Eskola uztea - DBHko bigarren zikloa - ISEI - IVEI · gun arren, ondorioak latzak izaten direlako...

Argitaraldia: 2007ko apirila

Ale-kopurua: 1.000 ale

© Euskal Autonomia Erkidegoko Administrazioa Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Saila

Internet: www.euskadi.net

Egilea: Irakas-Sistema Ebaluatu eta Ikertzeko Erakundea (ISEI) [email protected] www.isei-ivei.net

Txostenaren egileak: Amaia Arregi Martínez Alicia Sainz Martínez

Aholku eta gainbegiraketa teknikoa: Eduardo Ubieta Muñuzuri

Argitaratzailea: Eusko Jaurlaritzaren Argitalpen Zerbitzu Nagusia Donostia-San Sebastián, 1 - 01010 Vitoria-Gasteiz

Fotokonposizioa: Ipar, S. Coop. Zurbaran, 2-4 - 48007 Bilbo

Inprimaketa: Grafo, S.A. Avda. Cervantes, 51 - 48970 Basauri (Bizkaia)

ISBN: 84-457-2494-0

Lege-gordailua: BI -

3

AURKIBIDEA

0. Aurkezpena . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5

I. Sarrera. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7

Egoera . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9

Lege markoa. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18

EAE-n garatutako hezkun tza programak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21

Ikerketari buruzko galderak eta helburuak. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23

Ezaugarri metodologikoak. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24

Aplikazioaren ezaugarriak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26

Txostenaren antolaketa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26

II. Azterketa deskriptiboa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27

1. Euskal hezkuntza sisteman eskola uzteari buruzko datu orokorrak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27

2. Lagineko datuak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28

• Eskola-uztearen ehunekoa sexuaren arabera. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29• Eskola-uztearen ehunekoa sare eta lurraldeen arabera . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30• Eskola uzteko zioak ikaste txeen zuzendari tzaren arabera . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31

3. Kontrol neurriak ikastetxeetan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35

• Ikasleak kontrolatzeko neurriak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 38• Kontrol neurriak familiarekin . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40• Beste zerbi tzu eta erakunde batzuekiko lankidetzan aritzeko neurriak . . . . . . . . . . . . . . . 47

4. DBHko ikaste txeetako preben tzio neurriak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51

5. Eskola-uzteak dituzten eta ez dituzten ikastetxeen araberako azterketa . . . . . . . . . . . . . . . . 61

6. Azterketa deskriptiboaren laburpena . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65

III. Ikerketari buruzko galderak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 69

1. Eskola uztearen tasa txikiari eusten zaio DBHko azken bi ikasturteetan? . . . . . . . . . . . . . . . . 692. Bete tzen al dira ikaste txeetan Ikuskaritzak Eskolara ez ager tzea eta Eskolagabe tzea ekiditeko

edo zuzentzeko planteatu dituen neurriak? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 733. Ba al dago erlaziorik ikaste txeetan garaturiko kontrol eta preben tzioko neurrien eta hezkun-

tza sistema uzteko arriskuan dauden ikasleen tasen artean? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 764. Baliagarriak al dira derrigorrezko eskola tze-adina gainditu duten ikasleen eskola uztea pre-

benitzeko eta hezkuntza sisteman mantentzeko ikaste txeetan garatzen diren banako lagun-tzarako programak edo neurriak?. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 79

IV. Azken ondorioak. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 83

ESKOLA UZTEA DBH-ko 3. ETA 4. MAILETAN AURKIBIDEA

ESKOLA UZTEA DBH-ko 3. ETA 4. MAILETAN AURKIBIDEA

4

Bibliografi a . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 85

Eranskinak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 87

I. ERANSKINA: Eskola-uzteari buruzko galdera-sorta . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 89II. ERANSKINA: Lurralde Delegaritzetatik kurtso hasierako jarraibideak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 97III. ERANSKINA: Eskola-uzte eta eskolagabe tzeari buruzko erregistro-orriak . . . . . . . . . . . . . . . 101

5

ESKOLA UZTEA DBH-ko 3. ETA 4. MAILETAN SARRERA

0. Aurkezpena

Euskal hezkuntza Sistemaren helburu nagusietariko bat da inklusibitatea eta gure ikasle guztiek lortu ditzaketen arrakasta mailak lortu ditzatela. Baina horretarako funtsezkoa da ikasleak ikas-tetxetan egon daitezen. Hau dela eta, Hezkuntza Administrazio, Foru Aldundiak zein Udaletxee-tatik ekimen ugari ematen dira eskola-uztearen kontra. Ikerketa honek gauza inportanteak utzi ditu agerian. Alde batetik Ikuskaritzaren programa eta neurriek ondorio onak dituztela eta horri esker Euskadin eskola-uztearen tasa derrigorrezko irakaskuntzan oso baxua dela, ez zero baina oso baxua.

Bestetik, hobetu ere egin ahal izan ditugula martxan dauden neurriak ikerketa eta in ter ben tzioa-ren arteko koordinazioari esker.

Arazo honi buruzko ikerketari esker Europako erregio eta komunitate-foro batean ere parte har-tu dugu, PREVALET programan, ezinbestekoa baita datuetan oinarritutako politikak bultzatzea. Lan honek, gainera, gure praktika onen berri Europan zehar zabaltzen lagunduko digu.

Apenas dago gai honi buruz datu fidagarririk Europako herrialdeetan. Hona gure aportazio txi-kia.

Hezkuntzaren eskubidea zaintzea etorkizuneko aseguru bat da, oso ikasle “uztaile” gutxi ditu-gun arren, ondorioak latzak izaten direlako kasu hauetan, marginalizazioa eta eskola-porrota besteak beste.

Ikastetxeek eskola-uzte kasu hauetan jarraitu behar duten protokoloa ez da elementu garran tzi-tsu bakarra. Sistemak berak ditu neurri prebentiboak ikasle hauek eskolan mantendu daitezen eta etorkizun hobea izan dezaten.

Euskal Hezkuntza Sistemaren lan onaren adierazle den ikerketa honen funtzioa ez da geure burua goraipatzea baizik eta ikasleri guztiaren hezkuntzarako eskubidea kasu gehienetan erres-petatzen dela jakitea eta geratzen zaizkigun kasuekin hobe eta finago aritzeko indarrak me ta-tzea. Ez zaigu erronkarik faltako.

Tontxu Campos Granados

Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailburua

7

I. Sarrera

Eskolagabe tzeak, eskolara ez joateko joerak eta hezkun tza sistema derrigorrezko hezkun tzako aldian uz-teak urratu egiten dute per tsona orok gure gizartean hezkun tza izateko duen eskubidea. Eskola uztea eta eskolara ez ager tzea oro har oinarrizko hezkun tza titulazioa lortu gabe gera tzea da eta, gainera, gi-zarte bazterketako faktore bat da. Hortaz, gertaera hori hezkun tza sistemaren arazo larria da, baina gi-zarte osoarena ere bai.

Kezka orokorra da Europako hezkun tza sistemetan; izan ere, azterlanak egin dituzte hainbat herrialde-tako neurriei buruz, zertarako-eta bazterketarik gabeko lanbide-bizi tza izatea ahalbidetuko duten beha-rrezko ahalmenik gabeko herritarrak izateak dakarren disfun tziorik ez gerta tzeko.

Europa mailan, kezka hori hainbat neurritan zehaztu da, horien artean PREVALET1 proiektua, Euro-pean Association of Regional and Local Authorities for Life (EARLALL) delakoak sortua. Horren hel-burua da Europako erregioetako gobernuek berrikun tzaren inguruko esperien tzien berri elkarri ema-tea. Proiektuak kalitate-eSareaua izan nahi du hezkun tzaren arloko politiketarako, eta hezkun tzako berrikun tzak jakinarazteko, konpara tzeko eta elkarri emateko koordinazio metodo irekia du oinarri. Honako hauek dira hezkun tza politikak, fase honetan horien gaineko esperien tziak bil tzeko oinarri di-renak: eskola uztearen arloa derrigorrezko hezkun tzan eta helduen tzako arautu gabeko hezkun tzaren arloa.

PREVALET proiektu honetan Europako hamar erkidegok edo erregiok har tzen dute parte, eta horien ar-tean Euskal Autonomia Erkidegoak, eta proiektu horren harira sortu da azterlan hau.

Hainbat herrialdetan garaturiko neurrien ezagu tza oso garran tzi tsua da, baita derrigorrezko hezkun tza aldia bukatu baino lehen hezkun tza sistema ez uzteko duen eraginkortasuna ere, zeren eskola behar bai-no lehen uzteko gertaerarekin batera baitoa eskola porrota sarri askotan. Nahiz eta eskola porrota duten ikasle guztiek eskola behar baino lehen u tzi ez, derrigorrezko heziketa ez duten ia guztiek eskola porrota izaten dutela esan daiteke.

Horren aurrean, irudikapen jakin bat sortu da gizartean. Eskola porrota eta eskola uztea ez da soilik hezkun tzarekin eta eskolara joateko adinarekin lotuta dagoen zerbait, baizik eta eskola uzten duena ere har tzen da ain tzat, ingurune osoa barne dela: familia, lagunak, ikaste txea, etab. «Gizarte irudikapena, fun tsean, gizarte taldearen ideia jakin bat da, gizarte gertaera jakin bati buruz konpartituriko ideia bat (...) gizarte irudikapenen sustraietan, erlazioen, subjektibotasunaren eta kon tzien tziaren mundua dago (...) hainbat alderdi elkar tzen dira —kognitiboa, afektiboak, sozialak eta balorazio mailakoak—, eta ba-nakoek alderdi horiek bidera tzen dituzte haien esperien tziaren, komunikazioaren eta gizarte harremanen bidez».2

Gizarteak eskola uztearen eta horren ondoriozko «eskola porrotaren» gainean duen irudikapena ez da uniber tsala, baizik eta gizarte bakoi tzarekin, gizarte talde bakoi tzarekin eta une historiko batekin dago lotuta. Ikuspegi horretatik, eskola porrota zein hezkun tza sistema derrigorrezko hezkun tzako etapan uz-tea gizarte gertaerak dira, hain zuzen ere adin jakin bateko taldean jakineko irakaskun tza sor tzeko ardu-ra duen erakunde batekin lotuta daudenak gizarteetan: derrigorrezko hezkun tza.

Gaur egun eta gure gizarte honetan, nahitaezko hezkun tza sistema titulua eskuratu barik uztea ez da soilik eskola eremuari lo tzen zaion gertaera bat, baizik eta ondorioak dakar tza per tsona osoarengan, etorkizuneko aukerak baldin tzatuz eta etorkizuneko lan eta gizarte bizi tzan bazterketa izateko arris-kuan jarriz. Oinarrizko titulazioa, gaur egun, ezinbesteko baldin tza tzat jo tzen da, ez bakarrik ondoren-

1 PREVALET: Policies for Regional Valorisation of Education and Training.2 Álvaro MARCHESI y Carlos HERNÁNDEZ GIL (2003): El Eskola porrota. Una perspectiva internacional. Madril. Alianza Editorial.



8

go ikasketekin jarrai tzeko, baizik eta etengabeko teknologi garapenean murgilduta dagoen gizartean gu-txieneko baldin tzetan gizarte-lan integrazioa errazteko ere bai.

Ezagu tzaren gizartearen ezaugarri bat heziketaren eduki berrietara etengabe egokitu beharra da eta, be-raz, bizi tzan etengabeko heziketa gara tzeko gaitasuna sorrarazten duten per tsonak hezi beharra. «Na-hiz eta ikasketetan porrot egiten duten ikasleen ehuneko erlatibo batek lanera tzeko eta gizartera tzeko posibilitateak izan, lanbidean aurrerapena izateko eta gizarte eta lan mailako aldaketei aurre egiteko zailtasunak askoz handiagoak dira.(...) Eskola porrotaren kontrako borrokari dagozkion programen hel-buru nagusia da ikasleak ikasteko prozesuan jarrai tzea eta prozesu horretan berriz sarraraztea» (Marche-si 2003).

Gainera, eskolara ez ager tzearen eta eskola porrotaren gertaera azal tzeko azken iri tziak aipatu behar dira; horien arabera, gertaera horiek eskolara hu ts egiten duten ikasleengan eragin larria izan dezaketen bestelako arazoen adierazle dira. Teoria horietan baiezta tzen denez, zenbait kasutan, eskolara ez ager-tzearen a tzean, tratu txarren, familiak ikaslea bertan behera uztearen edo eskolako jazarpen edo bullyin-garen arazoa egon litezke. Izan ere, egoera horietako asko eskola inguruan baizik ezin an tzeman dai-tezke eta eskolari esker izaten da horien berri. Ondorioz, zorrozki esku hartu beharra dago ikasle guztiak eskolan egon daitezen.

Hainbat ikuspegi teoriko dago eskolara ez ager tzearen eta eskola porrotaren arazoak dakarren sorburua azter tzerakoan. Lehen ikuspegiaren arda tz nagusia eta ia bakarra banakoa izan da, eragina izan dezake-ten gizarte, politika edo antolaketa mailako bestelako erreferenteak ain tzat hartu barik. Ikuspegi horren arabera aztertu dira, bereziki Ameriketako Estatu Batuetan (AEB), eskola uzten duten ikasleen ezauga-rriak, eta eskola-uzte horrekin lotutako arrisku-faktoreak definitu dira (Lee eta Burkhan, 2001). Arris-ku akademikoa kategoriak kalifikazio baxuekin, hezkun tza mailako igurikapen baxuekin, ikasturtea goiz errepika tzearekin, diziplina arazoekin, etab. lotuta dauden alderdiak bil tzen ditu, eta etorkizunean eskola zailtasunak izango direla uste da, hala nola eskolara ez ager tzea, eskolatik «alden tzea» eta, azken urra ts lez, eskola uztea.

Egoera honen gaineko ikuspegi zabalagoek, aldiz, zalan tzan jar tzen dituzte ikasleen arrisku-faktoreak arda tz har tzen dituzten ikerketak, bereziki ikaslea hezten den antolaketa testuingurua ahazteko joera-gatik eta hezkun tza testuinguruak bete dezakeen eginkizunari ez errepara tzeagatik, betiere banakoaren eta familiaren egoera alde batera u tziz. Ikuspegi zabalago horrek banakoaren hurreko ingurunea ere az-tergai du —hezkun tza testuingurua barne dela— eta eskolak, horren politikak, jardunak planteamen-duak eta antolaketak alda tzeari begira plantea tzen duena baino azterketa zabalagoa egiten du. Ikuspe-gi horren arabera, kausa ani tz azter tzen ditu eskola uztea; izan ere, hezkun tza mailako ikuspegia ez ezik (eskola behar baino lehen uztea) gizarte mailako azterketa ere egiten du (lan egiteko posibilitateak, per-tsonak gisa eta gizartean eta lanbidean gora egiteko posibilitateak, etab.). Eskola gu txieneko titulua es-kuratu barik uztea desagerrarazteko irtenbideak bila tzeak, jakina, lotura zuzena du arazoaren definizio-arekin eta ikuspegiarekin.

Bigarren ikuspegi horrekin, ho ts, eskola uztea ikaslearengan eragina duen baina gizarte eta hezkun tza mailako sustrai sakonak dituen arazo tzat hartuz, azterlan bat egin zuen CIDEk3, eta bertan aipa tzen dira irtenbideak bila tzeko ikaste txeak ain tzat hartu beharko lituzkeen zenbait neurri. Hauexek dira:

(...) betiere tratamenduaren gaineko ikuspegi konben tzionalak alda tzen badira. Gure planteamendu berriak hezkun tzako beste kultura bat dakar (...) Ondorengo ezaugarri hauek proposa tzen dituen kul-tura ezberdinari dagozkio:

3 CIDE: Centro de Ikerketa y Documentación Educativa (2005): El absentismo escolar como reto para la calidad educativa. Madril. Hezkun tza eta Zien tzia Ministerioa.

9


• Arriskuan dauden ikasleak ikasgelako arazo tzat hartu beharrean taldearen eran tzukizun tzat har-tu behar dira, hobe tzeko posibilitateak izanik.

• Eskolara ez ager tzea arazo per tsonal tzat hartu beharrean, tutoreak eta ikasleak inplikatu behar dira, gizarte eta sentimenduen mailako bestelako faktoreak sar tzeko.

• Ikasgelaren barruko tratamendua izan beharrean, toki jakin batean dagoen kapital kulturalaren arabera landu behar da arazoa.

• Tratamendura hurbil tzeko erabilitako tresnak berriz lan tzea ain tzat hartu behar da: tresnen kon-tzeptuak, diagnostikoari emandako ikusmoldea, eskolak diagnostiko eta esku har tzeko prozesu honetan bete tzen duen eginkizuna berriz azter tzea, ezagu tzaz jabe tzeko moduak berriz lan-tzea.

Egoera

Kon tzeptuen definizioa

Eskolara ez ager tzearen eta eskola uztearen arazoa kasik ez da modu sistematikoan eta zorro tzean azter-tu. Nahikoa urriak dira eskola uztearen tasa neur tzea aipa tzen duten azterlanak; hala, zein kopuru dau-den jakin ahal izango dira. Bibliografia ugariagoa da zein inguruabarretan gerta tzen den aztertu nahi de-nean, ikasleak eskola uztera darama tzaten egoerak, kausa ani tz izatea, etab. eskola uzteari eta Eskolara ez ager tzeari buruz dauden definizioen gaineko azterlan ugari dago eta kon tzeptua neur tzen duten iker-keta bakoi tzean konparaketa eragozten duten ñabardura ezberdinak daude.

Nahiz eta hasieran sen onean oinarritutako adostasuna egon daitekeen eta horri esker eskola uztea honela erraz definitu daitekeen, ho ts, ikasgelara denbora luzean justifikatu gabe hu ts egitea, arazoa konplexua denez gero, lehenbiziko galderak plantea tzen dira gaia sakon tzean: zenbait hu ts-egite izan behar dira eskola uzteko kasu tzat har tzeko?, uniber tsala al da hu ts-egite justifikatua?

Zenbatu daitekeena baino harago joanda, bestelako arazoak plantea tzen dira, Garcia Graciak4 dioenez (2001):

«Zen tzuzko esanahiari dagokionez, Eskolara ez ager tzea ikasleak justifikaziorik gabe ikasgelara ez azal tzeari da txekio; halako tzat har tzen da behin eta berriz eta jarraian gerta tzen denean. Hala ere, eskolara modu etenean, irregularrean edo ikasgaiaren arabera joatea zaila da kontrola tzen eta jasota uzten» ( 37. or.).

Lehenago aipatu dugunez, hainbat definizio dago eskola uzteari buruz; izan ere, oso gai konplexua da, ez bakarrik hi tz ezberdinak sinonimo tzat har tzen direlako, baizik eta hezkun tza aldietan edo ikasketak egiteko adin-tarteetan ere definizioak ez datozelako bat beti.

Zalan tzarik egon ez dadin eta, beraz, Euskal Autonomia Erkidegoan dauden datuak interpretatu ahal iza-teko, eskola uztea zehazki zer den azalduko da jarraian, bai Hezkun tza Ikuskari tzaren txostenen arabera, bai azterlanaren arabera.

4 GARCÍA GRACIA, M. (2004): L’absentisme Escolar en zones socialment desfavorides. El cas de la ciutat de Barcelona. Tesi Doctoral, Universitat Autònoma de Barcelona.


10

Hezkun tzako Ikuskari tza Teknikoaren txostenei buruzko definizioak5

Eskolagabe tzearen definizioa:

Derrigorrez eskolara joateko adinean diren eta ikaste txe batean matrikulatuta ez dauden adingabeen egoera da (6-16 urte). Adingabeen egoera ere sar tzen da kon tzeptu horre-tan justifikatu gabeko hu ts-egiteen %100 dagoenean, ikasleak matrikulatuta badaude ere.

Eskolara ez ager tzearen definizioa, %99,9:

Ikaste txera denbora luzean hu ts egitea familiak zioak justifikatu, onartu edo eman barik, edo ikasleak berak nahi ez duelako nerabeen edo aurre nerabeen kasuan. Honako hau da tartea kasu honetan: eskola ikasturteko egunen %75etik gora eta %99 bitartekoa (zeren %100 aurreko definizioan ezarri baita).

Eskola uzteari buruzko definizioa ikerketa-lan honetan

Eskola uzteari buruzko definizioa:

Ikasturtearen hasieran ikaste txean matrikulatuta egon arren, datuak bildu aurreko hilean, ikaste txera egun batean ere joan ez diren ikasleak dira, betiere espediente akademikoa lekuz aldatu ez badute ikasketak beste ikaske txe batean jarrai tzeko.

Datuak konparatu ahal izateko, definizioen arteko an tzekotasunak ezar tzen dira eta ikerketako eskola-uztearen tasak beste tasa ba tzuekin konpara tzen dira, hain zuzen ere Hezkun tzako Ikuskari tza Teknikoak egin dituen txostenekin. Izan ere, eskolara ez ager tzea %99koa dela esaten da bertan, gehi eskolara ez ager tzearen %100 duten ikasleei dagozkien tasak, eskolara joateko adinean egon arren ikaste txe batean ere ez bada matrikularik egin.

Azterlanak eta ikerketak

Ikerketa honetan ager tzen den adin-tartean eta hezkun tza-mailan (DBHko bigarren zikloa) eskola uzteari buruz eginiko ikerketa gu txi egin denez, ezin egin daiteke beste azterlanekin azterturiko lagineko zuze-neko konparaketarik. Azken urteotan bildutako daturik gehienak hezkun tza sistemako DBHO etapan 18 eta 24 urte bitarteko gazteen adin-tarteari dagozkio. Neurketa horiek ikerketa honetako datuekin zuze-nean ezin konpara badaitezke ere, erreferen tzia baliagarria izan daitezke ideia orokorra bat izateko, hain zuzen ere hainbat herrialdetako hezkun tza sistemetako eskola-uztearen eta eskolara ez ager tzearen ara-zoa plantea tzeko moduari buruzko ideia.

5 Ikasleriaren absentismo-kontrola. EAEren txostena. Urteak: 2004-05 eta 2005-06. Hezkun tzako Ikuskari tza.

11


Nazioarteko egoera

• Estatu Batuetako egoera

National Center for Education Statistics (NCES) delakoak Estatu Batuetan 2001ean eskola-uztearen ta-sei buruz egin berri den azterlanean, eskola sisteman bigarren hezkun tzako ikasketak (high school)6 bukatu barik u tzi zuten 16 eta 24 urte bitarteko ikasleen ehunekoa ager tzen da. Taulan ikus daitekee-nez, eskola uztearen batezbestekoa %10,7koa da; mutilak batezbeste horretan daude eta eskola uz-ten duten neskak ehuneko horren azpitik daude. Biztanle-taldeen araberako azterketa eginda, tasarik altuena jatorri hispanoko ikasleekin gertatu da.

AEBetako eskola sistema uzten duten 16 eta 24 urte bitarteko ikasleen ehunekoa

Ehunekoa

Batezbestekoa 10,7

SexuaMutilaNeska

12,29,3

EtniaZuria, ez hispanoaBeltza, ez hispanoaHispanoaAsiarra

7,310,927,03,6

Adina16 urte17 urte18 urte19 urte20-24 urte

4,25,6

12,912,512,3

Azterlan honek, beste faktore ba tzuen artean, bigarren hezkun tzako titulazioa lor tzen duten ikasleen ehunekoa azter tzen du. Ondorio gisa aipa tzen denez, ehuneko hori azken hiru hamarkadetan gu txi aldatu da, eta hazkunde txikia izan du 1972ko %82,8tik 2001eko %86,5era.

• Hego Amerikako egoera

Azken hamarkadetan aurrerapenak izan badira ere, eskola uzten dutenen tasak oso altuak dira 2000an eginiko azterlanaren arabera7. Gaur egun, 15 eta 19 urte bitarteko nerabe latinoamerikarren %37 inguruk uzten du eskola eskolako zikloan, eta ia erdiak uzten du eskola lehen hezkun tza amaitu baino lehen. Nolanahi ere, eskola uztearen inguruan ezberdintasun handiak daude herrialdeen artean, eta herrialdeen barruan ere halaxe gerta tzen da hiriaren eta landako inguruaren artean.

6 Iturria: US Department of Comerse, Census Bureau, Current Population Survey, Octubre 2001. National Center for Education Statistics (NCES) «Dropout Rates in the United States 2001» 2004ko azaroa.

7 Ernesto ESPÍNDOLA eta Arturo LEÓN: «Educación y conocimiento: una nueva mirada. La deserción escolar en América Latina: un tema prioritario para la agenda regional». Revista Ibero-Americana, 30. zk. 2002ko iraila-abendua.


12

2000. urtean, honako hau izan zen gu txi gorabehera herrialdeetako hiri guneetako 15 eta 19 urte bi-tarteko gazteen eskola-uzteen tasa:

%20tik behera

%20-%25 %25-%35 %40-%47

BoliviaTxileErre. DominikarraPeru

ArgentinaBrasilKolonbiaPanama

Costa RicaEkuadorEl SalvadorMexikoNikaraguaParaguaiUruguaiVenezuela

Honduras Guatemala

Landa inguruetan, lehen hezkun tzako zikloan eskola uzten duten neska-mutilen kopurua ugaria-goa da.

Hirietan mutilek neskek baino maizago uzten dute eskola, eta nesken ehuneko handiagoa hasten da bigarren hezkun tzan dagokion adinean, ikasturterik errepikatu barik.

Hezkun tza sistema uztearen inguruan eragina duten faktoreei buruz, bereziki nabarmen tzen dira alde batetik egoera sozioekonomikoa eta familia, eta bestetik ikasleak eskolan izateak gatazka sor-tzen duten sistemaren beraren egoerak: errendimendu txikia, jarrera arazoak, irakasleen autoritaris-moa, etab.

Eskola uztearekin lotuta dauden soldata-sarreren galerak sexuaren arabera

Azterlan honetan ekarpen berri tzailea egin da: ikasketak behar baino lehen uzten dituzten gazteek jaso tzeari uzten dieten laneko sarrerei buruz eginiko kalkulua.

13


• Europako egoera

Nahiz eta ondoren bildutako datuak ikerketa honetakoekin ezin konpara daitezkeen, Europako he-rrialdeetako hezkun tza sistemen egoerara hurbil tzeko erreferen tzia izan daitezke.

Lisboako 2000ko mar txoko Europa Kon tseiluan honako helburu hau finkatu zen, eskola-uzteari da-gokionez: gehienez oinarrizko bigarren hezkun tza maila duten 18 eta 24 urte bitarteko per tsonen ko-purua erdira murriztea. 2010. urtean %10era iri tsi nahi da.

EBko herrialdeen batezbestekoa, 2004. urtean, %18koa izan zen, ho ts, derrigorrezko eskola al-dia bukatuta ikasten jarrai tzen ez zutenen ehunekoa8, baina EBn hamar herrialde gehiago sartu-ta, %15,9ra jai tsi zen. Soilik hamar herrialdetan sortu da 2010erako finkaturiko helburua, ondoko taulan ikus daitekeenez. Europako iparraldeko herrialdeak dira, eta ekialdeko zenbait herrialde ere bai.

Eskola uzten dutenen ehunekoa, 18-24 urte bitartekoak (2004)9

8 18-24 urte bitartekoak, prestakun tza jarduerarik edo hezkun tzarik jaso tzen ez dutenak inkesta baino 4 aste lehenago.9 ISEI-IVEI 2005: Hezkun tzako Adierazleen Euskal Sistema. Eskola-uzte goiztiarra. www.isei-ivei.net.


14

Euskal Autonomia Erkidegoan, 18-24 urte bitarteko gazteen %12,4k eskola u tzi zuen 2004an DBHOko aldian, ho ts, aurreikusitako helburua baino 2,4 puntu gehiago eta Europako Batasuna osa-tzen duten 25 herrialdeen batezbestekoa baino 3,5 puntu gu txiago. Eskola uzten duten 18-24 urte bi-tarteko ikasleen sexuaren arabera, batez ere mutilak dira irakaskun tza uzten dutenak, %16,5; nesken tasa, berriz, 2010. urterako helburu gisa ezarritako %10ekoaren azpitik dago.

Datu horiek eta OCDEk (Lankide tza eta Ekonomi Garapenerako Erakundea) eginiko «Education at a Glance 2006» txostenean bildutakoak an tzekoak dira, 2003-04 ikasturtekoak: eskola uzten dute-nen batezbe tseko tasa %15,2koa da Europan. Ehunekorik txikiena duten herrialdeen artean Polonia (%5,5), Suedia (%8,6) eta Finlandia (%9,3) daude.

Europako Batasunaren barruan, 2003-04 ikasturte akademikoko datuen arabera, Portugal da esko-la uzten dutenen tasarik handiena duena: ikasleen %38,6k hezkun tza sistema uzten du derrigorrezko irakaskun tza amaitu gabe. Ehuneko horretatik %22,3 mutilak dira eta %35,4 neskak. Beste mutu-rrean, hamar herrialdetan lortu da Europako Kon tseiluak finkaturiko %10eko helburua, taulak daka-rrenez.

• Espainiako Estatuaren egoera

DBHOn (18-24 urte) eskola uzten dutenen tasa %28,8koa zen 2000. urtean, Europako Batasunare-na baino hamar puntu handiagoa (%19).10 2004. urtean %30,4ra igo zen eta 2005ean %31,1era igo zen.

Derrigorrezko Bigarren Hezkun tza Ondokoa (DBHO) uzten duten ikasleen ehunekoa

10 EBko 15 herrialdeen hezkun tza arloko ministerioen bilera, Bruselan egina 2003ko azaroaren 25ean.. www.consumer.es/web/es/educacion.

