Erakusketa: "EH: hezkutuko zorra"

1

herrialde industrializatuek Hegoalde Globalarekiko pilatutakozorra da, euren baliabideak arpilatzeagatik, bertako ingurume-

nari eginiko kalteagatik eta izurketengatik besteak beste.

ZZoorr eekkoollooggiikkooaa

KKaarrbboonnoozzoorrrraa

B Bi io o- -p pi ir ra at te er ri ia a

HHoonnddaakkiinn ttooxxiikkooeenn ggaarrrraaiiooaa

KKaallttee ssoozziioo--eekkoollooggiikkooaakk((ppaassiibbooaakk))

Garapenerakolaguntzaofiziala

EH‐koekonomiarenmetabolismoa

+

+

Kanpokoinbertsiozuzena

Inportazioak

Petrolioa eta gasa

Nekazal‐erregaiak

Mineralak

Egurra eta kautxua

Nekazal produktuak

Arrantza

Sektore energetikoa

Zerb. Finantziero eta bankuakBBiiooaanniizzttaassuunnaarreenn ggaalleerraa::

- Aniztasun Biologikoaren Hitzarmeneko sinatzaileek bio-aniztasunak azkar galtzen jarraitzen duela diote.

- Herrialde aberastuen kontsumoan datza bio-aniztasunarengaleraren jatorri nagusiak.

- Gizakiok hil ala biziko menpekotasuna dugu gure ekosis-temekiko.

- Ekosistema bio-anitzak moldatzeko ahalmen handiagoa duteeta, ondorioz, iraunkorragoak ere badira.

- Gasa, petrolio eta beste baliabideen ekoizpena beremaximotik gertu dago.

- Hemendik aurrera baliabideon eskasia are nabarmena-goa izango da eta baita bere ondorioak ere.

- Hortaz, ezingo diogu orain arteko kontsumo mailari eutsi.

Petrolio eta gasaren agortze orokorra (iturria: ASPO)

UU rrtt eerr oo

kk oobb ii

ll ii ooii uu

pp eell

Euskal Herria:ezkutuko zorra

BBaalliiaabbiiddee mmuuggaattuuaakk::

BBIIOORREESS pprrooiieekkttuuaa:: EHU-ko ikertzaile eta Ekologistak MartxanBizkaiaren egitasmoa, Euskal Herriko Zor Eko-logikoa aztertzeko helburuarekin; hau da,euskal ekonomiak Hegoaldeko herrialdeetakobioaniztasun eta gizartean eragiten dituenkalteen azterketa.

1

2

EEuusskkaall HHeerrrriiaa::eezzkkuuttuukkoo zzoorrrraa

www.ekopol.orgwww.ekologistakmartxan.org

EEkkooiizzlleeaakk::LLaagguunnttzzaaiilleeaakk::

www.quiendebeaquien.org

www.enlazandoalternativas.org

www.ejgv.netwww.ehu.net

Harea bituminosen ustiapena, Kanada

Hausketa hidraulikoa (fracking):

Jonah eremua (Wyoming, AEB)

BPren Horizon plataformaren hondamena

- ur sakonetako ustiapenaren arriskuak.

ZZoorr eekkoollooggiikkooaa::

Baliabideak murrizterakoan ustiapena zailagoa bihur-tzen da, eta arriskua eta inpaktuak handiagoak.

EUSKAL METABOLISMOA

Euskal Herria:ezkutuko zorra1


Inportazioak%22

Bertakofluxu ezku-tuak % 7

IInnppoorrttaattuuttaakkoofflluuxxuu eezzkkuuttuuaakk

%% 6600

Bertakoustiapena

%11

Materialen Eskaera Osoa 2004.ean

(Arto, 2009-tik moldatua).

Fluxu Ezkutuak edo motxila ekologikoa edo erauzketan era-

gindako eta inportazio estatistiketan zenbatzen ez diren

ingurumen kalteen kopurua da.

Biomasa%5

Erregaiafosilak%17

Besteak% 2Hondeaketa eta

dragatzea%4

Mineralak (ezmetalak) % 16

MMiinneerraallaakk((mmeettaallaakk))

%% 4466

Erosioa% 10

Materialen Eskaera Osoa2004.ean, gaika

(Arto, 2009-tik moldatua).

