Enpresa finantzaketarako baliabideak · Enpresa-jarduera guztia garatu ahal izateko...
Transcript of Enpresa finantzaketarako baliabideak · Enpresa-jarduera guztia garatu ahal izateko...
Liburu honek UPV/EHUko Euskara eta Eleaniztasuneko Errektoreordetzaren dirulaguntza jaso du
ENPRESA FINANTZAKETARAKO
BALIABIDEAK
Sara Urionabarrenetxea Zabalandikoetxea(Koor.) Ana Beraza Garmendia
José Domingo García Merino
EUSKARA ETA ELEANIZTASUNEKO
ERREKTOREORDETZAREN SARE ARGITALPENA
1
Aurkibidea 1. GAIA: ENPRESEN FINANTZAKETA-ITURRIAK ..............................................................................3
1.1. ENPRESAREN FINANTZA-FUNTZIOA .......................................................................................3 1.2. FINANTZA-EGITURA ETA EKONOMIA-EGITURA ..................................................................4
1.2.1. Balantzearen aktiboa...................................................................................................................4 1.2.2. Ondare garbia eta balantzearen pasiboa......................................................................................6
1.3. ENPRESAREN FINANTZA-EGITURAREN ETA EKONOMIA-EGITURAREN ARTEKO OREKA-ERLAZIOAK ............................................................................................................................7
1.3.1. Enpresaren zikloak .....................................................................................................................7 1.3.2. Errotazio-funtsa. Epe laburrerako eta luzerako finantzaketa ......................................................8
1.4. ENPRESAREN FINANTZAKETA-ITURRIAK............................................................................11 1.4.1. Ondare garbia eta pasiboa.........................................................................................................12 1.4.2. Barne-finantzaketa edo autofinantzaketa eta kanpo-finantzaketa.............................................14
1.5. FINANTZA-BALIABIDEEN KOSTUA........................................................................................15 1.5.1. Kostu esplizituaren eta kostu inplizituaren analisia..................................................................15 1.5.2. Kostu efektiboa eta urteko tasa baliokidea ...............................................................................16
1.6. GALDERAK ETA ARIKETAK.....................................................................................................18 BIBLIOGRAFIA....................................................................................................................................19
2 GAIA: HORNITZAILEEN FINATZAKETA.........................................................................................21 2.1. SARRERA: DEFINIZIOA ETA EZAUGARRIAK........................................................................21 2.2. ORDAINTZEKO MODURIK OHIKOENAK................................................................................22 2.3. HORNITZAILEEN FINANTZAKETA-BOLUMENAREN ANALISIA ......................................23 2.4. MERKATARITZAKO KREDITUAREN KOSTU EFEKTIBOA .................................................24 2.5. GALDERAK ETA ARIKETAK.....................................................................................................25 BIBLIOGRAFIA....................................................................................................................................29
3.GAIA: EPE LABURRERAKO BANKU-MAILEGUA .........................................................................30 3.1. SARRERA.......................................................................................................................................30 3.2. MAILEGUEN MERKATARITZAKO EZAUGARRIAK..............................................................31 3.3. MAILEGU-ERAGIKETAREN KOSTU EFEKTIBOAREN KALKULUA ..................................32
3.3.1. Mailegu-eragiketa definitzen duten elementuak.......................................................................32 3.3.2. Maileguaren kostu efektiboa.....................................................................................................33
3.4. MAILEGUAREN UTBAREN KALKULUA.................................................................................34 3.5. GALDERAK ETA ARIKETAK.....................................................................................................35 BIBLIOGRAFIA....................................................................................................................................39
4. GAIA: EPE LABURRERAKO BANKU-FINANTZAKETA: BANKU-DESKONTUA .....................41 4.1. KONTZEPTUA ETA SAILKAPENA............................................................................................41 4.2. MERKATARITZAKO DESKONTUA...........................................................................................43
4.2.1. Merkataritzako deskontuaren beharrak.....................................................................................47 4.2.2. Merkataritzako deskontuaren kostu-elementuak ......................................................................52 4.2.3. Deskontu-lerro arrunt baten finantza-balorazioa: eragiketaren efektiboa, deskontua eta kostu efektiboaren kalkulua .........................................................................................................................54
4.3. MERKATARITZAKO DESKONTU-ERAGIKETA BATEN UTBa ............................................58 4.4. DESKONTUAREN KUDEAKETA ERAGINKORRA .................................................................60 4.5. GALDERAK ETA ARIKETAK.....................................................................................................61 BIBLIOGRAFIA....................................................................................................................................69
5. GAIA: EPE LABURRERAKO BANKU-FINANTZAKETA: KREDITU-POLIZA ............................70 5.1. SARRERA. BANKU-KONTU KORRONTEAK...........................................................................70 5.2. KREDITU-KONTU KORRONTEAK. FUNTZIONAMENDUA ETA EZAUGARRIAK ...........71 5.3. HANBURGOKO METODOA EDO INTERES-KITAPENERAKO SALDO-METODOA..........72 5.4. KREDITU-KONTU KORRONTEAREN KOSTU EFEKTIBOAREN KALKULUA...................76
5.4.1. A prioriko kostu efektiboa........................................................................................................77 5.4.2. A prioriko gutxi gorabeherako kostu efektiboa ........................................................................78 5.4.3. Kostu historikoa edo a posteriorikoa ........................................................................................79
5.5. KREDITU-POLIZA BATEN UTBaren KALKULUA...................................................................80 5.6. GALDERAK ETA ARIKETAK.....................................................................................................81 BIBLIOGRAFIA....................................................................................................................................92
2
6. GAIA: FACTORING-a ..........................................................................................................................93 6.1. FACTORING-aren DEFINIZIOA ETA EZAUGARRI NAGUSIAK .............................................93
6.2. FACTORING-AK ESKAINITAKO ZERBITZUAK ETA BEREN FUNTZIONAMENDUA..........96 6.3. FACTORING-AREN ABANTAILAK ETA ERAGOZPENAK ..................................................100 6.4. FACTORING-AREN KOSTUA ETA UTB-A. FAKTORE BALDINTZATZAILEAK..............101 6.5. GALDERAK ETA ARIKETAK...................................................................................................102 BIBLIOGRAFIA..................................................................................................................................105
7.GAIA. ENPRESA-ORDAINDUKOAK ...............................................................................................107 7.1. KONTZEPTUA ETA EZAUGARRIAK .....................................................................................107 7.2. ENPRESA-ORDAINDUKOEN MERKATUAREN JATORRIA ETA BILAKAERA ...............109
7.2.1. Enpresa-ordaindukoen lehen mailako merkatua.....................................................................110 7.2.2. Enpresa-ordaindukoen bigarren mailako merkatua ................................................................112
7.3. ENPRESA-ORDAINDUKOEN JAULKIPENAREN KOSTU EFEKTIBOAREN ANALISIA..114 7.4. GALDERAK ETA ARIKETAK...................................................................................................114 BIBLIOGRAFIA..................................................................................................................................117
8. GAIA: EPE LUZERAKO BANKU-MAILEGUAK............................................................................118 8.1. EPE LUZERAKO MAILEGUEN KONTZEPTUA ETA EZAUGARRIAK ...............................118 8.2. MAILEGU INDEXATUAK .........................................................................................................119
8.2.1. Interes-tasen aldakortasuna.....................................................................................................119 8.2.2. Mailegu indexatuetan ordaindu beharreko kantitateen zehaztapena.......................................123 8.2.4. UTBaren kalkulua mailegu indexatuetan ...............................................................................128
8.3. PARTAIDETZAKO MAILEGUAK.............................................................................................130 8.4. MAILEGUAK DIBISATAN ........................................................................................................136 8.5. MAILEGU SINDIKATUAK ........................................................................................................138 8.6. GALDERAK ETA ARIKETAK...................................................................................................139 BIBLIOGRAFIA..................................................................................................................................144
9.GAIA: LEASINGa ................................................................................................................................145 9.1. LEASINGAREN KONTZEPTUA ETA EZAUGARRIAK..........................................................145 9.2. LEASING MOTAK ......................................................................................................................149
9.2.1. Leasing finantzarioa ...............................................................................................................149 9.2.2. Leasing operatiboa..................................................................................................................151 9.2.3. Lease-back-a...........................................................................................................................152
9.3. LEASINGAREN EBALUAZIO FINANTZARIO ETA FISKALA .............................................154 9.4. GALDERAK ETA ARIKETAK...................................................................................................158
BIBLIOGRAFIA......................................................................................................................................166
Enpresaren finantzaketa-iturriak
3
LEHENENGO ZATIA: SARRERA
1. GAIA: ENPRESEN FINANTZAKETA-ITURRIAK
1.1. Enpresaren finantza-funtzioa.
1.2. Enpresaren finantza-egitura eta ekonomia egitura.
1.2.1. Balantzearen aktiboa.
1.2.2. Ondare garbia eta balantzearen pasiboa.
1.3. Enpresaren finantza-egituraren eta ekonomia-egituraren arteko oreka-
erlazioak.
1.3.1. Enpresaren zikloak.
1.3.2. Errotazio-funtsa. Epe laburrerako eta epe luzerako finantzaketa.
1.4. Enpresaren finantzaketa-iturriak.
1.4.1. Berezko baliabideak eta besteren baliabideak.
1.4.2. Barne-finantzaketa edo autofinantzaketa eta kanpo-finantzaketa.
1.5. Finantza-baliabideen kostua.
1.5.1. Kostu esplizituaren eta kostu inplizituaren analisia.
1.5.2. Kostu efektiboa eta urteko tasa baliokidea.
1.6. Galderak eta ariketak.
1.1. ENPRESAREN FINANTZA-FUNTZIOA
Enpresa, besteak beste, finantza-ikuspuntutik defini daiteke. Enpresak, sortzen
den unetik, finantza-behar batzuk sortzen ditu, eta haiei aurre egiteko finantza-
baliabideak behar ditu. Enpresa-jarduera guztia garatu ahal izateko (produkzio-
faktoreak eskuratzea, hornikuntzak ordaintzea, langileen soldatak, eta beste gastu orokor
batzuk), beharrezkoa da finantza-baliabideen erabilgarritasuna. Suárez Suárez-ek (1996,
28. or.) dioenez, enpresa da denboran zehar sortzen diren finantzaketa- eta inbertsio-
proiektuen multzoa.
Finantza-funtzioak bi azpifuntzio nagusi garatzen ditu: zentzu hertsian harturik,
kapitala lortzea eta, zentzu zabalean, inbertsio-funtzioa. Funtzio nagusi bi horietaz
Enpresaren finantzaketa-iturriak
4
gainera, beste funtzio zehatzago batzuk ere garatzen ditu; adibidez, diruzaintza
kudeatzea, zergak kudeatzea, segurtasuna kudeatzea eta dibidendu-politika zehaztea.
Ikasgai honetan, aipatutako lehenengo funtzioaz arituko gara. Finantzaketa da
enpresak funtzionatzeko beharrezko dituen diru-baliabideak lortzea, negozioaren
helburuak kontuan izanik, eta kostu, epe eta zenbateko onuragarrienaren arabera. Diru-
baliabide horien jatorria finantzaketa-iturriak dira.
Beharrezko finantzaketa-iturriak lortzea erlazionatuta dago enpresaren beraren
helburuarekin –akzioen balioa akziodunentzat maximizatzea–. Kasu gehienetan,
merkatuaren akatsek ez dute Modiggliani-k eta Miller-ek egiten duten finantza-egiturari
buruzko proposamena gauzatzea ahalbidetzen. Beraz, finantza-egiturarik egokiena
ezartzea erabaki garrantzitsua da enpresaren finantza-zuzendaritzarentzat.
1.2. FINANTZA-EGITURA ETA EKONOMIA-EGITURA
1.2.1. Balantzearen aktiboa
Enpresaren finantza-baliabideen beharra beraren inbertsio multzoaren
araberakoa da. Horrela, finantza-baliabideak lortzea enpresaren barnean emango zaien
erabilerarekin estuki loturik dago. Beraz, enpresak gara ditzakeen inbertsioekin hasiko
gara.
Enpresaren egoera-balantzearen aktiboak erakusten ditu enpresak egindako
inbertsioak. Horregatik esaten da ekonomia-egitura dela. Aktiboa modu honetan sailka
dezakegu:
• Aktibo finkoa (ibilgetua edo epe luzerako inbertsioak): inbertsioa ekitaldi
ekonomiko batean baino gehiagotan berreskuratzen da amortizazioaren
bidez. Horregatik deitzen zaio epe luzerako ziklo.
• Aktibo korrontea (epe laburrerako inbertsioak): ekitaldi ekonomiko batean
baino gehiagotan berreskuratzen da.
Enpresaren finantzaketa-iturriak
5
AKTIBO EZ-KORRONTEA edo EPE LUZERAKO INBERTSIOAK
AKTIBO UKIEZINA I+G gastuak
Patenteak, lizentziak, markak
Aplikazio informatikoak
Eskualdatze-eskubideak... IBILGETU MATERIALA Instalazio teknikoak eta makineria
Altzariak...
HIGIEZINEN INBERTSIOAK Lurrak eta eraikinak FINANTZA-IBILGETUA Beste enpresa batzuetako parte-hartzeak
Epe luzerako balore-zorroa...
AKTIBO KORRONTEA edo EPE LABURRERAKO INBERTSIOAK
IZAKINAK Lehengaiak
Bidean dauden produktuak
Produktu bukatuak MERKATARITZAKO ZORDUNAK Zordunak (bezeroak, administrazio
publikoak...)
Hainbat zordun EPE LABURRERAKO INBERTSIOAK Enpresei emandako epe laburrerako kredituak
Epe laburrerako finantza-inbertsioak ERABILGARRIA Kutxa
Bankuak
Aktiboa likideziaren arabera ordenatzen da balantzean, likidezia txikienetik
handienera.
Inbertsio horiek guztiak bi motatako eraldatze-prozesuetan barneratu daitezke;
haien iraupenak oinarrizko zikloak baldintzatzen ditu:
• Ibilgetuaren berriztatze-zikloa edo epe luzerako zikloa:
Enpresak aktibo ez-korrontean egindako inbertsioak berreskuratzeko behar duen
batez besteko denbora da, eta haren iraupena ibilgetuko ondasunen bizitza
erabilgarriaren araberakoa da.
• Ustiapen-zikloa edo epe laburrerako zikloa:
Enpresak aktibo korrontean egindako inbertsioak berreskuratzeko behar duen
batez besteko denbora da, eta haren iraupena batez besteko heltze-aroaren araberakoa
da.
Enpresaren finantzaketa-iturriak
6
1.2.2. Ondare garbia eta balantzearen pasiboa
Ekoizpen-jarduera garatzeko eta ondasunak eskuratzeko funtsen beharra dauka
enpresak. Erabiltzen dituen finantza-baliabideak balantzearen pasiboan agertzen dira:
hau da, pasiboak erabilitako baliabideen jatorria erakusten digu.
Pasiboa hainbat irizpideren arabera sailka daiteke:
I) Funtsen galdagarritasunaren arabera
- Pasibo ez-korrontea, epe luzerakoa edo baliabide iraunkorrak: urtebete baino
galdagarritasun handiagoa daukaten baliabideak dira.
- Pasibo korrontea edo epe laburrerakoa: urtebete baino galdagarritasun
txikiagoa daukaten baliabideak dira.
II) Funtsen jabetasunaren arabera
- Ondare garbia edo berezko baliabideak. Jabeek edo akziodunek egindako
ekarpenak dira, hala nola kapital soziala eta erreserbak, amortizazioak eta
funts galdurako diru-laguntzak.
- Besteren baliabideak. Zorrek edo galdagarritasun-epea duten funtsek osatzen
dute talde hori, haien epemuga edozein izanda ere. Beraz, hartzekodunak
dira baliabide horien jabeak.
III) Funtsen jatorriaren arabera
- Barne-finantzaketa edo autofinantzaketa. Enpresaren barnean sortutako
finantza-baliabideak dira. Baliabide horiek ez datoz kanpotik egindako
ekarpen batetik (Durán, 1992, 270. or.). Adibidez, amortizazioak eta banatu
gabeko mozkinak.
- Kanpoko finantzaketa. Enpresatik kanpoko inbertitzaileek egindako
ekarpenak dira.
Enpresaren finantzaketa-iturriak
7
Laburbilduz:
Amortizazioak Erreserbak
Barne-finantzaketa edo autofinantzaketa
Kapital soziala
Berezko baliabideak
Jesapenak Leasing-a
Epe luzerako banku-mailegua
Kapital iraunkorrak
Enpresa-ordaindukoak Factoring-a
Kreditu-poliza Merkataritzako
deskontua Epe laburrerako banku-mailegua
Hornitzaileak
Pasibo korrontea
Zorrak Kanpo-finantzaketa
1.3. ENPRESAREN FINANTZA-EGITURAREN ETA EKONOMIA-
EGITURAREN ARTEKO OREKA-ERLAZIOAK
1.3.1. Enpresaren zikloak
Lehen azaldu den moduan, enpresan bi ziklo bereizten dira. Alde batetik,
ibilgetuaren berriztatze-zikloa edo epe luzerako zikloa dugu. Ziklo hori enpresak aktibo
finkoan egindako inbertsioak berreskuratzeko behar duen batez besteko denbora da, eta
haren iraupena ibilgetuko ondasunen bizitza erabilgarriaren araberakoa da. Hau da,
denbora horretan aktibo ez-korrontea osatzen duten ondasunak irizpide teknikoen eta
ekonomikoen arabera erabili ahal izango dira, eta haien balio-galera ekoizpen-kostuei
gehitzen zaie, pixkanaka-pixkanaka, amortizazio-prozesuaren bidez.
Beraz, ikuspegi ekonomikotik bizitza erabilgarria honako hau da: ondasun baten
erabileratik sortutako errendimenduak ondasun hori berrituko edo ordezkatuko balitz
lortuko liratekeenak baino handiagoak diren denbora-tartea. Beraz, amortizazioa
ekoizpen-prozesuan parte hartzeagatik ondasunak jasaten duen balio-galeraren
zenbatespena da. Balio-galera hori ez da alderdi teknikoen arabera definitu behar, baizik
eta alderdi ekonomikoen arabera. Balio-galera horrek dakarren kostua produktuen
kostura pasatu behar da.
Enpresaren finantzaketa-iturriak
8
Beste zikloa ustiapen-zikloa edo epe laburrerako zikloa da, eta batez besteko
heltze-aro ekonomiko izena hartzen du. Batez besteko heltze-aroa zera da: diru-unitate
bat inbertitzen denetik kobrantzaren bidez berreskuratzen den arte pasatzen den
denbora. Beraz, osagai hauek barne hartzen ditu:
BHA ekonomikoa: Batez besteko biltegiratze-epea + Batez besteko ekoizpen-epea +
Batez besteko salmenta-epea + Batez besteko kobrantza-epea.
Hala ere, epe laburrean egindako inbertsio horien zati bat ustiapen-zikloak berak
finantzatuko du, hornitzaileen finantzaketaren bidez. BHA ekonomikoari hornitzaileen
finantzaketa kentzen badiogu, BHA finantzarioa lortuko dugu, hau da, lehengaiak
hornitzaileari ordaintzen zaizkionetik kobrantzaren bidez berreskuratu arte pasatzen den
batez besteko denbora.
BHA finantzarioa: Batez besteko biltegiratze-epea + Batez besteko ekoizpen-epea +
Batez besteko salmenta-epea + Batez besteko kobrantza-epea – Batez besteko
ordainketa-epea
1.3.2. Errotazio-funtsa. Epe laburrerako eta luzerako finantzaketa
Balantzean azaltzen den informazioak eta hura ordenatzeko erabilitako
irizpideek garrantzi handia dute finantza-zuzendariarentzat. Beharrezkoa da nolabaiteko
korrespondentzia izatea erabilitako finantzaketa-iturrien eta egindako inbertsioaren
Prod. bukatua bilteg. Ekoizpena
Lehengaiak biltegiratzea
Lehengaiak eskuratzea
Ekoizpenaren hasiera
Ekoizpenaren amaiera
Salmenta
Kobrantzaren atzerapena
Soberakina
Enpresaren finantzaketa-iturriak
9
artean; hau da, finantza-baliabideen lorpena haiek izango dituzten erabilerek
baldintzatzen dute. Inbertsioen ezaugarriek finantzaketa erak baldintzatzen dituzte;
epeari, kostuari, malgutasunari eta abarri buruzko hainbat baldintza dituzte.
Ildo horretatik, aipatu beharra dago finantza-oreka minimoaren araua: aktibo
jakin bat finantzatzeko erabiltzen diren kapitalek enpresan egon behar dute aktibo haren
likidezia berreskuratzeko behar den denboran, gutxienez.
Epe luzerako aktiboen finantzaketari dagokionez, egokiena ibilgetuaren
amortizazio teknikoa finantza-amortizazioarekin bat etortzea litzateke; enpresa aktiboan
inbertitutako funtsak berreskuratzen diren heinean, finantzaketari dagozkion funtsak
itzultzen dira.
Aktibo korronteari dagokionez, berreskuratze-epearen antzeko galdagarritasuna
daukaten baliabideen bidez finantzatu behar litzateke.
FINANTZA-OREKA MINIMOA
AKTIBO EZ-
KORRONTEA
AKTIBO
KORRONTEA
PASIBO
KORRONTEA
KAPITAL
IRAUNKORRAK
Beharrezkoa da finantza-oreka minimoaren arau hori apur bat zehaztea:
• Aktibo korrontearen zati bat etengabe berritzen da, eta, beraz, izaera
iraunkorra hartzen du. Zati horrek, nahiz eta likidoa izan, finantza-ikuspegi
batetik funtsen ibilgetze bat eragiten du, zeren enpresak bere jarduera-
erritmoa mantentzeko aktibo horien gutxieneko maila bat behar baitu.
Aipatutako arrazoiengatik, partida horiek ezin dira finantzatu urtebetetik
beherako epemuga duten baliabideekin.
• Epe laburrerako inbertsioaren berreskuratze-epea luzaraz dezaketen faktore
batzuk daude. Adibidez, ekoizpen-prozesuko matxurak, horniduretako
atzerapenak, bezeroen berankortasuna, grebak eta beste ezusteko batzuk
direla eta, diruzaintzako tentsioak edo likidezia-arazoak sor daitezke
enpresan; izan ere, enpresak ordainketa-konpromisoei aurre egin behar die,
Enpresaren finantzaketa-iturriak
10
inbertitutako kapitala berreskuratu baino lehen, lehen aipatutako
arrazoiengatik.
• Inbertsioen balio-galerak sor daitezke, hala nola bezeroen kaudimen-
gabeziak, izakinen balio-galerak… Beraz, aktibo korronteak une jakin batean
duen balioarekin ezin zaio pasibo korronteari aurre egin (adibidez, bezeroren
batek epemugan ordaintzen ez duenean).
Hiru faktore horiek direla eta, kobrantzen eta ordainketen arteko desfase
posibleak ekiditeko, segurtasun-marjina baten beharra dago; segurtasun-marjina horri
errotazio-funts deritzo (segurtasuneko finantza-stocka). Helburu horrekin, hau onartzen
da: aktibo ez-korronteko inbertsioak epe luzerako baliabideekin finantzatu behar dira,
baina, gainera, aktibo korrontearen zati bat epe luzerako baliabideekin finantzatu behar
da.
Finantza-kaudimenaren oinarrizko arauak dioenez, enpresako kapital
iraunkorrek nahikoak izan behar dute, aktibo ez-korrontea finantzatzeaz gainera, aktibo
korrontearen zati bat ere finantzatzeko. Kapital iraunkorrez finantzatutako aktibo
korrontearen zati horrek errotazio-funtsa du izena. Errotazio-funtsa berme bat da,
ustiapen-ziklotik eratortzen diren kobrantzen eta ordainketen artean sor daitezkeen
behin-behineko desfaseei aurre egin ahal izateko balio duena.
Errotazio-funtsa bi eratan defini eta kalkula daiteke:
Errotazio-funtsa = aktibo korrontea – pasibo korrontea
Errotazio-funtsa = kapital iraunkorra – aktibo ez-korrontea
Errotazio-funts handi batek segurtasun handiagoa ematen du, baina finantza-
kostua ere handiagoa izaten da; izan ere, epe luzerako finantza-baliabideak garestiagoak
ERROTAZIO-FUNTSA
AKTIBO EZ-
KORRONTEA
AKTIBO
KORRONTEA
PASIBO EZ-
KORRONTEA
PASIBO
KORRONTEA
Enpresaren finantzaketa-iturriak
11
izan ohi dira epe laburrerakoak baino. Beraz, finantzetako oinarrizko araua betetzen da:
zenbat eta arrisku handiago, orduan eta errentagarritasun handiago, eta alderantziz.
Enpresak beharrezko duen errotazio-funtsa kalkulatu behar du. EFaren tamaina
faktore hauen araberakoa da:
• Negozioaren izaera
• Enpresaren jarduera-maila
• Epe laburrerako kudeaketa-politikak: hornitzaileen kreditua, bezeroei
emandako kreditua, stocken kudeaketa… Alderdi horiek guztiak
erlazionatuta daude batez besteko ordainketa-epearekin, batez besteko
kobrantza-epearekin eta batez besteko biltegiratze-epearekin, hurrenez
hurren.
Errotazio-funtsaren zenbatespena honako hau da:
Izakinak + Bezeroak - Hornitzaileak = Errotazio-funtsaren beharrak ustiapena
Errotazio-funtsaren beharrak ustiapena + Epe laburrera emandako kredituak – Epe
laburrera lortutako kredituak = Errotazio-funtsaren beharrak
Errotazio-funtsaren beharrak + Diruzaintza = Errotazio-funtsa
Hori bai, zeinu positiboko errotazio-funts batek ematen duen segurtasunak
pasiboko finantza-kostu pixka bat altuagoa du desabantaila; izan ere, epe luzerako
finantza-baliabideen kostua epe laburrerakoena baino altuagoa izaten da, hartzekodunek
arrisku handiagoa hartzen baitute.
Beraz, epe laburrerako eta epe luzerako finantzaketaren arteko banaketa erabaki
beharko du finantza-zuzendariak, kontuan izanik epe luzerako finantzaketak epe
laburrerakoarekin alderatuz daukan gainprezioa eta hura onartzeko prest dagoen
likideziarik ezaren arriskua.
1.4. ENPRESAREN FINANTZAKETA-ITURRIAK
Funtsen galdagarritasunaz gainera, beste oreka-baldintza batzuk ere kontuan izan
behar dira, hala nola jabetasuna eta jatorria.
Enpresaren finantzaketa-iturriak
12
1.4.1. Ondare garbia eta pasiboa
Finantzaketa-iturrien jabetasuna irizpidetzat hartuta, berezko baliabideak eta
besterenak bereizten dira enpresan.
Ondare garbia edo baliabide propioak enpresaren jabeek edo bazkideek egindako
ekarpenak dira. Bertan barneratzen dira kapital soziala, erreserbak eta itzuli behar ez
diren diru-laguntzak. Pasiboa edo besteren baliabideak, aldiz, nolabaiteko
galdagarritasuna daukatenak dira, haien epemuga edozein izanda ere. Beraz, finantza-
zuzendariak enpresaren zorpetze-mailarik egokiena erabaki beharko du.
Besteren finantzaketak berezko baliabideekin alderatuz, abantaila batzuk
eskaintzen ditu, baina, bestalde, desabantaila batzuk ere baditu. Beraz, besteren
baliabideen eta berezko baliabideen artean oreka bat ezarri beharko da.
Besteren finantzaketaren abantailak honako hauek dira:
a) Abantaila politikoak: zorpetzeak ez dio hartzekodunari enpresaren zuzendaritzan
parte hartzeko eskubiderik ematen. Aldiz, bazkideek, kapital sozialaren jabe
direnek, enpresako batzar orokorrean boto-eskubidea daukate.
b) Abantaila ekonomikoak
b.1.) Abantaila fiskalak. Besteren finantzaketatik sortzen diren finantza-gastuak
fiskalki kengarriak direnez, aurrezki fiskala sortzen dute. Finantza-gastuak kendu
egiten dira ekitaldi bakoitzean enpresak lortutako sarreretatik, eta, horrenbestez,
emaitza garbi txikiago bat lortzen da. Beraz, zergen ordainketa txikitu egiten da, eta
zorren kostu efektiboa ordaindutako interesak baino txikiagoa izaten da. Horrela,
zorren kostu efektibo garbia (efektu fiskala kontuan hartuta) ordaindutako interes
gordinak baino txikiagoa da.
Aldiz, berezko baliabideen kasuan hori ez da gertatzen; izan ere, dibidenduak
sozietateen gaineko zergagatik ordaindu beharreko kuota kalkulatu ondoren
banatzen dira.
b.2.) Abantaila finantzarioak. Besteren baliabideen abantailak palanka-efektu
finantzario delakotik eratortzen dira. Palanka-maila enpresaren zorpetze-mailari
dagokio. Pasibo/ondare garbi ratioak finantza-palanka du izena.
Enpresaren finantzaketa-iturriak
13
Palanka-efektu finantzarioa enpresako finantza-egiturak berezko baliabideen
errentagarritasunean (errentagarritasun finantzarioan) daukan eraginean oinarritzen
da.
Enpresan hainbat motatako errentagarritasunak izaten dira1:
- Errentagarritasun finantzarioa, hau da, berezko baliabideena edo
akziodunena: interesen ondorengo mozkina berezko baliabideez zatituz
lortzen da.
- Errentagarritasun ekonomikoa edo orokorra: enpresak garatutako inbertsio
guztietatik lortutako errentagarritasuna da, finantzaketa modua edozein
izanda ere. Interesen aurretiko mozkina enpresako baliabide guztiez zatituz
lortzen da.
- Zorren errentagarritasuna edo kostua: enpresaren hartzekodunei dagokien
errentagarritasuna da. Finantza-gastuak besteren baliabideez zatituz lortzen
da.
Zorren kostuaren eta errentagarritasun ekonomikoaren artean dagoen erlazioaren
arabera, akziodunek errentagarritasun ekonomikoa baino errentagarritasun
handiagoa edo txikiagoa lortuko dute. Beraz, enpresaren finantza-egiturak
errentagarritasun finantzarioa edo berezko baliabideen errentagarritasuna
baldintzatzen du.
Errentagarritasunari dagokion erlazio hau betetzen da:
Ef: errentagarritasun finantzarioa edo berezko baliabideen errentagarritasuna
OG
IOME f =
Ee: errentagarritasun ekonomikoa
1 Errentagarritasun ekonomikoa, finantzarioa eta zorraren kostu gordinak zein garbiak izan daitezke: gordinak, zerga aurrekoak badira, eta garbiak, zerga ondorengoak badira. Haien eta palanka-efektu finantzarioaren arteko erlazioa bete dadin, magnitude guztiak modu berean kontuan hartu behar dira, hau da, termino gordinetan edo termino garbitan.
garbia Ondare
Pasiboa)(f ZKEEE ee −+=
Enpresaren finantzaketa-iturriak
14
POG
IAMEe +
=
ZK: zorraren kostua
Pasiboa
InteresakZK =
Zorren kostua errentagarritasun ekonomikoa baino txikiagoa denean, palanka-
efektu finantzarioa positiboa izaten da, eta besteren finantzaketa erabiltzeak
mesede egiten die akziodunei. Kasu horretan, akziodunen errentagarritasuna
enpresaren errentagarritasun orokorra baino handiagoa da. Gainera, zorpetzea
zenbat eta handiagoa izan, orduan eta handiagoa da zorrak errentagarritasun
finantzarioan eragiten duen efektu positiboa.
Aldiz, zorraren kostua errentagarritasun ekonomikoa baino handiagoa denean,
palanka-efektu finantzarioa negatiboa izaten da, eta, kasu horretan, besteren
finantzaketa erabiltzeak kalte egiten die akziodunei. Gainera, zorpetzea zenbat
eta handiagoa izan, orduan eta handiagoa da zorrak errentagarritasun
finantzarioan eragiten duen efektu negatiboa.
Besteren finantzaketak, abantailez gainera, eragozpenak ere baditu: eragozpenik
handiena da epe luzeago edo laburrago batean dirua itzuli egin behar dela. Mota
horretako finantzaketak aurrez ezarritako ordainketak egitea eskatzen du, eta enpresaren
kaudimen finantzarioa arriskuan jar dezake. Interesen ordainketa-kostua finkoa denez,
zenbat eta palanka-efektu finantzarioa handiagoa izan, orduan eta handiagoa izango da
enpresak hartzen duen arriskua. Zenbat eta zorpetze-maila handiagoa izan, hainbat eta
handiagoa izango da zorrengatik enpresak ordaindu beharrekoei ezin aurre egiteko
probabilitatea. Noizbait espero den kaudimen-gabeziaren kostua hain handia izan
daiteke, non besteren baliabideek dakarten abantaila fiskala gaindi baitezake. Hori
gertatuko balitz, une horretatik aurrera zorpetze-maila handitzea ez litzateke
komenigarria izango.
1.4.2. Barne-finantzaketa edo autofinantzaketa eta kanpo-finantzaketa
Funtsen jatorriaren arabera, barne-finantzaketa (autofinantzaketa) eta kanpo-
finantzaketa bereiz daitezke.
Autofinantzaketak erreferentzia egiten die enpresak berak bere jardueraren
ondorioz, finantza-merkatuetara jo gabe, lortzen dituen funtsei. Talde horren barruan,
Enpresaren finantzaketa-iturriak
15
mantentze-autofinantzaketa —hau da, amortizazioak eta zuzkidurak (bai aktiboarenak
bai pasiboarenak)— daude. Mantentze-autofinantzaketa ekoizpen-ekipoaren higadura
estaltzera eta enpresaren ondare garbia eraginik gabe mantentzera bideratzen da.
Bestalde, aberaste-autofinantzaketa dugu. Hori enpresaren ekoizpen-ahalmena,
tamaina... handitzeko egindako inbertsioak finantzatzera zuzentzen da, eta balantzean
erreserben barruan ageri da; funts horien jabeak akziodunak dira, baina ez dira
banatzen: enpresan metatzen dira.
Kanpo-finantzaketa, aldiz, finantza-merkatuetatik dator, hau da, enpresaren
kanpotik. Bai kapital propioa, bai diru-laguntzak, propioak izan arren, kanpokoak dira;
ez dira galdagarriak, baina ezta enpresaren jardueraren bidez sortuak ere. Besteren
finantzaketa ere kanpo-finantzaketaren barnean sartzen da.
1.5. FINANTZA-BALIABIDEEN KOSTUA
1.5.1. Kostu esplizituaren eta kostu inplizituaren analisia
Nahiz eta kostua finantzaketa-iturri bat aukeratzeko irizpide bakarra ez izan,
finantzaketa-iturri bakoitzaren kostua ezagututa:
• Kostu txikiena duten baliabide finantzarioak aukeratu ditzakegu.
• Ezaugarri desberdinak dituzten finantzaketa-iturriak homogeneiza daitezke.
• Finantzaketa-kostuak estaltzen ez dituzten inbertsioak baztertu ditzakegu.
Erabilitako baliabide finantzarioek, haien jatorria edozein izanda ere, kostu bat
daukate. Kostua bi motatakoa izan daiteke:
a) Kostu esplizitua
b) Kostu inplizitua Kostu esplizitua sortzen da, enpresak lortutako baliabide finantzarioak direla-eta
aurretiaz zehaztutako errenboltsoak egin behar dituenean edo haiek kalkulatzeko era
aurretiaz zehazten denean.
Hala ere, aurretiaz zehaztutako ordainketak ez dituzten beste finantzaketa-iturri
batzuk ere badaude, hala nola akziodunek egindako ekarpenak. Kasu horretan, pentsa
dezakegu baliabide horien kostua zero dela, baina argi dago akziodunek egindako
ekarpenengatik sari bat espero dutela, dibidenduen bidez, doako akzioen bidez…
Finantzaketa-iturri baten kostu inplizitua kalkulatzeko, haren aukera-kostua zenbatetsi
Enpresaren finantzaketa-iturriak
16
behar da. Aukera-kostua funtsak proiektu batean erabiltzeagatik egiteari uzten zaion
arrisku-maila berdineko ordezko inbertsiorik onenaren errentagarritasuna da.
Suarez-ek dioenez (1998, 548. or.), finantzaketa-iturriaren kostua arrisku
ekonomikoekin eta finantzarioekin estuki erlazionatuta dago, eta, beraz, baita
enpresaren finantza-egiturarekin ere. Hala, finantza-zuzendariak finantzaketa-iturri bat
aukeratzeko orduan, haren kostuaz gainera, beste iturrien kostuan izango duen eragina
ere kontuan hartu beharko du.
1.5.2. Kostu efektiboa eta urteko tasa baliokidea
Finantza-eragiketa baten kostu efektiboa zera da: eragiketaren ondorioz
sortutako diru-sarrerak eta irteerak berdintzen dituen kapitalizazio konposatuko legearen
tasa efektiboa. Eragiketa definitzen duen legea kapitalizazio konposatuarena denean eta
ordaindu beharreko interesa urtekoa eta konstantea denean, interes hori kostua da.
Aldiz, baldin eta eragiketak beste merkataritza-ezaugarri batzuk baditu, kostua ez da
interesarekin bat etorriko.
Finantza-iturri baten kostu efektiboa honela kalkula daiteke:
∑∑== +
=+
m
jj
n
tt kk 1
j
1
t
)1(
I
)1(
S
Non:
St = t unean jasotako diru-sarrerak.
Ij = t unean ordaindutako diru-irteerak.
k = eragiketaren urteko kostu efektiboa.
Bestalde, Espainiako Bankuak kreditu-erakundeak eragiketen tasa efektibo ofiziala
kalkulatzera behartzen ditu, bezeroak bere eragiketen errendimenduari buruz
informatzeko. Tasa efektibo ofizial horri Urteko Tasa Baliokide (UTB) deitzen zaio, eta
eragiketen gardentasunari eta bezeroen babesari buruzko 1990eko irailaren 7ko
Espainiako Bankuko Zirkularraren arabera (CBE 8/90) arautzen da. Aipatutako zirkular
horrek seigarren arauan honako hau dio:
"Kontratuaren ematea beharrezkoa den kasuetan edo bezeroak horrela eskatzen
duenean, kreditu-erakundeek kontratuan bertan adierazi beharko dute, kontratuaren
Enpresaren finantzaketa-iturriak
17
baldintzei eta eragiketaren zenbateko efektiboari erreferentzia eginez, beraren kostu edo
errendimendu efektiboa, urteko tasa baliokidearen (UTB) bidez. Hori zortzigarren
zirkularrean zehaztutako arauen bidez egingo da, eragiketaren iraupena bertako parte-
hartzaileek erabakitakoa izango dela kontuan hartuz, betiere beren betebeharrak
zehaztasunez eta puntualtasunez betetzen badituzte".
Zortzigarren arauak honako hau dio: "Kostu edo errendimendu hori urteko
ordainketa-tasaren portzentajetan adieraziko da, edozein datatan eragiketan zehar
jasotako eta emandako balio eguneratu efektiboarekin berdinduz. Kontzeptu guztien
arabera, saldoaren soberakinaren zenbatekoa gaineratuz, hurrengo ataletan jasotzen
diren salbuespenekin eta zehazpenekin."
Erakundeek adierazpen matematiko honetan jasotzen den baliokide finantzarioa
kontuan izan beharko dute:
∑∑=
−
=
− +=+n
m
t
km
n
n
t
knmn iRiD
11
)1()1(
Non:
D = diru-ateratzeak
R = amortizazioen ordainketak, interesak edo bestelako gastuak, eragiketen kostu
edo errendimendu efektiboetan gaineratuta
n = emate-kopurua
m = R-ren bidez adierazitako ordainketa-kopuruak
tn= baliokidetasun-datatik n diru-ateratzera arte igarotako denbora
tm = baliokidetasun-datatik m diru-ateratzera arte igarotako denbora
ik = epe baten tasa efektiboa, tn eta tm zenbaki osoetan adierazia
Urteko Tasa Baliokidea (i) honako hau da:
i = (1+ ik)k -1
k = urtean zehar aukeratutako epea zenbat aldiz errepikatzen den.