15


OCDEko herrialdeakOhiko adinean Derrigorrezko Bigarren Hezkun tza Ondokoa bete tzen duten ikasleen ehunekoa11

«Education at a Glance 2006» deri tzon txostenaren arabera, 2003-04 ikasturtean Estatuko ikasleen %66k bete tzen dute soilik ba txilergoa edo adin bakoi tzeko maila ertaineko prestakun tza zikloa; OD-CEko herrialdeen batezbestekoa, berriz, %81ekoa da. EAEn adinari dagokion ikasturtean matrikulatu-tako ikasleen %79,38k bete tzen du DBHO, ho ts, batezbestekoaren azpitik dagoen hirugarren herrial-dea, ondoko grafikoan ager tzen denez. Espainiako Estatuak laugarren postua du irakaskun tzako ziklo hori bete tzen duten ikasleen ehunekorik baxuenen zerrendan.

Autonomia erkidegoetan nahikoa berri diren zenbait azterlan daude, eskola nahitaezko irakaskun-tzako adinetan uzten duten autonomietako ikasleen tasari dagokienez.

Madrilgo Erkidegoan, CBG12 taldeak azterlan bat egin zuen 98-99 eta 99-00 ikasturteetan DBHko bigarren zikloko ikasleekin. Honako egoera hau uzten zuten agerian datuok:

• Eskola u tzitakoak %8,03 ziren. Madrilgo Erkidegoak gu txi gorabehera ain tzat hartutako %4ko migrazio saldo positiboa duela kontuan izanik, autoreek uste dute eskola uzten dutenen tasa %12tik gorakoa dela.

• Erkidego horretako ikaste txe publikoek eskola uzten dutenen %11,03ko tasa zuten; ikaste txe pri-batuek, berriz, %3,12koa.

11 Education at a Glance 2006. Cap. A The output of Educational Institutions and the impact of learning.12 BALTASAR GRACIÁN TALDEAREN IKASKETA TALDEA, CBG: «Estructura social del Eskola porrota en la ESO dentro de la Comunidad de Ma-

drid. Estima del abandono escolar». www.colectivobgracian.com.


16

• Ikasleak urteko batezbesteko per capita errentarekin neur tzen den gizarte-ekonomiako tarte ba-tekoa edo bestekoa izan daitezke, eta horren arabera, eskola uzten dutenen ehunekorik altuena errentarik txikienetan gerta tzen zen (%15,12), baina ehunekorik baxuena ez dagokio errentarik altuena duenari, errenta ertain altukoari baino (%6,15). Errentarik altueneko eta errenta ertain baxuko aldeen ehunekoa bera da (eskola uzten dutenak %10,4 dira). Autoreek aipa tzen dutenez, jokabide anomaloa dago errentarik altueneko taldeetan; izan ere, sare pribatuko eskola-uztea (%11,08) publikoan baino altuagoa da (%9,04).

Andaluzian, «Eskolara ez ager tzea. Hezkun tza eta gizarte arazoa» izeneko txosten luzea egin zuen Andaluziako Herriaren Defenda tzaileak 1998an. txosten horretan, absentismo txikiena dutenen profil psikologikoa ager tzen da baina, hala ere, ez dago eskola uzten dutenen tasari buruzko datu orokorrik eta autoreek aitor tzen dutenez: «porrot egin zen Andaluzian dagoen eskolara ez ager tzearen estatis-tika ebaluazioa eskain tzeko saiakera egitean; horren gaineko daturik eza ez da arrazoia —datu uga-ri dago—, baizik eta arazoa ondorengo hau egiazta tzean eman zen: aipaturiko datuak aurretik herri administrazioek eskolara ez ager tzearen kalkuluari buruzko irizpide bateratuak lortu barik egitea. Bes-te arazo larri bat ere sor tzen da eskolara ez ager tzearen ehunekoa finka tzeari dagokionez: ehuneko hori eskolara joateko adinean dauden ikasle guztiekiko —horren ondorioz, eskolatu gabeko ikasleak barne izango lirateke— edo, bestelako ikaste txeetan matrikulaturiko ikasle guztiekiko finkatu behar den».

Azterlan horrek, ordea, ikasle ijitoen artean dagoen absentismo-tasari buruzko datu orokorrak ema-ten ditu. Azterlanaren arabera, eskolara joateko adina duten (6-16 urte bitartean) ikasle ijitoen absen-tismo-tasa 1997an %29,7koa zen eta 1998an kalkulaturikoa, berriz, %18,8koa da; absentismo-tasa ikaragarri handia zen, %90koa, programa abiarazi zen urtean (1989an) kalkulaturikoa, baina egun %18,8koa da.

Asturiasko Prin tzerrian, 2000-01 ikasturtean Derrigorrezko Bigarren Hezkun tzako eta DBHOko es-kolara ez ager tzeari eta bizikide tzari buruz eginiko txostenean ondorengo datuak bildu ziren, irakas-leek Derrigorrezko Bigarren Hezkun tzako ikaste txeetako ikasketa buru tzei eta zuzendari tzei jakinarazi-tako informazioa abiapuntu tzat hartuta:

Eskola uzten dutenen ehunekoa DBHn

DBH 1 DBH 2 DBH 3 DBH 4

1,8% 2,98% 3,29% 3,28%

Taulan ikus daitekeenez, mailaz mailako sekuen tzia dago: irakaskun tza-maila zenbat eta altuagoa izan, gorako bidean jar tzen da derrigorrezko eskolarizazio aldian hezkun tza sistema uzten duten ikas-leen ehunekoa.

• EAEko egoera

EAEn, 1992-2004ko epealdian, bilakaera positiboa ikusten da adierazle honetan; izan ere, eskola-uz-tearen tasa %25,4koa zen eta orain, berriz, %12,4koa da, 18 eta 24 urte bitarteko ikasleen eskola-uzteen taula orokorrean ikus daitekeenez. Emakumeen kasuan (%8,1), tasa ez da iristen Europako Kon tseiluak Lisboan 2010erako ezarritako helburura; mutilei dagokiena, ordea, %16,5ekoa da, Euro-pako Kon tseiluak finkaturiko %10etik gorakoa.

17


18-24 urterekin eskola uzten duten ikasleen ehunekoa13

Año OROTARA EMAKUMEAK GIZONAK

1992 25,4 22,6 28,2

1993 23,1 17,2 29,0

1994 18,8 14,0 23,4

1995 18,2 13,6 22,7

1996 15,4 11,9 18,7

1997 16,6 13,6 19,5

1998 15,6 11,5 19,5

1999 13,9 10,3 17,4

2000 14,0 8,8 19,2

2001 15,1 9,5 20,5

2002 12,6 8,1 17,1

2003 14,5 11,3 17,6

2004 12,4 8,1 16,5

Nahiz eta datu horiek inola ere konparagarriak ez izan, DBHO uzten dutenen ehunekoa askoz han-diagoa da adin-tarte horretan DBHn bildutakoak baino, halaxe ager tzen baita Hezkun tza Ikuskari tzak 2004-05 eta 2005-06 ikasturteetan eginiko Ikasleriaren absentismo-kontrolari buruzko bi txostenetan: %1ekoaren ingurukoak dira:

13 ISEI-IVEI (2005): Hezkun tzako Adierazleen Euskal Sistema. Eskola-uzte goiztiarra.


18

Eskolara ez ager tzea eta Eskolagabe tzea duten ikasleen ehunekoa (6-16 urte)

2004-05 2005-06

Lehen Hezkuntza 0,75 0,8

DBH 1,32 1,3

Txosten horietan eskolarizatu gabeko ikasleen kopuruak ager tzen dira (Eskolara ez ager tzearen %100 + derrigorrezko adinean matrikulatu gabekoak), ikasturtean %25ekoa edo hortik gorako esko-lara ez ager tzea izan duenaz gain.

Lege markoa

Atal honetan herri administrazioek esku har tzeko duten eremua kokatuko dugu, Eskolara ez ager tzea errotik desagerrarazteko. Lehenik eta behin, hezkun tzaren arloko antolamendu juridikoa deskriba tzen da, baita hezkun tzakoak ez diren baina arazoa desagerrarazteko baterako eran tzukizuna duten beste administrazioen eskumenak eta betebeharrak defini tzen dituzten oinarrizko arauak ere. Eskola tzea zuze-nean edo zeharka aipa tzen duten legezko testu nagusiak aipa tzen dira, Euskal Autonomia Erkidegokoak zein estatu mailakoak. Bigarrenik, hezkun tza politika deskriba tzen da, legeria horretatik abiatuta gara-tu dena eta EAEko ikasleen eskolara ez ager tzea desagerraraztekoa bidera tzen dena. Azkenik, Eusko Jaurlari tzaren Hezkun tza Administrazioak arazoa errotik desagerrarazteko sortutako hezkun tzako zen-bait programa eta proiektu ere aipa tzen dira.

Nazioarteko eta estatuko administrazioaren legeria

Oso zabala da hezkun tza eskubideari eta nahitaezko eskola tzearekin lotutako arauei buruzko legezko eremua, eta aldi berean, hainbat administrazio inplika tzen ditu, zeren hezkun tzaren eremua gaindi tzen duen arazoa baita: eskolako eta gizarteko arazoa da. Hori dela-eta, bi eremuei buruzko legeria egin da.

1. Hezkun tza eremua

Eskolara ez ager tzearen kontrako borrokarako jarduketak eta programak lan tzen diren lege eremua-ren hasieran, NBEk 1989an one tsitako Haurraren Eskubideen Bil tzarrean xedaturiko beharrezko aipa-mena dugu. Horren bidez, honako hau hi tzar tzen dute estatuek:

«…haurren oinarrizko beharrak bete tzea, haurrari osasun zerbi tzua, hezkun tza, heziketa… emanez».

Hezkun tzarako oinarrizko eskubide hori onartuta dago Espainiako Konstituzioaren 27. artikuluan, hauxe aipa tzen baita 1. atalean:

«guztiek dute hezkun tza eskubidea», eta 4. atalean hauxe zehazten da: «oinarrizko irakaskun-tza nahitaezkoa eta doakoa da».

Hezkun tza eskubidea arau tzen duen uztailaren 3ko 8/1985 Lege Organikoak, (LODE), alde batez maia-tzaren 3ko 2/2006 Hezkun tzako Lege Organikoan aldatu denak (LOE), hauxe dakar 1.1. artikuluan:

19


«… oinarrizko hezkun tza eskubidea, beren nortasuna gara tzea eta gizarteari jarduera ba lia-garria ematea ahalbidetuko duena. Hezkun tza hori nahitaezkoa eta doakoa izango da oina-rrizko hezkun tza orokorrean eta, hala denean, lehen mailako lanbide heziketan, baita Legean ezarritako gainerako mailetan ere».

One tsi berria den Hezkun tzaren Lege Organikoaren hi tzaurrean, legearen fun tsezko prin tzipio gisa ezarri du hezkun tza eskubidea:

«... helburua, orain, emai tza orokorrak hobe tzea da, baita oinarrizko hezkun tza titulu barik amai tzen duten eta ikasketak behar baino lehen uzten dituzten ikasleen tasa handiak murriztea ere, oraindik tasa handiak baitira.»

Hauxe ezarri dute Lege horren II. kapituluko 3 eta 4. artikuluek:

«Lehen hezkun tza eta bigarren hezkun tza oinarrizko hezkun tza dira.» «Oinarrizko hezkun tzak hamar eskola-urte ditu eta modu erregularrean lan tzen da sei eta hamasei urte bitartean.» «Lege honetako 3.3. artikuluan aipa tzen den oinarrizko hezkun tza nahitaezkoa eta doakoa da per tsona guztien tzat».

Administrazioek hezkun tza eskubidea berma tzeko legez egin behar dituzten jarduketen eremua muga tzen dute arautegi hauek. Eskubide hori berma tzea, eskolara ez ager tzearen kontrako borroka-ri lotuta dagoena eta Espainiako Konstituzioaren 27. artikuluko 5. atalean legez bete behar dena. Hauxe ezarri da atal horretan:

«...herri botereek hezkun tza eskubidea berma tzen diete guztiei hezkun tzaren programazio orokorraren, ukitutako sektore guztien partaide tza eraginkorraren eta ikaste txeak sor tzearen bidez»

Aipaturiko betebeharren gaineko lehen interpretazioari esker, honako ondorio honetara iri tsi gai-tezke: herri administrazioek eskolara ez ager tzearen arazoari dagokionez duten eran tzukizun bakarra ikasleek eskolan tokia izatea berma tzea dela, ho ts, eskolan toki bat eskain tzea nahitaezko hezkun tza izateko adinean diren ikasle guztiei.

Gaur egun, ordea, ezin esan daiteke eskolara ez ager tzea fun tsean eskolan plazarik ez izatea dela; es-kolara sarri-sarri ez doan adingabearen gaineko kon tzeptuak berak ere berekin dakar inplizituki esko-lan tokia baduela, toki hori balia tzen ez badu ere. Hortaz, administrazioen lana neurri positiboak har-tzea da ikaslea eskola uztera bul tza tzen duten arazoak konpon tzeko.

2. Adingabea babesteko eremua

Eskolara ez ager tzeak gizarte eta lan mailan dakar tzan ondorioek galarazi egiten dute arazoa soilik hezkun tzaren ikuspegitik lan tzea; arazo honek uki tzen dituen ikasleak adingabeak izateaz jabetuta planteatu behar da eskolara ez ager tzea ezinbestean.

Nazioarteko zuzenbidearen eremuan, Haurraren Eskubideen Bil tzarra aipatu behar da, NBEk 1989ko azaroaren 20an one tsia. Horren bidez, honako hau hi tzartu zuten konben tzioa sinatu zuten esta-tuek:

«...haurren oinarrizko beharrak bete tzea, haurrari osasun arreta, hezkun tza eta heziketa ema-nez».


20

Estatu mailako eremuaren barruan, Adingabearen Babes Juridikoari buruzko urtarrilaren 15eko 1/1996 Lege Organikoan beren beregi aipa tzen da eskolara ez ager tzearen arazoa. I. kapituluko 13. artikuluan, herritarrek adingabeen eskubideak babesteari dagokienez dituzten betebeharrak defini tzen dira, honelaxe:

«Adingabe bat nahitaezko hezkun tzako urteetan eskolan ez badabil edo ikaste txera justifika-ziorik gabe denbora luzean ez badoa eta edozein per tsonak edo agintarik horren berri badu, herri agintari eskudunei jakinarazi behar die, eta agintariok beharrezko neurriak hartuko dituz-te adingabea eskolara joan dadin.»

Arauen eremu orokor hori abiapuntu tzat hartuta, eskolara joateko adina duten ikasleak eskolara doa-zela modu eraginkorrean berma tzeko konpromiso soziala eta politikoa dute herri administrazioek. Fun tsean hiru dira eskolara ez ager tzearen arazoan esku har tzen duten administrazioak: Hezkun tza Sailburu tzak, Gizarte Gaietarako Sailburu tzak eta Herri Administrazioak:

• Hezkun tza Sailburu tza. Eskolara ez ager tzearen kontrako programetan parte har tzea ezinbeste-koa du, hezkun tza antolamenduko oinarrizko eskumenak eta hezkun tza eskubidearen eraginkor-tasuna berma tzeko oinarrizko eskumenak ezarrita baititu.

• Gizarte Gaiak. Gai honetan parte hartu beharra du, sustraiak eta ondorioak gizarte mailakoak baitira eta, gainera, gizarte mailako neurriak hartu behar dira eskolara ez ager tzea eta eskola uz-tea prebeni tzeko eta lagun tza emateko.

• Herri administrazioa. Tokiko Araubidearen Oinarriak arau tzen dituen apirilaren 2ko 7/1985 Le-gearen 25.2n artikuluan eskumen espezifiko hau ematen zaie udalerriei: «derrigorrezko eskola-tzea bete tzen dela berma tzeko parte har tzea».

EAEko legeriaren garapena

EAEk, hezkun tzaren arloko bere eskumenen arabera, uniber tsitatekoak ez diren ikaste txeen fun-tzionamendua eta antolaketa arau tzen ditu, eta ondorengo araudian isla tzen da:

1993ko o tsailaren 19ko Euskal Eskola Publikoaren Legeak honelaxe defini tzen du ikaste txea:

«askotarikoa, elebiduna, demokratikoa, euskal gizartearen zerbi tzura, bere inguruan sustraitua gizartearen eta kulturaren aldetik, partehar tzailea, desberdintasunak konpen tsa tzen dituena eta aniztasuna integra tzen duena»

eta hauxe ezarri die EAEko herri botereei beren eskumenen eremuan:

«hezkun tza eskubidea eraginkortasunez erabil tzeko beharrezko neurriak har tzea» (5. art.)

Euskal Autonomia Erkidegoko uniber tsitatekoak ez diren ikaste txeetako ikasleen eskubideei eta betebe-harrei buruzko apirilaren 19ko 169/1994 Dekretuak (21. art.) ikastea ikasleen oinarrizko eskubidea dela ezarri du; betebehar orokor hori hainbat betebeharretan zehazten da, horien artean:

«klasera joatea, eskola egutegian adosturiko jardueretan parte har tzea eta ezarritako ordute-giak errespeta tzea».

Hezkun tza, Uniber tsitate eta Ikerketa Sailburuaren 1998ko uztailaren 30eko Aginduak kaltetua den gizarte ingurunean dauden ikasleen tzako hezkun tza-jarduna arau tzen du eta hezkun tzako esku-har-

21

tzerako neurriak ematen ditu eskolan egoki tzeko zailtasunak dituzten ikasleen tzat. Agindu horren I. ata-lak (2. art.) honelako egoerak defini tzen ditu, besteak beste:

«Eskolako ingurunera egoki tzen ez direneko egoerak, eskola porrotean eta hezkun tzako ingu-runearekin lotutako zailtasunetan isla tzen direnak, betiere gizarte-kulturako ingurune bazter-tuekin lotuak»

Agindu horren II. atalean jarduketa orokorrak defini tzen dira, besteak beste:

«Tokiko administrazioekin batera, eta foru aldundien kasuan, eskolara ez ager tzearen kontrako programak, osasuna, higienea, gizarte ohiturak... susta tzeko programak gara tzea…»

Adingabeen arriskuko egoerek eta horien babesik ezak hainbat maila izan di tzakete, esku-har tze espezi-fikoak behar dituztenak. Hori dela-eta, 2001eko o tsailaren 8an erakundeen arteko Akordio bat sinatu zuten Eusko Jaurlari tzak, Foru Aldundiek eta EUDELek14, ondorengo uztailaren 30eko 155/2001 Dekre-tuaren oinarriak jarri zituena, non gizarte zerbi tzuen arloko eginkizunak ezarri ziren. Dekretu horrek bi mailatan bana tzen ditu herri zerbi tzuen esku-har tzea:

1. Oinarrizko gizarte zerbi tzuen oinarrizko mailako esku-har tzea babesik eza arina edo ertaina de-nean.

2. Babesik eza larria denean jarduteko espezializaturiko zerbi tzuak; ahalmena emango zaie, «arrisku egoera txiki tzeko egokiak diren jarduketak abiarazteko» edo, babesik eza eragiten bada, zain tza eta babesa beren gain har tzeko (Lege horren 17 eta 18. art.).

Ahalmen horiek foru aldundiei era txiki zaizkie alderdirik erabakigarrienetan eta betearazleetan, Lurralde Historikoen Legea dela bide (azaroaren 25eko 27/1983 Legea).

Laburbilduz, hiru administraziok esku har tzen dute eskolara ez ager tzearen arazoaren inguruan:

• Eusko Jaurlari tzaren Hezkun tza, Uniber tsitate eta Ikerketa Sailak, hezkun tza eskubidea eraginkorta-sunez eta osorik bete tzen dela berma tzeko.

• Foru aldundiek, adingabearen babesaren arloan eskumena dutela-eta, absentismo egoeran dagoen ikaslearen banako egoeretan jarduten dutenak. Gainera, argi eta garbi gizartean sustraiak dituen arazoa da, gizarte ondorioak dituena eta gizarte arloko neurriak har tzeko eska tzen dituena

• Tokiko administrazioko erakundeek, Tokiko Araubidearen Oinarriak arau tzen dituen apirilaren 2ko 7/1985 Legeak aginduta lagun tza eman behar dutenak nahitaez. Lege horren 25.2n artikuluan hauxe ezarri du, udalerrien eskumen espezifiko gisa: «derrigorrezko eskola tzea bete tzen dela zain-tzeko lanetan parte har tzea».

EAE-n garatutako hezkun tza programak

Ondoren aipa tzen diren eta garapen bidean dauden programa guztien xedea da arrazoi per tsonal edo familia edo gizarte-kulturako arrazoiak direla-eta gerta daitezkeen deseskolarizazio eta eskola porroteko egoerak ekiditea, batez ere gizarte eta kulturako gune baztertuetan dauden ikaste txeetan. Programa ho-rien bidez, curriculum egokituak gara tzen dira, ohiko moduan antola tzen ez direnak eta ikasleen ikaste-ko motibazioa errazteko direnak. Horiek guztiek, gainera, Derrigorrezko Bigarren Hezkun tzako gradua-tua lor tzeko baldin tzak presta tzea dute helburu.

14 EUDEL: Euskadiko Udalen Elkartea.


22

Garaturiko programa nagusiak

1. Hezkun tza eskubidea berma tzeko programa: Eskolagabe tzea eta eskolara ez ager tzea ezaba tzea Biz-kai ko Lurraldean.

2. Hezkun tzako Esku-har tze Espezifikoaren Proiektua gizarte ingurune baztertuan dagoen ikaste-txean.

3. Eskolarizazioko programa osagarriak.4. Curriculum-diber tsifikazioko programa.5. Hezkun tza errefor tzua.6. Aniztasun eta bizikide tza programak.

1. Hezkun tza eskubidea berma tzeko programa: Eskolagabe tzea eta eskolara ez ager tzea ezaba tzea

Eusko Jaurlari tzaren Hezkun tza, Uniber tsitate eta Ikerketa Sailak, Aldundien gizarte ekin tza sailak eta Euskal Udalen Elkarteak (EUDEL) adosturiko akordioa da. Hezkun tza, gizarte eta epaileen arloen aha-legin profesionalak bildu nahi ditu akordioak. Preben tzio eta antolaketako neurriak dakar tza, baita jarduteko adosturiko protokolo baten garapena ere.

Hauexek dira programaren helburuak:

• EAEko 6 eta 16 urte bitarteko adingabeek hezkun tza izateko duten eskubidea bete tzen dela zain-tzea, adingabeak oinarrizko irakaskun tzako mailetan eskolaratuta.

• Gizarte ingurune baztertuetako familien jokabidea piztuaraztea 3 eta 6 urte bitarteko adinga-beak eskolara tzeko.

• Inplikaturiko profesionalak, gizartea oro har eta bereziki zuzenean inplikaturik daudenak gai ho-nen larritasunaz jabearaztea.

• EAEren txosten orokorra ematea Hezkun tza Sailburuorde tzari erabaki egokiak har tzeko.

2. Hezkun tzako Esku-har tze Espezifikoko Proiektua gizarte ingurune baztertuetan

Hezkun tzako behar bereziak dituzten ikasleen tzako proiektuak dira, gizarte edo kulturako ingurune batekoak direlako edo Esku-har tze Orokorreko Proiektua aurreikusi ez duten ikaste txeetan eskolara egoki tzeko arazo larriak dituztelako.

Helburua ikasleen beharrei eran tzuna ematea da, ikaste txearen curriculum-proiektuan oro har ezarri-takoei dagokienez curriculum, antolaketa edota fun tzionamenduko hainbat aldaketa dakar tzaten jar-duketa espezifikoen bidez.

Proiektua onesteko, ikaste txearen proiektu bat egin behar da, DBHko lehen zikloan ikasten duten 16 urtetik beherako ikasleen tzat, eskolako jarreran arazo larriak edota eskolako a tzerapen larria duten ikasleen tzat. Proiektuak 2 ikasturterako indarraldia du, eta beste neurri ba tzuen artean, eta-paren egituran, etaparen curriculumean eta zikloaren antolaketan eragina duten jarduketak dakar-tza.

3. Eskolarizazioko programa osagarriak.

Programa hauen bidez, aldi batez egin daiteke DBH matrikulazioa egin den ikaste txetik kanpoko unitate espezifikoetan, betiere ikaslea ohiko sisteman berriz egoki tzeko edo helduen bizi tzan eta lan munduan sar tzeko bidea errazteko baliagarriak diren alderdiak azpimarratuz; hala, haien beharretara egokituriko curriculuma izango dute, DBHko oinarrizko gaitasunei uko egin barik.


23


Banako programa da, aldi baterakoa, eskolako ohiko testuingurutik kanpo lan tzen dena. Eskolara egoki tzeko arazo larriak dituzten 14 eta 16 urte bitarteko ikasleen tzat dira, betiere ikaste txean lagun-tza emateko ohiko eta aparteko neurriak nahikoak izan ez direnean.

4. Curriculum-diber tsifikazioa

DBHko bigarren zikloa egiteko modu ezberdina plantea tzen dute programa hauek, eta 16 eta 18 urte bitarteko gazteen tzat dira; izan ere, ebaluazio psikopedagogikoa egin ondoren, etapako helburu orokorrak lor tzeko programa egokitua ezinbestekoa dutela baloratu delako. Ikasteko eta eskola ingu-runean izateko jarrera positiboa duten ikasleak dira oro har.

Urtebete edo bi urteko programak dira taldea osa tzen duten ikasleen tzat, non ikasgai gehienak bi eremutan sar tzen diren: linguistiko-soziala eta zientifiko-teknologikoa. Eremu horiek gu-txienez 18 orduz eman behar ditu ikasle berak, eta gainerako irakasgaiak ohiko taldean ikasiko dira.

Ikaste txeek curriculum-diber tsifikazioko oinarrizko programa dute eta, biderapen zerbi tzuak aldez aurretik eginiko ebaluazio psikopedagogikoaren arabera, taldearen tutore tza ikasle bakoi tzaren pro-graman finka tzen da. Tutore tzaren prozesua programen oinarrizko elementua da eta banakoen eta taldeen ikaskun tza eta zailtasunak jarrai tzeko balio du.

5. Hezkun tza errefor tzua

Hezkun tzako ohiko, banako eta taldeko neurriak dira, irakasleak eginak eskolan ikasteko ohiko zailta-sunak dituzten ikasleen tzat. Bi neurri-mota bereizten dira:

• Taldeko hezkun tza errefor tzua; preben tziokoa da taldeak zailtasun handienak dituen irakasgaie-tan.

• Banako hezkun tza errefor tzua, irakasgai batean edo gehiagotan lagun tza behar dutenen tzat.

Ikaste txeek hezkun tza errefor tzurako plana ezar tzen dute, non ikaste txearen urteko planaren barruan sartuko diren antolaketa mailan neurriak finka tzen diren.

6. Aniztasun eta bizikide tza programa

Programa orokor honen barruan, ikasle ijitoak eskolara tzeko prozesua hobe tzeko programa bat dago, ijitoekin lan egiten duten hezi tzaileen talde espezifiko batek landua.

Horiekin neurri guztiekin batera, Hezkun tza sailburuordeak EAEko ikaste txe publikoen tzat eta itunpeko ikaste txeetan eginiko jarraibideak doaz, hain zuzen ere ikasturte bakoi tzean proiektuak gara tzeko bai-mena eska tzeko.

Ikerketari buruzko galderak eta helburuak

Nahiz eta EAEko hezkun tza sistemako eskola-uzteen tasak txikiak izan, per tsona mailan duten garran tzia ikusita, azterlan honetan bi alderdi baieztatu nahi dira. Alde batetik, Derrigorrezko Bigarren Hezkun tzako azken mailetan (DBHko bigarren zikloa) dauden tasa txikiei eusten zaien, eta bestetik ikasleek hezkun tza sistema nahitaezko eskola tze-aldia titulua lortu arte ikasketak ez uzteko ikaste txeek abiarazten dituzten neurriak zein diren.

24

Ikerketa honen arda tza DBHko bigarren zikloa da, eta honelaxe definitu da eskola-uztea:

Ikaste txean matrikulatuta egon arren datuak bildu aurreko azken hilean eskolara egun batean ere joan ez diren eta ikasketak beste ikaste txe batean jarrai tzeko espedientea lekuz alda tzeko eskatu ez duten ikasleak.

Hezkun tzako administrazioak eskola-uztea ekiditeko ezarritako kontrol neurriak eta tokiko eta lurraldeko beste gizarte erakundeen edo zerbi tzuen inplikazioa ezagututa, ikaste txeek neurriok bete tzeari dagokio-nez dituzten mailak azter tzen dira ikerketa honetan, baita ikasleek eskola behar baino lehen ez uzteko antolaketaren arloko zenbait alderdi ere. Halaber, erakundeen kontrol neurrien eta aparteko esku-har-tzerako programen garapena azter tzen da, baita okerreko bidetik doazen eta eskola u tz dezaketen ikas-leen jokabideak zuzen tzeko taldeko edo banako errefor tzurako neurriak ere.

Hauexek dira ikerketaren helburuak:

• Ikasleei dagokienez:

— Derrigorrezko Bigarren Hezkun tzako 3. eta 4. mailetako eskola uztea neur tzea, emandako defini-zioaren arabera.

• Ikaste txeei dagokienez:

— Hezkun tza sistema kontrola tzeko neurriak deskriba tzea.— Ikaste txeetako antolaketa-neurriak, neurri didaktiko prebentiboak eta neurri zuzen tzaileak.

Azterlanaren helburua, azken batean, ondoren bil tzen direnei eran tzuna ematea da:

• Eskola-uztearen tasa txikiari eusten zaio derrigorrezko irakaskun tzako azken ikasturteetan.• Hezkun tza Ikuskari tzak eskolara ez ager tzea eta eskolagabe tzea ekiditeko eta zuzen tzeko planteatu-

riko neurriak bete tzen dira ikaste txeetan.• Ikaste txeetan garaturiko banako lagun tzarako programak edo neurriak baliagarriak dira eskola-uztea

prebeni tzeko eta derrigorrezko eskola tze-adina gainditu duten ikasleak hezkun tza sisteman manten-tzeko.