2

3

EEuusskkaall mmeettaabboolliissmmooaa

2004.ean, Euskal Autonomia Erkidegoan (EAE)erabilitako materialen artean:

- %17a EAEn erauzitakoak ziren- %83a kanpotik zetorren:

* %35a Estatu espainoletik* %48 munduko beste herrialdetatik

Kanpo menpekotasun honen iturri nagusia in-dustrian, gehien bat metalurgian, eta gureenergia kontsumo altuan aurkitzen da.

2004.ean, Materialen Eskaera Osoa:- %46a metalak (denak EAEtik at)- %17a baliabide energetikoak: %95 atzerritik






zerbitzu eta ondaremerkatua

materialak

1

GGaass iinnppoorrttaazziiooaakk EEAAEEnn jjaattoorrrriizzkkoo hheerrrriiaallddeekkaa22000000--22001100 uurrttee aarrtteeaann.. IIttuurrrriiaa:: DDAATTAACCOOMMEEXX,, 22001111..

EAEko jatorrizko energia kontsumoa 3,38

tep/biz-koa zen 2009an, Espainiako eta Europako

batezbestekoen gainetik.

1982-2009 urteen artean %44an handitu zen

jatorrizko energia kontsumoa EAEn.

EAEko jatorrizko energiaren %90a gas eta

petrolio inportazioaz hornitzen da.

Gas eta petrolio hau Errusia, Iran, Mexiko,

Nigeria, Trinidad eta Tobago edo Aljeria

bezalako herrialdeetatik dator.

EErrrreeggaaii ffoossiilleenn eerraauuzzkkeettaarreenn kkaalltteeeenn aaddiibbiiddeeaakk::

-

Noruega%8

Besteak%1

Oman%2

Katar%3

Trinidadeta Tobago

% 27

Algeria%9

Egipto%6

NNiiggeerriiaa%% 4444

Petrolio eta gas inportazioak

3

4

NNiiggeerriiaakkoo ppeettrroolliioo uussttiiaappeennaa::ssoobbeerraazzkkoo ggaassaarreenn eerrrreettzzeeaa

PPrreessttiiggeenn hhoonnddoorraattzzeeaat

GGaalliizziiaarr kkoossttaallddeeaann,, 22000022..

GGaass eettaa ppeettrroolliioo eerraauuzzkkeettaarreenn iinngguurruummeenn kkaallttee nnaagguussiiaakk :baso eta oihan-galtzea; lurraren higadura; habitaten sun-tsiketa; ur, akuifero eta itsas-ekosistemen kutsadura;toxikoen isurketak; negutegi efektuko gasak eta aire ku-tsadura; euri azidoa; suteak, etab.

Euskal Herria:ezkutuko zorraEEuusskkaall HHeerrrriiaa::eezzkkuuttuukkoo zzoorrrraa

Azkenengo mende erdian Nigerian 13 miloi upel petrolio isuri dira,30 aldiz Prestigen isurketa, edo 3 aldiz BP plataformak jariotakoaMexikoko golkoan Nigeriatik dator EAEko gas eta petrolio asko etaAEBtako petrolio inportazioen %40a.

Ekuadorreko oihanean 1960.ean, Huaorani etniaren biztanleria 15.000 pertso-nakoa bazen, 2004.ean 2.000ra baino ez zen heltzen, petrolio jarduera izanikjaitsiera horren eragile nagusia.






PPrreessttiiggeenn hhoonnddoorraattzzeeaat

GGaalliizziiaarr kkoossttaallddeeaann,, 22000022..

1

1

Egur eta basoetako beste baliabideen inportazioak

Nekazal produktuen inportazioak

Automobil-industria goma naturalaren munduko kontsumitzaile handiena da.

EAEn 50.000 tona kautxu inguru inportatu da urtero gurpil-industriarako

45.000 hektarea baliokidea (EAEko lur landatuen erdia)

Bere jatorria: batez ere Asiako hego-ekialdea (Tailan-

dia eta Indonesia) eta Afrika Erdia (Boli Kosta, Ga-

bon, Nigeria, Kamerun) delarik.

Eukaliptoa:

EAEn 500.000 tona baino gehiago inpor-

tatzen da urtean

Hego Konoan eta Afrika Erdian kalte

handienak: 2000 eta 2010 urte bitar--

tean baso galera handienak izan dituz-

ten munduko eskualdeak.