Enpresaren finantzaketa-iturriak
18
Hala ere, UTBren kalkuluan finantzaketa eskatzean sortutako gastu guztiak ez
dira kontuan hartzen; aitzitik, aipatutako zirkularretan azaltzen diren eta bankuak bere
onurarako kobratzen dituen gastuak soilik barneratzen dira. Izan ere, bankuak kobratu
arren, beretzat diru-sarrerak ez diren gastuak daude.
1.6. GALDERAK ETA ARIKETAK
1. Palanka-efektu finantzarioa positiboa izateak honako hau adierazten du:
a) Zorpetze-maila sektorearen batez besteko zorpetze-maila baino handiagoa dela.
b) Zorraren kostua arriskurik gabeko interes-tasa baino txikiagoa dela.
c) Zorraren kostua errentagarritasun finantzarioa baino txikiagoa dela.
d) Zorraren kostua errentagarritasun ekonomikoa baino txikiagoa dela.
e) c eta d zuzenak dira.
2. Enpresa batek 5 milioi euroko interesen eta zergen aurretiko mozkina (ustiapen-
mozkina) lortu du. Enpresa hori finantza-egiturarik egokiena pentsatzen ari da,
eta bi aukera aztertzen ari da: zorrak finantzaketaren % 30 (30 milioi) edo % 70
(70 milioi) izatea. Zorraren kostu gordina % 6 eta berezko baliabideei eskatutako
errentagarritasuna % 10 badira, zein izango litzateke aukerarik egokiena?
Zerga-tasa: % 28.
3. Enpresa batek zergen ondorengo % 8ko errentagarritasun finantzarioa lortu
du. Zorraren kostu garbia (zergen ondorengoa) % 4 bada, zein da
errentagarritasun ekonomiko gordina, baliabideen % 40 propioak baldin badira?
Zerga-tasa: % 32,5.
4. Finantza-iturriei dagokienez, hobeak dira:
a) Galdagarritasun-epe handiagoa dutenak.
b) Autofinantzaketatik sortutakoak kanpo-finantzaketakoak baino, enpresak berak
sortu baititu eta jabe bakarra baita.
c) Epe luzerakoak laburrerakoak baino, enpresak inbertsioa berreskuratzeko denbora
nahikoa izan dezan.
d) Propioak besterenak baino, galdagarritasun-eperik ez dutelako.
e) Propioak besterenak baino, palanka-efektu finantzarioa negatiboa denean.
Enpresaren finantzaketa-iturriak
19
5. Enpresa batek 1.000.000 euroko aktiboa dauka, eta haren berezko baliabideak
700.000 euro dira. Besteren baliabideengatik ordaindu beharreko finantza-gastuak
15.000 euro dira. Interesen eta zergen aurretiko mozkina 70.000 euro da. Zerga-
tasa % 35 da.
a) Errentagarritasun ekonomikoa finantzarioa baino baxuagoa da.
b) Zergen ondoren, errentagarritasun ekonomikoa % 7 da, eta finantzarioa % 5,10.
c) Errentagarritasun ekonomikoa, zergen aurretik, % 8,5 da, eta finantzarioa, zergen
ondoren, % 6,5.
d) Enpresaren palanka-efektuaren ratioa 2 izango balitz, gainerako datuak konstante
mantenduz, errentagarritasun finantzarioa, zerga ondoren, % 11,5 izango litzateke.
e) c eta d zuzenak dira.
BIBLIOGRAFIA
BLANCO, E. (2003): La TAE y la tasa financiero-fiscal de las operaciones financieras,
Ed. Editorial Club Universitario, Alacant.
BREALEY, R. eta MYERS, S. (1998): Fundamentos de financiación empresarial.
McGraw-Hill, Madril.
DE PABLO, A. eta FERRUZ, L. (1996): Finanzas de empresa. Centro de estudios
Ramón Areces, Madril.
DURAN, J.J. (1992): Economía y dirección financiera de la empresa. Pirámide, Madril.
FERRUZ, L. (2002): Dirección financiera. Gestión 2000, Bartzelona.
GARCÍA TABUENCA, A.; MERINO, F. eta RUBIO, D. (2003): La financiación de la
pequeña y mediana empresa en España, 1975-2000: problemas, mercados y
financiación institucional. Instituto de Estudios Económicos, Madril.
MASCAREÑAS, J. eta LEJARRIETA, G. (1993): Análisis de la estructura de capital
de la empresa. Eudema Universidad, Madril.
MENEU, V.; JORDA, M.P. eta BARREIRA, M.T. (1994): Operaciones financieras en
el mercado español. Ariel, Bartzelona.
PÉREZ-CARBALLO, A.; PÉREZ-CARBALLO, J. eta VELA, E. (1997): Principios de
gestión financiera de la empresa. Alianza, Madril.
Enpresaren finantzaketa-iturriak
20
SUÁREZ, A.S. (1998): Decisiones óptimas de inversión y financiación en la empresa.
Pirámide, Madril.
TERMES, R. (1998): Inversión y coste de capital. McGraw-Hill, Madril.
Hornitzaileen finantzaketa
21
BIGARREN ZATIA: ENPRESEN EPE LABURRERAKO
FINANTZAKETA-ITURRIAK
2 GAIA: HORNITZAILEEN FINATZAKETA.
2.1. Sarrera: definizioa eta ezaugarriak.
2.2. Ordaintzeko modurik ohikoenak.
2.3. Hornitzaileen finantzaketa-bolumenaren analisia.
2.4. Hornitzaileen kostuaren analisia.
2.5. Galderak eta ariketak.
2.1. SARRERA: DEFINIZIOA ETA EZAUGARRIAK
Merkataritzako kreditua edo hornitzailearen kreditua enpresek gehien erabiltzen
duten finantzaketa-iturria da. Hornitzaileen finantzaketa edo merkataritzako kreditua
jasotako salgaiak ordaintzeko hornitzaileek epe bat ematean datza. Ordainketaren
atzerapen hori honako faktore hauen araberakoa da:
• Jarduera-sektorea
• Bezeroaren garrantzia eta kaudimena
• Hornitzaileak jarraitutako merkataritza-politika
• Bi aldeen negoziatzeko boterea
Finantzaketa-iturri horren ezaugarri nagusiak bi dira:
• Automatismoa: normalean ez da hornitzaileekin aurretiaz negoziatu
beharreko finantzaketa-iturria izaten. Kasu gehienetan hornitzaileak berak
proposatzen duen aukera bat da. Horregatik, merkataritzako kreditua
erabiltzen den finantzaketa-iturririk ohikoenetariko bat da.
• Doakotasun-itxura: hasiera batean kostu espliziturik ez daukala iruditu arren,
badauka. Hornitzaileak, askotan, goiz ordaintzeagatiko deskontuak
eskaintzen ditu, eta, aprobetxatzen ez bada, kostua sortzen da.
• Malgutasuna: normalean enpresaren jarduera mailara egokitzen da, hau da,
erosketa-politikaren araberakoa da.
Hornitzaileen finantzaketa
22
Banku-kreditua hain garestia denez, merkataritzako kreditua enpresa ertainen eta
txikien finantzaketa-iturririk garrantzitsuena eta banku-finantzaketaren ordezko ona
bihurtu da .
2.2. ORDAINTZEKO MODURIK OHIKOENAK
Enpresek beren hornitzaileei egiten dizkieten ordaintzeko modurik ohikoenak
honako hauek dira:
a) Aurretiazko ordainketa: hornitzaileak salgaiak eman baino lehen ordaintzen da. Ez da
kreditua.
b) Kobrantza edo itzulpena: artikuluak ontziratu ostean baina bezeroak salgaiak eduki
baino lehen ordaintzen da. Hornitzaileak noranzko bietako ontziratze-ordainketaren
kostuaren arriskua hartzen du. Kasu horretan ere ez da krediturik ezta goiz ordaintzeagatik
deskonturik ere eskaintzen.
c) Merkataritzako eskurakoa: “eskurako ordainketa” gertatzen denean, erosleak
hornitzaileari salgaiak ordaintzeko egun batzuetako epea, gehienez “00 egun”, izaten du,
eta, beraz, kreditua da. Adibidez: “Neto 7”
d) Fakturaz faktura: kasu horretan, aurreko eskaerako faktura hurrengo eskaera ematen
denean ordaintzen da. Hori kreditu-ematea da.
e) Termino arruntetan: “d/O0 Neto Oe”. Adibidez: “2/10 Neto 30”. Salgaien ordainketa
atzeratzeko aukera dago. Epe zehatz baterako ordaintzeko aukera eskaintzen da, baina
aurreragoko epe batean ordainduz gero, goiz ordaintzeagatiko deskontu bat eskaintzen da.
0 O0 Oe
E E (1-d)
f) Hileroko kuota. “d/O0 EOM (End of Month) Neto Oe”. Adibidez: “2/10 EOM Neto
30”. Hilabete batean zehar hainbat ordainketa-agindu igortzen diren negozioetan
erabiltzen da. Kasu horretan, ez litzateke ekonomikoa izango faktura bakoitzean
deskontu bat egitea, eta, horren ondorioz, erosleak hilabete osoko erosketa guztiak
barneratzen dituen ordainketa bakarra egiten du. Hilabetearen bukaera arte erositako
izakinak hurrengo hilean zehar ordaintzen dira. Hilabetearen hasieran ordaintzen bada,
goiz ordaintzeagatiko deskontu bat eskaintzen da.
Hornitzaileen finantzaketa
23
X-1/31 O0 Oe
E E (1-d)
X-1/1
g) Urtarokotasuna duen fakturazioa: “d/O0 Neto Oe, T”. Adibidez: “2/10 EOM Neto
30, Abuztuak 1”. Horrek adierazten du epe jakin baten barrruan egindako erosketak data
jakin batzuetan ordaindu behar direla.
X-1/31 O0 Oe
E E (1-d)
h) Kontsignazioa: izakinen ordainketa enpresa erosleak burututako salmenta baino
beranduago egingo da. Bezeroak salgaiak saldu arte mantentzen ditu, eta epe horretarako
kreditu bat ematen da. Hornitzaileak tituluen jabetza izango du, beraren bezeroak saldu
arte.
2.3. HORNITZAILEEN FINANTZAKETA-BOLUMENAREN ANALISIA
Hornitzaileen finantzaketak enpresak erositako salgaien ordainketaren
atzerapenean dauka jatorria. Ordainketa-epea historikoki salgaiak eta fakturak berrikusteko
beharrezkoa zen epe moduan sortu zen. Baina, egun, epe hori laburtu egin da, eta
ordainketaren atzerapena finantzaketa-iturri gehigarri modura erabil daiteke; beraz,
finantzaketa-formula horren kostua eta zenbatekoa aztertu beharko dira.
Horrela, merkataritzako kredituak urteko erosketa kopuru osoarekin eta eskainitako
ordainketaren atzerapenarekin harreman estu bat mantentzen du.
Hornitzaileek emandako finantzaketa-bolumenaren zenbatekoari dagokionez, bi
kontzeptu aztertuko ditugu:
Hornitzaileen finantzaketa
24
Batez besteko finantzaketa osoa: hornitzaileek enpresari eskaintzen dioten
finantzaketaren zenbatekoaren batez bestekoa adierazten du.
Batez besteko finantzaketa osoa = 365
eO )1( dE −
eO : ordainketaren batez besteko atzerapena (egunetan).
E: urteko erosketen zenbatekoa.
d: goiz ordaintzeagatiko deskontua.
Hornitzaileak emandako ordainketaren atzerapen osoa aprobetxatzen bada,
hornitzaileak emandako finantzaketa maximoa izango da. Zenbatekoa honako hau
izango da:
d)-(1 365
Oosoa tafinantzake besteko Batez e E×=
Horrela kalkulatu dugun BFO hornitzaileak emandako finantzaketa maximoa da.
Ordainketa aurreratzen bada, lortutako finantzaketa txikiagoa izango da.
Batez besteko finantzaketa garbia: izakinen kontuak sortutako beharren
gainetik hornitzaileengandik enpresak lortutako finantzaketa, hau da, izakinak
finantzatzeko erabili ez den hornitzailearen finantzaketaren zatia, eta, beraz, beste
inbertsioetara bidera daitekeena.
Batez besteko finantzaketa garbia: Batez besteko finantzaketa osoa - Batez
besteko stock-a.
q = erosketa sorta ekonomikoa.
Ss = segurtasuneko stock-a
D = eskaeren arteko batez besteko denbora (egunetan).
2.4. MERKATARITZAKO KREDITUAREN KOSTU EFEKTIBOA
Merkataritzako kredituaren kostu efektiboa: ordainketaren atzerapena erabili
eta epemugan ordaintzeagatik goiz ordaintzeagatiko deskontua galtzean agertzen den
kostua.
Hornitzaileen finantzaketa
25
E
E(1- d)
O0 Oe
Eragiketaren kostu efektiboa kalkulatzeko, honako formula hau erabiliko dugu:
∑∑== +
=+
m
jj
n
tt kk 1
j
1
t
)1(
I
)1(
S
0
0
365Oe-O0
Oe-O
365
Oe-O
365
EE (1 d)
(1 k)
1(1 k)
1 d
1k 1
1-d
− =+
+ =−
= −
Hornitzailearen finantzaketaren kostua ezagutzeak ahalbidetzen du erabakitzea
ea eskura ordaintzea, eta, aldi berean, ordezko finantzaketa-iturri batera jotzea ala,
alderantziz, epemugan ordaintzea egokiagoa den.
Azpimarratu beharra dago, interes-tasa azken urteotan nabarmenki jaitsi dela
baina hornitzaileak eskainitako deskontua (eta, beraz, hornitzaileek eskainitako
finantzaketaren kostua) konstante mantendu dela. Beraz, kasu askotan finantzaketa-
mota hori erlatiboki garestitu egin dela esan daiteke.
2.5. GALDERAK ETA ARIKETAK
1. Hornitzaile batek honako ordainketa baldintza hauek eskaintzen dizkigu: “Neto
90”. Urteko erosketa-bolumena 240.000 euro da. Erosten duen guztia saltzen bada,
zein izango da batez besteko finantzaketa garbia eskaerak bi hilean behin egiten
badira?
E (1 d) 240.000Batezbesteko Finantzaketa Osoa Oe 90 59.178
365 365
−= = × =
Hornitzaileen finantzaketa
26
e
E(1-d)DE(1-d) 365Batezbesteko Finantzaketa Garbia O Ss
365 2
× = − +
240.000240.000 6Batezbesteko Finantzaketa Garbia 90 39.178365 2
= × − =
2. Gure enpresaren finantza-plana berrikusten ari gara, eta erabiltzen diren
finantza-baliabideak ebaluatzea erabaki dugu. Gure hornitzaile nagusiak
kobrantza-baldintza hauek eskaintzen dizkigu: “1/15 Neto 60”; normalean, erdia
15 egunetara ordaintzen dugu deskontua aprobetxatzeko, eta gainerako erdia 60
egunetara. Stock-politikaren arabera, eskaerak 15 egunean behin egiten dira,
erosketa-bolumena 250.000 euro da, eta urtean zehar kontsumoa konstantea da.
a) Kalkula ezazu batez besteko finantzaketa osoa eta batez besteko
finantzaketa garbia.
b) Nola aldatuko lirateke batez besteko finantzaketa osoa eta batez besteko
finantzaketa garbia emandako finantzaketa-baldintzak “1/15 Neto 45”
izango balira?
c) Nola aldatuko luke emandako finantzaketa hornitzaileen atzerapena
aprobetxatuko eta goiz ordaintzeagatiko deskontua galduko bagenu?
d) Hilero eskaerak egiten baditugu, zein izango litzateke batez besteko
finantzaketa garbia baldintzak 1/15 Neto 60 badira eta erdia 15 egunetara
ordaintzen badugu?
3. Kalkula itzazu “1/5 Neto 60” baldintzak eskaintzen dizkigun hornitzailearen
deskontua ez aprobetxatzeak dakarren kostua eta batez besteko finantzaketa
osoa, erosketa-bolumena 114.000 euro bada eta hilero eskaerak egiten
baditugu.
e
E (1 d) 114.000(1 0,01)Batezbesteko Finantzaketa Osoa 60 18.552,33
365 365O
− −= = =
0
Oe-O0
Oe-O
365155
EE (1 d)
(1 k)
1 1k 1 1 %6,9
1-d 1-0,01
− =+
= − = − =
Hornitzaileen finantzaketa
27
4. Enpresa batek hornitzaileari 75 egunetara ordaintzen dio. Hornitzaileak
eskainitako goiz ordaintzeagatiko deskontua % 2 da lehenengo 15 egunetan
ordaintzen badu. Interesatzen al zaio enpresari banku-finantzaketara jotzea
likidezia handiagoa edukitzeko eta 15 egun baino lehenago ordaintzea, banku-
finantzaketaren kostua urteko % 10 bada?
Hornitzailearen kredituaren urteko kostu efektiboa: % 13,07
Banku-finantzaketara jotzea interesatzen zaio.
5. Merkataritzako-enpresa batek bere hornitzaile nagusiarengandik honako
ordainketa-baldintza hauek jaso ditu: “2/10 Neto 90”, baina hornitzaileak ohartarazi
dio ezarritako 90 egunak baino beranduago ordaintzen badu, hilabete bakoitzeko
atzerapenarengatik % 1eko zigorra metatuko diola. Kalkula ezazu finantzaketaren
urteko kostu efektiboa honako kasu hauetan:
a) Goiz ordaintzeagatiko deskontua aprobetxatzen du.
b) Goiz ordaintzeagatiko deskontua ez du aprobetxatzen eta 90 egunetara
ordaintzen du.
c) 120 egunetara ordaintzen du.
d) 150 egunetara ordaintzen du.
6. Gainerako aldagaiak konstante mantenduz, hornitzaileen batez besteko
finantzaketa osoa gehitu egingo da:
a) Hornitzaileak emandako goiz ordaintzeagatiko deskontua handitzen bada.
b) Biltegian metatutako izakinen batez besteko bolumena handitzen bada.
c) Hornitzaileak emandako atzerapen-epea gutxitzen bada.
d) Egindako erosketa-bolumena gutxitzen bada.
e) Deskontua aprobetxatzen dugun erosketa-bolumena gutxitzen bada, erosketa-bolumen
osoa konstante mantenduz.
7. Enpresa batek bere hornitzaile nagusiarengandik honako ordainketa-baldintza
hauek jaso ditu: 1/10 NETO 90. Urteko erosketa-bolumena 200.000 euro dela eta
kontsumoa urtean zehar konstante dela kontuan hartuz, erantzun ezazu baieztapen
hauetatik zein den zuzena. Erabil ezazu urte naturala.
Hornitzaileen finantzaketa
28
a) 10 egunean behin eskabideak egiten badira, erdia 10 egunetara eta beste erdia 90
egunetara ordainduz, batez besteko finantzaketa garbia 29.835,61 euro da.
b) 20 egunean behin eskabideak egiten badira, erdia 10 egunetara eta beste erdia 90
egunetara ordainduz, batez besteko finantzaketa garbia 24.410,96 euro da.
c) 10 egunean behin eskabideak egiten badira eta enpresak goiz ordaintzeagatiko
deskontua aprobetxatzen ez badu, batez besteko finantzaketa garbia 46.109,59 euro da.
d) a eta c zuzenak dira.
e) Aurreko guztiak zuzenak dira.
8. Enpresa batek batez besteko saldo hauek ditu:
Izakinak: 85.000 euro
Bezeroak: 145.000 euro
Diruzaintza: 35.000 euro
Bestalde, bere ohiko finantza-entitateak epe laburrerako finantzaketa eskaintzen
dio % 7ko interes-tasan, eta enpresa horrek ez du nahi bere ustiapeneko errotazio-
funtsa 100.000 euro baino gehiago izaterik.
Jakinik hornitzaileak “2/10 Neto X” baldintzak eskaintzen dizkiola eta urteko
erosketa-bolumena 800.000 euro dela, enpresak hornitzaileak eskaintzen diona
onar dezan:
a) X 143 egun izan daiteke, eta eskura egindako ordainketa % 50 baino
gehiago.
b) X 100 egun baino gutxiago izan daiteke.
c) X 120 egun izan daiteke, eta eskura egindako ordainketa % 40 baino
gehiago.
d) X 100 egun izan daiteke, eta eskura egindako ordainketa % 23.
e) Eskura egindako ordainketa % 35 baino gutxiago izan daiteke.
Hornitzaileen finantzaketa
29
BIBLIOGRAFIA
CALVO, A. eta BONILLA, M. I. (1999): “Los efectos del crédito comercial sobre la
actividad económica y el sistema financiero”. Boletín Económico del ICE, 2.610
zk., martxoaren 15-21 astea, 15.-24. or.
DURAN, J. J. (1992): Economía y dirección financiera de la empresa. Pirámide,
Madril.
GARCÍA, V. eta CISNEROS, A. J. (1994): “Financiación de proveedores versus pago
al contado”. Actualidad Financiera, 47 zk., abenduaren 19-25 astea, F-675.-689.
or.
ROJO, M. (1987): “Fuentes de financiación de la empresa: El crédito comercial o de
proveedores”. Actualidad Financiera, 39 zk., urriaren 19-25 astea, 1955.-1979.
or.
SUÁREZ, A. S. (1998): Decisiones óptimas de inversión y financiación en la empresa.
Pirámide, Madril.
Epe laburrerako banku- maileguak
30
3.GAIA: EPE LABURRERAKO BANKU-MAILEGUA
3.1. Sarrera.
3.2. Maileguen merkataritzako ezaugarriak.
3.3. Mailegu-eragiketaren kostu efektiboaren kalkulua.
3.3.1. Mailegu-eragiketa definitzen duten elementuak.
3.3.2. Mailegu-eragiketaren kostu efektiboa.
3.4. Maileguaren UTBaren kalkulua.
3.5. Galderak eta ariketak.
3.1. SARRERA
Aktibo korrontearen osaera eta egitura direla eta, enpresak likidezia txikia izan
dezake. Kasu horretan, enpresak epe laburrerako banku-maileguetara jo dezake (Durán,
1992, 287. or.). Finantzaketa-iturri horrek finantza-erakundearekin aurretiazko negoziazioa
eskatzen duenez, ez dauka hornitzaileen kredituak duen automatismoa (Suárez, 1998, 367.
or.).
Epe laburrerako banku-finantzaketa, nagusiki hiru motatakoa izan daiteke:
1. Epe laburrerako banku-mailegua.
2. Kreditu-poliza kontuak.
3. Banku-deskontua.
Banku-finantzaketako eragiketetan, finantza-erakundeek bezeroari konpentsazio edo
kontraprestazio batzuk eskatzen dizkiote. Konpentsazio horiek, funtsen, lagapenaren
zenbatekoari eta epeari estuki lotuta egon daitezke, edo zeharkakoak izan daitezke.
Mailegu- eta kreditu-eragiketak kontratu batean zehazten dira, eta merkataritzako notario
batek esku hartzen duen poliza baten bidez formalizatzen dira (Palomo eta Mateu, 2000, 87.
or.).
Banku-kreditua emateko erabakia eta beraren baldintzak, mailegua eskatzen duen
enpresaren kaudimenaren eta diru horrekin finantzatuko den inbertsioak kutxako fluxuak
Epe laburrerako banku- maileguak
31
eragiteko ahalmenaren araberakoa izango dira. Hori dela eta, finantza-erakundeak
bezeroaren analisi sakon bat egiten du, eragiketaren balorazioan nahikoa baliabide eta
denbora erabiliz (Tomás et al. 2002, 21. or.). Gastu horiek bezeroari eransten zaizkio, eta
eragiketaren kostua handitzea eragiten dute.
Azken bi finantzaketa erak hurrengo gaietan ikusiko direnez, hirugarren gai honetan
epe laburrerako banku-mailegua aztertuko dugu. Epe laburrerako banku-mailegua banku-
entitateak mailegu-hartzaileari ordainketa bakar baten bidez egiten dion kapital-ematea da.
Mailegu-hartzailea ordainketa bakar batean edo batzuetan kapitala eta dagozkion interesak
itzultzera konprometitzen da, eragiketaren epemuga eta amortizazio-sistema kontuan
izanik. Finantzaketa-iturri horren ezaugarriak honako hauek dira (De Pablo eta Ferruz,
1996, 365. or.):
• Enpresak ordainketa bakar batean jasotzen du erakundeak ematen dion
finantzaketa.
• Interesak zenbateko osoaren gain ordaintzen dira, erabat erabili zein zati bat
erabili.
• Mailegu-hartzaileak zenbateko printzipala eta interesak aurretiaz adostutako
epeetan itzuli beharko ditu.
3.2. MAILEGUEN MERKATARITZAKO EZAUGARRIAK
Maileguen merkataritzako ezaugarriak arrazoi hauengatik sortzen dira (Meneu et.
al., 1994, 260. or.):
• Finantza-erakundeek, hartzen duten arriskua dela eta, kontratuen formalizazioan
baldintza batzuk edo berme gehigarriak eska ditzakete.
• Aurretiaz aipatu dugunez, mailegu baten formalizazioak kudeaketa-gastu batzuk
eragiten ditu. Gastu horiek komisioen bidez konpentsatzen dira.
• Inbertsiorako sustapen-politikei esker, finantzaketarako baldintzak hobetu
daitezke. Bankuen ikuspegitik eta enpresa-proiektuen ebaluazioak kontuan
hartuz, ETEei kreditu gutxiago ematen zaie, tamaina handiko enpresekin
alderatuta. Horren ondorioz, administrazioak ETEek banku-finantzaketa lortzea
Epe laburrerako banku- maileguak
32
errazten duten laguntza-sistema batzuk garatu ditu (García Tabuenca, 2003, 329.
or.).
Banku-maileguen merkataritzako ezaugarririk ohikoenak bi taldetan banatzen dira:
• Bi aldeko merkataritzako ezaugarriak. Gastu horiek mailegu-hartzailearen
kostua eta mailegu-emailearen errentagarritasuna gehitzea dakarte. Talde horren
barruan honako hauek aurkitzen dira: irekiera-komisioa, azterketa-gastuak,
aurretiazko kitapen-komisioa…
• Alde bateko merkataritzako ezaugarriak. Gastu horiek mailegu-hartzailearen
kostua edo mailegu-emailearen errentagarritasuna gehitzea dakarte; horietako
eragin bat izan dezakete, baina biak aldi berean inoiz ez. Talde horretan
barneratzen dira: diruz lagundutako interes-tasak, ordaindu gabeko kapitala
murrizten duten diru-laguntza zuzenak…
Elementu horiek guztiak maileguaren eragiketaren kostu efektiboaren gain eragina
izango dute. Beraz, maileguaren kostua ez du interes-tasak soilik baldintzatzen; izan ere,
gainerako kostu-elementuak ere kontuan hartu beharko dira. Hala ere, finantza-erakundeak
eragiketaren errentagarritasuna ez ezik, eragiketatik sortutako negozioa ere (konpentsazioa,
enpresaren langileen artean bezeroak lortzea…) kontuan hartu beharko dute. Hori dela eta,
enpresarentzat kalkulatzeko zaila den kostu bat sorraraziko da (Cantalapiedra, 2002, 46.
or.).
3.3. MAILEGU-ERAGIKETAREN KOSTU EFEKTIBOAREN KALKULUA
3.3.1. Mailegu-eragiketa definitzen duten elementuak
Kreditu- eta mailegu-eragiketa bat definitzen duten elementuak eta banku edo
kutxetan negoziatzerakoan oinarrizkoak direnak, hauek dira:
a) Helburua: eskatzen den diru kopuruak ezarritako helburua betetzeko nahikoa
izan behar du.
b) Kopurua: mailegu bidez lortzen den diru kopurua aurkeztutako bermeen menpe
dago:
- Berme pertsonalak
Epe laburrerako banku- maileguak
33
- Berme errealak
c) Epea: ematen den finantzaketa-epea kapitalaren erabileraren araberakoa da.
d) Amortizazio-sistema: amortizazio-sistemarik ohikoenak hiru dira: metodo
amerikarra (interesak aldizka ordaintzen dira, eta printzipala bukaeran);
amortizazio-kuota konstantearen sistema (une horretarako ordaindu gabeko
kapitalaren gaineko interesak aldizka ordaintzen dira, eta printzipala kuota
konstantearen bidez); eta sistema frantsesa (une horretarako ordaindu gabeko
kapitalaren gaineko interesak eta printzipalaren amortizazioa barneratzen dituen
amortizazio-termino konstanteak ordaintzen dira).
e) Kostua: hainbat osagai kontuan izan behar dira (interes-tasa, irekiera-komisioa,
azterketa-komisioa, amortizazio-aseguruaren primak, aldez aurretiko
amortizazio-komisioa, aldez aurretiko kitapen-komisioak, notario-gastuak).
3.3.2. Maileguaren kostu efektiboa
Maileguaren kostu efektiboa: zorraren ondorioz sortutako diru-sarreren eta
irteeren balio eguneratuak berdinduz lortzen da.
∑∑== +
=+
m
jj
n
tt kk 1
j
1
t
)1(
I
)1(
S
( )∑= +
=+
+++
++
=n
tt
t
k
M
1n
n2
210
1k)(1
M...
k)(1
M
k)(1
ME
E0: hasierako unean enpresak benetan jasotako zenbatekoa, hau da, maileguaren
zenbateko nominala - negoziaketaren hasierako gastuak.
M1, ... ,Mn: enpresak egiten dituen aldizkako ordainketen kopurua. Ordainketa
horiek interesak eta kapitalaren errenboltsoa (amortizazioa) barne hartzen dituzte.
k: eragiketaren kostu efektiboa.
Maileguaren kostua sorrarazten duen elementu bakarra interesa balitz, eta
ordainketa urteroko aldizkakotasunarekin eta ekitaldi-amaieran egingo balitz:
kostu efektiboa = interes nominala
Epe laburrerako banku- maileguak
34
Hala ere, berdinketa hori betetzea eragozten duten faktore batzuk daude. Beraz, epe
laburrerako banku-mailegu baten kostu efektiboan eragina duten faktoreak honako hauek
dira:
• Aldizkakotasuna interesen ordainketan. Interesen ordainketen aldizkakotasuna
urtebetetik beherakoa bada, maileguaren kostu efektiboa mailegu horren interes-
tasa nominala baino handiagoa izango da.
• Hasierako komisioak. Hasierako komisioek maileguaren kostu efektiboa
handitzea eragiten dute.
• Banku-konpentsazioak. Maileguak banku-konpentsazioak eskatzen dituenean,
mailegu-hartzaileak eskatutako maileguaren zati bat kontu korrontean edo
aurrezki-kontuan mantendu behar du. Banku-konpentsazioak daudenean,
maileguaren kostu efektiboa handitu egiten da.
3.4. MAILEGUAREN UTBAREN KALKULUA
Espainiako Bankuak kreditu-erakundeak tasa efektibo ofiziala kalkulatzera
behartzen ditu, bezeroak eragiketen errendimenduari buruz informatzeko. Tasa efektibo
ofizial horri Urteko Tasa Baliokidea deritzo (UTB). UTBa eragiketen gardentasunari eta
bezeroen babesari buruzko 1990eko irailaren 7ko Espainiako Bankuko Zirkularraren
arabera (CBE 8/90) arautzen da.
Aipatutako zirkularretik ateratzen den ondorio nagusia da UTBa kalkulatzerakoan
honako alderdi hauek kontuan izan behar direla:
• Erakundearen alde sortzen diren komisioak eta gastuak barneratu egiten dira; ez
dira inoiz hirugarrenen aldeko gastu osagarriak barneratuko eta UTBan
barneratu ez diren gastuak argi zehaztu behar dira.
• Erakundeak diru-laguntzak edo subentzio publikoak jasotzen baditu, ez dira
UTBan barneratuko. Izan ere, UTBak soilik onuradunak benetan ordaindutako
diru-zenbatekoak kontuan hartzen ditu.
• Aseguru eta berme gastuak. Hala ere, finantza-erakundeari kredituaren diru-
itzultzea bermatzeko helburuarekin ordaindutako aseguruaren primak kontuan
Epe laburrerako banku- maileguak
35
hartuko dira kasu hauetan: kredituaren onuradunaren hiltze, elbarritasun edo
langabezia kasuan eta erakundeak kreditua eman ahal izateko asegurua bete
beharreko baldintza gisa ezartzen duenean.
• Berankortasunaren ondorioz sortutako kitapenak edo likidazioak modu bereizian
kontuan hartuko dira.
UTBa tresna egokia da finantza-eskaintzak elkarrekin konparatzeko.
3.5. GALDERAK ETA ARIKETAK
1. Kalkulatu mailegu honen kostu efektiboa:
� Nominala: 10.000 €.
� Iraupena: urte bat.
� Urteko interes-tasa nominala: % 8.
� Sei hileko interesen ordainketa kasu hauetan:
a) Amortizazio-metodo amerikarra. Ke = % 8,16
b) Amortizazio-kuota konstantearen metodoa. Ke = % 8,16
c) Amortizazio-metodo frantsesa edo amortizazio-termino konstantearen
metodoa. Ke = % 8,16
2. Enpresa batek 24.000 euroko mailegu bat negoziatzen du honako baldintza
hauetan:
� Epemuga: urtebete.
� Urteko interes-tasa nominala: % 6, sei hilez behin ordaintzekoa.
� Irekiera-komisioa: % 0,5
� Ikasketa-gastuak: 200 euro.
� Artesaria: maileguaren nominalaren gaineko % 0,3.
Bestalde, Eusko Jaurlaritzak sei hilez behin interesen % 50eko diru-laguntza bat
ematen dio mailegu-hartzaileari.
Maileguaren nominala epemugan itzuliko da bere osotasunean.
Epe laburrerako banku- maileguak
36
Mailegu-hartzailearen urteko kostu efektiboa eta mailegu-emailearen
errentagarritasuna honako adierazpen hauen bidez, hurrenez hurren, kalkulatuko
dira:
a) 1
2
11e2
1
e
r) (1
24.360
r) (1
360 23.680 eta
)k (1
24.360
)k (1
360 23.608
++
+=
++
+=
b) 1
2
11e2
1
e
r) (1
24.720
) (1
720 23.680 eta
)k (1
24.360
)k (1
360 23.680
++
+=
++
+=
r
c) 1
2
11e2
1
e
r) (1
24.720
r) (1
720 23.880 eta
)k (1
24.360
)k (1
360 23.880
++
+=
++
+=
d) 1
2
11e2
1
e
r) (1
24.720
r) (1
720 23.680 eta
)k (1
24.360
)k (1
360 23.608
++
+=
++
+=
e) 1
2
11e2
1
e
r) (1
24.360
r) (1
360 23.608 eta
)k (1
24.720
)k (1
720 23.680
++
+=
++
+=
3. Demagun honako mailegu-eragiketa hau:
� Nominala: 6.000 €.
� Iraupena: urte bat.
� Urteko interes-tasa nominala: % 8, sei hilez behin ordaintzekoa.
� Irekiera-komisioa: % 0,5
� Notaritza-gastuak: 12 €.
Maileguaren nominala epemugan itzuliko da bere osotasunean.
a) Eragiketaren urteko kostu efektiboa % 8,381 da.
b) Eragiketaren urteko kostu efektiboa % 8,937 da.
Epe laburrerako banku- maileguak
37
c) Eragiketaren urteko tasa baliokidea % 8,381 da.
d) Eragiketaren urteko tasa baliokidea % 8,937 da.
e) Eragiketaren urteko tasa baliokidea % 8,761 da.
4. Kalkula itzazu mailegu honen UTBa (Urteko Tasa Baliokidea) eta mailegu-
hartzailearen kostu efektiboa:
� Nominala: 30.000 €
� Iraupena: urte bat.
� Urteko interes-tasa nominala: % 7,5, hiru hilez behin ordaintzekoa
� Amortizazio-sistema frantsesa
� Irekiera-komisioa: % 1
� Notario-gastuak: % 0,5
30.000 0,005 30.000 0,01 30.000 29.550Efektiboa = − × − × =
1
4 0,01875
30.0007.854,827a
a= =
( ) ( ) ( ) ( )379,10%
1
827,854.7
1
827,854.7
1
827,854.7
1
827,854.7550.29
1
4
3
4
2
4
1=⇒
++
++
++
+= k
kkkk
30.000 0,01 30.000 29.700UTBEfektiboa = − × =
( ) ( ) ( ) ( )1 2 3 1
4 4 4
7.854,827 7.854,827 7.854,827 7.854,82729.700 9,478%
11 1 1UTB
UTBUTB UTB UTB
= + + + ⇒ =++ + +
5. Demagun mailegu-eragiketa hau:
� Nominala: 24.000 €.
� Iraupena: urte bat.
� Urteko interes-tasa nominala: % 5,5, sei hilez behin ordaintzekoa.
� Irekiera-komisioa: % 1
Epe laburrerako banku- maileguak
38
� Azterketa-gastuak: 250 €.
� Notario-gastuak: nominalaren gaineko % 0,5
� Ordaindu beharreko interesen gaineko % 50eko diru-laguntza bat jasoko dugu
(Diru-laguntza interesak ordaintzeko unean jasoko da).
� Metodo amerikarraren arabera amortizatuko da.
Kalkula ezazu:
a) Espainiako Bankuaren araberako UTBa. UTB = % 4,9256
b) Mailegu-hartzailearen kostu efektiboa. Ke = % 5,4677
c) Mailegu-emailearen errendimendu efektiboa. Ee = % 7,8062
6. Demagun honako mailegu-eragiketa hau:
� Nominala: 30.000 €.
� Iraupena: urte bat.
� Urteko interes-tasa efektiboa: % 9.
� Irekiera-komisioa: % 1.
� Azterketa-gastuak: 120 €.
� Notario-gastuak: nominalaren gaineko % 0,5.
� Amortizazio-termino konstanteak eta lau hilez behin ordaintzekoa.
� Funts galdurako diru-laguntza: nominalaren gaineko % 3. Diru-laguntza lehen
lauhilekoaren bukaeran dagoen ordaindu gabeko kapitalaren gain kalkulatuko da,
eta une horretan bertan jasoko da.
Kalkula ezazu:
a) Mailegu-hartzailearen kostu efektiboa. Ke = % 7,28
b) Espainiako Bankuaren araberako UTBa. UTB = % 6,4573
c) Mailegu-emailearen errendimendu efektiboa. E = % 11,4093
Epe laburrerako banku- maileguak
39
7. Datorren ekitaldian GADEM enpresak erosketa-bolumena 150.000 euro handituko
du. Enpresa, behar hori finantzatzeko, bi aukera hauek baloratzen ari da:
hornitzaileak eskainitako baldintzak (1/5 Neto 60) onartu edo mailegua eskatu behar
den kopuruan. Mailegua eskatzekotan, kreditu-erakundeak ezarritako baldintzak
hauek izango lirateke:
� Interes-tasa nominala, hiru hilez behin ordaingarria: % 6
� Ikasketa-komisioa: 50 euro.
� Notario-gastuak: nominalaren gaineko % 0,5.
� Amortizazio-sistema: hiru hilean behingo amortizazio-termino konstanteak.
Oharra: erosketa-bolumena datorren ekitaldian zehar uniformeki handituko da.
BIBLIOGRAFIA
CANTALAPIEDRA, M. (2002): “Cómo analizan las entidades de crédito el riesgo de
nuestra empresa”. Estrategia Financiera, 189 zk., azaroa, 46.-50. or.
DE PABLO, A. eta FERRUZ, L. (1996): Finanzas de empresa. Centro de estudios Ramón
Areces, Madril.
DURAN, J. J. (1992): Economía y dirección financiera de la empresa. Pirámide, Madril.
GARCÍA TABUENCA, A.; MERINO, F. eta RUBIO, D. (2003): La financiación de la
pequeña y mediana empresa en España, 1975-2000: problemas, mercados y
financiación institucional. Instituto de Estudios Económicos, Madril.
MENEU, V.; JORDA, M. P. eta BARREIRA, M. T. (1994): Operaciones financieras en el
mercado español. Ariel, Bartzelona.
PALOMO, R. J. y MATEU, J. L. (2000): Productos, instrumentos y operaciones de
inversión. Instituto Superior de Técnicas y Prácticas Bancarias, Madril.
SUÁREZ, A. S. (1998): Decisiones óptimas de inversión y financiación en la empresa.
Pirámide, Madril.
