tut,

el

stat.

Ista

el

ista.

Stendagi.

Stendard.

Slendi.

Ticheta,

pr.tiquèta.

Slôffa.

Sleila.

Slôlu.

AUVERGNAT.

Eistomacà,

pr.eistoumacâ.

Eislronjna,

eislroupià.

Einpremiei

e{oumai]

ein

darniéoa

darréi.

Eilable.

Eilagieva.

Eilalage.

.

f'ilalou-n.

Eitamina.

Eitapa.

Leila-l.

Dien

tou

Veila-t.

Veislieou,

le

beau

,fe

hiau

tenps,

Vèilêi.

Eileindadge.

Eilendar-d.

Eilendre.

Eiliquèla.

Eilof/a.

Eistéla,

eliala.

Eilola.

Page 75: Étude des dialectes romans ou patois de la BASSE …ieoparis.free.fr/delo/Fran%e7ois%20MALVAL%20-%20%c... · Étude des dialectes romans ou patois de la ... Document dins lo maine

75—

FRANÇAIS.

Etouffé.

Etouffer.

Etoupe.

.Etouper,boucher,murer.

Elourderie,

lourderie.

Etourdi.

Etranglement.

Etrangler.

—ill'étranglerait.

Etre,

verbe.

Être,je

suis.

—été

ila

été(part,

passé).

—étant

(part,

prés.)

—ilfut,

ilsfurent

rôtis.

—ce

sera,

sice

n'est9

vêpres,ce

sera

ànonne.

—ilsera,nous

serons.

—ilne

serait

pas.

—soyez

sûrs.

PIEMONTAIS.

Slofà,pr.stoufà.

Stofé,

pr.

stoufè.

Stopa.

Stopé.

Sturdaria,

lordarià,

pr.

leur.

Sturdi.

Strangolura.

Strangolè,

pr.strangoulè.

Alostrangolaria,

pr.strangoularia.

Esse.

Ison.

Êitat

;avià

estâtou

stat,

plus

usité

era

estât.

Essen.

Foughèt,

foughèron

rôst

pr.

fouguèt

pr.foughèroD

rôst.

S"a

l'ènenàvesprsaraanônâ..

Sarà,

sera,seran.

Asarià

sérianen.

Sighèsvautre

voi-aitri

siasegur.

AUVERGNAT.

Eiloufà.

Eilou/à.

Eitoupà.

Eislq,iipà

eiloupà.

Eislurdaria,

tourdaria,eilourdaria.

Eislurdi

eilourdi.

Eislrangoulura,eiirangoulura.

Eislrangoulàaeilrangould.

Veistrangoularia

.

Eilre,

esse,

eisse,

essei.

lèusai,

sèt

.

Eilà,

avià,

eila-t,

èra,

eila-l.

Eilaû-l.

luguèt,oufoughèt,(ougucron

rouslit.

D^honora

tard,

pr.howCoura.

Sarà,

sera,

«mieux,

»cheran

.

Séria

cheria,

seriapà.

Sià

cha

segur;

vous-aulrei.

Page 76: Étude des dialectes romans ou patois de la BASSE …ieoparis.free.fr/delo/Fran%e7ois%20MALVAL%20-%20%c... · Étude des dialectes romans ou patois de la ... Document dins lo maine

—76—

FRANÇAIS.

—j'étais,

ilsétaient.

Étrenns.

Élreiile.

Étriller.

Éiroit.

Élroii.

ÉluiJc.

—cabinet,bureau.

Éladiaot.

Étudier.

Évangile.

Évanouir.

Évaporer.

Éveillé,

réveillé.

Éveiller,

réveiller.

Éventail.

Éventé.

Éventer.

Excepté,moins.

Excuse.

Excuser.

PIEMONTAIS.

J'eri,

ièron.

Strena.

Stria.

Strié.

Streit.

Slronss.

Studi.

Studieul.

Student.

Sludié.

Vangili

évangili.

Svani.

Évaporé,

pr.évapouré,

Desvià.

Desvié.

Vantaj.

Sventà.

Svenlé.

Mancb.

Scus/i

.

iScusé.

AUVERGNAT.

Jeu

éri,

iérian.

Eistrena,

oèilrèina.

Eitria,

èilrilia.

Eilrijà,

cislrilià.

Eilrèi,

eiireila.

Eilrou-n.

eislroun.

Eisludia

oeiludia:

Eistudia

.

Eisludianociliidian.

Eisludiaà

eiludià.

Eivangile.

Eisvanio

èivani

.

Eivapourà.

IJeivià,deivelià.

Desvijà,

deivih'ù.

Eivantaj,

évanluUé.

Eisvanlà,eivanlà.

Eisventâ,

eivenlà.

Manco,

demanca.

Escusa,eisrusa.

Escusà,

eiscusà.

Page 77: Étude des dialectes romans ou patois de la BASSE …ieoparis.free.fr/delo/Fran%e7ois%20MALVAL%20-%20%c... · Étude des dialectes romans ou patois de la ... Document dins lo maine

—77

FRANÇAIS.

Exécuter.

Exécuteur.

Exécutif.

Exempter

fs').

Exhaussement.

Exploits

(des).

Express.

Exproprier.

Exténuer,

enlenuer,

Exlrêraenoent,supérérieurement

bon,

beau.

Extraordinaire.

Extravap'ançe.

Extravagant.

F,

efle.

Fâché,

fâcher.

PIEMONTAIS.

Eséculé.

Escculer

pr.

tour.

Eseculiv.

Escnîesse.

Aussameot.

Espfoà

pr.esplouà.

Espress.

v.du

français.

Spropric

pr.sprou.

Stenuè,

slenue.

Corn

lut,boa

bel

corn

tut.

Straordinari

pr.sUaourd.

Stravaganssa.

Stravagant.

'

FEffe.

Faciada

pr.fatchiada.

Facià,

facB,

pr.

tch.

AUVERGNAT.

Eisécutà.

Eiseculou-r.

Eisecutiv.

S'eisenlé.

Esaussamein.

Eisploa,

"pr.oud.

Fsprès

.

Eispropria,

pr.

eisprou.

Sleiniià

.

Coma

tu,

pr.

comma

lou

,boun

bel

couma

tou.

Eisiraordinari,pr.

our.

Eislravaganssa.

Eislravagant.

Elle.

Façada.

Falchà.

Page 78: Étude des dialectes romans ou patois de la BASSE …ieoparis.free.fr/delo/Fran%e7ois%20MALVAL%20-%20%c... · Étude des dialectes romans ou patois de la ... Document dins lo maine

—78—

FAANÇAIS.

Façon,

sans

façon.

Id.

ea

quelque

façonque

ce

soit,

sanschoix,négligemment,

àladia-

ble,pèle-mèlc.

Factotum,

actif,remuant.

Fade.

Faible,

les

faibles

et

les

forts.

Faim,

lafaimme

pressa.

Faix.

Fagotô,mal

babillé.

Faire,

c'estbien

fait.

là.

je

fais,

ilsfaisaient.

Id.

faisons-lui,

ilfera.

Id.

ilsferaientmieux.

Id.

il

(if,

ils

firent.

Fait,

faite.

Faisan

.

Falloir,

ilfaut.

Id.

ilfaiîdrail,

il

faillit.

Famille.

Famine.

PIEMONTAIS.

Fasson,

v.du

fr.saseu

fasson.

Mac-à-sia,

macassia.

Facendon.

Fat,

fad.

Idebil,

e.

i,

fort.

La

farame

pressa.

Fais.

Fagota.

Fè,

fà,

è,ben,

fait.

Faù,

favian,

fasiavan,

Fan,

lei,a

fara.

Farion,

mèi.

Faghèt,laghèron.

Fait,

faita.

Fasan.

Faîle,

foù.

Foùrià.

foùghè-t.

Famia,

meinada,

la

ca.

Famina.

AUVERGNAT.

Fassou-n,

feissou-n,

scn

fassou-n.

Ma-que-cha.

Faciliotl-n,

fasiliou-n.

Fàd,

fadard.

Lu

febleî,mai

lu

fort,

Lafamme

pressè-t.

Fai.

Fagota,

pr.

fagoulà.

Fà,cou

èi

bien

fà.

Faii,fagian,

falan.

Fasan

li,a

fara.

Farionmeiomiei.

Faguèt,faguèron.

Fait,

faita.

Fasan,

fèisant.

Falèi,

fà.

Foiiria,foùdrïa.

FamiVa,famijà.

Famina.

Page 79: Étude des dialectes romans ou patois de la BASSE …ieoparis.free.fr/delo/Fran%e7ois%20MALVAL%20-%20%c... · Étude des dialectes romans ou patois de la ... Document dins lo maine

—79

FRANÇAIS.

Faner.

Faribole.

Faubourg.

Faux

(subsl).

FaDcher.

Faute.

Fayard,

hêtre,

(arbre].

Fée.

Ferarae.

Femelle,

coureur

de

femmes,

galant

courtisan

defemmes.

Fenil.

Fermenter.

Fermer,fermer

labouche.

Ferrailleur.

F^erré,

ferrerun

cheval.

Ferrements.

Fertile,

gras

riche,

terre

fertile.

Fête,

les

fêtes.

Feu,grand

feu,feudejoie,aux

fêtes

publiques.

PIEMONTAIS.

Fné.

Farabola.

Foborg,

pr.faubourg.

Dagii,

faussia.

Fné.

Fala,

tnanch.

F6.

Fata,

fada.

Fomua.

Furaèla,

fumlé.

Fnéra.

Levé,

Ivé.

Sarè,

sarè

labocà,

pr.bouca.

Feramia.

Frà,

frèun

caval.

Framenta.

Grass,

terra,

grassa,

rich.

Fesla,

le

teste.

Fogon,

pr.fougou-n.

AUVERGNAT.

Fnà.

Faribolà.

Foubou

-rg.

Dalha

fùo[au.

Fnà.

Fauta,manca.

Fô.

Fada.

Fenna,femna.

Fumèla,

femné,

fumlèi.

Fneira.

Leva.

Sara,

sarà

laboulcha.

Faraiù,

faraioù.

Farà,

faràun(chamù,

Faramenla.

Tiaràgrassa.

fM

feista,

lafeila-s.

Fougô.

Page 80: Étude des dialectes romans ou patois de la BASSE …ieoparis.free.fr/delo/Fran%e7ois%20MALVAL%20-%20%c... · Étude des dialectes romans ou patois de la ... Document dins lo maine

—80—

l'ilANÇAiS.

Feu,

efeuraonpère.

Feuille,

l'euillage.

Feuillu.

Fève.

Ficher,

se

ficheren

têfe..

,

Fidèle,

tourterelle.

-

Fier,

se

fier,ne

s'y

fiaitpas.

Fier,

adj.

belarbre,

tant

fier.

Fiercomme

un

césar,

l'ifirc.

Figure.

Fil,dum.

File,

(le

file.

Filé,

6e,qwaïul

lecliativre

sera

filé.

Filîàtre,gendre,

beau-fils,

boile-fille.

ÏMlIeul.

Fils,

fille

Fin,

àla

fin,

enfinà

la

findes

fin:n,au

boutducompte.

PIEMONTAIS.

Fume

pare,

labonanima,dems

pa-

re,pover,

pare.

Feuia.

Fojagi,

pr.

foujagi.

Fojù,

pr.

foujù.

Fava

.

Fiché,

richesse

an

testa,pr.

liquè.

Fedel,

(edela

{orlora,

pr.

(ourtoura.

Fidè,

fidesse,ne

s'ij

fidavanen.

L'ôli,erbo

tant

fier.

Fiercornun

césar.

Pifer.

Figura,

cera,

p.

tchera.

D'

fil.

D'

fila.

Quand

la

resta,

lacanua

sara

filada.

Fiasir,fem.

fiasUa.

Fiôss,

fiossa.

Fù,

fij,

fieùl,

(lai.

fiiisia).

Fin,

àia

fin,

dlj

fin,

àla

fin

dij

con!.

La

fiuanssa.

AUVERG.WT.

Me

pobrepal

opà,

lapnhra

arma

de

mou-n

pà.

Feuia

.

foujàge.

Foiijii

.

Fava.

Ficha,

pr.

fileluiin

lesla.

Fidelalourlarella.

Ne

sifidavapà.

Quel

ebrelun

fier.

F!er

{coina)un

césar.

Pifre.

Fiijura.

Icliera

Dôu

//,de

fiù

.

D'

fila,de

leira.

Fiala,ada,quandlalchcibrcsarafkt.hi(:a.

Filialr,

filialra,

fialre.finira,

lio.

fiolo,

fieala.

Fi,

fis},

/ion,

fia,filia.

Ala

fi,do

las

fi

s.

Page 81: Étude des dialectes romans ou patois de la BASSE …ieoparis.free.fr/delo/Fran%e7ois%20MALVAL%20-%20%c... · Étude des dialectes romans ou patois de la ... Document dins lo maine

—81—

FRANÇAIS.

Finance,

(la).

Financier

(le).

Finesse.

Fiambé,

ruiné,perdu.

FJan,espècede

tarfre.

Flanc,

meltre

lesmainssiir

lesiUnc},

Flanquer,

lancer,

lâcherun

sounicL

Flaquée,coupde

lamain

sur

lesfesses

Flatter,

l'odeurme

nalio.

Fleurde

lys.

Flûte.

Fluxde

veatre,diarrhée,dc\oi

M>;ent.

Foi.ma

foi,

surma

foi.

1

Id.dehonne

foi,je

crois.

Id.en

foide

quoi.

Foie,

ton

foiedans

l'huile.

Fois,une

fois,

autrefois.

Id.

tousà

la

fois.

Foire,

fluxde

ventre.

PIEMONTAIS.

La

fînanssa.

'1

finanssié.

Finessa.

Flanbà.

Flan.

Fianch

;bulé

leman

sui

liauch.

Fianclié

un

morion,

pr.

oa,

unmor-

llon

pr.mourflou.

Flacada.

Flatté

;l'odorme

flatta,

(odour).

Fiorde

lis,pr.

fiour.

Fiùla.

Foira

pr.

fouira.

Fe,

fede,ma

fe,an

fedemia.

D'bon

lia

fe,credi.

An

fetie,permarcà

decheté

fidichan

To

fedich

ant

leulibujent..

Voila,una

voila,

iaitri

voile.

Tutiant

una

volta.

Foira,

louirascorcnla

lai.

foria.

AUVEUGIVAT.

£«

finança.

Le

l'imincie,fimmchéi.

,

Finessa

.

'

l'ianbà.

iu'an.

ihtlà

lama

su

lupan,

pr.

bouta.

Flancàun

virà-môrion.

Flacada.

Flifla;Vodourmi

flatta.

Flouda

lis,Pou

dli/.-s

Flniia.

Foirà,

pr.

fouira.

Foa

pr.oua,ma

fouèi,foa,mapga,mu

fè,ma

fi.

Debouna

foa,

crezl.

F.n

foidequepermarcade

que.

Joun

fcgedin

Volie

bulient.

Ve.na

ve,aulrave,càim

cô,

autrei

rr}.

loaia

la

cô.

Foirà,pr.fouira,corentapr.courenla.

6

Page 82: Étude des dialectes romans ou patois de la BASSE …ieoparis.free.fr/delo/Fran%e7ois%20MALVAL%20-%20%c... · Étude des dialectes romans ou patois de la ... Document dins lo maine

—82—

FRANÇAIS.

FoisoB,

àfoison,

àpleines

pe!!6cs,

avoirde

l'oràfoison.

Folie.

Folies,

sornelles,

balourdises,

fables.

Fonderie.

Forge.

Force,

par

force.

Forêt,

bois.

Forme.

Formule.

Formalité.

Former.

Fort,

je

suis

leplus

fort.

Fortune,avoir

de

lafortune,de

la

ri-

cliesse,

(lesbiens

fonds.

Fortuné,

riche.

Fossede

sépulture.

Fossé

d'écoulementdans

leschamps.

Fouace,

soriede

pâtisserie

faitede

farine

etde

beurre

que

los

auvergnats

lejourdel'Epiphanie.

PIEMONTAIS.

Apalà,

avci

d'lorà

palà.

Folia,

pr.

fou.

Folia,

folaria,

pr.

(ou.

Fondaria.

Forgia.

Fôrssa,per

forssa.

Foresta,

bosch.

Forma

pr.

fourraa.

Formola,

pr.

fourraoula,

Formalità,

pr.

fourraalilà.

Formé,

pr.

fourraé.

Fort,

ison

il

pi

fort.

Fortuna,

avei

d'

la

fortuua,

I

che.

lî'ortunàpr.

fourtunà.

I

Fossa.

I

Fossa,

pr.

foussà.

îFogassa.

pr.

fougassa.

boulangers

sont

dans

l'uja^e

En

provençal

fougassou-nou

aveide

AUVERGNAT.

Âpleinapalada,âpaladà,à

pa!a.

Folia

pr.foulia.

Folaria,

pr.

foularia,

/oulia.

Fondaria.

Forgia,

forgea.

Força,

pcr

força.

Foréi,

pr.

fourèi,

foureia.

Fourma.

Formola,pr.

founnoiila.

Fourmalità.

Forma

pr.

fourmà.

lou

sèi

lepu

fort.

Forluna,avèi

rf'lafourlunaaveideque.

Forlunà,pr.\fourlunà.

fàssa.

Fossà,pr.

foussà.

Togeassa,pr

.fond'geassa

,fond'geasseou

.

de

donner

àleur

clients

ainsi

que

le(ont

les

fougassol

grosseou

petitefouace.

Page 83: Étude des dialectes romans ou patois de la BASSE …ieoparis.free.fr/delo/Fran%e7ois%20MALVAL%20-%20%c... · Étude des dialectes romans ou patois de la ... Document dins lo maine

—83—

FRANÇAIS.

Fouel,

cou[)

(le

fouet.

Fougueux.

Fouine.

Foule.

Fouler,presser,

batire.

Foulque,

niorelle,oiseau.

Fourclie,

fourches,

palibiiliùres,

la

poleiice.

Fourgon.

Fourme,

(from;igc;,mut

(nécessaire).

Fourmi.

Fourmilière.

Fournée.

Foarnièr-ère.

Fourniment.

Fourrure.

Foutaises,

bagatelles,

babioles.

Foutre,

interjection.

\A.U

nevautpasun

foutre.

PIKMONTAIS,

Foàt,

loèt,pr.

(ou.

Fogos,

osa,

pr.

fougous,

ou

sa.

Foin,

(ovin,

(lemâle)

fouina,

la

fe-

melle,

pr.

fouin,

fouina.

Fola,pr.

foula.

Sali.

Fola,

pôla,

ciapina.

Força,

pr.

fourca.

Forgon

pr.fourgon.

Forma,

pr.

fourma,

formag,

four-

mag.

Formia,

furmia,pr.

fourmia.

Fourmiè.

Fornà,

pr.

fournà.

Forné,

forneir^i.

pr.four,

forniment,

pr.

fourniment.

Forura

pr.fou.

Fotèsa

pr.foulèsa.

Fotre,pr.

foutre.

Avalpa

'n

foire.

AUVJÇRCJNAï.

Foèi,pr.

foiici,fouèlada.

Fo.^ous,pr.fougous,

ousa.

Fouin,fouina,

lemâle

et

lafemelle.

Fola

pr.

foula.

Sali.

Foca,pron.

fouca.

Força,

pr.fourlcha.

Fourgou-n.

Fourma,fourmadge.

Formia,

fourmia.

Formlgièra,pr.

four.

Fornada,

pr.fournada.

Fournèi,fournèira.

Forniment,

pr.

fou.

Fourura.

Foulèisa.

Foire,

foulre.

Anevaupaun

foulre.

Page 84: Étude des dialectes romans ou patois de la BASSE …ieoparis.free.fr/delo/Fran%e7ois%20MALVAL%20-%20%c... · Étude des dialectes romans ou patois de la ... Document dins lo maine

—8!,—

FRANÇAIS.

Iil.

faire

voi.il-

ie

(ontie.

Fotilrc,

verbe,

laiicer,appliquer,

lA-

clier.

S'en

foutro.

s'enmoquer,

roulant,

làcheux.

Foutu,

fuiné.

i'outriquet,

liomnio

do

peude

vaU'iir,

en

Piéniotilais,

pcfulani,

artogani,

petit

lioinmc

nul

;eu

Provençal,

morveux,

liîancbec.

Foutrot,

niais,

sot,

nu»(

nécessaire.

Frange

tle

toile,

tètede

pièce,donton

faitdesé

nouclielles.

Frais,

fraîche,

liorbe

fraîche.

Kraicheur.

Fraise.

Francheniciil

parler.

Fraternel

elle.

Frêne,

aihre.

Frère.

Fressure.

PIKMONTAIS.

%ni

'[fol.

Folè,

pr.

foulé.

,4n

folè,

ailfoIs«e

pr.

fout."

Fotant,

pr.

foutant.

Fol

il.foutù.

F'ùlrichct,

pr.

tou.

Folito,

folitrô,

pr.

fou.

Mosciii,desmoscai,

gaion.

Fresc.

fresca,erha

fresca.

Frescura,

'1fresch.

Frésa

.

Francamen

parlé.

Fralern,

èla.

Frass.

Frà.

Ventraje,

pi.de

vcnlrajjî.

Ai

VKIiO.VAr.

vn!

le

joie.pr.

foulre.

FvitUe.

S'en

foulre.

FoUinf,

foidan-l.

Foutû.

FoiiUiquel.

Fou

IIà.

Galon-H.

Erha

frcltcha

Freickou-r.

jir.

la

/iciUlioiir.

Frelsa.

Franchamc.n-l

parla,

pr.IrnuUlicihi

n

Fraternel,

la.

fraifse,

jhi'nse.

Fruire,

fra.

fraîre.

Conrada,

lia.

TO.lidoni

Page 85: Étude des dialectes romans ou patois de la BASSE …ieoparis.free.fr/delo/Fran%e7ois%20MALVAL%20-%20%c... · Étude des dialectes romans ou patois de la ... Document dins lo maine

—85

n\AN(jAIS.

Fripon,vaurien.

l'i'i1)011.

Friponnerie.

Froid,

faire

froid.

Froidure,

froideur.

Fromage

non

fermenlé,

cai!Ié|

campagnes.

Froncer.

Fronl.

Fronlai!,

télièrede

olieval.

Frontière.

Frontispice.

Futaine.

Fruit,

fruitière,

fruilier.

Fugitif,

l'"Hir

par

lesprés.

(les

PIÉMONTAIS.

Força

(homme

apendre

l'"ripon

V.du

fr.

Friponaiia

pr.pou.

Freid,

fr'^d.

Freidura.

Toma,

pr.louma.

Fronssi.

Front.

Frontal.

Fronlièra.

Frontispi<si.

Fruslana.

Fru!,

frutèra,

frulé.

Fugiti»'.

Fugi

per

iprà.

O

AUVERGNAT.

'/

.TiJih

Força

pr.fourça{hommeàpendre).

Fripou-n.

Fripounaria.

Freid,

fàIrèi-d.

hreidura.

Fourma,

louma.

Gage,

mobilier,

rnenhx's,

troupeaux,

|Gagi,roba.

toutes

sortes

d'oJ)jots

mobii.cr.-:.

Fronssà,pr.froun.

Front,pr.froun-

1.

Teilèira.

Fronlièra.

Ironlispisee.

Fi^ana

.

Frul,

f'rulè,frutèra.

Fiujltiv.

Fugiper

luprà.

IGaf/c

>fï

irigq

âin'!

,»ii(jj

Page 86: Étude des dialectes romans ou patois de la BASSE …ieoparis.free.fr/delo/Fran%e7ois%20MALVAL%20-%20%c... · Étude des dialectes romans ou patois de la ... Document dins lo maine

—86-

FJjt'ANÇAlS.

Gageure.

(iagner.

Galelrclier.

Galères.

<iaIop.

Galoper.

Gamelle,grande

soupière.

Garder,

gardée.

Gare

!les

lacs.

Gargolle.

Gasconade.

Galée.

Gàler.

Gûle-raélier.

Gaule.

(ièle,gelée,

iiiiotnécessaire^

*

(léiatinc.

Gelè,

ée.

Geler,

illse

gèlenl.

(îeloUer,

quand

ilsurvientune

petite

gelée.

PlEMOXTAiS.

Gagiura

pariura.

Guadagnè.

Galaferliè.

Galéra.

Galopada

pr.

galou.

Galope

pr.galoupc.

Gaméia.

Guardé,

guardà,

puis,

etada,

Gara,

ilass.

Gargôta.

Gasconada

pr.gascou.

Guast,

guastada.

Guasté.

Guasta-mestié.

Gôla.

Geil,

gelada,

pr.

dgel.

Geladina,

pr.

dgel.

Gela,ada.

Gelé,

isigèlaa

pr.

dge.

Gelolé

pr.

dgelouté.

AUVIînGN.VT.

(tagiara,

pariura.

Gaijnà.

Gala(relié.

Làs

gulc'ra-s.

Galoupada.

Galopa,

pr.yaloupà.

Game

la.

Garda,

garda,

puisada.

Gara

!lu

lacets.

Gargôta.

Gasconada

pr.gascon.

Gastà,

gaslada.

Gasté.

Gasta-mèitei.

Gaula.

Gèl,

gelada,

pr.

dgèl.

Geladina,pr

dgel.

Gela,gelada

pr.dgel.

Gela,sedgèlon,

Gelotà,

pr.dgeloutà.

Page 87: Étude des dialectes romans ou patois de la BASSE …ieoparis.free.fr/delo/Fran%e7ois%20MALVAL%20-%20%c... · Étude des dialectes romans ou patois de la ... Document dins lo maine

—87—

FflANCMS.

Gencive.

Gendarme.

Gendarmerie.

Général.

Généralement.

Généralion.

Généreux.

Génisse,

très-jeune.

Gens,

lesbnives

gens.

Id.

lesbonnesgsns.

Id.

lesgens.

Gerbe.

Gibier.

Gibonlée,

pluiedecour(edurée.

Gilet.

Gland.

Id.semerdesglands.

Gloire.

Glorieux,

Gno.ues,

argent,

piècesdemoanaie.

Gare.

PIKMONTAIS.

Gengiva,znnnva

pr.dgein.

Giandarrae,zandarme

pr.dgiandarnie.

Giandarmaria,

pr.dgi;in,zandarmaria.

Général

pr.

dgen.

Généralament

pr.

dge.

Générassion,

pr.

dge.

Génères

pr.dgenerous,

Videla.

Labrava

gent,

Labona

dgent,

Ladgent.

Garba.

D'zibié.

Rama.

Zilé.

Agian.

Angiaudé

(latgîaudariumponere)

Gloria.

Gloriôs,

pr.glourious.

Gnôca.

le!

të!gara!

AUVERGNAT.

Gendgiva,

pr.dgendgiva.

Giandarme,

pi.dgiandarmc

.

Giandarmaria,

pr.dtjiand.

General,

pr.dgênerai.

Gcncralamèn,

pr.

dge.

Généracheuochu,

pr.dycncra.

Generou-s,

pr.dgen.

Vcdéhi,vctla,

vaila.

vaileta,

binut.

fMbravad'genl.

Lasbounasdgent.

Lu

dgent.

Gerba,pr.

dgerba.

Gibié,pr.

dgibié.

Ramada

.

Gelè-l

dgilel,

dgelct.

Aglian,

pr.alian.

Anglandà.

Gloria,

pr.gloaara.

Glourious.

Gnôca.

Je

ltë

!gara

1

Page 88: Étude des dialectes romans ou patois de la BASSE …ieoparis.free.fr/delo/Fran%e7ois%20MALVAL%20-%20%c... · Étude des dialectes romans ou patois de la ... Document dins lo maine

—88—

l'RANÇAIS.

<'iuognerie>,

caresses,

cajoleries.

<io!)olel

(leverre.

Gonfle

<-îore,

vieillevache,

vieille

fen.me

pu-

blique,dégingandée.

<îorge,

go-sicr.

(jorgce.

<»orge,sein.

<îosié.

<j0:ilu,gounnaad.

Tioulument.

(ioupillon.

<!our,

routoir

(mol

nécessaire).

«iourmand,

(riand,

lèche-doigts.

<îourrnandise.

<îoui;se,cossedelégumes.

(ioùler,

petitrepasde4heures.

<j0Ù(er,

verhe.

<jOuHe,maladie.

Tioulte,

ilsuaitA

grossesgouttes.

PIEMONTAIS.

Gnognia.

(iohlet

pr.

gonLlet

Go.ifi.

Giora.

Gorgia.

