ESPAÑA EN TEMPOS DOS REIS CATÓLICOS

EUROPA EN TEMPOS DOS RRCC (comezos do s. XVI)

Xurídico

Histórico-literario

Narrativo

Historiográfico

Outro tipo: xudicial,fiscal, económico,

relixioso…

Natureza do texto

““A unión de Castela e Aragón en 1479 como consecuencia do matrimonio en 1469 de Isabel I de Castela e Fernando II de Aragón, os Reis Católicos, foi unha unión puramente dinástica, non unha unión nacional. A unión respetou as institucións e organismos das Coroas que a integraron (Castela, Aragón e, desde 1512, Navarra) e as formas institucionais e administrativas que, á súa vez, rexían con maior ou menor efectividade nos múltiples territorios e rexións de Castela e de Aragón. Aragón e Castela mantiveron institucións, aduanas e moedas separadas. As Cortes de Aragón (creadas en 1274), de Valencia (1283) e de Cataluña (1218) -todas elas sen potestade lexislativa mais con importantes atribucións fiscais- subsistiron ata 1715 separadas das Cortes de Castela e León (unificadas en 1230); as de Navarra (e os seus Fueros), ata a conversión do Reino en provincia en 1841. Os Fueros de Biscaia, de Guipúzcoa e de Araba estiveron en vigor ata a súa abolición definitiva no século XIX.”

Juan Pablo Fusi e Francisco Calvo Serraller: El espejo del tiempo.

UNIÓN DINÁSTICA

Víctor Manzano (1860):

Os Reis Católicos administrando xustiza

Eduardo Rosales (1864): Isabel a Católica ditando o seu testamento

1474:Isabel, raíñade Castela

1474-79Guerra civil en Castela

1479:Fernando, rei

de Aragón

1504: Morte de

Isabel

1504-06:Xoana, raíñade Castela

1507-16:Fernando, rei

de Castela

Francisco Pradilla (1877): Xoana a Tola

CONQUISTA DE GRANADA

Francisco Pradilla (1882): A rendición de Granada

Que os mouros sexan xulgados nas súas leis e causas polo dereito do xara que teñen costume de gardar, con parecer dos seus cadíes e xuices.

Que aos mouros que se queiran ir á Berbería ou a outras partes daranlles as súas altezas pasaxe libre e seguro coas súas familias, bens mobles, mercaderías, xoias, ouro, prata e todo xénero de armas, salvo os instrumentos e tiros de pólvora; (…)

Que nengún mouro nen moura serán apremiados a ser cristiáns contra a súa vontade; …Fragmentos das Capitulacións de Santa Fe

Fonte: CNICE. Proxecto Kairós.

Conquista das illas Canarias

CONQUISTA DE NAVARRA

Fonte: Web do Parlamento de Navarra

UNIDADE RELIXIOSA

Pedro Berruguete (ca. 1500): Auto de fe presidido por Santo Domingo de

Guzmán

Anónimo (ca. 1490): Virxe dos Reis Católicos

Xurídico

Histórico-literario

Narrativo

Historiográfico

Outro tipo: xudicial,fiscal, económico,

relixioso…

Natureza do texto

"Don Fernando e Dona Isabel, pola graza de Deus rei e raíña de Castilla, de León, de Aragón, de Sicilia,de Granada, de Toledo, de Valencia, de Mallorca. .(…). Saibades e saber debedes que porque Nos fomos informados que hai nos nosos reinos algúns malos cristiáns que xudaizaban da nosa Sancta Fe Católica, do cal era moita culpa a comunicación dos xudeus cos cristiáns, nas Cortes de Toledo de 1.480 mandamos apartar os xudeus en todas as cidades, vilas e lugares dos nosos reinos, dándolles xuderías elugares apartados onde vivisen xuntos no seu pecado, pensando que se remorderían; e otrossí ovimos procurado que se ficiese Inquisición . . pola que se acharon moitos culpables, segundo é notorio.E consta ser tanto o dano que se segue aos cristiáns da comunicación cos xudeus, os cales se louban de subvertir a fe católica, que os levan á súa danada crenza. . . procurando de circuncidar aos seus fillos, dándolles libros para escribir e ler as historias da súa lei. . . Polo tanto. Nos, en concejo…, aviendo sobrello moita deliberación, acordamos de mandar saír a todos os xudeus dos nosos reinos, que xamais tornen. . .que ata o fin do mes de xullo que vén saian todos cos seus fixos, de calquera idade que sexan, e non ousen tornar. . . baixo pena de morte. E mandamos que ninguén dos nosos reinos sexa ousado de recebir, acoller ou defender pública ou secretamente a xudeu nin xudía pasado o término de xullo. . . so pena de confiscación de todos os seus bens. Autorizámoslles a sacar os seus bens por terra e mar en tanto non sexa ouro nin prata, nin moeda nin as outras cousas vedadas.”