KKaalltteeeenn aaddiibbiiddeeaakk::

- Landaketa industrialak ur kantitate

handiak behar dituzte Rio Grande

do Sul-en (Brasil) kokatuko

liratekeen eukaliptoak asetzeko

estatu horretan egindako euri guztia

baino %20 gehiago beharko litzateke.

- Espiritu Santuan (Brasil), Aracruz enpresak zenbait herri

indigena egotzi ditu, 10.000 hektarea ebatsiz landaketa

industrialentzako.

4

5

kkaauuttxxoo uuzzttaa IInnddoonneessiiaann eettaa MMSSTTeekkooaakkttiibbiissttaakk eeuukkaalliippttoo mmeeggaa--llaannddaakke-e-ttaa bbaatteenn aauurrkkaa aarriittzzeenn ((BBrraassiill))

NNeekkaazzaarriittzzaa iinndduussttrriiaallaa,, iinngguurru-u-mmeennaarreenn eettssaaii

AArrggaazzkkiiaa:: EEnneekkoo GGaarrmmeennddiiaa


Kautxua:

AArrggaazzkkiiaa:: EEnneekkoo GGaarrmmeennddiiaa

EAE-aren aazzttaarrnnaa eekkoollooggiikkooaann, nekazaritza, abeltzaintza eta ehiza pro-duktuen baliokidea 2.421.900 hektarea ziren (EAEren laborantza-azaleraerabilgarria 200.000 hektareatakoa da).

2007an, Estatu espainolak 29,9 milioi tona elikagai inportatu zuen,1995an baino %53 gehiago hauen 3 laurdenak zerealak eta pentsuakziren, gaur egungo abeltzaintzaren eredu industriala islatuz.

2007an, Estatu espainolaren elikagai hornitzaile nagusia Latinoamerikazen (1995.etik Latinoamerikako inportazioak %295ean handitu direlarik).

2007an, Estatu espainolak inportatu zituen elikagaiek 5.013 km bidaiatuzuten bataz beste (1995an baino 760km gehiago).

Ziklo osoa kontutan hartuta (deforestazioa, gehigarri kimikoak, ontzi-ratzea, hozketa, garraioa, etab.), nekazaritza berotegi-efektuko gasen%44-45aren arduradun da.






UUrruugguuaaiittiikk EEuukkaalliippttooeegguurrrraa PPaassaaiiaakkoo ppoor-r-ttuurraa iirriisstteenn,, bbeerrttaakkooppaappeerrtteeggiieennttzzaakkoo



BBBBVVAAkk ffiinnaannttzzaattuuttaakkoo OOCCPPoolliioobbiiddeeaarreenn iissuurrkkeettaa((EEkkuuaaddoorr)) 22000099eekkoo oottssaaiillaa

Energia termiko eta nuklearrarenekoizpena (kalteak eta arriskuak).

LLaattiinnooaammeerriikkaann zenbait zentral hidroelektrikoeta eoliko bultzatu ditu (kalte handiak).

- Brasilen, Neoenergiaren bitartez, 3 proiektuhidroelektriko dauzka martxan eta beste 10aurreikusita.

Proiektu hauek herri askoren lekualdaketa etaoihan azalera handien urperatzea dakartzate.

- Oaxacan (Mexiko), Iberdrola salatua izan da,herri-lurren jabetzeagatik eta indigenen aur-kako errepresioagatik, makro-parke eolikoetan.

5

6

Finantzak% 47

BBeesstteeaakk%% 88

Energia% 38

Pentsio fondoaketa aseguruak

% 1,4

Finantzalagungarriak

Garraiomaterialak

% 1Ingeniaritzaeta eraikuntza

% 2Metalurgia

% 2

Kanpo inbertsio zuzenak

EAEko kanpo inbertsio zuzenak 1993-2009 epean sektoreka (iturria: Data-invext-eko datuak)

AArrggaazzkkiiaa:: EEkkoollooggiissttaakk MMaarrttxxaann

IIBBEERRDDRROOLLAA

Iberdrolak Belo Monte-ko urtegiareneraikuntzan parte hartzen du (Amazo-nian). Bertako eta ekologistak honenaurka altxatu dira. 50.000 indigenenlekualdatzea ekarriko lukelako.