Oorgà,

goU'i,

pr.gou.

Stomi.

Gosé,gavass,

gola

pr.gou.

(îo'iard,

pr.gouliard,golù,golassa,

pr,

gou.

Golosament,

pr.goulou.

Aspersori.

Gorgh,

pr.

gourg.

I.ecapial.

Lagolapr.

gou.

Dossa,cossa,pr.

dou,

cou.

Mareuda,merenda.

-Mareodè.

Oota.

pr.goûta.

Sudava

agrossegosse.

AUVKHni\AT.

Gnoyiiiuiia.

(îoOcle,pr.goubele.

Govfe.

(joiifle.

\Gùru.

i

Corgca,

pr.

ou.

Gourdtjeiulii,pr.gourdqea.

Eislouma.

GoH(I;/('i,

(jourihjci,parpci

Goulu,

iiouliard,goulass.

Gonlousantoi-t.

Aspersou,asparsou.

Gour-(j,gou-d.

Lechudèi,

lechadé/,

lelchaplù-l.

La

gola,

pr.

lagaula.

Dossa,gotsa,

pr.gou.

Jtlerenda,meirendu.

Merendà,maren

dû.

Gola,

pr.

goûta.

Asudavaagrossasgoula-s.

Page 89: Étude des dialectes romans ou patois de la BASSE …ieoparis.free.fr/delo/Fran%e7ois%20MALVAL%20-%20%c... · Étude des dialectes romans ou patois de la ... Document dins lo maine

—8i»

FIÎANijAlS.

<jOuUeux.

FouUecTeau,d'uu

liquide.

(jootter.dégootter,

couler.

Goarerne,

gou>erDemeDl,

geslioD.

Gouverner.

«jrabuge.

Grâce.

booi;e

g^râce.

Gracieux,

se.

Gracier.

Graiu.deux

ou

troisgraiosde

mil.

Graioe.

Grainelier.

Grand,

de.

Grand-père.

Grand-mère,

bonne.

Grandelel,

elle.

Grandeur.

Grappede

raisin,grappilloo.

Gras,

sse,

leplus

gras.

Grassement.

Gratîe-cul.fruilderésîanUcr.

PIEMONTAIS.

Golo>.

pr.

goaloos.

Gossa,pr.goo^a.

Golé,

gossé,coîé

pr.goalé,

co»at'.

Goueni,goem,

pr.geo.

Goveme.

pr.goaveraé.

Garabog.

Grassia,bmiagrasda.

pr.bouua

Grass!às,gr>i5slosa.pr.grassioasou

sa.

Grassiè.

Doio

trcgraodemëi.

Grana.

Granafé

Grand,

da.

Papa

grand,

grand.

Mama

grandaograada,ondna.

Grandet,

ela.

Grandeur,

v.du

fr.

Râpa,

rapeta,

jlal.racenius.

Grass.grassa,

ilpi

grass.

Grassanaenl.

Gralacù.

AlVEaGXiT.

rjufjvt-t.

GotUà,amUL

ComrarHO,gomcarnamèH-f.

Gocenà,

tfomearmi.

Grabudge.

^IIouiiwgrassiaogmcha.

ftr.botmm,

Gmssio»u-s9.

Gratsiâ.

Dou,o

treigrande

muliei.

Gramtu

Granaleû

Grandeda.

Gnmdgm^ft^ougntnd.

GnmdtL,grwndamarnaomma.

Grandet

fela.

Grottdour.

Grapa,grapèla.

Gras,grosso,

lejnîgros.

Grassamèm-t.

Gratatià,graioqmH.

Page 90: Étude des dialectes romans ou patois de la BASSE …ieoparis.free.fr/delo/Fran%e7ois%20MALVAL%20-%20%c... · Étude des dialectes romans ou patois de la ... Document dins lo maine

—90—

FRANÇAIS.

Grattée.

Gratter.

Gravelle,gravier,décombres,gravois.

Graveur.

Graver.

Grèle,

êtreà

lagrêle,

àlabesace.

Grêle,marque

de

petite

vérole.

Grelotter,

être

transido

froid

.

Greiollière,

collierde

grelots.

Grenaille,grené,

ée.

Grenier.

Id.

tous

les

greniers.

Grenure.

Gribouille.

Griffe.

Griller.

Grille.*

Grimace.

Grimper,

ilgrimperai!.

Gnpper.

4îrogneur,marmottcur.

PIEMONTAIS.

Gratiidi.

Graté.

Gravela,

i^aravela.

Graveur,

(v.du

fr

)

Gravé.

Grêla,

essea

legre!o.

Picola,

vairolà,

pr.

vairouià.

Gelesse.

Sonajera.

Graiiaja,granà,ada.

Crané.

Tuti

igranei.

Granùra.

Griboja,

pr.

ou.

Grinfa.soa

grinfa.

Grié.

Gria.

tirimassa.

Rampé,

lamparia.

Grinté.

Barbolan,

barbot.

berbot.

AUVERGJVAT.

Grafada.

Gratà.

Grave(a.

Gravou-r

Grava.

Gréla,misera.

Picoulà,

vairouià.

Se

fjclà.

Soiinajëra,

yrelotèira.

Granaja,

granà,

ada.

Granèi.

lou

lougranèi,

Granûra.

Griboja,pr.

hou.

Grifa,sas

grtfas.

Grià

.

Gfia.

Grimassa

.

Grimpa,grimparia.

Grinfa,

grifà,gripà.

Harboutou-n.

Page 91: Étude des dialectes romans ou patois de la BASSE …ieoparis.free.fr/delo/Fran%e7ois%20MALVAL%20-%20%c... · Étude des dialectes romans ou patois de la ... Document dins lo maine

—91

FUAiVfjAtS.

Grogner.marmoUer.

Grue,

oiseau.

Guenon,femme

sale,publique.

(iuères.

Guérite.

Guerre.

Guêtresdecampagnard,

en

foutre,ou

grosbasde

latne.

Gueule,

gosier,

leventre.

Gueuserie.

Gueux,couvet,chauf(ereltc

populaire,

eu

terre

cuite.

Guigner.

Guitare.

PIEMONTAIS.

Barboté,

barboté,

pr.bou.

Grùa.

Giôra.

Vaire.

Garila

Guèra.

Garauda,

pi.garaude.

Gola,

pr.goula.

Gusaria.

Coco,pr.coucoudelëra,tupiri.

Ghigré.

Chitara.

AUVERGNAT,

Barbota

pr.

harboulà.

Grùa.

Gôra.

Gaire.

Garila.

Citiara,diara.

Garauda.

Gola.

pr.

goula.

Gusaria.

loupi-n.

Guigna.

Guettara.

Ah

!ah

c/k

!

Hache

(petite),hachereau,

cognée.

Hacher,

taillader,

déchiqueter

mala-

droitemeit.

A!

ah

!ai

/

Assul,assur.

Ciaputé.

HAh

!ah

!

Assu,

pr.alchou,atchù.

Ciapùlà,

pr.

Ichiaputà.

Page 92: Étude des dialectes romans ou patois de la BASSE …ieoparis.free.fr/delo/Fran%e7ois%20MALVAL%20-%20%c... · Étude des dialectes romans ou patois de la ... Document dins lo maine

—92

riîANCAlS.

lidleinc.

Hallebarde.

Kariche.

Harmonieux,

(se).

tlarpe,

iiistr.de

miisiijuc.

Harpon.

Haut,haute.

haut,

en

haut,

au

dessus.

dessus.

Hasaid,parliasard.

Hasardeux.

Hébété,

ée,

sot.

Herbage.

Herbe,

laméchante

lierbe.

Hercule.

Hérisser

Uériler.

Hermile.

H(Mre,

fayard,arbre.

Ifeurc,dehoimeheure.

[d.

assezde

boiuie

heure.

PIK.MONTAIS.

L'aléna.

IA!abarda.

j

Anca.

1Armouios,

armoniousà.

*

{

Arpia.

jArpou

{Aut,

auta.

I

Su,

an

su,

su.

j

Asàr,

per

asàr.

IAsardos,

pr.asardous,

Ebété,

(v.du

frauoais),èbelàda.

jErbagi.

j

Erba,

lacativ'erba.

nErcul.

IRisse,

JEreditè.

!Armita.

|fô.

jOra,

pr.cura,

d'boii'ora,pr.bouu'ora.

iProhonora,

pr.proubouuoura.

AIVERGXAT.

Aie,

Vâle,halenàalcnada.

Alabarda

.

Anlcha.

Armorùous,

sa.

Arpa.

Arpou-n.

Aut,

aula,

riau-t,

n'aula.

C/nl,en-chù,

en-soubré,chù-n\mt.

Asàr,per

asàr.

Asardou-s.

Eibèilià,eibèiliàda.

Erbage,

erbagei,

pluriel.

Erba,

lamèitchanla

erba.

Ercul.

Eirissà,

irissà.

Eirità.

Armita.

Fà,

faya,fayar.

Ora,

d'bonorapr.(rbounoura.

Pro

honora,

pr.prou

lounoura.

Page 93: Étude des dialectes romans ou patois de la BASSE …ieoparis.free.fr/delo/Fran%e7ois%20MALVAL%20-%20%c... · Étude des dialectes romans ou patois de la ... Document dins lo maine

—93—

FRANÇAIS.

Hier,

hier

soi'-.

Hiroiidelie.

Hisîoire,

hislorirlle.

Hivciiiai>e,

provisionsd'hiviT.

Hiverné.

Hommasse.

Homme,

leshanuncs,

un

cltrélien.

Id

unennuyeux.

Honneur,

se

fairehonneur.

Honte,

iln'avaitpas

honte.

Honteux,

liniicle.

Honîeusemen?.

Horloge.

Horlosies.

Hors,

cleiiors.

Hors

la

loi.

Hors

d'ici,va-t-en

Hostie

etpainà

caclieîtn

.

Houlette.

Houpe.

PIEMONTAIS.

1er,

ier

seira.

Hondoia.

Istorià,

istorièta.

Invernagi,

invernaja.

Iné.

Omass,ommass,

Orne,

iomini,un

creslian.

Un

tormanla

chrestian,

pr.

tour.

Onor,

pr.sunour,

lessehonor.

Onla,

pr.ouuta,

aviauen

outa.

Onlos,

pr.ontous,

vergognes,

pr.ver.

gougnous.

Ontosament,

pr.onlousament.

.Arleùgi,arlôgi,

arleùri.

Arlogé.

Fora,

d'fora.

Fora

d'ia

lege.

Passa-fora.

Oslia.

pr.

ou-tia.

Olèta,

pr.oulèla.

Opa,

pr.oupa.

AUVl^RCNAT.

1er,

icr

set.

Irondéla.

Jstôria.

isloira,

ùloitéra,

islouriéla.

Inverriayc,

ivernage

ivcninjà.

Invernà.

ivernà.

Omassa,omnassa.

Un

ôiiie,un

crisiian,

laùmeî.

Untounncnta

creistian.

Onor,

ou)wur,

se

jàounour.

Onla,

pr.

ounlo.,naviapa

ouula.

Ounlous,

verfjo(jnos,pr.vergouOnou-s.

Onlosamèn-l,

pr.ontousamen-l.

Arlodje,

arleiidje,

relodje.

Arhd]ei,

reloudjei.

Fora,

d'fora.

tara

d"

la

leio

louéi.

Passa

fora.

Oslia,

pr.ousiia.

Olela,

pr.

oulela.

Opa,

pr.

oupa.

Page 94: Étude des dialectes romans ou patois de la BASSE …ieoparis.free.fr/delo/Fran%e7ois%20MALVAL%20-%20%c... · Étude des dialectes romans ou patois de la ... Document dins lo maine

—94

FRANÇAIS.

Mousse

de

cheval,

de

caparaçon,

de

meubles.

Mùclie.

Hùcher,

appeler

les

bestiaux

et

les

personnes,

liïuguenot,calvinisie

.

Huile

bouillante.

Huilé,

huiler.

Hutlier.

ustensile

de

table

portant

2burettes.

Huissier.

Jluit.

Humeur.

IHypocrisie,

cagolerie.

ici,

çà,deçà.

Idiot,buse,

quine

bouge

pas,

quine

répondpasquoiqu'on

dise.

ïl,elle,

ils,

elles,pronoms.

PIEMONTAIS.

Ossa,

pr.oussa.

Ercadapau,dapasta,pastoira,

inaslra.

Uché,

pr.

uqué,

'Ibestiam

e!inond'

Ugnof.

Eulibugent

Oiià,

olié,pr.ou.

Vinagriè,vinagriéra.

Ussié.

Eut.

Umor,pV.

uraou-.

Patétaria.

ISa,

d'sà.

Quac,

gogo.

A,pronomsquiindique

la3"

pers.du

sing.

etdu

plurieldesverbes.

PIEMONTAIS.

Ossa,pr.

oussa.

MasIra,mnuéi.

Uchà,

pr.nlchàlubesliauel

lemonde

,

fjguenôl.

OU,

olie

bujen.

Oulià,

oulià.

Vinagriéra,

uiliéra,

lu

ulié.

Uchèi.

Huèi,

fcui,vèue,

Umor,

pr.umour.

Patrtaria,cafardisa.

Set,d

se!,

sai,d

sai.

Cac,

caque,

gogo.

Page 95: Étude des dialectes romans ou patois de la BASSE …ieoparis.free.fr/delo/Fran%e7ois%20MALVAL%20-%20%c... · Étude des dialectes romans ou patois de la ... Document dins lo maine

—95—

FRANÇAIS.

Tel

ilest,

Jepère,

lel

ilest

le

fils.

Il,quelquefois

il

dit

oui,

quelquefois

ilditDou.

Ils'yarrêtaun

certain

temps.

Cesdeux

frères,

ilss'eutraineut.

Il

faitl)on

ici.

Les

truffes

(ellesjsontprécieuses.

Le

pap'llonva

taulautourde

lachan-

dellequ'il

sebrûle

Demain

ilviendra.

Un

peu

plus

iltombait.

Pour

leremplir,

ilmangerait

!e

bien

desept

églises;

Ilss'aimenlbien.

Ils

sefaisaientgloria.

Us

s'attendent.

Image.

Implacable,

impitoyable.

Imprudent.

Incendiaire.

Incurie.

PIEMONTAIS.

Quai

al'è

'1pare,

tala

le

'1fieul.

De

volte

adit

d'si,

d'volteadis

d'no.

Aje

stajeun

cert.temp.

Stidoi

fratejasveuloben.

Sia

fabon

sté.

Le

trifolea

sontpréciose.

La

farfala,oparpajio;

avalanautorn,

alacandéla

ch'a

resta.

Doman

avnira.

An

po

piùacascava.

Perenpiloamangeria'lbeûdeselcese.

As'veuloben.

As'ffacevan

gloria,

Is'aspetan.

Immagine.

Inplacabi.

Inprudent.

Incendiari,

Incuria.

AUVERGNAT.

Tau

àlèi

lepoueire,

tauà

Ici

leflou.

Quauqiieicùua

di

obe,quauque)

cou

adi

no.

Li

s'arcilè-tquauque

lem.

Queu

doni

/rèirisevoulondo

hc.

Fabonèichc,

pr.

boun.

La\iruffa\sonpressiousa,rr.preichousa.

Le

parpajoun,va

tan

Venlour

de

la

tchandialaqu'à

se

brûla.

Douma

Avendra.

Unpaumattoumbava.

Por

lerempliamandgeria

luben

de

set

liesa.

Is'amon

bien.

Ise

fagion

gloria,pr.glouara.

1s'atlendou-n

isejèlonsepeilon.

Eimage,

èimagèi

pluriel.

Inplacable.

Inprudent,

Incendiare.

Encurià.

Page 96: Étude des dialectes romans ou patois de la BASSE …ieoparis.free.fr/delo/Fran%e7ois%20MALVAL%20-%20%c... · Étude des dialectes romans ou patois de la ... Document dins lo maine

—9G

FRANÇAIS.

lufii^'once.

In(iis|Hisition.

Ingénier.

ïngriit.

In}ial)ité.

Injure,

faireinjure.

Innocent.

Innocenoment.

Ins(rnment.

Insulter.

Inléressé,avidedegain.

Italie.

Ivoire.

Ivre.

Ivrogne,suceurdechopine.

.Tabiole,cageàpoulets,

fmotnécessaire)

Jacobin.

PIEMONÏAIS.

Endigenssa.

Indisposition.

Ingénié.

Ingral.

Dsabilà.

Ingiùr;»,

lod'indgiura.

InosseMt,

pr.

inoussent.

Inossamen!,

pr.

inou.

fnslrumenf.

Insolente,

pr.

insoulenté.

Anieressà.

Italia.

Avôri.

Esse,

ant,

lavigna.

'

Ciucia-picé,

ciucia

dojé.

Gabioîa,

v.

fr.

jaiole.

Girîcohin,

pr.

dgiacoiibin.

AUVERGNAT.

Eindidgensso.

Eindisposiehcu

ochu.

Eingignà.

Jngra-t-

Dsubilà.

Fa

d'indç^iiraoindgmria.

Einossenlpr.

e'inoussen-l.

Elnossament

pr.

einoussament.

Isiritmev.

Jnsoulenln.

Anteressà

Italia.

Ivôri,

vôri,

ivona-re.

Eitreàien

lavigna.

Ciucia

pict''i,

pr.suchinpitclwl.

Geabiôla,

pr.

djà.

Giacouhi-n,

pr.

djiacoubi-n,

djiacou'

pi-n.

Page 97: Étude des dialectes romans ou patois de la BASSE …ieoparis.free.fr/delo/Fran%e7ois%20MALVAL%20-%20%c... · Étude des dialectes romans ou patois de la ... Document dins lo maine

—97—

FRANÇAIS.

Jamais,jamaisplus.

JaloDX.

Jambe.

Jambon.

Jardinage.

Jardinier.

Jargon.

Jarretière

.

Jasserie.

Je

proD.de

la1"personne.

Id.

j'aime,j'arrive.

Jean,Jeanne.

Jérémiades,

plaintes.

Jésus,Maria.

Jetd'eau,

(petit).

Jeter,

jeterà

terre.

Id.

jeterau

loin.

Jeu,

lapaire,deux

objetssemblables.

Jeudi.

PIEMONTAIS.

Mai,mai

pi.

Gelos,

pr.

dgelous.

Gauba.

Gianbon,

pr.

dgianbou

Giardinagi,

pr.

dgi.

Giardinè,

pr.dgiardinè.

Gergon,

pr.dger.

Zartiera.

Giass,

pr.

dgiass.

Ii.J

seplacequand

lemol

qui

suil

commence

parunevoyelle,

lami.

iarrivi.

Gioan,

pr.Giouan,

Giouana.

Plenta,jérémiade,

pr.dge.

Gésù-Maria,pr.dgésù.

Pissarôta.

Gitéper

tèra.

Gilé

lontan,

pr.

dgité.

Gieugh,

paira,

pr.

dgi.

Gieuvès,

pr.dgieuvès.

AUVERGNAT.

Giamai

pu,

pr.

dji.

Djalou-s.

Gamba,

pr.tchamba.

Dgambou-n,

pr.

Ichambou-n

odgiam-

bou-n.

Giardinadge,

pr.

dgi.

Giardinèi.

Gergon,

pr.dgiargon.

Jarlièra,pr.

dgarliera.

Gias,

pr.

dgias.

I,ià,

ieù,

itï.

lu,ame,

iùaribe.

Gi(nian,Giouana,dgi(man-douja,pr.\dgi

Gcremiada,

pr.

dge.

GêsuMaria,

pr.

dgêsu.

Pissarôta.

Gilà

lai,

lei,a

terra

pr.

dgità,

Gità

lôen,pr.djità

laio

lèi,

Na

palra.

Digièu,

digiô,pr.

didgiou*

Page 98: Étude des dialectes romans ou patois de la BASSE …ieoparis.free.fr/delo/Fran%e7ois%20MALVAL%20-%20%c... · Étude des dialectes romans ou patois de la ... Document dins lo maine

—98-

FRANÇAIS.

Jeûner."

JonqaiUe.

Jouer.

Jour,

ouvrier.

Jour,

aujourd'hui.

Journal,

mesure

agraire,

certaine

contenanced'une

parcelle.

Journée,

toute

lasaintejournée.

Jada.

Juge.

Jugement.

Jumeau,accoucherdejumeaux.

Jupiter.

Jurement.

Jorer,blasphémer.

Jnry.

Jus,

suc.

Jusqu'ici,

d'ici

àl'été.

id.

d'ici

là,jasqae-là.

Jusqu'àprésent.

PIEMONTAIS.

Giunè,

pr.

dgiounè.

GJonchilia,

pr.

dgionquilia.

IGiughè.

Di,

giou

d'oupera,

pr.

dgisu.

Giou,

di,

al

d'id'ancheui.

GiornA,

pr.

dgiornà.

Tuta

lasanta

giornà,

pr.gioarnà.

Giuda,

pr.

dgiuda.

Giudisse,

pr.dgi.

Guidissi,pr.

dgui.

Bftsson,

pr.

bessouné.

Giupiter,

pr.dgiu.

Giuraraent,

•^^araraent.

Giuré,

pr.

dgiù.

Giùri,

pr.

dgi.

Gius,

pr.

difùs.

Fin

asi,da

sià

l'istà.

Da

sia

là,

finà

la.

Fin

àla,da

silà.

AUVERGNAT.

Giunâ,

pr.

dgiounà.

Gionquilià,pr.

dgi,

Giugâ,

pr.

dgiugà

Giou-oubran,

pr.

dgiou-bran.

Augioud'anèui,pr

.dgiou.-

Giournal,

pr.dgiaurnàu.

Toula

lasaniagioiirnada.

Giuda,pr.

dgiudà.

Giuge,

pr.

dgiuge,plurieldgiugèi.

Giudgiamen-l,

pr.

dgiu.

Bcssou-n.bessounà.

Jiupiler,pr.

djiupiter.

Dgiuramèn,saramèn.

Giurà,pr.dgiurâ.

Jiuri,

pr.

dj

.

Dgiùs.

D'cîiche,deichià

Veilei^ou

au

bieou

tem-s.

D'eichequiy

a,

li.

Vciche

lai,en

léi,a

léi,a

lai.

Page 99: Étude des dialectes romans ou patois de la BASSE …ieoparis.free.fr/delo/Fran%e7ois%20MALVAL%20-%20%c... · Étude des dialectes romans ou patois de la ... Document dins lo maine

—99-

FRA.NÇA1S.

Jusqu'à

lapeau.

Juste

.

Justice.

Kilogramme.

Kilomètre.

PIÉMONTÀIS.

Fiaàlapel.

Giust,pr.

dgi.

Guistissia,pr.

dguistissia.

KiChilogram,chilougram,pr.qui.

Ichiloraètre,chiloumètre,

pr.

qui.

AUVERGNAT.

Giusqu'aà

lapit,

pr.

dgiusqu'a

Dgiust.

Guistissa,pr.dgiustissa.

Kilougram.

Kiloumèlre.

Li.

Li

è.

Iseran

si

vito.

Liabas,là

s\ix,

ligiù.

Lass.

Làadv.de

lieu.

\

est,

ily

a.

Ilsserontlàbientôt.

Là-bas.

chez

lesmaçons

et

le»charpentiers

Laine.

Laineux.

Laisser.

Lana.

Lanù,

lanôs.

Lassé.

Lai,

lai.

Aqui

l'i

èi.

1seronquisHà.

Lai,enbas.

Lassei-s.

Molà,

pr.mmlà.

Lana

.

Lanû,

i(ino''4f.

Leissà,

Page 100: Étude des dialectes romans ou patois de la BASSE …ieoparis.free.fr/delo/Fran%e7ois%20MALVAL%20-%20%c... · Étude des dialectes romans ou patois de la ... Document dins lo maine

—lOO—

FRANÇAIS.

Lailier.

Lambiner.

Lancer,canper.

Lancelle.

Langue.

Languette.

Langueur.

Languissant.

Lard.

Large.

.

Largement

.

Largeur,

Lavéede

tête,algarade.

Le,

la,articlesau

singulier

masculin

etféminin.

Ex.

:A

l'excès,

àl'ombre,,

Les

articlefémininau

pluriel*

Aux

trousses.

PIEMONTAIS.

Laite.

Banbliné.

Canpé.

Lanselta.

Lenga

,

Lingheta,

pr.

linguela.

Languor.

Langtiaù.

Lard.

Largh,

largafem.

Urdgiamen,

largiament.

Largiura,

pr.

lardgiura.

Lavada

d'

testa.

Le,

la,

el,

'/,'Z_7

etVremplacent

les

articlessing.masc.

leetel

etlefera.

la,

quand

les

noms

qui

suivent

commencentparune

voyelle.

Arecôssj

ùl'ombra.

Le,

féminin

pluriel^p

Ale

tro^se.

AUVERGNAT.

fMilèi.

Lanbinà,

banblinà.

Canpà.

Lancelia.

Lenga,

li&nga.

Lienguelta,

lienquetla,

Langour.

Langrignû,

languissû.

Lard.

Large,

pr.

lardge,

lardgea.

Lardgiamèn,

lardgeamen.

Larglou,

pr.

largioura.

Lavada

rf'leila,o

testa.

Le,

Vdevant

uno

voyellopo'^h

masculin

et

le

féminin,

ea

or?

de

rencontre

d'ene

voyelledans

le

mol

suivant.'

AVombra,a

Veissèê.

Las

fér>;ifi}a.

Alas

trosm-ê,

pf.aî^

tromsâS,

Vs

de

lasne

se

faitpasscDër*

Page 101: Étude des dialectes romans ou patois de la BASSE …ieoparis.free.fr/delo/Fran%e7ois%20MALVAL%20-%20%c... · Étude des dialectes romans ou patois de la ... Document dins lo maine

—101-

FRANÇAIS.

Lesfemmes.

PIEMONTAIS.

Les,

œasc.

etféminin

plur.

Les

livres,

les

amis,

len

oies,

hommes.

les

Lèche-doigts,gourmand,

lèche-plat.

Lécher.

Lendeou

lente,œufdepoux.

Leur.

Lessive.

Lessiveuse.

Levant,

orient.

Lève-nez.

Levéede

conscrits,conscription

.

id.d'uacadavfe.

Lefomne.

h).

Iliber,j'amis,j'oche,j'ômini.

Le

j,s'emploiedevant

lesmots

com-

mençantparune

voyelle.

Leca-piat,

leca-di.

Lechè.

Ledna.

Lor,

pr.ou.

Lessia

(!at.

lexivia),

biia,bugada

Bugadaira.

Levant.

Leva-nas.

Levadaolevata.

Levada

delcadaver.

AUVERGNAT.

Las

fennas,

pr.

lafenna.

Dansquelquescantons

l'asdespluriel*

féminins

estremplacéparun

ètrès-

ouvert,

etcettealtération

seproduit

dans

lesnoms

qui

suivent,

se

ter-

minanten

as.On

écrit

eton

dit

:le

fennèau

lieude

lasfennas.

Leù,

lu.

Leù

librèî,

luamis,

luômèi.

Lecadèi,

pr.

lelcha-dei,

letcha-pla-l

Lechà,

pr.

lelcha.

Lenta,

lenda.

Lour,

liour,

liur,

liu.

Lecheva,

bufjiada.

Bugadeira,

lechivusa.

Lèvent.

Leva-na-s.

Levada

de

counscriCs.

Levada

d'un

cadabre*

Page 102: Étude des dialectes romans ou patois de la BASSE …ieoparis.free.fr/delo/Fran%e7ois%20MALVAL%20-%20%c... · Étude des dialectes romans ou patois de la ... Document dins lo maine

—40â—

FRANÇAIS.

Leverdu

soleil.

Lever,

leleverdu

lit,du

soleil

.

Lever,

verbe.

Levraut,jeune

lièvre.

Lévriers,chiens

lévriers.

Lézard.

Liasse

.

Libertin

.

Libertinage.

Lié,

liée,avoir

iesmains

liées.

Lieutenant.

Lièvre.

Ligne,

raie.

Limure.

Lime.

Lin.

Liuceuil.

Lingerie.

Lion

.

Litanies.

id.

discoursà

perledevue.

PIEMONTAIS.

Levada

del

sol.

Levada

del

let.

Levé.

Levrôt,

levron.

Can

lèvre.

Laserta.

Liassa

.

Libertin.

Libertinagi.

Lia,liada,

avei

lemao

liada,

Leuenant.

Levr,

Riga

linéa.

Limadsra.

Lima.

Lin.

Linsseul.

Lingiaria.

Lion.

Litanie,

pi.de

litania.