Epe laburrerako banku- maileguak
40
TOMÀS, J.; AMAT, O. eta ESTEVE, M. (2001): Cómo analizan las entidades financieras
a sus clientes. Ediciones Gestión 2000, S.A.
Epe laburrerako banku-finantzaketa: banku-deskontua
41
4. GAIA: EPE LABURRERAKO BANKU-FINANTZAKETA: BANKU-
DESKONTUA
4.1. Banku-deskontua: kontzeptua eta sailkapena
4.2. Merkataritzako deskontua
4.2.1. Enpresaren merkataritzako deskontuaren beharrak
4.2.2. Merkataritzako deskontuaren kostu-elementuak
4.2.3. Deskontu-lerro arrunt baten finantza-balorazioa: eragiketaren
efektiboaren, deskontuaren eta kostu efektiboaren kalkulua
4.3. Merkataritzako deskontu-eragiketa baten UTBa
4.4. Merkataritzako deskontuaren kudeaketa eraginkorra
4.5. Galderak eta ariketak
4.1. KONTZEPTUA ETA SAILKAPENA
Banku-deskontuaren bidez bankuak enpresa bezeroari mugaeguneratu gabeko
kreditu-titulu baten zenbatekoa aurreratzen dio, bukaera onari baldintzatutako kredituaren
lagapenaren bidez. Bankuak, efektuen nominalaren zenbatekotik, interes eta komisio-gastu
batzuk kenduko ditu.
Banku-deskontuaren barnean, merkataritzako deskontua eta finantza-deskontua
bereizi ditzakegu:
MERKATARITZAKO DESKONTUA merkataritzako efektu bati dagokion
deskontua da, hau da, kobrantzaren atzerapena daukan ondasun edo zerbitzu baten
salmentatik eratorritako eragiketa bati dagokiona. Eragiketa horrek enpresak ordainketaren
atzerapena duten salmenten zenbatekoak aldez aurretik jasotzea ahalbidetzen du. Deskontu
mota horren barnean, kanbio-deskontua aurkitzen da; bertan, merkataritzako efektua
kanbio-letra batean formalizatzen da.
MERKATARITZAKO DESKONTUA
Epe laburrerako banku-finantzaketa: banku-deskontua
42
Ondasun edo zerbitzu baten salmenta
Banco Igorlea Igorria
Efektuen igorpena
Efektuak edo Letra0
Efektuak edo Letra1
Efectivo= Nominal - gastos descuento Hasierako datan
Nominala Mugaegunean
Iturria: Meneu, V. eta beste batzuk (1994), 417. orrialdea
Igorlea: efektua libratzen edo igortzen duen pertsona fisikoa edo juridikoa.
Igorria: pertsona horren gain igortzen da letra, eta mugaegunean haren zenbatekoa
ordaintzera behartuta dago.
Edukitzailea: mugaegunean libratuari aurkeztuz, tituluaren zenbatekoa itzultzeko
gaitasuna duen pertsona.
FINANTZA-DESKONTUA bankuak bezeroari ematen dion kreditu soil bat da.
Bezeroak berak efektua onartzen du. Beraz, kanbio-letra baten edo batzuen bidez gauzatzen
den banku-kreditu bat da finantza-deskontua. Finantzaketa modu horretan, “finantza-
erakundeak kreditua bezeroari eskaintzen dio, eta finantza-kudeaketa eragiketa hori kanbio-
letra bat edo batzuen bidez gauzatzen dira” (De Pablo y Ferruz, 1996, 368. or.).
FINANTZA DESKONTUA
Bankua
Libratzailea
Bezeroa
Libratua
Efektiboa Hasierako datan
Nominal Mugaegunean
Iturria: Meneu, V. eta beste batzuk (1994), 417. or.
Epe laburrerako banku-finantzaketa: banku-deskontua
43
Merkataritzako deskontuak eta finantza-deskontuak helburu ezberdinak dituzte:
merkataritzako deskontuaren helburua salerosketa edo zerbitzu eragiketa baten ordainketa
bermatzea da; aldiz, finantza-deskontuak kreditu bat lortzea du helburu.
Eperako salmenten finantzaketa kasu berezia da. Kostu altua daukaten ondasunen
eta zerbitzuen salmentan, sarritan enpresek bezeroei ordaintzeko erraztasunak eskaintzen
dizkiete2. Enpresek nominal berdineko eta aldizkako epemuga korrelatiboko efektuak igorri
ohi dituzte. Eperako salmentak oso ohikoak dira ekipo-ondasunak ekoizten dituzten
enpresetan, kontsumo iraunkorreko ondasunak saltzen dituzten enpresetan, etxebizitza-
sustatzaileetan…
28/1998 Legeak dioenez, eperako salmenta kontratu bat da. Kontratu horren bidez,
aldeetariko batek beste aldeari higigarri bat ematen dio, eta azken horrek ondasun
horrengatik hiru hilabetetik gorako atzerapen osoa edo partzialarekin prezioa ordaintzeko
konpromisoa hartzen du.
Kasu horretan, ez da efektu bakar bat deskontatzera eramaten, baizik eta nominal
berdineko eta epemuga korrelatiboko hainbat efektu. Gainerako eragiketaren ezaugarriak
berdinak dira deskontuak dituenekin alderatuta.
4.2. MERKATARITZAKO DESKONTUA
Merkataritzako deskontua Espainiako enpresen finantzaketa-modurik ohikoena da.
Halaber, finantza-erakundeek erraztasunik handienez ematen duten finantzaketa-tresna da.
(Tomás, et. al., 2002, 69. or.). Mota horretako eragiketak modu bat dira ordainketaren
atzerapena duten ondasunen eta zerbitzuen salerosketa saltzaileari finantzatzeko. Bankuak
ez du itzultzeko edo ez ordaintzeko arriskurik hartzen, baizik eta efektua deskontatzera
eraman duenak.
Deskontua bukaera onari baldintzatuta izaten da, hau da, libratuak ez badu
ordaintzen, bankuak letraren zenbatekoa gehi dagozkion gastuak bezeroari kobratuko
dizkio. Beraz, efektua kobraezin suertatzen bada, finantza-erakundeak bere zenbatekoaren
kobrantza deskontatzera eraman duenari eskatu ahal izango dio. Bankuak berme bikoitza
2 Ondasun higigarrien eperako salmenta Ondasun Higigarrien Eperako Salmentari buruzko uztailaren 13ko 28/1998 Legearen arabera araututa dago. Halaber, interesgarria da Ondasun Higigarrien Eperako Salmentaren Erregistrorako Ordenantza onartzen duen 1999ko uztailaren 19ko Agindua.
Epe laburrerako banku-finantzaketa: banku-deskontua
44
du: alde batetik, efektuaren igorlearen gain eta, beste alde batetik, deskontatzera eraman
duenaren gain.
Bigarren berme hori eraginkorragoa izateko, batzuetan, finantza-erakundeak
entitatearen kontuan gutxieneko saldo bat mantentzea eskatzen du, non aurreratutako eta
kobratu gabeko zenbatekoa zordundu dezakeen. Horrelako baldintzek garestitu egiten dute
deskontuaren eragiketaren kostua.
Normalean, merkataritzako efektuen deskontuari ekin aurretik, merkataritzako
efektuen kobrantzaren kudeaketa egiten dute bankuek. Eragiketa horietan bankuek ez dute
dirurik aurreratzen, letraren kobrantza-kudeaketaz baino ez dira arduratzen. Beraz, ez da
finantzaketa-zerbitzu bat eskaintzen, administrazio-zerbitzu bat baizik. Efektuen kobrantza-
kudeaketan bezeroak bankuari edo aurrezki-kutxari efektu batzuk aurkezten dizkio
finantza-erakundeak dagokien epemugan kobratu ditzan eta bezeroaren kontuan abona
ditzan. Finantza-erakundeak komisio-agente gisa parte hartzen du, bezeroari kobrantza-
kudeaketa tarifa batzuk kobratuz.
Lehenengo fase horretan bankuak bezeroen kreditu-kalitatea ezagutzeko aukera
izango du, hau da, libratzailearen kaudimena, letraren merkaturagarritasuna (benetan
merkataritzako eragiketa bati dagokion ala ez), igorpenaren epea, itzultzeak eta abar.
Fase hori pasatu ostean, bankuak enpresari deskontuaren muga bat onartuko dio,
hau da, bankua bezero batengandik onartzeko prest dagoen mugaeguneratu gabeko efektu
deskontatuen kopuru maximoa. Muga hori alde bien artean negoziatzen da, baina,
azkenean, bankuak alde batez ezartzen du eta enpresak ezin dezake gainditu.
Santandreu-k dioenez: “bankuak gero eta zorrotzagoak dira, deskontatzen duten
paperaren benetakotasuna eskatuz eta bezero-ordaintzaile txarren papera, batzuetan,
errefusatuz. Horren ondorioz, saltzaileek bezero-ordaintzaile onekin lan egiteko garrantzia
hobeto ulertzen dute; izan ere, haren efektu sortak arazorik gabe onartuko dira.”
Deskontatzera eraman daitezkeen dokumentuak honako hauek dira (Tomás et al.,
2002, 69.-71. or.):
� Kanbio-letra. Kanbio-letra ordainketen atzerapena ahalbidetzen duen kreditu-
igorpenerako agiri bat da. Libratzaileak sinatzen du letra, eta, behin igorriak
Epe laburrerako banku-finantzaketa: banku-deskontua
45
onartuta, finantza-erakundeari haren deskonturako uzten dio. Letra endosagarria
denez, igorleak beste hirugarren bati letra endosatzea ere gerta daiteke. Kasu
horretan, endosatuak letraren atzeko aldean sinatu behar du, eta berak emango dio
letra finantza-erakundeari haren deskonturako.
� Ordainagiri normalizatuak. Ordainagiria hornitzailearen inprimakian jaulkitzen
da. Hala ere, beharrezkoa da ordainagiri-eredu bati jarraitzea. Bezeroak finantza-
erakundeari uzten dizkion ordainagiriak deskontatzea ahalbidetzen du. Gainera,
Epe laburrerako banku-finantzaketa: banku-deskontua
46
efektuen bukaera onaren erantzukizuna hartzen du, kanbio-letrek duten tratamendu
eta baliotasun bera onartuz. Ordainagiriak, kanbio-letrak ez bezala, ez dira paper
tinbratuan jaulkitzen, hau da, ordainagiriek ez daukate erantsita ekintza juridiko
dokumentatuen gaineko zergari dagokion tinbrea. Beraz, finantza-erakundeak
ordaintzen dio tinbrea Ogasun Publikoari, baina bezeroari zorduntzen dio efektu-
sorta kitapenaren bidez.
� Merkataritzako ordaindukoa. Sinatzaileak onuradunari edo onuradunaren
agindura zenbateko zehatz bat egun jakin batean ordaintzeko obligazioa adierazten
duen dokumentu endosagarria da. Merkataritzako ordaindukoari kanbio-letrari
eskatzen zaizkion baldintza formal berdinak eskatzen zaizkio, bat izan ezik: letran
igorria adierazi behar da; ordaindukoan, aldiz, ez da beharrezkoa, igorlea eta igorria
pertsona bera baitira. Ordaindukoak enpresak berak jaulkitako eta sortutako
inprimakian edo finantza-erakundeek emandako talonarioetan formalizatzen dira.
Ordaindukoek daukaten formatua txekeen eta ordainagirien antzekoa da. Bertan,
zorraren epemuga, hau da, obligazioa betetzeko mugaeguna, adierazten da.
Epe laburrerako banku-finantzaketa: banku-deskontua
47
� Ziurtagiriak. Enpresa eta erakunde batzuek epe zehatz batean zorrak ordaintzeko
konpromisoa hartzen duten ziurtagiriak jaulkitzen dituzte. Enpresa publikoek eta
udal-erakundeek, batez ere, erabiltzen dituzte ziurtagiri horiek; izan ere, epe
luzerako ordainketak egiten dituzte. Batzuetan, enpresek zorra ziurtatzen eta
onartzen dute, baina, ordainketa-epea zehazten ez denez, ezin da deskontatzera
eraman. Kasu horretan, beste formula batzuen bidez finantza daitezke, hala nola
kreditu-polizaren bidez.
Sistema informatikoen erabileraren garapenak ordainketa-tresna modu berriak
azaltzea ahalbidetzen du. Izan ere, enpresek tradizionalki efektuak paper-formatuan
eramaten zituzten. Egun, hori ez da beharrezkoa (salbuespen batzuk izan ezik), eta hainbat
aukera sortu dira, hala nola euskarri magnetikoen bidezko efektuen lagapena edo datuen
transmisio elektronikoa (Rovira Val, 1997, 751. or.).
4.2.1. Merkataritzako deskontuaren beharrak
Deskontu-eragiketa efektu-kopuru mugaturako egin daiteke. Hala ere, normalean,
zenbateko maximo eta epe jakin baterako lerro-deskontuak ematen dira. Kasu horretan,
enpresak efektu-sortak uzten ditu. Ondoren, finantza-erakundeak sortaren zenbatekoa
bezeroari abonatzen dio emandako onarpen-muga batera arte erabiltzeko (Tomás, et al.,
2002, 69. or.). Beraz, bi deskontu-egoera hauek daude:
Epe laburrerako banku-finantzaketa: banku-deskontua
48
• Deskontu sinplea: efektu bat edo multzo bat negoziatzen da, etorkizunean
deskontu gehiago sortuko ez direla kontuan hartuz, hau da, deskontu-kasu
bakanak dira.
• Deskontu-lerroa: deskontu-eragiketa etengabea eta errepikakorra da.
Deskontua egiten duen entitateak aurretiaz merkataritzako arriskua aztertzen du;
horren arabera, muga bat eta aldizka berriztatzeko baldintza batzuk (ordaindu
gabekoen portzentajea, efektu motak...) ezartzen ditu.
Deskontu-lerroan deskontuen eta kobrantzen etengabeko errotazioa izaten da; beraz,
efektuen kobrantza egiten den neurrian, deskontuaren muga berriztatu egiten da. Hori dela
eta, interesgarria da kreditura egindako salmenten batez besteko epemuga edo
merkataritzako deskontuaren muga ezagutzea.
Deskontu-lerroaren gutxieneko muga krediturako salmenten batez besteko
epemugan mugaeguneratu gabeko efektuen zenbatekoa da.
salmentak okrediturakd365
DEmugaen Deskontuar ×=
DE= deskontatu gabeko efektuen zenbatekoa.
d = deskontatu gabeko efektuen batez besteko epemuga (egunetan).
guztiak Salmenta365
Smugaen Deskontuar D×=
S= salmenta guztien zenbatekoa.
D = salmenta guztien batez besteko epemuga (egunetan).
Beraz, enpresak izan ditzakeen deskontu-beharrak bi faktoreren menpe daude:
• Kreditura egindako salmenten bolumena.
• Kreditura egindako salmenten batez besteko epemuga edo efektuen errotazioa
(batez besteko epemuga).
Enpresaren deskontu-beharrak ezagunak direnean, enpresa banku batera edo
gehiagotara joan daiteke deskontu-lerroa eskatzera. Merkataritzako deskontu-eragiketa bat
Epe laburrerako banku-finantzaketa: banku-deskontua
49
analizatzean, finantza-erakundeek faktore hauek kontuan hartu behar dituzte (Tomás et al.,
2002, 72. or.):
• Igorriaren kalitatea: merkataritzako deskontuaren eragiketak analizatzean,
finantza-erakundeek igorrien kalitatea kontuan hartu behar dute. Horretarako,
zer enpresa mota den, haren jarduera-sektorea, haren kaudimena, haren izen ona
eta gainerako finantza-erakundeekin mantentzen duen erlazioa aztertu beharko
dira. Analisi hori oso garrantzitsua da eragiketaren arriskua, neurri batean,
igorrien kalitatearen araberakoa baita. Izan ere, finantza-erakundeak galerak
izango lituzke, igorria eta igorlea aldi berean kobraezin bihurtuko balira.
• Efektuen epemuga: mailegu-hartzaileak hartutako finantza-obligazioaren
printzipala ordaindu behar duen epea. Zenbat eta epemuga luzeagoa izan,
arriskua orduan eta handiagoa izaten da; ondorioz, finantza-erakundeak
eskainitako baldintzak okerragoak izaten dira.
• Efektuen zenbatekoa: efektuen zenbatekoak analizatzean, igorlearen bezeroen
kontzentrazio-maila egiaztatu behar da. Kontzentrazio-maila esanguratsua da,
adibidez, igorlearen fakturazioaren % 25 baino gehiago diren igorriak
daudenean. Beharrezkoa bada, igorri bakoitzaren azterketa sakon bat egin
beharko da.
• Enpresaren egoerari buruzko datuak: balantzea, emaitzen kontua, ratio
garrantzitsuenak...
• Deskontatu beharreko efektuei buruzko ezaugarriak: efektuen batez besteko
balioa, batez besteko epemuga, onartutako efektuen portzentajea... Informazio
hori bankuak jadanik ezagut dezake aurretiaz efektuen kobrantza-kudeaketa egin
badu.
Nolanahi ere, merkataritzako deskontuaren arriskua mugatuta dago; izan ere,
finantza-erakundeak galerak izango lituzke soilik igorlea eta igorria aldi berean kobraezin
bihurtuko balira (Tomás et al., 2002, 69. or.). Gainera, finantza-erakundeek arriskuak
kontzentratu nahi ez dituztenez, emandako deskontu-lerroaren muga zenbat eta handiagoa
izan, eskainitako baldintzak orduan eta okerragoak izaten dira.
Epe laburrerako banku-finantzaketa: banku-deskontua
50
Gainera, finantza-erakundeak, eragiketa mota horietan hartzen den arriskua
murrizteko helburuarekin, konpentsazioak eskatzen ditu, hala nola kontuan gutxieneko
saldo bat mantentzea, nominen ordainketa, gizarte-aseguruak, PFEZaren konturako
atxikipenak, bazkideen eta administratzaileen kontu pertsonalak…). Eragiketa horiek
guztiek, arriskua murrizteaz gainera, finantza-erakundearen errentagarritasuna handitzen
dute. Konpentsazio horiek mantendu behar dituen enpresak, aldiz, kostu handiagoa hartu
beharko du (De Pablo eta Ferruz, 1996, 369. or.).
Finantzaketa-baldintza hobeak lortzeko helburu duten kontraprestazio modu horiek
oso ohikoak izaten dira enpresak bankuarekin dituen negoziazioetan.
1. ADIBIDEA
Enpresa baten urteko salmentak 1.200.000 euro dira, eta urte osoan zehar
uniformeki banatzen dira. Salmenta horiek 30 eguneko epemuga duten efektuen bidez
kobratzen dira.
67,287.3 365
000.200.1salmentak Eguneroko ==
euro 14,630.98 3067,287.3 mugaen Deskontuar =×=
2 ADIBIDEA
900.000 euroko urteko salmentak dituen enpresa batek deskontu-lerroaren zer
muga behar du kobrantzak modu honetan ematen badira?
% 20 eskura
% 20 30 egunetara
% 30 45 egunetara
% 30 60 egunetara
Salmentak urtean zehar uniformeki banatzen dira.
900.000Eguneroko salmentak 2.465,75
365= =
Epe laburrerako banku-finantzaketa: banku-deskontua
51
493,15 eskura
493,15 30 egunetara
739,72 45 egunetara
739,72 60 egunetara
Eguneroko salmentak: 2.465,75
Guztira 493,15 euro dira eskura kobratzekoak, eta 1.972,59 euro kreditura, egunero.
Kreditura egindako salmenten batez besteko epemuga modu honetan kalkulatzen da:
egun 46,8751.972,602
60739,7345739,7330493,15d =×+×+×=
Beharrezkoa den deskontu-lerroak muga hau izan beharko luke:
Kreditu lerroaren muga 1.972,59 46,875 92.465,15= × =
Deskontu-lerroa honela ere kalkula zitekeen:
Fakturazio osoaren batez besteko epemuga hau izango litzateke:
egun 37,52.465,75
60739,7345739,7330493,150 493,15D =×+×+×+×=
8,465.9237,5753,465.2mugalerroaren Deskontu =×=
3. ADIBIDEA
900.000 euroko urteko salmentak dituen enpresa batek deskontu-lerroaren zer
muga behar du kobrantzak modu honetan ematen badira?
% 20 eskura
% 20 30 egunetara
% 30 45 egunetara
% 30 60 egunetara
Salmenten % 50 120 egunetan eta gainerako % 50a uniformeki banatzen da.
% 50 x 900.000 = 450.000 €-ko salmentak 120 egunetan. 450.000/120 = 3.750 €
eguneroko salmentak. Horietatik, 750 € 20 egunetara, 1.125 € 45 egunetara, eta 1.125 € 60
egunetara.
Epe laburrerako banku-finantzaketa: banku-deskontua
52
d = 44,375 egunekoa bada, gure deskontuaren lerroan eskatu beharko dugun mugak
hau izan beharko du: 3.000 x 44,375 = 133.125 €
4.2.2. Merkataritzako deskontuaren kostu-elementuak
Merkataritzako deskontuak kostu-elementu hauek ditu:
a) Bankuak aplikatzen duen deskontu-tasa3. Aurretiaz kobratzen da, eta askea
da. Efektuaren epemugaren araberakoa da: zenbat eta epe luzeagoa, orduan eta
deskontu handiagoa.
b) Kobrantza-kudeaketaren komisioak. Efektuaren nominalaren gain aplikatzen
dira, eta, helbideratuta, onartuta edo abalatuta dauden ala ez dauden kontuan
izanik, efektuei hainbat komisio kobratzen zaie (helbideratu gabeei, onartu
gabeei eta abalatu gabeei komisio handiagoak kobratzen zaizkie, kobratzeko
tramiteak handiagoak eta bermeak txikiagoak baitira). Komisio hori ez da
epemugaren arabera aldatzen, eta, sarrita,n gutxienezko komisio bat izaten da
deskontatutako efektu bakoitzeko. Komisio hori kobrantza-kudeaketaren
zerbitzuagatik kobratzen da, eta finantzaketa-zerbitzuaz gain egiten den zerbitzu
gehigarri bat da.
c) Tinbrea: ekintza juridiko dokumentatuen gaineko zergari dagokio, eta letraren
igorleak ordaintzen du. Letra estatuak jaulkitako inprimaki ofizial batean edo
paper tinbratuan dokumentatu behar da, hau da, kanbio-letraren zenbatekoaren
araberako agiri zigilatuan egingo da nahitaez. Ordaindu beharreko tinbrearen
zenbatekoa letran adierazten den kopuruaren araberakoa izango da. Kanbio-
letrak behar baino zenbateko txikiagoko agiri zigilatuan eginez gero, zordunaren
aurkako ekintza judizialak garatzeko arazoak sor daitezke igorriak ez-ordaintzea
suertatuko balitz; izan ere, legeetan emandako eraginkortasuna galduko lukete
letrek. Inprimakia erostean, ekintza juridiko dokumentatuen gaineko zerga
ordaintzen da4. Ordaindu beharreko zenbatekoa ondare-eskualdaketa eta ekintza
3 Beste deskontu-modalitate bat dago: forfait-deskontua. Deskontu mota horretan dagoen kostu-elementu bakarra interes-tasa da. Komisioak ez dira modu bereizian aplikatzen, deskontu-tasan barneratuta baitaude. Kasu horretan, deskontu-tasa deskontu-lerro arruntetan aplikatzen dena baino handiagoa izaten da. 4 Deskontatzera eramandako paperean, merkataritzako ordaindukoa izan zein ordainagiria izan, “NO A LA ORDEN” espresuki adierazten bada, tinbrea ordaintzea ez da beharrezkoa, baina, kasu horrretan, nahiz eta deskontatzera eraman ahal izan, efektu kobraezinaren kasuan indar exekutatzailea txikiagoa izaten da.
Epe laburrerako banku-finantzaketa: banku-deskontua
53
juridiko dokumentatuen gaineko zergari buruzko abenduaren 30eko 18/1987
Gipuzkoako Foru Arauaren arabera ezartzen da. Tinbrearen zenbatekoa letren
nominalen araberako ezarpen-taulatik lortzen da5:
Oinarri zergagarria (euroak) Euroak
24,04 euroraino 0,06
24,05tik 48,08raino 0,12
48,09tik 90,15eraino 0,24
90,16tik 180,30eraino 0,48
180,31tik 360,61eraino 0,96
360,62tik 751,27raino 1,98
751,28tik 1.502,53raino 4,21
1.502,54tik 3.005,06raino 8,41
3.005,07tik 6.010,12raino 16,83
6.010,13tik 12.020,24raino 33,66
12.020,25tik 24.040,48raino 67,31
24.040,49tik 48.080,97raino 134,63
48.080,98tik 96.161,94raino 269,25
96.161,95tik 192.323,87raino 538,51
192.323,87 €-tik gorako zenbatekoak direnean, 6,01 edo zati bakoitzeko
0,018030 euroan likidatuko da, eta beti ere eskudirutan ordainduko da.
d) Gainera, deskontu-lerroa irekitzeagatik ikasketa-gastu batzuk sortzen dira.
Normalean, eragiketa formalizatzen denean ordaintzen dira, eta eragiketaren
kostua handitzea sorrarazten dute. Gastu horiek kontratua indarrean dagoen
epean deskontatzera eramandako efektu guztien artean banatuko dira.
e) Sarritan bankuak beste era bateko kontraprestazioak eskatzen ditu:
gutxienezko saldo bat edukitzea, nominak helbideratzea, kreditu-txartelak izatea
eta abar. Elementu horiek guztiak kontuan izan behar lirateke, nahiz eta sarritan
zaila izan balioestea.
5 Bestalde, sei hilabete baino epemuga luzeagoetarako, nominalaren zenbatekoa bikoiztu egin behar da ezarpen-kuota kalkulatzeko.
Epe laburrerako banku-finantzaketa: banku-deskontua
54
4.2.3. Deskontu-lerro arrunt baten finantza-balorazioa: eragiketaren efektiboa,
deskontua eta kostu efektiboaren kalkulua
Deskontu-eragiketa baten kostu efektiboa kalkulatzeko, gainerako finantza-
eragiketetan bezala, diru-sarrerak eta irteerak berdindu beharko dira sortzen diren unea
kontuan hartuz.
∑∑== +
=+
m
jj
n
tt kk 1
j
1
t
)1(
I
)1(
S
Deskontu-eragiketa batean hasierako unean jasotzen den diru-sarrera bakarra izaten
da. Efektiboa deskontatzera eramandako efektuaren zenbateko nominala ken deskontu-
gastuak izango da.
Efektiboa : Nominala – Deskontu gastuak
Nominala
0 t
Deskontuaren gastuak modu honetan kalkulatuko dira6:
TcN360
tdN D ++
××=
non,
D: deskontuaren gastuak.
N: efektuaren nominala.
d: bankuak aplikatzen duen urteko interes-tasa nominala batekotan (ez
ehunekotan).
t: funtsak aurreratu direnetik efektuaren epemugara arteko denbora.
c: efektuaren kobrantza-kudeaketaren komisioa. 6 Bankuek merkataritzako urtea (360 egun) kontuan hartzen dute deskontu-tasa, eta, oro har, interes zordunak kalkulatzerakoan. Aldiz, finantza-erakundeek interesak ordaintzen dituztenean, kapitalizazio sinplea eta urte naturala (365 egun) erabiltzen dituzte interesak kalkulatzeko.
Epe laburrerako banku-finantzaketa: banku-deskontua
55
T: letraren tinbrea.
Efektiboaren kalkulua honela egingo da:
E = N - D
TcN360
td -1N E −−
×=
Deskontuaren kostu efektiboa modu honetan egingo da:
∑∑== +
=+
m
jj
n
tt kk 1
j
1
t
)1(
I
)1(
S
t
365
365
365
365 365
NE
(1 k)
N Nk 1 1
tEN 1-d -cN-T
360
edo
E D Dk 1 1 1
E E
t
t
t t
=+
= − = −
×
+ = − = + −
Efektu-sorta bat deskontatzera eramateko, nominal bakoitzaren epemuga kontuan
hartu beharko da.
( )∑∑
∑
∑∑
==
=
==
+=
−−
−×
+=
+=
+
m
jt
jm
j
jj
j
j
m
jt
m
jj
n
tt
j
j
k
NTcN
tdN
k
kk
1365
1
1365
j
1
j
1
t
1360
1
)1(
NE
)1(
I
)1(
S
Non:
kopuruaegun -aurrerapen efektuaren N:t
nominala efektuarenduen epemugamomentuan t:N
jj
jj
Epe laburrerako banku-finantzaketa: banku-deskontua
56
4. ADIBIDEA
Kalkula itzazu ezaugarri hauek dituen kanbio-letra baten efektiboa eta kostu
efektiboa:
� Nominala: 5.000 euro
� Epemuga: 90 egun
� Deskontu-tasa: % 6
� Kobrantza-kudeaketaren komisioa: % 0,5
� Tinbrea: 16,83 euro
17,883.483,165.0000,005360
900,06 -15.000TcN
360
td -1N E =−×−
××=−−
××=
Deskontuaren gastuak interesen, komisioen eta tinbreen batuketaren emaitza dira.
116,8316,835.0000,005360
900,065.000 D =+×+
××=
Deskontuaren kostu efektiboa hau izango da:
∑∑== +
=+
m
jj
n
tt kk 1
j
1
t
)1(
S
)1(
E
t
365
365
NE
(1 k)
Nk 1 100
E
t
=+
= − ×
10,06 %100117,883.4
000.5 90
365
=×
−
=k
5. ADIBIDEA
Kalkula ezazu aurreko kasuko kostu efektiboa baina letraren nominalaren
gain % 5eko atxikipena egiten dela eta atxikipen horrengatiko ordainsaria urteko %
1eko nominala dela kontuan hartuz.
Epe laburrerako banku-finantzaketa: banku-deskontua
57
Atxikipena eta dagokion ordainsaria hauek dira:
0,616 365
9025001,0M
2505.0000,05 R
=
××=
=×=7
Beraz, kostua honela kalkulatuko da:
∑∑== +
=+
m
jj
n
tt kk 1
j
1
t
)1(
I
)1(
S
10,57 %100125017,883.4
616,0250000.5 90
365
=×
−
−−−=k
6. ADIBIDEA
Demagun ezaugarri hauek dituen efektu bat deskontatzera eramaten dela:
12.000 euroko nominala, epemuga 60 egunetara, % 4,5eko deskontu-tasa eta % 0,3ko
kobrantza-kudeaketaren komisioa eta 33,66 euroko tinbrea. Kalkulatu urteko kostu
efektiboa.
t 60E N 1- d cN T 12.000 1- 0,045 0,003 12.000 33,66 11.840,34
360 360 = × × − − = × × − × − =
N t 12.000 4,5 60 + cN T +0,003 12.000 33, 66 159, 66€
100 360 100 360
dD
× ×= × + = × × + =
D = N – E = 12.000 – 11.840,34 = 159,66 €
Deskontuaren kostu efektiboa hau izango da:
∑∑== +
=+
m
jj
n
tt kk
S
1
j
1
t
)1(
I
)1(
36536560N 12.000
1 100 1 100 %8,489E 11.840,34
t
eK
= − × = − × =
7 Bankuak kapitalizazio sinplearen formula eta urte naturala (365 egun) erabiltzen ditu ordainsaria kalkulatzeko.
Epe laburrerako banku-finantzaketa: banku-deskontua
58
Ke =
36536560tD 159,66
1 + - 1 100 1 + - 1 100 %8,489E 11.840,34
× = × =
4.3. MERKATARITZAKO DESKONTU-ERAGIKETA BATEN UTBa
Espainiako Bankuak 8/90 Zirkularrean, bederatzigarren arauaren laugarren atalean,
ezarritako arauen arabera, merkataritzako deskontuaren urteko tasa baliokidearen kalkulua
egiterakoan:
• Kobrantza-kudeaketaren komisioari dagokionez, efektu bakoitzeko entitateak
ezarritako minimoez gaineko zenbatekoa kontuan hartu behar da.
• 15 egunetik beherako mugaeguna duten efektuak ez dira deskontatuen artean
barneratu behar, haien kostuak kobrantza-zerbitzuen artean barneratzen dira.
Modu bereizian likidatuko dira.
• Hirugarrenei ordaindu beharreko kostuak (Notario-gastuak edo zergak) ez dira
barneratzen. Beraz, tinbrea edo posta-gastuak ez dira barneratzen, kopuru hori
finantza-entitateak ez baitu jasotzen.
365
UTB
UTB
DUTB 1 1 100
E
t = + − ×
Edo
1E
NUTB
t
365
UTB
−
=
non
DUTB: interesak gehi entitateak ezarritako gutxienekoaren gaineko kobrantza-
kudeaketaren komisioa.
DUTB = interesak + gutxieneko komisioaren
gainekoa
E UTB: nominala ken UTBaren araberako deskontu eragiketaren gastuak.
Epe laburrerako banku-finantzaketa: banku-deskontua
59
E UTB = Nominala - interesak – gutxieneko komisioaren gainekoa
= Nominala – interesak –(kobrantza-kudeaketaren komisioa –
gutxieneko komisioa) = N - DUTB
UTB kalkulatzean sortutako komisioen zenbateko osoa ez barneratzearen arrazoia
zera da: komisioen zati bat ez dagokio kreditu-eragiketari, entitateak prestatutako
kobrantza-kudeaketaren zerbitzuari baizik. Beraz, komisioen zati hori ez barneratzea
nahitaezkoa da; zirkularrean tarifatutako gutxieneko komisioak kanpo uztea Espainiako
Bankuaren asmotzat jo daiteke (Lafuente y Soto, 1998, 43. or.).
Efektu sorta bat deskontatzerakoan, arautegiak horrela ez zehaztu arren, finantza-
erakundeek UTBa kalkulatzean batez besteko epemuga kontuan hartu ohi dute. Beraz,
UTBa horrela kalkulatuta, kostu efektiboaren hurbilketa bat besterik ez da. Batez besteko
epemuga honela kalkulatzen da:
+++×++×+×=
m21
mm2211 N..NN
nN...nNnNn bestekoabatez
non:
Ni= ni epemuga duen nominala
ni = Ni efektuaren epemugara arte geratzen den egun-kopurua
eta kasu horretan UTBaren kalkulua honela izango da:
batez.
1
365j n
j
UTB
N
UTB 1E
mn
j n
=
=
= −
∑
7. ADIBIDEA
Kalkula itzazu ezaugarri hauek dituen kanbio-letra baten urteko kostu
efektiboa eta UTBa:
� Nominala: 5.000 euro
Epe laburrerako banku-finantzaketa: banku-deskontua
60
� Epemuga: 90 egun
� Deskontu-tasa: % 6
� Kobrantza-kudeaketaren komisioa: % 0,5
� Gutxieneko komisioa: 5 euro
� Tinbrea: 16,83 euro
Kostu efektiboa hau izango da:
365
90
90E 5.000 0,06 5.000 0,005 5.000 16,83 4.883,17
360
5.000k 1 100 %10,0634
4.883,17
= − × × − × − =
= − × =
UTBa, aldiz, hau izango da:
euro 4.905 5) - 5.000 x (0,005- 360
90 x 5.000 x 0,06 - 5.000 EUTB ==
euro 95 5) - 5.000 x (0,005 360
90 x 5.000 x 0,06 DUTB =+=
365
9095U 1 1 100 %8,09
4.905TB
= + − × =
4.4. DESKONTUAREN KUDEAKETA ERAGINKORRA
Deskontuaren kostua minimizatzeko, alderdi hauek kontuan hartu behar dira:
a. Efektuak igortzeko erari dagokionez, alde batetik, komeni da efektu
helbideratuak eta onartuak izatea, horrela komisio txikiago batzuen aplikazioa
lortuko baita. Beste alde batetik, komisio minimoak direla eta, efektuen zenbateko
nominalak egokia izan behar du.
b. Deskontua finantza-entitateekin negoziatzeari dagokionez, entitateari
negozioa eskaintzea egokia izan daiteke, modu horretan baldintza hobeak lor
baitaitezke. Deskontu-tasa negoziatu beharra dago, lehentasunezko tasatik ahalik eta
hurbilen egon dadin eta, atxikipenak ere, halakorik balego, negoziatu egin behar
Epe laburrerako banku-finantzaketa: banku-deskontua
61
dira (erabilera askekoak, ordaindu gabeko kopuruaren araberakoak eta aldizka
berrikusgarriak izan daitezen). Aldi berean, interesgarria izan daiteke gutxienez bi
finantza-erakunde erabiltzea. Ez da komeni banku bakar baten menpe izatea; izan
ere, arazoak sortzen badira, finantzaketarik gabe gera daiteke enpresa.
c. Efektuen deskontuari dagokionez, kontuan izan behar da deskontatzen diren
efektuen kalitate, epemuga eta abarren arabera entitate batzuetan beste batzuetan
baino baldintza hobeak lor daitezkeela; beraz, komenigarria da hainbat entitatetan
informatzea. Gainera, efektuak ahalik eta lehen deskontatzea gomendatzen da; izan
ere, kostu finkoak direla eta, deskontu-epea zenbat eta laburragoa izan, orduan eta
handiagoa izango da kostu efektiboa. Bestalde, efektu bakoitza dagokion deskontu-
lerroan deskontatuko da, ez dagokion beste lerro batean deskontatzeak kostu
gehigarria ekar baitiezaioke.
d. Deskontuaren kostuaren auditoriari dagokionez, aldizka deskontuaren kostu
efektiboa kontrolatuko da; horretarako, egunak, interes-tasa, aplikatutako komisioak
eta abar aztertuko dira.
Jarraian, eperako salmenta-eragiketak aztertuko dira. Horiek finantzatzeko bi bide
konparatuko dira: alde batetik, deskontua eta, bestetik, mailegua.
4.5. GALDERAK ETA ARIKETAK
8. ADIBIDEA
Demagun seihileko epemuga korrelatiboa duten 4.500 euroko 4 efektu igorri
direla ezaugarri hauek dituen deskontu-lerro batean:
Deskontu-tasa:
t ≤≤≤≤ urtebete ⇒⇒⇒⇒ d = % 4
t > urtebete ⇒⇒⇒⇒ d = % 4,25
Letren kobrantza-kudeaketaren komisioa: % 0,2
a) Kalkula itzazu letra multzo horren deskontua, efektiboa eta kostu efektiboa.
b) Enpresak ordezko finantzaketa-iturri moduan mailegua erabili nahiko balu,
eta maileguaren kostu-elementu bakarra interes-tasa dela kontuan hartuz,
Epe laburrerako banku-finantzaketa: banku-deskontua
62
zenbatekoa izan beharko luke maileguaren interes-tasak deskontu-lerroaren
baliokidea izateko?
4.50040,002 x24.500 x 0,04252
3 x 4.500 x 0,0425 1 x 4.500 x 0,04
2
1 x 4.500 x 0,04 D =××++++=
D = 975,37 euro
E N D 4 4.500 - 975,37 17.024,63 euro= − = × =
4.500 4.500 4.500 4.500
1/2 urte 1 urte 3/2 urte 2 urteE= 17.024,63
22 3 42 2 2 2
4.500 4.500 4.500 4.50017.024,63 k %2,2663 k %4,58396
(1 k ) (1 k ) (1 k ) (1 k )= + + + ⇒ = ⇒ =
+ + + +
( ) ( ) ( ) ( )1 3 2
2 2
4.500 4.500 4.500 4.50017.024,63 k %4,58396
1 11 1k kk k
= + + + ⇒ =+ ++ +
( )( )
( )( )
( )( )
( )( )1 3 2
2 2
4.500 1 0,002 4.500 1 0,002 4.500 1 0,002 4.500 1 0,00217.024,63
1 11 1
i %4,4147
i ii i
× − × − × − × −= + + +
+ ++ +⇒ =
% 4,4147ko urteko interes-tasa efektiboa (edo, bestela esanda, urteko % 4,367ko
interes-tasa nominala, sei hilez behin ordaintzekoa).
9. ADIBIDEA
BITE, S.A. enpresak 18.000 euroko salmenta bat egin du, eta, hura
ordaintzeko, bezeroari finantzaketa eskaini dio. Helburu horrekin, nominal berdina
eta sei hileko epemuga korrelatiboa duten 4 efektu igorri ditu. Efektuen deskontua
baldintza hauetan egingo da:
Epemuga urtebetekoa edo txikiagoa bada, urteko deskontu-tasa nominala % 4
da.