Dada en Granada, a trinta e un de marzo de 1.492.

ILLAMENTO DE FRANCIA:Guerras de Italia

POLÍTICA EXTERIOR

CONTROL DO N. DE ÁFRICA:Conquista de Melilla (1497)

e outras prazas

POLÍTICA MATRIMONIALpara sentar as bases

do Imperio

DESCUBRIMENTO,CONQUISTA E

COLONIZACIÓN DE AMÉRICA

Salvador Dalí (1959): O descubrimento de América

REIS CATÓLICOS – Política matrimonial

A política matrimonial dos RRCC incluía un proxecto de alianzas seladas polos matrimonios dos seus fillos

Fillos dos RRCC

MatrimonioReis

Herdeiros da Coroa

Fillos

Xurídico

Histórico-literario

Narrativo

Historiográfico

Outro tipo: xudicial,fiscal, económico,

relixioso…

Natureza do texto

“(…) porque a carabela Pinta era máis veleira e ía diante do Almirante, achou terra e fixo os sinais que o Almirante tiña mandado. Esta terra víuna primero un mariñeiro que se dicía Rodrigo de Triana, posto que o Almirante, ás dez da noite, estando no castelo de popa, víu lume; aínda que foi cousa tan pechada que non quixo afirmar que fose tierra, pero chamou a Pero Gutiérrez reposteiro de estrados do Rei e díxolle que semellaba lume, que mirase el, e así o fixo, e víuna. (…). Polo que, cando dixeron a Salve, que a acostuman dicir e cantar ao seu xeito todos os mariñeiros e se atopan todos, rogou e amoestounos o Almirante que fixesen boa garda do castelo de proa, e mirasen ben pola terra, e que ao que lle dixese primeiro que vía tierra daríalle logo un xubón de seda, [aparte de] as outras mercedes que os Reis tiñan prometido, que eran dez mil maravedíes de xuro a quen primeiro a vise.”

Diario de Colón.

Fonte: CNICE. Proxecto Kairós.

Liña establecida no Tratado de Tordesillas (1494)

Viaxe de Magallanes e Elcano (1519-1520)

Rutas portuguesas

Xurídico

Histórico-literario

Narrativo

Historiográfico

Outro tipo: xudicial,fiscal, económico,

relixioso…

Natureza do texto

“Mais, á vez que sombriza, a viaxe resultaba perigosa. O Estreito non se parecía o máis mínimo a aquela canle de fantasía, trazado a cordel, que nas súas cómodas celas, alá en Alemaña, os honrados cosmógrafos Schöner e, antes que el, Behaim trazaran nos mapas. Resulta un puro eufemismo, para abreviar, a calificación de estreito de Magallanes; porque, en realidade, é máis ben un ininterrompido cruce de camiños, un labirinto de voltas e revoltas, de baías, calas, fiordos, bancos de area e complicadas redes líquidas, que os barcos lograban atravesar a forza de moito inxenio e sorte.”

Stefan Zweig: Magallanes: o home e a súa xesta.