• Badago erlaziorik ikaste txeetako kontrol eta preben tzioko neurrien garapenaren eta ikaste txeetan eskola uzteko arriskuan dauden ikasleak izatearen artean.

Ezaugarri metodologikoak

Ikerketa honen oinarria ISEI-IVEIk eginiko galdetegian bildutako datuak dira; galdetegi hori PISA 2006 nazioarteko ebaluazioko lagineko ikaste txeetako zuzendari tza taldeen tzat egin zuen.

Datuen azterketan konparaketak egiten dira, alde batetik galdetegia aplikatu den urtean hezkun tza sis-tema u tzi duen ikasleren bat duten ikaste txeen eta eskola-uzterik ez duten ikaste txeen artean.

Gainera, bestelako azterketak ere egiten dira, non konparazioa egiten baita ikaste txeen artean: neurri ezberdinak daude ohiko ikasleak edo eskola uzteko arriskuan dauden ikasleak izan edo ez, eta eskola uzteko arriskuan daudenak har tzen dira erreferen tzia tzat eskola-uztea defini tzeko.


25

• Lagina

Ikerketa honetako lagina PISA 2006 nazioarteko ebaluazioa egin zuten 137 ikaste txeek osatu zuten. EAEko hamabost urteko ikasleen lagin adierazgarria da.

Nahiz eta ikerketa honetarako beren beregi eginiko lagina ez izan, Bigarren Hezkun tzako ikaste txeen egoerari buruzko ikuspegi zabala ematen digu.

Derrigorrezko Bigarren Hezkun tzako ikasle guztiak 2005-06ko ikasturteko lagineko 137 ikaste txeri dagozkie. Informazioa Eusko Jaurlari tzaren Hezkun tza Sailak eman zuen, Hezkun tza Estatistika Zerbi-tzuaren bitartez.

Hauexek dira laginaren ezaugarriak:

Lagineko ikaste txeak lurraldeen arabera Lagineko ikasleak orotara

Lurraldeak Ikastetxeak Lurraldeak3 eta 4. mailako

ikasleak

Araba 18 Araba 2.561

Bizkaia 70 Bizkaia 8.620

Gipuzkoa 49 Gipuzkoa 5.516

Orotara 137 Orotara 16.697

Lagineko ikaste txeak eta ikasleak sarearen arabera

Sarea Ikastetxeak Sarea3 eta 4. mailako

ikasleak

Publikoa 58 Publikoa 7.026

Itunpekoa 79 Itunpekoa 9.671

Orotara 137 Orotara 16.697

• Informazioa bil tzeko tresna

Ikaste txeko zuzendariak betetako galdetegi baten bidez bildu da informazioa. Eskatu diren datuak DBHko bigarren zikloan ikasten duten ikasleei buruzkoak dira. Hainbat alderdiren inguruan informazio gehiago bildu zen. Hona hemen alderdi horiek:

• Gu txienez azken hilean ikaste txera justifikaziorik gabe azaldu ez diren eta ikasketak beste ikaste-txe batean jarrai tzeko espedientea tokiz alda tzeko eskatu ez duten ikasleen kopurua.

• Eskola uzteko zio edo arrazoi nagusiak.• Hezkun tza Sailak Eskolara ez ager tzearen eta Eskolagabe tzearen kontrolaren inguruan eskaturiko

neurriak bete tzea.• DBHko bigarren zikloan ikasten duten ikasleek Bigarren Hezkun tzako titulua lortu baino lehen sis-

tema ez uzteko ikaste txean landutako neurriak.

Bi alderdi horiek ikasleei dagokienez (ohikoa edo eskola uzteko arriskuan daudenak) zein ikaste txeei dagokienez azter tzen dira, hezkun tza sistema u tzi duen ikasleren bat izan duten ala ez ain tzat har-tuta.


26

Aplikazioaren ezaugarriak

Galdetegia ikaste txe bakoi tzeko zuzendari tzari aurkeztu zi tzaion hura bete zezan. Horretarako, aplika-tzailea erabili zen PISA 2006 nazioarteko ebaluazioaren aplikazioa antola tzeko egin zen bisitaldiaren egunean. Galdetegiarekin batera, ISEIren aurkeztapen-gutuna aurkeztu zen, non ikerketaren helburuak azal tzen ziren. Galdetegiak PISAren aplikazioen egun berean bildu ziren ikaste txe bakoi tzean, 2006ko maia tzean.

Txostenaren antolaketa

Ikerketa honen txostenaren hasieran sarrera bat dugu, non azterlanak uler tzeko elementu teorikoak, la-ginaren ezaugarriak, aplikazioaren ezaugarriak, etab ematen diren, baita hainbat herrialde eta erkidego-tan gai honen inguruan dagoen egoera ere.

Hurrengo atalean eskola uzteari buruzko datuen azterketa deskriptibo zeha tza egiten da, baita ikaste-txeetako zuzendari tzen ustetan eskola uztea gerta tzeko eragile nagusiak izan direnen inguruan ere. Bes-talde, ikaste txeen kontrol neurriak azter tzen eta konpara tzen dira ohiko ikasleekin eta arriskuan dauden ikasleekin, baita eskola uztea gerta ez dadin garatu beharreko preben tzio neurriak edo programa espezi-fikoak ere. Atalaren amaieran konparaziozko azterketa ager tzen da, sistema u tzi zuen ikasleren bat izan duten ikaste txeek eta arazo hori izan ez duten ikaste txeek harturiko neurrien artean.

Hirugarren atalean ikerlanak planteaturiko lau galderen eran tzun-maila bildu da.

Ikerlanaren amaieran zenbait ondorio ematen dira, euskal hezkun tza sisteman eskola uzten dutenen in-guruko ezaugarrien ideiara edo egungo egoerara hurbildu nahian.


27

II. Azterketa deskriptiboa

Lagina azal tzean aipatu dugunez, Euskal Autonomia Erkidegoko hiru lurralde historikoetan lagina osa-tzen duten 137 ikaste txeetako zuzendari tzak beteriko galdetegia erabili da.

Aztertuko diren datuak hezkun tza-sistema u tzi duten ikasleei buruzkoak dira. Honelaxe defini tzen dira egoera horretan dauden ikasleak: 2005-06 ikasturte hasieran ikaste txean DBHko 3. edo 4. mailetan ma-trikulaturik dauden eta gu txienez galdetegia egin aurreko azken hilean (2006ko maia tza) ikaste txera azaldu ez diren ikasleak. Jakina, ez dute eskatu espediente akademikoa lekuz alda tzerik ikasketak beste ikaste txe batean jarrai tzeko.

Ikaste txeetako zuzendari tzek beteriko galdetegietan bildu den informazioaren azterketa egingo da atal honetan; hala, honako hauek jakiteko modua izango dugu:

• EAEn eskola uzteari buruzko datu orokorrak.• Lagineko ikaste txeetako ikasleen eskola uzteari buruzko datuak, ikasleen sexuaren, ikaste txeetako ti-

tularraren eta lurraldearen arabera.• Eskola-uztea gerta tzeko kausak edo arrazoiak.• Ikaste txeetako kontrol neurriak eta horien gaineko konparazioa ohiko ikasleen eta eskola uzteko

arriskuan dauden ikasleen artean.• Preben tzioko programen eta neurrien deskribapena eta eragina.• Kontrol eta preben tzio neurrien konparazioa eskola uzten duten ikasleak dituzten eta ez dituzten

ikaste txeen artean.

Atala amai tzeko, azterketa deskriptiboaren sintesia ager tzen da.

1. Euskal hezkun tza sisteman eskola uzteari buruzko datu orokorrak

2005-06 ikasturteko ikaste txeetako laginean, guztira, Derrigorrezko Bigarren Hezkun tzako 16.697 ikas-le izan dira, Eusko Jaurlari tzaren Hezkun tza Sailaren Hezkun tzako Estatistika Zerbi tzuaren informazioaren arabera.

Lagineko ikaste txeen eta ikasleen kopurua lurraldeen arabera

Lurraldeak Ikastetxeak 3 eta 4. mailako

ikasleak

Araba 18 2.561

Bizkaia 70 8.620

Gipuzkoa 49 5.516

Orotara 137 16.697

Lagineko 137 ikaste txeetatik, grafikoan ager tzen denez, 106 ikaste txek ez dute eskola u tzi duen ikasle-rik. 31 ikaste txetan nahitaezko heziketa u tzi duen ikasleren bat dago.

ESKOLA UZTEA DBH-ko 3. ETA 4. MAILETAN AZTERKETA DESKRIPTIBOA

28


Eskola u tzi duten ikasleen ehunekoa, ikaste txeen arabera

Uzte-kopuruaIkastetxe kopurua

Ehunekoa

Bat ere ez 106 77,4

Bat 18 13,1

Bi 9 6,6

Hiru edo gehiago 4 2,9

Eskola-uztea Ikastetxeen arabera

Gainerako 31 ikaste txeetatik 18 ikaste txek (lagineko ikaste txeen %22,6k) eskola u tzi duten ikasleren bat du. Bi ikaste txetan bost eta bedera tzi ikasle daude, hurrenez hurren, 2005-06 ikasturtean nahitaezko eskola tze-aldia amaitu baino lehen sistema u tzi dutenak.

Sistema u tzi duten ikasleen kopurua

DBHko 3. eta 4. mailako

ikasleakUzte-kopurua Ehunekoa

16.697 56 0,34*

* errore tipikoa +/- 0,045.

m.a.s. duen azterketatik abiatuta kalkulatu dena.

2. Lagineko datuak

Derrigorrezko Bigarren Hezkun tzako 3. eta 4. mailetako lagineko ikasle guztietatik (16.697) 56 ikaslek u tzi zuten hezkun tza sistema, ho ts, lagineko ikasleen %0,34k.

29


Sistema u tzi duten ikasleen sexua

SexuaEskola u tzi duten ikasleen kopurua

Mutila 23

Neska 33

Derrigorrezko hezkun tza amaitu baino lehen 2005-06 ikasturtean hezkun tza sistema u tzi duten nesken kopurua mutilena baino handiagoa da. Eskola u tzi duten guztien %59 neskak dira.

LurraldeakIkastetxe kopurua

3. eta 4. mailako ikasleak

Eskola uzten duten ikasleak

Uzteen ehunekoa

Araba 18 2.561 13 0,51

Bizkaia 70 8.620 28 0,32

Gipuzkoa 49 5.516 15 0,27

Eskola-uztea lurraldeen arabera

%1etik beherako por tzentajea denez, 0-1 bitarteko eskala batean irudikatuko da grafikoan.

Arabako lurraldean dago 2005-06 ikasturtean DBHko 3 eta 4. mailetan eskola u tzi dutenen kopururik handiena; hiru lurraldeetako batezbestekotik gora dagoen bakarra da (0,34).

Eskola u tzi dutenen ehunekoa ikaste txeen sarearen arabera

3 eta 4. mailako ikasleak

Uzteak Ehunekoa

Publikoa 7.026 28 0,40

Itunpekoa 9.671 28 0,29

30


Eskola-uztea ikaste txeen sarearen arabera

Herri ikaste txeetan eskola u tzi duten ikasleen batezbesteko ehunekoa itunpeko ikaste txeena baino han-diagoa da; izan ere, hiru lurraldeetako batezbesteko kopuru orokorraren azpitik dago.

Eskola u tzi duten ikasleak dauden ikaste txeen ehunekoa

SareaIkastetxe kopurua

LaginaUzteak distuzten

ikastetxeen kopuruaEhunekoa

Publikoa 58 13 22,4

Itunpekoa 79 18 22,8

Lagineko ikaste txe publikoetatik %22,4k eskola-uzteren bat dute, eta arazo hori duten itunpeko ikaste-txeei dagokien ehunekoa hauxe dugu: %22,8.

Eskola uzten duten ikasleen ehunekoa lurralde eta sarearen arabera

Lurraldea

Publikoa Itunpekoa

Ikasleak orotara

Uzteen kopurua

%Ikasleak orotara

Uzteen kopurua

%

Araba 1.008 6 0,60 1.553 7 0,45

Bizkaia 3.580 15 0,42 5.040 13 0,26

Gipuzkoa 2.438 7 0,29 3.078 8 0,26

31


Datuak lurraldeen eta ikaste txeen titularitatearen arabera aztertuta ikusiko ditugunez, Gipuzkoan eskola uzten dutenen ehunekoa ber tsua da ikaste txe publikoetan eta itunpeko ikaste txeetan, eta bi ehunekook EAEko hezkun tza sistemaren eskola-uzteen batezbestekoaren azpitik daude.

Bizkaian, berriz, ikaste txe publikoen eskola-uzteen ehunekoa handiagoa da, batezbestekoa baino 0,08 puntu gehiago; itunpeko ikaste txeetan 0,08 puntu gu txiago dugu batezbestekoaren azpitik.

Araban handiagoa da ikaste txe publikoen eskola-uzteen kopurua (0,60) handiagoa da itunpekoetan bai-no (0,45), baina bi sareotan eskola-uzteen batezbesteko maila EAEko batezbestekoa baino handiagoa da (0,34).

EAEko eskola-uzteen gaineko datu orokorrak ezagututa, ikaste txeen zuzendari tzen informazioa bil tzen da, baina hezkun tza sistema u tzi duen ikasleren bat izan duten ikaste txeei dagokiena —31 Ikaste txeak—; izan ere, ikasleak eskola uztera bul tzatu dituzten kausak edo arrazoiak ematen dira.

Eskola uztearen zioak ikaste txeetako zuzendari tzen arabera

Eskola-uzteari eta eskolara ez ager tzeari buruzko eremu teoriko guztien ezaugarri nagusia izan da ba-nakoa soilik har tzea ain tzat, bestelako erreferen tziak kontuan izan barik.

«Arrisku faktoreak deitu ohi direnak ezarri dira (...) Alde batetik gizarte arriskua aipa tzen da, eta bestetik arrisku akademikoa.(...) Faktore horiekin lotutako gizarte arloko desabantailak zenbat eta handiagoak izan, orduan eta arrisku maila handiagoa izango da porrota gerta tzeko (Lee eta Bur-kam 2001). Eskolako arazoekin lotutako alderdiak bil tzen ditu arrisku akademikoaren katego-riak, hala nola kalifikazio txarrak, hezkun tzako igurikapen txarrak, oinarrizko mailetan ikasturtea errepika tzea, diziplina arazoak, etab. (...) Era horretako zailtasunak konpondu ezik, meta tze-efek-tua izango dute; izan ere, ikaslearen eskolako ibilbidean oinarrizko mailetan izan dezakete eragina zailtasunok.»1

Ildo berean, hauxe dio A. Marchesik:

«Azterlan eta ikerketa guztietan agerian gelditu denez, kausa ani tz eta ondorio ani tz ditu eskola-uz-tearen arazoak. Arazoa jakineko faktore kausal batera mugatutako azterketa, zalan tzarik gabe, az-terketa par tziala da, aldez aurretik mugatua. Badira zenbait ikasle eskolako sistemaren eskakizunak arrakastaz bete tzeko zailtasunak dituztenak, eta prozesu horretan banako faktoreak daude inplikatu-ta, oso eremu ezberdinei dagozkienak: psikologikoetatik hasita ingurukoetaraino. Hezkun tzako fakto-reak ere inplikatuta daude, eskolako edukiekin eta eskakizunekin lotuta, baita ikasgelan lan egiteko moduarekin eta zenbait ikaslek izan di tzaketen zailtasunei eran tzuna emateko moduarekin ere. Fami-liaren eta eskolaren arteko kultura kontrajarriak dei geni tzakeenekin lotutako faktoreak ere inplikatu-ta daude (...) Gizarte eta kulturako faktore zabalagoak daude tartean: irakasleen trebakun tza, gizarte balioak eta jarrerak, telebistaren eginkizuna, etab.

Problema konplexu guztiekin gertatu ohi den bezala, sarri-sarri elkarri eragiten diote hainbat fakto-rek».2

Ikasle ba tzuek hezkun tza sistema uzteko arrazoiak ezagu tzeko interesa dago, ikaste txeetako zuzendari-tzaren arabera: ikaste txeei ikaskun tza bideak emango dizkieten elementuak lor tzeko interesa dago, faktoreetan esku-har tze goiztiarra eskura izatea ahalbidetuko duten elementuak —arrisku tsu tzat jo tzen

1 REICE (Revista Electrónica Iberoamericana sobre Calidad, Eficacia y Cambio en Educación), 2006. 4. bol, 1. zk.2 Álvaro MARCHESI eta Carlos HERNÁNDEZ GIL (coords.): El Eskola porrota. Una perspectiva internacional. Madril. Alianza, 2003.

32


direnak—, baita neurriak abiarazteko ere. Hala, ahal den neurrian zenbait jokabide gerta tzea saihestuko da, hain zuzen ikaste txeak ikasleei eskain tzen dieten guztiarekiko interesik eza erakusten duten jokabi-deak.

Ikaste txeetako zuzendariek bete duten galdetegian balizko zenbait arrazoi plantea tzen dira, ikasleak es-kola uztera bul tzatu dituztenak. Gai honen inguruko eran tzuna eman dute soilik galdetegia aplikatu den ikasturtean eskola-uzteren bat izan den hogeita hamaika ikaste txetan. Hortaz, berrogeita hamasei ikasle-ri dagokie soilik, eta ezin daiteke orokortu eskola u tzi duten ikasle-mul tzo osora, baina biderapena ema-teko baliagarria izan daiteke.

1etik 5erako eskalan ager tzen da arrazoi edo kausa bakoi tzaren eragin-maila (eraginik ez egotetik eragin handia izatera). Azterketa egiteko, eskala txikiagoan taldekatu da; hala, 1ak eraginik eza adierazten du, 2k eta 3k eragin ertaina erakusten dute eta 4k, eta 5ek, berriz, eragin handia. Eskola uzteko arrazoi na-gusi bakoi tzaren eragin-maila ager tzen da taulan:

Eskola uztea eragin duten zioen ehunekoa

Eraginik ez

Eragin ertaina

Eragin handia

Arazo per tsonalak 25,8 9,7 64,5

Ikasteko motibaziorik eza 22,6 16,1 61,3

Familia desegituratua 29,0 12,9 58,1

Eskola porrota 35,5 25,8 38,7

Familiak ez ditu ikasketak balora tzen 35,5 29,0 35,5

Gizarte inguru kaltetuak 48,4 29,0 22,6

Gaitasunik eza 58,1 22,6 19,4

Programak eta beharrak bat ez etor tzea 58,1 22,6 19,4

Ikaste txearekiko loturarik eza 51,6 32,3 16,1

Familiaren mugikortasuna 67,7 19,4 12,9

Ikaskideekin erlaziona tzeko arazoak 61,3 29,0 9,7

Eskola ingurunea ez da batere erakargarria 61,3 32,3 6,5

Zigorrak pila tzea 83,9 9,7 6,5

Ez da tutore tzarik egiten 64,5 32,3 3,2

Irakasleen i txaropen txikiak 67,7 32,3 —

Irakasleekin erlaziona tzeko arazoak 74,2 25,8 —

Eragin handiaren mailaren arabera ordenatua.

Taulan ikus daitekeenez, eragin handiena duten arrazoiak ikasleen arazoekin eta familiekin daude lotuta. Azterketa sakonagoa egiteko, honako ingurune hauekin lotu dira eskola uzteko azaldu diren arrazoi edo kausa guztiak:

• ikasleen arazo per tsonala,• gizarte-familia• eskola.

33


Honen bidez jakin nahi da ea lagineko ikaste txeetako zuzendarien iri tziz ingurune horietako bati lotu-tako arrazoiak diren ikasleek eskola uzteko erabakigarrienak. Azterketa hori egin ahal izateko, eragin handiaren indizea hartu da kontuan. Honelako sailkapen hau egin da:

Ikasleen ingurunea: arrazoi pertsonalak

Eragin handia

Arazo pertsonalak 64,5

Ikasteko motibaziorik eza 61,3

Eskola porrota 38,7

Gaitasunik eza 19,4

Ikaste txearekiko loturarik eza 16,1

Ikaskideekin erlazionatzeko arazoak 9,7

Zigorrak pila tzea 6,5

Irakasleekin erlaziona tzeko arazoak 0,0

Arrazoi per tsonalen artean, ikasteko motibaziorik eza eta arazo per tsonalak daude lehen tokietan, ondo-ren eskola porrota dago, eta askoz neurri txikiagoan gaitasunik eza dugu.

Ikasteko motibaziorik eza, sarritan, eskola porrotarekin lo tzen da eta eskola porrota, era berean, motiba-ziorik ezaren ondorioa izan daiteke. Porrotarekin zuzenean lotuta egon litekeen gaitasunik eza askoz gu-txiago har tzen da ain tzat ondorioen gaineko ehunekoetan.

Izan ere, nahiz eta ikaste txeetako zuzendari tzak lehen tokietan aipatu dituzten bi faktoreak ikasleen arra-zoi per tsonalen barruan sartu diren eta, beraz, barne faktore tzat hartu diren, interesa pizten duen giroa oinarri ona da motibaziorako. Hala ere, motibazioak kanpoko osagai bat du. Ildo horretako planteamen-duak, beraz, ikaste txeari ere badagozkio: giroa alda tzeko posibilitatea, ikaste txekoa izateko sentimendua eta lotura handi tzea ikaste txearen eran tzukizuna dira eta irakasle guztien partaide tza behar dute.

Gizarte-familiaren ingurunea Eragin handia

Familia desegituratua 58,1

Familiak ez ditu ikasketak baloratzen 35,5

Gizarte ingurune kaltetua 22,6

Familiaren mugikortasuna 12,9

Lagineko ikaste txeetako zuzendari tzen arabera, gizarte-familiako inguruneak ere eragin handia izan du ikasleek eskola behar baino lehen uzteko prozesuan, eta arrazoi horien artean ehunekorik altuena due-na familiaren desegituraketari dagokio; ondoren, familiak ikasketak ez balora tzea, taula orokorrean hi ru-garren eta bosgarren tokian dagoena ehuneko altuak dituelako.

Familiek seme-alaben ikasketei ematen dieten balioak eragin handia du; izan ere, DBHko lau mailetan fa-miliaren igurikapenen eta errendimendu akademikoaren arteko erlazioari buruz eginiko ikerlan longitu-

34


dinalaren arabera (Marchesi eta Martín 2002)3, eragin handia du ikasturte guztietako arlo guztietan, eta eu tsi egiten zaio hezkun tzako testuinguruaren eta ikasleak azterturiko arlo guztietan lorturiko emai tzen eragina kontrola tzen denean.

Eskolako ingurunea Eragin handia

Programak eta beharrak bat ez etortzea 19,4

Eskolako ingurunea ez da bat ere pizgarria 6,5

Ez da tutore tzarik egiten 3,2

Irakasleen i txaropen txikiak —

Eskolako ingurunearekin lotutako arrazoien ehunekoetan jai tsiera nabaria dago. Hala, lehenbizikoak zor-tzigarren tokia du taula orokorrean. Gogoratu beharra dago eskola u tzi duten 56 ikasleei buruzkoa dela eskola uzteko arrazoien gaineko azterketa.

Dagoeneko esana dugunez, azterketa egiteko errealitatearekiko konparaketa egin behar bada ere, interpretazioa egiterakoan beti hartu behar da kontuan ezin azaldu daitekeela hezkun tza bezain fe-nomeno konplexua faktore bakar baten bitartez. Azaldutako faktore guztiek sistema bat osa tzen dute eta aipaturiko ingurune guztiek elkarri eragiten diote halako moldez non ikasleek faktore ho-riek ikaste txeko bizi tza errazten edo galarazten duten hezkun tza ingurune tzat har tzen baitituzte. Hala, bada, gizarte inguruneak, familiako bizi tzak eta hezkun tza esperien tziak eragin erabakiga-rria dute ikasleek ikasteko duten motibazioan. Hezkun tzako esperien tziarekin batera, arrakasta edo porro ta izan deneko esperien tziak daude, neurri batean gaitasunekin lotuak, baina banakoei eman-dako errefor tzuko lagun tzekin ere zailtasunak izan direnean. Ikasleen gaitasunari hainbat faktorek eragiten diote: gaitasunetan beretan dagoen konfian tza edo mesfidan tza, barne-estimuak, etab. Horiek guztiek ikasle bakoi tzak hezkun tzan izan duen esperien tziaren arabera eboluziona tzen dute eta ez daude nahitaez maila in te lek tua lak baldin tzatuta. Azken batean, eskola uztea azken emai tza da, ikasleak egindakoak gizartean onarpena lor tzen dueneko bestelako jarduerak eta inguruneak bi-latu nahian.

Eskola uzteko zioak ager tzen dira grafikoan, eragin handiena duten ehunekoen arabera antolatuta, es-kola u tzi duten ikasleren bat duten ikaste txeetako zuzendari tzen balorazioaren arabera.

Gizarte-familiaren ingurunea Eskolako ingurunea Ikaslearen ingurunea.

Ikus daitekeenez, eran tzun-profila oso an tzekoa da; lagineko ikaste txeetako zuzendari tzen ustez, ikas-leen arrazoi per tsonalak eta ikasleen gizarte-familiaren inguruneko arrazoiak dira eragin handia izan du-tenak ikasleek hezkun tza sistema uzterako orduan, DBHko 3 eta 4. mailetan hain zuzen.

Arrazoien artean, eskolako ingurunea aipa tzen duen lehenak (%19,4) ikasleen beharren eta haiei eskain-tzen zaizkien programen edo curriculumen arteko ezberdintasunarekin du lotura. Beste atal batean, des-oreka hori konpon tzeko hezkun tza sistemak abiarazten dituen neurriak aztertuko dira; hala, 16 urtetik gorako ikasleek hezkun tza sistema behar baino lehen ez uztea lortu nahi da.

3 MARCHESI, A. eta MARTÍN, E. (2002): Evaluación de educación secundaria. Fotografía de una etapa polémica. Madril.

35


Eskola uzteko arrazoiak

Eskola uzteko zergatiei edo zioei buruzko balorazio hori, neurri batean, bat dator Ikuskari tzak 2005/06 ikasturteari buruz eginiko txostenak dakarren iri tziarekin. Izan ere, zuzendari tzen %52,1en arabera, «fa-miliek ikaste txean jaso tzen den hezkun tza balora tzea da arazoa, sustapena eta etorkizunean lanera tzeko baliabidea den aldetik»4

Nahiz eta ikerketa honetan ikaste txeetako zuzendari tzek, an tza denez, ikasleek eskola uzteko arrazoi nagusiak azter tzean eskola inguruko arrazoiei garran tzirik ematen ez dieten, programa espezifikoei eta ikaste txeetako preben tzio neurriei buruzko atalean azter tzen denez (54. or.), ahalegin handiak egiten di-tuzte curriculumen inguruko neurriak har tzeko eta beste arlo ba tzuetan eragina izateko. Ikuskari tzaren txosten horrek dakarrenez:

«ikaste txeetako zuzendari tza taldeen %34k diote ikaste txeak Eskolara ez ager tzearen gainean duen kontrola hobetu litekeela, irakasleen inplikazioa hobetu (batez ere tutoreena), ezarritako epeak errespetatuz, arazoa an tzeman eta berehala jardunez, familiarekiko eta ijitoen elkarteekiko harre-manak indartuz, ikaste txe batetik bestera pasa tzen diren ikasleen gaineko kontrol hobea erama-nez...»

3. Kontrol neurriak ikaste txeetan

Ikaste txeek neurriak ezar tzen dituzte ohiko ikasleekin zein eskolara ez ager tzean edo hezkun tza sistema uzteko arriskuan dauden ikasleekin, eskola u tz ez dezaten. Kontrol neurriak eta preben tzio neurriak dira, eta ba tzuetan hu ts-egiteak behin eta berriz gertatu direnean jar tzen dira abian.

Preben tziorako zein arazoa zuzen tzeko modu bat behaketa sistematikoa da, egoeraren eboluzio-diag-nostikoa ahalbidetuko duena; horretarako, ikasleak ikasgelara egunero joaten diren ala ez jakiteko mo-dua ematen duen edozein sistema erabil daiteke.

4 HEZKUN TZAKO IKUSKARI TZA: Plan Orokorra. Ikasleriaren absentismo-kontrola. 2005/06 ikasturtea. EAEren txostena.

36


Atal honen hasieran, ikaste txeek ikasleen hu ts-egiteak bil tzen diren ala ez azter tzen da, baita ikaste-txeetako zuzendari tzei zein aldizkakotasunekin jakinarazten zaizkien ere. Jarraian, ikaslearen hu ts-egitea ikusi ondoren ezarri beharreko kontrol neurriak aztertuko dira.

• Hu ts-egiteak bil tzeko aldizkakotasuna

Ikasleen asisten tziaren kontrolari dagokionez ikaste txeetan sistematizaziorik dagoen ala ez jakin nahi da, baita kontrol horren aldizkakotasuna ere.

Hu ts-egiteak bil tzen dira

Ikastetxeak Ehunekoa

Egunero 118 86,1

Astero 17 12,4

Ez dira biltzen 1 0,7

ED/EE 1 0,7

Orotara 137 100,0

Ikaste txeen %98,5ean hu ts-egiteak egunero edo astero bil tzen dira, eta ikaste txe bakarrak esan du ez dituela bil tzen.

Ikaste txeen %75ek —publikoek zein itunpekoek— egunero bil tzen dituzte hu ts-egiteak, itunpeko ikaste-txeen sareko ehunekoa ikaste txe publikoena baino askoz handiagoa bada ere (93,7); izan ere, %22k esan du hu ts-egiteak astero bil tzen dituela.

37


Hu ts-egiteak bil tzen dira

• Hu ts-egiteak ikaste txeko zuzendari tzari jakinarazten zaizkio

Ikaste txean asisten tziari buruzko kontrol sistematikoari esker, garaiz jakin daiteke klasera ez doan ikas-leren bat dagoen ala ez eta, beraz, eskola uzteko arriskurako prozesuan murgil tzen dena. Ezinezkoa da neurriak abiaraztea horiek gomenda tzen dituzten datuen berri ez badago.