AArrggaazzkkiiaa:: iibbeerrttrroollaa..bbllooggssppoott..ccoomm

AArrggaazzkkiiaa:: AAcccciióónn EEccoollóóggiiccaa -- EEccuuaaddoorr






1993 eta 2009 urte bitarteko EAEko kanpo inbertsiozuzenen %85a finantza eta energia sektoreetan eginzen, BBVA eta Iberdrolaren eskutik batez ere (biekBilbon dute haien helbide fiskala eta 2011ko Forbesmunduko enpresa boteretsuenen zerrendan 66. eta 113.postuak dituzte, hurrenez hurren).

IInnbbeerrttssiiooaakk::

Meatzaritza, nekazal negozioak (nekazal erregai edo zelulo-sa monolaborantzak), papergintza, edo zentral hidroelektrikoak.

Gehien bat Latinoamerikan: Ekuador, Peru, Bolivia, Mexiko, Vene-zuela, Argentina, Uruguay eta Txile.

KKaalltteeaakk::BBVA-k OCP oliobidea finantzatu du Ekuadorren: 11 eremu babestuzeharkatzen ditu, komunitate indigenak kontsultatu gabe; 2009an,14.000 upel petrolio isuri zituen Amazoniako ibaietan.

BBVA-k CELCO paper-fabrika finantzatu du: Valdivian (Txile)eragindako kutsadurak ehunka lepo beltzeko beltxarga hil zituen.

BBBBVVAA

1

Nekazalerregaien inportazioak

((iikkeerrkkeettaa kkaassuuaa))

OOiihhaann lluurrrreenn aazzaalleerraarreenn eebboolluuzziiooaaBBoorrnneeookkoo uuhhaarrtteeaann ((IInnddoonneessiiaa))..

Palma olioa IndonesianPalma olioa Indonesian

Aldaketa klimatikoaren eta erregai fosilen agor-tzearen aurrean, nekazal erregaiak bultzatu dira.Baina hauek berotegi efektua areagotzen dute etakalte sozio-ekologiko latzak dakartzate.

Nekazal erregaien inportazioak hazkuntza espo-nentziala izan dute Euskal Herrian, bio-errega-ien zenbait fabrikengatik.

Asiatik datorren ppaallmmaa oolliiooarekin batera, geroeta ssoojjaa gehiago inportatzen da erregai moduan.EAEn, soja Hegoamerikatik ekartzen da ge-hienbat (Brasil, Argentina eta Paraguay), non eremunaturalak suntsitu eta komunitate asko egotzidiren.

6

7

Palma landaketak (argazkia: Walhi)eta palma biltzaileak Jambin (ar-gazkia: E. Garmendia).

BBiillbbookkoo SSuuppeerr--ppoorrttuuaa:: hheemmeennddiikk iinnppoorrttaazziioo

aasskkoo ssaarrttzzeenn ddiirraa EEuusskkaall HHeerrrriiaann:: ggaassaa,,

oolliiooaakk,, eettaabb.. BBeerrttaann eerree nneekkaazzaall--eerrrreeggaaii

ppllaannttaa bbaatt ddaaggoo((**)),, ggaass ppllaannttaa bbaatt,, eettaabb..

**

SSoojjaa llaannddaakkeettaakk ooiihhaannaa oorrddeezzkkaattzzeenn..







Herrialde tropikal eta indigena: Brasilekin batera,munduko herrialderik bio-anitzena da Indonesia.

Indonesia eta Malasian, munduko palma-olioaren%80aren ekoizpena dago honen helmuga nagusiene-tako bat Europar Batasuneko bio-diesel merkatua da.

Indonesian, 2006-2011 urtetan palma-olioen landake-tak %75an handitu ziren (11,5 miloi hektarea).

2010an EAEn, 35.000 tona palma olio inportatuziren, %96a Indonesiatik zetorrelarik.

KKAALLTTEEAAKK::- OOiihhaann--ggaallttzzeeaa: Indonesian 300 futbol-zelai oihangaltzen da orduro, batez ere palmaga-tik.1990-2005 urtetan, palma landaketen %56a oihanlurretan.

- NNeegguutteeggii--eeffeekkttuuaa: Indonesian, palmarako suntsitu-tako oihan eta turberengatik (karbono biltegi osoonak). Bizitza-zikloa aztertuz, zenbait nekazalerregaik erregai fosilek baino isurketa gehiago.

- LLeehhoorrtteeaakk eettaa uuhhoollddeeaakk (higaduragatik): palmalandare bakoitzak 8-10 litro ur egunean.