Mapamundi de finais do século XV

Primeira viaxe, 1492-1493

Segunda viaxe, 1493-1496

Terceira viaxe, 1498-1500

Cuarta viaxe, 1502-1504

Viaxes de ColónFonte: Kalipedia

Mapamundi de Abraham Ortelius (1579)

Xurídico

Histórico-literario

Narrativo

Historiográfico

Outro tipo: xudicial,fiscal, económico,

relixioso…

Natureza do texto

“¿Como pudo Francisco Pizarro, con cento sesenta e oito soldados, vencer aos oitenta mil homes do exército de Atahualpa no Perú, sen que a súa tropa sufrise nin unha soa baixa?Os invasores, Cortés, Pizarro, souberon explotar hábilmente a división dos invadidos, esnaquizados polas xenreiras e as guerras, e con promesas nunca cumpridas puderon multiplicar os seus exércitos contra os centros de poder dos aztecas e dos incas.Ademáis, os conquistadores atacaban con armas que América non coñecía.A pólvora, o aceiro e os cabalos eran incomprensibles novidades. Nada podían os garrotes indíxenas contra os canóns e os arcabuces, as lanzas e as espadas; nin as coirazas de pano contra as armaduras de aceiro; nin os indios de a pé contra eses guerreiros de seis patas que eran a suma do xinete e o seu cabalo. E non eran menos descoñecidas as enfermidades, a variola, o sarampelo, a gripe, o tifo, a peste bubónica e outras involuntarias aliadas das tropas invasoras. E por se isto fose pouco, os indios iñoraban os costumes da Civilización.Cando Atahualpa, rei dos incas, se achegou a dar a benvida aos seus raros visitantes, Pizarro meteuno preso e prometeu liberalo a cambio do maior rescate nunca exixido nun secostro. Pizarro cobrou o rescate e desnucou ao seu prisioneiro.”

Eduardo Galeano: “Espejos”.

Diego Rivera: Mercado de Tlatelolco

A Encomenda foi unha institución característica da colonización española en América e entendíase como o dereito que daba o Rei a un súbdito español, chamado encomendeiro, en compensación dos servizos que tiña prestado á Coroa, para recibir os tributos ou impostos polos traballos que os indios debían outorgar á Coroa. A cambio o español debía coidar deles tanto no espiritual como no terreal, preocupándose de educalos na fe cristiá.

Os abusos dos encomendeiros foron criticados por monxes como frei Antonio de Montesinos e, sobre todo, frei Bartolomé de Las Casas. Tratou de poñerse coto aos abusos nas Leis de Burgos (1512) e nas Leis Novas (1542).

Fonte: bachiller.sabuco.com

- Emigración.

- Chegada de riquezas (ouro, prata,…). Inflación.

- Formación de grandes imperios (España, Portugal,…)

- Novos produtos de consumo (tabaco, café, azucre, pataca, tomate,…)

- Desprazamento da navegación ao Océano Atlántico.

- Chegada de colonos / Mestizaxe racial / Trata de escravos.

- Extracción de riquezas para os europeos (minas, facendas,…)

- Sometemento aos europeos.

- Implantación de novos produtos agrícolas.

- Imposición da cultura europea (lingua, relixión,…)

- Novas enfermidades (epidemias). Descenso demográfico da poboación autóctona.

CONSECUENCIAS DOS DESCUBRIMENTOS XEOGRÁFICOS

EUROPA AMÉRICA

Fonte: Blog de Tomás Pérez

Ouro, prata, azucre, tabaco,…

Escravos

Produtos manufacturados, armas, textís,…

Esquema do comercio triangularFonte: Wikimedia

O monopolio comercial en Castela, ata o s. XVIII, osténtao a Casa de Contratación de Sevilla

Francisco de Quevedo (1580-1645)PODEROSO CABALLERO ES DON DINERO

Madre, yo al oro me humillo, Él es mi amante y mi amado, Pues de puro enamorado De contino anda amarillo. Que pues doblón o sencillo Hace todo cuanto quiero, Poderoso Caballero Es don Dinero.

Nace en las Indias honrado, Donde el Mundo le acompaña; Viene a morir en España, Y es en Génova enterrado. Y pues quien le trae al lado Es hermoso, aunque sea fiero, Poderoso Caballero Es don Dinero.

(…)