Hu ts-egiteak zuzendari tzari jakinarazten zaizkio

Ikastetxeak Ehunekoa

Egunero 33 24,1

Astero 72 52,6

Ez dira jakinarazten 21 15,3

ED/EE 11 8,0

Orotara 137 100,0

Nahiz eta hu ts-egiteen bilketa ikaste txeen %100ean egiten den, ikaste txeen %15ek ez dizkio jakinaraz-ten zuzendari tzari. Gerta liteke kontrol horren ardura duena zuzendari tza ez izatea eskolaren antolaketa dela-eta, etapako koordina tzailea edo beste per tsona bat baino. %77k gehienez astebeteko epean jaki-narazten ditu hu ts-egiteak.

Ehunekoa por titularidad de los Ikastetxeak

Egunero AsteroEz dira

jakinarazten

Publikoak 17,2 65,5 8,6

Itunpekoak 29,1 43,0 20,3

Ikaste txeen titularren araberako azterketan ikus daitekeenez, zuzendari tzei hu ts-egiteak jakinarazteko epe-rik ohikoena astebetekoa da, eta ehuneko hori askoz handiagoa da irakaskun tza publikoan. Itunpeko ikaste-

38


txeetan egunero jakinarazten dira; publikoan baino hamabi puntu gehiagoko ehunekoa dago. Eguneroko jakinarazpena egiten ez duten itunpeko ikaste txeen por tzentaia %20koa da, eta %7,6k ez du eran tzuten. Publikoetan soilik %8,6k dio ez direla hu ts-egiteak jakinarazten eta ehuneko berak ez du eran tzunik ematen.

Ikasleak kontrola tzeko neurriak

Ikaste txeak har tzen dituen neurrien gaineko azterketa deskriptiboa egin da, eskolara ez ager tzea gerta-tzen denean edo eskolara ez ager tzea hasten denean har tzen diren neurriei buruzkoa. Lagineko ikaste-txe guztiek har tzen duten proposaturiko neurriren bat edo hainbat neurri.

Halako moldez egin dira galdetegiko galderak non ohiko tzat jo tzen dugun ikasleriaren eta ikaste txearen arabera hezkun tza sistema uzteko arriskuan egon litekeen ikaslearen arteko azterketa bereizia egiteko modua ematen baitute.

Bereizketa horren xedea ikaste txeek estrategia espezifikoak ezar tzen dituzten ala ez egiazta tzea da, une-ko hu ts-egite bat dela balora tzen bada, edo hu ts-egiteak metatuta egoera larriagoak izan daitezkeela pen tsa daitekeenean.

• Zer egiten da ikasleek hu ts-egiteak justifika tzen ez dituztenean

Ikaste txeek hu ts-egite bati edo hu ts-egiteak behin eta berriz gerta tzen diren egoera bati eran tzuna ema-teko har tzen dituzten neurriak konparatuta ikus daitekeenez, hazkunde orokorra dago jarduketa guz-tietan egoera errepika tzen denean, baina ehunekoen diferen tziarik handiena arazoa beste zerbi tzu eta erakunde ba tzuetara bidera tzen denean ematen da, eta banakoa bidera tzeko lana egiten da ikasleak behin eta berriz errepika tzen baditu hu ts-egiteak. Espezifikatu gabeko beste neurri ba tzuk abiarazteari buruzko ehunekoa ere nahikoa handiagoa da.

Ikaste txeek har tzen dituzten neurrien konparaketa egiten bada ikaste txe publikoaren edo itunpeko ikas-learen artean, joera bera ikusten da eta diferen tziarik handiena (ehuneko handiagoa ikaste txe publikoan) arazoa beste zerbi tzu eta erakundeetara bidera tzea erabaki tzean eta banako biderapena egitean ematen da ikaslearen jokabidea behin eta berriz gerta tzen denean. Ehuneko handiagoa da ere itunpeko ikaste-txeetan espezifikatu gabeko beste neurriak abiarazteari dagokionez.

Lurraldeen araberako azterketan ikus daitekeenez, ikaste txe-sarearen araberako azterketako joera bera dago, ho ts, eskolara ez ager tzea behin eta berriz ager tzen denean, asko egiten du gora arazoa beste

Konparazio grafikoa. Ikastetxearen neurriak

39


zerbi tzu ba tzuetara bidera tzen duten, ikaslearekin banako biderapena egiten duten eta zenbait neurri har tzen duten ikaste txeen ehunekoak, Araban zein Bizkaian eta Gipuzkoan.

• Ikaslearekin elkarrizketa egiteko hu ts-egiteen kopurua

Garran tzi tsua da jakitea zenbait neurri abiarazteko izan behar diren hu ts-egiteen kopurua. Hu ts-egiteen kopurua txikia bada, neurri prebentiboak erabiliko dira seguru asko, baina hu tsegiteen kopurua han-dia bada, nahikoa izango da alarma pizteko eta esku-har tzeak erreakzio izaera izango du, eta oro har ir-tenbide konplexuagoa izango da, zeren eta eskolara hu ts egiten duen ikasleak finkatuta duen jokabidea-ri aurre egin beharrean egongo baita ikaste txea.

Ikaslearekin elkarrizketa egiteko hu ts-egiteen kopurua

1etik 3ra 83,9

4tik 6 ra 9,6

7 edo gehiago 2,8

ED/EE 3,6

Ikaste txeen %84k nahikoa irizten dio hu ts-egite bat edo bizpahiru hu ts-egite izatea irakasleak hu ts egin duen ikaslearekin elkarrizketa izateko. Gehienetan eran tzun azkarra ematen da justifikatu gabeko hu ts-egiteen aurrean.

Datu horiek ikaste txeen titularitatearen arabera aztertuta ikus daitekeenez, itunpeko ikaste txeetan elka-rrizketa gehiago egiten da hu ts-egite bat edo bizpahiru hu ts-egite izan dituen ikaslearekin ( %88,6) sare publikoko ikaste txeetan baino (%77,5).

Lurraldeen arabera, Gipuzkoan ehunekorik altuena dugu hu ts-egite bat edo bizpahiru hu ts-egite dituen ikaslearekin elkarrizketak egiteari dagokionez (%87,8); ondoren Araban (%83,3) eta Bizkaian ikaste-txeen %81,5ek egiten ditu elkarrizketak.

• Nork egiten du elkarrizketa ikaslearekin

Ikasleen absentismo kasuetarako ezarritako protokolo bat izatea lagungarria izango da ikaste txearen tzat eta hainbat profesionalen tzat, eta esku-har tzeko jardunerako eta «noraezean» ibil tzea eta denbora eta ahale-ginak ez gal tzea saihestuko du; izan ere, horrelakoak galdu egiten dira kasu bakoi tzean esku hartu behar

40


duena zein den argituta egon ezik. Azterketa honetan bereiztu egiten dira ohiko ikasleak eta eskola uzteko arriskuan dauden ikasleak, eta kasu bateko eta besteko neurrien ehunekoen arteko konparaketa egiten da.

Edozein irakasle

TutoreaArduradun espezifi koa

ZuzendariaOrien ta-tzailea

Kanpoko pertsona

Ohiko ikaslea 19,7 96,4 10,9 15,3 20,4 1,5

Arriskuan dauden ikasleak 6,6 67,9 16,1 53,3 54,7 10,2

Ikaslearekin elkarrizketa egiten duena

Gehienbat tutoreak egiten du berba ohiko ikasleekin zein hezkun tza sistema uzteko arriskuan dagoen ikaslearekin. Ondoren, ohiko ikasleen kasuan, bidera tzailea eta edozein irakasle ager tzen da an tzeko ehunekoekin; hezkun tza sistema uzteko arriskuan dauden ikasleen kasuan, berriz, bidera tzailea eta zu-zendaria dira por tzentaian kasuen %50etan baino gehiagotan kasu bietan.

Ohiko ikasleekin elkarrizketa egiteko eran tzukizuna batez ere tutoreei dagokie, baina eskolara ez ager-tzean edo eskola uzteko arriskuan dauden ikasleak direnean, eran tzukizuna gehienbat ikaste txeen zuzendari tzetara eta biderapen-zerbi tzuetara bidera tzen da; azken horietara batez ere ikaste txe pu-blikoetan.

I txura guztien arabera, ikaste txea mobilizatu egiten da (tutorea, zuzendari tza, biderapen departamen-dua) ikasleak hezkun tza sistema uzteko arriskuan daudenean. Horrek guztiak adierazten duenez, pro-zesu bat hasten da, CIDEk5 eginiko agirian aipa tzen denaren ildotik: «Eskola uzteko arriskuan dauden ikasleak ikasgelako arazo tzat hartu beharrean, taldearen eran tzukizun tzat har tzen dira hobe tzeko posibi-litateak izanik».

Kontrol neurriak familiarekin

Ikaste txeak Eskolara ez ager tzean izan diren ikasleekin zuzenean abiarazten dituen neurriak aipatu be-rri dira. Familiak fun tsezko faktorea dira eta, beraz, ikaste txeak aztergai dugun arazoaren inguruan ga-ratuko duen edozein ekin tzatan sartu beharko dira. Hori dela-eta, hezkun tza sistema uzteko arriskuan

5 CENTRO DE INVESTIGACIÓN Y DOCUMENTACIÓN EDUCATIVA (CIDE) (2005): «El absentismo escolar como reto para la calidad educativa». Hezkun tza eta Zien tzia Ministerioa. Madril.

41


dauden ikasleen familiekin har tzen diren neurrien azterketa deskriptiboa egiten da atal honetan, hezkun-tza sistemaren nahitaezko eskola tze-aldia amaitu barik daudenak, eta neurri horiek ohiko ikasleen fami-liekin har tzen diren neurriekin konpara tzen dira ikasleek justifikatu gabeko hu ts-egiteak dituztenean.

• Ikaste txeak hu ts-egitea familiari jakinarazteko behar duen denbora

Absentismo jokabiderik gerta ez dadin, garran tzi tsua dela dirudi ikaste txeak, berehala abiarazten dituen neurriez gain, familien lagun tza bila tzea, familiak arazoaz jabearaz daitezen eta hasita dagoen egoera errotik alda tzeko eran tzukizuna har dezaten.

Ikaste txeak hu ts-egitea familiari jakinarazteko behar duen denbora

Ohiko ikasleaArriskuan dauden

ikasleak

Egun 1 43,1 73,0

2 egun 27,0 13,1

3 egun 14,6 2,9

4 egun 11,7 2,9

5 edo gehiago 2,2 0,7

ED/EE 1,5 7,3

Huts-egitea familiari jakinarazteko denbora

Ohiko ikasleen familiei zein eskola uzteko arriskuan dauden ikasleen familiei gehienez hiru eguneko epean ematen zaie berria kasuen %85ean baino gehiagotan. Hala eta guztiz ere, Eskolara ez ager tzean edo eskola uzteko arriskuan dauden ikasleen %73an egun bateko epean jar tzen da familia jakinaren gainean. Horrek agerian uzten du bizkorrago esku har tzen dela ikasketak uzteko arriskuan dauden ikas-leak direnean. Ikasle horien kasuan, ez daki-ez du eran tzuten atalari dagokion ehunekorik altuena, segu-ru asko arazo hori ez duten ikaste txeena izango da.

Joera berari eusten zaio ohiko ikasleekin eta eskola uzteko arriskuan dauden ikasleekin, baina azken ikasle horien kasuan familiekiko komunikazioa askoz gehiagotan izaten da egun bateko epean, eta ha-laxe gerta tzen da itunpeko sareko ikaste txeetan zein herri ikaste txeetan.

42


Hiru lurraldeetako ikaste txeen fun tzionamendua azter tzen badugu seme-alabak eskola hu ts egin izana familiari jakinarazteko behar izaten diren egunei dagokienez, an tzeko fun tzionamendua ikusten da batez ere Bizkaian eta Gipuzkoan ohiko ikasleekin. Eskola uzteko arriskuan dauden ikasleekin an tzeko datu ho-riek Arabara ere heda tzen dira, eta harremanik gehienak hu ts-egitea izan den lehen egunean izaten dira.

• Familiarekin harremanetan izateko moduak

Zein bitarteko erabil tzen du ikaste txeak familiari Eskolara ez ager tzearen berri emateko? Bitarteko bat edo beste bat erabil tzen da ikasleak eskola uzteko arriskuan badaude? Bi egoera horien arteko konpara-ziozko azterketa egingo dugu.

Familiarekin komunika tzeko moduak. Ehunekoa

TelefonoaEskutitza, hori jaso

izanari buruzko agiriarekin

Elkarrizketa

Ohiko ikaslea 96,4 21,2 47,4

Arriskuan dauden ikasleak 70,1 42,3 75,2

Ehuneko altuak direla ikusita, ikaste txeek garran tzi handia ematen diote familiekin harremanak izateari seme-alabek ikaste txean izandako hu ts-egiteak jakinarazteko.

Telefonoa da ohiko ikasleen familiekin harremanetan izateko bitartekorik ohikoena. Eskola uzteko arris-kuan dauden seme-alabak dituzten familien kasuan, gehien erabil tzen den komunikazio-mota elkarrizke-ta da, eta ondoren telefono bidezko informazioa. Gutuna jaso izanaren egiaztagiriaren bidezko jakina-razpenaren ehunekoa bikoiztu egiten da eskola uzteko arriskuan dauden ikasleen kasuan, eta batez ere sare publikoko ikaste txeetan (%59, eta itunpeko ikaste txeetan, berriz, %30).

Hiru lurraldeetan gora egiten dute nabarmen elkarrizketa-kopuruak eta gutuna jaso izanaren egiaztagi-riaren bidezko jakinarazpen-kopuruak familiekin eskola uzteko arriskuan dauden ikasleak direnean, eta behera egiten du telefonoa erabil tzen dutenen ehunekoak.

Ikaste txeen %70,8k zehaztuta ditu ikasleen hu ts-egiteak justifika tzen dituzten arrazoiak (lagineko 137 ikaste txeetatik 97k). Kasuen %62an (85 Ikaste txe), familiak emandako justifikazioek bat etorri behar dute ikaste txeak ezarritakoekin hu ts-egitearen justifikazio gisa onar tzeko.

43


Ikaste txeak zehaztuta ditu hu ts-egiteak justifika tzeko arrazoiak

Familiaren arrazoiek bat etorri behar dute ikaste txeak zehazturikoekin

Kop. Ehunekoa Kop. Ehunekoa

Bai 97 70,8 Bai 85 62,0

Ez 36 26,3 Ez 35 25,5

ED/EE 4 2,9 ED/EE 17 12,4

• Nork jakinarazten dio ikaslearen hu ts-egitea familiari

Ikasleekiko kontrol neurrien atalean bezala, informazioa bildu da ikaslearekin egin beharreko elkarrizketa egin behar duenari buruz; atal honetan familiarekin harremanetan jar tzen diren profesionalak zein diren azal tzen dira hu ts-egiteak gerta tzen direnean. Azterketa egiteko, eskola uzteko arriskuan dauden ikas-leak eta ohiko ikasleak konparatuko ditugu.

Hu ts-egiteak familiari jakinarazten dizkion profesionalak. Ehunekoa

Edozein irakasle

TutoreaArduradun espezifi koa

Zuzendaria OrientatzaileaKanpoko pertsona

Ohiko ikaslea 9,5 94,9 13,1 12,4 9,5 1,5

Arriskuan dauden ikasleak 3,6 86,1 18,2 43,8 25,5 5,8

Ikasleekin eginiko elkarrizketarekin gerta tzen den bezala, gehienbat tutoreak dira familiekin harremane-tan jar tzen direnak, bai ohiko ikasleei dagokienez, bai hezkun tza sistema uzteko arriskuan dauden ikas-leei dagokienez. Azken ikasle horiek direnean, gaia beste profesional ba tzuek jorra tzeko joera ikusten da hala nola ikaste txeko zuzendari tzak, orienta tzaileak edo ikaste txe-mailan gai horiekin ardura tzen den per-tsona batek.

Eskola uzteko arriskuan dauden familiekin zein egoera horretan dauden ikasleekin izaten diren harrema-nen eremuak ikaste txearekin lotura handiagoa du ikasgelarekin baino.

Ez da ikusten ezberdintasun handirik ikaste txeen sarea azter tzean; ezberdintasunik handiena orienta-tzailearen esku-har tzean ikusten da; izan ere, ikaste txe publikoetan bikoiztu egiten da itunpeko ikaste-txeekiko ikasleak eskola uzteko arriskuan daudenean.

44


Lurraldeka azter tzen baditugu datuak, Bizkaian bidera tzaileen esku-har tzean ehuneko txikiagoa da, ohiko ikasleen zein arriskuan dauden familiei hu ts-egiteak jakinarazteari dagokionez.

Arabako ikaste txeetako zuzendari tzen esku-har tzea handiagoa da beste bi lurraldeetakoa baino Eskolara ez ager tzean edo eskola uzteko arriskuan dauden ikasleen familiak badira.

• Familiarekin harremanetan jar tzeko helburua

Ikaste txeak eskolara hu ts egiten duten edo justifikatu gabeko hu ts-egiteak dituzten ikasleen familiekin harremanetan jar tzeko duen xedea ezagutu nahi da, baita ohiko ikasleen edo hezkun tza sistema uzteko arriskuan dauden ikasleen arabera ezberdintasunak dauden jakitea ere.

Familiarekin elkarrizketa egiteko helburua. Ehunekoa

Egoeraren berri

ematea

Baterako neurriak ezartzea

Neurriak hartzeko eskatzea

Beste zerbitzuetara bideratzearen berri

ematea

Ohiko ikaslea 94,2 68,6 49,6 14,6

Arriskuan dauden ikasleak 82,5 84,7 70,1 59,1

Eskola uzteko arriskuan dauden ikasleen kasuen %50 baino gehiagotan familiari jakinarazten zaio bes-te zerbi tzu eta erakunde ba tzuetara bideratu izana, esku har dezaten, zeren seguru asko ikaste txearen neurriek lehenago porrot egin baitute. Familiei lagun tzeko eskaeren ehunekoak ere askoz altuagoak dira ikasle horiekin.

Ikaste txeen fun tzionamendua an tzekoa da ohiko ikasleekin edo eskola uzteko arriskuan dauden ikaslee-kin; hala eta guztiz ere, ehuneko handiagoak dira hezkun tza sistema uzteko arriskuan dauden ikasleak direnean, salbu eta egoeraren berri familiari emateko bileren kasuan. Nabarmen tzekoa da ikaste txe pu-blikoen %71k kasuak beste zerbi tzu edo erakunde ba tzuetara bidera tzeari buruzko informazioa ematen dutela; itunpeko ikaste txeetan, berriz %51k. Arazo larriagoaren ondorioz izan daiteke, ikaste txetik soilik eta familiarekin kontrola tzeko zailagoa.

45


Ohiko ikasleekin hiru lurraldeetan gehien erabil tzen den estrategia familiari informazioa ematea da seme-alaben hu ts-egiteei dagokienez. Ikasleak eskola uzteko arriskua dagoenean, eu tsi egiten zaio estrategia horri baina gora egiten du harremanen kopuruak ikaste txeak eta familiak baterako neurriak bila tzeko.

• Egoera zuzen tzeko epea

Eskolara ez ager tzea an tzeman ondoren eta ikaste txeak jokabide hori zuzen tzeko prozesua hasi ostean, data jar tzen da jokabidearen jarraipena egiteko eta, beharrezkoa bada, ezarritako planaren aldaketaren bat abiarazteko.

Neurriak jarrai tzeko epea ezar tzen da. Ehunekoa


ikasleak

Aste 1 38,7 39,4

2 aste 4,4 8,0

3 aste 0,7 0,7

Hilabetea 3,6 1,5

Eperik ez 46,0 38,0

ED/EE 6,6 12,4

Egoera berrikusteko ezarritako epea

Epe bat ezarri da eskola uztearen edo Eskolara ez ager tzearen arazoa jarrai tzeko. Epe hori batez ere ha-mabost egunekoa da kasuen %43,1ean ohiko ikasleekin. Arriskuan dauden ikasleak badira, neurriak hartu dira epe horretan kasuen %47,4an.

Eskola-uzteak dituzten eta eskola-uzterik ez duten ikaste txeen arteko diferen tzia konpara tzen badugu, bi puntukoa dela ikusiko dugu eta %50aren ingurukoa da, bai ohiko ikasleei dagokienez, bai arriskuan dauden ikasleei dagokienez. Gehieneko epea hilabetekoa da bi ikaste txe-motetan.

Oso altua da jarraipen aldirik finka tzen ez duten ikaste txeen ehunekoa (ohiko ikasleen kasuan %46 eta arriskuan dauden ikasleen kasuan %38).

46


Ez dakiten edo eran tzuten ez duten ikaste txeen ehunekoa beste ba tzuetan baino altuagoa da, seguru asko egoera horretan ez daudela uste dutelako.

Eskola-uztea duten eta eskola-uzterik ez duten ikaste txeetan hilabetean ezarritako jarraipenaren ehunekoa


ikasleak

Ikastetxeak eskola-uztearekin 48,4 51,6

Ikastetxeak eskola-uzterik gabe 47,1 49,0

Eskola-uzteak dauden eta ez dauden ikaste txeen arteko konparaketa eginez, eta ohiko ikasleen eta es-kola uzteko arriskuan dauden ikasleen artean ezberdintasunak badaude, ia ez dago ezberdintasunik. Es-kola u tzi duen ikasleren bat duten ikaste txeetan, gehienez hilabeteko epean egiten zaie jarraipena arazo-rik ez duten ikasleen %48,4ri, eta arazoak dituzten ikasleen kasuan, jarraipena %51,6koa da. Alde bera gerta tzen da bi ikasle-moten artean eskola uzterik ez duten ikaste txeetan.

Apenas dago diferen tziarik ikaste txeko titularraren araberako azterketan, zeren eta, kasu bietan ikus baitaite-ke ezen, ikasleak eskola uzteko arriskuan daudenean, txikiagoa dela eperik jar tzen ez denekoen ehunekoa.

Ikaste txearen neurrien konparaketari buruzko laburpen-taula, ohiko ikasleen edo eskola-uzteko arriskuan dauden ikasleen arabera. Ehunekoa

Ohiko ikasleak

Eskola-uzteko arriskuan dauden ikasleak

Ikaslearekin elkarrizketa egiteaTutorea . . . . . . . . . . . . . . . . . 96Zuzendaria . . . . . . . . . . . . . . 15Orientatzailea . . . . . . . . . . . . 20

Tutorea . . . . . . . . . . . . . . . . . 68Zuzendaria . . . . . . . . . . . . . . 53Orientatzailea . . . . . . . . . . . . 55

Familia lehen egunean jar tzen da jaki-naren gainean

Ikaste txeen %43 Ikaste txeen %73

Familia jakinarazi beharreko hu ts-egi-teen kop. (1-3 hu ts-egite)

Ikaste txeen %87 Ikaste txeen %87

Harremanetarako bideakTelefonoa . . . . . . . . . . . . . . . 96Elkarrizketa . . . . . . . . . . . . . . 47Jaso izana duen eskuti tza . . . 21

Telefonoa . . . . . . . . . . . . . . . 70Elkarrizketa . . . . . . . . . . . . . . 75Jaso izana duen eskuti tza . . . 42

Familiarekin harremanetan jar tzeaTutorea . . . . . . . . . . . . . . . . . 95Zuzendaria . . . . . . . . . . . . . . 12Orientatzailea . . . . . . . . . . . . 12

Tutorea . . . . . . . . . . . . . . . . . 86Zuzendaria . . . . . . . . . . . . . . 44Orientatzailea . . . . . . . . . . . . 26

Harremanen helburua

Egoeraren berri ematea . . . . . 94Baterako neurriak . . . . . . . . . 69Familiari neurriak eskatzea . . 50Deribazioaren berri ematea . . 15

Egoeraren berri ematea . . . . . 83Baterako neurriak . . . . . . . . . 85Familiari neurriak eskatzea . . 70Deribazioaren berri ematea . . 59

Jarraipen-epea (gehienez hilabete) Ikaste txeen %47 Ikaste txeen %50

Oro har, honako ondorio hau atera daiteke ikaste txeen arteko konparaketatik, ohiko ikasleak edo siste-ma uzteko arriskuan dauden ikasleak direnean:

• Neurriak indartu eta epeak laburtu egiten dira eskola sistema uzteko arriskuan dauden ikasleak dire-nean.

47


• Esku-har tzeak ikaste txeko beste profesional ba tzuk gehiago inplika tzen ditu, betiere tutoreari eran-tzukizunik kendu barik.

• Neurri formalagoak dira eta familien inplikazio handiagoa eska tzen dute.• Baliteke punturik ahulenetako bat hauxe izatea: neurriak hartu ondoren, neurrion jarraipena egitea

plantea tzen duten ikaste txeen ehunekoa %50ekoa izatea gehienez.

Beste zerbi tzu eta erakunde ba tzuekiko lankide tzan ari tzeko neurriak

Ikaste txeek ikasleen hu ts-egiteak nola kudea tzen dituzten eta kanpoko beste zerbi tzu ba tzuekiko koor-dinazio-mota azter tzen da. Arazoa konpon tzeko, batera esku hartu beharra dute erakundeek, justifika-tu gabeko hu ts-egiteak dituzten ikasleekin edo haien ibilbidea ikusita eskolako sistema uzteko arriskuan dauden ikasleekin neurri zuzen tzaileak har tze aldera.

Baldin eta ikaste txeak uste badu ikasleak justifikatu gabeko hu ts-egiteak dituela, egoera asko gerta tzen dira6. Ikaste txeek zirkular bat jaso tzen dute ikasturtearen hasieran, non egoeraren larritasunaren arabe-rako jarduketa ezberdinak adierazten diren eta ikasleen hu ts-egiteen aurrean jarduteko protokolo bat ezar tzen den. Ikaste txetik kanpoko prozesua hasiko da arazoa Hezkun tza Ikuskari tzari eta udalei jakina-razten zaienean (Bizkaia eta Gipuzkoan).

Hezkun tza Ikuskari tza eta udalekiko komunikazioa Eskolara ez ager tzea behin eta berriz gerta tzen de-nean egiten da, ho ts, ikasleen hu ts-egiteak hilean %20tik gorakoak direnean. Ikaste txetik kanpoko neu-rriak eta esku har tzeko neurriak ezar tzea da helburua, noiz-eta ikaste txean jarritako neurriak egoera konpon tzeko nahikoak izan ez direla uste denean.

• Arazoa Hezkun tza Ikuskari tzari jakinaraztea

Justifikatu gabeko hu ts-egiteak Ikuskari tzari

bidal tzeaKop. %

Hilaren 5a baino lehen 55 40,0

Hilaren barruan 18 13,0

Ez dira bidal tzen 57 42,0

ED/EE 7 5,1

Orotara 137 100,0

Ikaste txeek hu ts-egiteak nahitaez bildu eta erregistra tzen dituzte, eta lagineko ikaste txeen erdiak baino gehiagok (%53k zehazki) hileko lehen 5 egunen barruan edo hilearen barruan bidal tzen dituzte. Hala eta guztiz ere, lagineko ikaste txeetako zuzendarien %42k dio ez dutela bidal tzen Ikuskari tzara justifikatu gabeko hu ts-egiteen partea. Ehuneko horren zati bat gerta liteke absentismo egoeran dauden ikasle ba-tzuek 16 urte beteta dituztelako eta ikaste txeek ez dutelako nahitaez Hezkun tza Ikuskari tzara bidal tzen diren erregistro-orrietan hu ts-egiteak bildu beharrik.

2006-07 ikasturte honetan, hileko kontrolen neurri osagarri gisa, ekin tza zuzen tzailea abiarazi du Ikuskari tzak. Horren arabera, Ikuskari tzak hiru hilero egin behar du sintesi edo laburpen bat ikaste txeen Eskolara ez ager tzeari eta Eskolara ez ager tzea errotik desagerrarazteko egiten diren jarduketei buruz.

6 Hiru lurraldeetan ikasleen hu ts-egiteen 2 erregistro-orri daude, horiek bete eta Hezkun tza Ikuskari tzara eta Udalera bidali behar dira (Bizkaia y Gipuzkoa) hilaren 5a baino lehen. Bata deseskolarizazioko hileko erregistroa da; bestea %20tik gorako Eskolara ez ager tzea duten ikasleen hileko erregistroa da.

48


Ikaste txe guztiek bete behar dute Eskolara ez ager tzeari eta Eskolagabe tzeari buruzko laburpen hori, egin beharreko erregistrorik ez badute ere.

Justifikatu gabeko hu ts-egiteak Ikuskari tzari bidal tzea. Ehunekoa

Ikaste txe publikoen erdiak baino gehiagok hileko 5 egunen barruan bidal tzen du hu ts-egiteen partea; itunpeko sareko ikaste txeen %30ek, berriz, epe horretan bidal tzen du.

Lurraldeen arabera, Arabako ikaste txeak dira hu ts-egiteen parteak Ikuskari tzara gehien bidal tzen dituzte-nak. Ikaste txeen %89k hilearen lehen 5 egunen barruan edo hilean bidal tzen dute. Bizkaian ikaste txeen %55,7k epe horretan bidal tzen ditu hu ts-egiteak; Gipuzkoan, berriz, lagineko ikaste txeen %36,8k baka-rrik bidal tzen ditu hu ts-egiteak hilearen lehen 5 egunen barruan edo hilean.

• Ikaste txearen eta beste erakundeen arteko komunikazioa

Ikaste txeek uste badute arazoak bere horretan jarrai tzen duela, egoeraren berri ematen diete hainbat erakunderi, hainbat bide eta modu erabiliz, sarritan kasua beste erakunde edo zerbi tzu batera bidera-tzeko, bertan esku har dezaten.