Longaria,

loDguaria.

AUVERGNAT.

Levadadoû

soulèi,

Levadadou

lèi.

Leva.

Lcbràu.

Iche

labrîèi'

Leserta,

lézard.

Libéria.

LiberH

-n.

Libertinage.

lAa,

liàda,avei

lama

liàda

Lieutenant.

Lèbra,

lèbrepi.

îebrei.

Regea,

reja,

pr.redgea,

ligna.

Limadura,lémura.

Lima.

Li-n.

Leinsaii,Uanssaû.

Lingearia,

pr.

leindgiaria.

Lion,

pr,

lioun.

Lelegna,

litania.

Longaria.

Page 103: Étude des dialectes romans ou patois de la BASSE …ieoparis.free.fr/delo/Fran%e7ois%20MALVAL%20-%20%c... · Étude des dialectes romans ou patois de la ... Document dins lo maine

—403—

I

FRANÇAIS.

Lei.

Loin,de

loin

.

Louiâ

d'or.

Loup-garou,mot

pour

fairepeur

aux

enfants.

Lourd,

de,

étourdi,

ie.

Lourdaud,

groslourdaudexlravagmt.

id.

îigirenlourdaud,roderçà

etlà.

Lourderie.

élourderie.

Louve,

fillepublique.

Lu,

participedélire.

Lui,

elle,eux,

elles.

Datifssingulieretpluriel.

A,

àlui,à

elle,àeux.

1!

lui

parle,

illeur

parle.

Doiinons-îui,donnez-leur.

Accusatifplurieldes2

genres.

Hles

roaltraiteou

lesreçoitmal.

Je

luiouvriraismon

sein.

Je

ne

cesserai

jamais

d'être

juste

envers

eux.

PIEMONTAIS.

Lege.

Loutao,da

lontan.

Luis

d'or.

Babaù.

Lord,

lorda,

pr.

lourd.

Lordii,

lordion,gnoch:

Paulofid,pr.

pautoutia,

pataiocb.

Lordié,

pr.lourdié.

Lordarià,

pr.

lourdariif.

Lova,

pr.

louva.

Lesù;

let.

Lei,lor,

i,

ij

(lat.

illos

illas;.

Leiparla,lorparla.

Dcijo,

da

ei.

Alei

raaltrata,a

M,o

ij

raaîlrala.

[jdurviriame

sen.

Cessraimai

d'essegiustanverss

lor.

AUVERGNAT.

La

lei,

la

louèi.

louen,

(V

loen.

Luis(Tor,d'iouis

d'or,

pr.

loni.

Barbaù,

pr.

barbo-ou.

Lord,

pr.

lourd,

lourdafem

.

Lordian,pr.

lourdian,gnoch.

Panloufla,patalo.

Lourdià,an

àlourdian,

viroulan.

Loiirdaria

.

Loba,

pr.

louba,espagnol

louba.

Legu,

legùi,

lesii.

Le,

i,H,

Vor,

pr,

lou-r.

Et

leiparla,

<tllou-rparla,

Dona

i,o

li,pr.douna

i,

liolou-r.

Alumaulrala.

LeionHdubririumou-n

sin.

Ichabarai

jamouel

d'estie

dgiu

le

envers

èi.

Page 104: Étude des dialectes romans ou patois de la BASSE …ieoparis.free.fr/delo/Fran%e7ois%20MALVAL%20-%20%c... · Étude des dialectes romans ou patois de la ... Document dins lo maine

—104

FRANÇAIS.

L'affection

que

je

lui

ou

leur

porte

n'estpas

teinte.

Qu'on

doive

fairepoureux.

Lundi.

Mâchefer.

Machinations.

Mâchure,

(ûche,

souillure.

Maçon.

Maçonnerie.

Mai,arbreou

forte

branche,

que

les

jeunes

gens

plantent

le

1er

mai.

"devant

lamaisonde

l'objetaiméou

dequelqu'unqu'onveuthonorer.

Maigre,comme

un

pic.

Maillot,

bouture,

crossellede

vigne,

(motnécessaire)

,

Main

forte.

PIEMONTAIS.

L'affessiou

ch'ijporto

l'ènen

finta.

Ch'undeva

fèper

lor.

Lunes

(lat.dies

lunoe)

Malciafer,

pr.

matciafer.

Machenament,

pr.

maqui,

machinas-

sion.

Maciûra,

pr,matchiura.

Murador,

pr.

our.

Massonaria,pr.massou.

Mai,

pr,maï.

Maghercomun

pich.

Majeû

raajeiil.

Lat.

malleolus.

liai.

magliole.

Man

forta.

AUVERGNAT.

L'afessiou-n

que

HporCi

rCei

pas

finta.

Que

sidleû

faireper

lor

oper

ij,

Dl

lu-n.

Matchiafèr^

matchafià.

Matchenamen.

Matchinacheu

ochù.

Matchiura.

Muradou-r,

massou-n.

Massounaria.

Un

mai,un

mèi.

Mouègrecoumaun

pic.

Maillaù,maillû,majùmajôou.

Ma

fôrla.

Page 105: Étude des dialectes romans ou patois de la BASSE …ieoparis.free.fr/delo/Fran%e7ois%20MALVAL%20-%20%c... · Étude des dialectes romans ou patois de la ... Document dins lo maine

—<05—

FRANÇAIS.

Main,

sesmains.

Maingrosse.

Maintenant

.

Maintenir,

nourrir,

vêtir.

Maire.

Mairie.

Mais,

conjonction.Mais

si,maisnon

Maître.

Maîtresse

(lai.

magistra).

Ici.d'école,de

maison,amante.

Majesté,

saMajesté

Jupiter.

Mal,

lemal

des

autres,

Td.,

fairemal.

Malade.

Maladie.

Maladif.

Maladroit.

Malaisé.

Mal

arrangé,paré,malmis.

Mal

élové.

PIEMONTAIS.

Man,

soaman.

Manas^a.

Ora,

pr.

oura,

Roura.

Manteni,

nuri,

yesti,

Mèr.

Mèria.

Ma,ma

si,manen.

Meist,meistr

(latinmagister)

.

Meistra.

Metressa,

sgnora.

Soa

meestàJuipiler,

pr.

Elmal

d'j

aitri.

D'mal,

féd'mal.

Malavi.

Maladia.

Maladies

(pr.

ious).

Maladrét^

Malasià.

Mal

buta.

Mal

aoleTà.

dgiu

.

AUVERGNAT.

Sama.

Manassa.

Oura,avowa.

Manteni,nui:,

vesli.

Mèr,

mairô.

Méria,mèraria.

Ma,

màchi,

machéi,manon,

ma-nen.

Mèitre.

mouèitre

pi.

meUrèi,mouei-

trèi.

Mèilressa,

moueilressa.

Mèilressa,moueilressa

d'eicola.

Samadjcslà

Guipiter,pr.

dgiup,

Loumaû

d'auautrèi.

d'maû

.

Malaude,malaul.

Maladia.

Maladiou-s.

Maladrèi.

Malclsà.

Maû

bouta

bulà.

Maû

anlevà.

Page 106: Étude des dialectes romans ou patois de la BASSE …ieoparis.free.fr/delo/Fran%e7ois%20MALVAL%20-%20%c... · Étude des dialectes romans ou patois de la ... Document dins lo maine

106

FRANÇAIS.

Mal

fuit,malenpoiuL

Mâle,animal

.

Mâle,chaovre

mâle.

Malfaisant.

Malheureux.

Malheureux,pauvrehomme,

miséra-

ble.

Aie

Ihai

!hélas

!

Malheureuxquejesuis.

Malice

ilsl'ontrais.

En

colère,enmalice.

Malicieux.

Malicieusement.

Malin,

leplusmalin.

Malmener.

Mamadesnourrices

etdes}nourrissons.

Maraié,mon

cœur.

Manger.

Mangeurdebiens,

grosmangeur.

Manifestement.

PIÉMONTAIS.

Mal

forgià,mal

folù,pr.mal

fourgià,

foulu.

Maso,

Mascias3,

mascion.

Mal

fasent.

Maleùreùs.

Pôvr,

ônti.

Ai

!mi.

Malheùreùs

ch'i

son.

MaiissiàTanmesanan

ira.

Tra,an

malissia.

Malignes,

pr.ous.

Maliguosament,

pr.

ou.

El

pi,maligu.

Malrauê.

Mamà.

ÎVlamia.

Mangé,

pr.mandgé.

Mandgin,

mandgion,

raandgia-ben.

Manifestameot.

AUVERGNAT.

Mau

fourgià,mau

foulû.

Muscle,

mâle^

Jchaneboumâle,

mascle.

Maù

fasèn.

Malurou-s,

maleirou-s.

Paur

àme,

pautr'àme.

Ah

!hai

!

Maleirousque

ieù

sèi.

Van

meliù

oboulaanmalissa.

En

couleira,enmalicha.

Malignoii-s.

Malignoiisamèn.

Le

j)ùmali-n.

Maù-menà.

Mamà.

Mamia.

Mandgeà,

mindgià.

Mandgià

be.

Manifestamèn.

Page 107: Étude des dialectes romans ou patois de la BASSE …ieoparis.free.fr/delo/Fran%e7ois%20MALVAL%20-%20%c... · Étude des dialectes romans ou patois de la ... Document dins lo maine

—407—

FRANÇAIS.

Manégance,

cabale,

projet,

rase.

Manœuvre.

Manquement,

faute.

Manufacturer.

Manuscrit.

Marauder.

Marchand,de,

Marche.

Marché,

laplaceoù

se

vendent

le«

denrées.

Marché,

convention,

traité.

Id.

fairemarché,

pacte.

Marchepied,

banquette,

trottoir.

Marcher.

Id.avecostentation.

Marcottedevigne,

crossette.

Marcotte,provenant

d'autres

plantes.

Marcotter,

provigoer.

Mardi.

PIÉMONTAIS.

Maniganssa.

Manoal.

Mancamèn.

Manufacturé.

Manuscrit.

Marodé,

pr.maroudé.

Marcant,marcantao

da.

Marcia,

pr.œartchia.

Marca.

Id.

pat.

Marciapé,hancheta,

pr.

martchia-pe,

Marcé,

pr.martché.

Démené

'1cul

Majeù,majcùl,

malièu.

maillù.

Margôta.

IMargotè,

pr.ou.

Martes

(lat.martisdiesj

AUVERGNAT.

Manigansa.

Manôbra.

Mancamèn.

Manufactura.

Manuscrit.

Maroudà.

Marchand,marckanda,pr.martciumd

marlchanda.

Marcia,

pr.marlchia.

Marlchà.

Id.

pata.

Martchiapè,

banchèla.

Marcha,

pr.marlchà.

Demenà

le

liùo

lequiù.

Mailloù,maillù,majû,

majioù.

Margôta,marcôla.

Margoutà,marcoulâ.

Dimar.

Page 108: Étude des dialectes romans ou patois de la BASSE …ieoparis.free.fr/delo/Fran%e7ois%20MALVAL%20-%20%c... · Étude des dialectes romans ou patois de la ... Document dins lo maine

108—

FRANÇAIS.

Marguerite,

fleur

etnomdefemme.

Marie,nom

defemme.

Mari,homme

marié,mon

mari,mon

homme.

Mariage,

arrêterson

mariage.

Marier.

Marié,

lenoviéounouveau

marie-

Id.lanoviéeou

nouvellemariée.

Marmaille.

Marmelade.

Marmite.

Marmitée.

Marmiton,

onne.

Marquant.

Marquer.

Marquéde

petitevérole.

Martelière,

lemarteau

àbattre

les

faux

et'l'aireou

cncîuraeau.

Marteler

lafaux.

Marquetterie.

Massacre,massacreur,raauvaisouvrier

PIEMONTAIS.

Margrita,

raargarita.

Maria.

Marit,meôm.

Mariage,arestesomariadge.

Maride,marié.

El

novissi,

spos.

La

novissià.

Rafataja,marmaja.

Marmlada.

Marmita.

Marmita.

Marmiton,

ona.

Marcant.

Marché,

pr.marqué.

Picota,

pr.

picouîâ,

vairolà.

Martel

afaussia.

Martlé

lafaussia,

ladagn.

Marchetaria,

pr.marqué.

Massacher.

AUVERGNAT.

Margarita,marguita.

Maria.

Mou-rCome.

Areiià

sou-nmariadge^

maridadge.

Maridà.

Lounovie.

La

novia.

Rafataja,marmajà.

Marmlada.

Marmita.

Marmitada.

Marmitou-nouna.

Marcan-t.

Marcà.

Picoutà,

vciroulà,

La

martelièra,

lafardgea.

Martela

ladalhao

dalia.

Marquétaria.

Massacre,

Page 109: Étude des dialectes romans ou patois de la BASSE …ieoparis.free.fr/delo/Fran%e7ois%20MALVAL%20-%20%c... · Étude des dialectes romans ou patois de la ... Document dins lo maine

-109—

FRANÇAIS.

Massacre'.

Massacrerai

Massacré

ée.

Massô,en

raa'sse.

Massepain.

Matelot.

Mâlia,

chieuî

un

grosmâliûi

Matinée.

MaoTaistemps.

Maadit.

Méohant,homme

demauvaise

mine

MédecitQ

Meilleur,

lemeilleur.

Mêlé.

Membre

-riril.

Mênae,

lemême,

lamême.

Méuciro,

JAcâseS'yiwTîaeer.

PIÉMONTAIS.

Massacrùra.

Massacra

.

Massacra

ada.

An

massa.

Massapan.

Matalot.

Un

grosmastin.

Malinà.

Cativtemps.

Maladet,maledet.

Caliy'ôm,

cativa.

Medich,medichin,

pr,

quiu.

Mèi,

Traèi.

Mescià,miscià,

Osel,pf

.ousel.

Medem,

Isless,medema.

istessa.

Mecoris,,

iinass3,

id^âassé.

AUVERGNAT.

Massacre,massacrùra.

Massacra.

Massacra

ada.

En

massa.

Massapa,masiapein.

Matelot.

Un

greuogros

tche

mati~n.

Matinada.

Maùva

(em,mouva

tem.

Maudit,

moudit.

Meitchand

orne

.

mina.

Meidechi-n.

Loumeillou-r.

Miscià,

meischxa.

Eusel,

ouset,

ousè-t.

Lemême,

lameima.

Memoria,meaouara.

Menaêsà,tAnasâ.

MeinadQè,ûoiieinadge.

Mainadgèira

,moueinadgèira.

de

meitchanta

Page 110: Étude des dialectes romans ou patois de la BASSE …ieoparis.free.fr/delo/Fran%e7ois%20MALVAL%20-%20%c... · Étude des dialectes romans ou patois de la ... Document dins lo maine

—110—

FRANÇAIS.

Mener,mené

ée.

Menu,

ue.

Meauaille.

Mépris.

Mépriser.

Mer

(la).

Mercredi.

Merdaille.

Merde

Isorted'imprecalioQ,audiable.

Merdeux,

euse.

Mère.

MéridienBe.

Merluche.

Mesure,mesurer.

Métier,

faire

le

métier,

parlant

de

filleoufemmepublique.

Métayer.

Mettre.

Meubles,

objet

mobilier

de

toutes

sortes,

habits,

robes.

Vilainmeablc,vilaiaechose.

PIEMONTAIS.

Mné,

moà,meoada.

Mnù

sa.

Mnusalià,mnusaja,

pi.

mnusaje.

Mépris,

V.du

fr.

disprezzi.

Méprisé

id

desprésié.

Lamar.

Merco,

lat.

raircuriédies.

.^lerdaria,vafataya.

Merdà

!

Merdos

à;pr.

raerdousousa.

Ma,mare

Méridiàoa,

arlogida

sol.

Meriùss.

Mesura,

mesure.

'1mesté.

Metariè.

Buté,mêlé.

Rôba.

Orida,

rôba.

AUVERGNAT.

il/nà,mnà,

ada.

Menu,

da.

Mnusajà.

Mèipri-s.

Despreisà,

mèiprisi.

Lamar.

Dlmèicre

»mèicre.

Merdaria,

rafalaja.

Merda

lmarda

I

Merdou-s,merdousa,mardowsa.

Ma,

mouèlre.

Mèiridiana.

Marlnssa,

pr.marlutcha.

Mejura,

mejurà.

lemèïlèi.

Mèiladîèi.

Bulà,

bouta,mettre.

Gagl.

Orrid

gagl.

Page 111: Étude des dialectes romans ou patois de la BASSE …ieoparis.free.fr/delo/Fran%e7ois%20MALVAL%20-%20%c... · Étude des dialectes romans ou patois de la ... Document dins lo maine

—111—

FRANÇAIS.

Meunier.

Meurtrir,mâcher

(mot

nécessaire).

Miche,miche

decornesauvergnate

.

Mie-mac.

Midi

(à)

.

Miel.

Miélé.

Mien

ne.

Mieux,

tantmieux.

Id.,

lemieux,

lemeilleur.

Mieux,

unpeum

eux.

Mig!!ardis(,

caresse,

cajelerie.

Mignarder.

Mignardise,

sorte

d'oeillet.

Mille,

trentemille.

Millier,

des

milliers

d'aigaillons,

par

milliers.

Milliard.

Milliard,gâteau

de

cerises

ou

autres

uaècafis

fruits.

PIEMONTAIS.

iVIuliné.

Mâché.

Mica,

raichéla.

Mic-mach.

Aniesdi.

Mei.

Mélâ.

Me

mii,

Mèi,

tanmèi.

'Lmèi,

elmèi.

Un

p6mei.

Gm)gna,

pi.gogne.

Féd'iïnogoé.

Miguardisa,

Mila,

trenlamilamile.

D'milaja

d'agulion,

pr.

milliaja.

Miliard,

miliar.

Milias.

AUVERGNAT.

Mounèi.

Machà,

pr.matchà,malchia,

Micha,

pr.

mitcha,

mitcheta,

milcha

de

corna.

Mic-mac.

Alameidia,ameidia.

Miau.

Miélà.

Miou-n,

mia,

mîenna.

Mèi

mièi,

tanmièi.

Le

miliou-r.

lemièi.

Un

pômèi.

Gnognaria,mignardisa.

degnognaria.

Mignardisa.

Mila,

trenlamila.

Umillieid'aguliou-n

pe

tnilliei.

Miliar-d.

Miliard.

milias.

Page 112: Étude des dialectes romans ou patois de la BASSE …ieoparis.free.fr/delo/Fran%e7ois%20MALVAL%20-%20%c... · Étude des dialectes romans ou patois de la ... Document dins lo maine

lia—

FRANÇAIS.

Millet,deuxou

(roisgrainsde

cuil

.

Mini,

mot

familier

des

nourrices,

sCjnifianl

tétin,bonido

lamamelle.

Minable,

pauvre.

Mince,délié.

Mine,

avoir

la

raine.

Minette,

petitechafle.

Mettre.

Id.

bien

mis,

bien

velu

àquatre

épingles.

Misérable,misérablement.

Mitaine,gant.

Miton,

mitaine,remèdesans

eftel.

Mo4e,hoisdémode.

Modéré,modérer.

Modérément.

Meëlledes

os.

Mei,comme

moi.

Moiudre,

lemoindre

vent.

Moineau.

Moins,dumoinsau

moins.

PIEMONTAIS.

Doi

Iregraudemei.

Mimin.

Mescbin,pr.

mesquin.

Mins.

Mina

avèi

lamina.

Migna,mignina

.

Mité,

.iraelè,armelè,

buté.

Benbuta

.

Miserabil,miserabilment,'raiserainent.

Metena.

Milon,

mitena.

Forad'môda

.

Modéra,

ada,modéré,

pr.

mou.

Moderatament.

Miôla

.

Rîi,commi.

El

minirao

vent.

Passera

.

Almen,

almaoch

perlomen.

AUVERGNAT.

Dou

trè

ru

ogrun

demet.

Mimi,

pr.

mimi-n.

Minable^

megerahleméserable.

Moince,mouinsse,

moinssa.

Mina,

avèi

laminad.

Mina,minèina.

Mettre,

bulà.

remettre.

Ben

buta.

Miicrable,

miserablamèn,

nteQerable.

Miteina.

Remedideren.

Forad'môda.

Mouderà,

ada,mondera.

Mouderatamèn,

mouderà.

Miôla.

Me,coumame.

Lou

moiiendre

vent.

Passera.

Dou

moins,

dômen

per

/qj*m^ini'

Page 113: Étude des dialectes romans ou patois de la BASSE …ieoparis.free.fr/delo/Fran%e7ois%20MALVAL%20-%20%c... · Étude des dialectes romans ou patois de la ... Document dins lo maine

—MS

FRANÇAIS.

Moins.

Mois,

lemois

d'août

Moisi,

sie.

Moisson,

moissonner.

Moissonneur,

euse.

Moitié,

faireàmoitié,de

moitié.

Moment.

Monnaie.

Monsieur,

sieur,dame,

madanr.e.

Monstre.

Monstruosité.

Montagne.

Montagneux,

se.

Montagnard.

Montre,

horlogedepoche.

Monture.

Moral,

moralité.

Morbleu.

PIEMONTAIS.

Manch.

Elmeis

d'agost.

Cumis,

clnumisa,

pr,

tcli.

Messon,

messoii,messoné.

Messonnor,

raesonaire,

raessonèra.

Métà,

féd'mélà

d'aiès.

Moment,

pr.mouraenl.

Moneda,

pr.mouneJa.

Sor,

sora,

sgnôr,

sgnùra',

moussu,

madama.

Mostrodé

natura.

Mostruosila,

j^r.moustruousità.

Monlagna.

Montagnôs,osa,pr.moutagnous.

Montagnar.

Môstra.

MoDtura.

Moral,

moraiità,pr.moor.

Morblù

.

AUVERGNAT.

Manqua,

mouen.

Loumci

d'osl,loumèi

d'où,

ocfetl.

Tchoumeni,

tchumenida

.

Meissou-n,meissona,missou-n,

wiotiû-

sounà.

Messoimèire,

messonour,messouneira^

Meilà,

làd'meilà.

Moment,

pr.moument.

Moneda,

pr.mouneda.

Moucheù,mouchù,madama.

Mounstre,

moslroii

dénatura,

Moslruousilà.

Montagna.

Monlagnous,

ousa.

Montagnard,

montagneis»

Motra.

Motintura.

Moral,

mouralilà,

pr.movrat»

Morblù,marblû.

Page 114: Étude des dialectes romans ou patois de la BASSE …ieoparis.free.fr/delo/Fran%e7ois%20MALVAL%20-%20%c... · Étude des dialectes romans ou patois de la ... Document dins lo maine

—H4—

FRANÇAIS.

Morceau,

le

l«rmorceaudepaio,

Moriôn,armurede

lélepiuslégèreqne

leheaume,

surmontéd'une

crè'e,

Mornifle.

Mordre,mordant.

Morsure.

Mort

(la).

Mort,

te

(participe).

Mortel.

Mortellement.

Mortalité.

Morve,morveux,

sa.

Mot,enunmof.

Mou,

poitrinede

veau,

fressure.

Moucher.

Moucheron

.

Mouiller,mouillée,

éclabousséed'eau.

PIEMONIAIS.

Toch,

el

piimtochd'pan

(o)

bocou,

pr.

boucon.

Morion,

pr.mourloo.

Morflon,

pr.

our.

Sîordè,mordent.

Mordiura,

pr.

mourdiura;

morsura,

pr.

moursura.

La

mort.

Mort,

morte.

Morlàl,

pr.mour.

Aiortalament,

pr.mour.

Morlalitâ,

pr.mour.

Môrva,môrvossa,

môrflossa,

pr.môr.

Anunmot,

pr.moût.

Cora

delà,corada,

pr.cou.

Mochè,

pr.moqué,

mieux

mouqué,

Moscon

.

Bojè,

bojada.

AUVERGNAT.

Louproumeimourceid'pau.

Marion

(par

altération),

d'oil

vira-'

marion,

signifiantun

soufflet.

Mourmifla.

Mordre,

mourdenl.

Mordiura,mourdiura,morsùra.mour-

sura.

La

mort.

Mort,morla,

Mortal,

pr.mourlal.

Morlalainen,

Morlalitù,

pr.mour.

Môrva,vourmousousa,môrvou-s,ousa.

Enun

mou-t.

Courada,

lio.

Moutchà,pr.moutchà.

Grossamoutchà

Boujà,

boudjadà,

enAuvergne

signi-

fie

qui

s'est

mouillé

en

tombant

oumettant

lepieddansun

cloaque.

Page 115: Étude des dialectes romans ou patois de la BASSE …ieoparis.free.fr/delo/Fran%e7ois%20MALVAL%20-%20%c... · Étude des dialectes romans ou patois de la ... Document dins lo maine

—Mo—

FRANÇAIS.

Mouiller,

semouiller,se(remper.

Mouler,

lâcher,

détendre

une

corde

qu'on

lient

tendue.

(Terme

usité

par

lesmgcons

etlescharpentiers.)

Moulin.

Moraîi.>-er.

Moralement.

Moreilenoire

(plante).

Moulure

.

Mourailîes,

tenailles

pour

pincer

les

narinesdeschevaux.

Mourirde

vieillesse.

Mouton.

Mouturedu

blé.

Muer,cbangîr

d'habits.

Muet.

Mule.

Mule;.

Mûr,

mûrir.

Maraiile,mur,

morette.

PÎEMONTAIS.

Mojè,

mojèssîo,

Moîé,

pr.moule.

Mulin.

Moralisé,

pr.mou.

Moralement,

pr.mou.

Morèla,

pr.mou.

Molura,

pr.mon.

Moraje,

pi.demoraja,pr.mou.

Mûri,petèdeveciaja,

lirerullim

pèt.

Moton,pr.mouton.

Molura,mola

pr.mou.

Muè,mudè.

Mut.

Mula.

Mul.

Madur,raadnrer.

Mur,

maraja,

muret.

AUVERGNAT.

Mojà,

semoujà,

semoidià,

seIrampà,

Moula,

Mouli-n.

Mouralisà.

Mouralamen.

Mmrèla.

Moulura.

Mourajàs,

jir.mouraliàs,

Muri^

petà,

mourlde

viejessa,

lira

lo

darrèi

pèi.

Moutou-n.

Moulura,

moula,moudura^

Madà.

Mul,muè-U

Mula.

Mulèi,mule.

Madur,

madurà,

tnadiurà»

Murtmurera,muraliùfmurêta»

Page 116: Étude des dialectes romans ou patois de la BASSE …ieoparis.free.fr/delo/Fran%e7ois%20MALVAL%20-%20%c... · Étude des dialectes romans ou patois de la ... Document dins lo maine

—ne—

FRANÇAIS.

Murer,

bâtir,

cloredemurs.

Mûre,

fruitdumûrier,

mûrier.

Murmurer.

Muscle,musculeax

se.

Museau,

visage.

Muselière,moreau,

sacà

foin.

Muselle,chalumeau,flûte,chanforne.

V.

t.cinfonie,haut-bois.

Mutin.

Mutinerie.

Myope.

Myopisme.

Mystère.

Mystérieusement.

Naître,nâ.

Narines.

Nalle,

claieà

punaises.

Nature.

PIEMONTAIS.

Muré,

raurajé.

.Mora,morè,moura,

mourè,

Mormore,

besbié,berbolé,

Muscol,muscolos,

pr.

muscoulous.

Muso,

raoro,

pr.mourou.

Aîusel.

Sanforgna.

Mutin.

Mutinaria.

Miope.

Miopia,

pr.

miou.

Mislèré

si.

Mistériosament,pr.

riou,

IN"

Nasse.

Naris.

Cimsèra!o

sturiôt

(lat,

sloreaad

ca-

pindassimices).

Natùra,

AUVERGNAT.

Murà.

Mura,

murièi.

Mourmourà,

barboulà.

Muscle,

pi.muscles,muscoulous,

sa.

Muset,

mourou,moure.

Museleira,mourou-n.

Sanforgna,musela.

Muli-n.

Mulinaria,mutinamèn.

Miàpe.

Mioupia.

Mislère,pi

mistèri.

Misti'riousamen.

Nasse,nascu,nâcu.

Narina-s.

Nala

clèidaàpuneisa.

Nalurà.

Page 117: Étude des dialectes romans ou patois de la BASSE …ieoparis.free.fr/delo/Fran%e7ois%20MALVAL%20-%20%c... · Étude des dialectes romans ou patois de la ... Document dins lo maine

—117—

FRANÇAIS.

Naturellement.

Navellede

tisserand,

id.

pain,

petitpain

enformede

na\elte,

(Auvergnat)michede

cor-

nes.