- Kuttssaadduurraa ppeessttiizziiddeennggaattiikk (zenbait herrialdetandebekatuta dauden pestiziden erabilpenagatik).

- KKaalltteeaakk aanniimmaalliieennggaann: Inguruetako ugaztunen %10abaino ez da sartzen palma landaketetan. Borneon1997-1998an, palmarekin erlazionatutako suteenondorioz, oraguntanen kopurua %33an murriztu zen.

- PPoobbrreezziiaa eettaa lluurrrreenn ggaallttzzeeaa: tamaina handiko lan-daketa pribatuak; zor handiak nekazaritxikientzat; komunitate eta nekazari txiki asko

1



Suntsipena eta gero orangutan bat nora

ezean, salbatutako tximino bat eta

harrapatutako orangutan baten salba-

mendua (iturria: Karmele Llanos)

Andi eta Japin salatuak etakondenatuak izan ziren haienherriko lurrak palma konpainiabaten aurrean babesteagatik.

“Baso hau gure arbasoen lurra delaesan nien, gure hilobiak, ezin zi-tuztela gure arbasoak ikutu. Moztuezin ziren zuhaitzak markatzeko es-katu ziguten. Egin genuen, eta abi-xatu genituen. Hurrengo egunean,dena moztu zuten. Etzegeon ezer zu-tik. Orduan arazoa hasi zen”((DDaayyaakk eettnniiaakkoo bbuurruuzzaaggii bbaatt,, WWeesstt KKaalliimmaannttaann))..

Landaketetan gaizki ordaindutako lanak eta fu-

migazioak eta auzo-lanak emakumeen kontura.

((KKAALLTTEEAAKK IIII))

Palma olioa IndonesianPalma olioa Indonesian

7

8

Oihana suntsituta eta ho-rren ordez landatutakoolio palmondoa Indonesian






- EElliikkaadduurraa ssuubbiirraannoottaassuunnaarreenn uurrrraakkeettaa: neka-zal lur erabilgarriak eta basoen baliabideenmurrizketa. Nekazal erregaiek mundu mailanelikagaien prezioa %75an igoarazi dute (BankuMundialaren isilpeko txostena).

- LLaann eesskkuubbiiddeeeenn uurrrraakkeettaa eta oossaassuunneerraakkooaarrrriisskkuuaakk..

- EEmmaakkuummeeeennggaannaakkoo kkaalltteeaakk: ibaiak, basoak etaherri-ondasunen mugatzea; lurren pribatiza-zioa gizonen izenean; landaketetan lan bal-dintza txarrak, fumigazioak segurtasun bal-dintzarik gabe, etab.

- IInnddiiggeenneenn eesskkuubbiiddeeeenn uurrrraakkeettaa: Estatuak ko-munitateen herri-lurrak bereak balira hartzenditu landaketetarako - lur lapurketa eta ja-zarpena.

- EEssttaattuukkoo eta bbeerrttaakkoo eelliitteeeenn uusstteellkkeerriiaa.

- GGiizzaa ggaattaazzkkaakk eettaa eerrrreepprreessiiooaa: 2009an, pal-marekin erlazionatutako 3.500 lur-gatazka ze-goen Indonesian (Lurraren Agentzia Naziona-la): manifestaldiak, lur-okupazioak, polizi-en, militarren eta guardia pribatuen errepre-sio bortitza.

(Eneko Garmendia).








Estatu espainoleko nikel inportazioen %30a EAEra dator.

Nikel horrek Errusian du jatorria, Norilsk bezalako hiri-etan (bertan munduko nikel hobi handiena dago).Norilsk-en bizi-itxaropena 46 urtekoa da, euri azidoak ezdu zuhaitzik utzi 48 km-ko inguruan eta munduko 10 hirikutsatuenen artean dago.

EAEko aluminio inportazioak66.000 tonara heldu ziren2010an Jatorria:Mozambike (%40,34), Errusia(%37,3), Venezuela (%8,27),Hegoafrika (%1,56) etaBrasiletik (%1,04).

Aluminioaren ekoizpenerako be-har den energia lortzeko zen-tral hidroelektriko handiakeraikitzen dira, oihanak, ba-bestutako eremuak eta komuni-tate indigenak kaltetuz.

:

Mineralen inportazioak:

8

9

Yanacocha-ko meategia Peruko Andeetan, BBVAk finanziatuta.

Egun Proiektu berria dauka, La Conga, eskualde eta herri

mailako gizarte gatazka sortu arazi duena.