Harremanak gehienbat udaleko gizarte zerbi tzuekin7 eta Hezkun tza Ordezkari tzako per tsonalarekin iza-ten dira; Arabako kasuan, arazoan esku har tzeko Ordezkari tzako per tsonal espezifikoa dago (gizarte lan-gileak). Aldundiak eta horietako gizarte zerbi tzuak gu txiago erabil tzen dira, seguru asko muturreko jar-duketa delako eta halakoak absentismo eta deseskolariazio kasu larriagoetarako uzten direlako. Kasu horiek, jakina, urriagoak dira.

Norekin jar tzen dira harremanetan arazoak bere

horretan dirauen arteanKop. %

Udala (Gizarte Zerbi tzuak) 98 71,5

Ordezkari tzako per tsonal espezifikoa 87 63,5

Aldundia (Gizarte Zerbi tzuak) 20 14,6

Ez zaio inongo zerbi tzuri jakinarazten 8 5,8

7 Bizkaia eta Gipuzkoan Udaletako Gizarte zerbi tzuetara baita Hezkun tza Ikuskari tzara ere bidal tzen dira.

49


Absentismo kasuak beste zerbitzuei jakinaraztea

Arazoa beste erakunde ba tzuei jakinarazten dieten herri ikaste txeen ehunekoa handiagoa da kasu hone-tan itunpeko ikaste txeena baino, bereziki udaleko gizarte zerbi tzuekin edo Hezkun tzako Ordezkari tzako per tsonalarekin diren harremanetan.

Lurraldeen arabera ere ezberdintasunen bat badago. Araban, adibidez, kasu horiek Hezkun tzako per-tsonal espezifikoarengana bidera tzen dituzte ikaste txeek gehiago udaletara baino (%77,8k lehen kasuan eta %50ek bigarrenean). Hala gerta tzen da zeren eta lurralde horretan, ikasturtearen hasie-rako zirkularraren arabera, hu ts-egiteen parteak Ordezkari tzara baino ez dira bidal tzen (ikusi erans-kinak).

Bizkaian komunikazio handiagoa dago udaleko gizarte zerbi tzuekin (ikaste txeen %77,1ek) Hezkun tza Ordezkari tzarekin baino (ikaste txeen %54,3k). Hala eta guztiz ere, Gipuzkoako ikaste txe asko berdin jar-tzen dira harremanetan bi erakundeekin: Ikaste txeen %71,4 udaleko gizarte zerbi tzuekin eta Hezkun tza Ordezkari tzarekin jar tzen da harremanetan.

Udala Gizarte Zerbitzuak

OrdezkaritzaAldundia Gizarte

ZerbitzuakJakinarazi ez

Araba 50,0 77,8 11,1 5,6

Bizkaia 77,1 54,3 14,3 10,0

Gipuzkoa 71,4 71,4 16,3 12,2

Ikaste txetik kanpoko beste zerbi tzu ba tzuekin harremanetan jar tzerakoan, eta absentismo arazoak di-tuzten ikasleekin esku hartu beharra dagoenean, lagineko ikaste txeen %59,1ek txosten tipo bat erabil-tzen du kasuak kanpoko erakundeetara edo zerbi tzuetara bidera tzeko. Ikaste txe publikoetan gehiago erabil tzen dira (%65,5) itunpeko ikaste txeetan baino (%54,4). Lurraldeen artean ez dago ia ezberdinta-sunik.

• Beste erakunde ba tzuetara bideratutako kasuei buruz erakundeei emandako informazioa

Kanpoko zerbi tzuek eta erakundeek ere beren esku-har tzearen berri ematen diote ikaste txeari beste erakunde ba tzuetara bideraturiko ikasleen kasuan. Ondoko taulan ager tzen da zerbi tzu edo erakunde horien aldetik informazioa jaso tzen duten laginako DBHko ikaste txeen ehunekoa.

50


Erakundeen aldetik informazioa jaso tzen duten ikaste txeen ehunekoa

Ikastetxe kopurua

%

Udala 91 81,9

Ikuskari tza eta Ordezkari tza 79 71,1

Aldundia 30 27,0

Udaleko gizarte zerbi tzuak dira, Hezkun tza Sailarekin batera (Hezkun tza Ikuskari tza edo Ordezkari tzako per tsonal espezifikoa), ikaste txeetara informazioa gehiagotan bidal tzen dutenak, eragina duten absen-tismo kasuei buruzko informazioa. Seguru asko bi erakundeetan gara tzen diren programekin8 dute er-laziorik handiena por tzentaia altuenok; izan ere, programok ikasleen Eskolara ez ager tzea murrizteko gara tzen dira eta lankide tzarako eta jarduketa zeha tzerako protokoloak dituzte kasu zeha tz horietan, bai jarrai tzen den prozesuaren berri emateko, bai baterako neurriak har tzeko.

Informazioa Ikuskari tzaren aldetik zein udaleko gizarte zerbi tzuen eta aldundien aldetik jaso tzen duten ikaste txe publikoen ehuneko altua nabarmen tzen da, seguru asko ikaste txe publikoek harreman gehiago dituztelako erakunde horiekin ikaste txeetan ager tzen diren absentismo kasuak bidera tzeko.

Lurraldeen arabera azter tzen baditugu ikusiko dugunez, Arabako ikaste txeak dira Ikuskari tzaren eta Ordezkari tzaren aldetik informazio gehien jaso tzen dutenak. Lurralde horretan per tsonal espezifikoa dago (gizarte langileak) Hezkun tza Ordezkari tzan arazoa ekiditeko; hala gerta tzen da beharbada zerbi tzu horrekiko harremanak handiagoak direlako beste lurraldeekin konparatuta; udaleko gizar-te zerbi tzuekikoak, berriz, txikiagoak dira. Esan daiteke, beraz, Arabako Ordezkari tzako gizarte lan-gileek bere gain har tzen dutela neurri batean beste lurraldeetan udaleko gizarte zerbi tzuetan egiten duten lana.

• Ikaste txeak eta beste erakundeak komunika tzeko moduak

Erakundeen eta ikaste txeen artean prozesuari buruzko informazioa emateko komunikazio nagusiena te-lefono bidezkoa da gehienbat, baita aparteko bileren bidez ere udalen eta Hezkun tza Ikuskari tzaren ka-suetan.

8 Hezkun tzarako eskubidea berma tzeko programa: eskolagabe tzea eta Eskolara ez ager tzea ezaba tzea Bizkaiako Lurraldean. EU-DEL, Eusko Jaurlari tza eta Bizkaiko Foru Aldundia.

51


Informazio jaso tzen duten ikaste txeen ehunekoa eta komunika tzeko moduak

Txosten idatzia

Telefonoa Uneko bileraAldizkako

bilerak

Udala 17,5 32,1 30,7 19,0

Ikuskaritza eta Ordezkaritza

18,9 40,8 37,2 7,2

Aldundia 3,6 11,7 14,6 2,2

Modos de comunicación de las Instituciones con los centros

Telefono bidezko komunikazioa eta uneko bilerak nahiago izaten dira gara tzen ari den prozesuari buruzko informazioa emateko. Hori dela-eta, arazoren bat dagoenean berehala esku har tzea ahalbide-tzen duten mekanismoak datozkigu burura, zeren eran tzuna azkarra eta berehala emateko komunikabi-de malguagoak baitira.

Udaleko gizarte zerbi tzuei dagokienez, nabarmen tzekoa da Eskolara ez ager tzean dauden ikasleekin esku har tzeko ikaste txeekin egiten diren aldizkako bileren erabilera. Ikaste txeen ehuneko altu batek dio zerbi tzu horrekin aldizkako bilera sistematikoak dituztela, eta horrek adierazi nahi du preben tziorako ba-terako lana dagoela eta gara tzen den esku-har tzearen jarraikortasuna eta egonkortasuna berma tzen dela.

4. DBHko ikaste txeetako preben tzio neurriak

Ikaslearen banako lagun tzarako eta errefor tzurako DBHko ikaste txeetan gara tzen diren neurriek eragin handia dute nahitaezko eskola tze-aldiko ikasleen Eskolara ez ager tzearen preben tzioan. A tzerapen han-dia, eskola porrota edo zailtasun per tsonalak dituzten ikasleen tzako programa espezifikoak dira, baita kaltetua den gizarte ingurunean dauden ikaste txeen tzat ere. Araututa eta legeetan xedaturiko neurri ho-rietako ba tzuk gara tzeak berekin dakarte curriculuma egokitu beharra, bai ikasle jakin baten tzat, bai tal-de edo ikasgelarako, eta garapenerako baliabide bereziak behar dituzte. Halaber, hezkun tza administra-zioak one tsi beharreko hezkun tza plana edo proiektua eska tzen du.

52


Gainera, zikloaren eta ikaste txearen antolakun tza eska tzen duten bestelako errefor tzu neurriak daude, irakaskun tza ikaslearen egoerara egoki tzeko. Neurri horiek, hezkun tza errefor tzuak edo ikasgelaren aniz-tasunaren trataerak adibidez, ez dute ikaste txeak eginiko proiekturik eta onespen ofizialik behar, xede hori beren beregi ezarri beharra dago ikaste txearen planetan.

Neurri ba tzuk zein besteak ez dira eskolara ez ager tzearen arazoa duten ikasleekin zuzenean esku har-tzeko; hala ere, banako lagun tza emateko modu bat dira, eskola uzteko arriskuan dauden ikasleek hezkun tza sistema behar baino lehen ez uzteko baliagarriak direnak. Eskola porroten bat duten ikaslee-kin zuzenean esku har tzeko neurriak izanik, era berean ikasleek eskola behar baino lehen uztearen kon-trako lanean zeharka esku har tzeko modu bat dira.

Ikaste txeetan garaturiko banako lagun tzarako programak

Programa eta neurri ohikoenen ezaugarriak laburbilduko dira ondoren. Informazio gehiago nahi izanez gero, ikusi sarrera (20. or.).

• Hezkun tzako esku-har tze espezifikoko proiektuak (EEP) DBHko lehen zikloan ikasten duten eta eskolako a tzerapen larria edota eskolako jarrera arazo larriak

dituzten 16 urtetik beherako ikasleen tzako ikaste txeko proiektua. Bi ikasturteko indarraldia du eta, beste neurri ba tzuen artean, etaparen egituran, etaparen curriculumean eta zikloaren antolakun tzan eragina duten jarduketak dakar tza.

• Eskolarizazio osagarriko programa Banako programa da, aldi baterako aplika tzen dena eta eskolako ohiko ingurunetik kanpo lan tzen

dena. Eskolan egoki tzeko arazo larriak dituzten 14-16 urteko ikasleen tzat da, betiere ikaste txeak aplikaturiko ohiko eta aparteko neurriak nahikoak ez direnean.

• Curriculum-diber tsifikazioko programa DBHko 2. zikloa egiteko modu ezberdina plantea tzen du eta 16-18 urteko ikasleen tzat da; izan ere,

irakasle taldeak ebaluazioa egin ondoren, ikasle horiek etaparen helburuak lor tzeko nahitaez pro-grama egokitua behar dutela balora tzen da. Urtebete edo bi urteko programak dira, non arloak bi eremutan bil tzen baitira: gizarte-hizkun tza eta zien tzia-teknologia.

• Hezkun tza errefor tzua Ikasleek eskolan dituzten eguneroko zailtasunetan lagun tza emateko ohiko hezkun tzako neurriak

dira. Banako errefor tzua —ikasleak arlo jakin bat indartu behar duenean— edo taldeko errefor tzua izan daiteke -talde osoak preben tzioko errefor tzua behar duenean.

• Aniztasunaren trataera ikasgelan Ikasleen aniztasunak berekin dakar irakasleek eguneko lana talde bakoi tzak dituen ezaugarrien ara-

bera antolatu beharra. Aniztasunaren trataerak neurri zabalak har tzen ditu didaktikaren, antolakun-tzaren, metodologiaren, etab. aldetik, eta horien xedea da irakaskun tza ikasgelako taldea osa tzen duten ikasle guztien ezaugarrietara molda tzea.

• Aniztasun eta bizikide tzako programa Ikasleen aniztasuna abiapuntu tzat hartuz, programa hau ikaste txeetan abiarazita berdinen arteko

bizikide tzaren ikaskun tza susta tzen da. Jarduteko ildoen artean, ikasgelako bizikide tzaren kudeake-ta nabarmen tzen da: gaitasunak, ahalmen per tsonalak eta sozialak, partaide tza, tutore tza, etab. lan-tzea, baita jokabide desegokiak geldiaraztea eta hobe tzea eta gatazkak gaindi tzea.

Curriculum-diber tsifikazioko programa, hezkun tza errefor tzua eta ikasgelan aniztasuna trata tzea dira ge-hien garaturiko neurriak. Ikaste txeen erdiak baino gehiagok curriculum-diber tsifikazioko programak lan-

53


tzen dituzte eta ia %75ek abiarazita ditu ikasgelatik kanpora ikaslearekin hezkun tza errefor tzua emateko neurriak zein ikasgelaren barruan aniztasuna trata tzeko neurriak. Aipaturiko bi neurriak dira normaliza-tuenak, ez baitute curriculumaren egoki tzapen handirik eta aparteko baliabide materialik eska tzen.

DBHko ikaste txeetan garaturiko banakako lagun tzarako programak

Garapen bidean Proiektuan

Ikastetxe kopurua

%Ikastetxe kopurua

%

Hezkun tzako esku-har tze espezifikoko proiektua 44 32 1 0,7

Eskolarizazio osagarriko programa 54 39 3 2,2

Aniztasun eta bizikide tzako programa 25 18 8 6,0

Curriculum-diber tsifikazioko programa 72 53 4 3,0

Hezkun tza errefor tzua (ohiko ikasgelatik kanpora) 106 77 3 2,0

Aniztasunaren trataera ikasgelan 97 71 8 6,0

Ikaste txeak orotara: 137.

ED/EE: 5 ikastetxeak.

Ikaste txeen %32k ditu abiarazita Hezkun tza Esku-har tze Espezifikoko Proiektuak. Neurri horrek ikaste-txearen proiektua eska tzen du; egoera jakin bat behar da ikaslearekiko harremanetan eta ikaste txearen antolaketan. Horretarako, baliabide espezifikoak behar dira, eta ikaste txean erabakiak har tzeko Ordezkari tza-organo gorenaren eta Delegari tzaren onespena behar da.

DBHko ikastetxeen ehunekoa eta garatzen diren banako laguntzarako programak

Arruntenak diren neurriak neurri berean erabil tzen dire bi sareetan eta arazo gehien dituzten ikasleen-tzako neurriak, baliabide bereziak eta ikaste txearen plangin tza berezia behar dituztenak, propor tzio handiagoan ditugu sare publikoko ikaste txeetan (Hezkun tzako esku-har tze espezifikoko proiektua, Es-kolarizazio osagarriko programa, Curriculum-diber tsifikazioko programa).

54


Hauxe ikusten da lurraldeari dagokionez:

• Araba da hezkun tzako esku-har tze espezifikoko proiektu gehien gara tzen duen lurraldea: lagineko ikaste txeen %50.

• Arabako ikaste txeak dira, Gipuzkoakoekin batera, ikasgelatik kanpora ikasleen hezkun tzako errefor tzu gehien gara tzen dutenak; Arabako ikaste txeen %94, Gipuzkoakoen %90 eta Biz kai-koen %64.

• Curriculum-diber tsifikazioko programak an tzera gara tzen dira hiru lurraldeetan.

Araba Bizkaia Gipuzkoa

Ikastetxe kopurua

%Ikastetxe kopurua

%Ikastetxe kopurua

%

Hezkun tzako esku-har tze espezifikoko proiek tua

9 50 19 27 16 33

Eskolarizazio osagarriko programa 5 28 23 33 26 53

Aniztasun eta bizikide tzako programa 2 11 10 14 13 27

Curriculum-diber tsifikazioko programa 9 50 36 51 27 55

Hezkun tza errefor tzua (ohiko ikasgelatik kan-pora)

17 94 45 64 44 90

Aniztasunaren tratamendua ikasgelan 16 89 42 60 39 80

Banakako lagun tzarako programak lurraldeka

Jarraian, zeha tzago aztertuko da ikaste txeek aipaturiko neurri ba tzuk nola erabil tzen dituzten, berezi-ki maizago egiten direnak eta hezkun tza-mailako baliabide handiak eska tzen dituztenak. Ikaste txeek gehien erabil tzen dituzten neurriak dira ikasleari banako lagun tza emango zaiela berma tzen dutenak, antolakun tzaren eta plangin tzaren aldetik zein behar diren baliabide per tsonalen aldetik.

Programa bakoi tzean dagoen ikasgela kopurua eta programen erabil tzaileak diren ikasleen kopurua azter tzen dira, ondoko programetan lagun tza jaso tzen duten 16 urtetik gorako ikasleak barne direla:

55


• Hezkun tzako esku-har tzeko espezifikoko proiektua,• Eskolarizazioko programa osagarriak,• Curriculum-diber tsifikazioko programak eta• Hezkun tza errefor tzua ikasgelatik kanpora

• Hezkun tzako esku-har tze espezifikoko proiektua

Programa lagineko 44 ikaste txetan aplika tzen da. Ikaste txeotan 62 ikasgela daude, lurraldearen arabera bana tzen direnak, ondoko tauletan ager tzen denez:

Lurraldeak Ikasgelen kop. %

Araba 9 14,5

Bizkaia 25 40,3

Gipuzkoa 28 45,1

Orotara 62 100,0

Esku-har tze Espezifikoko Proiektua gara tzen duten ikasgelen ia %80 sare publikoko ikaste txeetan dago; logikoa da hala izatea, zeren proiektu horiek gizarte ingurune baztertuko ikaste txe publikoen tzat baitira. Gainerakoak, ikasgela horien %21 itunpeko ikaste txeetan daude eta benetan proiektu bereziak direla esan daiteke, eta horien bidez arazoari aurre egiteko dirulagun tzak jaso tzen dituzte itunpeko ikaste txeek.

Horien %80 baino gehiago Bizkaiari eta Gipuzkoari dagokie, nahiz eta proiektua gara tzen duten lagine-ko ikaste txeen erdiak Araban egon.

44 ikaste txetako 62 ikasgela horiek 395 ikaslerekin egiten dute hezkun tza lana. Ikasle horien %90ek sare publikoko ikaste txeetan ikasten dute, eta erdia baino gehiago Bizkaiko lurraldekoa da.

Ho ts, lagineko DBHko 3 eta 4. mailetako ikasleen %2,4 Hezkun tzako Esku-har tzeko Espezifikoko proiek-tu bat duen ikasgelan dago. Programa horien ikasle onuradunen %2,5ek (10 ikasle) 16 urte baino gehia-go ditu eta sare publikoko 5 ikaste txetan ikasten dute.

Lurraldea

EPPn dauden ikasleak

16 urtetik gorako ikasleak*

Kop. % Kop. %

Araba 64 16,2 5 7,80

Bizkaia 233 59,0 4 1,70

Gipuzkoa 98 24,8 1 1,00

Orotara 395 10 2,53

* Lurralde bakoi tzeko EPPn dauden ikasleen gainean kalkulaturiko ehunekoa.

Arabak ehunekorik altuena du programa honetan 16 urteko ikasleei dagokienez, zeren EEP dagoen ikas-gela bateko ikasleen %7,8 adin horretakoak baitira.

56


• Eskolarizazioko programa osagarriak

Azterturiko laginetik, 54 ikaste txetan aldi batean beste ikaste txe batekin eskola tze osagarriko programa konparti tzen duten ikasleak daude.

Programa horietan 110 ikaslek har tzen dute parte, ho ts, DBHko lagineko 3 eta 4, mailetako ikasleen %0,6k; honelaxe bana tzen da lurraldearen arabera:

Lurraldea

Eskolarizazio osagarriko ikasleak


Kop. % Kop. %

Araba 15 13,6 0 0,0

Bizkaia 60 54,4 13 21,6

Gipuzkoa 35 31,8 13 37,1

Orotara 110 26

* Lurralde bakoi tzeko eskolarizazio osagarriko ikasleen gain kalkulaturiko

ehunekoa.

Eskola tze osagarriko programetan parte har tzen duten %75i baino gehiago ematen zaio lagun tza, eta ikasle horien erdia baino gehiago (%54,4) Bizkaiko lurraldeko DBHko ikaste txeetakoak dira. Ikasle horie-tatik %23,6k 16 urte baino gehiago ditu; zehazki eskolan dabil tzan 26 ikasle dira, gehienbat itunpeko ikaste txeetan eta an tzeko ehunekoak daude Bizkaiko eta Gipuzkoako lurraldeetan.

• Curriculum-diber tsifikazioko programak

Neurririk hedatuena da baldin eta kontuan har tzen bada lagineko ikaste txeen erdiak baino gehiagok programa horiek gara tzen dituztela. Azterturiko laginean, curriculum-diber tsifikazioko 89 ikasgela dau-de, eta guztira 738 ikasleri ematen zaio lagun tza; programa egokituaren bidez DBHko helburuak lor tzea da xedea. Ho ts, curriculum-diber tsifikazioko programen bidez, azterturiko lagineko DBHko 3 eta 4. mai-letako ikasleen %4,42ri ematen zaio lagun tza.

Curriculum-diber tsifikazioko ikasgelak eta derrigorrezko hezkun tzako etapa hori ikasgelotan ikasten du-ten ikasleak honelaxe bana tzen dira lurraldeen arabera:

Lurraldea Curriculum-

dibertsifi kazioko ikasgelen kopurua

%

Araba 16 18,0

Bizkaia 46 51,7

Gipuzkoa 27 30,3

Orotara 89 100,0

Sare publikoko ikaste txeetan curriculum-diber tsifikazioko ikasgela gehiago dago, %68,5, ho ts, itunpeko sareko ikaste txeen bi halako baino gehiago. Lurraldeen arabera, Bizkaian dago azterturiko lagineko ikas-gelen erdia baino gehiago.

57


89 ikasgela horietako ikasleei dagokienez (738 ikasle), gehienbat Bizkaiko eta Gipuzkoako ikaste txeetan bil tzen dira, eta %70ek baino gehi txoagok programa horiek sare publikoko ikaste txeetan egiten dituzte.

Curriculum-diber tsifikazioko programetan parte har tzen duten ikasle guztietatik ia hiru laurdenak (%72,5 zehazki) 16 urte baino gehiago ditu, eta gehienbat sare publikoko ikaste txeetan daude ma-trikulatuta. Curriculum-diber tsifikazioan ikasten duten adin horretako neska-mutilen ehuneko altua uler-tzekoa da, zeren eta programa hori bereziki 16-18 urteko ikasleen tzat baita.

Lurraldea

Curriculum-diber tsifi kazioko

ikasleak


Kop. % Kop. %

Araba 159 21,5 125 78,6

Bizkaia 330 44,7 240 72,7

Gipuzkoa 249 33,7 170 68,3

Orotara 738 535

* Lurralde bakoi tzeko curriculum-diber tsifikazioko ikasleen gainean kalku-

laturiko ehunekoa.

Egiaztatu ahal izan denez, neurri hori garran tzi tsua da eskola porrotaren preben tzioan, ikasketak be-har baino lehen uzteko prozesuan eta derrigorrezko etaparen helburuak lor tzeak ematen duen posibi-litatean, zeren eta aukera horren bidez lagun tza ematen bai tzaie DBHko 3. eta 4. mailetako ikasleen %4,42ri.

• Ikaste txeko hezkun tza errefor tzua ikasgelan

DBHko ikaste txean bertan egiten den banako arretarako neurria da, baina ikasleek ikasten duten ohiko ikasgelatik kanpoko denboran. Errefor tzua emateko tokia lagun tza gelak izan daitezke, edo bestela ziklotan antolaturiko arretarako taldeak ikasleen beharrei eran tzuteko.

Lagineko ikaste txeen %77k dio neurri hori lan tzen duela. Horietan hezkun tza errefor tzuko 247 ikasge-la edo talde daude DBHko 3. eta 4. mailako ikasleen tzat; guztira 1.029 ikasleri ematen zaie errefor tzua, hots, DBHko bigarren zikloko ikasleen %6,16k jaso tzen du banako hezkun tza errefor tzua ikasgelatik kanpora.

Horietako 123 ikaslek 16 urte edo gehiago dituzte, ho ts, ikasgelatik kanpora zenbait curriculum-arlotan banako errefor tzua jaso tzen duen ikasle-taldearen %12. Lurraldearen arabera bana tzen dira hezkun tza errefor tzuko taldeak, honela:

LurraldeaHezkun tza errefor tzuko

taldeen kop.%

Araba 39 15,8

Bizkaia 133 54,8

Gipuzkoa 75 30,4

Orotara 247

Bizkaia concentra algo más de la mitad de las aulas o grupos de refuerzo educativo.

58


Talde horietan lagun tza ematen zaie DBHko 3. eta 4. mailetako 1.029 ikasleri, gehienbat Arabako lurral-dean, non 100 ikaste txetik ia 10ek jaso tzen baitu lagun tza hori (%9,5).

Lurraldea

Hezkuntza errefortzua duten

ikasleak


Kop. %* Kop. %

Araba 244 9,50 43 17,6

Bizkaia 416 4,80 51 12,3

Gipuzkoa 369 6,60 29 7,9

Orotara 1.029 6,16 123

* Lurralde bakoi tzeko ikasleen gain kalkulaturiko ehunekoa.

Garatutako banako arretazko neurriei buruzko laburpena

Neurri horiek ikaste txeetan gara tzearen inguruko laburpen gisa, eta lagineko ikasleen guztizko ko-purua ain tzat hartuz —16.697 ikasle—, ikasleen %13,5, ho ts, DBHko bigarren zikloan dabil tzan 100 ikasletatik 13 gu txi gorabehera banako hezkun tzako lagun tzarako neurri-motaren baten onuradunak dira.

Banako lagun tzarako neurri horien xedea derrigorrezko etaparen helburuak lor tzea da eta, zeharka, ikas-leen eskola tzea bermatuz gara tzen dira. Hala eta guztiz ere, aldaketa-sorta zabala har tzen dute: curricu-lumaren egoki tzapen txikiagoa edo handiagoa, neurriak gara tzeko baliabide ezberdinak ematea… Hori dela-eta, normalizaziora bideratuta neurriak dira baina maila ezberdinetan.

Ohikoenak curriculum-aldaketa gu txien dakartenak dira, nahiz eta ikaste txearen antolaketan aldaketa handiak behar izan. Banako hezkun tza errefor tzua da ohikoena eta etapako ikasleen %6,1 eragiten die. Curriculumeko alde jakin ba tzuk ikaslearekin indar tzea da helburua, baina curriculumaren antolaketari eta etaparen helburuei eu tsita.

Programa bakoitzeko DBHko bigarren zikloko ikasleen %

59


Curriculum-diber tsifikazioko programak ikasleen %4,4rekin gara tzen dira eta, curriculumaren antolake-tan aldaketak badakar tzate ere, etaparen helburuak lor tzeko xedeari eusten diote. Bereziki pen tsatuta daude ikasleek derrigorrezko oinarrizko hezkun tzan jarraitu ahal izan dezaten, 16 urterekin nahitaezko eskola tze-aldia gainditu badute ere.

Propor tzio txikiagoa da Hezkun tzako Esku-har tze Espezifikoko programetan zein eskola tze osagarriko programetan: ikasleen %2,4 lehen kasuan, eta ez da ikasleen ehuneko 1era iristen bigarren kasuan (%0,6). Kasu bietan ez dira horrenbeste normalizazio neurriak, ikasleen eskola tzea berma tzen dutenak baizik, baina ikasleen arazoa dela-eta, curriculumean aldaketa handiak dakar tza berekin.

16 urtetik gorako ikasleen tzako hezkun tza arreta

Lehenago aipaturiko neurriek 16 urtetik gorako ikasleen eskolarizazioan duten eragina azter tzen da, be-tiere neurri horiek Eskolara ez ager tzearen preben tziorako edo ikasleek eskola uztearen preben tziorako duten garran tzia kontuan izanik.

Programa horien onuradunak diren 16 urtetik gorako ikasleak

Kop. %*

Curriculum-dibertsifi kazioa 535 72,5

Eskolarizazio programa osagarria 26 23,6

Errefor tzua ikasgelatik kanpora 123 12,0

Esku-har tze espezifi koko programa (EEP) 10 2,5

* Programa bakoi tzaren ikasle onuradun guztien ehunekoa.

Curriculum-diber tsifikazioko programak oso neurri indar tsuak dira eskola tzeko zailtasunak dituzten ikas-leek, ho ts, hezkun tza sisteman derrigorrezko bigarren hezkun tzako etapa uzteko arrisku handiena duten ikasleek eskolan jarraitu ahal izateko. Ez da ahaztu behar, gainera, curriculum-diber tsifikazioko progra-maren helburuetako bat hauxe dela: eskolako arazo jakin ba tzuk dituzten ikasleek Derrigorrezko Biga-rren Hezkun tzako etaparen helburuak bete ahal izatea.

60


Hortaz, programa horren bidez ikasketak jarrai tzen dituzten ikasleen %72,5ek 16 urte baino gehiago ditu; horrek agerian uzten du berriz ere ikasle horiek eskola behar baino lehen uztearen kontrako preben-tziorako neurri egokia eta eraginkorra dela.

Bestelako neurrien ehunekoak txikiagoak dira, hala nola eskola tze osagarria edo ikasgelatik kanpoko lagun tzarako errefor tzua. Hori normala da 16-18 urteko ikasleen tzako bereziki prestaturiko programak ez direla kontuan har tzen bada; ai tzitik, hezkun tza sistema uzteko arrisku handiagoa duten ikasleak sis-temaren barruan a txiki tzeko lagungarriak ere badira.

Ikaste txeetan Eskolara ez ager tzeari buruzko lan-taldeak

Azterturiko laginean ager tzen denez, lan-taldea osatu duten DBHko ikaste txeen kopuru bat dago, ikas-leen Eskolara ez ager tzea prebeni tzeko eta horrelako egoerak gerta tzen direnean neurriak har tzeko. 17 Ikaste txe dira, lagineko ikaste txeen %12,4, honelaxe bana tzen direnak.