Né,

dernierné,culot.

Négociant,

trafiquant.

Nerf,nerveux,

se.

Nesche(motnécessaire;,

un

idiot,un

niais,ou

qui

faitl'ignorant.Du

lat.

nescioquid.

(Ital.Jnon

socha.

Neltoyer,

essuyer.

id.

s'essuyer

labouche,

labarbe.

Neuf,Hom

denombre.

Neuf,neuve.

Neuf,nom

denombre.

Neuvaine.

Nez,

Nimoi,

ni

toi,ni

bien,

nimal.

PIÉMONTAIS.

Naluralment,

Naveta.

id.

mica,

michela,

naveta,

Tergnacot.

Traficant.

Nerv,

nervôs,ousa.

Nescbe,

aso

;fé

'1nesche,pr.nesqué.

Netié,pané.

Nelié

isoaboca,

iso

barbis.

Neav.

Neûv,neûva.

Neuv.

Novèna.

Nas,

mi,ne

ti,oeben,

nemal.

AUVERGNAT.

Naluraîamèn,

Navèla.

Michad'cârna.

Ternacù,

lernaquîù,

ternaliû»

Irafiean.^

Nervou-Sy

ousa,

JSesche,

ase,

oque,

lo

nesche,

p*

nesche.

Neliâ,pana.

Se

netià,

sepana

lahoucia,

pr*bouU

cha,

labarba*

Noù,nau.

Niou,neûva.

Nôoù,

nô.

Novèna,nouvèina.

Na-s.

Neme,neie^

ne

ben,nemaû.

Page 118: Étude des dialectes romans ou patois de la BASSE …ieoparis.free.fr/delo/Fran%e7ois%20MALVAL%20-%20%c... · Étude des dialectes romans ou patois de la ... Document dins lo maine

—H8

FRANÇAIS.

Ni

plus,

Dimoins.

Kiais,uigaud,

sot.

Buse,benêl,ionoceot.

Niche,enfoncementdans

unmnr.

Nichel,œuf

laissé

dans

le

nidde

la

poule,

Nicroche,

chicane,

(mot

uccessaire).

Nid

d'oiseau,de

rat,

aîre,bouîcn.

Noces,mariage,

repasde

fè(e.

Nœud.

Noir,

e.

Noirâtre.

Noix,pour

une

noii.

Noixvomiqne.

Nombril,

Nommé,

Non,

id.

dire

oui,

direnon.

Nono,dodo,motsdont

se

servent

les

nourrices,

fairenon©.

[

PIEMONTAIS.

Ne

pînemen.

Pataloch,gnoch,

asonesche.

Nicia,.pr.

nitchia.

Niai,

Nicrocià,pr.

uicrolchia.

Ni

d'osé!,

d*

rat,

d'colomb.

Nosse,

pi.de

cossa,

lat.

cœna

tialis.

Nod

(lat.nodusj,

pr.

coud.

Nèr,nèir,

nèira.

Neirassù,

neirôt.

Nos,pernanos.

Nos

vomica.

Anburisprov.

emboril.

Nominà.

No,nen,manch,

né.

Diche

d'si,diche

d'oon,

Nana,

fénana.

AUVERGNAT.

Ne

plu,nemouen.

Palalô,

gnogne,

nesche,

ase.

Nicha,

pr.nilcha.

Niau.

Nicrolcha.

Ni

d'eusèl,

(Trat,depigeou-n.

nup-

Nossas.

I

Nou-d.

Néir,

nèira.

Neirassù,

neiroû.

Pernanous.

Nous

voumica.

Anboiini{enbonil,provençal),

Noumà.

Non,

nô,

nou-n.

Dire

obe,direquenô.

Nônôi

(ànono.

Page 119: Étude des dialectes romans ou patois de la BASSE …ieoparis.free.fr/delo/Fran%e7ois%20MALVAL%20-%20%c... · Étude des dialectes romans ou patois de la ... Document dins lo maine

H9—

FRANÇAIS.

Nos,nospéchés.

Noie.

Nourrir,

maintenir

en

donnant

vivres.

Nourrice.

Nourrissant.

Nourriture.

Nous,nous

autres,comme

nous.

Nouvelle,grande

nouvelle.

Novice.

Noyer.

Noyau,

de

fruitde

cerise.

Nu,DUC.

Nuit

(la),fairenuit.

Nuque.

Obéir,obédience,

obéissance.

Obligation

.

Obscur.

des

PIEMONTÂIS.

Nostripecà

opcà.

Nota.

Nu

ri,nulrl,manteni.

Nurissa.

Nurissant.

Nuritura,

pr.

ou.

Noi,

nautre,coma

nautre.

Neûva,novassa.

Nuviss,

nuvissa.

Nos,nosèra.

Oss

d'cercsa.

Nu

nuda

(lat.nudus)

.

La

nuit,

féneûil.

Gnuca.

OUbidi,

Hbdi,

ubidienssa,

ObligassioD,pr.ou.

Scar.

AUVERGNAT.

Notreipetcha.

Nota.

Nuri,

nouri,manteni,

Nurissa,nourissa.

Nurissant,nourissan.

Nouritoura,

nuritura.

Nautréi,coma

naulrèi.

Novèla.granda

nouvèla.

Nuvice,nouvice,

nouviça.

Nous

noudgèi.

Nouyau,

6c'eutde

ccleira.

Nu,nuda.

Ncui,

fàneùi.

Nucà.

Ohedi,

pr.oubedi,oubedienssa.

Oubîigarheu

o,chu.

Scur,

ouscur.

Page 120: Étude des dialectes romans ou patois de la BASSE …ieoparis.free.fr/delo/Fran%e7ois%20MALVAL%20-%20%c... · Étude des dialectes romans ou patois de la ... Document dins lo maine

120->

FRANÇAIS.

Odeur.

(Eil,

notre

œilmalio.

OEil,

semetire

ledoigtdans

l'œil,

se

fairedumal

àsoi-même.

Œillet.

Œuf

couvé.

Œuvre.

Office.

Offenser.

Oie,

oies.

'-

Oiseauetmembre

viril.

Officier,célébrer.

Oisillons

(les).

Olette,poten

terrecuite,

pot

au

feu

avecuneanse,

propreà

fairechauf-

fer

de

l'eau,

v.

du

latin,

olla,

et

allula,diminutif.

Olivâtre.

Olive.

Ombrage,ombre.

Ombrelle.

PIEMONTAIS.

Odor,

pr.oudour,

Noslr'eui

malign.

Dessedi

di

antieui.

Ojèf,

igèt.

Covis.

Opéra

.

Ufissi.

Ofende,

pr.oufende.

Oca,

pi.

oche.

Osel,

usel.

Uffessié.

Ij

oslèt,

Ola,

pr.

oula,

toupin,

olèta.

Ulivaslr.

Uliva,

(pr.

ou,)

latcliva.

Ombra.

Ombréla,

parassol.

AUVERGNAT.

Oudou-r,

JSeulr^euimali-n.

Se

donna

do

dèidien

Vœi,

œui.

Eûjet,

eùjèi.

Couvl.

Obra.

Oufisse,

ouffisssî,

ufissi.

Oufensà.

Ocha,

pr.

otcha,pi.oche.

Osèt,

usèt,

pr.

ousèt,ougeau,

plur.

Ouffissiâ,

ufissiâ.

Osillion,

pr.

oisilioun,

Olela,

ola,

pr.

oula,

ouletta.

Olivâtre,

pr.,oulivâtre»

Ouliva.

Oumbra,oumbradge,

Oumbrèla,parassoL

Page 121: Étude des dialectes romans ou patois de la BASSE …ieoparis.free.fr/delo/Fran%e7ois%20MALVAL%20-%20%c... · Étude des dialectes romans ou patois de la ... Document dins lo maine

—121—

FRANÇAIS.

Od,on

dit,on

disait.

Comme

oapeut

lecroire.

Once.

Onze.

Orage.

Ordinaire,

àl'ordinaire.

Id.

l'ordinaire,

lanourriture.

Id.

d'ordinaire.

Ordinairement,

d'ordinaire.

Oreille.

Orfèvre

.

Orge.

Orme,

ormeau.

Oser.

Où,

adv.de

lieu

d'où.

Ou,

oubien

conjonction.

Oublier.

Ouf,

bai

Iah

1inlerj.

Oui,

direouioudod.

Oui,bien,

bon.

PIEMONTAIS.

S'dis,

idicion.

Corna

s'peulcherde.

Onssa.

Ondes.

Oragan,

pr.ou

.

Ordinari,

àl'ordinari,

pr.our.

L'ourdinari,boun

ourdiiiari.

Ordinariament,

pr.ou.

Ordinariameûl,

pr.ou.

Oria,pr.

ouria,

preste

iorie.

Argenté,

(aurifex).

Seil.

Olm,orm.

Osé.

Antè,

dove,dova,doa.

O,oben,o

bin.

Oblidè.

Uf.

Diche

d'no,

diche

d'si

.

Nà,

(adv.)

AUVERGNAT.

1(tisonj

idigion.

Couma

sepô

creire.

Onssa,

fr.ounssa.

Onze,

pr.

vounze.

Orage

(pluriel),orageipr.ou.

Ordinari,

Vordinari,pr.

où.

In

bou-nourdinarc,

pr.

our.

Ordinaramèn,pr.

ourd.

Ordinaramèn,

ou

d'ourdinari.

Orilia,

pr.

ou,

ouryà,

ouria,

presUi

la-s-orias,

Or/évre,

pr.

ourfeuvre.

Selia,

breitcheïra.

Orm,

ourme,

pr.

our.

Osa,

pr.

ousà.

Einte,

d'einle.

0,

be,

pr.d'autramèn,

oube.

Oblidà,

pr.oublidà.

Ouf.

Direnoun,

direouei.oobe,

abe.

f^à,

èiben,abe.chi

be.

Page 122: Étude des dialectes romans ou patois de la BASSE …ieoparis.free.fr/delo/Fran%e7ois%20MALVAL%20-%20%c... · Étude des dialectes romans ou patois de la ... Document dins lo maine

122

FBANÇAIS.

Ouir,poar

l'oair,

sinous

l'oyons,

l'en-

tendions»

Ourler.

Ours,mon

gros

frère

l'ours.

Outrepasser,dépasser.

Ouverture.

Ouvrage.

Ouvrirune

porle,etc.

entièrement.

Id.

ouvert,

te.

Id.

entr'ouvrir,

entrebailler.

Pacte,convention,marché,

fairemar-

ché,

Pagnotte,petitpain

long,pain

mollet,

miche.

Id

.au

fig.homme

lâche,

poltron

.

PfiiUede

blé,degraminées.

l»^i;e.

PIEMONTAIS.

Per

Tûdi,

senoil'udian.

Orlé,

pr.

ourlé.

Orss,

pr.ours,me

gross

frâ

l'orss.

Contrapassé.

Overlura,

pr.

ou.

Ovragi,

pr.

ouvragi.

Sbadéna

porta,

dubri.

Durvi,

duvert,

duverta.

Sbajé.

Pat,

fépat.

Pagnôta.

Id.

Paja

(lat.

palea).r*

AUVERGNAT.

Por

Covi,

senoiovîan.

Orlâ,

pr.

ourià.

Ourss,ourssa,mon

grosfreîre

l'ourss,

Countrapassa.

Ouvertura.

Ovrage,

pr.

ouvrage.

Badàna

porta,douhri.

Durbi,dubcr-l,

duberta,

duvert,

du-'

verla.

Abadajà.

Fa

pâte,paraltérationpatd.

Pagnôla.

id.

Vajà,palia.

Pafa.

Page 123: Étude des dialectes romans ou patois de la BASSE …ieoparis.free.fr/delo/Fran%e7ois%20MALVAL%20-%20%c... · Étude des dialectes romans ou patois de la ... Document dins lo maine

--^23~

FRANÇAIS.

Paiilade,cliambrce,

lieu

couclient

plusieurspersonnes.

Paillard.

Paillasse,boufTon.

Id.

delil.

Id

.menu

paille,vieillepaillebrisée.

Pain,pain

frais,

rassis.

Id.

painàsoupe,

painazyme.

Id.

painblanc,painde

l'"

qualité.

Id.

pain

àyeux,bienlevé.

Id.

paindechien,de

son.

Id.

pain

tendre,paindemunition.

Id.

biscuitdemarins.

Painàcacheter.

Pain

blanc,painblanclong.

Au

Tig.niais,lourdeau,badaud,perche.

PIÉMONTAIS.

Pajada.

Pulané.

Pfijassa

.

Pajassa

d'iet.

Pajùs,

paja

pista.

Pan,pan

fresch,arsiss.

Pandasupa,pan

asira.

Pan

biancli,pa

lan.

Pan

con

jeui.

Pan

d'bren,pandecan.

Pan

mol,pan

d'munissiou.

Pan

bescotà.

Oalia.

Palan,pan

bianch,

palanass.

Palandran,palermo,pan

bianch,pa-

lanass,perlia.

Paira,cobia,pr.

coubia.

Paire,couple.

Id

unepairedebœufs,deciseaux.lUaapairade

bèu,de

tesoirc.

AUVERGNAT.

P<jâda,paliada.

Pulanèi.

Pajâssa,paliasta.

Pajàssa,

paliasiade

lei.

PajuSj

pr.païù.

Pa

freilche,pa

rache.

Pad'soupa,pad'eujuifs^paazima^

Pa

blanc,pa

tan.

Pa

leva,

Pa

d'tche,de

bretrodesoun.

Pa

lendrCjpad'maunicheû

chû.

Biscuitdeumarin,

de

lamarina,

pr»

besquoui.

Oslia.

Pa-blan,

pa-long

(d'une

livre),palan

dansquelques

villages.

Badaud,

lourdaud.

Coubia,un

parèi,

Unapaira

d'beû,pr.

biou,dechcseau.

Page 124: Étude des dialectes romans ou patois de la BASSE …ieoparis.free.fr/delo/Fran%e7ois%20MALVAL%20-%20%c... · Étude des dialectes romans ou patois de la ... Document dins lo maine

424—

FRANÇAIS.

Paire,

un

couple

de

pigeons,

d'œufs.

ïd

unepairede

ganls.

Un

homme

paisible,

quine

semeut

pasmême

quand

ilestprovoqué.

Paître.

Paix

fia).

Palais

.

Panneau,

filet,embûches,donnerdans

lepanneau.

Papa,

(àlapapa),

très-bien

parfaite-

ment.

Paperasse.

Papier.

Par,

prép.

Parade.

Parapluie,

parasol.

Parcdebrebis.

Parceque,àcausequejesuisvotreroi.

Paraître,

ilparaissait.

Pardieu,pardi,

pardine.

PIEMONTAIS.

Una

cobiad'colomb,

d'euv,

Una

pairadeguants.

Quac.

Pasturé.

La

pas.

Palass.

Panô,

dien

elpanô.

Da

papa.

Paprass.

Pape.

Per.

Parada.

Parapieùva,

parasol.

Pascagi.

Perché

son

vostr'ré.

Paressé,paressia.

Pardisna,

(lat.per.

Diana).

AUVERGNAT.

Una

paira

de

pigioun,

ma

coubla

d'euv.

Un

parèideguanU

Caq.

cac.

Pâlurk.

Lapas.

Palaï,

palai,pa

le.

Panô,

dounà

dien

lepanô.

Alapapa.

Paprassà.

Papèi.

Per,

par,

pô-r.

i

Parada.

Parapieùva,

parasol.

Pacadge.

Verl'amourque

sèivoulre

rèi.

Pareitre,pareichia.

Pardina,

pardi.

Page 125: Étude des dialectes romans ou patois de la BASSE …ieoparis.free.fr/delo/Fran%e7ois%20MALVAL%20-%20%c... · Étude des dialectes romans ou patois de la ... Document dins lo maine

—125—

FRANÇAIS.

Pareiltapage.

Id

.semblable,

paire,ainsi,pareil-

lement.

Parer,

défendre,

offrir,présenter.

Parer,

separer,

s'erner.

Parfaitement.

Pari,

gageure.

Parjure,

fauxserment.

Parler,parlonsen

nous.

Paroisse.

Id.

cure.

Parole

(la)

Partage,

lotissement.

Partager,

ilspartageront.

Parterre.

Partout

.

Pas,

ilporterasespas.

Passage,

transition.

Pas

un,pasune.

Passé

(le)participe.

PIÉMONTAIS.

Parèi,

tapagi.

Parèi.

Paré.

Archinchesse,

pr.

arqoinquèsse.

Superbament,com

tut.

Pariùra,

gagiùra.

Saramen,giuraraent

fauss.

Parlé,parlen.

Parocchia.

Id.

etcura.

La

parôla.

Partimeot.

Parti,

partiran.

Perter,

portera,

parler.

Per

tut.

Portara

sôpas.

La

passada,

passagi.

P'n,

p'na.

El

passa.

AUVERGNAT.

Pdrèi,

tapage,o

parièi,

Parèi,parièi,pare.

Para.

Serequinqua.

Superbamen,

couma

Coût.

Pariùra,

gagiùra.

Saramen

fauss.

Parla.

Parodia,

pr.

parôtcha.

id.

cura.

La

paraûla,parôla.

Parlimenl,partadge.

Parti.

Fartera,

parllara.

Portât,partou-t.

Pas,pourtaraseupas.

La

passada.

P'n,

p'na.

Lepassa.

Page 126: Étude des dialectes romans ou patois de la BASSE …ieoparis.free.fr/delo/Fran%e7ois%20MALVAL%20-%20%c... · Étude des dialectes romans ou patois de la ... Document dins lo maine

—15G

FRANÇAIS.

Passemeiiterie.

l*asse-port.

Passer.

l*assereau,moineau.

Passetemps.

râ?e

cuitede

sarrasin,

farine

houillin

dans

l'eau,usagedu

Limousin

etdu

riémciit,

n'estpas

autre

clioseque

ta

polenta

italienne.

Pâlemolle,!âcîi"e,poUron.barguigocur.

Patène.

Pâté.

Patente.

Patience,perdre

patience.

Pdlir,

souffrir,peiner.

Pâtisserie.

Patois.

Patraque,vieillemachiacdésorganisée

Pâtre,berger.

P.itrie.

Patriote,

P1E»I0NTA1S.

Passamentaria,

Passa-pôrtf

liasse.

Pasra,

passera.

Passa-temp.

Poienta.

Pafa

raola,

patct,patabagnà.

Patèna.

Pastiss,

Patenta.

Perdepassienssa.

Pâli,

sufri,pené;

Palissaria.

Paloà,

patoé,pr.

patouà,patouè.

Patraça

.

Pecoré,pécorar,

pastor.

Patria.

Patriôt.

AUVERGNAT.

Passamanlada.

Passa-pôrl.

Passa.

Passera,mouinô,mouanô.

Passa-lcn.

Pala

eueiclia,foulcntà.

Patamôla

paiel,palabagnada.

Palèni.

Palet.

Patenta.

Perdrepackenssa,

passienssa.

Pâli,

suffri,penà.

Patissaria.

Patoa.

patoé,pr,patouà,

pàiouèi.

Patraça.

Pàtrcj

harrjci.

Patria,

Patriote.

Page 127: Étude des dialectes romans ou patois de la BASSE …ieoparis.free.fr/delo/Fran%e7ois%20MALVAL%20-%20%c... · Étude des dialectes romans ou patois de la ... Document dins lo maine

127-

FRANÇAIS.

Palle,pied,jambed'au

animal,

pelile.

Pâturage.

Pause.

Pauvre,très-pauvre,

les

pauvres.

id.

lapauvreâme.

Id.

pauvrehomme.

Id.

mespauvres

enfants.

Pauvre

père,pour

feu,

feue.

Pays.

Paysan.

Payer.

Peau

(la),l'argentetlapeau.

Péché,nospéchés.

Peigne,

frange

d'une

toile.

Peine,peinedemort.

Peiner,haleter,sefatiguer.

Peintre,

Peler,écorcher.

Pelle,à

pleinepelles,avoirde

l'or,de

l'argent.

PIEMONTAIS.

Piola,piotou.

Pasluragi,

pr.

dgi.

Posa.

Fôver,

porass,pôvri.

La

povr'anima

oboa

anima.

Pov'ôme.

Me

povri

fieui.

Poverpare,

fuobou,

pr.bouoanima.

Pais.

Paisan

ipaisao.

Paghè.

La

pele

l'argent.

Noslripcaopeca.

Gropina,

pr.groupina.

Pena,penad'morl

,

Pené.

Pentre.

Plé.

Pala,pié

l'oràpala.

AUVERGNAT.

Piola,

pota,polou-n.

Paturad'je.

Posa,pausa.

Paubre,pauhrèL

Lapaubraarma.

Paubre

ôme.

Mou

paubrcl

eifan.

Pobre

pai,pa,paubranima,

Païs.

Païsan,

lupahan.

Pa'jà,

pajà.

La

et

l'argen.

Nolrèipetcha,

opécha.

PUjna,

galou-n,

eimoutchèla,

para-

moulcha,

pigna.

Pena

d'morl.

Peina.

Pcnlre,

pr.peintre.

Pela,

p'ià.

Pa

la,aveiVorapalà.

Page 128: Étude des dialectes romans ou patois de la BASSE …ieoparis.free.fr/delo/Fran%e7ois%20MALVAL%20-%20%c... · Étude des dialectes romans ou patois de la ... Document dins lo maine

—128—

FRANÇAIS.

Apellées,à

foison,enabondance.

Id.

donner

la

pelleau

cul.

l*eli.<se,sur

leur

pelisse.

Pendant

lejour.

Id.

en

attendant.

Pendre.

Pénitent

(le<).

Pensif,

pensive.

Pépie,

iln'ajamais

lapépie.

Perdre.

Perdrixdemontagne.

Id.

battre

lacalabre,

rôderça

et

là,donc

chasserlaperdrix.

Père,papa,

des

petitsenfants.

Id.

lepère,

lamère

elles

petits.

Périr.

Personne

(un?).

Personne,

nul,aucun.

Persuader,

faire,aller.

Codais,

trou.

PIEMONTAIS.

reliéeà

palà.

dla

pala

al

cul.

Su

lorplissa,pr.

lour.

Pandan

sigior-n.

Montre,damentrc,dumentre.

Pende.

Ipénitent.

Pensierôs,

pr.ousa.

Pépia,

an'amai

lapépia.

Perde.

Calabria.

Bâtelucalabria.

PA,

pr.

pare,padre

etpapa.

Elpa,

lama

eipcit.

Perl.

Na

persona,

pr.persouoa.

Nessun.

Fé,

andè,persuadé.

Perlùs.

AUVERGNAT.

Apala.

Dounà

lapalaau

tiù,o

quià.

Su

liour

plissa.

Penden

legiou.

Dumenlre,damcnUc.

Pendre

.

Lu

peniten-l.

Penseirou-s,

N'ajamai

lapapida.

Perdre.

Calabra.

Ballre

lacalabra.

Paî,

pà,papa.

Lepà,

lama

eht

peli.

Péri.

Naparsona,

pr.parsouna

Degun,

parsoténa.

Persuada,

fanà,oanà

.

Pertus,perlù,partnl.

Page 129: Étude des dialectes romans ou patois de la BASSE …ieoparis.free.fr/delo/Fran%e7ois%20MALVAL%20-%20%c... · Étude des dialectes romans ou patois de la ... Document dins lo maine

—129—

FRANÇAIS.

Peste

(la).

Pétarade,bordéede

pets.

Pétard,enAuvergne,

lederiiùie.

Peter.

Pétition.

Petit,

le.

Pétrin,ch.imhrechaude

au-dessus

ou

àcôtédu

fourou

s'apprête

lapâte.

Peu,unpeu,

sipeuquece

soit.

Id.

un

peu

plus,un

peumoins.

Id.unpeuthaut,unpeu

bas.

Id.

unpeuvautmieuxque

rien.

Peuple,

lepeuplemisérable.

Peur.

Peureusement

.

Pesreux.

Phrase,chaquephrase.

Pic-rerl,picrendre.

Pichet,croche,

poteu

terreenile.

Picoté,marquédepetiteréroU

.

Picoter,

becqaettr.

PlêMONTAIS.

La

pest.

Spelarada,spalarada.

Petarel.

Petù,

tircd'pavane.

Petission.

Peu,

pcita.

Paslin.

Po,

pôch,perpo

ch'a

sia.

Un

po

pi.unpômen.

'N

poch

su,

'npochgiù.

Arèmèipochche

nen.

Elpopol

misérabil.

Paù,

pôr,paùra.

Paurosament.

Paoros.

pr.ous.

Frasa,ogui

frasa.

Un

pieh

verd,

picass,o

cenerici.

Picè,

pr.

pitcbé

piceù,

Picotft,

pr.

picdatà.

Picolé,

pr.

picAuié.

AUVERGNAT.

La

pesta.

Pétarada.

Petarel.

Pela.

Pelicheu

ochu.

Peli,

peli,pelila.

Peinlri-n.

Pô,perpô

que

chio,

oque

eho.

Un

mai,un

pomcn

omouen.

Unpau

nau,unpau

bas.

Un

pôvaùmieique

re.

Lemisérablepeuple.

Poù,

pour,

por,para.

Paurousamèn.

Paurou-s.

Chacunafrasa,

pi-,

tchafiuna.

Un

p>c

ver-d,

piccendrd»

PitchèiypitchéU

Picoutà.

Picota,

fr.

picoulàf

pitoutsà.

Page 130: Étude des dialectes romans ou patois de la BASSE …ieoparis.free.fr/delo/Fran%e7ois%20MALVAL%20-%20%c... · Étude des dialectes romans ou patois de la ... Document dins lo maine

—130—

FRANÇAIS.

Pie,margot,agace.

Pièce,

malicCj

faire

pièce,

jouer

un

lonr.

Pièced'estomac,morceau

d'étoffeque

les

femmesda

peuple

posent

sur

leur

poitrine

au-dessusdu

tablier.

Pièce,

pieu,morceau

d'une

chose

so-

lide.

Piècedecanon,une

pièce.

Piècede

temps,

ily

alongtemps,un

longtemps.

Pied,

lespieds.

Id.

d'animal.

Id.

d'arbre,

tige,

tronc.

Id.

pieddu

lit,de

latour.

Id

.de

lamontagne,

pied

debiche,

dechèvre"

Id.donnerdupiedàuneéchelle.

Pierre,queuxdesfaucheurs.

Pieleux,compatissant.

Pinsoo,

oiseau.

PIEMONTÂIS.

Djassa,

berta.

Fèma

piessagiùghéun

torn,pr.

tour.

Piessadistomi.

Pessa,tôch.

Pèssd'canon,

pr.ouu.

Un

pes

fà.

Pè,

ipè.

Piota.

d'erbo.

Pc

dellet,

d'Ia

tor.

d'lamoQtagna,pède

bissa,deea-

bra.

De

d'péana

scala.

Pera,cov.

Pielôs,pro

eus.

Schiusson,

pr.

squinsson.

AUVERGNAT.

Lamargô,

la

djassa.

Fànapièssaàcaucun,jouaun

tour,

Peissad'eislouma.

Pessa,mourcêl,

v.

f.morcel.

Pessad'canoun.

Na

pessadHemp.

Pè,

lupe,potà

^iroaiquemenl).

Pôla.

d'èbre.

Peidaù

lei,de

la

toure.

d'lamoniagna,debilchaidtcabra,

Douna

d'pèà

Veitchala,

Peiraagusa

ladalia,odaja»

Pietou-s.

Quents9U-n,

titnsoun*

Page 131: Étude des dialectes romans ou patois de la BASSE …ieoparis.free.fr/delo/Fran%e7ois%20MALVAL%20-%20%c... · Étude des dialectes romans ou patois de la ... Document dins lo maine

—13i—

FRANÇAIS.

Pintede

liquide.

Pipe,

Pique,arma

deguerre.

Pique,

fig.

brouillerie.

Pique,

couleurd'une

carteàjouer.

Piquant,qui

pique.

Piquer,

planter,

poserj

piquer

une

étoffe.

Piquet,

jeu

de

carte,

piquet,

senti-

nelle

(voirplus

loin).

Piquetde

boisqu'on

planteen

(erre.

Piqneur

d'assiette.

Pi^oeur,meodiaut.

Piqué,

sorted'étoffe.

Piquet,

senliaelle

militaire.

Pirouette.

Pirequ'unermite.

Pirt,

c'estpireqar.

Kss»,

urine.

fissée.

IHsnnïit,

PIEMONTAIS.

Pinta.

Pipa.

Pica.

Pica.

Pica.

Pican.

Piclié,

pr.piqué.