Epemuga urtebetetik gorakoa bada, urteko deskontu-tasa nominala % 4,25 da.
Epe laburrerako banku-finantzaketa: banku-deskontua
63
Efektuen kudeaketa-komisioa: % 0,2
BITE enpresak finantzaketa-iturri horretatik sortutako finantza-gastu guztiak
bezeroari erasateko asmoa badauka,
a) Zein izango da letra bakoitzaren balio nominala?
b) Finantzaketa horrek zer urteko kostu efektibo dakar bezeroarentzat?
c) Sortutako behar finantzarioak estaltzeko epe laburrerako beste mailegu
baten baldintzek (maileguaren nominala eta urteko interes-tasa nominala) zein
izan behar dute, deskontu-lerroaren kostu efektibo berdina izan dezan eta %
0,5eko hasierako komisio bat kobratzen dela kontuan hartuz.
10. ADIBIDEA
Azter ezazu, finantza-ikuspuntutik, 12.000 euroko eperako salmenta baten
finantzaketa-eragiketa. Enpresak salmenten % 20 eskura kobratuko du, eta
gainerako % 80a nominal berdineko eta hiruhileko epemuga korrelatiboko 8
efektutan. Deskontu-lerroaren baldintzak:
t ≤≤≤≤ sei hilabete ⇒⇒⇒⇒ d = % 4,5
sei hilabete < t ≤≤≤≤ urtebete ⇒⇒⇒⇒ d = % 5
t > urtebete ⇒⇒⇒⇒ d = % 5,5
Efektuen kobrantza-kudeaketaren komisioa % 0,5 da.
Egin ezazu efektiboaren eta kostuaren kalkulua finantza-gastuak enpresak
hartzen dituen kasurako eta baita bezeroari erasaten zaizkion kasurako ere.
Ordezko finantzaketa-iturri moduan mailegu bat eskaintzen digute baldintza
hauetan:
Urteko interes-tasa nominala: % 6
Hasierako komisioa: % 0,75
Demagun finantza-gastuak bezeroak hartzen dituela; zein finantzaketa-iturri
komeni da, deskontu-lerroa ala mailegua?
Epe laburrerako banku-finantzaketa: banku-deskontua
64
11. ADIBIDEA
Efektu multzo bat deskontatu behar dugu. Urriaren 30ean, finantza-entitateak
baldintza hauek eskaini dizkigu:
Deskontu-tasa:
Egunak Deskontua
30 % 4,50
60 % 4,50
90 % 4,50
120 % 5,00
180 % 5,00
360 % 5,00
> 360 % 6,50
Komisioak:
Mota Efektua Komisioa Minimoa Posta-gastuak
1 Helbideratu gabea % 0,70 5 0,24
2 Helbideratua baina
onartu gabea
% 0,60 3 0,24
3 Helbideratua eta onartua % 0,50 3 0,24
Deskontatzeko asmoa daukagun efektu multzoak ezaugarri hauek ditu:
Efektua Nominala Epemuga Deskontu mota
1 6.000 euro 2010-aza-16 Helbideratu gabea
2 6.000 euro 2010-abe-28 Helbideratua baina onartu gabea
3 1.500 euro 2011-ots-06 Helbideratu gabea
4 400 euro 2011-ots-15 Helbideratua eta onartua
5 2.500 euro 2011-mai-11 Helbideratu gabea
GUZTIRA 16.400 euro
Epe laburrerako banku-finantzaketa: banku-deskontua
65
Tinbrea:
Oinarri zergagarria (euroak) Euroak
24,04 euroraino 0,06
24,05tik 48,08raino 0,12
48,09tik 90,15eraino 0,24
90,16tik 180,30eraino 0,48
180,31tik 360,61eraino 0,96
360,62tik 751,27raino 1,98
751,28tik 1.502,53raino 4,21
1.502,54tik 3.005,06raino 8,41
3.005,07tik 6.010,12raino 16,83
6.010,13tik 12.020,24raino 33,66
12.020,25tik 24.040,48raino 67,31
24.040,49tik 48.080,97raino 134,63
48.080,98tik 96.161,94raino 269,25
96.161,95tik 192.323,87raino 538,51
Kalkula itzazu efektu multzo horren kostu efektiboa eta UTBa.
12. ADIBIDEA
Etxetresna elektrikoak saltzen dituen MERCASA, S.A. enpresak finantza-
kudeatzaile berri bat kontratatu nahi du, eta SARRIKOra jotzen du hezkuntza ona
duen gestore baten bila. Kontratuan zehazten den helburu nagusietariko bat epe
laburrerako eragiketen finantzaketaren baldintzen berrikuspena da.
Egun, 48.000 euroko salmenta batzuei dagozkien lau hiruhileko epemuga
korrelatiboko merkataritzako efektuak ditu. Enpresak finantza-gastuak bezeroari
erasaten dizkio, eta, beraz, bezeroek jasaten dituzte.
Epe laburrerako banku-finantzaketa: banku-deskontua
66
Tinbreen taula honako hau da:
Oinarri zergagarria (eurotan) Euroak
3.005,07tik 6.010,12ra 16,83
6.010,13tik 12.020,24ra 33,66
12.020,25etik 24.040,48ra 67,31
24.040,49tik 48.080,97ra 134,63
Egun, MERCASA, S.A.-k ezaugarri hauek dituen deskontu-lerroa kontratatuta
dauka:
Interes-tasa:
� 180 egunetik beherako epemugatarako: % 3,75
� 180 egunetik gorako epemugatarako: % 4
Kobrantza-kudeaketaren komisioa: % 0,18
Kobrantza-kudeaketaren komisio minimoa: 6 euro letrako
Ohiko finantza-erakundearen arduraduna bisitatu ondoren, orain arte erabilitako
finantzaketa-baliabidea aldatu beharko lukeen erabaki behar du. Horretarako,
ordezko finantzaketa-aukera hau egokia litzatekeen balioetsi beharko du:
Urtebeteko epemugako mailegua.
Hasierako komisioa: nominalaren gaineko % 0,5
Urteko interes-tasa nominala: % 3,75
Sistema frantsesaren bidezko amortizazioa, eta ordainketak hiru hilekoak dira:
1.- Zein da letren deskontuaren urteko kostu efektiboa kontratatutako kreditu-
lerroan? Zein da eragiketaren UTBa, deskontatu beharreko letren nominalak
mantentzen badira?
2.- Letrak ez deskontatzea eta, kobratzeko, haien epemugara arte itxaron
egiten bada, mailegua finantzaketa-iturritzat hartzea interesgarria izango al
litzateke?
Epe laburrerako banku-finantzaketa: banku-deskontua
67
13. ADIBIDEA
“SINGASTOS” enpresak deskontu-lerro berri bat kontratatu du herriko kreditu-
erakunde batekin. Adostasunez ezarritako baldintzak hauek dira:
Deskontu-tasa:
Egunak Deskontua
t ≤ 60 % 4,00
60 < t≤≤≤≤ 240 % 4,50
t> 240 % 5,50
Kobrantza-kudeaketa komisioa: % 0,5 (komisio minimoa: 3 euro)
Posta-gastuak: 0,12 euro
Egun, 2010eko urriaren 26an, deskontatu gabeko eta tinbratutako letra hauek ditu:
Efektua Nominala Epemuga
1 7.500 euro 2010-12-21
2 550 euro 2011-02-24
3 8.100 euro 2011-08-8
GUZTIRA 16.150 euro
1. Zein izango litzateke letra bakoitzaren deskontuaren kostu efektiboa?
2. Zein izango litzateke eragiketaren UTBa? (Kontuan hartu efektu
bakoitzaren epemuga erreala).
Ohiko hornitzaileetariko batek kobrantza-baldintza hauek eskaini dizkio: “1/5 Neto
90 egun.”
3. Zer da komenigarriagoa: letraren bat deskontatzea ala hornitzaileak
eskainitako ordainketa atzeratua aprobetxatzea, letrak hornitzaileak
eskainitako finantzaketa erabili arren, kobrantza-kudeaketan utziko direla
kontuan hartuz?
14. ADIBIDEA
Deskontu-eragiketa baten UTBa:
Epe laburrerako banku-finantzaketa: banku-deskontua
68
a) Urteko kostu efektiboa baino handiagoa izango da, haren kalkuluan
kobrantza-kudeaketaren komisio minimoa kontuan hartzen baita.
b) Urteko kostu efektiboa baino handiagoa izango da, kobrantza-kudeaketaren
komisioa zenbateko minimora heltzen ez denean.
c) Urteko kostu efektiboa baino handiagoa izango da, kobrantza-kudeaketaren
komisioak zenbateko minimoa gainditzen duenean.
d) Urteko kostu efektiboa baino txikiagoa izango da, haren kalkuluan tinbrea ez
baita barneratzen.
e) Aurrekoetatik bat ere ez.
Epe laburrerako banku-finantzaketa: banku-deskontua
69
BIBLIOGRAFIA
ARGIBAY, M. (2004): Productos y servicios en banca. Ideaspropias, Vigo.
DE PABLO, A. eta FERRUZ, L. (1996): Finanzas de empresa. Centro de estudios Ramón
Areces, Madril.
LAFUENTE, M. eta SOTO, J. M. (1998): “Descuento comercial: efecto de las comisiones
sobre la TAE”. Actualidad Financiera¸ iraila, 43.-50. or.
MENEU, V.; JORDA, M. P. eta BARREIRA, M. T. (1994): Operaciones financieras en el
mercado español. Ariel, Bartzelona.
ROVIRA, R. (1997): “El descuento de efectos: solicitud y nuevas modalidades en soporte
magnético”. Técnica Contable, 49 (587), 745.-756. or.
SANTANDREU, E. (1994): Gestión de créditos, cobros e impagados. Ediciones Gestión
2000, S.A. Bartzelona.
TOMÀS, J.; AMAT, O. eta ESTEVE, M. (2001): Cómo analizan las entidades financieras
a sus clientes. Ediciones Gestión 2000, S.A.
Epe laburrerako banku-finantzaketa: kreditu-poliza
70
5. GAIA: EPE LABURRERAKO BANKU-FINANTZAKETA: KREDITU-
POLIZA
5.1. Sarrera. Banku-kontu korronteak
5.2. Kreditu-kontu korronteak. Funtzionamendua eta ezaugarriak
5.3. Hanburgoko metodoa edo interes-kitapenerako saldo-metodoa
5.4. Kreditu-kontu korrontearen kostu efektiboaren kalkulua
5.4.1. A prioriko kostu efektiboa
5.4.2. A prioriko gutxi gorabeherako kostu efektiboa
5.4.3. A posterioriko kostu efektiboa
5.5. UTBaren kalkulua kreditu-kontu korrontean
5.6. Galderak eta ariketak
5.1. SARRERA. BANKU-KONTU KORRONTEAK
Kontu korrontea alde biren arteko eragiketa bat da: kontuaren edukitzailea eta kontu
korrontea duena; bi horien artean kapitalen truke bat ezartzen da, eta epealdi zehatz
batzuetan kitapena egiten da (Fanjul, J.L.; Almoguera, A. eta González, C.; 350. or.).
Finantza-eragiketa horren ezaugarriak hauek dira:
- Askotariko prestazio eta kontraprestazioak.
- A priori ez da posible kapitalen zenbatekoa eta epemuga ezagutzea.
- Epe laburrerako eragiketa da. Hala ere, sarritan erdiautomatikoki berritzen
denez, finantzaketa-iturri iraunkor bihurtzen da.
- Eragiketa horretan, normalean, kapitalizazio sinplea erabiltzen da interesak
kalkulatzeko.
Banku-kontu korronteak banku-entitatearen eta bezeroaren artean dauden kontu
korronteen modalitateetako bat dira. Bi motatako kontu korronte hauek daude: gordailu-
kontu korrontea eta kreditu-kontu korrontea.
Epe laburrerako banku-finantzaketa: kreditu-poliza
71
Gordailu-kontu korronteen bidez titularrak funts-gordailu bat ezartzen du, eta
finantza-erakunde batean aurretiaz abisatu gabe saldo erabilgarria handitu, gutxitu edo
erabat atera dezake. Gordailu-kontu korronteen ezaugarri nagusiak hauek dira:
- Titularrak aurretiaz abisatu gabe saldo erabilgarria handitu, txikitu edo guztiz
atera dezake.
- Diru-ateratzeak eta sarrerak: efektiboan, taloi bidez edo edozein motatako kargu
eta abonu bidez egin daitezke.
- Bere izaeragatik, gordailu-ezartzailearen aldeko saldo hartzekoduna izan ohi du.
- Zordunketek saldo erabilgarria gainditzen badute, zorpekoak gertatzen dira
kontu korrontean. Beraz, printzipioz ez da finantzaketa-iturri bat, eta, izatekotan,
kasu zehatz batean izango da.
Kontu korronte mota aipagarrienak honako hauek dira: “superkontuak” edo
ordainsari handiko kontuak, finantza-kontuak eta aurrezki-libretak (Palomo eta Mateu,
2000, 76. or.).
Kreditu-kontu korronteen bidez aurretiaz ezarritako muga baterainoko finantzaketa
lortzeko aukera ematen dio bankuak bezeroari. Kreditu-kontu korronteetan fede-emaile
publiko baten esku-hartzea ohikoa izaten da. Gainera, kasu gehienetan, poliza batean
formalizatzen dira; izan ere, esku hartzeko prozeduraren erraztasunak eta kostuak poliza
formalizazio-tresnarik egokiena izatea eragiten dute (Instituto Superior de Técnicas y
Prácticas Bancarias, 1980-2004, 893. or.). Horregatik, kreditu-kontuek kreditu-poliza izena
hartzen dute. Kreditu-polizetan hainbat berme eskatzen dira, hala nola berme errealak.
Irakasgai honetan ikusiko ditugun kontu korronteak kredituzkoak dira; izan ere,
finantzaketa-tresnak dira (ez aurrezki-tresnak).
5.2. KREDITU-KONTU KORRONTEAK. FUNTZIONAMENDUA ETA
EZAUGARRIAK
Finantza-tresna honen bidez, kreditu-erakundeek dirua bezeroaren eskura ezartzen
dute muga maximo batekin. Onuradunak dirua erabili ahal izateko, kontu bat irekitzen da,
eta dirua taloi bidez atera dezake. Kontu korronte batean bi motatako funtsen mugimenduak
sortzen dira (González, 1992, 324. or.):
Epe laburrerako banku-finantzaketa: kreditu-poliza
72
Normalena saldo zorduna izatea da, baina baliteke mugaren gaineko gaindituak
(diru-ateratzeek ezarritako muga gainditzen badute) edo saldo hartzekodunak (diru-sarrerak
ateratzeak baino handiagoak izan badira) ere izatea. Saldo horiei (zordun, hartzekodun eta
gainditu) kitapen edo interes-tasa desberdinak aplikatzen zaizkie. Beraz, interes-tasa
hartzekoduna, zorduna eta gainditua daude (Meneu et al., 1994, 385. or.).
Kreditu-polizan, ezinezkoa da kapitalen zenbatekoa eta epemuga a priori ezagutzea,
denboran zeharreko diru-sarrerak eta ateratzeak bezeroaren borondatearen arabera egiten
baitira (Meneu et al., 1994, 385. or.).
Batzuetan, kreditu-poliza kreditu malgutzat hartzen da, erabilitako saldoaren gain
soilik ordaintzen baitira interesak. Maileguetan, aldiz, interesak printzipalaren gain
ordaintzen dira diruaren erabilera edozein izanda ere. Erabili gabeko saldoaren gain
erabilgarritasun-komisio bat ordaindu beharko da. Komisio hori interes-tasa baino txikiagoa
izaten da. Beraz, finantzaketa-iturri hori interesgarria da, batez ere, enpresak etorkizunean
izango duen finantzaketa-beharra zehaztasunez ezagutzen ez duenean. Gainera, dirua
edozein unetan itzul daiteke aurretiaz ezarritako egutegirik edo amortizazio-sistemarik
gabe.
Eragiketa honen kostuak hauek dira: irekiera-komisioa, fede-emaile publikoak
polizaren esku-hartzeagatik kobratzen dituen gastuak eta kredituaren erabileratik
eratorritako gastuak (erabili gabeko saldoren gaineko komisioa eta erabilitakoaren gaineko
interesak). Kitapenak hiru hilean behin izan ohi dira.
5.3. HANBURGOKO METODOA EDO INTERES-KITAPENERAKO SALDO-
METODOA
Kreditu-erakundeak diru-sarrerak eta ateratzeak aldizka eta a posteriori balioztatzen
ditu data horretara arte sortutako interesak zehaztuz. Une hori kitapen-data da (Meneu et
al., 1994, 386. or.).
Kapitalizazio sinplearen legea erabili ohi da banku-kontu korronteak balioztatzeko.
Interesen kitapenerako, berriz, Hanburgoko metodoa erabiltzen da: kapitalen etengabeko
mugimenduek sorrarazten duten kontabilitate-saldoen arabera interesak zehaztean datza.
Ondoren, interesen kalkulua eta kitapena zehazten da.
Epe laburrerako banku-finantzaketa: kreditu-poliza
73
Kontu korronteak aurkezteko hainbat eredu daude, baina guk honako hau erabiliko
dugu:
Kapitalak Saldoa Merkataritzako
zenbakiak
Data Azalpena
Zorduna Hartzekoduna
Epemuga
Balio-data Zorduna Hartzekoduna
Egunak
Zorduna Hartzeko-
duna
Iturria: Fanjul et. al. (1996)
Non:
Data: kontu-idazpena egiten den eguna.
Azalpena: kontuan egiten den karguaren edo abonuaren deskribapena.
Kapitalak (Zorduna): bankuak ezartzen duen zenbatekoa.
Kapitalak (Hartzekoduna): bezeroak ezartzen duen zenbatekoa.
Epemuga (Balio-data): kobrantza edo ordainketa egiten den data8.
8 Espainiako Bankuak 8/1990 karguen eta abonuen balioztapenari buruzko mugak ezartzen ditu; hain zuzen ere, mugarik arruntenak honako hauek dira: ZORDUNKETEN BALIO-DATA:
1. TXEKEAK. 1.1. Leihatilan edo konpentsazio bidez jaulkitako bulegoan ordaindutakoak. Ordainketaren egun berean. 1.2. Beste sukurtsalen batek edo finantza-erakunderen batek irmo ordaindutakoak. Ordainketaren egun
berean. Horretarako, bulego ordaintzaileak bere zigilua ezarriko du ordainketaren eguna zehazteko. Baldintza hori betetzen ez bada, kontuan egindako zordunketa egunaren balio-datarekin zordunduko da.
1.3. Beste sukurtsalen batek edo finantza-erakunderen batek kobratzeko hartuak, kontu igorrian zordundu den egun berean.
2. DIRU-ATERATZEAK. Ordainketaren egun berean. 3. TRANSFERENTZIA-AGINDUAK, EMATE-AGINDUAK ETA ANTZEKOAK. Zordunketaren egun
berean. ABONUEN BALIO-DATA: 1. DIRU-SARRERAK ESKUDIRUTAN. Ordainketa-zerbitzuei buruzko azaroaren 13ko 16/2009 Legearen
arabera abonuaren balio-data ezin izango da abonua egin zen egunaren ondorengo lan-egun bat. 2. TXEKE ETA ABARREN BIDEZKO DIRU-SARRERAK. 2.1. Finantza-erakundearen beraren kargura. Diru-sarreraren egun berean (bulegoa edozein izanda ere). 2.2. Beste finantza-erakunde baten kargura. Diru-sarreraren ondorengo bigarren laneguna (Espainiako Bankua
barne). 3. BANKU-TRANSFERENTZIAK, EMATE-AGINDUAK ETA ANTZEKOAK. 3.1. Espainian, finantza-erakunde berean aginduak. Agindu-emaileari zordundutako egun berean. 3.2. Espainian, beste finantza-erakunde baten aginduak. Agindu-emaileari zordundutako ondorengo bigarren
laneguna (horretarako, data hori transferentziari buruzko informazioan azaldu behar da).
Epe laburrerako banku-finantzaketa: kreditu-poliza
74
Egunak: interesak kalkulatzeko epemugatik igarotzen diren egunak.
Merkataritzako zenbakiak (Zorduna): merkataritzako zenbaki zordunak kapital
zordunei dagozkie.
Merkataritzako zenbakiak (Hartzekoduna): merkataritzako zenbaki
hartzekodunak kapital hartzekodunei dagozkie.
Sortutako interesen likidazioa kalkulatzeko jarraitu beharreko pausoak hauek dira:
l.- Hasierako kapitala edo saldoaren zenbatekoa apuntatu.
2.- Egunero gertatzen diren mugimenduak apuntatu, balio-dataren arabera
ordenatuz.
3.- Dagokion saldoa kalkulatu (zorduna edo hartzekoduna) mugimendu bakoitza
gertatzen denean.
4.- Saldo bakoitzari dagokion egun kopurua kalkulatu, hau da, mugimendu bat
gertatzen denetik beste mugimendu bat gertatzen den arte pasatzen den egun kopurua.
5.- Saldoaren merkataritzako zenbakiak kalkulatu, saldoa iraupenaz biderkatuz;
kalkulua egunetan egin, eta ehunez zatitu. Merkataritzako zenbakiak zordunak,
hartzekodunak eta gaindituak izan daitezke saldo motaren arabera. Saldo batek muga
gainditzen badu, zenbakiak kalkulatzerakoan, saldoa bi zatitan banatzen da: zati bat,
mugara artekoa, merkataritzako zenbaki zordunak kalkulatzeko erabiliko da, eta beste
zatia, gainerakoa, merkataritzako zenbaki gaindituak zehazteko erabiliko da (Bonilla eta
Ivars, 1994, 365. or.).
100
kopuruaegun Saldoazenbakiak zaMerkatarit
×=
6.- Likidazio datara helduta, saldoaren merkataritzako zenbakien batura kalkulatu
(zenbaki zordunak, hartzekodunak eta gaindituak).
7.- Erabilitako batez besteko saldo zorduna merkataritzako zenbakien batuketa bider
ehun eta azken kitapenaren datatik aurrerako egun kopuruaz zatituz kalkulatuko da.
Erabili gabeko batez besteko saldoa, polizaren mugaren eta erabilitako batez
besteko saldo zordunaren arteko diferentzia izango da.
Epe laburrerako banku-finantzaketa: kreditu-poliza
75
kopuruaegun n Kitapenare
100 zordunak zenbaki zakoMerkatarit zorduna saldo besteko batez oErabilitak ∑ ×
=
saldoa besteko batez oErabilitak - mugaPolizaren zorduna saldo besteko batez gabeko Erabili =
8.- Interesak kalkulatu. Horretarako, aurreko emaitza urteko interes-tasaz
(ehunekotan) biderkatu behar da eta urteak dituen egun kopuruaz zatitu. Modu horretan,
ordaindu beharreko interesen zenbatekoa kalkulatzen da, eta zenbateko hori azken eguneko
kapitalen saldoari gehituko zaio azken saldoa lortzeko.
Interesak honela kalkulatuko dira:
360zi
zordunak zenbaki zakoMerkatarit
zi
360
egunak zordunak saldo besteko Batez interesak zordunen Saldo
×
=××=
365hi
nak hartzekodu zenbaki zakoMerkatarit
hi
365
egunak nak hartzekodu saldo besteko Batez interesak nen hartzekodu Saldo
×
=××=
360
gi
gaindituak zenbaki zakoMerkatarit
gi
365
egunak gaindituak saldo besteko Batez interesak gaindituen Saldo
×
=××=
9.- Banku-kontu korrontearen itxiera-saldoa kalkulatzeko, azken saldoari interesen
kitapena gehitu behar zaio (dagokion zeinuarekin)9.
Kitapenaren ondorengo saldo finala = Likidazioaren aurretiazko saldoa + Iz+Ig-Ih+c
x EGBS
Non:
Iz: saldo zordunen gaineko interesak.
Ig:: saldo gaindituen gaineko interesak.
Ih: saldo hartzekodunen gaineko interesak.
9 Gure kalkuluetan ez dugu zerga-efekturik kontuan hartuko. Beraz, interes hartzekodunen zerga-atxikipena ez dugu kontuan hartuko.
Epe laburrerako banku-finantzaketa: kreditu-poliza
76
C: erabilgarritasun-komisioa
EGBS: erabili gabeko batez besteko saldoa.
5.4. KREDITU-KONTU KORRONTEAREN KOSTU EFEKTIBOAREN
KALKULUA
Kreditu-poliza batean gastuak sorrarazten dituzten elementuak hauek dira:
a. Hasierako gastuak:
- Irekiera-komisioa (c´): kreditu-poliza eman aurretik sortutako hasierako gastuak,
zerbitzuak, ikasketak… direla eta, irekiera-komisioa kobratzen da. Teorian,
polizaren mugaren menpekoak ez direnez, gastu finkotzat hartu beharko lirateke;
praktikan, ordea, kredituaren mugaren gaineko portzentaje bat izan ohi da (Arthur
Andersen, 1999, G-30. or.).
- Formalizazio-gastuak (g): fede-emaile publikoak kobratzen ditu polizaren
kontratua formalizatzeko, eta kredituaren mugaren gaineko portzentaje bat da.
Kreditu-polizak poliza berriztagarri moduan negoziatzea komenigarria da. Izan
ere, polizarekin jarraitzea erabakitzen bada, ez da beharrezkoa izango hasierako
gastuak berriro ordaintzea. Horrela, ordaindutako hasierako gastuen eragina urteetan
zehar banatuko da (Arthur Andersen, 1999, G-30. or.).
b. Erabilitako saldoaren gaineko interes-tasa. Normalean, hiru hilez behin
ordaintzekoa.
Batez besteko saldo zorduna kalkulatzerakoan ez dira gaindituak kontuan hartu
behar; izan ere, gaindituek ez dituzte batez besteko saldo zordunak gehitzen
(Instituto Superior de Técnicas y Prácticas Bancarias, 1980-2004, 1.367. or.).
c. Erabilgarritasun-komisioa (c): erabili gabeko saldoaren gaineko portzentajea.
Normalean, hiru hilez behin ordaintzekoa. Dirua mugaraino bezeroaren eskura
mantentzeagatik kobratzen da, nahiz eta ez erabili, erabilgarritasun-komisioa.
Kalkuluaren oinarria epealdiaren erabili gabeko batez besteko saldoa da. EGBSa
batez besteko saldo zordunaren eta kredituaren mugaren arteko diferentzia da
(Instituto Superior de Técnicas y Prácticas Bancarias, 1980-2004, 1367. or.).
Epe laburrerako banku-finantzaketa: kreditu-poliza
77
Kreditu-poliza baten kostu erreala a priori zehaztea ezinezkoa da, egingo den
erabileraren araberakoa baita. Beraz, hasiera batean gutxi gorabehera kalkula daiteke
erabiliko den saldoaren zenbatespenean oinarrituz. Benetako kostua a posteriori besterik ez
dugu jakingo. Nolanahi ere, kreditu-polizaren kostua lau faktorek baldintzatzen dute:
interes-tasak, erabilgarritasun-komisioak, hasierako gastuek eta polizaren erabilera-mailak
(Arthur Andersen, 1999, G-31. or.). Zenbat eta gehiago erabili poliza, muga gainditzen ez
den bitartean, hasierako gastuek eta erabilgarritasun-komisioak duten eragina hainbat eta
txikiagoa izango da.
Hortaz, nahiz eta funtsen erabilera askea izan eta interes-tasaren ordez erabili
gabeko kapitalaren gaineko erabilgarritasun-komisioa (interes-tasa baino txikiagoa)
ordaindu, enpresak erabiltzea espero duen batez besteko saldoa ahalik eta hoberen egokitu
beharko du kreditu-polizara.
5.4.1. A prioriko kostu efektiboa
Finantza-tresna horren kostuaren kalkulua a priori egiteak hurbilketa modura
bakarrik balio digun arren, garrantzitsua da, finantzaketa-beharra daukan pertsonarentzat
finantzaketa-iturrien hautaketa a priori egin behar baita.
Kreditu-kontuaren a prioriko kostua harentzat aurreikusitako erabileratik eratortzen
diren diru-sarrerak eta irteerak berdintzen dituen eguneratze-tasa modura kalkulatuko da.
∑∑== +
=+
m
jj
n
tt
1 priori a
j
1 priori a
t
)k1(
I
)k1(
S
Beraz, poliza zenbat eta gehiago erabili, hainbat kostu txikiagoa izango du. Horren
ondorioz, nahiz eta funtsen erabilera askea izan eta interes-tasa ordaindu beharrean erabili
gabeko saldoaren gaineko erabilgarritasun-komisioa (interes-tasa baino baxuagoa)
ordaindu, enpresak eskatzen duen kreditu-polizaren muga espero duen batez besteko
saldora ahalik eta hoberen doitu beharko du.
Metodo horrek dituen eragozpenak honako hauek dira:
- Oso zaila da kontuan sortuko diren mugimenduak aurretiaz ezagutzea.
Epe laburrerako banku-finantzaketa: kreditu-poliza
78
- Gertatzen diren mugimendu kopuru handiak eguneratze-tasaren kalkulua zailtzen
du. Hori dela eta, diru-sarrerak eta irteerak une bakar batean egin direlako sinplifikazioa
egin dugu.
5.4.2. A prioriko gutxi gorabeherako kostu efektiboa
Banku-praktikan gutxi gorabeherako kostu efektiboa a priori kapitalizazio
sinplearen bidez kalkulatu ohi da; kalkulua honako hau da:
0 gutxi gora-behera tSarrerak (1 k t) Irteerak+ × =
Urtebeteko kontratua bada eta interesak hiru hilez behin likidatzen badira, gutxi
gorabeherako kostu efektiboa a priori kalkulatzeko, formula hau erabiliko litzateke:
( )
0 gutxi gora-behera 0
0 gutxi gora-behera
gutxi gora-behera 4
gutxi gora-behera 4
t 1 C (1 k ) C Gastu Finantzarioak
C k Gastu Finantzarioak
D k 4 (D i ) 4 c (L D) g L c´ L
D k D j 4
= + = +
=
× = × × + × × − + × + ×
× = × + ( )
gutxi gora-behera 4
c (L D) g L c´ L
L D L L k j 4 c g c´
D D D
× × − + × + ×
−= + × × + × + ×
Sei hileko kontratua bada eta interesak hiru hilez behin kitatzen badira, gutxi
gorabeherako kostu efektiboa a priori kalkulatzeko, formula hau erabiliko litzateke:
( )
0 gutxi gora-behera 0
0 gutxi gora-behera
gutxi gora-behera 4
gutxi go
1 1t C (1 k ) C Gastu Finantzarioak
2 21
C k Gastu Finantzarioak21
D k 2 (D i ) 2 c (L D) g L c´ L2
D k
= + × = +
× × =
× × = × × + × × − + × + ×
× ( )ra-behera 4
gutxi gora-behera 4
D j 4 c (L D) 2 g L 2 c´ L
L D L L k j 4 c 2 g 2 c´
D D D
= × + × × − + × × + × ×
−= + × × + × × + × ×
Hiru hileko kontratua bada eta interesak hiru hilez behin kitatzen badira, gutxi
gorabeherako kostu efektiboa a priori kalkulatzeko, formula hau erabiliko litzateke10:
10 Batzuetan, kontratuan poliza luzagarria izateko aukera ezartzen da. Kasu horretan, berriztapenean gastu gehigarririk ez kobratzea adostu daiteke; ondorioz, formalizazio- eta irekiera-gastuak ez lirateke berriro barneratuko.
Epe laburrerako banku-finantzaketa: kreditu-poliza
79
( )
0 gutxi gora-behera 0
0 gutxi gora-behera
gutxi gora-behera 4
gutxi gora-behera
1t C (1 k ) C Gastu Finantzarioak
41
C k Gastu Finantzarioak41
D k (D i ) c (L D) g L c´ L4
D k
= + = +
× × =
× × = × + × − + × + ×
× = ( )4
gutxi gora-behera 4
D j 4 c (L D) 4 g L 4 c´ L
L D L L k j 4 c 4 g 4 c´
D D D
× + × × − + × × + × ×
−= + × × + × × + × ×
D: erabiltzea espero den batez besteko saldo zorduna
L: muga
Nahiz eta planteamendu horrek muga batzuk izan (besteak beste, gastuak sortu diren
unea ez da kontuan izan), oso erabilgarria da; izan ere, kalkulu erraz baten bidez kostu
totalaren gain kostu-elementu bakoitzaren eragina zehaztea ahalbidetzen du.
5.4.3. Kostu historikoa edo a posteriorikoa
A posteriori, egindako mugimenduak ezagutu ondoren, kreditu-polizaren kostu
erreala kalkulatu ahal izango da.
Kostu efektiboaren kalkuluan benetako diru-sarrerak eta irteerak kontuan izango
dira. Kalkuluak sinplifikatzeko, diru-sarrerak eta irteerak erabilitako batez besteko saldoan
bilduko dira. Beste alde batetik, irekiera-komisioa kreditu-polizaren iraupena osatzen duten
epealdien artean proportzionalki banatuko da. Nahiz eta interesen kitapena eta polizaren
kostua epealdi laburragorako kalkulatu ahal izan, adibidez, hiruhileko baterako,
formalizazio-gastuak eta irekiera-komisioa poliza sinatu den epealdiari dagozkio eta
polizaren epealdia urtebetekoa izaten da. Beraz, hasierako gastuak kitapen bakoitzean
proportzionalki banatuko dira.
Hasierako kapitala: epealdi osoko Batez besteko saldo zorduna + Batez besteko
saldo gainditua – Batez besteko saldo hartzekoduna – Irekiera-komisioari dagokion zati
proportzionala izango da.
Bukaerako kapitala kalkulatzeko, batez besteko saldoaren itzulketa eta finantza-
gastuen ordainketa kontuan hartuko ditugu11.
11 Interes gordinak kontuan hartuko ditugu, hau da, zerga-atxikipena kontuan hartu gabe.
Epe laburrerako banku-finantzaketa: kreditu-poliza
80
∑∑== +
=+
m
jj
n
tt
1 posteriori a
j
1 posteriori a
t
)k1(
I
)k1(
S
n
365Irekiera komisioa Formalizazio gastuakErabilitako Saldoa - (1 k) Erabilitako Saldoa Finantza gastuak
Poliza likidazioaren frakzio kopurua
Irekiera komisioa +FormalizaziogaEBSZ+GBS-BSH -
+ × + = +
n
365stuak(1+ k) = EBSZ+GBS-BSH+Finantza gastuak
Poliza likidazioaren frakzio kopurua
5.5. KREDITU-POLIZA BATEN UTBaren KALKULUA
Espainiako Bankuak, kreditu-kontu baten UTBa kalkulatzeko, arau hauek ezartzen
ditu:
1.- Irekiera-gastuei eta hasierako beste gastu batzuei dagokien UTBaren zatia
erabilitako kredituaren mugaren gain aplikaturik kalkulatzen da, guztiz erabilita
egongo balitz bezala. Kontratuaren iraupenean zehar banatuko dira. Kontratuaren
iraupena ezarrita ez badago, lehenengo urtean zehar banatuko dira.
2.- Interesei dagokien UTBaren zatia erabilitako batez besteko saldoen gain
kalkulatzen da. Kreditu horien kitapenean, kalkuluak benetan erabilitako batez
besteko saldoen gain egingo dira. Komisioengatiko hasierako karguak ez dira
erabileratzat hartuko.
3.- Ez dira erabilgarritasun-komisioak kontuan hartzen; izan ere, kreditua erabat
erabilitzat hartuko da.
UTBa kalkulatzeko, diru-sarrerak eta irteerak berdinduko ditugu zirkularrean egiten
diren iruzkinak kontuan hartuta12.
n
365Irekiera komisioa Erabilitako Batezbesteko Saldo Zorduna - (1 UTB) EBSZ Interes zordunak
Polizaren likidazioaren frakzio kopurua
× + = +
12 Eskuliburu batzuek aurreko adierazpenetik nolabait deduzi daitekeen beste adierazpen hau erabiltzen dute:
−
+ +
−
+ = 1 Muga 4
komisioa Irekiera
1 1 komisioa Irekiera - saldoa o Erabilitak
Interesak 1 UTB
4 4
baina hurbilpen moduan bakarrik erabili beharko litzateke.
Epe laburrerako banku-finantzaketa: kreditu-poliza
81
5.6. GALDERAK ETA ARIKETAK
1. ARIKETA
Enpresa bat ezaugarri hauek dituen kreditu-poliza bat aztertzen ari da:
� Muga: 60.000 euro
� Urteko interes-tasa nominala: % 7 hiru hilez behin ordaintzekoa
� Epemuga: 6 hilabete
� Irekiera-komisioa: mugaren gaineko % 0,5
� Formalizazio-gastuak: mugaren gaineko % 0,2
� Erabilgarritasun-komisioa: hiru hileko % 0,15.
Kalkula ezazu kreditu-poliza horren a prioriko gutxi gorabeherako kostua,
batez bestez egingo den erabilera-mugaren % 75 izango dela aurreikusten bada.
09066,045.000
60.000005,02
45.000
60.0000,0022
45.000
000.4560.0000,00154 0,07k e =××+××+−××+=
Zer gertatuko litzakete batez besteko erabilera % 50 bakarrik izango balitz?
104,030.000
60.000005,02
30.000
60.0000,0022
30.000
000.3060.0000,00154 0,07k e =××+××+−××+=
2. ARIKETA
Demagun ezaugarri hauek dituen kreditu-poliza eskatzen dela:
� Muga: 60.000 euro
� Urteko interes-tasa nominala: % 7 hiru hilez behin ordaintzekoa
� Epemuga: 6 hilabete
� Irekiera-komisioa: mugaren gaineko % 0,5
� Formalizazio-gastuak: mugaren gaineko % 0,2
� Erabilgarritasun-komisioa: hiru hilean behin, % 0,15.
Kalkula ezazu kreditu-poliza horren a prioriko kostua, lehenengo hiruhilekoan
batez beste egingo den erabilera % 60 eta bigarrenean % 90 izango dela aurreikusten
bada.
Horrela ordaindutako interesak eta komisioak hauek izango dira:
Epe laburrerako banku-finantzaketa: kreditu-poliza
82
Hasieran
Hasierako komisioak 0,005 x 60.000 0,002 x 60.000 420 euro= + =
Lehenengo hiruhilekoa
60.000
36.000 erabiltzen dut
24.000 ez dut erabiltzen
1
90interesak 0,07 x x 36.000 630 euro
360= =
Erabilgarritasun-komisioa1=0,0015 x 24.000 = 36 euro
Bigarren hiruhilekoa
60.000
54.000 erabiltzen dut: (36.000 + 18.000 gehigarriak)
6.000 ez dut erabiltzen
2
90interesak 0,07 x x 54.000 945 euro
360= =
Erabilgarritasun-komisioa2 = 0,0015 x 6.000 = 9 euro
9,4549 %k
k)(1
54.954
k)(1
666420
k)(1
18.000 36.000
2
1
4
1
4
1=⇒
++
++=
++
Bigarren hiruhilekoan polizaren erabilera % 50 izango balitz?
3. ARIKETA
Epe laburrerako banku-finantzaketa: kreditu-poliza
83
Kalkula ezazu ezaugarri hauek dituen kreditu-polizaren kostu efektiboa: muga 15.000
euro, urteko interes-tasa % 7 hiru hilez behin ordaintzekoa eta erabilgarritasun-
komisioa % 0,15. Saldo hartzekodunaren ordainsaria urteko % 0,5 da.
Kontuan sortu diren mugimenduak honako hauek izan dira:
Kapitalak
Data Azalpena Zordun.
Hartzek
.
Balio-data
11-08-22 2.000 _11-08-22
11-09-14 3.750 11-09-15
11-09-16 10.000 11-09-16
11-09-16 _ 2.500 11-09-18
11-09-20 _ 3.000 11-09-21
11-09-31 2.100 11-09-30
11-10-15 4.000 11-10-15
Interesen kitapena: 11-10-31.