Eskolara ez ager tzeari buruzko lan-talde egonkorra duten DBHko ikaste txeak

Kop. %

Orotara 17 12,4

Sarea Kop. %

Publikoa 10 17,2

Itunpekoa 7 8,9

Lurraldea Kop. %

Araba 3 16,7

Bizkaia 7 10,0

Gipuzkoa 7 14,3

Absentismoko lan-taldea duten DBHko Absentismoko lan-taldea duten DBHko ikastetxeak ikastetxeak

61


5. Eskola-uzteak dituzten eta ez dituzten ikaste txeen araberako azterketa

Ikaste txeen hainbat ezaugarri azter tzen dira eskola uzten duten edo ez duten ikasleak dituzten ikaste-txeen arabera. Lagineko bi bloketan sailka tzen dira ikaste txeak:

• Eskola-uzterik ez dagoen ikaste txeak: ikasleen artean eskola-uzterik ez duten 106 ikaste txe dira laginean.

• Eskola-uzteak dituzten ikaste txeak: matrikulatuta egon arren ikasketak u tzi dituen ikasleren bat duten DBHko 31 ikaste txe daude.

Ikaste txeen bi blokeon artean ezberdintasunik dagoen ala ez egiazta tzea da kontua. Hauxe da abiapun-tuko hipotesia: Eskolara ez ager tzearekin edo eskola behar baino lehen uzten duten ikaste txeetan ezau-garri ezberdinak daude eta esku har tzeko estrategia ezberdinak gara tzen dira; honako hauetan ager tzen dira estrategia horiek:

• Ezberdintasunak daude eskolara ez ager tzearen gainean ikaste txean landutako kontrol neurrie-tan.

• Ikaste txetik kanpoko beste erakundeekin eta gizarte zein hezkun tzako zerbi tzuekin dituzten er la-zioak ezberdinak dira.

• Ezar tzen dituzten preben tzioko neurriak, hala nola banako lagun tza emateko programak edo ikas-leen eskolara ez ager tzeari buruz ikaste txeak egindako lana: ezberdinak izango dira ikasleen eskola-ra ez ager tzea izatearen edo ez izatearen arabera.

Jarraian, eskola-uzterik ez duten eta eskola-uzteren bat duten ikaste txeen ehunekoa ager tzen da aipatu-riko alderdiei dagokienez.

Eskola-uztearen gaineko kontrol neurriak ikaste txean

Egiazta daitekeenez, oro har eta salbuespenen bat izanik, eskola uzten duten ikasleak dauden ikaste-txeek ekin tza gehiago buru tzen dituzte ikasleak kontrola tzearekin lotuta daudenak.

Ikastetxeak eskola-

uztearekin

Ikastetxeak eskola-

uzterik gabe

% %

Hu ts-egiteak justifi ka tzen dituzten arrazoiakak zehazten dituzte 64,5 72,6

Hu ts-egiteak egunero bil tzen dituzte 96,8 83,0

Egunero jakinarazten dizkiote hu ts-egiteakak zuzendari tzari 32,3 21,7

Justifi katu gabeko hu ts-egiteak Ikuskari tzarara bidal tzea 64,5 50,0

— hilaren 5a baino lehen 41,9 39,6

— hilaren barruan 22,6 10,4

— ED/EE 3,2 5,7

Ikastetxeak orotara Kop.: 31 Kop.: 106

62


Ikasleen hu ts-egiteak justifika tzen dituzten arrazoiak zehaztuta dituzten eskola-uzterik gabeko ikaste-txeen ehunekoa altuagoa da eskola-uzteak dituzten ikaste txeen kasuan baino. Hala ere, azken ikaste txe horiek hu ts-egiteak bildu eta eskola-uzterik gabeko ikaste txeek baino maizago jakinarazten dituzte hu ts-egiteok.

Eskola uzten duten ikasleak dauden ikasleen ehunekoa altuagoa da justifikatu gabeko hu ts-egiteak Ikuskari tzara bidal tzen dituzten ikaste txeen artean. Eskola uzten dutenen kasuak dauden ikaste txeen %64,5ek, berriz, Ikuskari tzara bidal tzen ditu hileko lehen 5 egunetan edo hilean zehar; eskola uzten du-tenen kasurik ez duten ikaste txeen %50ek soilik bidal tzen dute orria epe horietan.

Egoera hori zuzen tzeko neurri gisa, Hezkun tza Ikuskari tzak 2006/07 ikasturtean hiruhileroko sintesi bat egitea proposatu du eskolara hu ts egiten duten eta eskolatu gabe dauden ikasleekin hartutako neu-rriei eta esku-har tzeari buruz. Sintesi hori erregistro-orri batean agerraraziko da eta orri hori ikaste txe guztiek bidali behar dute Ikuskari tzara; horrelako egoeran dagoen ikaslerik ez duten kasuetan ere bai. Neurri horrek ikaste txe guztiek informazioa bilduko dutela bermatuko du, eskolara hu ts egiten duten ikasleak izan zein ez, eta erregistro-orriak hilero bidal tzen ez dituzten ikaste txeen ehunekoa arindu de-zake.

Ikaste txeek beste erakunde ba tzuekin dituzten harremanak

Ezberdintasunak ikusten dira bi ikaste txe-talde horien artean arazoak bere horretan dirauenean eta arazoa ikaste txetik kanpoko beste erakunde ba tzuei jakinarazi behar zaienean, erakundeok esku har dezaten. Hala denean, taulak erakusten duen bezala, eskola-uztea duten ikaste txeek harreman gehia-go izaten dituzte aipaturiko erakunde horiekin guztiekin eskola-uzterik ez duten ikaste txeek baino.

Ikastetxeak eskola-

uztearekin

Ikastetxeak eskola-

uzterik gabe

% %

Udalera (Gizarte zerbi tzuak) 90,3 66,0

Ordezkari tzara 64,5 63,2

Aldundira (Gizarte zerbi tzuak) 19,4 13,2

Ez dute zerbi tzu batera ere bidera tzen 3,2 6,6

Ikastetxeak orotara 31,0 106,0

Nabarmen tzekoa da eskola-uztea duten ikaste txe ia guztiek udaleko gizarte zerbi tzuekin harremanak izatea. Kasuen %90,3k egoera horren berri ematen die zerbi tzu horiei esku har tze aldera; ikasketak uzten dituzten ikasleak ez dauden ikaste txeen kasuan, berriz, %66k. Hala gerta tzen da, seguru asko, Bizkaian eta Gipuzkoan egoera horren berri udaleko gizarte zerbi tzuei ematea eskakizuna delako, ikaste txeetara ikasturtearen hasieran bidal tzen diren zirkularretan jasota u tzitako eskakizuna.

Kasuak beste toki batera bidera tzeari buruzko txostenak erabil tzea

Eskola-uztea duten ikaste txeek sarriago erabil tzen dituzte txostenak kasuak kanpoko beste erakunde eta zerbi tzu ba tzuetara bidera tzeko. Logikoa da hala izatea, kasu honetan batera jarduten baitute hainbat erakundek.

63


Ikastetxeak eskola-

uztearekin

Ikastetxeak eskola-

uzterik gabe

Txosten tipoak erabil tzen dituzte kasuak beste erakunde ba tzuetara bidera tzeko 71 55,7

Ikastetxeak orotara 31 106,0

Erakundeen eta ikaste txeen arteko komunikazioa

Udaleko gizarte zerbi tzuak maizago izaten dira harremanetan ikaste txeekin eskola-uzteak gerta tzen di-renean. Hori kontuan izanik, komunikazio-modua lehenestea aztertuko da. Eskola-uztea duten ikaste-txeetan, txosten ida tzien eta telefono bidez izaten dira harremanetan udaleko gizarte zerbi tzuak. Es-kola-uzterik ez duten ikaste txeen kasuan, berriz, uneko ba tzarrak eta ba tzar sistematikoak egiten dira maizago. Beraz, honako hau ondoriozta liteke: eskola-uztea duten ikaste txeekin aldi berean izaten dira preben tzioko esku-har tzea eta «a posteriori» jarduteko esku-har tzea arazoa sortuta dagoenean. Eskola-uzterik gabeko ikaste txeetan, dirudienez, preben tzioko jarduketa lehenesten da ba tzar sistematikoak eta uneko ba tzarrak eginez.

Udaleko gizarte zerbi tzuak eta ikaste txeak elkarrekin komunika tzeko bideak

Txosten idatzia

TelefonoaUneko bilera

Aldizkako bilerak

Ikastetxeak eskola-uztearekin 38,7 45,2 25,8 9,7

Ikastetxeak eskola-uzterik gabe 11,3 28,3 32,1 21,7

Ikaste txeko banako arretarako programa eskola-uztearen kontrako preben tzioa

errazteko

Ikasleei era indibidualdu baten lagun tzeko programak gara tzearen xedea da eskola porrota prebeni tzea eta, zeharka, eskola behar baino lehen uzteko preben tzio modu bat dira. Hori dela-eta, interesgarria da programa horiek erabil tzean bi ikaste txe-talde horien artean dauden ezberdintasunak azter tzea.

Ikastetxeak eskola-

uztearekin

Ikastetxeak eskola-

uzterik gabe

Hezkun tzako esku-har tze espezifikoko proiek. 35,5 31,1

Eskolarizazio osagarriko programa 45,2 37,7

Curriculum-diber tsifikazioa 64,5 49,1

Hezkun tza errefor tzua (ikasgelatik kanpo) 83,9 75,5

Aniztasuna eta bizikide tza ikaste txean 25,8 16,0

Ikasgelako aniztasunaren trataera 83,9 67,0

Ikastetxeak orotara 31,0 106,0

64


Taulako datuek adi tzera ematen dutenez, eskola uzten duten ikasleak dauden ikaste txeek, kasu guztie-tan, banakoari lagun tzeko neurri gehiago dituzte ezarriak eskola-uzterik ez dutenek baino. Honako hau ere azpimarratu behar da: ikasgelako aniztasuna trata tzeko neurriak ditu eskola uzten duten ikasleak dauden ikaste txeen %83,9k. Eskola-uzterik gabeko ikaste txeen %67k, berriz, ez dute neurri hori erabil-tzen. Bi ikaste txe-motetan ezberdintasunak daude curriculum-diber tsifikazioko programak abiaraztea-ri dagokionez: eskola-uztea duten ikaste txeen %64,5ek neurri hori du ezarrita; eskola-uzterik gabeko ikaste txeen kasuan, berriz, %49,1ek.

Aztertu diren zenbait neurriren ezaugarri nagusia gehienbat banakoari zuzendutako curriculum-anto-laketa handiagoa behar izatea eta ikaste txea antola tzeko aparteko neurri handiagoak izatea dela esan daiteke. Hori dela-eta, eskola-uztea duten eta horrelakorik ez duten ikaste txeen neurrien kopurua azter-tuko da. Honako hauek aztertuko dira :

• Hezkun tzako esku-har tze espezifikoko proiektua.• Eskolarizazio osagarriko programa.• Curriculum-diber tsifikazioa.

Hiru neurriak lan tzen dituzten ikaste txeak

Kop. %

Ikastetxeak eskola-uztearekin 5 16,1

Ikastetxeak eskola-uzterik gabe 19 17,9

Ikastetxeak orotara 24 17,5

* Ikaste txe guztien ehunekoa (eskola-uzteekin eta eskola-uzterik

gabe).

Datu horiek erakusten dutenez, ikaste txean eskola uzten duten ikasleak egoteak ez du eraginik banako lagun tzarako neurriak pila tzerakoan: an tzera pila tzen dira neurri horiek eskola uzten duten ikasleak eta uzten ez duten ikasleak dauden ikaste txeetan. Horren ondorioz, neurriok eskola-uzterik gabeko ikaste-txeetan pila tzeak neurriek bete tzen duten preben tzio eginkizuna uzten dute agerian.

Hauxe ikus daiteke neurri bat edo bi abiarazten dituzten ikaste txeak azter tzean:

• Eskola-uztea duten ikaste txeek bi neurri bil tzen dituzte batez ere.• Eskola-uzterik ez duten ikaste txeek aipaturiko hiru neurrietako bat aplika tzen dute soilik.

Banako laguntzarako neurriak ikastetxeetan

65


6. Azterketa deskriptiboaren laburpena

Eskola-uzteei buruzko datuak

• Lagineko ikaste txeen %77k, DBHko 3. eta 4. mailetan, ez dute izan 2005-06 ikasturtean eskola u tzi duen ikaslerik.

— Ikaste txeen %23k (31) eskola u tzi duen norbaiten kasua du. Horietatik %58k (18) ikasle bakarra du.

• DBHko 3 eta 4. mailetan matrikulatu diren eta laginean ager tzen diren ikasle guztietatik (16.697) 56 ikaslek eskola u tzi dute, ho ts, %0,34k.

— Eskola u tzi duten nesken kopurua (33) mutilena baino handiagoa da (23).

• Arabako lurraldea da eskola u tzi dutenen ehunekorik handiena duena. Bizkaia eta Gipuzkoa lagine-ko batezbestekoaren azpitik daude.

Eskola-uzteko arrazoiak

• Hezkun tza sistema 2005/06 ikasturtean (56 guztira) u tzi duen ikasleren bat izan duten ikaste-txeetako zuzendariek uste dute eskola uzteko arrazoi nagusiak arrazoi per tsonalak direla; arazo per-tsonalak, ikasteko motibaziorik eza, eskola porrota,...

— Ondoren gizarte-familiako ingurunearekin lotutako arrazoiak daude; familia desegituratua, fami-liak ikasketak ez balora tzea, gizarte ingurune baztertua,...

— Azkenik eskolako ingurunearekin lotutako arrazoiek dute eragina: programak eta ikasleen beha-rrak bat ez etor tzea.

Ikaste txeetako kontrol neurriak

• Ikaste txeen %99k bil tzen ditu hu ts-egiteak. Horietako %86k egunero egiten du eta %12k astero.

— Ikaste txeen %77ren kasuan kontrola zuzendari tzari jakinarazten zaio.— Jakinarazpena hiru lurraldeetan egiten da, batez ere asteroko aldizkakotasunarekin.

Ikasleekiko kontrol neurriak

• Justifikatu gabeko hu ts-egitea dagoenean, kasuen %93tan familia jar tzen da jakinaren gainean, betiere %80k hu ts-egitea egin duen ikaslearekin elkarrizketa egiteari kalterik egin gabe gaine-ra.

• Justifikatu gabeko hainbat hu ts-egite gerta tzen direnean eta, beraz, hezkun tza sistema uzteko arris-kuan dagoen ikasleekin, an tzeko ehunekoa dugu (%96) familiari jakinarazten zaizkion hu ts-egiteei dagokienez, baina

— Ikasleekin elkarrizketa gehiago egiten dira, kasuen %91n, eta gainera— Gora egiten dute nabarmen bestelako neurrien ehunekoek hala nola ikasleak beste zerbi tzu ba-

tzuetara bidera tzea (%59) eta banako biderapena (%64).

66


• Elkarrizketak egiten dira kasuen %84an justifikatu gabeko hu ts-egite bat eta hiru hu ts-egite bitar-tean daudenean.

— Tutoreak egiten ditu ohiko ikasleak direnean baina ikaslea eskola uzteko arriskuan dagoenean ka-suen erdian baino gehiagotan zuzendari tzak edo ikaste txeko orienta tzaileak esku har tzen du. Esku har tzeko eremua ikasgelaz gaindikoa da, tutoreak bere eran tzukizuna bete tzen jarrai tzen badu ere.

Kontrola familiarekin egiteko neurriak

• Lagineko ikaste txeen %85etik gora familiari jakinarazten dizkie justifikatu gabeko hu ts-egiteak ge-hienez hiru eguneko epean.

— Ikasleak eskola uzteko arriskuan daudenean, ikaste txeen %73k lehen egunean jakinarazten die familiei eta halaxe gerta tzen da hiru lurraldeetako ikaste txe publikoetan zein itunpeko ikaste-txeetan.

• Ikasleen familiekin harremanetan izateko ohiko bidea telefonoa da.

— Ikasleak eskola uzteko arriskuan daudenean, elkarrizketa egiten da.

• Tutorea da, kasuen %95ean, familiarekin harremanetan jar tzen den per tsona.

— Ikasleak eskola uzteko arriskuan daudenean, tutoreaz gain (%86) zuzendariak egiten du el karriz-ke ta kasuen %44an eta orienta tzaileak kasuen %26an.

• Ohiko ikasleen familiekin zein eskola uzteko arriskuan dauden seme-alabak dituzten familiekin ha-rremanetan jar tzeko helburuak honako hurrenkera hau du: egoeraren berri ematea, baterako neu-rriak ezar tzea eta familiari neurriak har tzeko eska tzea. Ehunekoak nabarmen alda tzen dira. Ikus 45. orrialdea.

• Ezarritako zuzenketa-neurrien jarraipena egiteko, kasuen %47an bakarrik finka tzen da epea.

— Ikasleak eskola uzteko arriskuan daudenean, ikaste txeen %50ek finka tzen du horretarako epea.

Ikaste txeetan Eskolara ez ager tzearen preben tziorako garatutako neurriak

• Curriculum-diber tsifikazioko programak eta Hezkun tzako Errefor tzua dira DBHko ikaste txeetan ge-hien erabil tzen diren neurriak.

— Lagineko ikaste txeen erdiak baino gehiagok curriculum-diber tsifikazioko programak gara tzen ditu— Lagineko ikaste txeen %75ek abiarazita ditu hezkun tzako errefor tzurako neurriak ohiko ikasgela-

ren barruan eta kanpoan.

• Bereziago tzat jo tzen diren bestelako neurriak gara tzea, ikaste txeak aurretik one tsi behar duen plana behar dutelako hala nola Hezkun tzako Esku-har tze Espezifikoko Programak, baztertutako gizarte-kulturako ingurunean dauden ikaste txeekin lotuta, eta lagineko ikaste txeen %32tan gara tzen dira programa horiek.

• Gehienbat normalizaziorakoak diren hezkun tza lagun tzarako neurriak sarri-sarri erabil tzen dira bi sa-reetan eta propor tzio berean. Arazo handienak dituzten ikasleei eran tzuna emateko neurriak, berriz, baliabide bereziak eta ikaste txean plangin tza espezifikoak behar dituztenak, gehiago dira sare pu-blikoko ikaste txeetan.

— Banakoaren tzat zuzendutako hezkun tza lagun tzarako neurriak ezar tzen dituzten programak, hala nola Hezkun tzako Esku-har tze Espezifikoko Programak, Curriculum-Diber tsifikazioa eta Eskolarizazio-ko Programa Osagarriak, gehiago lan tzen dira ikaste txe publikoetan (bikoiztu egiten da ehunekoa ia).

67


— Gehienbat normalizaziorako hezkun tza lagun tzarako neurriak aplika tzen direnean, an tzeko ehu-nekoa dugu ikaste txe publikoetan eta itunpeko ikaste txeetan. Bi sareotako lagineko ikaste txeen %70ek baino gehiagok hezkun tza errefor tzuko neurriak edo ikasgelaren aniztasuna lan tzeko pro-gramak aplika tzen dituzte.

Hezkun tza lagun tzarako neurri espezifikoen onuradunak diren DBHko ikasleak

• DBHko ikaste txeetan ikasten duten ikasleen %13,5ek lagun tza indibidualdua jaso tzen du aipaturiko programaren baten bidez. Zehazkiago, honako hauek:

— DBHko ikasleen %6,1ek banako hezkun tza errefor tzua jaso tzen du ikasgelatik kanpo curriculu-meko zenbait irakasgaitan.

— Lagineko DBHko ikaste txeetako ikasleen %4,4k curriculum-diber tsifikazioko programaren bidez jarrai tzen du eskolan.

— Ikasleen %2,4 ikasle talde txiki bati hezkun tzako esku-har tze espezifikoko proiektu bat aplika tzen zaion ikasgelan dago.

— Ikasleen %0,6k (100 ikasletatik 1ek ere ez) 2 ikaste txe konparti tzen ditu eskola tze osagarriko pro-grama batean.

• Programa horiek ikasleak hezkun tza sistemaren barruan manten tzeko eginkizuna bete tzen dute; izan ere, programa horiek barik eskola u tz lezakete. 16 urte edo gehiago dituzten ikasleen kasua da, hainbat programaren bidez lagun tza jaso tzen dutenak.

— Curriculum-diber tsifikazioko programaren barruan lagun tza jaso tzen duten ikasleek %72,5ek 16 urte edo gehiago ditu. Programa oso eraginkorra da, lagun tza jaso tzen duten adin horietako ikasleen ehuneko altuari erreparatuz gero. Hori logikoa da, zeren eta programaren helburua, adin hori gainditu arren, programa egokitu baten bidez derrigorrezko etaparen helburuak bete tzeko moduan dauden ikasleei eran tzuna ematea baita.

— Beste programek ere hezkun tza-mailako eran tzuna ematen die adin horretako ikasleei, baina neurri txikiagoan. Eskolarizazioko programa osagarria jarrai tzen duten ikasleen %23,6k 16 urte baino ge-hiago ditu; hala, ikasgelatik kanpoko hezkun tza errefor tzua jaso tzen duten ikasleen %12 hezkun-tzako esku-har tze espezifikoko proiektua duen ikasgelan da; 16 urte edo gehiago izaten dituzte.

Eskola-uzteak dituzten eta horrelakorik ez duten ikaste txeen ezaugarriak

• Eskola uzten duten ikasleak dauden ikaste txeek kontrol neurri gehiago buru tzen dituzte eskola-uz-terik ez dagoen ikaste txeek baino. Zehazkiago, honako hauek:

— Ikasketak u tzi dituzten ikasleak dauden ikaste txeen %64,5ek justifikatu gabeko hu ts-egiteak bidal-tzen dizkio Ikuskari tzari; eskola-uzterik gabeko ikaste txeen kasuan, berriz, %50ek bidal tzen dizkio.

— Eskola-uztea duten ikaste txeen %22,6k hilean egiten du bidalketa; eskola-uzterik gabeko ikaste-txeen kasuan, berriz, %10ek egiten du aldi horretan.

• Kasu problematikoak beste erakunde ba tzuetara bidera tzeko eta horietan esku har tzeko ezar tzen diren erlazioak handiagoak dira eskola uzten duten ikasleak dauden ikaste txeekin.

— Eskola-uztea duten ikaste txeen %90ak egoera horren berri ematen dio udaleko gizarte zerbi tzuei; eskola-uzterik ez dutenen kasuan, berriz, %66k.

— Eskola-uztea duten ikaste txeen %71ek txosten ereduak ditu kasuak beste erakunde ba tzuetara bidera tzeko; eskola-uzterik gabekoen kasuan, berriz, %55,7k.

• Ikasketak uzten dituzten ikasleak dauden ikaste txeek banako errefor tzurako neurri gehiago jar tzen dituzte. Eskola-uztea duten ikaste txeen %84k ikasgelako aniztasunari eran tzuna emateko ekin tzak burutu zituen, baita eskola-uzterik ez duten ikaste txeen %67k ere bai.

69

ESKOLA UZTEA DBH-ko 3. ETA 4. MAILETAN IKERKETARI BURUZKO GALDERAK

III. Ikerketari buruzko galderak

1. Eskola-uztearen tasa txikiari eusten zaio DBHko azken bi ikasturteetan?

Herrialde garatuak izeneko herrialde guztietan, hezkun tza eta heziketa haur guztien eskubidea da ne-rabezaroko adin jakin bat bete arte, eta herri administrazioak eta familiak dira eskubide hori bete tzeko bermeak. Hezkun tza sistemak eskubide hori bete tzen dela kontrola tzeko, Euskadiko ikaste txeek hezkun-tza eskubideari buruzko idazki bat jaso tzen dute ikasturtearen hasieran, lurralde ordezkari tzek bidalia. Idazki horretan, derrigorrezko irakaskun tzarako adinean dauden ikasle guztiek eskolara joan beharra du-tela gogorarazten da eta baliabideak ematen dira horretarako.

Hezkun tza Ikuskari tzak azken urteotan eginiko neurketetan isla tzen denez, hezkun tza sistemaren eskola-uztearen tasa txikia dago derrigorrezko eskola tze-aldian. Atal honetan konparaziozko azterketa bat egi-ten da eskola-uztearen tasa txikiari eusten zaion denborarekin. Horretarako, Ikuskari tzak hiru lurraldeei buruz eginiko «Ikasleriaren absentismo-kontrola» izeneko txosteneko datuak erabili dira, 2004/05 eta 2005/06 ikasturtekoak, eta Eskola-uzteari buruzko ikerlan honetan bildutakoak ere bai, 2005/06 ikastur-tekoak.

Azterlan honetako datuekin konparaketa egiteko datuak Hezkun tza Ikuskari tzak, erregistro-orrien bi-dez, 2003/04 ikasturtetik hona bildutakoak dira. Ikaste txeek eskualdeko ikuskari tzara bidali behar dituz-te erregistro-orri horiek hileko 5. eguna baino lehen, lurralde ordezkari tzek ikasturtearen hasieran bidal-tzen dieten gutun baten eska tzen zaienez. EAEko Hezkun tza Ikuskari tzak, 2004/05 ikasturtean, lehen txostena egin zuen ikaste txeek bidalitako datuak oinarri tzat hartuta. txosten honek eta 2005/06 ikastur-tean eginikoak eremu zabala har tzen dute hezkun tzako etapei (Lehen hezkun tza eta Bigarren hezkun-tza) dagokienez zein Eskolara ez ager tzea terminoaren edukiari dagokionez; izan ere, kon tzeptu horren barruan, hilean justifikatu gabeko hu ts-egiteen %20tik hasita deseskolarizaziora edo %100eko absentis-mora.

Bi txostenetan bildutako datu guztietatik, soilik %99,9ko Eskolara ez ager tzeari eta Eskolagabe tzeari buruzkoak hartuko dira kontuan konparazioa egiteko; datu horiek batuta, eskola-uztearen definizioare-kin berdinesten dira. Jarraian, Hezkun tza Ikuskari tzaren urteko txostenetan eta ikerlan honetako eskola-uzteari buruz ematen diren definizioak azalduko dira.

Eskolagabe tzearen definizioa:

Derrigorrezko eskola tze-adinean dauden adingabeen egoera da (6-16urte) ikaste txe batean ma-trikulatuta ez daudenean. Kon tzeptu honetan sartuko da adingabeen egoera ere, matrikulatuta egon arren justifikatu gabe dauden hu ts-egiteen %100 dagoenean.

%99,9ko absentismoa definizioa:

Justifikaziorik gabe ikaste txera modu iraunkorrean hu ts egitea, familiak baimenduta edo bul-tzatuta edo ikasleak hala nahi izan duelako aurrenerabeen edo nerabeen kasuan. Hauxe da tartea kasu honetan: egunen %75 eta %99,9 bitartean (%100 aurreko definizioan ezarri baita) eskolara joan barik.

70


Komenigarria da gogoraraztea honelaxe defini tzen dela ikerlan honetan eskola-uztea:

Eskola-uztearen definizioa:

Ikasturtearen hasieran matrikulatuta egon arren datuak bildu aurreko azken hilean egun batean ere eskolara joan ez diren eta ikasketak beste ikaste txe batean jarrai tzeko espediente akademikoa lekuz alda tzeko eskatu ez duten ikasleei dagokie.

Datuak konpara tzeko, eskola-uztearen eta honako hauen batuketa pareka tzen dira: Ikuskari tzaren txostenean Eskolagabe tzea deri tzona gehi Eskolara ez ager tzearen %99,9.

Ikuskari tza eta ikerketaren txostenei buruzko datu orokorrak

Hauexek dira Ikuskari tzaren txosteneko datuak eta ikerlan honetan bildutakoak:

DBHri buruz Hezkun tza Ikuskari tzak eginiko txostena, 2004-05

DBHko ikasleak, orotara

Publikoa, orotara Itunpekoa, orotara

70.503 29.810 40.693

Eskola-uzteak orotara, DBHn(%99,9 absentismo + Eskolagabe tzea)

Ikasle kopurua Ehunekoa

194 0,28

DBHri buruz Hezkun tza Ikuskari tzak eginiko txostena, 2005-06

DBHko ikasleak, orotara


69.839 29.879 39.960

Eskola-uzteak orotara, DBHn(%99,9 absentismo + Eskolagabe tzea)


145 0,21

Eskola-uztearen gaineko ikerketa, DBHko 3. eta 4. mailak. 2005-06 ikasturtea

DBHko 3. eta 4.eko ikasleak, orotara


16.697 7.026 9.671

Lagineko eskola-uzteak, orotara


56 0,34

71


Konparaziozko azterketa

Esan dugun moduan, konparaziozko azterketa honetarako parekatu egiten dugu eskola-uztea termi-noa %99,9 absentismo-maila duten ikasleekin gehi Hezkun tza Ikuskari tzaren txostenetan ager tzen diren eskolatu gabeko ikasleekin. txosten honetan eskola-uzte izendapena erabiliko dugu kon tzeptu guztietan.

Halaber, kontuan izan behar da hemen azter tzen diren Hezkun tza Ikuskari tzak emandako datuak Euska-diko DBHko herritar guztiei buruzkoak direla eta ikerlaneko datuek 3 eta 4. mailetako lagin bat bil tzen dutela.