Pichetgiughè

alpichet.

Pichet,

pr.

piquet.

Picheur

d'assiéta,

pr.piqueur.

Pich,

pr.

pique.

Piché,

pr.piqué.

Pichet,

pr.piquet.

Pirôeta,

pr.

pireuèta*

Pes

pegch'ansrœitt.

Epes

peg

che.

Pissa,arina.

Pissada.

Pissalet.

AUVERGNAT.

Pienia.

Pipa.

Pica.

Pica.

Pica.

Pican.

Picâ.

Piquet,jagàaupiquèU

Piquet.

Piqueu

d'sièta,pr.

cTaehèla,.

Piqueu-r,mandian.

Piqua,

picà.

Piquet.

Pirouèta.

Pirequ'unarmita,

Coueipire

.

Pissa^urina,

Pissuda,

Page 132: Étude des dialectes romans ou patois de la BASSE …ieoparis.free.fr/delo/Fran%e7ois%20MALVAL%20-%20%c... · Étude des dialectes romans ou patois de la ... Document dins lo maine

—132

FRANÇAIS.

Pisser.

Pisseux.

Pissotière,caaaelled'uncuvier.

Pitance.

Place,marché,

placedumarché.

Plaie.

Plaindre

(se),grogner.

Plaire,

plaiseàDieu.

Plaît-il

?interrogea-t-iU

Plaine.

Plaisir,

service,

complaisance,

pour

sen

plaisir.

Plançon,

plant.

Plaque.

Planté.

Platine.

Plein.

Pleurer.

Pleurnicher.

Pleuvoirà

verse,

àseau.

piemo?;tais.

Pissé.

Pissoi,

osapr.eu.

Pissarôta.

Pitanssa.

Piassadelœareat.

Plaga.

Raugné,

rogné,lamenté,

féd'plenta,

sospiré.

Plasi,

piasaaDie.

Ché?

fiana.

Piasi,per

se

piasi.

Planton.

Plaça.

Pianlà.

Plalinà.

Pieu.

Piôrè,

pianssé.

Plorassé.

Pieuveà

stl^er,à

^erse,i

sit.

AUVERGNAT.

Pissà:

PissouStouta.

pissarôta.

piteinssa.

Piassad'aumarcha,

pp.

martcha.

Plaja.

Rognolàj

pr.rongnoulà,lamenté,«ou-

pirà.

Plasa

àDiOH,plasaàDiù.

Ptais?

Plana.

Plasi,parsoun

plasi,

plasèi,phgim

Plansou-n.

Plaça.

Plantât.

Platina.

Pie.

Purâ,plourà-

Plourassà.

Ploùrt

«tversa,a

chebre.

Page 133: Étude des dialectes romans ou patois de la BASSE …ieoparis.free.fr/delo/Fran%e7ois%20MALVAL%20-%20%c... · Étude des dialectes romans ou patois de la ... Document dins lo maine

—<33—

FRANÇAIS.

Pluie.

Id.

depeudedurée,ramée,donner

une

petiteramée.

Pfus,de

plus.

Id.plushaut.

Id.

ilyaplus

plus'd'espritque,

Id.

ilmonte

plushaut.

Plus,

d'avantage,

ilaimemieux.

ïd.plusd'une

scpferée.

Id.pendant

plusde

sixmois.

Plutôt

souffrirque

mourir.

Plutôtqu'uuautre.

Poêleà

frire.

Poignée.

Poing.

Point,surce

point.

Pointe,sommet.

Poire,

petites

poires,

poids,bonpoids.

Poitrail.

Poitrinede

veau,mou,

fressire.

WEMONTAIS.

Pieuvâ.

Rama,

déna

pcilarama.

Pi,

d'

pi,

al

pt.

Pi

anl.

Li

'c

pid'animque.

Monta

piaut.

Ama

mèi.

Pi

ch'un

ste.

Pandan

pide

sesmeis.

Pilost

patichemûri,

PitosIch'unautr.

Padèia,

peila.

Manà,pugnà.

Pugii.

Pont,

su

costpont.

Pointa,pr.

peueata,

sima.

Peir,prnss.

Bon

peis,gross

peis.

Petoràl.

Coradela,

pr^

couradelâ.

AUVERGNAT.

Pleuva,pieuja.

Ramadadounàna

pelitaramada.

Mai,

d'tnai,

d'mèi.

Vun'au

(neuphonique).

L'ai

eimai,

omai

d'eimeque.

Montapu

n'auf,

pr.

motinla,

Aniamèi,

omai.

Mai,

meid'una

cheteirada,

Pendenmeide

sèimei-s.

Pulà,peleuipâliquemourL

Puto,peleuiqu\n

autre.

Padèia.

Manada,pugnada.

Pougne,pugne.

Pouèn,suqueouqueupouèn.

Chema.

Peira,peruss

(les

petites).

Bon

pèi-s,pr.boun.

Peitràu,peilrà.

Courada,

liô.

Page 134: Étude des dialectes romans ou patois de la BASSE …ieoparis.free.fr/delo/Fran%e7ois%20MALVAL%20-%20%c... · Étude des dialectes romans ou patois de la ... Document dins lo maine

—13i—

FRANÇAIS.

Poitrioe.

ïd.

avoir

lapoitrineoppressée,

Id.

sedonner

des

coups

depoing

à

lapoitrine.

Id.

avec

lapoitrinedécouverte.

Id

.l'avoirsur

la

poitrine

(la

ran-

cune.)

Poitrine,

lemilieu

de

lapoitrine,

le

sternum.

Poivre.

Politesse.

Politique.

Politiquement.

Pommedeterre.

Pont.

Populace.

Poresde

lapeau.

Porte-assiettes.

<

Porte-feuilles.

Porte-manteau.

PIlîMONTAIS.

Pët,

stomi

(lal.

pectus).

Avei

lostomiangagià.

Desse

dipugnant

le

storai,

sul

stomi,

Con

loslômi

descuvert.

Avei

lasulstomi.

Elmes

del

stomi,

laboca

del

st6rai.

«

Peiver,

lat.

piper,

angl.

peper,

il.

pepe.

Politessa,prop.

poulitessa.

PoJilica,pr.

pou.

Politicaraent,

pr.pou.

Pom'

d'Iëra,

tartifla.

Un

pont.

Popolassa,

pr.poupou.

Pôri

d'iapel.

Parta-sieta.

Porta

feui.

Porta-manlel.

AUVERGNAT.

Peilrina,

eislouma,

pouilrena.

Aveil'estoumaengagea.

Sedounàdaupugne

su

lajieilrînaO

pouilrena.

Embèi

lapèilrenadeseuberià.]

Vavei

subre

lapeilrene,

Vestouma,

e

pouilrena.

Lemèitan

de

Veislouma.

Pcibre.

PoHlessa,

pr.

poulitessa,

Polilica,

pr.pou.

Politicamènl,

pr.pou.

Poma

d'iiara,

pr.pou.

Un

poun-t.

Populassa,

pr.pou.

PoridHapeu

opè-U

Parla

sièla,ochîèla,

pourla-feûia,

feuilla.

Porla-mantêi

pr.

poiirta.

Page 135: Étude des dialectes romans ou patois de la BASSE …ieoparis.free.fr/delo/Fran%e7ois%20MALVAL%20-%20%c... · Étude des dialectes romans ou patois de la ... Document dins lo maine

—135--

FRANÇAIS.

Porte-paqaet.

Porter.

ïd.,

qu'ilportait.

Poser.

Position,

saposition

estcraellc.

Possibilité.

Potde

terre,

oktte,pot

au

feu,

pot

à

soupe.

Potelé,

dodu,mouflard.

Pou.

Pou,

il

écor^lierait

un

pou

pour

en

avoir

lapeau.

Pouf,

bruit

que

faiten

tombant

un

objetpesant.

Poule,poulette,

nidinde.

Pouraoa,maladiedepoumon.

Poupée.

Pour,pourmoi,

pour

'toi.

Pourquoi.

PIEMONTÀIS.

Porta

pachet,pr.paquet.

Porté,

pr.

pourté.

Ch'a

portava,

pr.

pour.

Posé,

pr.pousc.

Sod

posission

ccrudèla.

Possibilita.

01a,

pr.

oula,

oleta

(lat.

oula),

olela

lupin

(lat,

oluUa).

Patafiô.

Poi

(lat.

pediculus).

Ascortèriaun

poi,per

pièjé

la

pel.

Pof,

pr.

pouf,

patatof,pr.

palalouf.

Pola»

gallina,ne

polèta,

nidindo.

Polmon,

pr.poamaladiad'polraon.

Popea,

pr.poupea.

Per

le,perme.

Perché,

pr.pcrqué.

AUVERGNA,Ty

Porta-paque,

pr.pourta.

Porta,

pr.pourtâ.

Qu'aportava,pr.pour.

Posa,

pr.

pousà.

Sa

posichcu^

ochu,

cicruella.

Possibililà,

pr.

poussi.

Ola,

pr.

oula,

olela,

pr.

ou,

olèla,

loupi-n.

Pàtaflo.

Peut.

Aèicorchîarià,

èicourlcharia

un

peui

por

avei

lapét.

Pouf,

patapouf.

Pola,pr.poula,nipoleta,

pr.poulela^

nidindà.

Pomon,poumonia,

[pr.pou,

Popèta,

pr.pou.

Par

me,par

te.

Porque

Page 136: Étude des dialectes romans ou patois de la BASSE …ieoparis.free.fr/delo/Fran%e7ois%20MALVAL%20-%20%c... · Étude des dialectes romans ou patois de la ... Document dins lo maine
Page 137: Étude des dialectes romans ou patois de la BASSE …ieoparis.free.fr/delo/Fran%e7ois%20MALVAL%20-%20%c... · Étude des dialectes romans ou patois de la ... Document dins lo maine

137—

FRANÇAIS.

Prendre,

pris,

caillé,

figé.

Id.

s'ilest

prisan

mot.

Présenter,

offrir,

tendre

àquelqu'une

Id.tendre

lamain,

lesjoues.

Président,

te.

Presque,àpeu

près.

Presse.

Presser,

fouler,serrer.

Prêt,

prête.

Prêter.

Prêtre.

Préventivement,

préalablement

.

Prier,je

t'enprie.

Prière.

Primauté.

Printemps.

Prison,

prisonnier,

son

prisonnier.

Prix,

c'estde

prix.

Prix,vendreà

vilprix,àbonmarché,

pourUDmorceaudepain

(cassecoa)

PIEMONTAIS.

Prèis

prendu.

S'èprèis

almot

pr.meut.

Paréaquaicadun.

Paré

laman,paré

lamasselle.

Président,presidenta.

Quasi,

apoch

press.

Pressa.

Pressé,

sati,sarè.

Pront,pronta.

Presto.

Preire,

cura.

Prevcntivamefll,

Preghè,

tènen

preghi,

pr.

pregui.

Preghiera,

pr.

prequièra.

Primassia.

Laprima,

laprimavera.

Caricer,

person,

pr.personn,

soper-

sonè.

Èd'pressi,

iDéa

rota

d'colperun

lochd'pan.

AUVERGNAT,

rèi,prendu.

Sa

l'èiprèiaumou-t.

Paruacaâcun.

Para

lama,

lagogna-s.

Président

la.

Quage,à

pôprèi.

Pressa.

Preissàj

sati,sarà.

Prèit,prèità.

Preslàj

prèità.

Prèitre,

cura.

Prciventivamen.

Predgeà,Ven

predge.

Predgèira,

prèièra.

Primàta.

La

prima,

leprintemp.

Preisou-n,sou-npreisouriéi.

Ei

depri,

ode

prèi.

Tendre,dounàporun

moureètde

pa.

Page 138: Étude des dialectes romans ou patois de la BASSE …ieoparis.free.fr/delo/Fran%e7ois%20MALVAL%20-%20%c... · Étude des dialectes romans ou patois de la ... Document dins lo maine

—138—

FRANÇAIS.

Procédure.

Procès.

Prochain,

ne,

l'unqui

vient.

Proiige,prodigieux.

Prodigieusement.

Promesse.

Promptement.

Prophète.

Prophétiquement.

Proportionnellement,

Proprement.

Proverbe.

Provisoirement.

Pudeur.

Puer,

tupues.

Pulmonaire,

plante.

Puisque.

Puits.

Puaaise.

PIEMONTAIS.

Procedura,pr.prou,

Procèss.

Lasmana,

l'ancheven,

Prodigi,

prodigiossa,

pr.

prou.

Prodigiosament,

pr.

prou,proudid.

Promessa,prometiùra,pr,

prou.

Proniamen,

pr.proun.

Profèla,pr.prou.

Profélicamen,

pr.prou.

Proporssionatament,pr.proupour.

Propriament,pr.

prou,

Proverbi,

pr.

prouverbî.

Provisôriament,

Pudor,

pr.pudour.

Pusse,

pusses.

Polmanaria.

Da

giache,

pr.que.

Poss,

pr.pouss,

Punasa,cimesd'erbo.

AUVERGNAT.

La

procedura,

pr.prou.

Procès,pr.

proucèi.

Lasmana

que

ven,Vanque

ven.

Prodidge,

prodidgious,

sa,pr.prou,

Prodigiosamèn

pr.

proudidgiousa-

mèn.

Promessa,prometiùra,

pr.prou.

Prounlamèn.

Profèta,

pr.prou.

Proufèticamen.

Proporssionalamèn-t,

pr,

ou,

our,

siou,

pr.pourpour,

Propramen,

pr.proupramèn.

Proverbe,

pr.prouverbe.

Provisoaramen,

pr.prouvisoua.

Pudor,

pr.pudour.

Pudèi,

tepudèi.

Poumounnria.

Wgia

que.

Pou-s.

Puneisa

d'cbre.

Page 139: Étude des dialectes romans ou patois de la BASSE …ieoparis.free.fr/delo/Fran%e7ois%20MALVAL%20-%20%c... · Étude des dialectes romans ou patois de la ... Document dins lo maine
Page 140: Étude des dialectes romans ou patois de la BASSE …ieoparis.free.fr/delo/Fran%e7ois%20MALVAL%20-%20%c... · Étude des dialectes romans ou patois de la ... Document dins lo maine

140—

FRANÇAIS.

Quelqu'aa,

louer,

gager

quelqu'un.

Donner

àquelqu'un.

id.

quelqu'undevous.

Querelle.

Queue.

Qui,

lafaimquime

presse.

Quinze.

Quoi,âToirdequoi,ledequoi,dubien,

de

larichesse.

Quoi

qu'ilen

soit.

Commequece

soit,quoiqu'onen

dise,

quoiquece

soit.

Rabâchage,

chanson.

Racaille,cetteracaille.

Race,

ligQée,famille.

1(1.pour

laraceanimais.

Raciue.

Raccommoder.

!PIÉMONTAIS.

Dguistéun.

jDè

aun.

jQuaicadun

d'

voi.

1La

querela.

{Coa,

pr.

coua,

(lat.cauda).

I

Lafamcheme

pressa.

IQuinse.

Aveideque.

i I

Mach-sia,

siadie

sia.

Com

mach-sia,

coraach-sia

'ch'un

dighe.

magara

¥t

Saoforgna.

Cela

racaja,rafalaja.

Rassa.

Per

larassaanimala.

Radis.

Comodè.

AUVERGNAT.

Ludgeàcaueu-n,

oliudgeàcaucu-n,

Dounàacaucun.

Caucu~n(Tvautreiode

vous.

Querela.

Couaou

qoua.

Lafamqueme

prèissa.

Quiense,

lieme.

Avài

lede

que.

Ma

que

chia,

o.cha.

Coma

que

sia,

pr.

couma

quedm,

comaquen'endiontantseiquedeUi.

Chanfôrgna.

Quella

racalià,

oracajà,

rafatajà»

Rassa.

Por

larassaànimala,

Rachena,

radis.

Comodit,

pr.coumoudà,adouba.

Page 141: Étude des dialectes romans ou patois de la BASSE …ieoparis.free.fr/delo/Fran%e7ois%20MALVAL%20-%20%c... · Étude des dialectes romans ou patois de la ... Document dins lo maine

—Ui—

FRANÇAIS.

Rafataille,

racaille.

Raffinage.

Kafiné,

habile,do,

adroit.

Ragot,

petitchevalrobuste.

Raie.

Raide,

roide,rade.

Raisons,

paroles,pas

tantde

raisoas.

Raisonnable.

^Raisonnement.

Raisonner.

Raofie,branche,

bois

mort,

branches

coupéesparl'émondage

et

propres

àramer

despois.

Rang,

ordre.

Ramper.

Rapprocher,radoucir.

Rarement.

Rat,

les

rats.

Ratatiaer

(se)serecoquiller

.

Rateher,

crèche,

lever,

le

Icyer;

le

râtelier,réduire

lesvivres.

PIEMONTAIS.

Rafatja,racaja.

RatinagL

Rafinà.

Ragôt.

Riga.

Reid,rèd

ilat.rigidus),

Pa

tand'rason.

Rasouabil,

pr.

rasoa.

Rasonamea,

pr.rasou.

Rasoaè,

pr.

rasou.

Ram,rama,

ramass.

Ran,

rangh,

rèn.*

Rampé.

Arprossimé.

Rarament.

Irat.

Qualesse.

Grupià

levéo

Ivélagrupia

iun.

AUVERGNAT.

Rafalajà,

raoajà.

Rafinage,

pr.

rafinadge.

Rafinà.

Ragà-t.

Résea,

pr.

redjea.

Réid.

Pa

tand'rasou-n.

Rasonable,

pr.rasou,

Rasounamèn.

Rasonr,

pr.

rasou.

Rama.

Ran,

rèn.

Raupà.

Raprotichà.

Raramèn.

Lu

rat.

Se

catà,

sequatà.

Crecha,

levalacr<tçhaàun,âcaueun.

Page 142: Étude des dialectes romans ou patois de la BASSE …ieoparis.free.fr/delo/Fran%e7ois%20MALVAL%20-%20%c... · Étude des dialectes romans ou patois de la ... Document dins lo maine

142—

FRANÇAIS.

Raie'er.

lUites

(les)régal

aux'

ouvriers

après

lestravaux

achevés,

llaline,

sortededrap,

llavauderie,bagatelles.

Rave.

Rebuter.

Réclamer,

ilsleréclamèrent.

Récolte.

Recommencer,

refaire,revenir.

Recoquiller

(se)se

ratatiner.

Recoudre.

Reculer,

se

tireren

arrière.

Réduit,

recoin,«iche.

Réduction.

Redoutable.

Refondre.

Refrain.

Réfractaire.

Réflexion,

réflexi»a

faits.

RéglarOé

PIEMONTAIS.

Raslelè.

Rata,

fèH

rase.

Ratina.

Ravodaria,

pr.

vou.

Rava

(Idt,râpa).

Arbulé,

ribute.

Réciamé,

lo

riciameron.

Arcôrt,

arcôlt.

Torné,

pr.toarné.

Quatesse.

Arcusi.

Tiresseun

darè.

Nicia.

*

Ridussion.

Ridolabil,

pr.dou.

Arfondè.

Refren.

Refratari

(lat.

réfiraetariai^.

Tutben

««ntà.

RigarS)

rigadara.

AUVERGNAT.

Raslelà-

La

raia,[à

la-rala-s.

Ratina.

Ravodaria^

pr,

vou,

Raba.

Ribulà,

rebuià.

Reiclama.

Recùrla,

recolla.

lornà,

pr.

tourna.

Se

cala,

se

qualà.

Recugi,

recouge.

Se

liraen

arré.

Nicha,

pr.

nilcha.

Réduclieù,reiduchù.

Redoutable,

redoutable.

Refondre,

réfoundre.

Refren,

pr,

refrein.

Refratari,

louben

eontâ.

RigadMTM,

reglura.

Page 143: Étude des dialectes romans ou patois de la BASSE …ieoparis.free.fr/delo/Fran%e7ois%20MALVAL%20-%20%c... · Étude des dialectes romans ou patois de la ... Document dins lo maine

—443—

FRANÇAIS.

Regret.

Regretter,

regretté.

Reios.

ReiaeClaude,prune.

ReineMarguerite,

fleur.

Réjouir.

Religieux,

se.

Religieusement.

Religion.

Relatif.

Relativement.

Relation.

Reléguer,relégué.

Reléguât.

Reliquaire.

Remède.

Remédier.

Rémission.

Rémoulade.

Remuer

l'orà

pellées.

Rencontre.

PIEMONTAIS.

Regret.

Regreté,

regreta.

Ren

(lat.renés).

Rena-cloda.

Rena-Margarita.

Argioi,

pr.argiouî.

Religiôs,

pr,

gious,

sa.

Religiôsament,

pr.

giou.

Religion.

Relativ.

Relativamen.

Relassion.

Releghé,

relegà.

Reliquat.

Reliquiairi.

Remedi,rémedi.

Remédié.

Remession.

Réraoltada,

pr.m

Piè

l'orà

palà.

Rescoar.

AUVERGNAT.

Regrè-t,

Regrelà.

Reins,pr.

rein-s.

Reina-glôda.

Reina-Margarita.

Redjouvi,

rcdgioui.

Religions,

sU.

Religiôsament,pr.giou.

Relidgiou-n,

relidgieù,

pr.

giû.

Relativ.

Relativamen-

1.

Relacheû,relachû.

Relegà.

Relégua.

Reliquiari.

Remèdi,remède.

Remeidiâ.

Reimicsseû,cheuo

chû,

Reîmoulada,remoulada.

Remudà

Vorapalada.

Reinconlre.

Page 144: Étude des dialectes romans ou patois de la BASSE …ieoparis.free.fr/delo/Fran%e7ois%20MALVAL%20-%20%c... · Étude des dialectes romans ou patois de la ... Document dins lo maine

144—

FRANÇAIS.

Uendre,

lurendrais.

Reaofnmé.

RéBovalion.

ftépic.

t.de

jeu.

KcpartitioD.

Hepasde

l'une.

Képéler:

Reprise.

Reprocher.

Répugner.

Réséda,

Heur.

Réquisition,

conscription.

Réplique,

répliquer.

Repris.

République.

Répablicain.

Résidu.

Résine.

RésineuK-90.

Résistance,

résistant.

ftc«ola.

PIEMONTAIS.

Rende.

Riiiomà,

pr.renoumà.

Ritjovassion,

pr.

rinou.

Arphic.

Répartilamsnt.

'L

paslde

t'aso.

Répété.

Répreisa.

Arprocè,

pr.

proteiiè.

Répugné.

Réséda,

resa-^dan.

Requission,

coscrlssion."

Replica,

repliclié,

Repress.

Republica.

Republican.

Residù.

Résina.

Resinosa,

pr.

uoa»a.

Rèsisteussa,

rcsisleôt.

Dfliberà.

AUVERGINAT.

Rende,

rendrià.

Renoumà.

Reinovacheu,

pr.

reinou.

Repic.

Répartitamèn-t,

réparlicheû,ochû.

Lerepas

de

Vase,

Reipelà.

Repvcisa.

Reprocha,

pr.

reproutchà,

Reipugnà.

Résedà

.

Requiskheû,ochû,coMntcricheûochû.

Replica,

replicà.

lieprèis.

Republica.

Republican,

Reisidù.

Résina.

Reisinou-sousa.

Resislemsa,

resiitènl.

Délibéra,

résoulû.

Page 145: Étude des dialectes romans ou patois de la BASSE …ieoparis.free.fr/delo/Fran%e7ois%20MALVAL%20-%20%c... · Étude des dialectes romans ou patois de la ... Document dins lo maine

—U5

FRANÇAIS.

Uésolumenf,bravement.

Respiration,

répit,

délai,

relâche.

Répondre.

Respect.

Respectueux,

se.

Respectueusement

.

Respireravec

peine.

Ressemblance,

cetteressemblance.

Ressource,

êtresans

ressource.

PIEMONTAIS.

IBravamenf.

Respirassion,

respit.

Responde,

rispaudg.

Riiipèt.

Rispelôs,

pr.

tou

sa.

Rispctosament,pr.rispétoas.

Penà.

Costarassimilianssa.

Assorssa,

pr.ou

esse,

tlaubà,

fana.

Rissussité.

Ressusciter.

Reste

(le),sa

reste,restant.

j

La

resta,soa

resta

lerestant.

Id.de

reste.

|D'resîa.

Rester,

resté,

êtrede

reste

et

tous

les

Resté,

resta.

sensde

ceverbe.

Restituer,retourner.

Restriction.

Résultat.

Retentir.

Retourner.

Id.

seretourner.

Reslitui,

torné,

pr.

tourné.

RestrissioQ.

Risullà.

Squilè

(de

scîiu,

grû'ot.sonnette.

Viré,

torné,

rétorné,pr.tour.

Arviressé.

AUVERGNAT.

Bravamèn.

Respiracheù,

ochù,

respi,repi.

Repoundre

oreipoundre.

Respé-i.

Respeilous-sa.

Respetouàsavièn.

Pcnâ.

Quelareissemblança.

Bessotirssa,sensaressoutssu,

essefanà^

flamba.

Réisussiiàoreissuscitâ.

La

restât

lereslan.

D"resta.

Resta,reislà.

Reisliluà,

tourna.

Reislricheù,

ochù.

Résulta.

Eichinlà,

pr.

èilchinlà.

Vira,

tourna,retourna.

Sertvirà.

10

Page 146: Étude des dialectes romans ou patois de la BASSE …ieoparis.free.fr/delo/Fran%e7ois%20MALVAL%20-%20%c... · Étude des dialectes romans ou patois de la ... Document dins lo maine

~146

FRANÇAIS.

Rhétorique.

Revendeur,

se.

Réunion.

Réussir.

Revancher

(se).

Réveiller,

éveiller.

Rêver.

Revenir.

Réverbère.

Révocation.

Raz-de-lerre,

àfleurde

(erre.

RiboKe.

Riche

(un),anpuissantseigneur.

Id.

richeenbiensfonds.

Id.en

argentcomptant.

Ricliesse

(avoirde

la),

lede

quoi.

Rien,

riendu

tout.

Id.Ne

diraplus

riea.

Rigaudon.

Rigoledes

rues.

PIEMONIAIS.

Retôrica.

Arvendior,

diora.

Ruinion.

Riussi.

Rivanghesse,arvanghèsse,pr.

guesse,

Desvié.

Revè.

Torné,

pr.

tourné.

Lanterna,

fanal.

Revocassion,

pr.revou.

Ras-a-tëra.

Ribôta.

Rich,

sgnor,

pr.

sgnour.

Benestant.

Denaros,

doêros,pecuniôs,

dovissios.

Aveideche.

Nen,nen

d'autut.

Nenaulr

di.

RigôdoQ.

Ooira

(da

celledoar}^eau

quicoule.

AUVERGNAT.

Jtèilôrica.

Revendeur,

revendeusa.

Réunioun.

Rèiuchi,

riûchei.

Se

rivangèa,pr.revandgeà

Desvià

.

Reibà,

reivà.

Tourna.

Lanterna,

reverheire.

Reivocacheu,ochù,pr.

vou.

Aras-a-liara.

Ribôta.

Ritche,Segnou.

Bénislan-t,

devenu

le

nom

propre

d'un

grand

propriétaire

de

Riom,

Dneirous,quepren

l'oràpala.

Avéi

ledeque.

Rendau

tou-t.

Repuadire,

Rigôdou-n.

Rigola.

Page 147: Étude des dialectes romans ou patois de la BASSE …ieoparis.free.fr/delo/Fran%e7ois%20MALVAL%20-%20%c... · Étude des dialectes romans ou patois de la ... Document dins lo maine

-^

<47—

FRANÇAIS.

Rigoureux,rigoureusemeat.

Rigueur.

Ripailles.

Rire.

Id.Parlantd'une

éloffeusée,

Iraospa-

renle,

Irès-claire.

Robuste.

Roc,

roche,

rocher.

Rôder,

aller

etvenir.

Rogne,

gâle,

teigne.

Roi

(le).

Roide,

Romance:

Rome.

Rompre.

Ronce.

Rond.

Rondinde

bois.

Ronfler.

Ronger,

ronge

croûton.

Rosse,mauvais

cheval,liaridclle.

PIEiV

.TAIS.

Ri2;ofôs,rigorosament,

pr.

rigoureu.

Rigor.

Ripaja.

Rie,

loche

rie.

Slofache

rie.

Robuste,

pr.roubust,

Rocia,

pr.

roîchia.

Viroîè,

pr.

virv)ulè.

Rogna,

pr.

rougna,

ligna.

Il

re.

Reid,

da.

Romanssa,

pr.rou.