Aurreko mendeko Boliviako meatzariak

NNiikkeellaa::

AAlluummiinniiooaa::

EEzzttaaiinnuuaa::

EAEko Material Eskaeran eztainuaren inportazioak pisuhandia dauka (%28) bere ezkutuko fluxu altuengatik(6.791 tona, erauzitako eztainu tona bakoitzeko).

Araban, ardo-botilen kapsulak ekoizteko erabiltzen da.Bertan dago munduko ekoizle handienetako bat.

Eztainua Hegoalde Globaleko zenbait herrialdetatikdator: Bolivia, Peru, Malasia, Tailandia edo Indonesia.

aalluummiinniiooMMoozzaammbbiikkee%%4400,,3344

aalluummiinniioo

EErrrruussiiaa%%3377,,33

nniikkeell

eezzttaaiinnuuaa

BBoolliivviiaa

MMEEAATTEEGGII MMEETTAALLIIKKOOEENN KKAALLTTEEAAKK::

Montanako (AEB) Golden Sunlight meategikodrainatze azidoak milaka urtez iraungo du.

AEBetan ere, Ingurumen Agentziak, 30.000dolar gastatzen du egunean drainatze azidoatratatzeko.

Gaur egungo meategien laurdena eremubabestuetan daude.

Guatemalako Marlin urre-meategiak 250.000litro/ur behar du orduan, Guatemalako fa-milia batek 22 urtetan hartzen duen urkantitatea.

Eztainu inportazio gordinak herrialdeka

Tonak Espainako

gainontzekoak

EAEko gainontzekoak

Araba

Gainazalean eta lur-azpian ur azidoak etametal astunen kkuuttssaadduurraa: kadmioa, zinka,nikela, antimonioa, artsenikoa, beruna.

PPrroozzeessuukkoo uurr, jalkin eta gehigarriakibaira zuzenean: nahiz eta derrigorrez-koa izan, Huanunik ez du hondakinakbiltzeko presarik.

LLuurr kkuuttssaattuuaakk: jalkinekin, metal astu-nekin eta ur azidoekin.

Laboreak metal astunaz kkuuttssaattuuaakk (berunaeta artsenikoa, kinoan eta garian).

Keak, hautsak eta aaiirreeaarreenn kkuuttssaadduurraa(meategi eta galdategiengatik).

Meategiak 2.436.156 m3/urte uurr kkoonnttssuummiittzzeenn du: bailarakogainazaleko uraren %69a.

Abeltzaintzaren eta arrantzaren mmuurrrriizzkkeettaa: animalienmalformazioak, abortuak, larreen hondatzea.

Azal, biriki eta sabeleko ggaaiixxoottaassuunnaakk eta kantzer arriskua.

Lurrazpiko meatzarien bbiizzii--iittxxaarrooppeennaa 50 urte ingurukoa.

PPoobbrreezziiaa eettaa mmiiggrraazziiooaa: Huanunin biztanleriaren %84,5a pobre-zian, eta errekan beherako herrie-tan, %60-80a muturreko pobrezian.

Herri indigena arrantzale/ehiz-tarien bbaazztteerrkkeettaa.

GGaattaazzkkaa ssoozziiaallaakk (ingurumen, lan-baldintza, edo ustiapen eremuen-gatik): 2006ko istiluetan (Huanu-niko familia-kide eta herritarrenartean): 12 hildako eta 20 zauritu.

2007an, CORIDUP komunitateenelkarteak lortu zuen Morales-engobernuak harana IInngguurruummeennLLaarrrriiaallddii EErreemmuuaa izendatzea.

Españar koloniako zilar ustiapenak, XX. mendeko eztainu meate-gieketa meatzarien borrokak Bolivia herrialde meatzaria bihurtu dute.Kulturalki eta ekologikoki, Bolivia Latinoamerikako herrialdeanitzenen artean dago.

Huanuni gaur egungo eztainu meategi handiena da Bolivian (XX. mendehasieratik dago martxan eta Estatuaren kudeaketara itzuli den us-tiapen bakarra da).

Huanuni Oruro departamentuan dago, goi-lautadan,Poopo, Uru-Uru eta Titikaka aintzirek osatutakosisteman.