Txostenetan biztanle guztien eskola-uztea bildu da DBHko lau mailetan, eta horrexegatik izan daiteke ikasturte bereko datuen ehunekoen arteko diferen tzia; izan ere, ikerlan honetan bigarren zikloari dago-kion eskola-uztea bildu da bakarrik. Ildo horretan, Asturiasko Prin tzerrian 2000-01 ikasturtean eginiko DBHko eta DBHOko Eskolara ez ager tzeari eta bizikide tzari buruzko txostenean mailaz mailako sekuen-tzia ikus daiteke: mailak gora egin ahala, derrigorrezko eskola tze aldian hezkun tza sistema uzten duten ikasleen aurrerapena igo egiten da (ikusi sarrera). Halaber, bat dator Eusko Jaurlari tzaren hezkun tza esta-tistikan eskola porrotari buruz ager tzen diren datuekin. Hiru lurraldeetako 50 ikaste txeko lagina izan da, 13 eta 17 urte bitarteko ikasleekin: 3. eta 4. mailakoak dira eskola uzten duten tasarik handiena dute-nak.

Eskola-uzteen ehunekoa

Hezkun tza Ikuskari tzaren txostenak Ikerketa

2004/05 2005/06 2005/06

0,28 0,21 0,34

Eskola-uzteen ehunekoa

Bestalde, Hezkun tza Ikuskari tzari informazioa bidal tzen dioten ikaste txeak soilik kontuan hartuz egiten bada ehunekoa, ehuneko hori bat dator 2005/06 ikasturteari buruzko txostenean ager tzen denarekin, ho ts, %0,21.

72


Eskola u tzi dutenen kopurua eta ehunekoa, ikaste txeetako sarearen arabera

PUBLIKOA ITUNPEKOA

Kop. % Kop. %

Ikuskari tzaren txost., 2004/05 141 0,47 53 0,13

Ikuskari tzaren txost., 2005/06 116 0,39 22 0,07

Ikerketa, 2005/06 28 0,40 28 0,29

Eskola-uzteen ehunekoei dagokienez hiru azterlanen arteko diferen tzia txikiagoa da ikaste txe publikoe-tan itunpeko ikaste txeetan baino.

Gipuzkoa da eskola-uzteen kasu gu txien duen lurraldea eginiko hiru neurketetan. Ikerlan honetako da-tuak Ikuskari tzak eginiko lehen txostenetik hurbilago daude ikasturte berean eginikotik baino.

Eskola u tzi dutenen ehunekoa lurraldeen arabera

ARABA BIZKAIA GIPUZKOA

Ikuskari tzaren txost., 2004/05 0,49 0,30 0,14

Ikuskari tzaren txost., 2005/06 0,12 0,30 0,10

Ikerketa, 2005/06 0,51 0,33 0,27

Emai tzen artean ezberdintasunak izan arren, datuek behin eta berriz adierazten dute derrigorrezko hezkun tza aldia amaitu baino lehen eskola uzten dutenen tasa txikia dela Euskadin, baina eskola uz-ten dutenen maila baxu horrek ez du neurriak arindu beharra inplika tzen, zeren eta hauxe esaten baita Hezkun tza Ikuskari tzaren 2005/06ko txostenean1

«... arazo honen dimen tsioa txikia da hezkun tza sistemaren ikuspuntutik, baina ez da hala ba-nakoaren ikuspegitik, zeren eta eskola porrotak dakarren egoera hori per tsona horien gizarte bazter-ketaren kausetako bat da». Hala, J. Delors (1996) buru zela XXI. menderako hezkun tzari buruz eginiko Nazioarteko Ba tzordean UNESCOk planteatu zuena bil tzen da txosten horretan: «Herrialde askotan, batez ere herrialde garatuetan, oso fenomeno nahasgarria jasaten ari dira hezkun tza politiken tzat: paradoxikoki, eskola tze-aldia luza tzeak hobetu barik larriagotu egin du gizartean baztertuta dauden edo eskola porrota duten gazteen egoera. Hezkun tza gasturik handienak dituzten herrialdeetan ere, eskola porrotak eta eskola uzteak ikasle asko uki tzen ditu. Gazteak bi kategoriatan bana tzea dakar, eta are larriagoa da lanaren munduan irauten duen neurrian. (...) Eskola porrotak bazterkeria dakar, eta kasu askotan zenbait indarkeria-motaren edo banakoen galbidearen sorburua da. Gizarte-kohe-sioa hausten duten prozesu horien ondorioz, eskola sala tzen da gizarte bazterketaren faktore gisa, eta aldi berean behin eta berriz esaten da gizartera tzeko edo bergizartera tzeko erakunde gakoa dela. Hezkun tza politikei plantea tzen zaizkien arazoak bereziki zailak dira; eskola porrotaren kontrako bo-rrokak gizartearen ezinbesteko beharra izan behar du» (61. or.).

1 HEZKUN TZAKO IKUSKARI TZA: Plan Orokorra. Ikasleariaren absentismo-kontrola. 2005/06 ikasturtea. EAEren txostena.

73


Hauexek egiaztatu dira galdera horri dagokionez:

• Derrigorrezko eskola tze-adinean dauden ikasleen artean hezkun tza sistema uzten dutenen tasa txikia. %0,35ekoa baino txikiagoa da aztertu diren hiru txostenetan.

• Hezkun tzako Ikuskari tzak ondoz ondoko urteetako bi txosten egin ditu, biztanleria bera erreferen-tzia tzat hartuta datuak azter tzen dituztenak (DBHko lau mailetako maila batean ikasten duten Eus-kal Autonomia Erkidegoko biztanle guztiak). Bi txostenok konparatuz gero, eskola-uztearen ehune-koa txikitu egiten da, baina an tzekoa da sarearen zein lurraldeen arabera.

• Ikerlaneko datuak Ikuskari tzak ikasturte berean (2005/06) eginiko txostenean lorturiko emai tzen berdinak dira. Baldin eta ikerlaneko eskola-uzteen ehunekoari (%0,34) kendu egiten bazaio eskola-uztea izan arren erregistro-orriak Hezkun tza Ikuskari tzara bidal tzen ez duten ikaste txeen ehunekoa. Kasu honetan, ikerlaneko eskola-uzteen ehunekoa ere %0,21ekoa da.

2. Bete tzen al dira ikaste txeetan Ikuskari tzak Eskolara ez ager tzea eta Eskolagabe tzea ekiditeko edo zuzen tzeko planteatu dituen neurriak?

Aurreko atalean esan denez, hiru lurraldeetako ikaste txeek «hezkun tza eskubideari» buruzko zirkular bat jaso tzen dute ikasturtearen hasieran, eta bertan gogorarazten da 6 eta 16 urte bitarteko ikasle guztiek klasera joan beharra dutela nahitaez, ho ts, derrigorrezko irakaskun tzaren aldian dauden ikasle guztiek. Ikaste txeetako zuzendariek hilero bete eta lurralde ikuskari tzetara bidali behar dituzten bi protokolo edo erregistro-orri daude; batean eskolatu gabeko ikasleak ager tzen dira (matrikulazioa egiten ez dutenak) edota justifikatu gabeko hu ts-egiteen %100 dutenak, eta bestean, orriak eskualdeko ikuskari tzara bidali aurreko hilean justifikatu gabeko hu ts-egiteen %20ko edo handiagoko Eskolara ez ager tzea duten ikas-leak ager tzen dira.

Lagineko ikaste txeak eta protokoloak Ikuskari tzari bidal tzea

Bidal tzen dute Ez dute bidaltzen ED/EE

Kop. % Kop. % Kop. %

73 53 57 42 7 5,1

Lagineko ikaste txeen (137) %50ek baino gehiagok bidal tzen dizkiote Ikuskari tzari protokoloak edo erre-gistro-orriak, baina ikaste txeen %23k bakarrik (31 Ikaste txe) du eskola-uzteren bat (ikus 49. or.). Kon-tuan izan behar da protokoloetako batek azken hilean ehuneko hogeiko edo handiagoko Eskolara ez ager tzea bil tzeko balio duela; ez da guztizko eskola-uzterik aipa tzen.

Eskola-uztea duten eta ez duten ikaste txeak eta protokoloak Ikuskari tzari bidal tzea



Eskola-uzterik gabe 53 50,0 47 44,3 6 5,7

Eskola-uztearekin 20 64,5 10 32,3 1 3,2

74


Esana dugunez, lagineko ikaste txe guztien %53k erregistro-orriak bidal tzen ditu Ikuskari tzara, baina ehuneko hori handiagoa da, %65ekoa, hezkun tza sistema u tzi duten ikasleak dituzten ikaste txeen ka-suan.

Eskola-uzteen kopurua ikaste txeen arabera eta protokoloak Ikuskari tzari bidal tzea

Uzte-kopuruaBidal tzen dute Ez dute bidaltzen ED/EE


Eskola-uzte 1 13 72,2 5 27,8

2 uzteak 6 66,6 2 22,2 1 11,1

3 uzteak 2 100,0

5 eskola-uzte edo gehiago 2 100,0

Absentismo egoera horretako 3 ikasle edo gehiago dituzten lau ikaste txeetatik %100ek bidal tzen di-tuzte eskolara ez ager tzearen edota eskolagabe tzearen erregistro-orriak; kontuan izan behar da lau ikaste txe baino ez direla. Bi eskola-uzte dituzten bedera tzietatik %67k bidal tzen dituzte protokoloak ikuskari-tzara, eta handiagoa da por tzentaia (%72) eskola-uzte bat duten hamabi ikaste txeetan.

Ondoriozta daiteke, jakinekoa denez, protokoloak edo erregistroak gehiago bidal tzen direla eskola-uztea duten ikaste txeetan arazo hori ez duten ikaste txeetan baino.

Lurraldeen araberako azterketa eginda ikus daitekeenez, ikaste txeen %89k bidal tzen dizkie hu ts-egiteak Ikuskari tzari Araban, lurralde ordezkariak ikasturtearen hasierako kartan eska tzen duen bezala. Bestalde, eskola-uztearen ehunekorik altuena duen lurraldea da. Baliteke neurriak gehiago bete tzea arazo han-diagoekin erlazionatuta egotea, edo beharbada datu gehien bil tzen dituen lurraldea delako izan daiteke hala.

Ikaste txeen ehunekoa lurraldeen arabera eta protokoloak Ikuskari tzara bidal tzea

LurraldeaBidal tzen dute Ez dute bidaltzen ED/EE


Araba 16 88,9 2 11,1

Bizkaia 39 55,7 28 40,0 3 4,3

Gipuzkoa 18 36,8 27 55,1 4 8,2

Ikuskari tzako lurralde buruek Bizkaian eta Gipuzkoan ikasturtearen hasieran bidalitako jarraibideetan erregistro-orriak bidal tzeko eska tzen da, ez bakarrik eskualdeko ikuskariei, udalei ere bai.

Lagineko ikaste txeen ehunekoa eta protokoloak udalera bidal tzea



98 71,5 26 19 13 9,5

75


Lagineko ikaste txeen %72k bidal tzen dizkiete udalei erregistro-orriak, Ikuskari tzari erregistro-orriak bidal-tzen dizkieten ikaste txeena baino hamaika puntu gehiago, baina Araban ez du bete tzen eskakizun hori Hezkun tza Ordezkari tzak.

Eskola-uzteak dituzten eta ez dituzten ikaste txeen azterketa eginda ikus daitekeenez, eskola-uztea du-ten ikaste txeen %90ek erregistro-orriak bidal tzen dizkiete udalei. Ikuskari tzara bidal tzen dituztenak bai-no %25 gehiago dira.

Eskola-uzteak dituzten ikaste txeak eta protokoloak udalei bidal tzea

Uzte-kopuruaBidal tzen dute Ez dute bidaltzen

Kop. % Kop. %

Eskola-uzte 1 17 94,4 1 5,6

2 eskola-uzte 8 88,9 1 11,1

3 eskola-uzte 1 50,0 1 50,0

5 eskola-uzte edo gehiago 2 100,0

Hezkun tza Ikuskari tzaren tzako jakinarazpenarekin gerta tzen den bezalaxe, udalen tzako eskolara ez ager-tzearen jakinarazpenaren ehunekoa altuagoa da eskola-uzte kasuren bat dagoen ikaste txeetan. Hala, ikaste txeen %72k protokoloak bidal tzen ditu, baina ehuneko hori handitu egiten da DBHko 3 edo 4. maila u tzi duen ikasle baten arazoa dagoenean. 3 eskola-uzte dituzten ikaste txeen %50 bi ikaste txeri dagokie soilik.

Araban altua da udalari eginiko jakinarazpen-kopurua (%50), baina kontuan izan behar da ez dela Hezkun tza Ordezkari tzaren eskakizuna; hala ere, oso urrun dago Ikuskari tzari hu ts-egiteen berri ematen diotenen %89tik.

Ikaste txeen ehunekoa lurraldeen arabera eta protokoloak udalei bidal tzea

LurraldeaBidal tzen dira ED/EE

Kop. % Kop. %

Araba 9 50,0 1 5,6

Bizkaia 54 77,1 6 8,6

Gipuzkoa 35 71,4 6 12,2

Bizkaiko ikaste txeen %56k erregistro-orriak bidal tzen dizkio Ikuskari tzari eta %77k udalari.

Gipuzkoan, %71k hu ts-egiteak jakinarazten dizkio udalari; %37k, berriz, Ikuskari tzari jakinarazten diz-kio.

Ikaste txeek erakundeekin edo zerbi tzuekin harremanak izateko moduak aztertu direnean egiaztatu de-nez, ba tzar sistematikoen ehunekorik altuena udaletan gerta tzen da.

Ondoriozta daitekeenez, era berean, gehiago dira erregistro-orriak udalei bidal tzen dizkieten ikaste txeak es-kualdeko ikuskari tzei bidal tzen dizkietenak baino, Araban izan ezik; kontuan hartu behar da soilik Biz kaian eta Gipuzkoan eska tzen dela bi erakundeei aldi berean bidal tzeko: hezkun tza erakundeari eta udal erakundeari.

76


Galdera horri dagokionez, hauxe ondoriozta daiteke:

• Ikaste txeen erdiak baino gehiagok bete tzen du lurralde ordezkari tzek justifikaziorik gabeko hu ts-egi-teen kontrolari buruz eginiko eskakizuna.

— Lagineko ikaste txeen %53k erregistro-orriak bidali dizkiote Eskualdeko Ikuskari tzari; ehuneko hori %64ra handi tzen da sistema u tzi duen ikasleren bat duten ikaste txeetan.

— Eskola u tzi duen ikasleren bat duten ikaste txeen %28k ez du informazioa bidal tzen, ezta ikastur-tean bi eskola-uzte izan dituzten ikaste txeen %22k ere.

• Protokoloak udalari bidal tzeko eskakizunaren bete tze-maila are handiagoa da. Ikaste txeen %71,5ek protokoloak bidal tzen ditu, eta are handiagoa da eskola 2005/06 ikasturtean u tzi duen ikasleren bat duten ikaste txeen ehunekoa, %90ekoa hain zuzen ere.

— Baliteke udalen tzako jakinarazpenen ehunekoen eta Ikuskari tzaren tzako jakinarazpenen ehune-koen artean dagoen diferen tzia arazoa an tzeman ondoren gara daitezkeen eginkizun ezberdinen-gatik izatea. Udalen jarduketa esku-har tze zuzenago eta bizkorrago batekin egon daiteke lotuta gizarte zerbi tzuen bitartez. Hezkun tza Ikuskari tza da inplikaturiko erakundeen eta zerbi tzuen ar-teko lankide tza eta koordinazio prozesua zuzen tzen duena.

3. Ba al dago erlaziorik ikaste txeetan garaturiko kontrol eta preben tzioko neurrien eta hezkun tza sistema uzteko arriskuan dauden ikasleen tasen artean?

Ikuspegi teorikotik, logikoa ematen du hezkun tza sistema uzteko arriskuan dauden ikasleak dituzten ikaste txeek absentismoa kontrola tzeko neurri gehiago gara tzea eta horren kontrako preben tzio neurriak indar tzea, ikasleen banako lagun tzarako programak adibidez.

Kontrol neurriei dagokienez egiaztatu ahal izan denez, eskola-uzteak dituzten ikaste txeak:

Maizago bil tzen dituzte ikasleen hu ts-egiteak

— %96,8k egunero bil tzen du... Eskola-uzterik ez duten ikaste txeen %83k.

Maizago jakinarazten dio ikaste txeko zuzendari tzari hu ts-egiteen partea

— %32,3k egunero jakinarazten du...— %9,7k ez du jakinarazten...

Eskola-uzterik ez duten ikaste txeen %21,7k.Eskola-uzterik ez duten ikaste txeen %17k.

Bizkor jar tzen da harremanetan familiarekin

— %77,4 familiarekin jar tzen da harremanetan ohiko ikasleen justifikatu gabeko hu ts-egite bat dagoenean...

— %84 familiarekin jar tzen da harremanetan arriskuan dagoen ikaslearen justifikatu gabeko hu ts-egite bat dagoenean...

Gauza bera egiten du eskola-uzterik ez duten ikaste txeen %62,3k.

Eskola-uzterik ez duten ikaste txeen %76,4k huts-egite bat dagoenean jakinarazten du.

Hu ts-egiteak denbora laburrean bidal tzen dituzte Hezkun tza Ikuskari tzara

— %64,5k hu ts-egiteen partea bidal tzen du Ikuskar...— %41,9k hileko 5. eguna baino lehen bidal tzen du...— %22,6k hilaren barruan bidal tzen du...

Eskola-uzterik gabeko ikast. %50.Eskola-uzterik gabeko ikast. %39,6.Eskola-uzterik gabeko ikast. %10,4.

77


Ehunekoen arteko diferen tzia horiek pixka bat altuagoak dira eskola-uztea duten ikaste txeen kasuan. Azter-turiko gainerako kontrol neurrietan ez da diferen tzia nabarmenik ikusten ikaste txe talde baten eta beste talde baten ehunekoetan. Ondorio gisa esan daiteke ez dagoela oso jarduketa bereizirik eskola-uztea duten ikaste-txeen eta eskola-uzterik gabeko ikaste txeen artean; ba tzuek eta besteek an tzeko kontrol estrategiak erabil tzen dituzte, ho ts, ikaste txeek an tzera bete tzen dituzte eskola uztearen preben tzioko programako protokoloak.

Ikasleren batek eskola uzten duenean ikaste txeek kanpoko erakundeekin dituzten erlazioei dagokienez egiaztatu denez, ezberdintasun handiak daude. Eskola uzten duten ikasleak dituzten ikaste txeek harre-man gehiago dituzte udaleko gizarte zerbi tzuekin eskola-uzterik ez duten ikaste txe-taldekoek baino. Es-kola uzten duten ikasleak dituzten ikaste txeen %90,3k harremanak dituzte udalekin; eskola uzten dute-nen kasurik gabeko ikaste txeek, berriz, %66k.

Beste erakundeekiko harremanak. Ikastetxeen %

Eginkizun prebentiboa izan dezakeen banako lagun tzarako neurriei dagokienez egiaztatu denez, progra-ma horiek gara tzen dituzten ikaste txeen ehunekoa (eskola-uztea dutenak) altuagoa da kasu guztietan eskola-uzterik ez duten ikaste txeetan baino (ikus 68. or.).

Banako laguntzarako programak eskola-uztearekin eta eskola-uzterik gabe

78


Diferen tzia handiagoak ikusten dira ikaste txeen jarduketa azter tzen denean, eskola uzten duten ikas-leak dituzten zein ez dituzten ikaste txeen jarduketa, bi egoera zeha tzetan: ohiko ikasleen hu ts-egiteen eta hezkun tza sistema uzteko arriskuan dauden ikasleen hu ts-egiteen kontrako jarduketak. Ikus dezagun ikaste txeek jokabide ezberdina dutela horrelako egoeretan.

Ikaste txeen jarduerakOhiko

ikasleak

Arriskuan dauden ikasleak

Familiari jakinaraztea egunean bertan %43,0 %73,00

Familiari jakinaraztea hu ts-egite bat gerta tzen denean %65,7 %78,10

Tutoreak elkarrizketa egitea ikaslearekin %96,4 %67,90

Zuzendariak elkarrizketa egitea ikaslearekin %15,3 %53,30

Orienta tzaileak elkarrizketa egitea ikaslearekin %20,4 %54,70

Hauexek dira familiarekin harremanetan jar tzeko xedeak:

— Baterako neurriak ezar tzea %68,6 %84,70

— Familiak neurriak har tzea %49,6 %70,10

— Beste zerbi tzuetara bidera tzeari buruzko informazioa ematea %14,6 %59,15

Ikaste txeek kontrol neurri bereziak ezar tzen dituzte ohiko ikasleen egoerei eran tzuna eman behar zaie-nean, inoiz justifikaziorik gabeko hu ts-egitea izan dutelako, eta sarri justifikatu gabeko hu ts-egiteak eta eskolara ez ager tzea izan dutela-eta eskola uzteko arriskuan dauden ikasleak direnean.

Bi kasuotan, neurri zuzenak eta oso bizkorrak dira (ikaste txeen %60 baino gehiago familiarekin harre-manetan jar tzen da seme-alabaren justifikatu gabeko hu ts-egite bat dagoenean), baina ohiko ikasleen kasuan ikaste txeen %65,7k jakinarazpena egiten duen bitartean, arriskuan dauden ikasleen kasuan ha-laxe egiten du ikaste txeen %78,1ek.

Era berean, eskola uzteko arriskuan dauden ikasleekin egiazta tzen denez, ikaste txean esku har tzen du-tenek lotura txikiagoa dute ikasgelaren ohiko jarduerarekin. Adibidez: ohiko ikasleekin gehienbat tuto-reak egiten badu banako elkarrizketa (%96,4), arriskuan dauden ikasleekin esku har tze handiagoa dute ikaste txeko zuzendari tzak (%53,3) eta orienta tzaileak (%54,7). Datu horiek agerian uzten dute ere ezen, hezkun tza sistema uzteko arriskuan dauden ikasleen kasuan, egoerak ikasgelaren uneko arazoa izateari uzten diola eta ikaste txearen arazo bihur tzen dela.

Nahiz eta ikaste txeetan aplikaturiko kontrol neurrien eta eskola uzten duten ikasleen tasaren arteko estatistika erlazioa dagoela esaterik ez badago ere, datuek agerian uzten dituzte zenbait koin tziden-tzia, esate baterako, ikasle-motaren arabera ikaste txeetan aplika tzen diren kontrol neurri bereiziak. Ildo horretan esan daiteke ikaste txeek beren estrategiak egoeretara egoki tzen dituztela, estrategia horiei preben tzio izaera emanez: ikaste txerik gehienek eskola uzteko arriskuan dauden ikasleen egoeretan har tzen duten eran tzunik bizkorrena eta espezializatuena eskola uztea prebeni tzeko modu bat baizik ez da.

79


Hauxe esan daiteke planteatu den galderaren ondorio gisa:

• Agerikoa da ikaste txeek ikasleen egoera ezberdinetarako egoki tzen dituztela haien estrategiak: eran tzun bizkorragoa eta espezializatuagoa ematen dute eskola uzteko arriskuan dauden ikasleen egoeretan, eta hori eskola behar baino lehen uztea prebeni tzeko modu bat da.

• Ezin froga daiteke banako lagun tzarako programek eragin zuzena dutenik derrigorrezko eskola tze-aldian hezkun tza sistema uzten duten ikasleen tasa txikian; hala eta guztiz ere, egiaztatuta dago es-kola uzten duten ikasleak dituzten ikaste txe-taldean banako lagun tzarako programen aplikazio han-diagoa dagoela.

• Erlazio horrek lehenago planteaturiko tesia berre tsiko luke: ikaste txeek banako lagun tzarako neurri gehiago abia tzen dituzte haien errealitatean arazo bat dutenean; neurri horiek, zuzen tzeko eginki-zuna bete tzeaz gain, ikasleek eskola uzteko preben tzio eginkizuna dute.

4. Baliagarriak al dira derrigorrezko eskola tze-adina gainditu duten ikasleen eskola uztea prebeni tzeko eta hezkun tza sisteman manten tzeko ikaste-txeetan gara tzen diren banako lagun tzarako programak edo neurriak?

Hauxe da abiapuntua ikuspegi teorikotik: eskola uztea eskolatik pixkanaka alden tzeko prozesua da, ikas-leak hezkun tzaren eremuan «a txiki tzearekin edo alden tzearekin» lotura duena; beste ikerlan eta ebalua-zio ba tzuetan «ikasleak ikaste txekoa dela senti tzea»2 deitu izan zaio.

Ikuspegi horretatik, garran tzi tsua da azter tzea ikaste txeak eskola uztea gerta tzearekin edo ez gerta-tzearekin duen eginkizuna. Ikaste txeak ain tzat hartu beharreko faktorea dira, zeren eskola uztea eragin baitezakete edo, alderan tziz, eskola uztea bidera tzeko eta zuzen tzeko lagungarria izan daitezke. Ildo ho-rretan, ez da ahaztu behar ikaste txeen hezkun tzako testuinguruak, antolaketaren egoerak, curriculum-alderdiek, politikek eta hezkun tza jardunek eskola uztea prebeni tzeko eta ikasleak hezkun tza sisteman manten tzeko duten eginkizuna.

Aurreko atalean (55. or.) ikasleen aniztasunari banaka eran tzuteko ikaste txeetan gehien erabil tzen diren neurrien ezaugarriak azaldu dira. Programa edo neurri berezi horien eginkizuna eskola porrotaren kon-trako preben tzioa da; ai tzitik, eskola behar baino lehen uztearen kontrako eta ikasleak hezkun tza siste-maren barruan manten tzeko preben tzio eginkizuna ere ezar dakieke.

Eginkizun hori agerian geldi tzen zaigu baldin eta, alde batetik banako lagun tzarako programen bidez ikasten ari diren ikasleak azter tzen badira, eta bestetik, kontuan har tzen badira derrigorrezko heziketan eta ohiko hezkun tza sisteman jarrai tzen duten 16 urtetik gorako ikasleak, irakaskun tzan egoteko nahi-taezko adina gainditu badute ere.

Lehenik eta behin, ikus dezakegunez, lagineko ikaste txeetako DBHko 3 eta 4. mailetako ikasleen %13,5ek banako lagun tza-motaren bat jaso tzen du, espezifikoa nolabait, irakaskun tza bere egoerara hobeto egoki tzea ahalbide tzen duena. Ildo horretan esan daiteke 100 ikasleetatik 13k gu txi gorabehera jarrai dezakeela derrigorrezko eskola tzea programa eta aparteko baliabideak abiarazteari esker. Ikasle tal-de horren (%13,5) eskola tzea arriskuan jar daiteke irakaskun tza haien berezitasunetara egoki tzea ahalbi-detuko duten programa berezi horiek ez badaude.

2 PISA (2003): Adierazlea: «ikaste txearekiko pertenen tzi sentimendua».

80


Programa bakoitzean lagundutako lagineko ikasleen %

Gainera, aztertuta dugu dagoeneko hezkun tza sisteman jarrai tzen duen ikasle talde bat dagoela, na-hitaezko eskola tze-aldiaren adina gainditu badute ere. Ondoko taulak nahitaezko oinarrizko heziketan banako arretako programen edo neurrien bidez jarrai tzen duten 16 urtetik gorako ikasleak erakusten ditu.

Programa hauen onuradunak diren 16 urtetik gorako ikasleak

Kop. %*

Curriculum-dibertsifi kazioa 535 72,5

Eskolarizazio programa osagarria 26 23,6

ikasgelatik kanpoko errefor tzua 123 12,0

Esku-hartze Espezifi koko Proiektua 10 2,5

* Programa bakoi tzaren ikasle onuradun guztien ehunekoa.

16 urtetik gorako ikasleak. Programa bakoitzeko ehunekoa

81


Ikus daitekeenez, curiculum-diber tsifikazioa da 16 urte beteta dituzten ikasleekin gehien erabil tzen den programa. Programa hori jarrai tzen duten ikasleen %72,5ek 16 urte edo gehiago ditu. Ildo horretan esan daiteke ahalmen handiena duen banako lagun tzarako neurria dela derrigorrezko eskola tze-aldiko adina gainditu duten ikasleak ohiko eskola sisteman manten tzeko eta, beraz, programa sor tzeko eginki-zuna bete tzen du.

Talde hori ikusita, hezkun tza sisteman dauden lagineko ikasle guztien %4,15ek 16 urte edo gehiago ditu eta oinarrizko heziketan jarrai tzen dute programa berezien bidez; izan ere, programa horietan ikas-le bakoi tzaren berezitasun akademikoak eta per tsonalak har tzen dira kontuan. Datu horren bidez baiez-ta daiteke ezen 100 ikasletatik 4k eskola uzteko arriskua izan lezakeela programa horien bidez banako lagun tza jaso dutenak. Ondorengo grafikoan ager tzen denez, curriculum-diber tsifikazioa nabarmen tzen da; izan ere, programa horren bidez ikasle guztien %3,2k jarrai tzen du oinarrizko heziketa.

16 urtetik gorako ikasle onuradunaklagineko ikasle guztien %

Planteatu den galderaren ondorio gisa, hauxe esan daiteke:

• Hezkun tza sisteman abiarazitako banako arretarako programek ikasleen ehuneko handi bati ematen diote eran tzuna (%13,5); izan ere, programa horiek ezean, seguru asko hezkun tza-sistema u tziko zuketen ikasle horiek.

• Agerian geldi tzen da programa hauen eraginkortasuna 16 urte bete eta programoi esker oinarrizko heziketan jarrai tzen duten ikasleen ehunekoa ikusita. DBHko ikasle guztietatik %4,15ek 16 urte edo gehiago ditu eta, derrigorrezko adina gainditu arren, eskolan jarrai tzen du oinarrizko heziketa lan-tzen.

• Programa horien artean, curriculum-diber tsifikaziokoa nabarmen tzen da, ohiko hezkun tza-sistema-ren barruan 16 urteko edo gehiagoko ikasleen ehunekorik handienari ematen baitio eran tzuna; pro-grama horren ezean, eskola u tzi zezaketen eskola tzeko nahitaezko adina gainditu ondoren.