Roraa,

pr.rouma.

Ronpô,

pr.

rounpè.

Ronssa,

pr.

rounssa.

Riond,

rolon,

pr.

lou.

Riondindebouosch.

Ronfè.

Rusiè,

rusia-Ciostin,

pr.

crouslin.

Ross,

rôîsa.

AUVERGNAT.

Rigourou-sa,rigourousamèn.

Rigour,

Rijialici,ripajà.

Rire

.

Eilofa

que

rie.

Roubusl.

Rotcfia.

Viroulà.

Rogna,

pr.rougna,

teigna.

Le

rèi.

Rèid,-da

.

Romanssa,

pr.

rou.

Roma,

pr.rouma.

Ronpre,pr.rounpe.

Rounça.

Rioun-d,

redound.

Rioun-din,roundin

de

6oiî.

Rounpà,

roun/à,

pr.roun.

Rôqea-crouslou-n,

pr.

ràdgea.

Rôssa.

Page 148: Étude des dialectes romans ou patois de la BASSE …ieoparis.free.fr/delo/Fran%e7ois%20MALVAL%20-%20%c... · Étude des dialectes romans ou patois de la ... Document dins lo maine

—U8

F1)!ANÇA1S.

Rossignol.

Rôlir.

Rôti,

\iande

rôlie.

Rouage.

Roue.

Rouler,

courirçà

et

là.

Routoir.

Rubis.

Ruche.

Rude.

Rudesse.

Rudement.

Ruse.

Russie.

Ruine,

ruiner,

ruinée.

Ruisseau

(un).

Id.

aubordd'un

ruisseau.

Id.

lebasdu

ruisseau.

Ruisseaudes

rues.

PIEMONTÀIS.

Rossigneùl.

Rus(i.

Rost

(angl.

rosi).

Roagi,

roiagi.

Rôa,

rôda.

Roîc

dsà

dlà.

Gorgh,

pr.

gourgh.

Rubin.

Brusc.

d'aviè,o

bprnel,

oborcô,

pr*

bournel.

Rudi.

rustich,pr.

tique.

Rudicssa.

Ruslicament.

Rusa.

Russia;

Ruina,

ruiné,

ruina,

ada.

Un

ri.

Al

bord

d'un

ri.

'1bass

del

ri.

Doira

(du

celtedour),

eau

qui

coule.

AUVERGNAT.

Iloussùjnou.

Rosli,

rusli,

pr.

rousli.

Rosli,

rouli,

rousli.

Roage,

pr.

roadge.

Rôda.

liouîddsai,

d'iai,odsé,,

dlé.

Gorg.

pr.gour-g.

Ituti.

Bourneou,

bourniou.

Rude,

rustique.

Rudèissa.

Ruslicamén.

Rusa.

Russia.

Rouinâ,

ruina,

rouinada.

Un

riù.

Au

bor-dd'un

riù.

Le

basdhn

riù.

Rigola.

Page 149: Étude des dialectes romans ou patois de la BASSE …ieoparis.free.fr/delo/Fran%e7ois%20MALVAL%20-%20%c... · Étude des dialectes romans ou patois de la ... Document dins lo maine

—149—

FRANÇAIS.

Sà-sà

cri

des

conducteursdebestiaux

oudeporcs.

Sable.

Sac.

Sacque,

grand

sac,grandepoche.

Saquet,

petit

sac,sacoche.

Saqueller,

secouervivement,

(mot

no-

cessairej,importuner,frapper.

Sacrelotte

(iuterj.)

saprel9lte.

Sacrifice

(le).

Safran.

Sage,un

vieux

sage.

Saindoux,

graissedeporc.

Saint-Suaire.

Saisir.

Salade.

Salaire.

Salefemme,

coquinepublique.

PIEMONTAIS.

Sà-sà.

La

sabia

(féminin).

Sach.

Saca.

Sachet,

pr.

saquef,

sacocia.

Sachçté,

pr.saqueté.

Sacherlot,

pr,

saquer

'1sacrifissi

.

Safran.

Un

vèi

savi.

Sandon.

San

Sudari.

Grapè,

sesi.

Salada.

Salari

(lai.salarium;.

Giôro.

AUVERGNAT.

Sà-sà,

là-tà,

La

sabla(féminin).

Sac,ou

sa.

Saca.

Saqua,

sacocia,pr.

sacolcha,

Saquetà.

SacreloUa

!saprelàUa

î

Le

sacrifice.

Safra-n.

Un

vièisadge,un

vèi.

Sandou

n,sain-dou.

San-suèïre.

Grapè,

grafà,

sagi,

sage,chaze,chaze.

Salada.

Salari.

Gôra.

Page 150: Étude des dialectes romans ou patois de la BASSE …ieoparis.free.fr/delo/Fran%e7ois%20MALVAL%20-%20%c... · Étude des dialectes romans ou patois de la ... Document dins lo maine

—iûO—

FRANÇAIS.

Salé,chairsalée,deporc

parliculière-

œent.

Salive,

saliver.

Salle

(lat.canaculum).

Saloperie,

saleté,cochoanerie.

Senclion.

SanclioDoer.

Sandaraque.

Sangsue.

Id.

de

laboursed'autruimallôtier.

Sans,

sanscourir.

Id.

sanscela.

ïd.

sans

façon.

Id.Sans

souci.

Santé,votre

santé.

Sapin.

Sauce.

Sarcler.

Saule.

Saumon,

poisson.

Sauver.

PIEMONTAIS.

'd'sala.

Saliva,

salivé.

Salla.

Saloparia,

pr.

saloup.

Sanssion.

Sanssionè,

pr.saossiou.

Sandràca.

Sanssùa.

Ciucia,

borse

pr.

Ichiutchià.

Sensa

core,

pr.

coure.

Sensd

cola.

San

fasson.

San

sossi.

Sanita,vostra

sarnta

(lat.

sanitas).

Sapiu.

Saussa.

Serbie.

Sales.

SomoD.

Salve.

AUVERGNAT.

Daù

sala,

cTsalà.

Saliva,

saliva.

Salla.

Saloparia,pr.

lou.

Sancheû,

ochù.

Sanschiounà.

Sandràca.

Sanssùa.

Sussa-boursa.

Sen-coure,

Sen-tacô.

Senfassou-n.

Sen

souche.

Santà,voustra

santàf

ovautra.

Sapi-n.

Saussa.

Sarcià.

Sause,

pi.

sausèi.

Soumou-n.

Sauva,

souvà.

Page 151: Étude des dialectes romans ou patois de la BASSE …ieoparis.free.fr/delo/Fran%e7ois%20MALVAL%20-%20%c... · Étude des dialectes romans ou patois de la ... Document dins lo maine

151

FRANÇAIS.

Savant,

forlsavant.

Savate

vieillechaussure.

Saveur,

goûl.

Savoir,savez-vous.

Id.

il

sait

loul

faire.

Id.

ilsavail.

Scandale,

scandaleux.

Scandaleusement.

Scélérat.

Scélératement.

Scelérafesse.

Scène,esclandre.

Science.

Scieurde

bois.

Sciurede

beis.

Scorsonère.

Scrupule.

Scrupuleux,

se.

Scrupuleusement.

Scrupuleux,

hésitantindécis,irrésolu.

Séance.

PIEMONTAIS.

Sapienf,

dot,

arcà

d'

sienssa.

Grola,pr.

groula.

Savor,

gust,

pr.our.

Savei,

savesne.

Sa

tut

fé.

Savia.

Scandol,

Scandales.

Scandalosament

pr,

lou.

Selcrà.

Seleratament.

Seleratessa.

Sena.

Sienssa.

Seilor.

Ressiura

d'bosch.

Scossonéra,

pr.Scoussou,

Scrupel.

Scrupolos,

pr.screupoulous.

Scrupolosaraent,

pr.

lousou.

Patct,patamôla,

palabagaà.

Sétassa.

AUVERGNAT.

Savan,arlchade

siença.

Gourla,

groula.

SavQur,

gùst.

Sabei,

sabèi-vou-s.

Sa

lou

fà.

Sabia.

Scandai,

scanialou-s.

Scandalousamèn.

Sèilerâ.Coumafoû

eitre

sèilera.

SèUcîralamén.

Seileiralessa.

Sena.

esclandre,

Siença.

SèiU'ire,

seilour.

Siûradeboùu,

ochiura.

Scossoncira,

pr.

scoussou.

Scroupoul,

scrupule.

Scrupoulou-sa.

Scrupoulousamen.

Patèit,pala-môla,pata-bagnà.

Sèiança.

Page 152: Étude des dialectes romans ou patois de la BASSE …ieoparis.free.fr/delo/Fran%e7ois%20MALVAL%20-%20%c... · Étude des dialectes romans ou patois de la ... Document dins lo maine

—152--

FRANÇAIS.

Sceau

àpuiser

de

l'eau,

scéau.

ï(î.

petit.

Sec,

lesecelle

vert.

Sécher.

Second.

Secondaire.

Secoiidairenneiit.

Secousse.

Secret.

Sédentaire.

Séditieux.

Sédition.

Séduction.

Seigle.

Seigneur.

Sein,

poitrine.

Seize.

Sel.

Selle.

tm

p;OIU

PIÉMONTAIS.

Sia,

$.];!,so!>er.

Sio,

E!

secii

et

elvfrd,

pr.

sèque.

Seclié,

pr.

scquù.

Segont,

second,

pr.secound.

Secondai!,

pr.

secound,

lat.seconâa

rius.

Secondariamcn!.

Scossa,

pr.

.'coussa.

Secret,

segrct.

Sedenlari.

Sédissios,

pr.

scdissious.

Sedission.

Sédussion.

Seil,

lat.

secale.

Sgnor,

pr.sgnour.

Stomi,

sen,

sengh,

pet,

lat.peclus.

Sedès

.

Sal.

Sèla.

AUVERGNAT.

Sef}à,

séilia,cheliachebre.

Siou,

sejou,

sèillou,

sêiliou.

Le

semai

louverd.

Secltà,

pr.

selchà.

Segoun-d,osegoun.

Segondari,

pr.

segoundari.

Segondariamèn,

pr.

segound.

Scoussa.

SecrcH,

segre-l.

Sedenlari.

Sedissioii-s,

pr.

sedicheu-s.

Sedichèu

ochu.

Sédicheu

ochû.

Selio,

.seilia,

breitckeira.

Seignour,

sgnou.

Slouma,

sen,

sein,peilrina.

Sedge

.

Sa,San,

sal.

Seila.

Page 153: Étude des dialectes romans ou patois de la BASSE …ieoparis.free.fr/delo/Fran%e7ois%20MALVAL%20-%20%c... · Étude des dialectes romans ou patois de la ... Document dins lo maine

\iys

FRANÇAIS.

Sellerun

cheval.

Selon

l'histoire.

Semailles

(les).

Semaine.

Semblant,apparence.

Faire

semblantde

rien.

Sembler,

ilsemble,

cela

semblait.

Semence.

Semer,ensemencer.

Séminaire.

Séminariste.

Semonner,

inviter,

prier,appeler.

Semonneur,

Tindividu

chargé

invitationsàune

cérémonie,

à

noces,enAuvergne.

Sens,bon

sens.

Setisation.

Sensé,

Sensibilité.

Sensible.

Sentier

battu,

traverse,

coursière.

des

des

PIEMONÎAIS.

SIé,bouta

la

s'a

alcaval.

Second

l'istoria.

Le

seranaje,

pi

desemnitj

>.

Smaria.

Sanblan.

sanbîan

d'neii.

Smié,

s'mia,

cô!a,smiava.

Seuienssa.

Semné.

Sminari.

Sminaiista.

Smoué,

pr.sraouné,

v.

f.sernondre.

Smonor,

pr.smouiiour.

Sens,bon

sens,

sentiment.

Sen-sassion,

Seusà.

Sensabililà.

Seusibèl.

Sente,

santé

d'traversa,

scursareùl.

AUVERGNAT.

.SV't7«.

selà,boula

lasela,aucavàu.

Seloun

Vislouara.

Las

semnaja-s.

Sinana.

Seimblan.

Fàseimblande

rt.

Sembla,

sembla,

ocoùsemblava.

Smença.

Semuà.

Sminari.

Sminarisla.

Invilà,appela,predjà,ou/ri.

Smondadeûou

dou.

Sens,

sentiment,bounsan-s,bonsen-

Sensacheù

ochù.

Scnsà.

Scnchebilelà.

Sencheble,

sancheble.

Santéi,

santièi,coursèira.

Page 154: Étude des dialectes romans ou patois de la BASSE …ieoparis.free.fr/delo/Fran%e7ois%20MALVAL%20-%20%c... · Étude des dialectes romans ou patois de la ... Document dins lo maine

154—

FRANÇAIS.

Senlinellc.

Sentence.

Sentir,

je

sentis.

Sept,

septante

(70).

Septembre.

Septuagénaire.

Séquelle.

Sergent.

Sérieux,

sérieusement.

Seringue,

seringucr.

Serment,jurement,imprécation.

Serpe

(fr.xin«

siècle),serpent.

Serpent,

instrument

demusique

d'é-

d'église.

Serpilîère.

Serre

àplantes,serrechaude.

Serre-tête.

Serrer,

presser,enfermer.

Serré,

pressé,

foulé.

Serrure,

serrurier.

Servictie.

PIEMONTAIS.

Santinéla.

Senlenssa.

Senti.

Set,stanfa.

Slenber,

Setuagenari,

pr.dgenari.

Séquèla.

Sargent.

Séries,

seriosament,

pr.

rious.

S:iringa,

siridglié,

pr.gué.

Sarament,

dgiurramenl.

Serp,

serpan.

Sarpan.

Serpiéra.

Sera

seracaoda.

Sarra

testa.

Saré.

Satî.

Saraja,

saraié.

Sarviéta.

AUVERGNAT.

Santinéla

Sentenssa.

Senti.

Sét,

stanta,

seitanla.

Slenbrc.

Seluadgenari,

Sequèla.

Sargen-t,pr.

Sardgean.

Sèiriou-s,seiriousamèn.

Cheringa,

cheringà.

Sarmen-t,sarament,

dgînrament.

Serpa,

sarpan,

sarpen.

Sarpan.

sarpen.

Serpijéra,

sarpiliéra.

Serra-cauda,

pr.

tchauda.

Sara-tèsta,

sara-léita.

Sarà.

Satî

Saraja,

sarajê,

saralia,

saraliê.

Sarviéta.

Page 155: Étude des dialectes romans ou patois de la BASSE …ieoparis.free.fr/delo/Fran%e7ois%20MALVAL%20-%20%c... · Étude des dialectes romans ou patois de la ... Document dins lo maine

155

FRANÇAIS.

Servir.

Session.

Selierdegrains

ffromenl).

Seton.

Seal,

toutseul.

Seulement.

Id.

avoirseulement

(loc.adv.)

11n'yaque

lui

.

Jene

faisqu'entrer.

Sève.

Sévère,sévèrement.

Sévérité.

Si,particuleconditiondelle.

Id.

s'ilestprisaumot.

Id.

si

c'est.

Sien,ne

etcomme

subst.,

les

siens

lesien,son

bien.

Siffler.

Signal,

signaler.

Signature.

Signe,

fairesignequeouiouque

non.

PIEMONTÂIS

Servi.

Session,

Sté

d'gran.

Sedon

(latseto).

Sol,sola,(uta

sola.

Solament,mach.

pr.

soulament.

Avèimach.

Èmach

chiel.

L'enfromach

ora

pr.

oura.

Saiva

sugh.

Sever,severament.

Sévérità.

Se.

S'alè

prcis

almot.

Se

lo

è.

Sô,

sèu,

soa

(fem.),

pr.

soua.

Subiepioré.

Segnal,

Segnalé.

Signatura.

Segne,

fesegnche

d'

siouché

d'

no.

AUVERGNAT.

Servi.

Sèicheûochû,

Chtéi.

Sedou-n,

Setou-n.

Soûl,

soula,

lousou,

touta

soula.

Soulamèn,maquan

omacan.

Aveimaquàn,

omach,

omaquan.

N'eima

se.

N'entrimaquan,

ôura,

avoura.

Saba,

suc.

Sever,severamen.

Severilà.

Se,

pr.

che,

chi.

Che

Feipreisaumou-t.

Se

qu'ei,pr.

che

cou

èi

Seû,

soua

(fém.)

lecheu,

lucheu.

Piolà,

suflà.

Segnal,

segnalà,

pr.

che.

Segnatura,

pr.

che.

Segna,

fàchegneque

ouiouque

nô.

Page 156: Étude des dialectes romans ou patois de la BASSE …ieoparis.free.fr/delo/Fran%e7ois%20MALVAL%20-%20%c... · Étude des dialectes romans ou patois de la ... Document dins lo maine

156

FRANÇAIS.

Signer.

Signer

(se)

.

Signification.

Signifier,soramor,

faire

savoir.

Silence,

silencieux.

Silhoiiette.

S'ilvonsplaîL

Simarra.

Similor.

Simonie.

Simple,

crédule,

sans

malce,

bo-

nasse.

SimplicKé.

Simulation

.

Sinapisme.

Sincère,sincèrement.

Sinon,aulrement.

Sirène.

Sirop.

Sitôt

qi:elajr.ïUce.

Situation.

PIEMONTAIS.

Sègné.

Sgnèsse.

Significassiou-n.

Inlimé.

Silenssi,

sileiissios.

Silocta,

pr.

silouétn.

S'av'

pias,

s'y'agrada.

Simarra.

Similor.

Simoriia,

pr.mou.

Sinplice.

Simpliciîà.

Simulassioi).

senapism,simpism.

Siocèr,

sliicérameot.

Sed'hô,

autrameiit.

Siréna.

Sirop.

Tostche

la

guistissia.

Siluassion.

AUVERGNAT.

Segnà,

pr.

chegnà.

Sesegnà,

sechegnà.

Significachêu

ochû.

Inlimà.

Silenssi,

silenssiou-s,

pr.

che.

Silouéta,

pr.

chclouèla.

Chaupla

(conlrr.clioiidechevoupla-s).

Simara,

pr.

chimara.

Semilôr,pr.

chemilor.

Simonia,

pr.

chimounia.

Sinple,pr.

chenpleochinple.

Sinplccilà,pr.

chinplechità.

Simulaeheu,

pr.

chemulacheûochu,

Senapisme,sinapism,pr.theouchi.

Sincère,sinccrumèn,

jir.

cincer.

Secou-cinoii-n(Tautramen.

Serèna,pr.

cherèna.

Sera,

cherd.

Silo,

chelô,cheleuque

ladgiutissa.

Siluassion,pr,chioehetuachcu,ochû.

Page 157: Étude des dialectes romans ou patois de la BASSE …ieoparis.free.fr/delo/Fran%e7ois%20MALVAL%20-%20%c... · Étude des dialectes romans ou patois de la ... Document dins lo maine

157

FRANÇAIS.

Sixmois.

Sobre.

Sobriété.

Société,

Soques.

Sofa,cannpé.

goi,soi-même.

Soie.

Soif.

Soigner,

soigné,

ée.

Soin.

Soir,

ce

soir,tous

les

soir.

Soixante.

Soixante

etdix.

Soixantaine.

Soldat.

Sole,semelle.

Soleil.

Solennité.

Solide,solidement.

Solitaire.

PIEMONTAIS.

Sesmeis.

Sôbrio.

Sobriéta,

pr,

soub.

Società,pr.

sou.

Sôca,

pi.

soche.

Sofa,

pr.

sou.

Semedem,

se

isless.

Seda.

Se.

Soagné,pivsoua,

soagnà,

ada.

Soen,

pr.

souen.

Costa

sèira,ogni

sèira.

Sessanta.

Setanta,stâuta.

Sessantena.

Solda,

pr.

suldà.

Sôla.

Sol,

pr.

soûl.

Solenità,pr.

soûl.

Solid,solidament,

pr.sou.

Solitari,pr.

soulitari.

AUVERGNAT.

Sèl,

sièimèîs,

Sobre.

Sobriéta,

pr.sou.

Soiiciélàypr.

souchiélà.

Sôca,

pluriel

5(}ca-«.

Soufà.

Semèima.

Seda.

Se.

Souagnà,

souagna,ada.

Soen,

pr.

souèn.

Quèile

sèi,tou

lou

sèi.

Seissanla

.

Seissanla-dèt.

Seitsaniena.

Soudar.

Sala,

semèla,

pr.

chemèla.

Soûle

soiilèi.

Soulenità.

Soulide

,soulidamèn

.

Soulitari,

soulitare.

Page 158: Étude des dialectes romans ou patois de la BASSE …ieoparis.free.fr/delo/Fran%e7ois%20MALVAL%20-%20%c... · Étude des dialectes romans ou patois de la ... Document dins lo maine

158—

FRANÇAIS.

Solliciter.

Sombre.

Somme.

Somme,

sommeil.

Somme

ànesse.

Somptueux,

se.

Son,

laf.sonus.

Son,

sa,

ad.

possessif,

sien,

sienne,

Sonde.

Songe,

rêve.

Songer.

sonner,

carrillonuer,

sonner

les

clo-

ches,appelerquelqu'un,

rendre

un

son.

Sonnette.

Sorbe,corme,

sorbier,cormier.

Sorcier

re.

Sort,

tirer

les»rt.

Sorte

(en).

PIEMONTAIS.

Solecité,

pr.soulecitè.

Sombre,

pr,

souobre.

Soma,

pr.

souma.

Seugo,durmiada,dormadia,pr.dour.

Sôma.

Sontuôs,

pr.

ous,

sa

Son.

,seù,

soa

(fem.),

pr.

soua.

(Lat.

suus,

sua,

suum).

suus,

sua,

suum).

Sonda.

Seugn.

Sogné,

pr.

sougné.

Sonè,

pr.souné.

Sclin,

sclinôt.

Sôrba.

Sorsié,

sorciéra,

pr.sonr.

Sort,

tire

la

sort.

tanche,

iche,

d'maniera,

che

pr.

que.

AUVERGNAT.

Souleichelà.

Sounbre.

Souma.

Son,pr.

soun,durmiada^dourmiada,

Sôma.

Sonluous,

sa

Soun.

Soun,

sa,pr.

soua,

plurielseu

ocheû»

Sounda.

Songe,

pr.

soundge,

Sûundgeâ,

So'unâ,

Elchinla,

pr.

eilchinla.

Sôrba,

sourbié.

Sourclièi,

sourcheîra.

Tira

le

sort.

lanque,

d'sôrlaque,cCmaniéra

que.

Page 159: Étude des dialectes romans ou patois de la BASSE …ieoparis.free.fr/delo/Fran%e7ois%20MALVAL%20-%20%c... · Étude des dialectes romans ou patois de la ... Document dins lo maine

—459—

FRANÇAIS.

Sorle,

gensde

lamèrae

sorte,de

la

même

fariue.

Sortir.

Sot,

il

fut

sot,

nigaud,

cruche,

idiot,

slupide.

Sottise.

Souffletdecheminée.

Soutflet

sur

lesjoues

avec

la

main

ouverte,empan,

emplan

(mot

né-

cessaire).En

Auvergne

cemol

est

passé

au

sens

de

soufflet,avec

la

main

onverte,demême

que

lemot

tuorion,

qui

au

42*

sièclo,

ne

si-

gnifiait

d'abord

quune

armure

de

tête

légère,

plus

tard,

le

sens

de

soufflet,

d'où

est

provenu

le

mot

auvergnat

vira-marion,

par

altéra-

tionde

l'oen

a.

Souffler.

Soufre.

PIEMONTAIS.

Sorta,non

esse

d'

farina,a

d'ostia,

degende

l'istessasorta,de

lame-

dema

sorta.

Surti.

sorti.

Sot,

sebèr,pata

loch.

Sotisàpr.

soa.

Bùfet.

Ëmpan,

emplao,mesure

delongueur

en

Piémont.

Baffè.

Sulfre.

AUVERGNAT.

Sorla,

d'gendelamémasôiia.

Sorti,

pr.

sourit,

etsuril

Sol,

chebre,

palalô.

Solisa,

pr.

sou.

Boufe,

bufe,

souffle,

Emplan,

vira-marion.

Bouffa,

Sufre,

soufre.

Page 160: Étude des dialectes romans ou patois de la BASSE …ieoparis.free.fr/delo/Fran%e7ois%20MALVAL%20-%20%c... · Étude des dialectes romans ou patois de la ... Document dins lo maine

ino

FRANÇAIS.

Souffrir.

Soulager.

Soulever.

Soupe.

iîoupiève.

SoupeKe.

Soupis(e,

celuiqui

préfè'-B

lasoupe.

Soupente.

Souplo.

Source.

Sourd.

Sourdaufl.

Sourdine.

Sous,

sous

lerre.

Soutane.

Soutenir,

nuurrir,

entretenir.

Souvenir

fse).

Seuvent.

Spacieux,

se.

Spadassin.

Spasme.

PIEMONTAIS.

Sufri

(lal.

suf(ere),

Solagé,

pr.

soulagé.

Solevè

pr.

soulevé.

Supa

(par

les

petits

enfants,

pupa.)

Supéra.

Supéla.

Supisla.

Sopeuta,

pr.

soapenta.

Seple,

dr.

souple.

Fontana.

Sord,

pr.

sour-d.

Sordastr

(lat.

sordaster),

Sordina,

pr.

sour.

Sot

et

so'.a

tèra,

pr.

soût.

Sotana,

pr.

soulana.

Sosteni,

pr.

sousteni.

Sovni,

sovnisse,

pr.

son.

Sovenss,

pr.

sou,

Spassios,

pr.

spassious,

sa.

Spadassin

.

Sp:^sm.

AUVERGNAT.

Sulri^

sou/fri.

Solagià,

pr.

souladgia.

Solevd,

pr.

souleva.

Supa,soupa,poupapour

lesîisurrices,

Sfipiéra,soupiera.

Supeia,

S'jupçla.

Supaire,

supetre.

Supenta,

soupenla.

Sopîe,

pr.

souple,

Fontena.

Sour-d.

Sourdo.pr.

sourdaud.

Sourdma.

Sou

tëra,sou

tiara.

Soulana.

Solenl,

pr.

souleni.

Sesouvnt,

souvent,

Sovcn,

pr.sou.

Spasîiou-s,

spachious,

sa,

Spadassi-n.

Spasme

i

Page 161: Étude des dialectes romans ou patois de la BASSE …ieoparis.free.fr/delo/Fran%e7ois%20MALVAL%20-%20%c... · Étude des dialectes romans ou patois de la ... Document dins lo maine

—16i

FRANÇAIS.

Spécieux.

Eponge,

spongieux.

Stalle.

Station

.

Statue.

Stature.

Stère.

Sternum,

lafourchettede

l'eslonaac.

Stipulation.

Stipuler,

slipolé.

Studieux,

se.

Stupéfié,ébahi.

Suaire,

saintsuaire.

Suave.

Subir.

Subitement.

Subjuguer.

Subordination.

Suborner.

Subside.

Subtil.

PIEMONTAIS.

Specios,

pr.

specious.

Sponga,

spongôs.

Slala.

Stassion.

Stiitua.

Slalura.

Sièr.

L;\bocade

Tslomi.

Slipulassiou.

Stipulé,

stipula.

Studios,pr.

dious,sa.

[Slupi.

Sudari,sanssudari.

Soav,

or.

souav.

Subi.

Suhitament.

Sogioghe,

pr.

dgiouguè.

Subordinassioii

.

Suborné,

pr.bour.

iSussidi.

Sutil.

AUVERGNAT.

EispecioU'S,

eispèchou.

Eipondgiou-Sf

spongiou-s.

Estala,

slala.

Eislàcheù,

slacliu,

Esialua,

statua.

Eslatura,

statura.

Stère.

La

boucade

Veistouma.

Estipulacheù

ochù.

Estipula

stipula.

E!studiou-s,

sludiousa.

Eistupi

slupi.

Sudari,San-Sudari.

Souave.

Subi.

Subitamèn.

Soubdyiougà.

Snbordinaehcu,

ochù.

Subournà.

Suiside.

Subtil.

II

Page 162: Étude des dialectes romans ou patois de la BASSE …ieoparis.free.fr/delo/Fran%e7ois%20MALVAL%20-%20%c... · Étude des dialectes romans ou patois de la ... Document dins lo maine

FRANÇAIS.

Sucer.

Succession

.

Suée.

Suer,

suerbeaucoup.

Sueur.

Suffrage.

Sujet.

Sujétion.

Superbe.

Superbement,

parfaitement.

Supérieur.

Superstition.

Superstitieux.

Supplice.

Supplique.

Supportable.