9

10

Eztainua BoliviaEztainua Bolivia ((iikkeerrkkeettaa kkaassuuaa))Huanuni meategia

KKAALLTTEEAAKK

Boliviako meatzaritza eta meatzarien

erresistentziari buruzko murala

1010







Ur azidoak, jalkinak, eta proze-

suko urak Huanunin (iturria: Co-

lectivo Casa) eta erreka meategi

jalkinez kutsatua.

Gregoria Chachaqui Checa deMamani, Huanuni harana:

“Huanuni meategiko kutsadura etazaborrengatik, animaliak hiltzendoaz (…). Ardiek plastikoak eta urahartzen dute, 2-3 egunetan behera-koa dute eta hiltzen dira. Orain 10bildots baino ez dugu. Dagoeneko ezdago ekoizpenik, ez dago urik, pu-tzuak gazituta daude.”






10

IInnddiikkooaa

AArrrraannttzzaa

Arrain inportazioak

Atunaren arrantzaMendebaldekoIndiako OzeanoanAtunaren arrantzaMendebaldekoIndiako Ozeanoan

1010

IInnddiikkooaa

AArrrraannttzzaa

Arrain inportazioak


11

((iikkeerrkkee

ttaa kkaassuuaa))


Estatu espainola munduko 3. herrialdea da arrain inportazioetan eta11.a arrain kontsumoan.

EAEko arrain kontsumoa ere oso altua da, 40 kg/pertsona/urte, EuroparBatasunean 22,1ekoa, munduan 14,6koa, eta Afrikan 8,5eko delarik.

Eskaeraren igoera etengabea + europar itsasoen gehiegizko ustiapenakeuskal eta europar ontziak urruneko ozeanoetara eraman ditu bertako

baliabideetaz jabetzeko.

- Atun arrantza asko igo da munduan 1950.ean 0,6 milioi tona,gaur egun 6 milioi tona

- Europar Batasuneko atun harrapaketen %10a soilik datorEuropako uretatik oso sektore globalizatua da.

- Arrantzatutako atunaren %80a kontserbara Estatu espainolamunduko bigarren kontserba ekoizlea.

- Estatu espainolak 180 milioi €-ko negozioa egiten du urteroIndiako Ozeanoan (450 milioi € transformazio jarduerak erekontutan izanda).

- Egungo EAEko harrapaketen % 78a atunak dira horietatik %68aMendebaldeko Indiako Ozeanoan arrantzatzen da.

- Euskal ontziak: Espainiako, Seychelle edo beste herrialdetakokomenientzia bandera izaten dute.

(Kimetz)

11


((iikkeerrkkee

ttaa kkaassuuaa))


18






IInnddiikkooaa

AArrrraannttzzaa

IInnddiikkooaa

AArrrraannttzzaa

Arrantzarenindustrializazioa

Ontzien kapazitatea-ren handitzea

Kontsumoaren igoera

Kate trofikoen goial-deko espezieen kon-tsumoa areagotzea

Ozeanoen egoera etafuntzionamenduarenezjakintasuna etaziurgabetasuna

Gehiegizko ustiapena

++++

+

=

- AAttuunn populazioen %60a guztiz ustiatu dago, %35a gehiegiustiatu edo agortu dugularik.

- Helburu ez diren espezieak edo balio komertziala ez dute-nak, itsasora bueltatzen dira, gehienetan hilda: urtean20.000 milioi tona arrain; 9.875 tona Espainiako eta Fran-tziako atunaren sektorean.

- Marrazoen istripuzko harrapaketak: baztertutako arrainen%10 Marrazoak oso sentikorrak eta oso beharrezkoak diraekosistemetan.

- Arrainak erakartzeko gailuen erabilpenak arrainen migra-zioa, jokaeraren eta elikaduraren aldaketa zein atun gaz-teagoak harrapatzea dakarte.

- Bizitza-ziklo osoan, Estatu espainolak harrapatutako atuntona bakoitzeko, 440 litro erregai erretzen da, eta 3 latek600 gramo CO2 suposatzen dute.

- Arrantza lokal eta artisanalaren eta elikadura burujabetza-ren aurkako kalteak Indiako Ozeanoko kostetan.

- Bertako gobernuen ezintasuna gehiegizko arrantza ekiditeko.

- Atzerriko arrantza ilegala.

- Europar Batasuneko eta bertako kostako herrialdeen artekoarrantza hitzarmen oso desorekatuak dira, bertako arran-tzale txikiek oso ordezkapen eskasa baitute.