Aurreko hiruhilekotik datorren saldo zorduna (11-07-31): 1.000 euro
SOLUZIOA:
BALIO-DATA ZORRA HARTZEK. SALDOA EGUNAK
ZENBAKI
HARTZEKODUNAK
ZENBAKI
ZORDUNAK
2011/07/31 1.000 -1.000 22 220
2011/08/22 2.000 -3.000 24 720
2011/09/15 3.750 750 1 8
2011/09/16 10.000 -9.250 2 185
2011/09/18 2.500 -6.750 3 203
2011/09/21 3.000 -3.750 9 338
2011/09/30 2.100 -5.850 15 878
2011/10/15 4.000 -9.850 16 1.576
2011/10/31 -9.850 92 8 4.119
Epe laburrerako banku-finantzaketa: kreditu-poliza
84
Zenbaki zordunak: 4.119
Zenbaki hartzekodunak: 8
09,8007,0360
100 4.119 interesak zordunen Saldo =××=
01,0005,0365
100 8 interesak nen hartzekodu Saldo =××=
Interesen likidazioa: 80,08 euro.
17,477.492
100 4.119 zorduna saldo besteko batez oErabilitak =×=
10.522,834.477,17-15.000 zorduna saldo besteko batez gabeko Erabili ==
Erabilgarritasun-komisioa = 0,0015 x 10.522,83 = 15,78 euro
Azkeneko saldoa: 9.850 + 80,08 + 15,78 = 9.945,86 euro.
4. ARIKETA
Kreditu-poliza baten ezaugarriak honako hauek dira:
� Kreditu-polizaren muga: 6.000 euro
� Saldo hartzekodunaren interes-tasa: % 0,4
� Saldo zordunaren interes-tasa: % 8
� Gainditutako saldoaren interes-tasa: % 22
� Hiru hileko erabilgarritasun-komisioa: % 0,5
� 11/07/01ean hasierako saldo zorduna : 500 euro
� Urteko poliza bati dagozkion eta aurreko hiruhileko batean ordaindutako
gastuak:
Hasierako komisioa: % 0,5
Formalizazio-gastuak: % 0,2
a) Interesen likidazioa egin ezazu, lehenengo hiruhilekoan izandako mugimenduak
honako hauek izan direla kontuan hartuz:
Epe laburrerako banku-finantzaketa: kreditu-poliza
85
Kapitalak
Data Azalpena Zorra Hartzekoa
Balio-data
11-07-01 11-07-01
11-07-01 100 __ 11-07-01
11-07-04 1.200 __ 11-07-04
11-07-12 1.500 __ 11-07-12
11-07-14 1.600 __ 11-07-14
11-07-18 __ 1.000 11-07-18
11-07-20 2.500 __ 11-07-20
11-07-28 __ 1.500 11-07-28
11-07-29 __ 300 11-07-29
11-08-02 __ 5.000 11-08-02
11-08-12 1.500 __ 11-08-12
11-08-17 1.800 __ 11-08-17
11-08-23 __ 500 11-08-23
11-09-21 3.500 __ 11-09-21
11-09-28 __ 600 11-09-28
11-10-01 11-10-01
b) Halaber, kalkula itzazu interesen likidazioaren kostu efektiboa eta UTBa.
Epe laburrerako banku-finantzaketa: kreditu-poliza
86
SOLUZIOA:
Kapitalak Balio-data Saldoa Egunak Merkataritzako zenbakiak
Data Azalpena Zorra Hartzekoa
Zorra Hartzekoa Zordunak Hartzekodunak Gaindituak
11-07-01 500
11-07-01 100 __ 11-07-01 600 3 18
11-07-04 1.200 __ 11--07-04 1.800 8 144
11-07-12 1.500 __ 11-07-12 3.300 2 66
11--07-14 1.600 __ 11-07-14 4.900 4 196
11-07-18 __ 1.000 11-07-18 3.900 2 78
11-07-20 2.500 __ 11-07-20 6.400 8 480 32
11-07-28 __ 1.500 11-07-28 4.900 1 49
11-07-29 __ 300 11-07-29 4.600 4 184
11-08-02 __ 5.000 11-08-02 400 10 40
11-08-12 1.500 __ 11-08-12 1.100 5 55
11--08-17 1.800 __ 11--08-17 2.900 6 174
11--08-23 __ 500 11--08-23 2.400 29 696
11-09-21 3.500 __ 11-09-21 5.900 7 413
11-09-28 __ 600 11-09-28 5.300 3 159
11-10-01 11-10-01
92 2.712 40 32
Epe laburrerako banku-finantzaketa: kreditu-poliza
87
( )
t0 t
n
365
92
365
92
365
C (1 UTB) C
Irekiera komisioa Erabilitako Saldoa - (1 UTB) Erabilitako Batezbesteko Saldo Zorduna Interesak
4
Irekiera komisioa EBSZ - (1 ) EBSZ
430
2947,83 14
zUTB I
UTB
+ =
× + = +
+ = +
− × +
2947,83 60, 27
UTB %9,461671
= +
=
5. ARIKETA
Kreditu-poliza batek baldintza hauek eskaintzen ditu:
� Muga: 25.000 euro
� Merkataritzako zenbaki zordunen batura: 9.200
� Polizaren kitapen-egun kopurua: 2010eko azken hiruhilekoa (92 egun).
Erabilgarritasun-komisioa dela-eta 150 euro ordaindu badira, ehunekotan zenbateko
komisioa aplikatu da?
a) % 1
b) % 0,6
c) % 0,8
d) % 1,25
e) % 1,5
6. ARIKETA
Kreditu-poliza baten kontratuak baldintza hauek ezartzen ditu:
Polizaren muga eurotan 100.000
Irekiera-komisioa % 1
Interes-tasa hartzekoduna % 0,10
Interes-tasa zorduna % 6
Gainditutakoaren gaineko interes-
tasa
% 18
Erabilgarritasun-komisioa % 0,50
Epe laburrerako banku-finantzaketa: kreditu-poliza
88
Interesen kitapena 2011/03/31n egin ezazu, kontuan harturik 2010/12/31n
hasierako saldo zorduna 50.000 euro zela eta kontuaren mugimenduak hauek izan
direla:
Balio-data Kapital zordunak Kapital hartzekodunak Hasierako saldoa
Aben-31 50.000
Urt-01 1.000 -
Urt-04 5.050 -
Urt-12 10.375 -
Urt-14 14.784 -
Urt-18 - 27.000
Urt-23 60.000 -
Urt-27 - 15.000
Urt-30 10.000 -
Ots-04 - 35.794
Ots-07 12.000 -
Ots-15 4.050 -
Ots-19 - 108.653
Ots-28 27.398 -
Mar-04 7.974 -
Mar-09 8.432 -
Mar-12 1.567 -
Mar-21 3.854 -
Mar-27 12.999 -
Polizaren muga doitzea eta 80.000 euro gutxitzea interesgarria izango
litzateke? Arrazoitu ezazu zure erantzuna.
7. ARIKETA
Baieztapen hauetatik, zein da zuzena?
a) Kreditu-poliza baten kostua beraren erabileraren araberakoa izango da.
b) Hasierako gasturik ez balego, kreditu-poliza baten kostua ez litzateke
beraren erabileraren menpekoa izango.
Epe laburrerako banku-finantzaketa: kreditu-poliza
89
c) Muga gainditzen ez bada, , kreditu-poliza bat zenbat eta gehiago erabili,
orduan eta kostu efektibo txikiagoa izango du.
d) Kreditu-poliza finantzaketa-aukera egokia da enpresak zehatz-mehatz
dakienean zenbat diru beharko duen eta noiz beharko duen .
e) a eta c zuzenak dira.
8. ARIKETA
LAGAN enpresak hurrengo urtean bere jarduera-maila igoko duela aurreikusten du.
Horren ondorioz, beraren aktibo korrontearen finantzaketa-beharra handituko da.
Egindako zenbatespenak adierazten du beharrezkoa izango den batez besteko
finantzaketa gehigarria 300.000 euro dela. Behar berri hori finantzatzeko, LAGAN-ek
aukera hauek ditu:
- Ezaugarri hauek dituen urtebeteko epemuga duen mailegua eskatzea:
urteko interes-tasa nominala % 5,5, hiru hilez behin ordaintzekoa. Irekiera-
komisioa 150 euro eta nominalaren gaineko % 0,4ko notario-gastuak, hiru
hilean behingo sistema frantsesaren bidez amortizatuz.
- Kontratatua duen deskontu-lerroan bezeroei igorritako tinbrerik gabeko
merkataritzako efektuak deskontatzea. Deskontu-lerroaren baldintzak honako
hauek dira:
Deskontu mota:
Egunak Deskontua
t≤90 % 4,75
90<t≤180 % 5,75
t>180 % 6,25
Kobrantza-kudeaketaren komisioa: nominalaren gaineko % 0,8; letrako
komisio minimoa 6 euro da.
Urteko erosketa-bolumena 8.000.000 euro da, eta kopuru horren % 20 eskura,
% 20 60 egunetara, % 30 120 egunetara eta gainerako % 30 240 egunetara
ordainduko du.
Epe laburrerako banku-finantzaketa: kreditu-poliza
90
- Urteko kreditu-poliza bat, hiru hileko interesen kitapenarekin, baldintza
hauetan kontratatzea:
Irekiera-komisioa % 0,5
Formalizazio-gastuak % 0,75
Interes-tasa hartzekoduna % 0,10
Interes-tasa zorduna % 4,5
Gaindituaren gaineko interes-tasa % 18
Erabilgarritasun-komisioa % 0,50
Finantzaketa-beharrak urtean zehar homogeneoak izango ez direnez, behar
errealen gainetik % 20ko muga kontratatuko da.
9. ARIKETA
Kalkula ezazu kreditu-poliza honen kostu erreala: muga 15.000 euro, urteko
interes-tasa % 7 hiru hilez behin ordaintzekoa eta erabilgarritasun-komisioa % 0,15.
Saldo hartzekodunaren ordainsaria urteko % 0,5 da.
Kontuan sortu diren mugimenduak hauek izan dira:
Kapitalak Data Kontzeptua
Zordun Hartzek
Balio-data
11-06-22 2.000 _11-06-22
11-07-14 3.750 11-07-15
11-07-16 10.000 11-07-16
11-07-16 _ 2.500 11-07-18
11-07-20 _ 3.000 11-07-21
11-07-31 2.100 11-07-31
11-08-15 4.000 11-08-15
Interesen likidazioa: 11-08-31.
Aurreko hiruhilekotik datorren saldo zorduna: 1.000 euro
Epe laburrerako banku-finantzaketa: kreditu-poliza
91
SOLUZIOA:
Kapitalak Balio-data Saldoa Egunak Zenbakiak
Data Azalpena Zorra Hartzekoa
Zord. Hartz. Zorr Hartz.
11-10-06 1.000 22 220
11-06-22 2.000 __
11-06-22 3.000 23 690
11-07-14 __ 3.750 11-07-15 750 1
7,5
11-07-16 10.000 __ 11-07-16 9.250 2 185
11-07-16 __ 2.500 11-07-18 6.750 3 202,5
11-07-20 __ 3.000 11-07-21 3.750 10 375
11-07-31 2.100 __ 11-07-31 5.850 15 877,5
11-08-15 4.000 __ 11-08-15 9.850 16 1.576
11-08-31 92 4.126 7,5
Zenbaki zordunak: 4.126
Zenbaki hartzekodunak: 7,5
23,8007,0360
100 4.126 interesak zordunen Saldo =××=
01,0005,0365
100 7,5 interesak unen hartzaekod Saldo =××=
Interesen likidazioa: Iz –Ih = 80,23 - 0,01 = 80,22 euro.
78,484.492
100 4.126 saldoa besteko batez oErabilitak =×=
10.515,224.484,78-15.000 zorduna saldo besteko batez gabeko Erabili ==
Erabilgarritasun-komisioa = 0,0015 x 10.515,22 = 15,77 euro
Azkeneko saldoa: 9.850 + 80,22 + 15,77 = 9.945,99 euro.
Epe laburrerako banku-finantzaketa: kreditu-poliza
92
BIBLIOGRAFIA
ARTHUR ANDERSEN (1999): Manual de la dirección de finanzas. Aranzadi, Iruñea, kap.
G.
BONILLA, M. eta IVARS, A. (1994): Matemática de las operaciones financieras (Teoría
y práctica). AC, Madril.
FANJUL, J. L.; ALMOGUERA. A. eta GONZÁLEZ, C (1996): Análisis de las
operaciones financieras. Civitas, Madril.
GONZÁLEZ, V. T. (1993): Operaciones financieras, bancarias y bursátiles. Ediciones de
las Ciencias Sociales, Madril, 5. kap.
INSTITUTO SUPERIOR DE TÉCNICAS Y PRÁCTICAS BANCARIAS (ISTPB) (1980-
2001): Agenda bancaria y de costes financieros. ISTPB, S. L., Madril, TOMO I.
MENEU, V.; JORDA, M. P. eta BARREIRA, M. T. (1994): Operaciones financieras en el
mercado español. Ariel, Bartzelona.
PALOMO, R. J. eta MATEU, J. L. (2000): Productos, instrumentos y operaciones de
inversión. Instituto Superior de Técnicas y Prácticas Bancarias, Madril.
Factoring-a
93
6. GAIA: FACTORING-a
6.1. Factoring-aren definizioa eta ezaugarri nagusiak
6.2. Factoring-ak eskainitako zerbitzuak eta beren funtzionamendua
6.3. Factoring-aren abantailak eta eragozpenak
6.4. Factoring-aren kostua eta UTBa. Faktore baldintzatzaileak
6.5. Galderak eta ariketak
6.1. FACTORING-aren DEFINIZIOA ETA EZAUGARRI NAGUSIAK
Factoring-a enpresa bezeroari eragiketaren zenbatekoa zordunarekin adostasunez
ezarritako epemuga baino lehen jasotzeko aukera eskaintzen dion produktu/zerbitzu bat da.
Gainera, hornikuntzaren kobrantza bermatzeko aukera ere eskaintzen du. Halaber,
administrazio-zerbitzu multzo bat eskaintzeko aukera barneratzen du, hala nola, hainbat
kontabilitate-agiriren jarraipena (fakturak, txostenak eta abar), igorpena, kontrola, kobrantza-
kudeaketa eta kitapena (Santandreu eta beste batzuk; 1998, 38. or.).
Factoring-enpresek hiru hastapenen arabera lan egiten dute13:
• Osotasuna: faktoreak bezeroaren krediturako faktura guztiekin lan egiteko
eskubidea du, eta ez soilik a priori kobrantza-arazoa azaltzen dutenekin.
• Esklusibotasuna: enpresa bakoitzak factoring-enpresa bakar baten zerbitzuak
kontrata ditzake.
• Enpresaren salmentei dagokienez, faktorearen aldez aurretiko baimena:
faktoreak ontzat hartu beharko ditu enpresa bezeroak egiten dituen eperako
salmenta guztiak. Factoring-enpresek duten abantaila bat merkataritza-jarduera
ondo ezagutzea da.
Egungo merkatuaren ezaugarriak eta lehiakortasun-maila direla eta, enpresak bere
bezeroei kredituak eskaintzera behartuta daude. Horren ondorioz, enpresak, alde batetik,
13 Irizpide horietaz gain, beste bi hauek ere kontuan har daitezke: saneamendu-bermearen klausula; klausula horren arabera, erabiltzaileak faktorearen aurrean emandako kredituen egiatasunaren eta indarraldiaren erantzukizuna hartzen ditu. Kontraprestazio-klausula: klausula horren arabera, bezeroak faktoreari ordaintzeko konpromisoa hartzen du. (Carretero Sánchez, A; 2000, 17. or.).
Factoring-a
94
kreditura egindako salmentak finantzatu beharko ditu, eta, beste alde batetik, sor daitezkeen
ordaingabeak edo kreditu kobraezinak estali beharko ditu.
Prozesu judizialen ohiko eragozpenez gainera, esportazioen kasuan egoitza atzerriko
herrialde batean duen bezero baten aurka juridikoki jarduteko eragozpenak ere kontuan hartuz,
factoringa formula egokia da enpresa esportatzaileentzat (Torres, 1987, 370. or.).
Halaber, factoring-zerbitzuak interesgarriak dira zordun gisa administrazio publikoa
duten enpresentzat. Zorduna administrazio publikoa den kasuetan, kredituak araudi berezi
baten arabera araututa daude; izan ere, administrazio publikoa ez da inoiz kobraezintzat
hartzen14.
Factoring eta merkataritzako deskontua antzekoak dira; izan ere, finantzaketa-formula
horren bidez funtsak mugaeguneratu gabeko zorren aurka aurreratzen dira. Hala ere,
factoringaren eta merkataritzako deskontuaren arteko desberdintasunak hauek dira (Gallardo,
1995, 69. or.):
1. Errekurtsorik gabeko factoring-a bada, factoring-enpresak ez ordaintzeko arriskua
hartzen du, beti ere ez ordaintzeko arrazoia zordunaren kaudimen-gabezia bada.
Merkataritzako deskontuan finantza-erakundeak ez du arrisku hori hartzen.
2. Deskontuaren kasuan, kobrantza-kudeaketa epemugara artekoa da. Factoring-aren
kasuan, kobrantza-kudeaketak auzibidea ere barneratzen du, hori beharrezkoa
denean.
3. Factoring-enpresak emandako finantzaketa zordunen kaudimenaren araberakoa
izango da errekurtsorik gabeko factoring-a bada. Merkataritzako deskontuaren
kasuan, aldiz, efektuen deskonturako muga enpresa bezeroaren edo libratzailearen
eta zordunaren araberakoa izaten da.
4. Factoringak deskontuak eskaintzen ez dituen zenbait administrazio-zerbitzu
eskaintzen ditu: bezeriaren ikerketa, kontabilitatea…
14 Administrazio Publikoen Kontratuei buruzko Legearen 100. artikuluaren arabera, ekainaren 16ko 2/2000 Errege-Dekretuak onartuta, Administrazioen aurrean kobrantza-eskubideak dituzten kontratatzaileek eskubide horiek finantza-erakunde bati laga diezazkiokete zuzendaritzaren arabera. Finantza-sistema erreformaren neurriei buruzko Azaroaren 22ko 44/2002 Legeak, bere arrazoi-azalpenean, hau adierazten du: III kapituluaren helburua enpresa txikiek eta ertainek factoring-aren bidez finantzatzeko aukera zabaltzea eta Administrazioen aurrean dituzten kredituak denak batera lagatzea ahalbidetzea da.
Factoring-a
95
5. Merkataritzako deskontuan hainbat deskontu-lerro finantza-erakunde batekin baino
gehiagorekin kontrata daitezke. Factoringean esklusibotasun-printzipioaren menpe
gauzatzen da eragiketa.
6. Factoringean, enpresa bezeroak kredituzko salmenta guztiak eraman diezazkioke
factoring-enpresari; merkataritzako deskontuan, berriz, bakarrik igorpen-funtzioa
duten efektuetan gauzatzen diren kredituzko salmentak. Beraz, negozio-bolumena
handiagoa izaten da factoringaren kasuan.
Eragiketa bat factoring-eragiketatzat hartzeko, honako ezaugarri hauek izan behar ditu:
1. Lagatako kredituek lagatzailearen enpresa-jardueratik sortuak izan behar dute.
2. Kontratuaren beste aldeak kreditu-erakunde gisa erregistratuta egon beharko du15.
Factoring-a honela defini daiteke: FAKTORE izeneko bitartekari baten bidez egiten
den administrazio- eta finantza-zerbitzuen multzoa da. ENPRESA BEZERO deritzon enpresak
bere epe laburrerako merkataritzako kredituak kontratu bidez lagatzen dizkio faktore deritzon
enpresari. Faktorea lagatako kredituen administrazioaz, kobrantzaz eta finantzaketaz
arduratuko da, eta ZORDUNAk dakarren ez-ordaintzeko arriskua hartuko du..
Nahiz eta factoring-kontratua saltzaileak eta faktoreak sinatutako kontratu bat izan,
eragiketan hiru aldek parte hartzen dute: faktorea, bezeroa eta zorduna. Hala ere,
esportaziorako faktoring-ean faktorea bikoiztu egiten da: herrialde esportatzailearen faktorea
(faktore esportatzailea) eta herrialde inportatzailearen faktorea (faktore inportatzailea). Bi
faktore horiek partaidetzako akordioen bidez funtzionatzen dute.
15 Gainera, Factoring Erakundeen Erregistroan ere erregistratuta egon behar dute. Bestalde, sektorea ordezkatzen duen erakunde bat dago, Espainiako Factoring Elkartea (Asociación Española de Factoring), alegia.
Factoring-a
96
Kreditura egindako salerosketa
FAKTOREA (Factoring enpresa)
BEZEROA EDO FABRIKATZAILEA
(Gu)
Kredituaren lagapena
ZORDUNA edo EROSLEA
Zorraren kobrantza
• FAKTOREA. Factoring-zerbitzuak eskaintzen dituen enpresa da.
• BEZEROA. Faktorearekin bere erosleen kontra dituen kredituen lagatzea
kontratatzen duen merkataritza- edo industria-enpresa da.
• ZORDUNA. Enpresa bezeroari produktuak erosten edo haren zerbitzuak
jasotzen dituen enpresa; faktoreari lagatako kredituen zordun bihurtzen da.
6.2. FACTORING-AK ESKAINITAKO ZERBITZUAK ETA BEREN
FUNTZIONAMENDUA
Factoring-ak hainbat zerbitzu mota eskaintzen ditu (Gallardo, 1995, 62.-63. or.):
• Finantzaketa. Finantzaketa lortzeko modu bat baino gehiago dago:
- Lagatako faktura sorta bakoitzaren berehalako aurrerapena (“Tiroi” metodoa).
- Kreditu-kontuen sistema bat. Horrela, bezeroak dirua eskura izango du
zorroaren gain adostasunez ezarritako portzentajeraino (poliza-metodoa).
Edonola ere, factoring-enpresak lagatako fakturen zenbateko osoa ez du
aurreratzen, baizik eta % 80-% 90 soilik.
• Bezeroen ikerketa eta sailkapena. Zerbitzu horren bidez, factoring-enpresak
zordunari buruzko informazio osoa biltzen du, zordun bakoitzari dagokion kreditu-
muga ezartzeko.
Factoring-a
97
• Lagatako faktura-zorroaren kontrol informatikoa.
• Kobrantza-kudeaketa. Lagatako fakturen kobrantzaz arduratzen da epemuga
iristean eta baita ordainketaren erreklamazioaz ere, salmentan ezarritako epea
gainditzen denean.
Factoring-enpresak fakturen epemugak eta sektoreko ohiko kobrantza-praktikak
eta erabilerak errespetatzeko konpromisoa hartzen du, bezeroaren eta enpresaren
arteko erlazioari kalte ez egiteko (Candelario Macías, 2000; 795. or.).
• Kaudimen-gabezia arriskuaren estaldura. Kaudimen-gabeziaren bermeak
factoring-enpresari lagatako eta kobratu gabeko fakturen zenbatekoa zordun
bakoitzari ezarritako mugaraino estaltzen du. Edonola ere, factoring-ak ez-
ordaintzeko arriskua osotasunean estaltzen du; hori bai, soilik kaudimen-gabezia
arrazoiengatik sortutako kasuetan. Izan ere, ez ditu inoiz estaltzen lagatzailearen
eta zordunaren artean gerta daitezkeen desadostasunengatik sortutako kaudimen-
gabeziak (Grases, 2000, 25. or.).
Kreditu-arriskua kreditu-aseguru baten bidez ere estal daiteke. Kreditu-aseguruak
industria eta merkataritzako enpresei beren produktuen erosleen ez-ordaintzeko arriskuaren
kontrako estaldura eskaintzen du. Aseguru-kontratuari buruzko Legearen 69. artikuluak honela
dio: “Kreditu-kontratuaren bidez, legean eta kontratuan ezarritako baldintzen araberako mugen
artean, aseguratzailea behartuta dago aseguratuari bere zordunen behin betirako kaudimen-
gabeziatik sortutako galerengatik kalte-ordaina ematera”.
70. artikuluan honako hau esaten da: “Aseguratuaren jakinarazpenetik sei hilabetera
(…) aseguratzaileak aseguratuari estalduraren % 50 (…) abonatuko dio kalte-ordainaren
kontura eta behin-behineko moduan.”
Beraz, factoringaren eta kreditu-aseguruaren arteko desberdintasunak hauek dira
(Gallardo, 1995, 69. or.):
• Kreditu-aseguruak ez ditu kobrantza-kudeaketa, bezeroen administrazioa eta
aurretiazko ordainketa barneratzen.
• Factoring-enpresak erlazio askoz estuagoa du bere bezeroarekin, beste zerbitzu
mota batzuk ere, hala nola kobrantza-kudeaketa, eskaintzen baititu. Kreditu-
Factoring-a
98
aseguruan enpresa aseguratzaileak ez-ordaintzeko egoera suertatzen denean soilik
esku hartzen du. Factoring-ean merkataritzako kudeaketa osoa lagatzen da
(Instituto Superior de Técnicas y Prácticas Bancarias, 2004, 705. or.).
• Enpresa faktoreak zorraren % 100 estaltzen du. Kreditu-aseguruan, aldiz, arriskua
enpresa aseguratzailearen eta aseguratuaren artean banatzen da.
• Factoring-ean arriskua modu automatiko batean estaltzen da. Kreditu-aseguruan,
berriz, zordunaren ez-betetzea prozesu judizialen arauen menpe geratzen da.
• Aseguratzaileak hartzekoduna subrogatzen du kalte-ordaina ematen denean;
enpresa faktoreak, aldiz, kreditua berehala berreskuratzen du, eta kitapenaren
egun zehatza bermatzen da.
• Kreditu-aseguruak bai merkataritzako kreditua bai finantza-kreditua estaltzen
ditu.
Aipatutako zerbitzu guztiak ez dira beti eskaintzen. Zerbitzuen eskaintza factoring
motaren araberakoa da. Ildo horretatik, honako factoring mota hauek daude:
• Eragiketako parte-hartzaileen egoitzaren arabera:
o Factoring nazionala, saltzailea (lagatzailea) eta eroslea (zorduna) herrialde
berekoak direnean.
o Esportaziorako factoring-a, saltzailea (lagatzailea) eta eroslea (zorduna)
herrialde berekoak ez direnean.
Bi factoring mota horien arteko desberdintasuna hau da: esportaziorako factoring-ean
faktorea erdibanatu egiten da.
• Arriskuaren arabera:
o Factoring errekurtsoduna: kasu horretan, enpresa faktoreak ez du lagatako
kredituen ez-ordaintzeko arriskua hartzen. Ez-ordaintzeko arriskua bezeroen
kargura geratzen da. Ikuspegi juridiko batetik, merkataritzako deskontua eta
factoring-a antzekoak dira. Bi motatakoa izan daiteke:
- Kobrantza-kudeaketa sinplea.
Factoring-a
99
- Funtsen aurrerapena.
o Errekurtsorik gabeko factoring-a: kasu horretan, funts-aurrerapeneko eta
kobrantza-kudeaketako zerbitzuez gainera, zordunen kaudimen-gabeziaren
estaldura ere eskaintzen du. Fakturaren zenbatekoaren osotasuna berma daiteke
eta, berez, bermatu egiten da.
o Bloke moduko lagapena edo bulk factoring: kasu horretan, salmenta-zorroaren
kudeaketa, kredituaren kontrola eta zorren kobrantzaren erantzukizuna
bezeroak, ez faktoreak, bere gain hartzen ditu. Hala ere, ez-ordaintzeko
arriskua estali egiten da.
• Kitapen-unearen arabera:
o Kitapena epemugan edo zehaztutako datan.
o Kitapena kobratzeko datan.
o Kitapena kobratzeko datan, epemugatik 90 eguneko mugarekin.
• Zordunak kredituaren lagapena ezagutzen duen unearen arabera:
o Jakinarazpenarekin. Kasu horretan, factoring-zerbitzuak kontratatzen dituen
enpresak bere bezeroei jakinarazten die factoring-enpresa fakturen kobrantzaz
arduratuko dela.
o Jakinarazpenik gabe edo konfidentziala. Batzuetan, bezeroari ez zaio
interesatzen factoring-kontratua sinatu duela jakitea. Kasu horretan, saltzailea
bezeroen fakturen kobrantza-kudeaketaz arduratzen da, eta haiek faktoring-
eragiketaz konturatu ere ez dira egiten (Sesto, 1998, 339. or.). Romerok
dioenez (1999, 55. or.), kredituen lagapena efektiboa izateko, ez da
beharrezkoa zordunak horren berri izatea edo baimena ematea.
Factoring-eragiketen funtzionamendua hau da (Arthur Andersen, 1999, G-47-48, or.):
i. Factoring-enpresak bere enpresa bezeroaren eskakizuna analizatzen du, normalean
galdera sorta baten bidez, eta aurrekontratu bat prestatzen du adostasunez
ezarritako baldintzekin.
Factoring-a
100
ii. Kontratua sinatu ondoren, bezeroak jaulkitako eta adostutako faktura guztiak
enpresa faktoreari lagatzen zaizkio. Faktura horiekin batera, agiri hauek ere ematen
dira: zordunari edo bezeroari bidalitako fakturaren kopia, emate-agiria eta, baldin
badago, kobrantza-agiria (letra, ordainagiria, ordaindukoa, etab.).
iii. Agirien analisiaren ondoren, enpresa faktoreak kontratuaren arabera dihardu.
Enpresa faktoreak lagatako kreditu batzuk errefusa ditzake, kontratuaren arabera,
agiri-ematearen ondorengo 24 lanorduetan edo enpresak nahi duen unean.
6.3. FACTORING-AREN ABANTAILAK ETA ERAGOZPENAK
Factoringaren bezeroa bai enpresa handia, bai enpresa txikia edo ertaina izan
daiteke. Enpresa handietan, factoringaren helburua enpresa faktoreari kobrantzen finantza-
kudeaketa lagatzea izan ohi da. ETEetan, aldiz, factoringaren helburua funtsak lortzea eta
enpresaren jarraipenari kalte egin diezaieketen bezeroen kaudimen-gabeziaren arriskua
ekiditea da. (Ferruz, 2000, 113. or.). Hala ere, factoring-ak enpresa guztientzat honako
abantaila hauek eskaintzen ditu:
Abantailak
• Kreditura egiten diren salmentetan kobrantza-aurrerapen bat ekar dezake, eta
likidezia handiagoa lortu.
• Ez ordainketaren eta kanbio-tasaren arriskuaren estaldura.
• Enpresaren zuzendaritzak negozioan benetan eragiten duten lanetan jarduteko
denbora gehiago izango du.
• Bezeroen kreditu-kalitateari buruzko ezagupen handiagoa ematen du (Ferruz,
2000, 113. or.).
• Zorpetze-maila gutxitu eta kaudimena handitu egiten ditu.
Laburbilduz, factoringaren erabileraren abantailak ekonomiko-finantzarioak eta
kudeaketarekin erlazionatutakoak izaten dira.
Eragozpenak
Factoring-a
101
• Kostua altua da beste finantzaketa-iturri batzuekin konparatuz, adibidez,
merkataritzako deskontuarekin alderatuta. Hala ere, kontuan hartu behar da
zerbitzu gehiago eskaintzen dituela (Nueno eta Pregel, 1997, 78. or.).
• Bezeroekiko independentziaren galera.
• Faktoreak irizpideak ezartzen ditu enpresa baten bezero-zorroa sailkatzeko eta
haren arriskua ebaluatzeko. Horren ondorioz, enpresa faktoreak kontu batzuk
atzera bota ditzake. Hori dela eta, bezero-zorroa murriztuko da, eta, gainera, bezero
“arriskutsuen” arriskua estali gabe geratuko da.
6.4. FACTORING-AREN KOSTUA ETA UTB-A. FAKTORE
BALDINTZATZAILEAK
Factoring-eragiketa batean kontuan hartu beharreko kostu-elementuak hauek dira:
- Faktore-tarifa. Tasa horrek administrazio-zerbitzu guztiak estaltzen ditu
(arriskuaren estaldura ere barneratzen du). Komisio hori aldagai batzuen
araberakoa izaten da, hala nola: fakturen batez besteko zenbatekoa, negozio-
bolumena, epemuga, hartutako arriskua… (Ferruz, 2000, 111. or.)
- Aurrerapenen gaineko interes-tasa. Aurreratutako zenbatekoaren eta epearen
araberakoa izaten da.
UTBa kalkulatzerakoan, 8/1990 zirkularrean hau zehazten da:
“Gutxienez administrazio-zerbitzua prestatzen den factoring-eragiketetan,
finantzaketari dagokion UTBak ez du faktore-tarifa barneratuko. Finantzaketa
merkataritzako deskontu batean gauzatzen bada, ez dira aurreko d) atalean azaltzen
diren salbuespenak ezarriko, hau da, kudeaketa-komisio minimoa eta 15 egunetik
beherako epemuga duten kredituak kalkulutik kanpo geratuko dira.”
Aurrerantzean, kostua irteerak eta sarrerak berdintzen dituen tasa gisa kalkulatuko
da, arau orokorrari jarraituz.
∑∑=
−
=
− +=+n
m
t
km
n
n
t
knmn iRiD
11
)1()1(
Factoring-a
102
6.5. GALDERAK ETA ARIKETAK
1. ARIKETA
Lauburu S.A. elkarteak muntaia-piezak ekoizten ditu, ondoren
automobilgintzako multinazional bati saltzeko. Azken urtean diruzaintza-arazoak
izan ditu, multinazionalak letrak oso berandu ordaintzen baititu. Horren ondorioz,
Lauburuk hornitzaileekin dituen lehengaien ordainketa-betebeharrak epemugan ezin
ditu bete.
Merkataritzako deskontua finantzaketa-iturri moduan erabili ezin duenez
gero, factoring-enpresa batera jotzea erabaki du baldintza hauetan:
� Administrazio-zerbitzuaren komisioa = nominalaren gaineko % 0,6.
� Arrisku-estalduraren komisioa = nominalaren gaineko % 0,8.
� Kobrantza-kudeaketaren komisioa = nominalaren gaineko % 0,5.
� Epemuga = hiru hilabete.
� Deskontu-tasa = Euribor-a + % 2.
� Aurreratutako zenbatekoa = % 80.
� Lagatako kreditua = 30.000 €.
� Kredituaren aurrerapen maximoa = % 80.
Kalkula ezazu eragiketaren urteko kostu efektiboa, Euribor-a % 4,6 dela
ematen badugu. Egin kalkulu berdina epemuga 3 hilabetekoa eta 4 hilabetekoa balitz.
∑∑== +
=+
m
jj
n
tt kk 1
j
1
t
)1(
I
)1(
S
39612
324.0000,066 tarifaInteres =××= 396
12
324.0000,066 tarifaInteres =××=
Factoring-a
103
( )123
1
000.24396570000.24
k+=−−
k = % 17,86
UTB
1 1
E Nominala
(1 ) (1 )
n m
t jt jUTB UTB= =
=+ +∑ ∑
( )123
1
000.24396000.24
UTB+=−
UTBa = % 6,881
2. ARIKETA
Enpresa batek erakunde publiko bati lehengaiak saltzen dizkio. Erakunde
publiko horrek birjapen-metodoaren bidez ordaintzen du. Salgai-sorten arteko
denbora oso luzea denez gero, batzuetan diruzaintza-arazoak sortzen dira.
Likidezia-arazo horiei aurre egin ahal izateko, kontabilitateko sailak factoring-
zerbitzuak kontratatzea erabaki du helburu hauekin:
- Salmenten finantzaketa lortzea salgaien igorpenaren dataren menpe egon
gabe.
- Kobrantza-kudeaketa administratiboa enpresatik kanpo egitea.
Factoring-enpresak baldintza hauek ezartzen ditu 30 egunetara ordaindu
beharreko 12.000 euroko fakturazio baterako.
Faktore-komisioa = % 2,2
Kredituaren aurrerapen maximoa = % 80
Aurrerapenaren interes-tasa = % 6 60 egunera arteko epemugarako; % 6,5
120 egunera arteko epemugarako; % 7 180 egunera arteko epemugarako.
Kalkula itzazu eragiketaren kostu efektiboa eta UTBa.
3. ARIKETA
Factoring-ari dagokionez, baieztapen hauetatik zein da zuzena?
Factoring-a
104
a) Factoring errekurtsodunak enpresak ez-ordaintzeko arriskua lagatzea
ahalbidetzen du.
b) Enpresak a priori ordaingabeak suertatuko zaizkiola pentsatzen duen
fakturak bakarrik utziko dizkio faktoreari.
c) Ordainketa-epea zenbat eta txikiagoa izan, orduan eta handiagoa izango da
komisio finkoen eragina kostuan.
d) Errekurtsorik gabeko factoring-eragiketan enpresak kobrantza-kudeaketaren
gastuak faktoreari lagatzea lortzen du; factoring errekurtsoduna denean,
berriz, enpresak berak hartzen ditu.
e) c eta d zuzenak dira.
4. ARIKETA
Enpresa batek 187.500 euroko salmenta du. Salmentaren % 20 eskura eta gainerakoa
60 egunetara egiten da. Factoring-enpresa baten zerbitzuak kontratatu ditu baldintza
hauekin:
Aurreratutako zenbatekoa: % 80.
Administrazio-zerbitzuaren komisioa: finantzatzera eramandako nominalaren
% 0,5.
Kobrantza-kudeaketaren komisioa: finantzatzera eramandako nominalaren %
0,35.
Arrisku-estalduraren komisioa: finantzatzera eramandako nominalaren % 0,8.
Aurrerapenaren gaineko deskontu-tasa: % 5.
Kalkula ezazu factoring-eragiketaren urteko kostu efektiboa:
a) % 5,22 b) % 21,14 c) % 42,29 d) % 19,57 e) % 16,52
Factoring-a
105
BIBLIOGRAFIA
ARTHUR ANDERSEN (1999): Manual de la dirección de finanzas. Aranzadi, Iruñea, G
kap.
CANDELARIO MACÍAS, I. (2000): “Comparaciones entre el Factoring y el Seguro de
Crédito ante la situación de insolvencia” Revista Española de Seguros, Urria-
Abendua, 104, 771.-823. or.
CARRETERO SÁNCHEZ, A. (2000): “Las actividades de factoring y su tratamiento
contable” Partida Doble, Martxoa, 109, 14.-37. or .
FERRUZ, L. (2000): Análisis de las operaciones financieras. Civitas, Madril.
GALLARDO, J. (1995): “El factoring”. Boletín Económico de ICE, 2451 zk., 61.-70. or.
GALINDO, A. (1999): “Problemática y novedades en la regulación del factoring”
Actualidad Financiera, iraila, 45.-49. or.
GRASES, J.C. (1998): “El factoring” Harvard-Deusto Finanzas & Contabilidad, uztaila-
abuztua, 24, 24.-29. or.
INSTITUTO SUPERIOR DE TÉCNICAS Y PRÁCTICAS BANCARIAS (ISTPB) (2004):
Práctica, normalización y regulación del sistema y los medios de pago. ISTPB, S.
L., Madril.
NUENO, P. eta PREGEL, G. (1997): “Ventajas e inconvenientes del factoring” Harvard-
Deusto Finanzas & Contabilidad, iraila-urria, 19, 76.-80. or.
ROMERO, M. (1999): “El factoring, una herramienta para ganar competitividad”
Estrategia financiera, otsaila, 148, 53.-58. or.
SANTANDREU, E.; SANTANDREU, P. eta SANTANDREU, M. (1998): Confirming,
factoring y renting. Gestión 2000, Bartzelona.
SESTO, M. (1998): Introducción a las finanzas¸ UNED, Madril.
SANTANDREU, E.; SANTANDREU, P. eta SANTANDREU, M. (1998): Confirming,
factoring y renting. Gestión 2000, Bartzelona.
Factoring-a
106
TORRES, J. (1987): “Nuevos desarrollos para el fomento de las exportaciones: el factoring
y el forfaiting”. Actualidad Financiera, iraila, 34, 1.709.-1.721. or.