Supporter.

Supposition.

Suppression.

Supprinsser

—162—

PIÉMONTAIS,

Ciucé,

pr.

tchiutché.

Sucession.

Sudada.

Sudè,

sudassè.

Sudor,

pr.

sudour.

Suffragi.

Soget,

pr.

soudget.

Sugession.

Superb.

Superbamen,

Superior,

pr.

riour.

Superstission,

Superstissiôs,pr.

sious.

Suplissi.

Suplica.

Suportabil,pr.

supoar.

Suportè,

pr.

pour.

Suposission,

pr.poa.

Suppression,

Suprimé.

AUVERGNAT.

Sussày

lesenfantsdisent.

Cluciaypr.

tchiulchà,

ociucià,

Sucliècheù

ochii.

Suada,

chuada.

Sudà,

sud,

sudassâ.

Sudou-r,

suour,chuour.

Sufragèi,pr.

sufradgi,

plur.

gei.

Soudgè-t,

sudge-t.

Sudgecheù

ochu.

Superbe.

Superbamen.

Superiou-r.

Superslicheù,

ochioun.

Superttissiousousuperstichiou-s,

Suplici,

Suplica.

Suportable,

pr.supourtable,

Suportà,

pr.supourtà.

Supousicheà,

ochii.

Supreichèuoçhû.

Suprimâ.

i

Page 163: Étude des dialectes romans ou patois de la BASSE …ieoparis.free.fr/delo/Fran%e7ois%20MALVAL%20-%20%c... · Étude des dialectes romans ou patois de la ... Document dins lo maine

163—

FRANÇAIS.

Suppuration.

Sappurer.

Sur,

sur

le

tard.

Sûr,pour

sûr.

Sûrement,

pour

le

sûr.

Surcouper.

Surdité,

Surmonter.

Surpasser.

Surplus.

Surprise.

Susceptible

.

Syllabe.

Symétrie.

Sympathie.

Sympathiser.

Symphonie.

Synagogue.

PIEMONTAIS.

Suppurassion.

Suparé.

Sul

tard.

hecùr,

sègur,

sigur,

d'sigur,

Sicuramèo,

sigaramea,

per

per

secur.

Socorpé,

pr.

sourcoupé.

Sordità,pr.

sourdilà.

Surmonté.

Surpassé.

Sorptj

.

Sorprèisa

.

Sussetibil.

Silaba.

Simélriao

Sinpatia.

Sinpalisé.

Sinfonia,pr.

fou.

Synagoôga.

lo

sigur

AUVERGNAT.

Supnracheùochù.

Supurà.

Su

bou

tar-d.

Por

segur,

sur,chur,

pr.«hur.

Per

lesegur,churamen,

pr.

sur,chur,

churadamen

.

Sourcoupà.

Sourdilà.

Surmounlà.

Surpassa.

Surplù,

sourplù.

Soutprèisa,

surprèisa.

Susseilibîe.

Selaba,

pr,chelaba.

Sémeitria,pr.chemeilria.

Sinpatia,chimpalia.

Sinpatîsà,chinpalisà.

Sinfonia,chinfounia.

Sinagôga,chenagôga.

Page 164: Étude des dialectes romans ou patois de la BASSE …ieoparis.free.fr/delo/Fran%e7ois%20MALVAL%20-%20%c... · Étude des dialectes romans ou patois de la ... Document dins lo maine

FRANÇAIS.

Tabatière,

v.

f.

(abaquièr>3.

Table,

tabler.

Tableau,

peinture,gravure,encadrée.

Tablier.

Tabsuret.

Tache

.

Tacheté.

Tact,

taclique.

Taffetas.

Taillader,mal

tailler

Taille,

stature,impôt,

etc.

Taillant.

Tailler.

Taillis

(bois).

Taire

(se),

faire

taire

Talent.

Taloche,

frisoir,

planchette

carrée

àl'usagedosmaçons

etdes

plâtriers.

164—

PIEMOIVTAIS.

XTabâchera,

pr.

tabaquèra.

Taula,

toala,

taulè.

Quader,

pr,

quadre.

Tabilié.

Taboret,

pr.

tabouret.

Taca,

Tacheta,

pr.

taquelà.

Tat,

tatica.

Taftà.

Ciaputé,

pr.

tchia.

Taja.

Tajent.

Tajé.

Tajis

(lat.

silvacœdua).

Tasé,

saré

laboca,pr.

bouca.

Talent.

Talocia,pr.

talotchia.

AUVERGNAT.

labalièra,

tabaquèra.

lauta,

laola,

tabla,

tauIà.

Cadre.

Tablié,

labié.

Taboret,

pr.

tabourè-t.

Tatcha.

Talchetà.

Tat,

talica.

laftà.

Tchiaputà.

tchiapusà.

Taja,

talia.

Tajen.

talion,

tajan.

lajà.

Tajis,

boù-tajis.

laisà,fà

taisà,sara

laboucaàcaucun.

Talen.

Talocha.

Page 165: Étude des dialectes romans ou patois de la BASSE …ieoparis.free.fr/delo/Fran%e7ois%20MALVAL%20-%20%c... · Étude des dialectes romans ou patois de la ... Document dins lo maine

--

165—

FRANÇAIS.

Talus,

déclivilé.

Tambour.

Tambour

debasque.

Tabaser,

heurter,frapper.

Tambouriner.

Tamis.

Tan,

ccorcedu

chêne.

Tanche

(poisson).

Tant

(lat.

lantus).

Tant

soitpeu.

Taon.

Tapage.

Tapir

(se),

s'accroupir.

Tapis,

lapisserie.

Tapisseriede

bal,femme

qui.,au

bal,

n'estpasrecherchéeparlesdanseurs.

Taquin,

querelleur,chicaneur.

Tarabat,

crécelle

Tarabuster,

molester.

PIEMONTAIS.

Talù.

Tamborn,pr.

tanbourn.

Tabass,d'où

aété

tiré.

Tabussè,

pichè,

pr.

piquer.

Tamborné.

Tamis.

Tan.

Tenca.

Tan

etan,tante

tant.

Tan

sipôch

opo.

Tavan.

Tapagi.

iVquatesse,qiiaté.

Tapiss,

tapissaria.

Scauda-cadreghe.

Tachingn,tachigmaire,

pr.

laqui.

Tarabass,

tabass

d'où

estvenu

sans

doute

tarabusterqui

suitetlepatois

tabuser,

Tarabesehè.

AUVERGNAT.

Talù.

Tambour

.

Tandou-rde

basque.

Tabasà.

Tanbourinà.

Tamis.

Tan.

Tenlcha.

Tan

et

tan,

tant

etant.

Tan

sepô,

pr.

tant

citepô,

Tavan.

Tapage.

Se

cala,

sequota.

lapis,

tapissaria,

Eichaufa

cadeira.

Taquin(in

nazal).

Taraba,

crecèlUi

Jarabuslà.

Page 166: Étude des dialectes romans ou patois de la BASSE …ieoparis.free.fr/delo/Fran%e7ois%20MALVAL%20-%20%c... · Étude des dialectes romans ou patois de la ... Document dins lo maine

166—

Taraud,

tarauf.

Tard,tarder.

Tare.

Tarif,

Tartane,naviredepèche.

Tarie,

sortede

pâtisserie.

Tasse

àboire,

petite

tasse

ordinaire

en

terrecuite.

Tâter.

Tâton

(à).

Tâtonner.

Taupe.

Taureau.

Taverne,

auberge.

Taxe,

impôt,

taxer.

Teigne.

Teilleou

tille,ècorcedu

chanvre.

Teinture.

Tel,

telle.

PIEMONTAIS.

Taraud,taraudé.

Tard,

tarde.

Tara.

Tarifa.

Tartana.

fartra.

Tassa,

tassèta.

Tastè.

Ataston,pr.

àtastoun.

Tasfoné,

pr.

tastouné.

Talpa.

Tôr.

Taverne.

Tass,

tassé.

Tigna.

Tia.

Tintura,

Tal,

lala.

AUVERGNAT.

laraud,

tarauda.

Tard,

tarda.

Tara.

Tarife.

Tartana.

Tarira.

Tassa,

tassetta.

Tastà,

lâtà.

Atastou-n,

tastou-n.

Taslounâ,

tâtounà.

Taupa

{lchangéenu

vers

lemilieu

du

1S«

siècle

j.

Taur,

tôr.

Taverna.

Tassa,

tassa.

Teigna.

Tia,

tilia,

teilia.

Teintura.

Tau,

tala

{ldevintw

dans

leMidi

vers

lemilieudu

12»

siècle

).

Page 167: Étude des dialectes romans ou patois de la BASSE …ieoparis.free.fr/delo/Fran%e7ois%20MALVAL%20-%20%c... · Étude des dialectes romans ou patois de la ... Document dins lo maine
Page 168: Étude des dialectes romans ou patois de la BASSE …ieoparis.free.fr/delo/Fran%e7ois%20MALVAL%20-%20%c... · Étude des dialectes romans ou patois de la ... Document dins lo maine

—168

FRANÇAIS.

Tenu,

tenue,

participe.

Tenue,

extérieur,

port,vêlements.

Tergiverser.

,

Terminer.

Ternacul,

culot,

ledernierné.

Terne,

ternir.

Terrain

.

Terrasse.

Terre,jusqu'à

(erre,par

terre.

ïd.

par

lesterres.

Terreau.

Terreur.

Terreux.

Terrible.

Terrine,

vase.

Terrosiste.

Testament.

Testateur,

tricc.

Têtard,

obstiné,

têtu.

Tête.

Tête-à-tête.

PIEMONTAIS.

ïengu,

uu'a.

Tenua,

tiiiia.

Tergiversé.

Terminé.

TergnacoD,

tergnacôt.

Tern,

terni.

Téren.

Trrassa,

trassa.

Tëra,

fina

(ëra,per

tëra.

Per

letëre.

Tërô,

farô.

Tërort,

pr.our.

lëros,pr.

ons.

Terrib-l.

Tarina.

ferôrista.

Testament.

Teetator,

testatris.

Testassa,

tesîass,

teslard.

Testa.

Testa'atesta.

AUVERGNAT.

Tengu,

uda.

Tenua,

Inûa.

Targiversà.

Tarminâ.

Tarnacû,

lernaquiû,

lernatiù.

Turne,

larni,

tarnî.

Tarein,

leirain.

Tarassa.

Dgiusca

tcra,

tiara.

Pe-rlas

ttara-s.

Tareau.

Té'rou-r,

Tarrous,

té'irous.

Tarrible,

obla.

Tarina.

Tërorista,

tarorista.

Teslamein.

Testalou-rOy

testalriça.

Teslar,

testassa.

Testa,

tèita.

Tèilaa

tèita.

Page 169: Étude des dialectes romans ou patois de la BASSE …ieoparis.free.fr/delo/Fran%e7ois%20MALVAL%20-%20%c... · Étude des dialectes romans ou patois de la ... Document dins lo maine
Page 170: Étude des dialectes romans ou patois de la BASSE …ieoparis.free.fr/delo/Fran%e7ois%20MALVAL%20-%20%c... · Étude des dialectes romans ou patois de la ... Document dins lo maine

—no—

FRANÇAIS.

Tilleul.

Timbale,

Timide.

Timon

.

Tine,cuveou

cuvette.

Tire-balle.

Tirc-bouchon.

Tire-lignes.

Tirepiedde

cordonnier.

Tirer,

se

tirer,

seretirer,

reculer.

Tisane.

Tisser.

Tobie(nom

propre).

Toile.

Tôlede

fer,

noire.

Tolérance.

Tolérer.

Tombe,tombeau.

Tomber.

Tomme,

massede

lait

caillé.

Ton

(iat.

tonus).

PIEMONTAIS.

Tilià,

tiliô

(Iat.

liliaeuropea).

Tinbala.

Timid

(iat.

timidus).

Timon,

liraoun.

Tina.

Tira-baîa.

Tira-bosson.

Tira-règheo

linec.

Tira-pè.

Tiré,

liressean

là.

Tisana.

Tessé.

Tobia,

pr.Toubia.

Teila.

Tôlanéirà.

Toleranssa,

pr.

tou.

Toléré

pr.

toulerè.

,

Tonba.

Tonbé,

Toma,

pr.

tourna,form,

pr.

fourma.

Ton.

AUVERGNAT.

Tiliou,

tiliu,

Timbala.

Timide,

Timou-n.

Tina.

Tira-bala.

Tira-bouichou-n.

Tira-riga-s,

tira-s-ligna-s.

Tira-pè.

Tira,

se

tiraen

lài.

Tisana.

Tèissà,

lissa.

Tobiapr.Toubia.

Tèila,

iiala.

Tàlaneira.

Toleranssapr.

tou.

Tolerà,pr.

tou,

Tounba.

Tonbà,

Tourna,fourma.

Toun.

Page 171: Étude des dialectes romans ou patois de la BASSE …ieoparis.free.fr/delo/Fran%e7ois%20MALVAL%20-%20%c... · Étude des dialectes romans ou patois de la ... Document dins lo maine

—m

FRANÇAIS.

Ton,

la,

tien,

tienue.

Tondre.

Tonsure.

Tontine.

Torche.

Torchon.

Tordre,

lortiller,lordu.

Tordu.

Torrent.

Tort,avoir

tort.

Torture.

Torturer.

Total.

Totalement.

Toucher

lamain.

Toupet.

Tour,

àson

tour.

Tourbe.

Tourment,tourmentant.

Tourmente,

bourrasque.

PIEMONTAIS.

T6,masc,

toa,lem.

Tonde

(lat.

londere).

Tonsura.

Tonîina.

Tôrcia,

pr.

tortchia.

Slorcion,

pr.

slorchion.

Torse,

pr.

toursè,toursù.

Coalorsù,pr.contoursù,bistorL

Torent,

pr.

tourent.

Avèi

tort.

Tortura,

pr.

tonrtùra.

Torturé,

pr.

tour.

Tolà,pr.

toutàl.

Totalment,

pr.

lou.

Tochè

laman,

pr.

touque.

Topé,

pr.

touque.

Tor,

pr.

tour,

asôlor,'pr.

our.

Torba,

pr.

tourba.

Torment,pr.tourment,lormenlôs,pr

tourraenlos.

Toriaenta,

pr.

tour.

AUVERGNAT.

Toun,

liéna,

tiu,

toua,doua.

Tondre.

Tounsura.

lounilna.

Torlcha.

Tourtchou-n.

Tordre,

pr.

lourdre,

lourchu.

Counlourchù,

bislournd.

Tourcn-l.

Avèi

tor-t.

Torttlra,pr.

tourtura.

Tortura,pr.

tour.

Toutàl.

lolalamen-t,

pr.

tou.

Toutchà

lama.

Topè,

pr.

toupè-t.

Asoun

tour.

Tourba.

Tourmen-t,

tourmentou-s.

Tormenlaypr.

tour,bourrasca.

Page 172: Étude des dialectes romans ou patois de la BASSE …ieoparis.free.fr/delo/Fran%e7ois%20MALVAL%20-%20%c... · Étude des dialectes romans ou patois de la ... Document dins lo maine

—172—

niANÇAIS.

Tourmenter.

IJ.

un

(ourmente-chrétien,

un

imporkin,un

ennuyeux.

Tourne

à-gncchf?.

Tourne-vis.

Tourner

(se),sevirer,

lourner,

relouruer.

Tournure,

façon,

fornoeextérieure.

Tourte,

pâledoviandeou

gâteau.

Tourterelle.

Tourte

feuilleîéeen

pâtisserie.

Tourtière,

vasede

cuivre.

Tousser.

Tout,

tout

ce'a.

To!i(,

tout

afoup.

Id.

tout

seul,

toute

seule.

Id.comme

(ouf.

Toutà

fait,

heaiicoup,

fort,

parfaite-

ment,supérieurement,

j

Toux.

PIEMONTAIS.

Tourmenté,

pr.

tour.

Un

lormenta-cristian,

pr.

tour.

Tornagôss,

pr.

tourna,

Tornaviss,

pr.tour.

Viré,

seviré.

Torné,

pr.

tourné.

Tornara,

pr.

tournura.

Torta,

pr.

lourta.

Tortora

.

Torla

sfoji.

pr.

lourtafueja.

Tortera,

pr.

tour.

Tossè,

pr.

(oussé.

Tut

sosi,

tut

cost.

Tut

anun

colp.

Tut

sol,

pr.

tula

sola,

pr.

toula

soula.

Com

tut.

Tut-à-fait,com

tut.

Toss,

pr.

touss.

AUVERGNAT.

Tormenlà,

pr.

tour.

Un

lourmenla-creistian.

Un

tourna-gaucha.

Un

tournavîsse.

Vira,

se

vira.

Tornà,

retornà,pr,

tou.

Tornura,

pr.

tournura.

Tourla.

Tourlarèla.

Tourlafeùjetada.

Tourtièra,

feujâ.

Tossà,

pr.

toussa.

Toutacou,

acô.

Toud'un

cùu.

Tou

sou,

toutasoula.

Couma

tou-t.

Toul-à-fait,coma

lou-t.

Toussa.

1

Page 173: Étude des dialectes romans ou patois de la BASSE …ieoparis.free.fr/delo/Fran%e7ois%20MALVAL%20-%20%c... · Étude des dialectes romans ou patois de la ... Document dins lo maine

173

FRANÇAIS.

Trace.

Tracer.

Tracement.

Traduclion.

Trafiquant,

négociant.

Trafiquer.

Trafic

.

Tragédie.

Trrgique.

Trahir.

Trahison

.

Traîner,

différer,enlongueur

.

Traîner,

se

faire

traîner.

Tou-tou,nomque

lesenfant

donnent

aux

chiens.

Traire,

lat.emungere.

Trait,

traite.

Trait.

Traitable,doux.

Traitement.

Traité,

ée,

traiter.

PIEMONIAIS.

Trassa

.

Trassé.

Trassameu

.

Traduisiou,pr.

iouu.

Traficant.

Trafiché,

pr.

trafiqué.

Trafich

.

Tragedia,pr.

tradgedia.

Tragich,

pr.

tradgique.

Tradi.

Tradiraent.

Trènc.

Stirassé,

fesse

stirassé.

Të-të(probaqlement

celtique).

MoDsè,

pr.mounsè.

monsa,

uda.

Trat.

Doss,pr.douss.

Tratameot

.

Traitda

tratè.

AUVERGNAT.

Trassà.

Trassà.

Trassamèn.

liaduchiil

chù.

Trafican-t.

Iraficà.

Trajique.

Trajedia,

pr.

tradgedia.

Tragique,

pr.badgique.

Jradl,

Irai.

Traïsuun.

Irclnà.

Se

treinà,

sefà

traîna.

lou-tou,

të-të,

ti-ti.

Mounse,mounge,

mouge.

Mounju,

uda,mousù-da,

fém.

Trat.

Tratable,

dou-s,

douça.

Tratamen-i.

Tratà,

tratal,ada.

Page 174: Étude des dialectes romans ou patois de la BASSE …ieoparis.free.fr/delo/Fran%e7ois%20MALVAL%20-%20%c... · Étude des dialectes romans ou patois de la ... Document dins lo maine

174

FRANÇAIS.

Traîlre.

Trame,

tramer.

Tramontane,

perdre

latramoutane,

têle.

Tranchant.

Tranche.

Tranchée.

Trancher.

Tranche!

.

Tranquille

(se

teuir(.

Tranquillement.

Tranquilliser.

Tranquillité.

Transaction

.

Transe,

avoir

la

transe.

Transformer.

Transiger.

Transparent.

Transpirer.

Transport,

transporter.

Traiu-train

des

affaires.

la

PIEMONTAIS.

Trêlre.

Trama,

trama.

Tramontaaa,perde

laIramontana.

Trinciant,

pr.

trinctchiaot.

Trancia,

pr.

trantchià.

Trinciada,

pr.

triulchiala.

Trincé,

pr.

trintché.

Trincèt,

pr.

tchèl.

Tranquil,

sté

quac.

Trioquilamcnt.

Tranquilisé.

Trauuuilità.

Transassiôn.

Trandôl,

avèi

'1transdol.

Transformé,

pr.

four.

Transig*?.

Trasparent.

Traspiré.

Trasport,Irasporté.

Trao-lran.

AUVERGNAT.

Trèilre.

Trama,

Iramà.

Tramonlana,

tramonlada,

perdre

ta

tramonlana,

la

testa,

teita.

Treintchian.

Tranchia.

trantcha.

Trenchiâda,

pr.

Irentchiada.

Trinlchà.

Trinchel,

pr.

tchet.

Tranquil,

se

tenir

trantil.

Tranquilamèn-t.

Tranquilisà.

Tranquilisà,

Transacheù

ochu.

Transa,

avèi

laIransa.

Transfoiirmà.

Transigea,

pr.

Iransidgeà.

Transparent.

Transpira.

Transport,transpowtà.

Le

tran-trnniau

affaire.

J

Page 175: Étude des dialectes romans ou patois de la BASSE …ieoparis.free.fr/delo/Fran%e7ois%20MALVAL%20-%20%c... · Étude des dialectes romans ou patois de la ... Document dins lo maine

—Ho—

FRANÇAIS.

ïrape.

Travail,

travailler.

Traverse,cheminde

traverse,traver-

ser.

Trébuchet.

Trébucher.

Trèfle,

plante.

Treize.

Trembler,

grelotter.

Tremper.

Trente,

trentaine.

Trépaner.

Trépasser,

Trépied.

Trépigner.

Trésor,trésorier.

Trésorerie.

Tresse

Tribanal.

Tribune.

Tricher,

PIEMONTAIS.

Trapa.

Travaj,

travajé.

Traversa,

strà,camin

d'traversa,

tra-

versé.

Trabicet.pr.

trabilchet.

Trabuché.

Trefeui.

Tardés.

Tranblé,

tramolé,pr.ou.

Tenpré.

Tranta,

trantena.

Trapané.

Tràpassé,

Trepè.

Terpigné.

Tesor,

tesoré.

Tesoraria,

Terssa.

Tribanal.

Tribuna.

Tricé,

pr,

tritché,

trissé.

AUVERGNAT.

Trapa.

Trabail,

trabajà,

trabalià.

Traverse,Ichamidetraversa,

traversa.

Trabutchèi.

Trèitbuchà,pr,

trabutchâ.

Treife.

Tredge,

treze.

Tranblà,

tramoulâ.

Trenpà,

treinpà.

Iranla,

trantena,

Treipanà.

Trèipassà.

Trèipé.

Trapignà.

Treiso-r,

treisorié,

pr»

treisou.

Treisoraria,

pr,sou.

Tressa.

Tribunaû

(provençal).

Tribuna.

Tricha,

tritchà.

Page 176: Étude des dialectes romans ou patois de la BASSE …ieoparis.free.fr/delo/Fran%e7ois%20MALVAL%20-%20%c... · Étude des dialectes romans ou patois de la ... Document dins lo maine

—'I7G—

FR.VNÇAIS.

Triclierio,

tricher.

Tricheur.

Tricot

.

Trirïîballer.

Trinité.

Tripes.

Trogue,

faire

latrogne,

lamoue.

T-^oî?.(dus

trois,toutestrois.

Trombe,

terme

de

marine.

Trombone,

instrumentdemusique.

Trort-ipelte.

Tronc

d'jirbre,pied,souche

de

vigne.

Trônes

(les).

Trop,subs.

etadv.

Trotte.

Trottoir,marchepied,

banquette.

Trou.

Troué.

Troupe.

Trousses

.

Trouvaille.

PIEMONTAIS.

Trissaria,

Iricè.

Triceur,

pr.

trilchear.

Tricô.

Stranbalé.

Trinità.

Tripa.

Trogna,

pr.

trougna,

èfatrougna.

Tré,

lulilré,

tuta

Irè.

Tronba.

Tronbons,

pr.

trônêouna.

Tronbeta.

Suça.

ïlrôni.

Trop

.

Tiolada,

pr.

troutada.

iVlearciapè,pr.marlchiapé,obanchelà.

l'ertus,crô.

Perlusà.

Tropa,

pr.

troupa.

Trosse,

pi.

detrossa,pr.

trouss.

Trovaja,

pr.

trouvaja.

AUVERGNAT.

Tricharin,

Irilcharià,

Irilcha

Trichaïre,

pr.

tritcheïre.

Tricel.

Tranballà.

Jrinilà.

Tripa.

Trogna,

pr.Irougna,

laUougna.

Trt'i,tou

trèi,loulà

Irêi.

Tronba,

pr.Irounba.

Tronbona,

pr.Irounbquna.

Trànpcta,

trombèla.

Soucha,

pr.

soulch'i.

Lu

Irônèi.

Trô-p,

trou.

Tretada,

pr.

troutada.

Marciapè,pr.marlchapc

obanqueta.

Pertus,

crô.

Partiusà.

Tropa,

pr.

troupa.

Trnssa-

s.pr.

troussa-s,

Trobaja,

pr.

trou,

troubaUa.

Page 177: Étude des dialectes romans ou patois de la BASSE …ieoparis.free.fr/delo/Fran%e7ois%20MALVAL%20-%20%c... · Étude des dialectes romans ou patois de la ... Document dins lo maine

—177—

FRANÇAIS.

Page 178: Étude des dialectes romans ou patois de la BASSE …ieoparis.free.fr/delo/Fran%e7ois%20MALVAL%20-%20%c... · Étude des dialectes romans ou patois de la ... Document dins lo maine

FRANÇAIS.

--

i78

PIEMONTAIS.

XJ

AUVERGNAT.

Ulcère,

ulcérer,

ulcéré.

Un,nom

denombre,un

seul,parun.

Un,

arf.îndéterm.,une.

Id.,

allerunparun.

Id.,

l'un

et

l'autre,

l'unpar

l'autre.

Unique,desdeux

genres.

Uniquement.

Univers.

Université.

Usage,

selonleurusage.

Usuellement.

Usufruit,

usufruitier.

Usurier,

ière,usuraire.

Usure.

Usurpateur.

Usurper,

usurpation.

Ustensile,

peljtmeubledeménage»

UIccra,

ulcéré,

ulcerà.

Un

so!,pàun,o

pa'o,un

àun.

Un,

uoa,paraphérèse,

n'

nt.

AndéIm

pr'un

(per).

L'un

el'autr,

l'unper

l'autr.

Unich,fém.

unica.

Uuicament.

Universs.

Universilà.

Usagi,

second

isôusagi.

Usulament.

Usufruit,

usufrutuari.

Usure,

usuréra,

usurari.

Usura.

Usurpator,

pr.

tour.

Usurpé,

usurpassion.

UstensiL

Ulcéra,

ulcerà,

ulcérât.

Un,un

tou

sou,unaun,pàun.

Un,una

n'iuun.

Anàun

perun.

L'un

etVautre,VunperVautre.

Unie,

unica.

Unicàmèn.

Univers.

Universilà

Usage,

seloun

leur,

Usualamèri.

Usufrui-t,

usufrutari.

Usurié,

usurièra,

éisurari.

Usûra.

Usurpatou-r.

Usurpa,usurpacheûoehû.

Ustensile,

pr.ustenchele.

Page 179: Étude des dialectes romans ou patois de la BASSE …ieoparis.free.fr/delo/Fran%e7ois%20MALVAL%20-%20%c... · Étude des dialectes romans ou patois de la ... Document dins lo maine

—\n—

FRANÇAIS.

Ulilc,ulilemenl.

Utililé.

V^aeance.

VacciiialioD.

Vaccine.

Vacciner.

Vache.

Id.,

vieille,

vieilleetsalefemme.

Vacher,

ère.

Vagabond,

de.

Vagabondage.

Vaillance,courage,

hardiesse,

action

valeureuse.

Vaillant,

courageux,

hardi.

Vaillauiise,

v.

vaillance.

Vain,

adj

.en

vain.

Vaincre.

Valériane,

plante.

PIEMONTAIS.

Util,otilament,ulilmeut.

utilità.

Vacanssa.

Vacinassion.

Vacina.

Vacinè.

Vaca.

Giôira.

Vaché,

vachéra,pr.que,

ira.

Vagabond,

da.

Vagabondagi.

Vajantisa,

valentisa.

Valiao.

Valentisa,^vajantisa.

Van,UQvan.

IVince,

pr.

io.nazal.

Valériana.

AUVERGNAT.

Utile,utilamèn

.

Ulililà.

Vacança.

Vacinacheù

ochù,

Vacina

.

Vacinà.

Vaca,

pr.vatcha.

Gara.

Valch,

valchèira.

Vagabond-a.

Vagabondage

.

Vallanllsa,vajantisa,

Valiatitvajanl.

