ERDI AROA

EGILEAK:Erik ZabaletaAmaiur GarmendiaMaialen Selfa

HASIERA ETA BUKAERA

Hasiera: V. mendearen hasieran hasi zen, Erresuma Bisigodoarekin batera.

XV. Mendearen bukaeran bukatu zen.

ERRESUMA BISIGODOA Bisigodoak gutxi zirenez Erlijioa (katolikoa) , hizkuntza

(latina) eta legeak onartu zituzten.

Bisigodoak 400. urtearen inguruan, Hispanian kokatu ziren eta erresuma bat sortu zuten,Toledo zuen hiriburu.Errege Bisigodoen hartean: Leovigildo,Rekadero eta Rezesvinto.

Erresuma baiteratzeko neurri batzuk jarri zituzten.

Bisigodoak oso adituak ziren metalez eta harribitxizko objetuak egiten.

MUSULMANEN KONKISTA

711. urtean armada musulman bat iritsi zen Afrikatik, eta Erresuma Bisigodoa inbaditu zuten.

Urte batzuen barru musulmanek penintsularen zati handi bat konkistatu zuten eta Al Andalus deitu zioten, Kordoba ezarri zuten hiriburu.

Hasieran Al Andalus emirerria izan zen ;hau da Damaskoko (Asia) kalifaren mendeko probintzi bat.Gero, 756. uretean Abd ar Rhaman I.ak emir independiente aldarrikatu zuen bere burua. Al Andalus banandu egin zen Damaskotik.

Geroago 929. urtean Abd ar Rhaman III.ak kalifa tituloa hartu eta Kordobako kaliferria eman zion hasieran 1031. urterarte.

Al Andalusek konkista handiak egin zituen: Almanzor militarrarekin.Kordoba herri garrantzitsuena bihurtu zen.

KRISTAU ERRESUMAREN SORRERA

Penintsularen iparraldean bizi ziren kristauek gogor egin zien alde musulmanei.Erresumatan eta konderritan antolatu zuten. Kantaurialldekoek Pelaio hartu zuten buruzagi eta Asturiasko Erresuma sortu zuen,722.an.910. urtean hiriburua Leon jarri zuten eta Leongo Erresuma sortu.Gero Gaztelako konderria -> Gaztelako Erresuma.

Pirineotan :Kataluniako konderria, Aragoiko Erresuma eta Nafarroakoa ; garrantzitsuena.

KALIFERRIA IZATETIK GRANADAKO ERRESUMARA

11.mendetik aurrera, kristauek hainbat lurralde musulman konkistatu zituzten.

1031.urtean Al Andalus taifak izeneko zenbait erresuma txikitan banatu zen; beraz kaliferria desagertu zen.Taifak elkarren etsaiak ziren.Kristau errege-erreginak liskar horietaz baliatu eta mugak zabaldu zituen. Almorabideak eta almohadeak taifak bereganatu zituzten.1212.an Navas de Tolosako Guduak musulman guztiak garaitu zituen. Ia Al Andalus guztia konkistatu zuten errege-erregina katolikoek; Granadako Erresuma ezik.

KRISTAU ERRESUMA SENDOTZEA

1137an kataluina eta Aragoi elkartu ziren.horrela sortu zen Aragoiko koroa eta Alfontso I.a izan zen erregea. Urte batzuk geroago.

Portugaleko Erresuma lehenetik independentzia.

1230ean Fernando III. Gaztelako koroa osatu zuen Gaztela eta Leon batuz.

Nafarroko Erresuma.

GAZTELAKO ETA ARAGOIKO KOROA

XIII.XIV eta XV mendetan Aragoi eta Gaztelako koroa lurralde asko konkista zituzten.

Aragoiko koroa Jaime I.konkistatzailearekin Balear Uharteak Valentziako taifa,Italian eta Grezian lurralde batzuk konkistatu.

Gaztela koroa Fernando III.rekin Estremadura eta Andaluzia , hau da lurralde musulmanak konkistatu, baita ere Kanariak.

1479an Gaztelako Elisabet I.ak eta Aragoiko Fernando II.ak ezkondu eta bi lurraldeak batu eta Errege- erregiña katolikoak bihurtu.

BIZIMODUA

AL ANDALUSEN KRISTAU ERRESUMAN

GIZARTEA:Musulmanek eraunkor jokatu zuten kristauekin eta juduekin, eta lehengo ohiturak, erlijioa praktikatzaen utzi ziete.

Anistasun handia zegoen :-konkistatzaile musulmanak-muladiak-mozarabiarrak-juduak-HIRIAK-Garrantzi handia zuten: Kordoba/sevilla-Medina(erdialdea)-Meskita eliza -Artisau, merkatari->zoco (azoka)

Nekazariak labore ureztatuak edatu

GIZARTEA: Kristau erresumetan bi talde pribilegiodunak: nobleak eta kleroak Pribilegior gabeak: zergak ordaitzen

dituztenak. Nekazariak ->herrixketan Artisauak, merkatariak -> hirietan HIRIAK Hiriek garrantzia hartu zuten XII.mendean Auzotan banatuta zeuden. Plaza handi bat hor merkatariek

produktuak saltzen zuten. Katedral ederrak. Labore bereko artisauak gremiotan

elkartzen ziren. Unibertsitateak sortu

ARTE ERROMANIKOA ETA GOTIKOAERAIKIN ERROMANIKOAK:

GOTIKOAK:

Altura txikia Harrizko hormak oso

lodiak Oso lehia gutzi Barnealde ituna Ate eta lehioek

zirkunferentzia erdiko arkua

Altuak Finagoak Ate eta lehioak handiak Punta zorrotzeko arkuak Lehioak beirate

koloreztatuak

EUSKALHERRIKO AZTARNAK