Enpresa-ordaindukoak
107
7.GAIA. ENPRESA-ORDAINDUKOAK
7.1. Kontzeptua eta ezaugarriak.
7.2. Enpresa-ordaindukoen jatorria eta bilakaera
7.2.1. Lehen mailako merkatua
7.2.2. Bigarren mailako merkatua
7.3. Enpresa-ordaindukoen jaulkipenaren kostu efektiboaren analisia
7.4. Galderak eta ariketak
7.1. KONTZEPTUA ETA EZAUGARRIAK
Enpresa-ordainduko bat modu legalean jaulkitako dokumentu pribatu bat da. Agiri
horren bidez, pertsona batek (igorlea edo harpideduna) beste bati (hartzailea edo
onuraduna) diru kopuru jakin bat dokumentuan ezartzen den data zehatz batean (epe
laburrean) ordaindu behar dio (Mochón, 1991, 57. or.); ordainketa-promes bat da.
Enpresa-ordaindukoa finantzaketa behar duen enpresa batek jaulkitako eta
partikularrek erositako titulu bat da, eta, beraz, funtsen eskatzaileak eta eskaintzaileak diren
agenteen artean harreman zuzena lortzen da. Eragiketa hori finantza-desbittzaren
testuinguruan barneratzen da. Tresna horrek enpresa jaulkitzaileen hartzekodunak
dibersifikatzea ahalbidetzen du. Horrela, zenbait hartzekodunen mendekotasun gehiegizkoa
saihesten da (Athur Andersen, 1999, I-24. or.). Espainian hori ez da guztiz horrela; izan ere,
banku-entitateek titulu mota horien ezarreran funtzio aktibo bat jokatzen dute.
Titulu horien epemuga 18 hilebetera artekoa izan daiteke. Beraz, hertsiki ez da epe
laburrerako finantzaketa-iturri bat. Hala ere, praktikan enpresa gehienek 6 hilabetetik
beherako epemuga duten ordainduko-jaulkipenak egiten dituzte. Azken urteetan egindako
jaulkipenei buruzko datuek diotenez:
Enpresa-ordaindukoak
108
15 egun 1 hilabete 2 hilabete 3 hilabete 6 hilabete 9 hilabete 12 hilabete 18 hilabete GUZTIRA
2006 A 100.673,53 56.820,05 12.041,96 20.154,06 40.655,98 1748,72 11.963,980 1237,41 245.295,88
2007 A 161.786,82 79.611,20 18.440,25 34.754,13 47.342,30 5.314,29 30.768,62 5.589,33 383.435,94
2008 A 59.600,99 40.314,09 13.957,62 46.411,54 37.670,61 3.770,83 18.117,48 1.033,19 220.876,36
2009 A 37.778,23 25.244,86 8.404,30 26.24,17 30.162,51 3.772,24 4.585,57 3.462,89 139.534,75
Iturria: Aktibo Finantzarioen Bitartikarien Erakundea (Asociación de Intermediarios de Activos Financieros-
AIAF)
Jaulkipenaren kolokazioaren arrakasta jaulkitzailearen eta beraren kaudimenaren
araberakoa izaten da. Izan ere, titulu horiek aurkezten duten bermea enpresa
jaulkitzailearen ondarea eta kaudimena izan ohi dira. Beraz, finantzaketa-tresna hori irudi
ona daukaten enpresek eta inbertitzaile txikien artean harrera ona duten enpresa handiek
soilik erabil dezakete (Arthur Andersen, 1999, I-24. or.).
Enpresa-ordaindukoak deskontura jaulkitako tituluak dira. Beraz, finantza-iturri
horren kostua errenboltso-balioaren (normalean, balio nominala) eta jaulkipen-prezioaren
arteko diferentzia izango da; azken hori errenboltso-balioa baino txikiagoa izango da.
Titulu horien beste ezaugarri bat negoziagarriak izatea da. Hau da, tituluen erosleek
saldu egin ditzakete eta beren inbertsioa berreskura dezakete, epemugari itxaron gabe. Zor
hori finantza-merkatuetan birnegoziatzeak likidezia handiagoa ematen die tituluei banku-
zorrarekin konparatuta eta, ondorioz, funts-emaileek eskatu beharreko likidezia-saria
kreditu-erakundeek eskatutakoa baino txikiagoa izaten da. Ordaindukoen jaulkipenak,
dagokion finantza-merkatuan kotizatu ahal izateko, baldintza batzuk bete behar ditu, eta
Balore Merkatuko Komisio Nazionalean –CNMV- erregistratu behar da. Horren ondorioz,
jaulkipenen nominala oso altua izaten da. Beraz, finantzaketa-iturri hori interesgarria da
finantzaketa-bolumena handia denean.
Laburbilduz, enpresa-ordaindukoak errenta finkoko balore negoziagarri gisa defini
daitezke, beren instrumentazioa edozein izanik ere, seriatuak edo seriatu gabeak. Gainera,
epe laburrerako epemuga izaten dute, eta kaudimena duten enpresa handiek deskontura
jaulkitakoak izaten dira.
Abantailak
Enpresa-ordaindukoak
109
• Ordaindukoen jaulkipenari esker, enpresak epe laburrerako finantzaketa lor
dezake; hori epe ertainerako eta luzerako finantzaketa bihur daiteke ordaindukoen
jaulkipen sistematiko baten bidez.
• Enpresa eskala handian zorpetzea ahalbidetzen du, finantza-erakundeen menpe
soilik egon barik.
• Jaulkitzaileek eta inbertitzaileek beste aktibo batzuekin baino kostu txikiagoak eta
errentagarritasun handiagoak lor ditzakete, banku-marjinen aurrezkia dela eta.
Beraz, kostua epe laburrerako banku-finantzaketa baino txikiagoa da; izan ere,
normalean, ordaindukoak merkatuko interes-tasak edo bankuek ezartzen
dituztenak baino interes-tasa txikiagoetan jaulkitzen dira. Tituluen edukitzailearen
ikuspuntutik ere, interesgarria da titulu horiek eskuratzea, epemuga bereko banku-
gordailuekin lor daitekeen errentagarritasuna baino handiagoa lor baitaiteke.
• Zenbateko eta epeen malgutasun handia.
Eragozpenak
• Jaulkipenaren gastuak handiak direnez, ez da finantzaketa-tresna interesgarria
finantzaketa-beharrak handiak ez direnean.
• Jaulkitzen dituzten enpresek handiak eta kaudimen handikoak izan behar dute.
7.2. ENPRESA-ORDAINDUKOEN MERKATUAREN JATORRIA ETA
BILAKAERA
Enpresa-finantzaketarako iturri honek AEBn du jatorria. Herrialde horretan,
“commercial paper”-aren (aktibo mota horien ingelesezko izendapena) jaulkipena XIX.
mendearen hasieran hasi zen, banku-kredituaren aukera modura (Mochón, 1991, 57. or.).
Bere jatorrian hornitzaileei ordaintzeko tresna bat izan zen, baina, aldi berean, haiek
ere ordainketa-tresna gisa erabiltzen zutenez, finantza-tresna bilakatu zen. Modu horretan,
funtsak biltzeko baliabide moduan pixkanaka-pixkanaka finkatu zen ordaindukoa, eta galdu
egin zuen merkataritzako eragiketa bat adierazteko derrigortasuna.
Espainian 1970eko hamarkadaren amaieran hasten dira lehen jaulkipenak, hasiera
batean enpresa publikoek jaulkiak, merkatuez zein banku-bitartekaritzaz baliatu gabe,
Enpresa-ordaindukoak
110
kolokaziorako agente propioak erabiliz. 1982tik aurrera, eragiketa kontzertatuak hasi ziren,
lehenengo Madrilen eta gero Bartzelonan (Mochón, 1991, 57. or.). Era berean, jaulkipenak
ziurtatzen dituzten bankuen ezarpenak garatu ziren.
Beste herrialde batzuetan, batez ere Estatu Batuetan, ordaindukoen merkatuaren
garapena finantza-kalifikazioko agentziei (rating agentzia) esker erraztu da. Hala ere,
Espainian agentzia horien garapena txikiagoa zela eta, CNMVak jaulkitzaileen nahitaezko
erregistroa komisioan ezartzera behartu zuen, azken inbertitzailea defendatzeko asmoz
(Mochón, 1991, 57. or.). Balore horien jaulkipena balore-merkatuaren araudiari lotuta
dago; balore negoziagarritzat hartzen dira, bakarrik baldin eta Balore Merkatuen Legeak
ezarritako baldintzak betetzen baditu. Beraz, publikoari oro har eskaintzeak balore horien
jaulkipena erregistratzea eskatzen du.
Enpresa-ordaindukoei maiatzaren 29ko 14/1985 Legea (Finantza Aktibo Zehatz
batzuei buruzko Erregimen Fiskala) eta urriaren 23ko 2027/1985 Errege-Dekretua
aplikatzen zaizkie.
Finantza-tresna horrek lortutako garrantzia mugatua da, enpresa handiek eta eremu
operatibo mugatuko erakundeek soilik erabiltzen baitute.
7.2.1. Enpresa-ordaindukoen lehen mailako merkatua
Enpresa-ordaindukoen jaulkipena bi modutan egin daiteke: era programatuan edo
programatu gabekoan.
Programatu gabeko jaulkipenak. Eskaeraren lehentasunetara egokitzen diren
ordaindukoen jaulkipen bakanak dira. Ez daude aurretiaz ezarritako programa bati
loturik; aitzitik, eskaeraren lehentasunen arabera eta neurrira egindako banako
jaulkipenetan gauzatzen dira (Meneu eta beste batzuk, 1994, 338. or.).
Jaulkipen programatuak. Programa batean enpresa jaulkitzaileak enpresa-
ordaindukoak zirkulazioan jarriko dituela adierazten da, aldez aurretik ezarritako
baldintza batzuen menpe. Bertan, jaulkiko den zenbatekoa, programaren gehienezko
iraupena, jaulkipenen aldizkakotasuna, balioak ezarriko diren epeak, etab.
adieraziko dira. Jaulkipen mota ere, hau da, serie zenbakituan edo neurrira egingo
den, programan adierazten da.
Enpresa-ordaindukoak
111
Jaulkipen programatuetan jaulkipenaren prozedurari buruzko araudi bat
CNMVren Erregistroan erregistratuko den foiletoan agertuko da, eta hau zehaztuko
da16: entitate parte-hartzaileak, prezioak eratzeko eta zenbatekoak esleitzeko
mekanismoak, bermeak eta abar. Informazio hori sinplifikatzeko aukera egongo da
profesionalak ez diren inbertitzaileek enkante edo antzeko prozeduretan parte
hartzerik ez dutenean.”
Seriean egindako jaulkipen programatuak jaulkipen jarraitua edo irekia
izeneko prozeduraren bidez egiten dira, programa baten gehienezko iraupena
urtebetera mugatuz, lehenengo harpidetzarako ezarritako datatik hasita (1993ko
uztailaren 12ko Ministro Agindua).
Enpresa-ordaindukoak zenbakitutako seriean edo neurrira jaulki daitezke. Programa
menpeko ordaindukoak seriean edo neurrira izan daitezke; programatu gabeko jaulkipenak,
aldiz, beti neurrira izaten dira.
Seriean egindako jaulkipenetan, jaulkipenaren ezaugarriak aldez aurretiaz ezartzen
ditu igorleak. Modalitate hori igorri ahal izateko, CNMVak erregularki erabilitako
programak, zeinen helburua publikoaren aurrezkia lortzea den, bere erregistroetan
inskribatzea eskatzen du.
Neurrira egindako jaulkipenek malgutasun handiagoa izaten dute; izan ere,
diseinaturiko programaren mugen barnean, ordaindukoak inbertitzaileen eskaeretara
egokitzen dira, batez ere epemugari eta banakako zenbateko nominalari dagokionez.
Jaulkipen horiek ez dira CNMVean inskribatzen, eta merkatuaren hazkundearen
arrazoi nagusietakoa izan dira. Balio nominal handikoak dira, eta lehenengo mailan
egiten den ordaindukoen esleipena negoziaketa zuzenaren bidezkoa izaten da.
Ordaindukoen ezarrerari dagokionez, enkante lehiakorren bidez edo ezarrera pribatuen
bidez egin daiteke.
16 Egun Europako Kontseilu eta Parlamentuaren azaroaren 4ko 2003/71/CE direktibak baloreak publikora eskaintzen direnean edo negoziaketarako onartzen direnean argitaratu beharreko foiletoek bete behar dituzten baldintzak arautzen ditu. Arautegi horrek jaulkipen foiletoak estandarizatu eta batu egin nahi ditu, eta Espainiako legeriara 5/2005 Errege Dekretuaren bidez pasatu da. Hala ere, arautegi horrek ez du 12 hilabetetik beherako epemuga duten ordaindukoen gain eragiten, zeinak, gaiaren hasieran adierazi genuen bezala, jaulkipen gehienak diren. Horregatik, ez dugu araudi hori aztertuko, 12 hilabeteko epemuga duten enpresa-ordaindukoei buruzko araudia garatzeke baitago. Momentuz, jaulkipen horiek eta arautzen dituzten foileto informatiboak 1993ko uztailaren 12ko Ministro Aginduaren arabera arautzen dira.
Enpresa-ordaindukoak
112
Enkante lehiakorretan, jaulkitzaileak eskaintzen duen zenbateko nominala eta
eskaintza handiagoak jaso ondoren, jaulkipen bakoitzaren bolumen gordina ezartzen
da. Enkanteak agente baten bitartekaritzarekin egin daitezke, normalean banku baten
bidez edo beste edozein finantza-erakunderen bidez, edo hori gabe ere bai. Normalean,
enpresa handiek bultzatu duten seriean egindako jaulkipenetan erabiltzen dira, eta
jaulkitzaileak aukeratutako finantza-erakundeak enkantera joaten dira (Parejo, 2000,
134. or.).
Bestalde, ordaindukoen ezarrera pribatuan, normalean neurrira egindako jaulkipenetan,
inbertitzailearen eta jaulkitzailearen arteko kontaktu zuzena ezartzen da, bolumena,
epea eta interes-tasa adostuz (tasak ezartzerakoan, eta negoziaketa-prozesuaren
emaitza hori izan arren, aurretiazko enkanteak erreferentziatzat hartzen dira).
7.2.2. Enpresa-ordaindukoen bigarren mailako merkatua
Ordaindukoak jaulki ondoren, bigarren mailako merkatuan negoziagarriak izango dira.
Merkatu horretan bi maila daude: bitartekari finantzarioen artean funtzionatzen duen antolatu
gabeko merkatua eta, bestalde, merkatu antolatua. Espainian enpresa-ordaindukoak
negoziatzen diren zor pribatuko bi merkatu antolatu daude17: handizkako merkatua den Aktibo
Finantzarioen Bitartekarien Erakundea (AFBE) eta Espainian funtzionatzen duten burtsetariko
baten errenta finkoko merkatua, batez ere, Madrilgoa (Parejo, 2000, 134. or.). Hala ere,
enpresa-ordaindukoen eragiketa gehienak AFBE merkatuan egiten dira. AFBE handizkako
merkatua da; izan ere, negoziatutako tituluek inbertitzaile txikientzat erakargarriak ez diren
nominal handiak dituzte. Merkatu horretan parte hartu ahal izateko, beharrezkoa da bertako
kidea izatea. Horretarako, hainbat baldintza bete behar dira. Merkatu horretan inbertitu nahi
duten inbertitzaile txikiek finantza-erakunde batera joko dute, ordaindukoak eskuratzeko.
Finantza-erakundeek ordaindukoak erakargarriagoak eragiteko, nominalak zatitzen dituzte.
Kasu horretan, inbertitzaile txikiek ordaindukoen frakzioak eros ditzakete.
Bigarren mailako merkatua, jaulkipen askotan kolokazio edo ezarrera aseguratzen
duten bitartekari finantzarioek eurek indartzen dute, eta, beraz, bigarren mailako
17 Praktikan, Espainian errenta finkoko hiru merkatu antolatu mota daude: kontuko idazpenen merkatua, non zor publiko anotatua (estatuko zorra) soilik negoziatzen den; errenta finkoko burtsa-merkatua, non izaera pribatuko errenta finkoko aktiboak negoziatzen diren; AFBEko errenta finkoko merkatua, non zor pribatua eta estatukoa ez den zor publikoa negoziatzen diren.
Enpresa-ordaindukoak
113
merkatuaren ezinbesteko osagai bihurtzen dira. Horrela, ordaindukoen jaulkipenen likidezia
eta erakargarritasuna eragiten dute (Instituto Superior de Técnicas y Prácticas Bancarias,
1980-2004, 898. or.).
Bigarren mailako merkatuan egiten diren eragiketa ohikoenak edukitzaileei modu
irmoan egiten zaien erosketa (epemugako erosketa bat da, baina ondorengo salmentaren
aukera posible da) edo berreroste-hitzarmenekin egindako erosketa18 (saltzaileak tituluak
berrerosteko konpromisoa hartzen du, hau da, ordaindukoaren salerosketa gauzatzen da, baina
aurretik adostasunez ezarritako datan eta prezioan ondoren berrerosteko konpromisoarekin;
“repos” izena hartzen dute) dira. Bigarren mailako eragiketak, askotan, enpresek dituzten
diruzaintzaren soberakinak kolokatzeko asmoz egiten dira. Horregatik, “repos” eragiketek
garrantzi handia dute.
Jaulkipenaren kolokazioak arrakasta izateko, haren errendimenduak estatuak
jaulkitako tituluena (batez ere, Altxor Letrak; izan ere, haien epemuga ordaindukoenetara
gehien hurbiltzen diren tituluak dira) baino handiagoa izan beharko du, eta, aldi berean,
banku-finantzaketarena baino txikiagoa, jaulkitzailearentzat interesgarria suertatu ahal
izateko (Parejo, 2000, 134. or.). Bigarren mailako merkatuan tituluak eskaintzen duen
Barne Errendimenduaren Tasa (BET) negoziatzen da. Beraz, ordaindukoa erosi baino
lehen, komenigarria izaten da ordaindu beharreko efektiboa ezagutzea. Efektiboa errenta
finkoko AFBEko merkatuaren Barne Errendimenduaren Tasari buruzko martxoaren 24ko
2/1994 zirkularraren arabera kalkulatzen da:
a) 376 egunetik gorako epemugatarako, aplikatu beharreko formula hau da:
( )365BET1
NominalaEfektiboa
n
+=
b) 376 egun edo 376 egunetik beherako epemugatarako, beste formula hau
aplikatuko da:
×+=
BET365
1
NominalaEfektiboa
n
18 Aurten, 2005eko irailera arte kontratatutako ordaindukoen bolumenetik, 86.386,49 euro epemugara negoziatu ziren, eta 220.902,45 euro “repos” eragiketetan.
Enpresa-ordaindukoak
114
non “n” epemugara arteko epea da.
7.3. ENPRESA-ORDAINDUKOEN JAULKIPENAREN KOSTU EFEKTIBOAREN
ANALISIA
Finantzaketa-iturri honen kostu efektiboa kalkulatzeko, adierazpen hau erabil
dezakegu:
∑
∑∑
=
==
+=
+=
+m
jt
m
jj
n
tt
k
kk
1 365
j
1
j
1
t
)1(
NE
)1(
I
)1(
S
Enpresa jaulkitzaileak benetan jasotako efektiboa kalkulatzeko, finantza-erakundeek
kobratzen dituzten ezarpen-gastu batzuk kontuan hartu beharko ditugu.
7.4. GALDERAK ETA ARIKETAK
1. ARIKETA
Kalkula ezazu inbertitzaile batek ordaindu beharreko jaulkipen-prezioa 100.000
euroko balio nominala daukan enpresa-ordainduko bat harpidetzeko. Urteko interes-
tasa nominala % 6 da, eta epemuga 180 egun. Kalkula ezazu kostu efektiboa ere.
Zero unean jasotako efektiboa:
100.000E 97.126,13
1801 0,06
365
= = + ×
= JP
Urteko kostu efektiboa:
∑
∑∑
=
==
+=
+=
+m
jt
m
jj
n
tt
k
kk
1 365
j
1
j
1
t
)1(
NE
)1(
I
)1(
S
Enpresa-ordaindukoak
115
( )0912,6 %
1
100.00097.126,13
365
180
=+
=
k
k
2. ARIKETA
Kalkula ezazu ezaugarri hauek dituen enpresa-ordainduko baten kostu efektiboa:
jaulkitzen diren tituluen balio nominala 100.000 euro da, urteko interes-tasa nominala
% 6 , epemuga 180 egun eta ezarpen-komisioa % 0,2.
3. ARIKETA
Baieztapen hauetatik, zein da zuzena?
a) Ordaindukoak enpresa jaulkitzaileak deskontura jaulkitako errenta aldakorreko
baloreak dira.
b) Enpresa-ordaindukoak hipoteka-bermerik gabe jaulkitako tituluak dira.
c) Lortutako errendimendua tituluaren balio nominal eta errenboltsobalioaren
arteko diferentzia da.
d) a eta b zuzenak dira.
e) b eta c zuzenak dira.
4. ARIKETA
Inbertitzaile batek 20.000 euroko nominala duen ordainduko bat erosi du; epemuga
25 egun eta eskainitako errendimendua % 2 dira. Erakunde jaulkitzaileak jasan duen
ezarpen-komisioa nominalaren gaineko % 0,25 bada, baieztapen hauetatik, zein da
zuzena?
a) Inbertitzaileak ordaindu behar duen efektiboa 19.972 euro da.
b) Inbertitzaileak ordaindu behar duen efektiboa 19.694 euro da.
c) Inbertitzaileak jasoko duen errendimendua jaulkitzaileak jasango duen urteko
kostu efektiboa baino handiagoa izango da.
d) Epemuga handiagoa izango balitz, gainerako baldintzak konstante mantenduz,
efektiboa handiagoa izango litzateke.
Enpresa-ordaindukoak
116
e) a eta c zuzenak dira.
5. ARIKETA
Kalkula ezazu Hidrocantábrico enpresak X urteko maiatzaren 15ean jaulkitako eta X
urteko azaroaren 16ko epemuga duten enpresa-ordaindukoek inbertitzaile bati
eskaintzen dioten BETa, X urteko ekainaren 21ean haien kotizazioa balio
nominalaren gaineko % 98,273 dela kontuan hartuz.
334,4%BET
BET365
1481
NN98273,0
06,0365
1801
NJP
=⇒
×+=×
×+=
Enpresa-ordaindukoak
117
BIBLIOGRAFIA
ARTHUR ANDERSEN (1999): Manual de la dirección de finanzas. Aranzadi, Iruñea, I
kap.
INSTITUTO SUPERIOR DE TÉCNICAS Y PRÁCTICAS BANCARIAS (ISTPB) (1980-
2001): Agenda Bancaria y de Costes Financieros. ISTPB, S. L. Madril.
MENEU, V.; JORDA, M. P. eta BARREIRA, M. T. (1994): Operaciones financieras en el
mercado español. Ariel, Bartzelona.
MOCHÓN, F. (1991): “El mercado de pagarés de empresa”. Papeles de Economía
Española, 49, 57-65. or.
PALOMO, R. J. eta MATEU, J. L. (2000): Productos, instrumentos y operaciones de
inversión. Instituto Superior de Técnicas y Prácticas Bancarias, Madril.
PAREJO, J. A.; CUERVO, A.; CALVO, A. eta RODRÍGUEZ, L. (2000): Manual de
sistema financiero español. Ariel, Bartzelona.
Epe luzerako banku-maileguak
118
8. GAIA: EPE LUZERAKO BANKU-MAILEGUAK
8.1. Epe luzerako maileguen kontzeptua eta ezaugarriak
8.2. Mailegu indexatuak
8.2.1. Interes-tasen aldakortasuna
8.2.2. Mailegu indexatuetan ordaindu beharreko kantitateen
zehaztapena
8.2.3. Mailegu indexatuen UTBaren kalkulua
8.3. Partaidetzako maileguak
8.4. Maileguak dibisatan
8.5. Mailegu sindikatuak
8.6. Galderak eta ariketak
8.1. EPE LUZERAKO MAILEGUEN KONTZEPTUA ETA EZAUGARRIAK
Oro har, epe laburrerako eta epe luzerako maileguen artean ez dago
ezberdintasun handirik. Beraz, 3. gaian ikusitakoa epe luzerako maileguetan ere
aplika daiteke. Epe luzerako maileguen ezaugarriak honako hauek dira:
1. Mailegu horien iraupena urte bat baino handiagoa izaten da; iraupenik
ohikoena 3-30 urte artekoa da.
2. Aplikatzen den interes-tasa finkoa zein aldakorra izan daiteke; azken hori
ohikoena da. Interes-tasa mistoko maileguak ere eskaintzen dira.
Azken hamarkadetan, interes-tasaren aldakortasunak merkatuaren baldintza
aldakorretara egokitzen diren finantza-eragiketa berriak eskaintzeko beharra bultzatu
du. Interes-tasa aldakorrak eragiketak malgutzea ahalbidetzen du; izan ere, interes
tasa aldakorrak maileguak finantza-ingurunearen baldintza orokorretara egokitzen
du. Hori dela eta, ordura arte interes-tasa finkora kontratatutako banku-eragiketak
pixkanaka-pixkanaka interes-tasaren mugimenduen araberako kostu edo ordainsaria
duten eragiketa indexatuez (indize baten araberakoak) ordezkatu dira.
Mailegu-eragiketa batek mailegu-emailearen aldetik arrisku bat hartzea dakar;
zenbat eta epea luzeagoa izan, hainbat eta handiagoa izango da ziurgabetasuna. Hori
Epe luzerako banku-maileguak
119
dela eta, mailegu-emailea babesten duten bermeak izatea ohikoa izaten da.
Eskatutako bermeen artean honako hauek bereizten dira (Palomo eta Mateu, 2000,
94. or.):
• Berme pertsonalak: bermatzailea bere ondasunekin erantzuten du zorren
aurrean (soldata, sarrerak…).
• Berme errealak: bermatzaileak elementu zehatzekin erantzuten du;
elementu ohikoenak hauek dira:
o Pignoraziozko berme errealak, balore higigarriz osatuak, edo balore
higigarri bermedunak: balore higigarriak, salgaiak, kanbio-letrak,
akzioak, kontu korronteak.
o Ondasun higiezinen gaineko hipoteka-berme errealak: etxe-bizitzak,
merkataritzako lokalak…
o Hipoteka-bermeen eta pignoraziozko bermeen arteko ezberdintasun
bat honako hau da: hipoteka-bermeak mailegu-hartzailearen eskuetan
daude; pignoraziozko bermeak, aldiz, mailegu-emaileen eskuetan
daude.
Mailegu-hartzaileak eskainitako bermeak, batzuetan, ez dira nahikoak izaten.
Kasu horretan, finantza-erakundeak abal bat edo gehiago aurkeztea eska dezake.
Abal horiek kuotak ordainduko dituzte, mailegu-hartzaileak ordaintzen ez baditu.
Horrela, abal-emaileak, bere ondasun batzuekin edo guztiekin, hartzekodunen
aurrean duten zorraren ordainketa erantzukizun solidarioaren bidez bermatuko du.
ETEk, bermeak eta abalak lortzeko zailtasunak direla eta, elkarrekiko berme-
elkarteetara jotzen dute. Hasiera batean finantza-erakunde horiek izaera mutualista
zuten, baina administrazio publikoek elkarte horietan gero eta gehiago parte hartzen
dute erakunde horien finantza-porrota saihesteko (García Tabuenca, 2003, 305. or.).
8.2. MAILEGU INDEXATUAK
8.2.1. Interes-tasen aldakortasuna
Amortizazio eta interesen ordainketa-epeen luzapena dela eta, finantza-
erakundeek hartzen duten interes-arriskua (merkatuko interes-tasaren aldaketen
ondorioz galerak sortzeko arriskua) handitu egiten da. Hori dela eta, interes
aldakorreko maileguak gero eta ohikoagoak dira. Mailegu mota horretan, interes-tasa
Epe luzerako banku-maileguak
120
aurretiaz ezarritako arau baten arabera aldatzen da. Normalena da erreferentziazko
interes-tasa baten arabera ezartzea aldakortasuna. Horrela, mailegu bat indexatua
izango da, finantza-erakundeak maileguan aplikatuko duen interes-tasa indize zehatz
baten eboluzioaren araberakoa denean. Mailegu mota horiek badute ezaugarri nagusi
bat: ezinezkoa da zordunak itzuli behar dituen kapitalak aurretik ezagutzea.
Interes-tasa aldakorreko hipoteka-maileguetan, Espainiako Bankuaren
uztailaren 22ko 5/94 Zirkularraren arabera, Espainiako Bankuak erregularki
argitaratzen duen erreferentziazko indize indize-eskaintza mugatu bat zehazten da:
• Urte baterako banku arteko tasa: MIBOR, egun Euriborak ordezkatzen du
tasa hori. Euribor: eurogunean diharduten hainbat bankuk beren artean
egindako eragiketetan erabiltzen duten batez besteko interes-tasa da.
Eurogunean 60 banku garrantzitsuenek eurotan elkarri egiten dizkioten
maileguen eskaintzaren interes-tasa da (Espainiako bankuak: BBVA,
SCH eta CECA).
• Bigarren mailako merkatuan 2-6 urte bitarteko hondar-bizitza duen zor
publikoaren barne-errendimenduaren tasa.
• Aurrezki-kutxen erreferentziazko indize aktiboa: hilero formalizatutako 1-
3 urte bitarteko mailegu pertsonalei eta etxebizitza askea erosteko
eskatutako hiru urtetik gorako epemuga duten hipoteka-kredituei
aplikatutako tasen batezbesteko tasaren % 90 da (CECA).
• Etxebizitza askea erosteko eskatutako hiru urte baino gehiagorako
hipoteka-kredituen zenbatekoaz haztatutako tasen batez bestekoa da
(IRPH).
Mailegu indexatuek, gainerako epe luzerako maileguek dituzten ezaugarriez
gainera, beste ezaugarri hauek ere dituzte:
• Normalean, hasierako epealdi batean interes-tasa finkoa aplikatzen da.
• Aplikatuko den interes-tasa erreferentziazko interes-tasari berrikusketa-
datan marjina edo diferentzial bat gehituz kalkulatuko da. Diferentziala ez
da kontratuaren iraupenean zehar aldatuko.
• Erreferentziazko interes-tasak objektiboa izan behar du.
Epe luzerako banku-maileguak
121
• Finantza-erakundeak interes-tasaren aldaketak jakinarazi behar dizkio
bezeroari.
• Urteko kostu efektiboa bakarrik a posteriori kalkula daiteke.
Erreferentziazko indizea aldizka berrikusi behar denez gero, zordunak
ordaindu beharreko amortizazio-terminoen kuantifikazioa zaildu egiten
da.
Mailegu indexatuen kasu berezi bat hipoteka-maileguak dira. Hipoteka-
maileguak pertsona fisiko edo juridiko batek emandako eta hipoteka-berme erreala
duten maileguak dira. Mailegu mota hori eskritura publikoan formalizatu, eta Jabetza
Erregistroan inskribatzen da. Hipotekatutako ondasunak eragiketari zuzenki erantsita
daudenez, kredituak berme handiago bat eskaintzen du, hipoteka exekutatzeko
aukera ematen baitu zordunak hartutako konpromisoa betetzen ez badu.
Hipoteka-maileguek ezaugarri hauek dituzte:
• Epe luzeko mugaeguna daukate.
• Maileguaren zenbatekoa hipotekatutako ondasunaren tasazio-balioaren
araberakoa da.
• Normalean interes-tasa aldakorra daukate. Erreferentziazko indize
ohikoenak hauek dira: Euribor, IRPH, CECA.
• Hipoteka-mailegu bat kontratatzean sortzen diren gastuei dagokienez,
gainerako maileguetan sortzen diren gastuez gainera (irekiera-komisioa
eta azterketa- eta formalizazio-gastuak), beste gastu espezifiko batzuk ere
sortzen dira. Ildo horretatik, gastu hauek bereizi ditzakegu: hasierako
gastuak, aldizkako gastuak eta gastu finalak (8.1. irudia begiratu).
• Azkenik, mailegu horietan kontuan hartu beharreko beste ezaugarri bat
aurretiazko kitapenagatiko komisioa eta amortizazio partzialagatiko
komisioa dira. Gastu horiek mailegu-emailearen aldeko komisio baten
bidez zigortzen dute mailegua; haren zenbatekoa aurretiaz amortizatutako
kapitalaren gaineko portzentaje bat da19.
19 2007/41 Abenduaren 7ko legeak gehienezko komisioak arautzen zituen hipoteka-legearen aldaketa ekarri du. Modu horretan, aurretiazko kitapenagatiko gehienezko komisioa, interes aldakorreko mailegu baten kasuan, % 1etik % 0,5era jaitsi da, eta subrogazioarengatik kobratzen denarekin berdindu da. Gainera, mailegua lehenengo bost urteetan kitatzen bada, penalizazioa % 0,25 izango da.
Epe luzerako banku-maileguak
122
8.1. Irudia. Hipoteka-mailegu baten formalizazioan sortutako gastuak
Sute-asegurua
Hasierako gastuak
Tasazioa
Erregistroko egiaztapena
Formalizazioaren aurretiko gastuak
Formalizazio gastuak
Irekiera- komisioa
Hipoteka-eraketako gastuak
Notario-gastuak
IAJD (Ek. jur. Dok. zerga)
Erregistro-gastuak
Gestoria-gastuak
Aldizkako gastuak
Notario-gastuak
IAJD (Ek. jur. Dok. zerga)
Erregistro-gastuak
Gestoria-gastuak
Gastu finalak
Hipoteka-maileguaren amortizazio partziala gauzatzen bada, mailegu-
hartzaileari bi aukera eskaintzen zaizkio:
a) Epea gutxitzea. Kasu horretan, eragiketaren epea amortizatutako
kapitalaren arabera gutxituko da, amortizazio-terminoak konstante
mantenduz.
b) Amortizazio-terminoa gutxitzea. Kasu horretan, epea ez da aldatzen;
amortizazio-terminoa, berriz, aldatu egiten da.
Gainera, maileguaren erabateko kitapenaren kasuan, aurretiaz aipatutako
hipoteka ezerezteko gastuak jabetza-erregistroan ordaindu beharko dira.
Azkenik, hipoteka-mailegua kitatu eta hipoteka-eragiketa berri bat
kontratatzean, gerta daiteke finantzaketa-eragiketa osoak hasierako eragiketak baino
Interes finkoko maileguetan % 0,5eko portzentajea igo ahal izango da (kontratuan sinatutako maximora arte) bakar-bakarrik kitapena egiten den uneko interes-tasak hipotekan sinatutakoa baino altuagoak badira. Edonola ere, komisio mota hori beti negoziagarria izango da.
Epe luzerako banku-maileguak
123
kostu efektibo handiagoa ekartzea, gastu gehigarri batzuk sortzen baitira. Hipoteka-
mailegua birfinantzatzean hiru aukera izaten dira:
a) Subrogazioa: hasierako hipoteka kitatu gabe hipoteka beste finantza-
erakunde batera aldatzean datza. Mailegu-hartzaileak mailegua
interes-tasa hobeak eskaintzen dizkion beste finantza-erakunde batera
aldatzea da. Subrogazioak interes-tasen aldaketa soilik ahalbidetzen
du, eta maileguaren gainerako baldintzak (besteak beste, amortizatu
gabeko kapitala eta amortizazio-epea) errespetatu behar dira20.
b) Mailegu-berritzea: hasierako hipoteka mantenduz, finantza-
erakundearekin berarekin baldintzak negoziatzean datza. Mailegu-
berritzea biderik errazena da, hain zuzen ere, bankuarekin edo
kutxarekin berarekin hipotekaren baldintzetariko batzuk aldatzeko
adostean datza, hau da: interes-tasaren jaitsiera, interesen kalkuluaren
aldaketa, interes-tasa finkoko mailegua interes-tasa aldakorreko
maileguaren truke aldatzea (edo alderantziz) edo erreferentziazko
indizea ordeztea, etab. Hasiera batean, aukera horren bidez ez da
eskritura publikoaren gasturik sortzen, bankuaren agiri bat, kontratu
pribatuaren antzeko zerbait, besterik ez baita beharrezkoa.
c) Hipoteka-aldaketa: hasierako hipoteka kitatu eta hipoteka berri bat
negoziatzean datza. Kasu horretan, beharrezkoa da kitapenagatiko
komisio osoa ordaintzea.
8.2.2. Mailegu indexatuetan ordaindu beharreko kantitateen
zehaztapena
Mailegu indexatuen amortizazio-sistemak, amortizazio-terminoen arabera, bi
motatan sailkatu daitezke:
a) Amortizazio-termino aurredeterminatuakdituzten amortizazio-
sistemak.
b) Amortizazio-termino postdeterminatuakdituzten amortizazio-
sistemak.
20Beste pertsona baten eskubide eta betebeharrak hartzen dituen etxe-bizitza baten erosleak gauzatutako ekintzak ere subrogazio deritze. Etxe-bizitza hori bermetzat duen aurretik emandako maileguaren kasua izan daiteke. Etxe-bizitza eraikuntza finantzatzeko hipoteka-mailegua lortu zuen sustatzaileari zuzenean erosten zaionean ohikoa izaten da subrogazioa.
Epe luzerako banku-maileguak
124
Mailegu indexatuen amortizazio-sistemak edozein mailegu motatan
erabilgarri direnen antzekoak dira, hala nola sistema amerikarra, amortizazio-kuota
konstantearen sistema eta sistema frantsesa. Eragiketa mota horietako ezaugarri
bereziak direla eta, amortizazio-sistemak egokitu egin behar dira. Lehenengo bi
sistemen kasuan, interes-kuota epealdi bakoitzaren hasieran zehaztuko da, epealdi
horretan aplikatuko den interes-tasa ezartzen denean.
Termino aurredeterminatuak dituzten sistemak
Termino postdeterminatuak dituzten sistemak
Mailegu indexatuen amortizazio-sistemen sailkapena
sailkapenakapenasailkapenapréstamos indizados Amortizazio-termino ezaguna
Iraupena ezezaguna
Amortizazio-termino ezezaguna
Iraupena ezaguna
Eragiketa mota horietako ezaugarri bereziak direla eta, amortizazio-sistemak
egokitu egin behar dira.
Mailegua amortizazio-sistema frantsesaren bidez amortizatzen bada, sortzen
den arazoa zera da: amortizazio-termino konstanteak eta interes-tasa aldakorrak
bateragarri egitea. Finantza-erakundeek, arazo horri irtenbide bat aurkitzeko, hainbat
aukera eskaintzen dituzte; irtenbiderik ohikoenak honako hauek dira:
• Amortizazio-termino aurredeterminatuak dituen amortizazio-sistema
frantsesa: amortizazio-terminoak konstante mantentzean eta, aldi berean,
maileguaren iraupena interes-tasaren aldaketetara egokitzean datza.
Horrela, amortizazio-terminoa konstante mantentzen da, nahiz eta
hasieran aurreikusitako interes-kuotan eta amortizazio-kuotan aldaketak
izan. Amortizazio-terminoak ordaintzen jarraituko behar da mailegua
erabat itzuli arte.
• Amortizazio-termino postdeterminatuak dituen amortizazio-sistema
frantsesa: amortizazioaren iraupena mantentzean eta, aldi berean,
amortizazio-terminoak interes-tasaren aldaketetara egokitzean datza.
Epe luzerako banku-maileguak
125
Hala, interes-tasa berrikusi ondoren, beharrezkoa izango da amortizazio-
terminoa birkalkulatzea.
1. ADIBIDEA
Baldintza hauek dituen mailegu bat aztertuko dugu:
� Nominala: 72.000 €
� Irekiera-komisioa: % 0,5
� Urtean behingo amortizazioa.