VdliantisàSyvajantisa.

Van,envan.

Veincre.

YMleriana,

Page 180: Étude des dialectes romans ou patois de la BASSE …ieoparis.free.fr/delo/Fran%e7ois%20MALVAL%20-%20%c... · Étude des dialectes romans ou patois de la ... Document dins lo maine

180—

FRANÇAIS.

Valet(lebaDc,

oulilde

menuisier.

Valet,

valetdtmeunier.

Valéludinair».

Valeur.

Valise.

Vallée.

Vallon.

Valoir.

Valoir,unhomme

envaut

un

autre.

Valse,danse.

Value.

Vaaille,vanillier.

Vanité,

Vanter,

exalter.

Vapeur.

Vapeureux.

Variation.

Varier.

Variété,

disparité.

Varlope.

Vase,nom

générique.

PIEMONTAIS.

Varletdebanch.

Varletdemulinè.

Valetudinari.

Valeur,

pr.valeur.

Valisa.

Valada.

Valon,

pr.valoun.

Valèi.

Valei^unomuen

val

n'autr'

Vais.

Valuta.

Vanilla^

vanilia.

Vanità.

Vanté,esaltè.

Vapor,

pr.vapour.

Vaporôs,

pr.

vapourous.

Variassion.

Varié.

Diversité.

Varlôpa.

Vas

(lat.vas

etvasum).

AUVERGNAT.

Vatede

ban-c.

Valedemounèi.

Vàlèludinari.

Valou

r.

Valisa,

Valada.

Valon,

pr.valoun.

Valèi.

Valèi,unhomenenvàu

n'aulre.

Valsa.

Valua.

Vanilia,

vanilia.

Vanilà.

Vanta,

esallà.

Vapou-r.

Vapourou-s.

Variacheù

ochù.

Varia.

Diversilàj

varièlà.

Varlôpa.

Vase.

Page 181: Étude des dialectes romans ou patois de la BASSE …ieoparis.free.fr/delo/Fran%e7ois%20MALVAL%20-%20%c... · Étude des dialectes romans ou patois de la ... Document dins lo maine

—181—

FRANÇAIS.

Vaurien,

pendard.

Veau.

Id.

veau

femelle.

Veau

mariu,phoque.

Végéter

.

Veille,

veiller.

id.

veiller

toute

lanuit.

Veine,

veiné,

parlantde

bois.

Veineux.

Véler,parlantd'unevache.

Velléité.

Velours,

veloutç.

Vendre,

Venin,

Venir.

Vent,

venteux.

Ventilateur.

Ventilation.

Ventouse.

Ventrailles.

Venue,

arrivée.

PIEMONTAIS.

Vorien,

força,

pr.vou.

Videl,

vitèl,

vailet,

veil.

Vedela,

vitela,

vaila,

vaileta.

Vitel^

naarin,

foca.

Vogeté,

pr.vedgeté.

Vilià,

via,

vie.

Yiè

tuta

laneuit.

Vena,

venà.

Venos,

pr.venons.

Veilé.

Veleita.

Vlù,

vlutâ,

Vende

(lat.vendere).

Velen

(lat.virus).

Vul,

veni.

Ora,

vent,ventes,pr.ventous.

Ventilalor,

pr.

tour.

VentilassioD.

Ventosa,

pr.

ousa.

Ventraje,

pi.de

véntraja.

Venùa,vnùa.

AUVERGNAT.

Vourien,pandard.

Vedèt,vedeû.

Vailà,

vêla,

vedèla.

Vedèl-marin,

foca.

Vegetà,

pr.

Vedgelà.

Vifi,

vilià.

Velia,via

touta

laneûi.

Vena,venaL

Venous-s.

Vcilà.

Veilèïlà.

Vetou,

vlù,vehulàfvlutàU

Vendre.

Veren.

Veni,

vnî.

Ora,

pr.

oura,

vent,ven(ou-s.

Venlilatou-r.

Ventilachèu.

Ventousa.

Ventraja-s.

Vendiuda,venua.

Page 182: Étude des dialectes romans ou patois de la BASSE …ieoparis.free.fr/delo/Fran%e7ois%20MALVAL%20-%20%c... · Étude des dialectes romans ou patois de la ... Document dins lo maine

—182—

FRANÇAIS.

Vêpres.

Ver.

Ver

solitaire.

Verbal,procès-verbal.

Verbalement.

Verdâtre.

Verdure.

Véreux.

Verge,membre

\iril.

Vergogne,

honte,pudeur,

timidité.

Vérification.

Véritable,

Yéritablement.

Vérité.

Vérole,

variole.

Véronique,

théd'Europe.

Vers

(préposition).

Vers,

subst.,

compositionpoétique

.

Verse,

ilpleuvaità

verse.

Verser,épancher.

Vert

(lat.

viridis).

Vertu.

PÎEMONTAIS.

Vespr;

Verm.

Yerm-solilari,pr.sou.

Prossès-verbal.

Verbalmen.

Vérdastr.

Verdura.

Verminos,

pr.nous.

Verga,

osel.

Vergogna,

pr.goug.

Verificassion.

Vrilabil,

vrilabilment.

Verità,

vrità.

Vairôla.

Véronica,

pr.

verou.

Vers-

Vers

(lat.versus).

Pieuvé,aversaa

sie,a

seber.

Versé.

Verd.

Virtù.

AUVERGNAT.

Tcspra,

vèipra.

Verme.

Vcrm-soulitare.

Proussèi

verbal.

Verbalamèn.

Terdâslre,

verdâtre.

Verdùra.

Vermenou

s.

Verpgea,

ousel,

ousé,^eusè-t.

Vergougna,onla,pudou-r.

Verificacheu,

ochu.

Verilabl,verilablamèn.

I

Vrîla,

vartà.

Vairôla.

Verounica.

Vers.

Vers,

vars.

ploureà

versa,achebre,a

seilia.

Versa.

Verd,

Virtù.

Jl

Page 183: Étude des dialectes romans ou patois de la BASSE …ieoparis.free.fr/delo/Fran%e7ois%20MALVAL%20-%20%c... · Étude des dialectes romans ou patois de la ... Document dins lo maine

~183—

FRANÇAIS.

Vertu.

Vertueux.

Vertueusement.

Vesse,vesser.

Vessie

(lat.vesica).

Veste,

habit.

Vestiaire.

Vétéran.

Vétérinaire.

Vêtement.

Vêtir.

Vexer.

Vicaire,

desservant.

Vice,

vicié,

vicier.

Vicieux.

Vicieusement.

Victorieux,

victorieusement.

Vider.

Vie,

touteen

vie.

Vielle,

instrumentdemusique.

Vieille,

elle

était

vieille.

PIEMONTAIS.

Virtu.

Virtuôs,

pr.virtuous.

Virtuosament;

pr.luou.

Vessà,

vessè.

Vessia.

Vesla.

Vestiari.

Vétéran.

Vétérinari.

Vestiment.

Vesli.

Vessè.

Vicari

(lat.vicarius).

Vissi,

vissià,

vissïé,

Vissios,pr.

vissions.

Vissiôsament,

pr.

vissiou.

Vitoriôs,pr.

vilourious.

Voidé,

svoidé^pr.vouidé.

Tutaan

vita.

Stôla.

Veja,

vecia,

era

veja.

AUVERGNAT.

Virtil.

Virluou-s.

Virtuosamèn.-

Vessa,

vessà.

Vessia.

Vesla.

Vesliare.

Vétéran.

Velerinare,

Veilamein.

Veiti.

Vessà.

Vicari.

Vice,

viciât,

vieià.

Vissiou-s

Vissiousamèn.

Vilourious,

vietouriousamen-t.

Voueiàà.

loulaen

vida.

Viola.

Era

veja,velia,

veïa..

Page 184: Étude des dialectes romans ou patois de la BASSE …ieoparis.free.fr/delo/Fran%e7ois%20MALVAL%20-%20%c... · Étude des dialectes romans ou patois de la ... Document dins lo maine

—484—

FRANÇAIS.

Vieillesse.

Vieux,

lesvieux,mes

ancêtres.

Vif,

vivanl,

actif,

tout

vif.

Vigne,

lechamp,

lapropriété,

petite

>igne.

Vigne,

lesplantes,lesceps,lessouches.

id.

êtredans

lesvignes.

Vigoureux,

vigoureusement.

Vigueur.

Vil,

vileté

(lat.

vilis),vilenie.

Vilain,paysan,

grossier,malotru.

Vilainement.

Vilebrequin.

Vilenie,

basses^se.

Vin,

jusde

la

treille,de

lasouche.

Vingt,

vingtaine.

Viole,

instrument

de

musique

ou

vieille.

Violer.

Violence.

Violent.

PIEMONTAIS.

Veciaja.

Ivei,

ime

vèi.

Viv.

(lat.

vivus).

lut.viv.

Vigna,

vignôla.

Vis,sep,sepa

d'vis,

planton,

isucca.

Esseant

levigne.

Vigorôs,

pr.vigourous,vigorosamenl.

Vigor,

pr.

vigour.

Vil,

villa.

Vilan.

Vilanament.

Vira-bercliin.

Viltà,

vilania.

Vin,

giùsde

lasuça.

Vint,viutèoa.

Viola.

Violé,

pr.

vioulé.

Violenssa^

pr.vioulenssa.

Violent,

pr.

vioulent.

AUVERGNAT.

Vieillessa,

veijessa.

Lu

vièi,lumioH

vièi.

Via,

viou,

viv,

tout

viv.

Vigna,

vignôia.

Se-pdevigna,soutchade

vigna.

Eilredienlas

vigna-s.

Vigoursus,vigourousamèn.

Vigàr,

vigour.

Vil,

villa,

vilenia,

vilnia.

Vilein,païsan,

grouehèi.

Viteinamèn.

Virabrequin,vilabrequin.

Vileinia,

vilnia.

Vin,guisde

lavignà,

de

lasoulcha.

Vin,

vien,veintena,ovienlena.

Viola,

pr.

vioula.

Viola,

vioulà.

Violeinssa,pr.viouhinça.

Vioulant,

vioulent.

Page 185: Étude des dialectes romans ou patois de la BASSE …ieoparis.free.fr/delo/Fran%e7ois%20MALVAL%20-%20%c... · Étude des dialectes romans ou patois de la ... Document dins lo maine

—185—

FRANÇAIS.

Violenter.

Violet.

Violette,

fleur.

Violette,boisde

violette,

palissandre,

boisde

Ste-Lucie.

Violier,

giroflier,bâton

d'or,

giioflée.

Violon,instrumentdemusique,

id.

lejoueur

violoniste.

Violoncelle.

Viorne,

herbeaux

gueux,

clématite

deshaies.

Vipère.

Virer,

tourner.

Vire

-mourion

,soufllet(mot

néces-

saire.

]

Virole,

chappe.

Vis.

Visage,

laflgure,

la

lêfe.

Viser.

Visière.

Vision.

PIEMONTAIS.

Violenté,

pr.viou.

Violet,

pr.viou.

Violeta,martia,

pr.viou

Violeta,

palissandra,

bosch

deSanta-

Lucia.

Violé,

violégiaun^violéblaochoross.

Violin,

pr.

vioulin.

Violinaire,

pr.

viou.

Violonssèl,

pr.

viou.

Viorna^

pr.viourua.

Vipera,

bissa.

Viré,

tornè.

Viramorion^

pr.mourion.

Virôla.

Vis.

Visagi,cara,moro,

pr.mourou.

Visé.

Visiéra.

Vision.

AUVERGNAT.

Vioulentà,

vioulentà.

Yiaule,

pr.

vioule.

Viole,pr.

vioule.

Vioulela,boûdeSanla-Luça.\

Vioulièy

girouflada.

Violou-n.

Vioulounaire.

Vioulonsséla,

pr.viouloun.

fiourna.

Vipèra,

bissa.

Vira,

tourna,

Virà-marion,

(par

altération).

Virôla.

Vis,

vissa.

Visage,cara

(vieux),mour-ou.

Visa.

Visièra.

Viseù,

vigeù,vegeû.

Page 186: Étude des dialectes romans ou patois de la BASSE …ieoparis.free.fr/delo/Fran%e7ois%20MALVAL%20-%20%c... · Étude des dialectes romans ou patois de la ... Document dins lo maine

—186—

FilA.NÇÂlS.

Visionnaire.

Visilalion.

Visite.

Visiter.

Vivace,

vivacité.

Vivandière.

Vivoter.

Vivre

(verbe)

lat.vivere.

Vivres,

supprimer

ou

réduire

les

vi-

vres

àquelqu'un,

lever

la

crèche,

lerâtelier.

Vite,

vilement.

Vocabulaire.

Vogue,

estime,réputation.

Voguer.

Voile

et

voilede

navire.

Voir.

Voisin,

subsl.

etadj.

Voisinage.

Voiture

àbœufs.

Voiturin,

voilurier.

PIEMONTAIS.

Visionnari,

pr.ou.

VisilassîoQ.

Visita.

Visité.

Vivace,

vivacité»

Vivandera.

Vivoté,

pr.

vivouté,

Vive.

Levé

lagrupiaà

un.

Vit,vileman.

Vocabulari,pr.vou.

Vôga.

Vôghé.

Vél,

vêladenav.

Vedè.

Vsin.

Vsinanssa.

Vitura,

vituracornua,barôssa.

Viturin.

AUVERGNAT.

Vigiounare.

Vesilacheù,

ochù,

Vigilachù,

Vegela.

Vegetâ,

Vivace,

vivacilà,

pr,

vivachetâ.

Vivandièra.

Vivoulà.

Vieùre,

vioure.

Leva

lacretcha,monta

le

ratelèi.

Vite,vitamèn.

Voucabulari,

Vàga.

Vôugà.

Lou

vel

et

lavêlade

hatè,

Vèire.

Vegi-n,

de

Venfereravegi.n.

Mou-n

vsinage.

Voiluraa

biou,

barôt.

Voiturin,

voitarié.

1

Page 187: Étude des dialectes romans ou patois de la BASSE …ieoparis.free.fr/delo/Fran%e7ois%20MALVAL%20-%20%c... · Étude des dialectes romans ou patois de la ... Document dins lo maine

—187-

FRANÇAIS.

Voix.

Vol.

(lat.

volalus).

Volage.

Volaille.

Volant,

te,

feuillevolante.

Volatil,

qui

seréduiten

évaporalioD.

Volcan

(naons.

vuîcanius).

Vole^

t.deJeudecartes.

Volée.

Voleren

l'air.

Voler,

dérober.

Volontaire,subst.

et

adj.

Volonlairement.

Volonté.

Volontiers.

Volunaineux.

Volute.

Vomir.

Vomitif.

Votation.

VotC;,

voter.

PIEMONTAIS

Vos,

pr.vous.

Vol,

vôli.

Volagi,

pr.voulagi.

Volaja,

pr.

vou,

polaja.

Volant,

pr.voulant,

feula

voulanla.

Volatil,pr.

voulatil.

Vulcàn.

Vola.

Volada,

pr.vou.

Volé,

pr.voulé.

Robe,

pr.roubè.

Volontari,

pr.vou.

Volontairement,

pr.vou.

Volontà,

pr.vouloun.

Volentè,

pr.

voulenlé.

Voluminôs.

pr.vouluminous.

Voluta.

pr.

vouluta.

Voraité,gomité,

pr.voumité.

Vomitiv,

pr.vou.

Votassion,

pr.vou.

Vot,voûte,

voté,

pr.voûté.

AUVERGNAT.

Voua,

vouci.

Vol,voulada.

volage,pr.

voladge.

Volaja,

pr.

voulaïa,folaja,poulaïu.

Volan

t,feujavoulanla.

VoulaliL

Voulcan.

Vola.

Voulada.

Vola,

pr.

voulu.

Roubâ.

Volontari,

pr.

vou.

Volontariamèn-l,pr.voulGuntariamèn.

Yolonlà,

pr.voulcuntà»

Volonlèi,

pr.vou.

Voluminous,

pr.vou.

Volula,

pr.

vouluta.

Vomi,

pr.vouml.

Yomiiiv,

pr.voumili-v.

Yotachèu,

chu,

pr,vou.

Vol.,

p.

vout.,voutà.

Page 188: Étude des dialectes romans ou patois de la BASSE …ieoparis.free.fr/delo/Fran%e7ois%20MALVAL%20-%20%c... · Étude des dialectes romans ou patois de la ... Document dins lo maine

—188—

FRANÇAIS.

Votre^

votrechien,voschiens.

Vouloir.

Vous.Donnerdu

vous,

parler

àune

seulepersonne

enusantde

ladeu-

xièmepersonnedu

pluriel.

.Id.Vous

autres.

Voyage,

voyages.

Vrai,

sicela,ou

c'estvrai.

Id.

n'est-ilpasvrai?

Vulnéraire,

plante.

Vulvaire,

arrochepuante.

Vulve.

PIE»iCNTAlS.

Vôstrcan,

vôstri

can.

Volèi,pr.vou.

Voi,dé

del

voi.

Voi

aitri.

Viagi.

Ver,vera,

se

lôèver.

Esne

lover?ovèra?

Vulneraria.

V^ulvaria.

Vulva.

AUVERGNAT.

Votri

tche,

votrèi

tchéi.

Volèi,

pr.

voulèi,

Vou,direvousà

Ireilou.

Vautrèi,vousautrei.

^iage,

voujage,

voujagèi.

Secou

èivrèi?

N'eicoupas

vrei?

Vulnerari,

Vulvaria.

Vulva.

Y,

adverbede

lieu

(lat.

ibi,

illic,

eo,

illuc.)

J'y

dirai

.

Vas-y.

Yeux

qui

parlent.

I,

ijoli.

L\,o

ij,

andarai.

Vai-li.

Eùi,

ch'a,

parlo.

Lai

n'irai,H

n'irai

(n

euphonique

)

.

Vai-lai,

vai-leî,

vai

li.

OEui,queparlon.

Page 189: Étude des dialectes romans ou patois de la BASSE …ieoparis.free.fr/delo/Fran%e7ois%20MALVAL%20-%20%c... · Étude des dialectes romans ou patois de la ... Document dins lo maine

—189—

FRANÇAIS.

Zéro,

ta

comptes

poar

uq

zéro

en

chiffres.

Zigzag,

faiteo

zigzag.

ZiDC,

mÎDéral.

Zizanie,semer

lazizanie.

ZoDzoD,

sonde

lacontrebasseoud'une

violoncelle.

Zon!

interjection

qui

exprime

leson

et

laforced'uncoup.

PIEMONTAIS.

zTu

contaperun

zéroan

giif''a.

AZich-zach,

fait

àzicbzach,

faita

zeda.

Zinchozingh.

Zizaoia,semné

lazizania.

Zonzon.

ZonI

AUVERGNAT.

Te

conteiporun

zéroen

tehifra.

Fatenzig-zag,eneèdà.

7Jnch

zingue.

Zizania,semnà

lazizania.

Zoun-zoun.

Zon

!zoun

!

Page 190: Étude des dialectes romans ou patois de la BASSE …ieoparis.free.fr/delo/Fran%e7ois%20MALVAL%20-%20%c... · Étude des dialectes romans ou patois de la ... Document dins lo maine

APPENDICE

(Lo

patoisAuvergnat

de

cetEssai

est

celuide

l'ancienne

ville

de

Clcrmont-Ferrand,

etactuellementencoie

celui

de

sesfaubourgs

ainsiquede

quelques

villagesdes

environs.

)

MUTATIONSDE

CONSONNESDANS

LE

SOUS-DIALECTEAUVERGNAT.

«^a^

^.

Lesavant

auteur

d'unegrammaire

limousine,

M.

Chabanneau,

sociétairede

laRevue

desLangues

romanesde

Montpellier,en

faisantremarquer

que

Vs

initialeou

géminée,

de

toute

origine,

dans

le

corpsdesmots

limousins,

prend

souvent

le

son

de

ch

(cheou

chi,

ou

cheu),

dit

qne

c'est

làun

effetdu

voisinage

de

l'Auvergne,où

ces

articulationschuintantes

sont,comme

l'onsaA,

l'objetd'uneprédilectionmarquée.

Acette

assertion,quisemble

dédaigneusepour

lesous-dialecteAuvergnat,onnouspermettraderépondre,malgré

notre

respectpour

lesavoiréminentde

M.

leprofesseurChabanneau,que

cetusageAuvergnat

de

chuinter,

n'estpas,

lie

lapartdes

Auvergnats,

l'effetd'une

prédilection,

maisuniquementun

reste

d'un

usageimmémorial

provenu

du

Celtique-Gaélique,qui

s'est

perpétué

jusqu'à

nos

jours

dans

l'Auvergne

et

leLimousin,

qui

s'est

formé,pour

partie,du

Gaël,quiaconcouruenmême

temps

àlaformation

de

lalangue

anglaise.

C'estpourquoiontrouvedans

l'anglais

actuel

desS

initialesougéminées,

sechangeantpour

laprononciationrégulièreench(chouche).

LETTRE

sou

SS,

qui

doitse

prononoer

CH.

EXEMPLES

tirés

del'Anglais

français,

site;to

seat,asseoir,quiseprononcentchite.

id.

haïssable,

id.

chiousettiaucheuce

id.

haïr,

id.

JUauchiète.

id.

AsieetPrusse,

id.

Achia

QiPruchia.

id.

Russie

etjonc,

id.

Ruchia

etReuche,

Seat,

Scous,

fr.séant;nausseous,

Tonauseat,

Asia

etPritssia,

Russia

etRksIi

.

Page 191: Étude des dialectes romans ou patois de la BASSE …ieoparis.free.fr/delo/Fran%e7ois%20MALVAL%20-%20%c... · Étude des dialectes romans ou patois de la ... Document dins lo maine

—491

Sugar,

français.

sucre,

qui

doit

seprononcer

chugiieu-r.

Sure,

iï.

sûr.

id.

cheurc.

Ettoutes

lesterminaisonseusure

etssion.

Passion,

fr.

passion,

id.

pacheune.

Passionate,

fr.

passionné,

id.

pa^cheunate.

Dispersion.

fr.

.dispersion.

id.

dispercheune.

Pressure,

fr.

pression,

id.

preschioure.

ANGLAIS.

Lettre

G{D

d'origine

)

En

Anglais,commeen

Italien,commeenPiémontais,comme

dans

le

patois

auvergnat

et

„,

,^.„_

,plusieursautresdialectesromans,

lalettreG(ouD

d'origine),devanteou

i,seprononcéUge

devantCOU',seprononçant

Q^

^^j^c'est-k-direcomme

sielle

étaitprécédéed'un

d.EXEMPLES

:

DGEouDGi.

^^^.^^^

^^^

g^^.g^

-j^

dgénieuce.

Giant,

fr.

géant,

id.

dgeïante.

ALLEMAND.

,SP,quiseprononc

CHP.

EXEMPLE

tirédel'Allemand

:Spàte,

fr,

tard,quidoitseprononcerChpète.

'

ORIGINEDELAMUTATIONDE

SOU

SSENCEDANS

LES

PATOISDEL'AUVERGNE

ETDU

LIMOUSIN.

.^

f./l

DanssaGrammairecomparéedeslanguesindo-européennes,traductiondeM.

Breal,voirl'introduction,page

XVIII,

M.Boop

amontrédans

lechdeceslangues

lereprésentantd'uneancienne

sifjlanlc.

AinsiVidovachû

(dans

lesveu-

ves)

etdâchii

(jedonnai,

aoristessanscrits),représentent

Yidhàvdsû

etdâsû..

'^"tV

(iTdt^

^-:^l &^/ar,

'v/z^/ry'

i^'/->/^^*^/^///

z/^./^z^^-^.^.^/

//

7/^/f

^i>/i'.

Page 192: Étude des dialectes romans ou patois de la BASSE …ieoparis.free.fr/delo/Fran%e7ois%20MALVAL%20-%20%c... · Étude des dialectes romans ou patois de la ... Document dins lo maine

—192

ANGLAIS.

lettre

Cse

cbangeaat

enCH

français.

ANGLAIS.

LettreTsechangeantenCH

CHGetCHIfrançais.

La

lettre

C.dans

laterminaison

d'un

mot

devantun

eouun

t,

seprononcecomme

ch

français.EXEMPLES

:

Océan,

français,

Océan,

qui

doit

seprononcer

Ocheune.

Ancie'nt

fr*

ancien.

id.

Enchérit.

Superficial,

fr.

superficiel.

id.

Superfichtal.

Dans

lesterminaisonsen

tint,

tien,

lion,

tious

et,leurs

dérivés

etcomposés,

leTse

changeench(cheou

chi

français).EXEMPLES

Partial,

Martial,

Patience,

Action,

Abolition,

kffection.

Faction,

FactieuSy

fr.

fr.

fr.

fr.

fr.

fr.

fr.

fr.

partial,

martial,

patience,

action.

abolition,

affection,

faction.

factieux.

qui

doitseprononcer

id.

id.

id.

id.

id.

id.

id.

parchal.

marchai.

pachence.

akcheune.

abolicheune.

afekecheune.

fakcheune.

fakchious.

ANGLAIS,

tsechangeantenTCH.

Dansquelques

raresmots,comme

en

ItalienleCletleCE,

leTsechangeenTCH,EXEMPLE

Yirlue,

fr.-

vertu.

id.

Virtchue^

ANGLAIS.

C^

se

prononce

le

plus

souvent

eu

TCH.

Leplussouvent,saufquelquesexceptions,CH

seprononcecomme

TCH.EXEMPLES

:

Chichester.

fr.

Cbicester,

nomde

.ille,quiseprononce

rcJ^c/.../er.

église,

i<l.

icMuricii.

Church.

fr.

Page 193: Étude des dialectes romans ou patois de la BASSE …ieoparis.free.fr/delo/Fran%e7ois%20MALVAL%20-%20%c... · Étude des dialectes romans ou patois de la ... Document dins lo maine

Institut d'estudis occitans de París

Occitània

Page 194: Étude des dialectes romans ou patois de la BASSE …ieoparis.free.fr/delo/Fran%e7ois%20MALVAL%20-%20%c... · Étude des dialectes romans ou patois de la ... Document dins lo maine

Institut d'estudis occitans de ParísDocuments per l'estudi de la lenga occitana

1. Albert DAUZAT, Géographie phonétique d'une région de la Basse-Auvergne (1906, numerizat per archive.org)

2. Albert DAUZAT, Glossaire étymologique du patois de Vinzelles (1915, numerizat per archive.org)

3. Vastin LESPY et Paul RAYMOND, Dictionnaire Béarnais ancien et moderne (1887, numerizat per Google Livres)

4. Joseph Anglade, Histoire sommaire de la littérature méridionale au moyen-Âge (1921, numerizat per archive.org)

5. Joseph Anglade, Grammaire de l'ancien provençal ou ancienne langue d'oc (1921, numerizat per Gallica)

6. Henry DONIOL, Les patois de la Basse-Auvergne. Leur grammaire et leur littérature (1877, numerizat per Google Livres)

7. Darcy Butterworth Kitchin, Old Occitan (Provençal)-English Glossary (1887, numerizat per archive.org)

8. Karl Bartsch, Altokzitanisch (Provenzalisch)-Deusch Wörterbuch (1855, numerizat per Google Livres)

9. Frederic MISTRAL, Lou tresor dóu Felibrige 1 (A-B), (1878, Numerizat per Gallica)

10. Frederic MISTRAL, Lou tresor dóu Felibrige 2 (C), (1878, Numerizat per Gallica)

11. Frederic MISTRAL, Lou tresor dóu Felibrige 3 (D-Enc), (1878, Numerizat per Gallica)

12. Frederic MISTRAL, Lou tresor dóu Felibrige 4 (Enc-F), (1878, Numerizat per Gallica)

13. Frederic MISTRAL, Lou tresor dóu Felibrige 5 (G-Mab), (1878, Numerizat per Gallica)

14. Frederic MISTRAL, Lou tresor dóu Felibrige 6 (Mab-O), (1878, Numerizat per Gallica)

15. Frederic MISTRAL, Lou tresor dóu Felibrige 7 (P-Rel), (1878, Numerizat per Gallica)

16. Frederic MISTRAL, Lou tresor dóu Felibrige 8 (Rel-Sut), (1878, Numerizat per Gallica)

17. Frederic MISTRAL, Lou tresor dóu Felibrige 9 (Sut-Z), (1878, Numerizat per Gallica)

18. François Malval, Étude des dialectes romans ou patois de la Basse-Auvergne (1877, numerizat per Archive.org)

19. Joseph Roumanille, Glossaire Occitan (Provençal)-Français (1852)