83

ESKOLA UZTEA DBH-ko 3. ETA 4. MAILETAN AZKEN ONDORIOAK

IV. Azken ondorioak

Ikerketaren laburpen orokor gisa, jarraian eginiko azterketen gaineko alderdirik esangura tsuenak bildu dira, euskal hezkun tza-sistemaren ezaugarri nagusiak azal tzen baitituzte eskola-uzteari dagokionez:

• Derrigorrezko eskola tzearen aldian eskola uzten duten ikasleen tasa txikia. Nahiz eta esko-la-uztearen tasa baxua izan daitekeen, ezein ikaslek oinarrizko heziketa ez uzteko joera izan behar du. Ondorioen agiriaren sarreran aipa tzen denez, eskola-sistema behar baino lehen uztearen ondo-rioek izugarri murrizten baitituzte maila guztietan garapena lor tzeko positibilitateak: garapen per-tsonala eta gizarte eta lan arloko garapena.

• Ezarritako neurriak jokabide onaren ereduak izan daitezke, ikasle ba tzuk hezkun tza siste-man manten tzeko baliagarriak baitira; izan ere, neurri horiek barik, seguru asko, eskola u tziko zuketen gu txieneko titulazioa eskuratu baino lehen. Neurri horien artean, DBHko ikaste txeetan lan-tzen diren curriculum-diber tsifikazioko programak nabarmen tzen dira, zeren gaitasun eta eraginkor-tasun handikoak baitira zenbait ikasle sisteman a txiki tzeko; bestela, ikasle horiek sistema u tziko zuketen, 16 urte bete izanagatik eta derrigorrezko eskola tzearen aldiaren gorengo maila gainditu izanagatik.

• Ikaste txeen ehuneko batek ez du hezkun tza izateko eskubiderako Ikuskari tzaren progra-ma bete tzen, ez baititu erregistro-orriak hilero bidal tzen. Horren ondorioz, Hezkun tza Ikuskari tzak hobekun tzarako neurri bat ezarri du 2006/07 ikasturterako, «Eskolara ez ager tzearen sintesia» deri-tzona eta kasuak hiruhilero jarrai tzea eta bidal tzea berma tzen duena ikaste txe guztietan, egoera ho-rretako ikaslerik ez badago ere. Ikasleei dagokienez, eskolara joatearen gaineko kontrol eraginkorra indar tzea da neurriaren xedea, baita klasera ez doazenen bilakaera azter tzea ere; irakasleei dagokie-nez, inplikaturiko erakundeen arteko koordinazio eta komunikazio lana indar tzea.

• Ez da ziurta tzen ikaslearekin esku-har tzeko neurrien jarraipena. Eskolara ez ager tzea zuzen-tzeko ikasleekin eurekin eta familiarekin dagoen erlazioa da ikaste txeak eskatuta har tzen diren neu-rririk nagusienetakoa. Ai tzitik, ez da jarraipena egiteko, abiarazitako prozesua azter tzeko eta nahi ez den jarrera bidera tzeko hartutako neurrien sendotasuna ikusteko eperik ziurta tzen.

85

ESKOLA UZTEA DBH-ko 3. ETA 4. MAILETAN BIBLIOGRAFIA

Bibliografia

AYUNTAMIENTO DE BARAKALDO (2005): Programa municipal de absentismo. Informe final enero-junio 2005. Comi-sión Técnica de Seguimiento del Programa de Absentismo.

CENTRO DE INVESTIGACIÓN Y DOCUMENTACIÓN EDUCATIVA (CIDE) (2005): El absentismo escolar como reto para la calidad educativa. Ministerio de Educación y Ciencia. Madrid.

DEFENSOR DEL PUEBLO ANDALUZ (1998): El absentismo escolar. Un problema educativo y social.

E. GREGORY WOODS: School Improvement Research Series (SIRS) Reducing the Dropout Rate, NWREL (en línea), www.nwrel.org (consultado: 26-12-06).

Eemer EIVERS, Eoin RYAN y Aoife BRINKLEY (2000): Characteristics of early school leavers: results of the research strand of the 8 to 15- years old early school leavers initiative. Dublin. St Patricks College. Educational Re-search Center.

Ernesto ESPÍNDOLA y Arturo LEÓN: Educación y conocimiento: una nueva mirada. «La deserción escolar en Amé-rica Latina: un tema prioritario para la agenda regional». Revista Ibero-Americana, n.º 30, septiembre-di-ciembre de 2002.

— España a la cabeza de la UE en abandono escolar. Mediatico. Com (en línea), www.mediatico.com (consultado: 1-12-2005).

GALLARDO, Lourdes: «Sobresaliente» para España en abandono escolar. A+aprendemas (en línea), www.apren-demas.com (consultado: 8-11-2006).

GARCÍA GRACIA, M. (2004): L’absentisme escolar en zones socialment desfavorides. El cas de la ciutat de Barce-lona. Tesi Doctoral, Universitat Autònoma de Barcelona.

GONZÁLEZ GONZÁLEZ, M. Teresa (2006): «Absentismo y abandono escolar: una situación singular de la exclu-sión educativa». REICE: Revista Electrónica Iberoamericana sobre Calidad, Eficacia y Cambio en Educa-ción, vol. 4, n.º 1.

GRUPO DE ESTUDIOS CBG: COLECTIVO BALTASAR GRACIÁN (2002): Estructura social del fracaso escolar en la ESO dentro de la Comunidad de Madrid. Comunicación a la IX Conferencia de Sociología de la Educación. Palma de Mallorca, septiembre de 2002.

INSTITUTO VASCO DE EVALUACIÓN E INVESTIGACIÓN EDUCATIVA (ISEI-IVEI) (2005): Sistema Vasco de Indicadores Educativos. Porcentaje de la población de 18-24 años cuyo máximo nivel de estudios es el de Graduado en ESO (C2) y no recibe enseñanza o formación posteriores, de cualquier tipo.

INSTITUTO VASCO DE EVALUACIÓN E INVESTIGACIÓN EDUCATIVA (ISEI-IVEI) (2005): Sistema Vasco de Indicadores Educativos. Porcentaje de la población entre 20-24 años que ha conseguido, al menos, finalizar los estudios de Secun-daria Postobligatoria (CINE3).

INSPECCIÓN EDUCATIVA Y DE SERVICIOS. GOBIERNO DEL PRINCIPADO DE ASTURIAS (curso 200-01): Informe sobre el absentismo y la convivencia en la Educación Secundaria de Asturias (obligatoria y post-obligatoria).

INSPECCIÓN DE EDUCACIÓN DEL DEPARTAMENTO DE EDUCACIÓN DEL GOBIERNO VASCO: Control del absentismo escolar. Informe del curso 2004/2005.

INSPECCIÓN DE EDUCACIÓN DEL DEPARTAMENTO DE EDUCACIÓN DEL GOBIERNO VASCO: Control del absentismo escolar. Informe del curso 2005/2006.

— La tasa de abandono escolar de jóvenes españoles en secundaria es «muy preocupante», según Educación (en línea), www.consumer.es (consultado: 8.11.2006).

— «Las alternativas contra el fracaso escolar. Rutas para llegar a buen puerto», El País, 30.1.06.

MARCHESI, Álvaro y Carlos HERNÁNDEZ GIL (2003): El fracaso escolar. Una perspectiva internacional. Madrid. Alianza Editorial.

86

ESKOLA UZTEA DBH-ko 3. ETA 4. MAILETAN BIBLIOGRAFIA

MARCHESI, A. y MARTÍN, E. (2002) Evaluación de educación secundaria. Fotografía de una etapa polémica. Ma-drid.

MARTÍNEZ ESCUDERO, J.M.; GONZÁLEZ, M.T.; GARCÍA, R. y otros (2004): Alumnos en situación de riesgo y abandono escolar en la educación secundaria obligatoria: Hacia un mapa de la situación en la Región de Murcia y propuestas de futuro. Proyecto financiado por la Fundación Séneca. Murcia.

OCDE (2005): Education at a Glance. OECD indicators 2005. Paris.

OCDE (2006): Education at a Glance 2006. Cap. A The output of Educational Institutions and the impact of learning. Paris.

PROGRAMA PARA GARANTIZAR EL DERECHO A LA EDUCACIÓN: ERRADICACIÓN DE LA DESESCOLARIZACIÓN Y DEL ABSENTISMO ESCOLAR EN EL TERRITORIO DE BIZKAIA (2003): Asociación de Municipios Vascos (EUDEL), Diputación Foral de Bizkaia y Dpto. de Educación del Gobierno Vasco.

PROYECTO FONDECYT: «Tras las claves sicológicas de la deserción escolar». Investigación y desarrollo en la Universi-dad de Concepción. Revista I+D, n.º 10, septiembre de 2005.

RUE DOMINGO, Joan (2005): El absentismo escolar como reto para la calidad educativa. CIDE: Centro de Investi-gación y Documentación Educativa. Madrid. Ministerio de Educación y Ciencia.

SAUCEDO RAMOS, Claudia L.: El abandono escolar desde la perspectiva de los propios alumnos, Espacio Logopé-dico (en línea), www.espaciologopedico.com (consultado en noviembre de 2006).

U.S. DEPARTMENT OF COMERSE, Census Bureau, Current Population Survey, octubre de 2001. National Center for Education Statistics (NCES) (2004) Dropout Rates in the United States: 2001.

U.S DEPARTMENT OF EDUCATION. Office of Educational Research and Improvement. Nacional Center for Education Statistics (NCES) Dropout Rates in the United States: 2000.

ERANSKINAK

III. Laginako Ikaste txeen zuzendariak eran tzuteko eskola-uzteari bu-ruz ko galdera-sorta.

III. Ikasturte hasierako jarraibideak Delegari tzetatik ikaste txetarako.

III. Eskola-uzte eta eskolagabe tzeari buruzko erregistro-orriak.

89

ESKOLA UZTEA DBH-ko 3. ETA 4. MAILETAN I. ERANSKINA. ESKOLA-UZTEARI BURUZKO...

I. eranskina. Eskola-uzteari buruzko galdera-sorta

Ikastetxearen zk.

ESKOLA-UZTEARI BURUZKO IKERKETA

Ikaste txeko zuzendariaren tzako galdera-sorta

IRAKAS-SISTEMA EBALUATU HEZKUNTZA, UNIBERTSITATE DEPARTAMENTO DE EDUCACIÓN,ETA IKERKETA SAILA UNIVERSIDADES E INVESTIGACIÓN

ETA IKERTZEKO ERAKUNDEA

INSTITUTO VASCO DE EVALUACIÓNE INVESTIGACIÓN EDUCATIVA

90


Eusko Jaurlari tzako Hezkun tza, Uniber tsitate eta Ikerketa Sailak, Irakas Sistema Ebaluatu eta Iker tzeko Erakundearen (ISEI-IVEI-ren) bidez, eskola-uztea zein neurritakoa den eta nola saihe ts daitekeen iker-tzeko proiektua bideratu du. Proiektuaren helburua, Derrigorrezko Bigarren Hezkun tza bukatu baino le-hen hezkun tza-sistema uzten duten ikasleen kopurua zein den eta eskola-uztea saihesteko ikaste txeek zein neurri har tzen dituzten jakitea da.

Galdera-sorta hau ikaste txeko zuzendariaren tzat da. Galdera-sortaren xedea, bidezko arrazoirik gabe, azken hilabetean gu txienez, eskolara ageri ez diren eta beste ikaste txeren batean ikasketak jarrai tzeko espedientearen lekualdaketa eskatu ez duten ikasleen kopuruari buruzko datuak jaso tzea da. Horrez gain, galdera-sorta honen bidez, Derrigorrezko Bigarren Hezkun tzako ikasleek, bigarren hezkun tzako graduatu-titulua lortu baino lehen, eskola u tzi ez dezaten, ikaste txean gara tzen diren neurriei buruzko informazioa ere jaso nahi da.

Mesedez, galdera-sorta hau bete tzeko, Derrigorrezko Bigarren Hezkun tzako bigarren zikloan (DBH-ko 3. eta 4. mailetan) ari diren ikasleei dagozkien datuak baino ez erabili.

JARRAIBIDEAK

— Galdera-sorta hau zuzendariak bete behar du, eta DBHko 3. eta 4. mailetako ikasleei dagozkien da-tuak baino ez dira adierazi behar.

— Galdera-sorta honetan bil tzen diren datuak erabat konfiden tzialak dira eta ikerketa honetarako baino ez dira erabiliko.

— Galdera askok eran tzun bakarra dute; horrelakoetan, guru tze bat ida tzi dagokion laukian. Beste gal-dera ba tzuek, ordea, eran tzun bat baino gehiago izan di tzakete; horrelakoetan, berariaz adierazten da behar beste guru tze idazteko. Beste galdera ba tzuei eran tzuteko, zenbakia idazteko eska tzen da.

Adibideak:

Bai . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . X 1

Ez . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2

Zenbat ikasle...?

Ikasleen kopurua 0 0 2

A. Porrot akademikoa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 2 3 4 5

Bai Ez

A. Ikaslearekin hitz egiten da X

ESKERRIK ASKO LAGUNTZEAGATIK

91


Ondoren, zuen ikaste txean DBHko 3. eta 4. mailan ari diren ikasleei buruzko galderak egingo dizkizuegu.

1. Azken hilabetean, gu txienez, ikaste txeko zenbat ikaslek hu ts egin dute eskolara egunero, justifikaziorik gabe eta espedientearen lekualdaketarik eskatu gabe?

Zenbat neska

Zenbat mutil

Bat ere ez badago 3. galderara jo

2. Zure iri tziz, zein dira ikasle horiek eskola uzteko izan dituzten arrazoi nagusiak?

Baloratu 1etik 5era, eraginaren arabera (1: ez du eraginik, 5: eragin handia du), zure ustez eskola uz-teko izan dituzten arrazoiak. Inguratu dagokion zenbakia biribil batez.

A. Porrot akademikoa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 2 3 4 5

B. Gaitasun falta . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 2 3 4 5

C. Arazo pertsonalak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 2 3 4 5

D. Ikasteko motibazioa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 2 3 4 5

E. Harreman-arazoak ikaskideekin . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 2 3 4 5

F. Harreman-arazoak irakasleekin . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 2 3 4 5

G. Ez du loturarik ikaste txearekin . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 2 3 4 5

H. Familiakoek ez dituzte ikasketak balora tzen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 2 3 4 5

I. Familia desegituratua . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 2 3 4 5

J. Gizarte-egoera Kaltetua . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 2 3 4 5

K. Familia, sarri, tokiz alda tzen da . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 2 3 4 5

L. Eskola-ingurunea ez da sustagarria . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 2 3 4 5

M. Irakasleek ez dute i txaropen onik berarengan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 2 3 4 5

N. Programak eta beharrak bat ez etortzea . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 2 3 4 5

O. Tutore tza-jarduerak gara tzeko arazoak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 2 3 4 5

P. Zigor asko jaso tzea . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 2 3 4 5

Ondorengo galderak, eskola-uztea saihesteko edo artezteko, ikaste txean har tzen diren kontrol-neurriei buruzkoak dira. Eran tzuteko, galderetan adierazten den legez, alde batetik, ikasleak orokorrean kontuan hartuko dira, eta, bestetik, ikaste txearen iri tziz, hezkun tza-sistema uzteko arriskurik handiena duten ikasleak kontuan har-tuko dira.

3. Zenbat alditik behin jaso tzen dira eskola-hu tsegiteak?

Egunero Astero Ez zaizkio jakinarazten

Hu tsegiteak jaso tzen dira . . . . . . . . . . . . . . 1 2 3

92


4. Hu tsegiteak jakinarazten al zaizkio ikaste txeko zuzendari tzari?

Egunero AsteroEz dira

jakinarazten1 2 3

5. Ikasleren batek hu tsegite bat justifika tzen ez duenean, zein neurri har tzen du ikaste txeak?

Bai Ez

A. Ikaslearekin hitz egiten da . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 2

B. Familiari jakinarazten zaio . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 2

C. Beste zerbi tzu edo erakunderen baten esku uzten da . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 2

D. Orientazio-plan berezia egiten zaio ikasleari . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 2

E. Bestelako neurriren bat har tzen da . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 2

6. Ikasleren batek justifikatu gabeko zenbait hu tsegite dituenean eta eskola uzteko arriskuan dagoela pen tsa tzen denean, zein neurri har tzen du ikaste txeak?

Bai Ez

A. Ikaslearekin hitz egiten da . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 2

B. Familiari jakinarazten zaio . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 2

C. Beste zerbi tzu edo erakunderen baten esku uzten da . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 2

D. Orientazio-plan berezia egiten zaio ikasleari . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 2

E. Bestelako neurriren bat har tzen da . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 2

7. Adierazi ikasleak zenbat hu tsegite egin behar dituen, berarekin bilera bat egiteko.

8. Normalean, nork hi tz egiten du ikaslearekin?

Behar beste lauki bete

Ikasle arruntak

Eskola uzteko arriskuan dauden ikasleak

A. Edozein irakaslek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 1

B. Taldearen tutoreak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 1

C. Auzi horretarako berariazko arduraduna dago ikaste txean . . . . . . . . 1 1

D. Ikaste txeko zuzendariak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 1

E. Orienta tzaileak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 1

F. Ikaste txetik kanpoko beste per tsona batek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 1

93


9. Familiari arazoaren berri ematen zaionean, zenbat denbora pasa tzen da ikaslearen hu tsegitea izaten denetik familiari esaten zaionera arte?

Egun berean

Egun 1 2 egun AstebeteAstebete

baino gehiago

Ikasle arruntak . . . . . . . . . . . . . . . 1 2 3 4 5

Arriskuan dauden ikasleak . . . . . . 1 2 3 4 5

10. Justifikatu gabeko zenbat hu tsegite egin behar ditu ikasleak familiari horren berri emateko?

Ikasle arruntak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Arriskuan dauden ikasleak . . . . . . . . . . .

11. Nola jar tzen da ikaste txea familiarekin harremanetan?


Ikasle arruntak


A. Telefonoz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 1

B. Eskuti tzez, jaso izanaren adierazpenarekin . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 1

C. Familiarekin hi tz eginda . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 1

12. Zehaztuta al daude hu tsegiteak justifika tzen dituzten arrazoiak (Antolamendu eta Jarduera-Araudi...)?

Bai . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1

Ez . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2

13. Familiak emandako justifikazioak bat etorri behar al du ikaste txeak zehaztutakoekin?

Bai . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1

Ez . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2

94


14. Normalean, nork ematen dio familiari semearen edo alabaren eskola-hu tsegitearen berri?


Ikasle arruntak


A. Edozein irakaslek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 1

B. Taldearen tutoreak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 1

C. Auzi horretarako berariazko arduraduna dago ikaste txean . . . . . . . . 1 1

D. Ikaste txeko zuzendariak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 1

E. Orienta tzaileak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 1

F. Ikaste txetik kanpoko beste per tsona batek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 1

15. Zein da familiarekin hi tz egitearen helburua?


Ikasle arruntak


A. Semearen edo alabaren egoerari buruzko informazioa ematea . . . . . 1 1

B. Elkarrekin neurriak har tzea . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 1

C. Familiari neurriak har di tzan eska tzea . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 1D. Beste zerbi tzu edo erakunderen baten esku uzteari buruzko informa-

zioa ematea . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 1

16. Familiarekin hi tz egin ondoren, zenbateko epea ezar tzen da egoera konpon tzeko?

Bete lauki bat zutabe bakoitzean

Ikasle arruntak


A. Astebete . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 1

B. Bi aste . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2 2

C. Hiru aste . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 3

D. Hilabete . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4 4

E. Ez dago eperik ezarrita . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5 5

17. Justifikatu gabeko tzat jo tzen diren faltak Lurralde Ikuskari tzara bidal tzen al dira?

Hilaren 5a baino lehen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1

Hilean zehar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2

Ez dira bidal tzen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3

95


18. Arazoa manten tzen bada, esan ikaste txetik kanpoko beste erakunde edo zerbi tzuei arazoaren berri ematen zaien.


Udalari (Gizarte Zerbitzuak)

Hezkun tza Ordezkaritzako

berariazko langileei

Aldundiari(Gizarte Zerbitzuak)

Ez da beste zerbitzuen esku

uzten

1 1 1 1

Beste zerbi tzuen esku uzten ez bada, 21. galderara jo.

19. Ikaste txean erabil tzen al da txosten-eredurik kasuak kanpoko erakunde edo zerbi tzuen esku uzteko?

Bai . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1

Ez . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2

20. Kanpoko zerbi tzu edo erakundeek egiten duten esku-har tzearen berri ematen al dute?

Inoiz ere ez

Ba tzuetan Sarri Beti

A. Udalak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 2 3 4

B. Hezkuntza Ordezkaritzako berariazko langileek . . . . . 1 2 3 4

C. Hezkun tza Ikuskari tzak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 2 3 4

D. Aldundiak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 2 3 4

21. Prozesuaren berri ematen dutenean, nola egiten dute?

Behar beste lauki markatu

Txosten idatzia

TelefonoaUneko bilera

Aldizkako bilerak

A. Udalak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 1 1 1

B. Hezkuntza Ordezkaritzako berariazko langileek . . . . 1 1 1 1

C. Hezkun tza Ikuskari tzak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 1 1 1

D. Aldundiak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 1 1 1

Ondorengo galderen bidez, ikaste txean eskola-uztea saihesteko preben tzio-neurririk egiten den jakin nahi da.

22. Zure ikaste txean, gara tzen al da azpian adierazten direnetako programa, proiektu edo neurririk?

Bai Ez Proiektatuta

A. Berariazko-Hezkun tzan Esku Har tzerako Programa . . . . . . . . . . . . . . . . 1 2 3

B. Eskolara tzeko Programa Osagarria . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 2 3

C. Aniztasun eta Bizikide tzako Programa. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 2 3

D. Curriculum Aniztasunerako Programa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 2 3

E. Ikaste txeak antolatutako Errefor tzu Neurriak (gela arruntetik kanpo) 1 2 3

F. Aniztasunaren Trataerarako neurriak, gela arruntean bertan . . . . . . . . . 1 2 3

96


23. Aurreko galderari baie tz eran tzunez gero, zenbat gela erabil tzen dira eta zenbat ikaslek parte har tzen dute preben tzio-neurri bakoi tzean?

Gela kopuruaIkasleak guztira

1 16 urtetik gorako ikasleen

kopurua

A. Berariazko-Hezkun tzan Esku Har tzeko Programa . . .

B. Eskolara tzeko Programa Osagarria . . . . . . . . . . . . . .

C. Aniztasun eta Bizikide tzako Programa. . . . . . . . . . .

D. Curriculum Anitasunerako Programa . . . . . . . . . . .

E. Ikaste txeak antolatutako Errefor tzu Neurriak (gela arruntetik kanpo) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

F. Aniztasun Trataerarako neurriak, gela arruntean ber-tan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

24. Ba al dago ikaste txean, eskola-uzteaz edo hu ts egiteaz ardura tzen den lan-talde egonkorrik?

Bai . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1

Ez . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2

25. Ikaste txean, hemen aipatu ez dugun eskola-uztea saihesteko neurririk erabil tzen bada, mesedez, azaldu labur, neurrion ezaugarri nagusiak

Zuk emandako informazioa oso garran tzi tsua da ikerketa honetarako

ESKERRIK ASKO LAGUNTZEAGATIK

97

ESKOLA UZTEA DBH-ko 3. ETA 4. MAILETAN II. ERANSKINA LURRALDE DELEGARITZETATIK...

II. eranskina. Lurralde Delegaritzetatik kurtso hasierako jarraibideak

98


99


100


101

ESKOLA UZTEA DBH-ko 3. ETA 4. MAILETAN III. ERANSKINA ESKOLA-UZTE ETA...

III. eranskina. Eskola-uzte eta eskolagabetzeari

buruzko erregistro-orriak

Eskolagabetzearen hileroko erregistroa

(matrikulaturiz ez dauden edo hilero programatutako100eko 100 eskoletara baten ez diren ikasleak)

IKASTETXEAREN IZENA: ____________________________________________________________________

IKASTURTEA: 2002-2003 HILA: ______________________

Matrikulaturik ez dauden ikasleak

— Lehen Hezkuntzako Ikastetxeek, irailean (eta ondorengo hiletan, egoerak iraunez gero) jarraian ageri diren koadroetan jasoko dituzte Bigarren Hezkuntzako ezein ikastetxek eskatu ez dituen espedienteak dituzten ikasleen datuak.

Ikaslearen izena eta abizenak

Jatotze data

Ikas-maila

Aitaren eta amaren izen-abizenak

Egoitzaren helbidea

Telefonoa Oharrak

— Ikasletxean matrikulaturiz ez dauden eta programatutako 100eko 100 eskoletara joaten ez diren ikas-leak.


Jatotze data

Ikas-maila


Egoitzaren helbidea

Telefonoa Oharrak

102


Eskolara ez agertzearen hileroko erregistroa

(hilero programatutako 100eko 20 eskolatara edo gehiagotara joaten ez diren ikasleak)

IKASTETXEAREN IZENA: _______________________________ HELBIDEA: _______________________

IKASTURTEA: 2002-2003 HILA: ______________________


Jatotze data

Ikas-maila


Egoitzaren helbidea

Telefonoa

Esk. ez ager

%etan (1)

Oharrak (2)

(1) Ehuneko hau ezartzeko, EZ dira eskolara ez agertzetzat joko JUSTIFIKATUTAKO TXIKARRAK (gaixotasuna, aparteko gertaerak, sasoikako lanak, kanporatzeak edo beste ikastetxe bateko aldi baterako eskolatzea).

(2) Adierazi, laburki, eskolara ez agertzearen kari posibleak eta ikastetxeak buruturiko jarduketak.

103


IKASTE TXEEN HIRUHILEKO SINTESIA IKASLEEN ARTEAN DAUDEN ESKOLA ABSENTISMOARI ETA DESESKOLA TZEARI BURUZ

Ikaste txeek azken hiru urteotan zehar zenbait ikasleren absentismo edo deseskola tzeari da-gokionez eman duten eran tzunak argi eta garbi agertu du eskola erakundetik egiten dihar-duten ahalegin handi-handiak, ba tzuetan lorpenak urri samarrak izanagatik ere. Hori dela eta, arlo honetako emai tzak hobe tzeko asmoz zuzendari tza taldeek bidalitako ekarpenak kontuan edukita eta arazo hau konpon tzeko bidean aurreran tz sendo jarrai tzeko xedez, es-kola hiruhileko bakoi tza amai tzean sintesi bat lan tzea proposa tzen da eta horrek zerean la-gunduko digu:

1.º Ikasleak egunero eskolara tzeko ikaste txeek buru tzen diharduten kontrol eraginkorra indar tzen.

2.º Ikasle absentista edo deseskolatuen hiru hileko eboluzioa islatu eta azter tzen.3.º Sartuta dauden Erakundeen arteko koordinazio eta harreman lana susta tzen.

Horretarako guztirako:

1.º Ikaste txeek erreferen tziako Ikuskariari bidaliko diote absentismo edo deseskola tzearen eboluzioaren laburpena urtarril, apiril eta ekainean, honekin batera doan ereduaren arabera.

Ikaste txe guztiek behar dute bidali laburpen hori. Ikasle absentista edo desesko-latuei buruzko erregistrorik ez duten ikaste txeek txosteneko laukiak gauzaez bihurtuko dituzte, baina nolanahi ere ikaste txeko Zuzendari tzak datatu, sinatu eta zigilatu behar du dokumentu hori.

2.º Ikasle absentista edo deseskolatuen zerrendan sartuko dira Lehen Hezkun tzan eta DBHn matrikulatuak daudelarik jaioteguna 1991 baino lehenagokoa ez dutenak. Haur Hezkun tzan aurkitu diren kasuak ere sartuko dira.

3.º Hezkun tza Ikuskari tzak egingo du sintesian islatutako kasu bakoi tzaren segimendua, beste Erakunde ba tzuetara bideratu direnena bereziki, esku-har tze eraginkorrago bat ziurta tzeko xedez. Horretarako harreman zuzenak izango ditu tinko Ikaste txeko eta Erakundeetako arduradunekin batera.

104


Eskola absentismo eta deseskolatzeari buruzko egoeraren hiru hileko sintesia2006-2007 ikasturtea

IKASTETXEA: __________________ IKASTETXE KODEA: _______ UDALERRIA: ______________

LABURPENA

1. Hiruhilekoa (ira./abe.) Ikasleen kopuru osoaAbsentistak + deseskolatuak2. Hiruhilekoa (urt./mar.)

3. Hiruhilekoa (api./eka.) Kasu konponduen kop.

(Guru tze bat jarri dagokion lekuan) Kasu bideratuen kop.

Konpondu gabeko kasuen kop.

IKASLEA(Izena, deiturak eta maila)

(1)ABS.

(2)DESES.

(3)KONP..

(4)BIDE..

(5)K. GAB. OHARRAK

1. DEITURA 2. DEITURA IZENA MAILA (Guru tze bat jarri dagokion lekuan)

ABS: . . . . . . . . . . . . . . . . . . Portaera absentista ZUZENDARIA

(1) DESES: . . . . . . . . . . . . . Deseskolatua(2) KONP: . . . . . . . . . . . . . . Ikaste txearen esku-har tzeaz konpondu den kasua.(3) BIDE: . . . . . . . . . . . . . . . OGZ edo beste Udal Zerbi tzu ba tzuetara bideratua.(4) K. GAB.: . . . . . . . . . . . . Konpondu gabe eta ez da oraindik bideratu.

OHARRAK: Hemen jasoko dira osagai adierazgarriak, jarritako harremanak, Izpta.:bidera tzeko denbora, beste Instan tzia ba tzuen esku-har tzea —Aldundia, Fiskal tza— sasoikako eta ferietako salerosle familien egoera bereziak… EGUNA: IKASTE TXEKO ZIGILUA

Eskola uztea - DBHko bigarren zikloa - ISEI - IVEI · gun arren, ondorioak latzak izaten direlako...

Documents

Transcript of Eskola uztea - DBHko bigarren zikloa - ISEI - IVEI · gun arren, ondorioak latzak izaten direlako...