AAtthhmmaann SSeeiiff ((MMaalliinnddii MMaarriinnee AAssssoocciiaattiioonn--eenn lleehheennddaakkaarriiaa -- KKeennyyaa))::

“Arrantzale txiki asko pobrezian bizi dira (…) Arrantzarentzako laguntzagehiena industri arrantzara doa, aberatsak aberastuz eta pobreak txirotuz(...) Lehen arrain asko zegoen baina jendeak iturrian arrantzatzen badu, gutxiheltzen da hona [Kenyako kostaldera]. Horrela, atun kantita-tea dagoeneko ezda berdina eta esfortzu handia egin behar dugu atuna arrantzatzeko.”

GGOOMMEENNDDIIOOAAKK::EEuusskkoo JJaauurrllaarriittzzaarrii

HHeerrrriittaarrrreennttzzaakkooggoommeennddiiooaakk

- Gure inportazio nagusien kalte sozio-ekologikoak neurtzeko adierazletrinkoak sortu .

- Transnazionalak kontrolatzeko arauak ezarri eta egindako kalteenga-tik erantzule egin.

- Inportatutako produktuen trazabilitate sistemak hobetu (bide publi-koetatik).

- Garapenerako laguntza ofizialean garrantzi gehiago eman ingurumen ardatzari.

- Nekazal erregaien inguruko politika energetikoa birpentsatu.

- Garraio publikoa sustatu, inpaktu baxuko tren-garraioa.

- Oso kutsakorrak diren materialak ordezkatu (adibidez eztainua).

- Inportatzen ditugun mineralen jatorrizko herrialdeekin elkarlana(ikerkuntza, arro meatzarien berreskuratzea)

- Kantauri itsasoko baxurako arrantza eta bertako arrantzaren kontsu-moa sustatu.

- Mugatu euskal ontzien atun harrapaketa osoa, arrantza ilegala kon-trolatu eta kalte gutxiagoko arrantza aparailuak sustatu.

- Atun arrantzaren ingurumen inpaktuaren azterlana gauzatu.

- Behar energetiko baxuko garraio moduak hautatu: oinez ibili, bizi-kletaz edo garraio publikoaz.

- Bertako eta garaiko elikagaiak hautatu.

- Bertako arrantza aukeratu.

- Subjektu politiko bezala, ekoizpen eta kontsumo ereduaren aldaketa

10101010


EEuusskkaall HHeerrrriiaa::eezzkkuuttuukkoo zzoorrrraa8






OONNDDOORRIIOOAAKK

DDeess--hhaazzkkuunnddeeaa

eekkoonnoommiiaa

bbiioommiimmeettiikkaakk

ggiizzaarrttee

jjuussttiizziiaa

eerraabbaakkii--hhaarrttzzeepprroozzeessuu iinnkklluussiibbooeettaa ggaarrddeennaakk

iikkuussppee

ggii

eekkoossiiss

tteemmiikkoo

aa

aarrrreettaapprriinnttzziippiiooaa

hheerrrriiaallddeeeenn

aarrtteekkoo eellkkaarrllaannaa

kkaalltteeaakkkkoonnppoonndduueettaa oorrddaaiinndduu

nneeoo--kkoolloonniiaa

lliissmmooaa

ggaaiinnddiittuu

aannttii--kkooooppeerraazziiooaa

nnaattuurraarreennmmuuggeeii

eekkiittaatteeaaSSuummaakk KKaawwssaayy--

OOnnggii bbiizziittzzeeaa

ppoosstt--eexxttrraaccttiivviissmmoo

HHeeggooaallddeeaarreenniinnddaarrttzzeeaa

eelliikkaadduurraabbuurruujjaabbeettzzaa

ggeenneerroo

bbeerrddiinnttaassuunnaa

ppoosstt--

ppeettrroo

lliioo

eekkoonnoommiiaallookkaallaa

AAllddaakkeetteenn bbeehhaarrrraa::AAllddaakkeetteenn bbeehhaarrrraa::

Garapen-bideko herrialdeak

KKoonnttrraakkzziioo eettaa bbaatteerraattzzee eerreedduuaa

Herri industrializatutak

Naturaren kontsumoa

Orainaldia

Iturria: Sachs y Santarius

Etorkisuna

Erakusketa: "EH: hezkutuko zorra"

Documents

Transcript of Erakusketa: "EH: hezkutuko zorra"