� Lehenengo urtean zehar aplikatuko den interes-tasa: % 3
� Hurrengo urteetan aplikatuko den interes-tasa: EURIBOR + % 0,5
� Iraupena: 6 urte
� Euriborraren eboluzioaren aurreikuspena:
0 urtea 1 urtea 2 urtea 3 urtea 4 urtea 5 urtea 6 urtea
4,7 4,9 4,5 4,25 4,0 3,9 3,9
Kalkula itzazu urteko kostu efektiboa eta UTBa kasu hauetan:
a) Kuota konstanteko amortizazio-sistemaren bidez amortizatzen da.
b) Sistema frantsesaren bidez amortizatzen da.
b.1) Amortizazio-terminoak konstante mantenduz eta
maileguaren iraupena interes-tasaren aldaketetara egokituz
amortizatzen da (Amortizazio-termino aurredeterminatuak
dituen amortizazio-sistema frantsesa).
b.2.) Amortizazioaren iraupena mantenduz eta amortizazio-
terminoak interes-tasaren aldaketetara egokituz amortizatzen da
(Amortizazio-termino postdeterminatuak dituen amortizazio-
sistema frantsesa).
a) Amortizazio- kuota konstanteko amortizazio-sistema
Epe luzerako banku-maileguak
126
0
t t t
t t 1
72.000A 12.000
6I A
I i
C
n
a
C −
= = =
= += ×
Urtea Erreferentziak
o indizea
Ondoriozko
interes-tasa
Amortizazio -
kuota (At)
Interes-
kuota (It)
Amortizazio-
terminoa (at)
Ordaindu
gabeko
kapitala(Ct)
0 72.000
1 % 3 12.000 2.160 14.160 60.000
2 % 4,9 % 5,4 12.000 3.240 15.240 48.000
3 % 4,5 % 5,0 12.000 2.400 14.400 36.000
4 % 4,25 % 4,75 12.000 1.710 13.710 24.000
5 %4,0 % 4,5 12.000 1.080 13.080 12.000
6 %3,9 % 4,4 12.000 528 12.528 0
( ) ( ) ( ) ( ) ( )65432 1
528.12
1
080.13
1
710.13
1
400.14
1
240.15
1
160.14000.72005,0000.72
eeeeee kkkkkk ++
++
++
++
++
+=×−
ke = % 4,54334
b) Amortizazio-sistema frantsesa
b.1) Amortizazio-termino aurredeterminatuak dituen amortizazio-sistema
frantsesa (Amortizazio-termino konstanteak eta maileguaren iraupen aldakorra).
01 2 3
|
... ( .)n
n i
Ca a a a a cte
a= = = = = =
Gure adibidean:
Epe luzerako banku-maileguak
127
Urtea Erreferentziako
indizea
Ondoriozko
interes-tasa
Amortizazio-
kuota (At)
Interes-
kuota (It)
Amortizazio-
terminoa (at)
Ordaindu
gabeko
kapitala(Dt)
0 72.000
1 % 3 11.131,02 2.160 13.291,02 60.868,98
2 % 4,9 % 5,4 10.850,1 3.286,92 14.137,02 50.018,88
3 % 4,5 % 5,0 11.636,08 2.500,94 14.137,02 38.382,8
4 % 4,25 % 4,75 12.313,84 1.823,18 14.137,02 26.068,96
5 %4,0 % 4,5 12.963,92 1.173,10 14.137,02 13.105,04
6 %3,9 % 4,4 13.105,04 576,62 13.681,66 0,00
( ) ( ) ( ) ( ) ( )65432 1
66,681.13
1
02,137.14
1
02,137.14
1
02,137.14
1
02,137.14
1
02,291.13640.71
kkkkkk ++
++
++
++
++
+=
ke = % 4,550694
b.2) Amortizazio-termino postdeterminatuak dituen amortizazio-sistema
frantsesa (iraupen finkoa eta amortizazio-termino aldakorrak).
Urtea Erreferentziako
indizea
Ondoriozko
interes- tasa
Amortizazio-
kuota (At)
Interes-
kuota (It)
Amortizazio-
terminoa (at)
Ordaindu
gabeko
kapitala(Ct)
0 72.000
1 % 3 11.131,02 2.160,00 13.291,02 60.868,98
2 % 4,9 % 5,4 10.928,10 3.286,92 14.215,02 49.940,88
3 % 4,5 % 5,0 11.586,88 2.497,04 14.083,92 38.354,01
4 % 4,25 % 4,75 12.196,17 1.821,82 14.017,99 26.157,83
5 % 4,0 % 4,5 12.791,12 1.177,10 13.968,22 13.366,72
6 % 3,9 % 4,4 13.366,72 588,14 13.954,85 0,00
( ) ( ) ( ) ( ) ( )65432 1
85,954.13
1
22,968.13
1
99,017.14
1
92,083.14
1
02,215.14
1
02,291.13640.71
kkkkkk ++
++
++
++
++
+=
ke = % 4,5504
Epe luzerako banku-maileguak
128
8.2.4. UTBaren kalkulua mailegu indexatuetan
Aurretiaz aipatu dugunez, mailegu indexatuetan kostu efektiboa a posteriori
soilik kalkula daiteke; hain zuzen ere, erreferentziazko indizearen eboluzioa eta,
ondorioz, epealdi bakoitzari dagokion interes-tasa ezagutu ondoren.
Espainiako Bankuaren 8/90 zirkularrak (8.araua, 6. atala) interes-tasa
aldakorreko eragiketei buruz zera adierazten du: “kontratuan agertuko den UTBa
hasierako erreferentziazko interes-tasa maileguaren iraupen osoan zehar konstante
mantenduz kalkulatzen da. Hasierako erreferentziazko interes-tasa kontratua sinatzen
den unean ezagutzen den erreferentziazko interes-tasa izango da. Hasierako epealdi
baterako interes-tasa finko bat ezartzen bada, hasierako epealdian aplikatuko den
interes-tasa finkoa kontuan hartuko da UTBa kalkulatzean, baina bakarrik hasierako
epealdirako. Salbuespenez, hasierako interes-tasa hamar urte edo gehiagotan, edo
kontratuaren iraupenaren erdia edo gehiagotan (gutxienez, 3 urte), aplikatuko balitz,
UTBa kalkulatzean bakarrik hartuko da kontuan hasierako interes-tasa hori.
Sinplifikazio hori bezeroari jakinarazi beharko zaio.”
2. ADIBIDEA
Aurreko adibideari jarraituz, kalkula ezazu UTBa, kontratua sinatzen den
unean ezagutzen den hasierako erreferentziako indizea % 4,7 bada.
Epe luzerako banku-maileguak
129
a) Amortizazio-kuota konstanteko amortizazio-sistema
Urtea Erreferentziako
indizea
Ondoriozko
interes-tasa
Amortizazio-
kuota (At)
Interes-
kuota (It)
Amortizazio-
terminoa (at)
Ordaindu
gabeko
kapitala(Ct)
0 72.000
1 % 3 % 3 12.000 2.160 14.160 60.000
2 % 4,7 % 5,2 12.000 3.120 15.120 48.000
3 % 4,7 % 5,2 12.000 2.496 14.496 36.000
4 % 4,7 % 5,2 12.000 1.872 13.872 24.000
5 % 4,7 % 5,2 12.000 1.248 13.248 12.000
6 % 4,7 % 5,2 12.000 624 12.624 0
( ) ( ) ( ) ( ) ( )65432 1
624.12
1
248.13
1
872.13
)1
496.14
1
120.15
1
160.14640.71
UTBUTBUTBUTBUTBUTB ++
++
++
++
++
+=
UTB = % 4,68419
b) Amortizazio-sistema frantsesa
Urtea Erreferentziako
indizea
Ondoriozko
interes-tasa
Amortizazio-
kuota (At)
Interes-
kuota (It)
Amortizazio-
terminoa (at)
Ordaindu
gabeko
kapitala(Ct)
0 72.000
1 % 3 % 3 11.131,02 2.160,00 13.291,02 60.868,98
2 % 4,7 % 5,2 10.971,83 3.165,19 14.137,02 49.897,15
3 % 4,7 % 5,2 11.542,37 2.594,65 14.137,02 38.354,78
4 % 4,7 % 5,2 12.142,57 1.994,45 14.137,02 26.212,21
5 % 4,7 % 5,2 12.773,99 1.363.03 14.137,02 13.438,22
6 % 4,7 % 5,2 13.438,22 698,79 14.137,02 0
( ) ( ) ( ) ( ) ( )65432 1
02,137.14
1
02,137.14
1
02,137.14
)1
02,137.14
1
02,137.14
1
02,291.113640.71
UTBUTBUTBUTBUTBUTB ++
++
++
++
++
+=
UTB = % 4,70031
Epe luzerako banku-maileguak
130
8.3. PARTAIDETZAKO MAILEGUAK
ETEen tamaina txikia dela eta, enpresa horiek enpresa handiekin alderatuta
desabantaila asko izaten dituzte finantza-baliabideak lortzeko orduan, batez ere epe
luzerako finantzaketan. Horren ondorioz, batik bat epe laburrerako finantza-
baliabidez baliatu behar dute.
Partaidetzako maileguak amortizazio-eragiketak dira, baina gainerako
eragiketekin alderatuta duten desberdintasunik handiena zera da, interes-tasa bi
elementuz osatuta dagoela: enpresaren eboluzioaren menpekoa ez den zati finko bat,
kontratuan itundu daitekeena, eta enpresa-hartzailearen eboluzioaren araberako zati
aldakor bat. Enpresaren eboluzioa zehazteko erabil daitekeen irizpidea kontratuaren
aldeek adostasunez ezartzen duten edozein irizpide izan daiteke, hala nola mozkin
garbia, negozio-bolumena, ondare osoa, finantza-errentagarritasuna,
errentagarritasun ekonomikoa…(García, Cáceres eta Maroto, 1999; 4. or.).
Interes aldakorrak enpresa-hartzaileak enpresaren eboluzioaren arabera
egindako ordainketak adierazten ditu. Interes finkoak, berriz, enpresaren
eboluzioaren menpekoak ez diren ordainketak dira. Gure ustez, “interes finko” izena
ez da egokiena; izan ere, interes zati horrek ez dauka finkoa izan beharrik
maileguaren iraupenean zehar. “Interes minimo” terminoa erabiltzea egokiagoa
litzateke, konstantea edo ez. Interes aldakorrak “partaidetzako interes” izena hartuko
du. Partaidetzako interesa gutxienez zero balioa hartzeko moduan zehaztuko da, hau
da, enpresaren eboluzioa negatiboa izan arren, interes minimoa kobratuko da21.
Mailegu mota hauen helburua finantza-karga enpresaren emaitza-kontuaren
fluktuazioetara egokitzea da. Horrela, enpresak mozkin positiborik ez duenean, egin
beharreko ahalegin finantzarioa mailegu arrunt batean egin beharrekoa baino
txikiagoa izango da. Egoera hori jarduera oso errentagarria den urteetan
konpentsatuko da maileguaren iraupenean zehar.
Aurretiaz aipatutako arautegiaren Ekainaren 7ko 7/1996 Errege-Dekretuaren
20. artikulu eta abenduaren 18ko 10/1996 Legearen arabera arautzen dira. Arautegi
horren arabera, partaidetzako maileguen ezaugarriak hauek dira:
21 Minimo bat ez ezik, batzuetan interes maximo bat ere ituntzen da, enpresaren eboluzioa faboragarria izanez gero gehiegi ez zigortzeko.
Epe luzerako banku-maileguak
131
• Mailegu-emaileak mailegu-hartzailearen jardueraren eboluzioaren
araberako interes-tasa aldakorra (partaidetzako interes-tasa) jasoko du.
Gainera, enpresaren jardueraren menpe ez dagoen interes-tasa finko bat
(minimoa) ezar daiteke.
• Mailegu-hartzaileak partaidetzako mailegua aurretiaz amortiza dezake
mailegu-hartzailearen funts propioen balio bereko gehikuntza gertatzen
bada.
• Galdagarritasunean duten lehentasunari dagokionez, hartzaile arrunten
ondoren kokatuko dira, hau da, akziodunen antzekoak dira.
• Ordaindutako interes guztiak kengarriak dira sozietateen gaineko zergan.
• Kontuen Ikuskaritza eta Kontabilitate Institutuaren (ICAC) 1996ko
abenduaren 20ko ebazpenaren arabera, partaidetzako maileguak kapital-
murriztapenean eta sozietateen likidazioan soilik hartuko dira
kontabilitate-ondaretzat22.
Partaidetzako maileguen abantailak honako hauek dira (Sotomayor y Toribio,
1999; p. 27-35):
Mailegu-emailearentzat23:
• Aurreikusteko moduko aldizkako errendimenduak lor daitezke, interes-
tasa minimoari dagokionez behintzat; hori ez da gertatzen ekarpena
arrisku-kapital modura egiten bada.
• Epe laburrerako errendimenduak lortzea ahalbidetzen du, mailegu-
emaileak inbertitutako zenbateko guztia berreskuratu arte itxaron gabe,
arrisku-kapitaleko eragiketetan gertatzen den moduan.
• Desinbertsiorako erraztasun handiagoa. Enpresa balioztatzeko zailtasunak
ekiditen ditu. Eragiketa hori arrisku-eragiketetan ezinbestekoa izaten da.
Izan ere, partizipazioa saltzean informazio-asimetria asko sortzen dira.
Inbertsioa mailegua amortizatzen den heinean berreskuratzen da.
Mailegu-hartzailearentzat: 22 Espainiako Enpresen Administrazio eta Kontabilitate Elkartearen (AECA) Kontabilitate Printzipioei buruzko 24. Dokumentuaren arabera: “baliabide horiek, berezko baliabidetzat hartuko ez direnak, 18. Dokumentuan (finantza-pasiboak) garatzen dira, non beren problematika azaltzen den (…). 23 Batez ere, Arrisku Kapitaleko Sozietateek egiten dituzten parte-hartzeekin alderatutako abantailak.
Epe luzerako banku-maileguak
132
• Funts galdurako diru-laguntzekin alderatuta, enpresa-kudeaketa on bat
egitera behartzen du. Horrela, erakunde publikoek partaidetzako mailegu
bat ematen dutenean, diru-laguntza ematen dutenean baino funtsen
erabilera efizienteago bat eragiten dute.
• Dibidenduak ez bezala, interesak fiskalki kengarriak dira.
• Enpresaren jabetzaren lagapena saihestu egiten du, eta enpresaren
kontrola mantentzen da.
• Interesen ordainketa enpresaren eboluzioari egokitzen zaionez gero,
diruzaintza-arazoak gutxitzea eragiten du enpresaren atzeraldietan.
• Amortizazio-epe luzea eta interesen gabealdia.
Hori dela eta, partaidetzako maileguak erakargarriak dira, batez ere, hasiera
batean karga finantzario handia jasan ezin duten enpresentzat (adibidez, enpresa
berriak eta proiektu berri bat gauzatzeko finantzaketa behar dutenak) eta hartzen
duten finantza-kostua proiektuaren eboluzioarekin erlazionatu nahi dutenentzat.
Hala, lehenengo urteetan, zeinetan emaitzak txikiagoak izan daitezkeen, interesak ere
txikiagoak izango dira. Horren truke, urte horiek pasatu ondoren, eta proiektuaren
eboluzioa faboragarria izan bada, segur aski interes handiagoak ordaindu beharko
dira. Beraz, mailegu-emailearentzat mailegu arrunt bat baino arrisku handiagoko epe
luzerako maileguak dira. Eragozpenik handiena banka pribatuak mailegu mota hori
emateko interes falta da.
Edonola ere, mailegu-hartzailearen abantailak mailegu-emailearenak baino
handiagoak direnez gero, administrazioaren laguntza beharrezkoa da, “mailegu gisa
gauzatutako diru-laguntza” bihurtuz. Horregatik, Espainian partaidetzako maileguak
ematen dituzten erakundeak Administrazioari lotuta dauden erakundeak (kapital
publikoa edo mistoa) eta arrisku-kapitaleko sozietateak dira. Kapital publiko edo
erdipublikoko erakundeen artean honako hauek bereizi ditzakegu:
• Berrikuntza Enpresa Nazionala, E.A. (Empresa Nacional de Innovación,
S.A. –ENISA-) (www.enisa.es)24: estatuan partaidetzako maileguak
ematea helburu duen kapital publikoko sozietate anonimoa.
24 Kapital publikoko eta Ekonomi, Indar eta ETE-erako Estatuko Idazkaritzari atxikita dagoen enpresa bat da. www.enisa.es
Epe luzerako banku-maileguak
133
• LUZARO KFE, SA.25: kapital mistoko kreditu-erakunde finantzarioa.
Euskal Autonomia Erkidegoan finkatutako enpresei partaidetzako
maileguak ematea du helburu.
• Compañia Española de Financiación del Desarrollo, COFIDES, S.A.
(www.cofides.es) itzuli beharreko diru-laguntzak bideratzen dituen
kapital mistoko sozietate anonimo bat da. Diru-laguntza horiek kapital-
partaidetza gisa eta partaidetzako mailegu gisa (bihurgarriak eta arruntak
direnak) gauzatu daitezke. Sozietate honek garatzeko bidean dauden
herrialdetan enpresa espainiarrek egindako inbertsioak soilik finantzatzen
ditu. Egun, erakunde hauek parte hartzen dute kapital sozialean: Instituto
Español de Comercio Exterior (ICEX), Instituto de Crédito Oficial (ICO),
Empresa Nacional de Innovación (ENISA), BBVA, SCH eta Banco
Sabadell.
Partaidetzako maileguak ematen dituzten beste erakunde batzuk badaude,
baina partaidetzako maileguen ematea ez da haien jarduera nagusia, hala nola
arrisku-kapitaleko sozietateak. Erakunde horiek partaidetzako maileguak eta
kapitalean parte-hartzeak konbinatzen dituzte. Horrela, espero duten
errentagarritasunaren zati bat aldizka jasotzea bermatzen dute maileguagatik
kobratzen dituzten interesak kobratzean. Horietako erakunde bat Seed Bizkaiko
Kapitala, Arrisku Kapitaleko Erakundeen Elkarte Kudeatzailea, da26. Erakunde hori
sozietate publiko foral bat da, Bizkaiko Foru Aldundiko Ekonomia Sustapenerako
Sailari atxikia, eta arrisku-kapitaleko funts baten kudeatzea, administratzea eta
ordezkatzea du helburu.
3. ADIBIDEA
Azkoitiko enpresa batek mekanizazio-ekipo berri bat erostea erabaki du.
Ekipoaren zenbatekoa 250.000 euro da.
25 Luzaro Kreditu Establezimendu Finantzarioa, Sozietate Anonimoaren kapitala Eusko Jaurlaritza, Euskal Herriko Aurrezki Kutxak, Euskadiko Kutxa, Gipuzkoako Bankua, Bankoa eta ENISA enpresen artean banatuta dago. Haren helburua Euskadin finkatutako ETEn garapena partaidetzako maileguen bidez bultzatzea da. 26 Sozietate horrek jarduera zehatz batzuk garatzen dituzten enpresen sustapena eta garapena du helburu, eta, horretarako, enpresa horietan kapital-partizipazioak hartzen ditu aldi baterako. Jarduera horiek honako hauek dira: proiektu berritzaileen garapena, produktu berriak, merkatuak, ekoizpen-prozesuak, kudeaketa-hobekuntzak, egonkortasuna edo jarraipena, etorkizunerako proiekzioa, enplegu egonkorra sortzea eta aberastasuna sortzea.
Epe luzerako banku-maileguak
134
Luzarok Elkargiren bidez ematen duen partaidetzako mailegu bat
eskatzea aztertzen ari da. Maileguaren baldintzak hauek izango lirateke.
� Irekiera-komisioa: % 1
� Finantzaketa maximoa: % 60
� Azterketa-gastuak: % 0,5 x eskatutako zenbatekoa
� Abal-gastuak: % 0,5 x eskatutako zenbatekoa
� Abal-gastuak Eusko Jaurlaritzak ordainduko ditu
� Interes-tasa minimoa: 0,7 x Euriborra
� Partaidetzako interes-tasa: 0,3 x errentagarritasun ekonomikoa
� Interes-tasa maximoa: 1,4 x Euriborra
Sei hilero sistema frantsesaren bidez amortizatuko da eta amortizazio-
terminoak konstante eta postdeterminatuak dira.
Ekipoaren bizitza baliagarria 10 urte denez gero, maileguaren epemuga
10 urte izango da, baina amortizazio-kuoten bi urteko gabealdia dago.
Euriborraren eboluzioaren aurreikuspena zaila denez gero, egungo
mailan mantenduko direlako hipotesiari jarraituko diogu (% 4,7).
Jardueraren eboluzioa eta hedapen-prozesua positiboa direnez gero,
baikorrak gara, eta uste dugu enpresaren errentagarritasun ekonomikoaren
eboluzioa hau izango dela:
t=0 t=1 T=2 t=3 t=4 t=5 t=6 t=7 t=8 t=9
reckonomikoa % 2,0 % 3,0 % 3,5 % 4,5 % 6,50 % 8,0 % 9 % 11 % 12,5 % 15
Kalkula itzazu eragiketaren kostua eta amortizazio-taula
errentagarritasun ekonomikoaren aurreikuspena betetzen bada.
SOLUZIOA
t=0 t=1 t=2 t=3 t=4 t=5 t=6 t=7 t=8 t=9
rekonomikoa % 2,0 % 3,0 % 3,5 % 4,5 % 6,5 % 8,0 % 9 % 11 % 12,5 % 15 Euriborra % 4,7 % 4,7 % 4,7 % 4,7 % 4,7 % 4,7 % 4,7 % 4,7 % 4,7 % 4,7
Epe luzerako banku-maileguak
135
i.t.= partaidetzako i.t. + i.t. minimoa
% 3,89 % 4,19 % 4,34 % 4,64 % 5,24 % 5,69 % 5,99 % 6,59 % 7,04 % 7,79
t.i. maximoa=1,4 x
Eur. % 6,58 % 6,58 % 6,58 % 6,58 % 6,58 % 6,58 % 6,58 % 6,58 % 6,58 % 6,58
i.t. minimoa % 3,29 % 3,29 % 3,29 % 3,29 % 3,29 % 3,29 % 3,29 % 3,29 % 3,29 % 3,29
i.t. definitiboa % 3,89 % 4,19 % 4,34 % 4,64 % 5,24 % 5,69 % 5,99 % 6,58 % 6,58 % 6,58
Urtea Ondoriozko
interes-tasa
Amortizazio-
kuota (At)
Interes-
kuota (It)
Amortizazio-
terminoa (at)
Ordaindu
gabeko
kapitala(Ct)
0 150.000
1/2 % 3,89 2.918 2.918 150.000
1 % 3,89 2.918 2.918 150.000
3/2 % 4,19 3.143 3.143 150.000
2 % 4,19 3.143 3.143 150.000
5/2 % 4,34 7.941,84 3.255 11.196,84 142.058,16
3 % 4,34 8.114,18 3.082,66 11.196,84 133.943,98
7/2 % 4,64 8.207,24 3.107,50 11.314,74 125.736,74
4 % 4,64 8.397,65 2.917,09 11.314,74 117.339,09
9/2 % 5,24 8.448,04 3.074,28 11.522,32 108.891,06
5 % 5,24 8.669,37 2.852,95 11.522,32 100.221,68
11/2 % 5,69 8.804,98 2.851,31 11.656,29 91.416,70
6 % 5,69 9.055,48 2.600,81 11.656,29 82.361,22
13/2 % 5,99 9.263,69 2.466,72 11.730,41 73.097,53
7 % 5,99 9.541,14 2.189,27 11.730,41 63.556,39
15/2 % 6,58 9.754,36 2.091,01 11.845,37 53.802,02
8 % 6,58 10.075,28 1.770,09 11.845,37 43.726,74
17/2 % 6,58 10.406,76 1.438,61 11.845,37 33.319,98
9 % 6,58 10.749,14 1.096,23 11.845,37 22.570,83
19/2 % 6,58 11.102,79 742,58 11.845,37 11.468,05
10 % 6,58 11.468,07 377,30 11.845,37 0
( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( )102
53
2
52
2
3
2
1 1
37,845.11...
1
74,314.11
1
84,196.11
1
84,196.11
1
143.3
1
143.3
1
918.2
)1(
918.2750.147
kkkkkkk
k+
+++
++
++
++
++
++
++
=
ke= % 5,101783
Epe luzerako banku-maileguak
136
8.4. MAILEGUAK DIBISATAN
Mailegu horietan titularraren moneta nazionala ez den beste moneta batean
eskatzen da kapitala27. Espainian 1991tik askatasun osoa dago maileguak edozein
dibisatan eskatzeko. Mailegu horien funtzionamendua moneta lokalean egindako
maileguen funtzionamenduaren antzekoa da; hori bai, amortizazio-terminoak
eragiketaren monetan bertan ordaindu behar dira. Kanbio-tasak ez dauka zertan
berdina izan maileguaren zenbateko nominala jasotzen den unean eta ordainketak
egiterakoan. Hori dela eta, eragiketa horien bidez kanbio-arriskua hartzen da.
Kanbio-arriskua dela eta, mailegua interes aldakorrean kontratatzen bada,
mailegu mota horrek daukan interes-arriskuaz gainera, kanbio-arriskua ere kontuan
hartu behar da. Nahiz eta interes finkoko mailegu bat izan, eragiketa ondoren
zehaztutakoa da eta, horren ondorioz, haren kostua ezin izango da ezagutu
maileguaren ordainketa bakoitzean indarrean dagoen kanbio-tasa finkatu arte. Beraz,
eragiketa horiek moneta nazionalean egindakoek baino arrisku handiagoa dakarte.
Hala ere, finantza-merkatuaren ohiko eragiketak dira. Mailegu horien
kontratazioa bi ikuspegitatik egin daiteke. Alde batetik, diru-sarrerak egoitza-
herrialdearen moneta ez den beste moneta batean jasotzen dituzten mailegu-
hartzaileak izan daitezke, zeinek diru-sarrerak jasotzen dituzten dibisan zordundu
nahiago duten kanbio-arriskua saihesteko.
Beste alde batetik, dibisa batean diru-sarrerak jaso arren, beste dibisa batean
zordundu nahiago duten enpresak ere izaten dira, moneta lokalean eta beste dibisatan
aplikatutako interes-tasen arteko diferentziala aprobetxatu nahi edo errenboltsoak
egiterakoan kanbio-tasaren eboluzio faboragarria aurreikusten baitute. Bigarren kasu
horretan, merkatuak eskaintzen dituen kanbio-arriskua estaltzeko tresnak erabiltzeko
aukera dago (dibisen eperako merkatua, dibisen gaineko opzioak eta futuroak, swap-
ak…), zeinek kanbio-arriskua neurri handi edo txiki batean saihestea ahalbidetzen
duten. Aukera hori ematen bada, finantzaketak dibisatan duen kostua, estaldura
barne, eurotan egindako finantzaketa-kostuarekin konparatuko da.
Urteko kostu efektiboa kalkulatzean kanbio-komisioa ere kontuan hartu
beharko da. Komisio hori maileguaren printzipala moneta lokalera aldatzean eta
amortizazio-terminoak dibisaren truke aldatzean kobratzen da. 27 Dibisa anitzeko maileguak eskatzea ere badago, zeinetan maileguaren iraupenean zehar eta likidazioa egiten den bakoitzean, mailegu-hartzaileak dibisaz alda dezakeen.
Epe luzerako banku-maileguak
137
4. ADIBIDEA
Demagun dibisatan eskatutako mailegu batek baldintza hauek dituela:
� Eskatutako zenbatekoa: 60.000 $
� Irekiera-komisioa: % 0,50
� Kanbio-komisioa: % 0,10
� Iraupena: 4 urte
� Amortizazio-kuota konstanteko sistema
� Interes-tasa aldakorra:
- Lehenengo urterako hasierako interes-tasa: urteko % 2,5 nominala.
- Hurrengo epealdietarako interes-tasa: Libor dolar + % 0,75 urtero
berrikusgarria.
� Kanbio-tasaren eta dolarraren interes-tasaren hurrengo urteetarako
eboluzioa honako hau da:
t=0 t=1 t=2 t=3 t=4
LIBOR dolar % 4,86 % 5 % 4,75 % 4,5
Kanbio-tasa ($/€) 1,3 1,25 1,2 1,15 1,1
Kalkula ezazu eragiketaren urteko kostu efektiboa, bai dolarretan, bai
eurotan.
Epe luzerako banku-maileguak
138
Urtea Liborra Interes-tasa O.g.
Kapitala Amortizazioa Interesak
Amortizazio-terminoa ($)
Amortizazio- terminoa (€)
Amortizazio-terminoa komisioaren ondoren
(€)
0 60.000
1 % 2,76 % 2,5 45.000 15.000 1.500 16.500 13.200 13.213,21
2 % 2,5 % 3,25 30.000 15.000 1.462,5 16.462,5 13.718,75 13.732,48
3 % 2,75 % 3,5 15.000 15.000 1.050 16.050 13.956,52 13.970,49
4 % 3,5 % 4,25 0 15.000 637,5 15.637,5 14.215,91 14.230,14
( ) ( ) ( )432 1
15.637,5
1
16.050
1
16.462,5
)1(
500.16000.60005,0000.60
kkkk ++
++
++
+=×−
kdolarrak = % 3,2956
( )( ) ( ) ( )432 1
14.230,14
1
13.970,49
1
13.732,48
)1(
13.213,21001,01
3,1
000.60005,0000.60
kkkk ++
++
++
+=−××−
keuroak = % 7,6906
8.5. MAILEGU SINDIKATUAK
Mailegu sindikatuen kasuan, eskatzen den zenbateko handia dela eta,
finantza-erakundeen talde bat eratzen da mailegua emateko. Modu elkartuan,
mailegu-eragiketa bakar bat sinatzen dute. Finantzaketa mota honek, enpresaren
ikuspegitik, finantzaketa-bolumen handiko eskaera eta, finantza-erakundeen aldetik,
sor daitekeen gehiegizko arrisku-kontzentrazioa saihesteko nahia bateratzea
ahalbidetzen du.
Mailegu mota horien ezaugarriak honako hauek dira:
• Paper garrantzitsua jokatzen duten bi entitate daude:
� Banku-zuzendaria:
(i) Eragiketa diseinatzen du bezeroarekin.
(ii) Parte hartu nahi duten banku potentzialak bilatzen ditu.
� Banku-agentea: mailegu-emailearen eta mailegariaren arteko
harremana mantentzen du. Banku-zuzendaria bera izaten da.
• Epe ertain/luzerako mailegua � higiezinetako inbertsioak.
Epe luzerako banku-maileguak
139
• Sindikazio-modalitate bat baino gehiago dago:
� Eragiketa aseguratuak.
� Ahaleginik onenetan oinarritutako sindikazioa.
• Kostu-elementuak:
� Interes-tasa
� Formalizazio-gastuak
� Agentzia-komisioa
� Zuzendaritza-komisioa
� Aseguru-komisioa
� Parte-hartze komisioa
� Erabilgarritasun-komisioa (kreditu-poliza batean formalizatzen
bada)
8.6. GALDERAK ETA ARIKETAK
1. ARIKETA
80.000 euroko produkzio-ekipo bat finantzatu behar du Pasma enpresak. Ekipo
hori finantzatzeko, baldintza hauek dituen mailegu bat analizatuko ditugu:
� Irekiera-gastuak: % 0,5
� Notario-gastuak: % 0,3
� Amortizazio-sistema frantsesa; seihileko amortizazio-termino
postdeterminatuak eta iraupen aurredeterminatua.
� Lehenengo urtean aplikatuko den interes-tasa nominala: % 2
� Hurrengo urteetan aplikatuko den interes-tasa: Euriborra + % 0,5
� Egungo Euriborra: % 4,7
� Iraupena: 4 urte
Epe luzerako banku-maileguak
140
� Euriborraren eboluzioaren aurreikuspena:
2011/09/30 2012/09/30 2013/09/30 2014/09/30 2015/09/30
% 4,7 % 4,75 % 4,85 % 4,9 % 5
a) Kalkula itzazu urteko kostu efektiboa eta UTBa.
b) Kalkula itzazu urteko kostu efektiboa eta UTBa, sei hileko
amortizazio-termino aurredeterminatuak eta iraupena aldakorra badira.
2. ARIKETA
X/12/31n ezaugarri hauek dituen partaidetzako mailegu bat eskaini digute:
Maileguaren zenbateko nominala: 30.000 euro
+
×+×
2,5 % Euriborra :maximoa tasa-Interes
da oafinantzariritasun errentagar r :non
3 % - ) 0,3 r 0,7(Euribor :tasa-interes akoPartaidetz
3 % :minimoa tasa-Interes
nominala tasainteres Urtekofra
fra
� Mailegua bere osotasunean amortizatuko da bere epemugan; epemuga = 5
urte.
� Interesen urteroko ordainketa.
� Hasierako komisioa: nominalaren gaineko % 0,5
� Abal-gastuak: nominalaren gaineko % 0,25
� Aurreikusitako eboluzioa:
X/12/31 X+1/12/31 X+2/12/31 X+3/12/31 X+4/12/31 X+5/12/31
Euriborra % 3 % 2,5 % 2,5 % 2 % 2 % 2,5
rf % 4 % 6 % 8 % 10 % 12 % 14
Maileguaren urteko kostu efektiboa honako hau da:
a) % 4,368
b) % 4,460
c) % 4,123
d) % 4,199
e) % 4,503
Epe luzerako banku-maileguak
141
3. ARIKETA
Demagun dibisatan eskatutako mailegu batek baldintza hauek dituela:
� Eskatutako zenbatekoa: 7.000.000 yen
� Irekiera-komisioa: % 0,50
� Kanbio-komisioa: % 0,10
� Iraupena: 5 urte
� Amortizazio-termino konstanteko sistema (amortizazio termino
aurredeterminatuak)
� Interes-tasa aldakorra:
• Lehenengo urterako hasierako interes-tasa: urteko % 1 nominala
• Hurrengo epealdietarako interes-tasa: libor yenaren interes-tasa + %
0,70 urtero berrikusgarria
Kanbio-tasa eta liborraren eboluzioa, hurrengo urteetan, hau izango da:
t=0 t=1 t=2 t=3 t=4 t=5 t=6 Libor yen % 1,22 % 1,50 % 1,25 % 1 % 2 % 2 Kanbio-tasa (¥/€) 122,91 125 126 130 137 145 148
Kalkula ezazu eragiketaren urteko kostu efektiboa, bai yenetan eta baita
eurotan ere.
4. ARIKETA
“TXOKOLATE” enpresak, normalean Indonesiarekin (munduko hirugarren
kakao-ekoizlea) harremanetan diharduenez, atzerriko dibisazko mailegu bat
eskatu du, Indonesiako 1.500.000.000 errupiakoa, sei hileko termino bidez 4
urtean itzultzeko. Jarraitu beharreko amortizazio-sistema frantsesa izango da.
Gainera, amortizazio-terminoak konstanteak eta iraupena aurredeterminatua
izango dira (interes-tasen arabera postdeterminatutako amortizazio-
terminoak). Hauek dira finantza-entitateak eskainitako ezaugarriak:
� Irekiera-komisioa: % 0,50 maileguaren nominalaren gain
� Ikasketa-komisioa: % 0,25 maileguaren nominalaren gain
Epe luzerako banku-maileguak
142
� Kanbio-komisioa: % 0,5
� Interes-tasa nominala, urtero berrikusgarria:
� Lehenengo urterako interes-tasa: urteko % 3 nominala
� Hurrengo urteetarako interes-tasa: libor + % 1,25
� Hurrengo urteetarako kanbio-tasa eta Liborraren eboluzioaren
aurreikuspena honako hau da:
11/11/6 12/05/6 12/11/6 13/05/6 13/11/6 14/05/6 14/11/6 15/05/6 15/11/6
Liborra % 4,7 % 4,55 % 4,25 % 4 % 4 % 4 % 4 % 4 % 4
Kanbio-tasa
(IDR/€) 12.360,1 12.250 12.350 12.375 12.400 12.449 12.500 12.570 12.630
Aurreikuspen horiek betetzen badira, honako hau eskatzen da:
1. Kalkula ezazu eragiketaren urteko kostu efektiboa errupiatan.
2. Kalkula ezazu eragiketaren urteko kostu efektiboa eurotan.
3. Aztertu eta justifikatu lortutako emaitzak eta azaldu zergatik gertatzen
den diferentzia bat errupiatan eta eurotan lortutako kostuen artean.
5. Mailegu indexatuetan:
a) UTBa ezin da kalkulatu; izan ere, erreferentziako indizearen
eboluzioaren araberakoa da; beraz, UTB kalkulatzea ez da
derrigorrezkoa finantza-erakundeentzat.
b) Mailegu-emaileak UTBa a posteriori bakarrik kalkulatzen du.
c) Erreferentziako indizeak nola eboluzionatuko duen ez dakienez, aldez
aurretik, UTBa eta urteko kostu efektiboa bat etorriko dira.
d) Hasierako komisioen zenbatekoa ez da kontuan hartzen UTBa
kalkulatzean, bankuak hirugarrenei ordaindu behar izan ezean.
e) Aurrekoetatik bat ere ez.
6. Partaidetzako maileguei dagokienez,
Epe luzerako banku-maileguak
143
a) Hainbat finantza-erakundek enpresa bakar bati ematen dizkioten
maileguak dira.
b) Finantza-erakunde bakar batek hainbat enpresak osatzen duten elkarte
bati ematen dizkion maileguak dira.
c) Interes-tasa enpresaren jardueraren arabera ezartzen da.
d) Mailegu-emaileak enpresaren kudeaketan parte hartzen du, baina ez du
eskubiderik dibidenduak kobratzeko.
e) Mailegu-emaileak enpresaren kudeaketan parte hartzen du, eta
dibidendu minimoa bermatuta dauka.
Epe luzerako banku-maileguak
144
BIBLIOGRAFIA
ALMOGUERA, A. (1996): “Los préstamos a interés variable. Sistemática y
modalidades”. Perspectivas del Sistema Financiero, 54 zk., 31.-50. or.
GARCÍA, J.; CÁCERES, R. eta MAROTO, O. (1999): “Préstamos participativos:
análisis financiero” Actualidad Financiera, 4 zk., monografikoa, 3.-17. or.
GARCÍA TABUENCA, A. (zuz.) (2003): La financiación de la pequeña y mediana
empresa en España 1975-2000, Instituto de Estudios Económicos, Colección
Estudios, Madril.
INSTITUTO SUPERIOR DE TÉCNICAS Y PRÁCTICAS BANCARIAS (ISTPB)
(1980-2001): Agenda Bancaria y de Costes Financieros. ISTPB, S. L. Madril.
MENEU, V.; JORDA, M. P. eta BARREIRA, M. T. (1994): Operaciones financieras
en el mercado español. Ariel, Bartzelona.
PALOMO, R. J. eta MATEU, J. L. (2000): Productos, instrumentos y operaciones de
inversión. Instituto Superior de Técnicas y Prácticas Bancarias, Madril.
SESTO, M. (1998): Introducción a las finanzas¸ UNED, Madril.
SOTO, J. M. (1998): La Tasa Anual Equivalente (TAE) como elemento para la toma
de decisiones en las operaciones de préstamo a tipo de interés variable”
Actualidad Financiera, maiatza, 15.-24. or.
SOTOMAYOR, S. eta TORIBIO, R. (1999): “Los préstamos participativos como
recurso financiero para las PYMES” Boletín ICE Económico: Información
Comercial Española, urtarrila, 2604, 27.-36. or.
Leasing-a
145
9.GAIA: LEASINGa
9.1. Leasingaren kontzeptua eta ezaugarriak
9.2. Leasing motak
9.2.1. Leasing finantzarioa
9.2.2. Leasing operatiboa
9.2.3. Lease-back-a
9.3. Leasingaren ebaluazio finantzarioa eta fiskala
9.4. Galderak eta ariketak
9.1. LEASINGAREN KONTZEPTUA ETA EZAUGARRIAK
Epe ertain eta luzerako enpresen finantzaketa-baliabide bat da leasing-a.
Finantza-eragiketa horrek aktibo ez-korronteko elementuak erabiltzea ahalbidetzen du,
haien jabetza eduki gabe, hasiera batean behintzat. Modu labur batean, leasinga erosteko
aukera duen errentamenduko merkataritzako kontratu gisa defini daiteke (Astorga,
2000, 52. or.). Finantza-errentamenduaren kontzeptu legala kreditu-erakundeen esku-
hartze eta diziplinari buruzko uztailaren 29ko 26/1988 Legearen xedapen gehigarrian
agertzen da:
“Finantza-eragiketa bat finantza-errentamenduko eragiketatzat hartuko da, haren
helburu bakarra etorkizuneko erabiltzailearen zehaztapenei jarraituz eskuratutako
ondasun higiezin edo higigarrien erabileraren lagapena denean; horren truke, xedapen
honek 2. atalean adierazitako kuotak periodikoki ordaindu behar dira. Finantza-
errentamenduaren kontratuak erabiltzailearen aldeko erosteko aukera bat nahitaez
barneratu beharko du. Erabiltzaileak ez badu ondasuna erosten, errentatzaileak beste
erabiltzaile bati utzi ahal izango dio.”
Definizio horretatik, leasing-eragiketak izan behar dituen ezaugarri batzuk
eratortzen dira:
• Erakunde errentatzaileak (leasing-elkartea) ondasunak finantza-
errentamendura zuzentzeko helburu bakarrarekin erosi behar ditu.
• Horrela eskuratutako ondasunak errentariaren merkataritzako jarduerara
zuzendu behar dira.
Leasing-a
146
• Kontratuak bere epemugan erabilgarria izango den errentariaren aldeko
erosteko aukera barneratzea nahitaezkoa da. Horrek ez du esan nahi
errentariak erosteko aukera hori erabiltzeko obligazioa izango duenik.
Errentariak hiru aukera izango ditu:
o Erosteko aukera egikaritu eta kontratuan aurretiaz zehaztutako prezioan
erosi.
o Kontratua deuseztatu eta leasing-enpresari aktibo finkoko elementua itzuli.
o Kontratua luzatu eta ondasuna erabiltzen jarraitu, dagozkion kuotak
ordainduz.
• Kontratuek ekipoen kalteak estaltzen dituen aseguru bat barneratu behar
dute.
• Ondasunak higiezin edo higigarriak izan daitezke. Beraz, amortizagarriak ez
diren aktiboak (lursailak…) eta kontsumo-ondasunak eragiketa mota
horretatik kanpo geldituko dira.
• Errentariak, errentatzailearen aldeko kontraprestazio modura, aldizka kuotak
ordainduko ditu. Kuota horiek bi osagai izango dituzte: leasing-erakundeak
berreskuratutako ondasunaren prezioa (finantza-amortizazioa) eta finantza-
kargua (interes-kuota). Bestalde, ondasunaren kostuaren berreskurapenari
dagokion kuotaren zatiak beti izaera lineal edo hazkorra izan beharko du.
Leasing-eragiketaren parte-hartzaileak honako hauek dira: leasing-enpresa,
ondasun produktibo zehatz bat behar duen enpresa eta ondasun horren ekoizlea edo
hornitzailea (García Tabuerca, 2003, 347. or.). Leasing-enpresa hornitzaile edo
fabrikatzailearekin bat etor daiteke, hau da, ekoizleak berak leasing-eragiketa bat eskain
dezake. Kasu horretan, eragiketaren eskema bi elementura mugatuko da, leasing-
enpresa eta enpresa bezeroa, alegia.
Leasing-a
147
9.1. Irudia. Leasing-eragiketaren funtzionamendua
Leasing enpresa
Ekipoa behar duen enpresa (Gu)
Ekipo ondasunen enpresa fabrikatzailea
Ondasunaren salerosketa Kuoten ordainketa
Ondasunaren lagapena
Leasing finantzarioak abantaila eta desabantaila hauek ditu:
Abantailak:
• Inbertsioaren % 100 finantzatzea ahalbidetzen du (erosteko aukeraren balioa
ez da finantzatzen). Maileguek, aldiz, % 70 gainditzen ez duen inbertsioaren
portzentajea soilik finantzatzea ahalbidetzen du.
• Ondasunaren jabetza eta erabilera bereiztea ahalbidetzen du. Horrela,
ondasuna erabil daiteke erosi beharrik gabe, eta, aldi berean, ondasunak
jasan dezakeen aurreikusi gabeko balio-galera izateko arriskua ekiditea
ahalbidetzen du.
• Leasing-agatik ordaindutako kuotak fiskalki kengarriak dira, bai interes-
kuota eta baita amortizazio-kuota ere (muga batekin). Bestalde, inbertsioa
mailegu baten bidez finantzatzen bada, amortizazio teknikoaz gainera,
interesak bakarrik izango dira kengarriak.
• Ondasuna leasingaren bidez eskuratuz gero, BEZaren ordainketa kuoten
ordainketara transferitzen da. Ondasuna beste modu batean eskuratzen bada,
BEZa hasieran erabat ordaindu beharko da.
Iturria: Suárez (1998, 351 orr.) Iturria: Suárez (1998, 351 orr.)
Leasing-a
148
Eragozpenak:
• Ondasuna leasingaren bidez eskuratzen bada, beharrezkoa den finantzaketa
ondasunaren bizitza erabilgarria baino epe laburragoan lortu beharko da.
• Leasingean erosteko aukera ordaindu arte eskualdatzen ez denez, enpresak
ezin du ondasunaren jabetza laga une horretara arte. Ondasuna maileguaren
bidez eskuratzen bada, edozein unetan eskualdatu daiteke.
Abantaila eta desabantaila horietatik ondorioztatzen da leasing-eragiketa
interesgarria izango dela ezaugarri hauek dituzten enpresentzat:
• Mozkinak lortzen dituzten eta, horren ondorioz, sozietateen gaineko zerga
ordaindu behar duten enpresak, aurrezki fiskala lor baitezakete.
• Teknologia-maila handiko ekipoak erabiltzen dituzten eta zaharkitze-arrisku
azkarra saihestu nahi duten enpresak, arrisku hori hartu beharko bailukete
ondasuna erosiko balute.
• Hedapen-prozesuan dauden eta horren ondorioz ekipo berriak behar dituzten
enpresak. Enpresa horiek egun ekipoak erosteko beharrezko funtsak ez
badituzte, baina ekipoen bizitza erabilgarria baino epe laburrago batean
eskura baditzakete, aukera ona aurkituko dute finantzaketa-iturri horretan.
Errentariak ordaindu beharreko kuotak kalkulatzean, erosteko aukerak, erabili
zein ez erabili, leasing bidez lortutako finantzaketaren balio txikiagoa dakarrela.
Bestalde, leasing-kontratuek termino aurrez ordaintzekoak barneratzen dituzte. Hala,
ordaindu beharreko kuota kalkulatzeko modua hau izango da28:
t |
EAP (1 )
(1 )n i nLK a i
i= × + +
+
t
EAP-
(1 )
(1 )
n
n i
iLK
a i
+ =
+
non:
P: ondasunaren balioa
28 Leasing-kuotak ondoren ordaintzekoak badira, honela kalkulatuko dira:
t
EAP
(1 )nn iLK a
i= × +
+
Leasing-a
149
LKt: aldizka ordaindu beharreko leasing-kuota
n: ordaindu beharreko leasing-kuota kopurua
i: leasing-enpresak ezarritako interes-tasa
EA: erosteko aukeraren balioa
Erosteko aukerak eta leasing-kuotak balio bera badute, eta, gainera, leasing-kuotak aurrez
ordaintzekoak badira:
tt |
LKP (1 )
(1 )n i nLK a i
i= × + +
+
t
|
PLK
1(1 )
(1 )n i na i
i
= + + +
Leasing-eragiketa bidez agente ekonomiko batek aktibo ez-korronte baten
erabiltzeko eskubideak eskuratzen ditu alokairu-kontratu batean oinarrituta. Leasing
finantzarioa finantzaketa-iturria da; berriz, leasing operatiboa alokairu-eragiketa hutsa
da.
9.2. LEASING MOTAK
Hiru leasing mota daude:
• Leasing finantzarioa
• Leasing operatiboa
• Lease-back-a
9.2.1. Leasing finantzarioa
Espainian eta Europan oro har egiten den kontratu mota da. Eragiketaren bidez
lortutako ondasun motari buruzko mugarik ez dago. Hala, leasing higigarria eta leasing
higiezina bereizi ditzakegu (2004. urteko datuen arabera).
9.2. Irudia. Sektoreen araberako leasing-eragiketaren banaketa.
2010eko inbertsio berria (2010/09/30 arteko datuak)
Leasing-a
150
Iturria: Espainiako Leasing Elkartea (www.ael.es)29
Laburbilduz, leasing-kontratuek aipatutako ezaugarri orokorrak ditu, baina
beraren ezaugarri nagusia zera da: erosteko aukeraren balioa oso txikia dela ondasunak
aukera erabiltzeko unean duen balioarekin alderatuta. Hortaz, erosteko aukera erabili
egin ohi da.
Hori dela eta, leasing-eragiketa, batez ere, ondasun bat eskuratzeko finantzaketa-
eragiketa bat da. Gainera, leasing-kontratuaren iraupena ondasunaren bizitza
erabilgarria baino laburragoa bada, ondasuna beste modu batean erosiko balitz baino
epe laburragoan haren balio osoa fiskalki kengarria izatea lortzen da. Leasingak
ahalbidetzen duen amortizazio azeleratuak ondasunen berriztapena eragiten du; horren
ondorioz, ekipoak zaharkitzen diren sektoreetan ezinbestekoa da.
Ondasunen mantentze eta kontserbazioa errentariaren kargura izaten da.
Funtzionamendu-berme bat ezarri ezean, errentariak errentamendu-kuotak ez
ordaintzeko arrazoi moduan ezin izango du esan ekipoak gaizki funtzionatzen duela edo
akats bat duela. Kontratuan ondasunen aseguruei buruzko klausulak ere barneratzen
dira. Kasu horretan, onuraduna errentatzailea izango da kontratua bukatu arte.
Leasing finantzarioko kontratua ezeztaezina da. Errentariak ez badu adostasunez
ezarritako leasing-kuotetarikoren bat ordaintzen, leasing-enpresak, kontratuan besterik
ez bada zehazten, bi aukera izango ditu:
29 Gorriz eta parentesi artean, ondasun horrek iaz inbertsio osoarekiko izan zuen portzentajea.
Leasing-a
151
• Mugaeguneratutako eta mugaeguneratu gabeko kuoten berehalako
ordainketa eska dezake, baita hondar-balioa ere.
• Ordaindu gabeko kuotak eskatu beharrean, erabilitako materiala berehala
itzultzea eska dezake; eta mugaeguneratutako kuoten ordainketa eta
mugaeguneratu gabeko kuoten gaineko portzentaje bat ere eska dezake
kalte-ordain gisa (ISTPB, 2004, 941. or.).
9.2.2. Leasing operatiboa
Leasing operatiboak leasing finantzarioarekin alderatuta duen ezberdintasun
nagusia zera da: erosteko aukera egikaritzeko unean, beraren balioa ondasunaren
merkatu-baliora hurbiltzen da. Kasu horretan, kuoten ordainketaren bidez ez da
ondasuna eskuratzen; izan ere, ondasuna eskuratu nahi bada, erosteko aukera erabili
egin behar da, erosteko aukeraren balioa merkatu-baliora hurbiltzen dela kontuan
hartuta. Kuotek ondasunaren erabilerak eragindako higadura gehi leasing-erakundearen
funtsen immobilizazioa konpentsatzen duen finantza-kostua estaltzen dute. Hala ere,
erosteko aukeraren kalkulua berdina da. Hori dela eta, ondasuna beste modelo batek
teknologikoki gainditu arren, kontratua deuseztatu egin daiteke eta ekipoa beste modelo
aurreratuago batzuek ordeztu dezakete. Horrela, leasing operatiboa kontratatzen duen
enpresak zaharkitze teknologikoko arriskua saihesten du, leasing finantzarioan gertatzen
ez den bezala.
Leasing finantzarioa finantzaketa-eragiketa bat da, aldiz, leasing operatiboa
zerbitzu-prestazio hutsa da (Meneu, et al. 1994, 298. or.). Hori dela eta, leasing
finantzarioan errentatzailea finantza-erakundea izaten da; leasing operatiboan, aldiz,
errentatzailea ekipo-ondasunen fabrikatzaileak edo hornitzaileak izaten dira.
Ezberdintasun hori abiapuntutzat hartuta, leasing operatiboaren gainerako
ezaugarriak ulergarriak dira. Horrela, leasing operatiboan, leasing finantzarioan ez
bezala, ondasunaren erabileraren maila kontrolatua edo mugatua izaten da; izan ere,
zenbat eta gehiago erabili, hainbat higadura handiagoa izango du.
Kasu horretan, erosteko aukera erabiltzea ez da hain ohikoa, hori enpresaren
behar produktiboaren araberakoa izango baita. Horren ondorioz, leasing operatiboaren
ondasunak estandarrak eta erabilera arruntekoak izaten dira; izan ere, leasing-enpresak
kontratu batean baino gehiagotan eta hainbat errentarirekin amortizatuko ditu
ondasunak. Leasing finantzarioaren kasuan, aldiz, ohikoena erosteko aukera erabiltzea
Leasing-a
152
denez (haren balioa une horretako ondasunaren merkatu-balioaren nahiko azpitik
kokatzen baita), enpresa bezeroak nahi duen ondasuna aukeratu ahal izango du, haren
erabilera enpresa horretara mugatuta geratuko baita.
Leasing operatiboaren eta leasing finantzarioaren arteko beste ezberdintasun bat
honako hau da: leasing operatiboan mantentze- eta konponketa-gastuak
errentatzailearen kontura dira; leasing finantzarioan, aldiz, errentariak hartzen ditu gastu
horiek, eta, horren ondorioz, ondasunaren erabilerari buruzko erabakiak eta sortutako
gastuen erantzukizuna hartzen ditu.
Ondasunaren erabilera, ondasuna erosi gabe, ahalbidetzen duten beste zerbitzu
batzuk ere badaude, hala nola rentig-a. Renting-a leasing operatiboaren antzekoa da,
baina haien artean ezberdintasun hauek daude: leasing operatiboan nahitaezkoa da
erosteko aukera bat barneratzea; rentig-ean, aldiz, ez. Gainera, leasing-kontratuak epe
laburrerakoak edo luzerakoak dira; rentig-ean, berriz, epe laburrerakoak soilik (Parejo,
2000, 106. or.).
9.2.3. Lease-back-a
Lease-backa da jabe batek jadanik erabili duen ibilgetu bat leasing-elkarte bati
saltzea ibilgetu hori berriro ere eskuratzeko alokairu finantzarioko erregimenean.
Eragiketa honetan, ondasunaren jabeak ondasuna kreditu-erakunde bati edo
kredituko finantza-establezimendu bati saltzen dio, zeinak errentamendu finantzarioko
eragiketa helburu duen. Erakunde horrek leasing finantzarioko kontratu baten bidez
berehala alokatzeko konpromisoa hartzen du.
Leasing-a
153
Leasing-enpresa edo finantza-enpresa
Ekipoa erabiltzen duen enpresa bezeroa (Gu)
1
Ondasunaren salmenta
Erosketa-prezioa
Leasing-enpresa edo finantza-enpresa
Ekipoa erabiltzen duen enpresa bezeroa (Gu)
2
Kuoten aldizkako ordainketak
Leasing-erregimenean utzitako ondasuna
Eragiketa horrek helburu asko ditu, hala nola ondasun baten salmentagatiko
likidezia lortzea erabilerari uko egin gabe, edo epe laburrerako zorra epe luzerako zor
bihurtzea (kasu horretan, leasing kosmetiko deritzo). Izan ere, lortutako funtsekin
errentariak epe laburrerako zor osoa edo zati bat amortizatzen du.
Egun, eragiketa horiek ez dute abantaila fiskal handirik; kargu finantzarioek
gastu kengarriak dakartzaten arren, ondasunaren amortizazioak kreditu-
Leasing-a
154
establezimenduari saldu aurretik zuen irizpideari (bizitza erabilgarria eta oinarri
amortizagarria) jarraituko dio. Beraz, egun lease-backa ezin daiteke erabili modu
azeleratuan amortizatzeko. sozietateen gaineko zergaren legeak honela dio bere 11.3.
artikuluan: “baldin eta lagatzen den ondasuna aldez aurretik lagatzaileak lagapen-
hartzaileari eskualdatu badio (lease-backa), lagatzaileak ondasuna amortizatzen jarraitu
beharko du baldintza berdinetan eta eskualdatu aurretik zuen balio beraren gain."
9.3. LEASINGAREN EBALUAZIO FINANTZARIO ETA FISKALA
Aurreko gaietan, finantza-eragiketetan sortzen diren alderdi fiskalak ez dira
aipatu, finantza-tresna gehienetan antzeko eragina baitute. Hala ere, leasing-eragiketa
baten bidez finantzaketa lortzeko kasuan, fiskalitatea ezaugarri bereizgarri bihurtzen da.
Finantzaketa-iturri horren egokitasuna kostu-ikuspegitik analizatzean, beste
finantzaketa-formulekin alderatuta duen fiskaltasun faboragarria kontuan hartu beharko
da, sozietateen gaineko zergan finantza-amortizazioa kengarria baita. Beraz,
konparazioa modu egokiagoan egiteko, egindako ordainketek eta jasotako kobrantzek
egun daukaten balioa kalkulatuko dugu, bai leasing-ean, bai ebaluatutako beste ordezko
finantzaketa-iturrian. Oro har, leasinga epe luzerako maileguarekin konparatzen da,
leasingaren antzik handiena duen finantzaketa-iturria baita (biak kapital iraunkorrak,
besteren baliabideak eta kanpo-finantzaketa dira). Finantza-errentamenduko kontratuen
arautegi fiskala sozietateen gaineko zergari buruzko uztailaren 4ko 7/1996 Foru Arauan
aurkitu daiteke. Hain zuzen ere, haren 116 artikuluaren 4., 5. eta 6. ataletan honako hau
adierazten da30:
“Ondasunaren kostua berreskuratzeari dagokion finantza-errentamenduaren
kuoten zatiaren urteko zenbatekoa kontratuaren iraunaldian ez da aldatuko edo handituz
joango da.”
“Nolanahi ere, zerga-ondorioetarako gastu kengarritzat hartuko da entitate
errentatzaileak ordaindutako karga finantzarioa.”
“Halakotzat hartuko da, halaber, ondasunaren kostua berreskuratzeko
ordaindutako finantza-errentamenduaren kuoten zatia, salbu kontratuaren xedea lursail,
orube edo beste aktibo amortizaezin batzuk direnean (…). Aurreko paragrafoaren
30 1996ko urtarrilaren lehenaren ondoren –data horretan sozietateen gaineko zergari buruzko 43/1995 Legea indarrean sartu zen– egindako finantza-errentamenduko kontratuetan lurralde komunean aplikagarria den araudia aipatutako Legearen 128. artikuluan aurkitu daiteke.
Leasing-a
155
arabera kenkaritzat har daitekeen kopuruaren zenbatekoa ez da handiagoa izango
ondasunaren kostuari amortizazio-koefiziente linealaren bikoitza —Foru Arau honek
11. artikuluaren 2 apartatuan jasotako amortizazio-taularen arabera ondasun horri
dagokiona— aplikatuz ateratzen den emaitza baino. Soberakina hurrengo zergaldietan
har daiteke kenkaritzat, aurretiaz aipatutako mugapean. Aipatu muga kalkulatzeko,
kontuan hartuko da ondasuna noiz jarriko den behar bezala martxan.
VIII. tituluaren II. kapituluan jasotako subjektu pasiboak izanez gero31,
ondasunaren kostuari Foru Arau honek 11. artikuluaren 2 eta 3 apartatuetan32 jasotakoa
aplikatuz ateratzen den amortizazio-koefizientearen bikoitza —1,5ekin biderkatua,
eraikinetarako izan ezik— aplikatzetik lortutako emaitza hartuko da.”33
Azkenik, 37. artikuluaren 1. apartatuan: “Entitatearen ustiapen ekonomikoari
lotutako aktibo finko material berrietan inbertitzeak, lursailak halakotzat hartu gabe,
berekin ekarriko du kuota likidoa inbertsio horien zenbatekoaren % 10 murrizteko
eskubidea.” Eta 2. apartatuan: “Finantza-errentamenduko erregimenean egindako
inbertsioak aurreko apartatuko kenkarira elkartu daitezke, eraikinak izan ezik.”
Ondasuna ez bada leasingaren bidez eskuratzen, ondasunaren amortizazioa
kengarria izango da. Uztailaren 4ko 7/1996 Foru Arauaren 50. artikuluan zera
adierazten da: “Ibilgetu materialaren elementu berriek, eraikinak kanpo utzita, aurreko
artikuluan aipatutako enpresa txikiek34 erosten dituztenean, amortizazio-askatasuna
31 Araudian enpresa txiki eta ertainen kontzeptua azaltzen da. Honako baldintzak hauek betetzen dituena enpresa ertaintzat hartuko da:
a) Ustiapen ekonomiko bat egiten duena.
b) Eragiketa-bolumena 50 milioi euro Gipuzkoan eta 40 milio euro Bizkaian eta Araban baino handiagoa ez duena, Euskal Autonomia Erkidegoarekiko Ekonomia Itunak esandakoaren arabera, edo ibilgetu garbia 43 milioi euro Gipuzkoan eta 12 milioi euro Bizkaian eta Araban baino handiagoa ez duena.
c) 250 langile baino gehiago ez dituena.
d) Goiko baldintzetako bat betetzen ez duten enpresek % 25etik gorako partaidetza, zuzenean edo zeharka, ez izatea enpresa horretan, salbu foru-arau horrek 59. eta 60. artikuluetan hurrenez hurren jasotako arrisku-kapitaleko funtsak edo sozietateak nahiz enpresak sustatzeko sozietateak badira, partaidetza hura azken sozietate horien xedea betetzearen ondorioa denean. 32 Aipatutako apartatuetan higiezin mota bakoitzean aplikagarriak diren amortizazio-koefizienteak (maximoak eta minimoak) eta aparteko arauak adierazten dira. 33 Apartatu honetan estatuko arauarekin alderatuta ezberdintasun bat dago; izan ere, estatuko arauak tamaina txikiko enpresak honela definitzen ditu: “Aurreko epealdi zergagarrian 6 milioi euro baino negozio-bolumen garbi txikiagoa duten enpresak,” baldintza gehigarririk eskatu gabe. 34 49. artikuluak hau dio: “Ondoko baldintza hauek betetzen dituena enpresa txikitzat hartuko da:
a) Ustiapen ekonomiko bat egiten duena.
Leasing-a
156
izango dute martxan jartzen direnetik.” Beraz, leasingak ez dakar inolako abantaila
fiskalik enpresa horietan. Halaber, zera adierazten du: “Ibilgetu materialaren elementu
berriak, eraikinak kanpo utzita, aurreko artikuluan aipatutako enpresa ertainek erosten
dituztenean, foru arau honek 11. artikuluan jasotako taulako amortizazioko gehienezko
koefizientea 1,5ekin biderkatuz ateratzen den koefizientearen arabera amortizatu ahal
izango dira martxan jartzen direnetik. Gainerako enpresetan (handiak direnak)
amortizazio-kuota kengarria izango da, baina 11. artikuluaren 2. apartatuan zehaztutako
mugekin”.
Laburpen gisa:
AMORTIZAZIOAREN
GEHIENEZKO
MUGA
Enpresa txikia Enpresa ertaina Enpresa handia
Sistema orokorra Mugarik gabe Taula fiskalaren ehunekoa x 1,5
Taula fiskalaren ehunekoa
Leasinga Mugarik gabe Taula fiskalaren ehunekoa x 3
Taula fiskalaren ehunekoa x 2
Inbertsioengatiko kenkaria ere aplikagarria izango da, baldin eta inbertsio berri
bat bada, eta finantza-gastuak ere kengarriak izango dira, baldin eta besteren
baliabideen bidez eskuratu badira.
Bi aukeren konparazioa zerga ondorengo ordainketen balio eguneratuaren
kalkuluaren bidez egingo da. Horrela, egin beharreko ordainketen balio eguneratu txikiena
dakarrena izango da finantzaketa-aukera interesgarriena. Leasingaren kuotak urtekoak,
konstanteak eta aurrez ordaintzekoak badira:
b) Eragiketa-bolumena 10 milioi euro Gipuzkoan eta 8 milioi euro Bizkaian eta Araban baino handiagoa ez duena.
c) 50 langile baino gehiago ez dituena.
d) Goiko baldintzetako bat betetzen ez duten enpresek % 25etik gorako partaidetza, zuzenean edo zeharka, ez izatea enpresa horretan, salbu foru arau honek 59. eta 60. artikuluetan, hurrenez hurren, jasotako arrisku-kapitaleko funtsak edo sozietateak nahiz enpresak sustatzeko badira, partaidetza hura azken sozietate horien xedea betetzearen ondorioa denean.”
Leasing-a
157
non:
LKt ordaindu beharreko leasing-kuotak.
T sozietateen gaineko zergaren zerga-tasa.
D inbertsio-kenkaria.
n leasing-kontratuaren iraupena.
k eguneratze-tasa edo kapitalaren batez besteko kostu haztatua.
Finantza-amortizazioaren kenkariaren mugak gainditzen ez badira eta
inbertsioengatiko kenkaria % 10 bada, aurreko adierazpena honela geratuko litzateke:
Non “I” inbertsioaren zenbatekoa den.
Inbertsio bera mailegu baten bidez finantzatuko balitz eta mailegua aurrez
ordaintzekoa dela joz gero (leasingarekin konparagarria izateko), baldin eta urteko
amortizazio-terminoak konstanteak eta inbertsio-kenkaria % 10 izango balira:
Leasing-a
158
non:
at maileguaren ordaindu beharreko amortizazio-terminoak.
GFt epealdiaren finantza-gastuak, hau da, interes-kuota.
A erositako ondasunaren amortizazioa.
T sozietateen gaineko zergaren zerga-tasa.
n maileguaren iraupena.
q ondasunaren bizitza erabilgarria.
I inbertsioaren zenbatekoa.
K eguneratze-tasa edo kapitalaren batez besteko kostu haztatua.
9.4. GALDERAK ETA ARIKETAK
1. ARIKETA
Leasingari dagokionez:
a) Leasing operatiboaren kasuan, arrisku teknikoa errentariak hartzen du.
b) Leasing finantzarioaren kasuan, ondasuna kontratu anitzetan amortizatzen
da.
c) Lease-backaren bidez, berehalako likidezia lortzen da ondasunaren
erabilerari uko egin gabe.
d) Leasing finantzarioaren helburu nagusia bezeroari zerbitzu bat eskaintzea
da.
e) Leasing finantzarioko kontratua noiznahi ezezta dezake enpresa
errentariak.
2. ARIKETA
50.000 euroko ekipo bat ezaugarri hauek dituen leasing-kontratu baten bidez
eskuratzen da: epemuga 5 urte, 1.000 euroko erosteko aukera, urteko interes-tasa
nominala % 6 eta bi hileko kuota aurrez ordaintzekoak. Kalkula ezazu eragiketa
horren leasing-kuota:
a) 1.879,86 euro.
b) 1.918,22 euro.
Leasing-a
159
c) 1.927,74 euro.
d) 1.889,76 euro.
e) 1.924,13 euro.
3.- ARIKETA
2011/01/01ean enpresa batek 100.000 euroko ekipo bat erosi nahi du, eta haren
urteko fakturazio-bolumena 52 milioi euro da. Erosketa finantzatzeko bi aukera
aurkezten zaizkio:
A. Mailegu bat eskatzea.
� Mugaeguna = 3 urte
� Urteko interes-tasa nominala = % 7,5
� Urteroko amortizazio-termino konstante aurrez ordaintzekoak
B. Leasing finantzarioko erregimenean kontratatutako ekipoa.
� Mugaeguna = 3 urte
� Urteko interes-tasa nominala = % 9
� Erosteko aukera = 10.000 euro
� Urteroko kuota konstante aurrez ordaintzekoak
Erabaki bietatik, zein aukera komeni zaio enpresari?
Oharra:
Ogasun Publikoak ezarritako urteko amortizazio maximoa = % 10
Sozietateen gaineko zerga = % 28 (Enpresak abantaila fiskal guztiak
aprobetxatzeko nahiko mozkinak lortzen ditu)
Inbertsio-kenkaria = % 10
Eguneratze-tasa = % 10
Zerga-kuotak hurrengo urtean ordaintzen dira.
Leasing-a
160
SOLUZIOA:
MAILEGUA
Urtea Amortizazio-
terminoa
Interesak Amortizazio-
kuota
Ordaindu gabeko
kapitala
0 35.770,94 0 35.770,94 64.229 1 35.770,94 4.817,18 30.954 33.275 2 35.770,94 2.495,63 33.275 0 3
MAILEGUAREN ORDAINKETEN BALIO EGUNERATUA:
Urtea Amortizazio-
terminoa
Zergen
aurrezkia
Diru-irteera
garbia
Balio
eguneratua
0 35.770,94 35.770,94 35.770,94 1 35.770,94 0 35.770,94 32.519,04 2 35.770,94 12.800,00 22.970,94 18.984,25 3 4.148,81 -4.148,81 -3.117,06 4 3.498,78 -3.498,78 -2.389,71 5 2.800,00 -2.800,00 -1.738,58 6 2.800,00 -2.800,00 -1.580,53 7 2.800,00 -2.800,00 -1.436,84 8 2.800,00 -2.800,00 -1.306,22 9 2.800,00 -2.800,00 -1.187,47
10 2.800,00 -2.800,00 -1.079,52 11 2.800,00 -2.800,00 -981,38
OBE 72.456,91
94,770.35075,0|3|
===aa in&&&&
100.000Pat
( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( )
( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( )111098765
43222Mailegua
1,01
0,2810.000
1,01
0,2810.000
0,11
0,2810.000
1,01
0,2810.000
1,01
0,2810.000
1,01
0,2810.000
1,01
0,2810.000
1,01
0,2812.495,65
1,01
0,2814.817,18
0,1+1
0,2810.000
0,1+1
10.000 -
0,1+1
35.770,94
0,1+1
35.770,9435.770,94 O
+×−
+×−
+×−
+×−
+×−
+×−
+×−
+×−
+×−×−++=BE
OBEMailegua= 72.456,90
Leasing-a
161
LEASING
Urtea Kuota Interesak Amortizazioa
Ordaindu gabeko
kapitala
0 33.444,88 0 33.444,88 58.833,28 1 33.444,88 5.294,99 28.149,89 30.683,39 2 33.444,88 2.761,50 30.683,39 0 3
LEASING-AREN ORDAINKETEN BALIO EGUNERATUA:
Urtea Kuota Zergen
aurrezkia
Diru irteera
garbia
Balio
eguneratua
0 33.444,88 33.444,89 33.444,89 1 33.444,88 33.444,89 30.404,44 2 33.444,88 15.600,00 17.844,89 14.747,84 3 EA=10.000 7.082,60 2.917,40 2.191,89 4 6.373,22 -6.373,22 -4.353,00 5 5.600,00 -5.600,00 -3.477,16 6 5.600,00 -5.600,00 -3.161,05
OBE 69.797,85
89,444.3309,0|3|
===aa in&&&&
3
t
1,09
10.000-100.000
PLK
654
32232 Leasing
1,1
28,020.000
1,1
28,020.000
1,1
28,0)5,761.2(20.000
1,1
28,0)99,294.5(20.000
1,1
28,020.000
1,1
10.000 -
1,1
10.000
1,1
89,444.33
1,1
89,444.3389,444.33O
×−×−×+−
×+−
×−+++=BE
OBELeasing = 69.797,86
4. ARIKETA
20011/1/1ean enpresa batek 1.000.000 euroko kostua duen ekipo berri bat erosi
nahi du. Erosketa hori finantzatzeko, bi aukera ditu:
Leasing-a
162
a) Urteko % 6ko interes-tasa nominala, 3 urteko mugaeguna eta urteroko
amortizazio-termino konstante aurrez ordaintzekoak dituen mailegu bat
eskatzea. Maileguaren hasierako gastuak 10.000 euro dira.
b) Urteko % 8ko interes-tasa nominala, 3 urteko mugaeguna eta urteroko kuota
aurrez ordaintzekoak dituen leasing-kontratu bat egitea. Erosteko aukeraren
balioa eta leasing-kuoten balioa berdinak dira, eta enpresak kontratuaren
epemugan erabili egingo du erosteko aukera. Hasierako gastuak 15.000 euro
dira.
Fiskalki makina berri hori linealki amortiza daiteke 8 urtean, hondar-baliorik ez
duela kontsideratuz.
Hasierako gastuak diruzaintza erabilgarriaren bidez ordainduko dira.
Ezarpen-tasa: % 32,5
Eguneratze-tasa: % 10
Inbertsio-kenkaria: % 10
Urteroko fakturazioa: 20 milioi euro.
Zerga-kuotak hurrengo urtean ordaintzen dira.
SOLUZIOA
MAILEGUA
t| 3|0,06
P 1.000.000a 352.933,785
(1 ) (1 0,06)n ia i a= = =
+ +
( ) ( ) ( )∑∑=
+= +
−+=n
1t1t
1-n
0tt
Mailegua
t
k1
kenkaria nteknikoare oamortizazi eta Interes
k+1
kenkaria Inbertsio. -
k+1
a gastuak Hasierako OBEMailegua
( ) ( ) ( ) ( ) ( )
( ) ( ) ( ) ( ) ( )76543
22Mailegua
01
0,32562.500
01
0,325187.500
01
0,325187.500
01
0,325207.477,38
01
0,325
01
0,325187.500
0,1+1
100.000
0,1+1
0,32510.000 -
0,1+1
5352.933,78
0,1+1
5352.933,785352.933,7810.000 OBE
1,1,1,1,1,
97,323.226
1,22
+×−
+×−
+×−
+×−
+×−
+×−−×+++=
OBEMailegua = 655.793,92
Leasing-a
163
LEASINGA
LKt It At Ct
2011/01/01 30.384,23 0 30.384,23 945.695,64 2011/02/01 30.384,23 6.304,64 24.079,60 921.616,04 2011/03/01 30.384,23 6.144,11 24.240,13 897.375,92 2011/04/01 30.384,23 5.982,51 24.401,73 872.974,19 2011/05/01 30.384,23 5.819,83 24.564,41 848.409,79 2011/06/01 30.384,23 5.656,07 24.728,17 823.681,62 2011/07/01 30.384,23 5.491,21 24.893,02 798.788,60 2011/08/01 30.384,23 5.325,26 25.058,98 773.729,62 2011/09/01 30.384,23 5.158,20 25.226,04 748.503,58 2011/10/01 30.384,23 4.990,02 25.394,21 723.109,38 2011/11/01 30.384,23 4.820,73 25.563,50 697.545,87 2011/12/01 30.384,23 4.650,31 25.733,93 671.811,94 2012/01/01 30.384,23 4.478,75 25.905,49 645.906,46 2012/02/01 30.384,23 4.306,04 26.078,19 619.828,27 2012/03/01 30.384,23 4.132,19 26.252,04 593.576,22 2012/04/01 30.384,23 3.957,17 26.427,06 567.149,16 2012/05/01 30.384,23 3.780,99 26.603,24 540.545,93 2012/06/01 30.384,23 3.603,64 26.780,59 513.765,33 2012/07/01 30.384,23 3.425,10 26.959,13 486.806,20 2012/08/01 30.384,23 3.245,37 27.138,86 459.667,34 2012/09/01 30.384,23 3.064,45 27.319,78 432.347,56 2012/10/01 30.384,23 2.882,32 27.501,92 404.845,64 2012/11/01 30.384,23 2.698,97 27.685,26 377.160,38 2012/12/01 30.384,23 2.514,40 27.869,83 349.290,55 2013/01/01 30.384,23 2.328,60 28.055,63 321.234,92 2013/02/01 30.384,23 2.141,57 28.242,67 292.992,25 2013/03/01 30.384,23 1.953,28 28.430,95 264.561,30 2013/04/01 30.384,23 1.763,74 28.620,49 235.940,81 2013/05/01 30.384,23 1.572,94 28.811,29 207.129,52 2013/06/01 30.384,23 1.380,86 29.003,37 178.126,15 2013/07/01 30.384,23 1.187,51 29.196,73 148.929,42 2013/08/01 30.384,23 992,86 29.391,37 119.538,05 2013/09/01 30.384,23 796,92 29.587,31 89.950,74 2013/10/01 30.384,23 599,67 29.784,56 60.166,18 2013/11/01 30.384,23 401,11 29.983,13 30.183,05 2013/12/01 30.384,23 201,22 30.183,01 2013/12/31 EA
23,384.30)0066,01(
6006,0|63|
=++
==))
&&a
aK
in36
t
61,006
1
1.000.000PL
( ) ( ) ( ) ( )
( ) ( ) 24n12
n
1t24t
12
2412
2412
n12
1-n
0tt
12
Leasingt
Leasing
k+1
EAt
k1
kenkariakuoten Leasing
k+1
kenkariaGastu -
k+1
kenkaria Inbertsio. -
k+1
aukera Erosteko
k+1
LKgastuak Hasierako OBE
+=
+
=
×−+
−
++=
∑
∑
Leasing-a
164
( )
43
22200797414,0|63
1,1
325,0)68,210.373
1,1
325,0)39,521.322
1,1
325,093,267.304
1,11,1
23,384.30)00797414,01(23,384.30000.15
×+−×+−
−×+−−×++×+=
64(15.320,28
3(42.089,40
60.342,87100.0000,32515.000 -
1,1OBE
3 Leasing a
OBELeasing = 633.079,15
5. ARIKETA
Enpresa batek, hedapen-prozesu bat martxan jarri nahi duenez,
2008/07/31n 6 milioi euroko balioa duen ekipo berri bat erostea aurreikusten du.
Leasing-enpresak ezarritako baldintzak honako hauek dira: urteko % 7ko interes-
tasa nominala, 3 urteko mugaeguna eta hileroko kuota aurrez ordaintzekoak
dituen leasing-kontratu bat egitea. Erosteko aukeraren balioa eta leasing-kuoten
balioa berdinak dira, eta enpresak kontratuaren epemugan erosteko aukera
erabiliko du. Hasierako gastuak 5.000 euro dira.
Ondasuna mailegu baten bidez ere eskuratu daiteke. Maileguaren urteko interes-
tasa nominala % 6 izango da. Bestalde, hileroko kuotak konstanteak eta aurrez
ordaintzekoak izango dira.
6. ARIKETA 2008ko urtarrilaren 1ean 300.000 euroan baloratutako ekipo
informatiko berri batzuk eskuratu dira hiru urtetako epemuga daukan mailegu
baten bidez. Amortizazio-terminoak sei hilez behin aurrez ordaintzekoak dira, eta
urteko interes-tasa nominala %5 da (tasa hori
sei hilean behin ordaintzekoa da). Mailegu horren
hasierako gastuak nominalaren gaineko % 0,5 dira (gastu horiek
kengarriak dira). Ondasunaren bizitza erabilgarria 5 urtekoa baldin bada
eta enpresak urtero 30 milioi euro fakturatzen baditu, zein da 2006. urtean
zehar sortutako aurrezki fiskala eta datorren ekitaldian ordainduko duena?
Inbertsio-kenkaria % 10 da, eta zerga-tasa %32,5.
Fiskalki, makina berri hori linealki amortiza daiteke 10 urtean, hondar-baliorik ez
duela kontuan hartuta.
Hasierako gastuak diruzaintza erabilgarriaren bidez ordainduko dira
Ezarpen-tasa: % 32,5
Leasing-a
165
Eguneratze-tasa: % 10
Inbertsio-kenkaria: % 10
Urteroko fakturazioa: 50 milioi euro.
Zerga-kuotak ordaindu ondorengo ekainaren 30ean ordaintzen dira.
a) 65.026,28 euro.
b) 61.743,27 euro.
c) 51.993,27 euro.
d) 51.505,77 euro.
e) 51.982,47euro
Leasing-a
166
BIBLIOGRAFIA
ASTORGA, J. A. (2000): “Los aspectos fiscales del leasing” Harvard-Deusto Finanzas
& Contabilidad, urt.-ots., 33, 52.-62. or.
INSTITUTO SUPERIOR DE TÉCNICAS Y PRÁCTICAS BANCARIAS (ISTPB)
(1980-2004): Agenda Bancaria y de Costes Financieros. ISTPB, S. L. Madril.
MENEU, V.; JORDA, M. P. y BARREIRA, M. T. (1994): Operaciones financieras en
el mercado español. Ariel, Bartzelona.
PALOMO, R. J. y MATEU, J. L. (2000): Productos, instrumentos y operaciones de
inversión. Instituto Superior de Técnicas y Prácticas Bancarias, Madril.
RAMOS, A (2007): “El leasing como fuente de financiación a largo plazo” Análisis
Financiero Internacional, 128. zenbakia, bigarren lauhilekoa, 39.-48. or.
Kapital-zabalkuntzak
167