AURKIBIDEA• EZ-BERRIZTAGARRIAK -Petroleoa, gasa eta ikatza. -Energia nuklearra.• BERRIZTAGARRIAK -Biomasa.

Energia ez-berriztagarriak

Elisa, Julen, Javi, Iker, Imanol, Iratxe.

Energia ez-berriztagarriak:

Erabili ahala agortzen diren Energia iturrietako energiak dira

Erregai fosilakErregai

nuklearrak

Energia ez-berriztagarri hauen aparte beste batzuk daude

Erregai fosilak

Petroleoa Ikatza Gas naturala

Petrolio likidoa

Petrolioaren estruktura molekularra

PETROLIOA:

Petrolio osaera ezberdineko hidrokarburoen nahasketa likidoa da. Materia naturala da, beltza edo marroi iluna , nahiz eta osakaeraren arabera, itxura desberdina hartzen duen.

1950eko hamarkadatik aurrera munduko energia-iturririk garrantzitsuena bilakatu da. Lurrazaleko zenbait tokitako arroka porotsuetan dago.

Ikatzaren estruktura molekularra

Ikatz harriak

Ikatza:

• Ikatza harri sedimentario bat da konbustible fosila erabiliaz.

• Ikatza pilatzen diren hostoez, egurrez, azalez eta lurreko begetalez osatuta dago.

• Ikatza egun zentral termikoetan erabiltzen da energia elektrikoa egiteko eta leku batzuetan, kalefaziorako.

IKATZA MOTA EZBERDINAKBituminoso bajo en volátiles Bituminoso medio en volátiles

Bituminoso alto en volátiles Sub-bituminoso Lignito

TurbaHulla

Antracita

Gas naturala:Gas naturalaren estruktura molekularra

• Ehuneko handienean %90-etik gora metanoa da.Gas honen abantaila handiena, petrolioak eta ikatzak sortzen duten baino karbono dioxido gutxiago sortzen duela baina, CO2 –aren arazo nagusia, ozono geruzari egiten dio mina da.

GASAK:

• PETROLIOA: CO2, SO eta NO.

• GAS NATURALA: CO2, SO, P2O3

batzuetan ere CO.

• IKATZA: CO2, CH4, N2O, NO eta CO.

ABANTAILAK DESABANTAILAK

Oso erraz kanporatzekoBizitzarako oso pozointsua da

Erabilgarritasun ona Bukatzen da

Jarraikortasun ona Asko kutsatzen du atmosfera

Oso merkeak (petrolioa eta beste batzuk izan ezik)

Beste lekuetan bilatu behar dugu.

Euri azidoa

• Euri azidoa ohikoa baino azidoagoa den euria da. Kalteak sortzen ditu landare, uretako animalia eta eraikinetan. Euri azidoa gizakiak eragina da gehien bat, honek eginiko sufre eta nitrogeno isuriengatik, eguratsean nahastean azidoa sortzen baita.

Berotegi efektua

• Berotegi-efektua klima berotzen duen prozesu natural bat da, lurraren hartu-eman erradioaktiboan parte hartzen duena.

• Atmosferan dauden berotegi-efektu gasek sortzen dute, batez ere ur lurrunak (eragin gehien duena), karbono dioxidoak (CO2) eta metanoak (CH4)

Konklusioak

• -Petrolioa: Argi dago datozen hamarkadetan energia iturri nagusia petrolioak jarraituko duela izaten.

• -Ikatza:ikatzaren arloan, elektrizitatea produzitzeko teknologia garbi mordoa bidean da.

• -Gas naturala:Gas naturala gero eta lurralde gehiagotan eta gero eta kantitate handiagotan aurkituko da.

Energia Nuklearra

Energia nuklearra

Energia nuklearra elementu kimiko batzuen isotopoek erreakzio nuklearrak

egiteko duten ahalmenetik dator, eta hortik askatzen duten energiatik. Erreakzio

nuklearra elementu kimiko baten nukleoa eraldatzen denean suertatzen da, eta

prozesuaren ondorioz elementua beste batean bihurtzen da.

Fusio eta Fisioren arteko ezberdintasunak

• FISIOA: Pisu handiko nukleo baten zatiketa

• FUSIOA: Bi nukleo batuz nukleo astunagoa sortzea

FISIO NUKLEARRANeutroi batek erasotzen du U235 atomo bat 2 Pu (Plutonio) atomotan zatituz (fisioa). Erreakzio honetan neutroi gehiago askatzen dira, erreakzio kateatua sorraraziko dutenak, U masa osoa desintegratu arte. Aldi berean Energia askatzen da.

FUSIO NUKLEARRAProzesu hau bi nukleo arin hartu eta bakar batean batzean datza eta horretarako oso tenperatura handiak behar dira. Eguzkiak egiten duen bezala.

Oraindik oso garestia da, beraz ez da ekonomikoa.

URANIOA• Uranioa elementu kimiko erradioaktiboa da.• Naturan oso urria da, eta mineral ezberdinetan

agertzen da. Hauetatik banantzeko kimikoki tratatu behar dira.

• Uranioaren isotopo bat, uranio 235a, arma eta zentral nuklearrerako lehengai gisa erabiltzen da.

• Uranio naturalaren %0,711 bakarrik da uranio 235.• Uranioarekin kontaktuan egonez gero, giltzurruna,

urdaila, burmuina, bihotza eta beste sistemen funtzionamendu normalean eragin dezake.

Uranioren ekoizle nagusiak

Kanada, Australia, Kazajistan, Errusia, Niger, Venezuela eta

Brasil dira.

Hondakin erradiaktiboa• Elementu kimikoak

erradioaktiboak dituzte• Ez dute funtzio praktikorik

betetzen

NOIZ SORTU?• Fisio nuklearraren ondoren• Medikuntzarako aplikazioetan• Erreaktore edo arma nuklearren

erregai

• Hondakin sailkaezinak.• Aktibitate baxuko

hondakinak.• Aktibitate ertaineko

hondakinak.• Aktibitate handiko

hondakinak.

Nola erabili dezakegu energia?

• Energia elektrikoa• Energia mekanikoa• Beste apikazio batzuk:

- Aplikazio industrialak.- Aplikazio medikuak.- Elikadura-aplikazioak.- Ingurumen-aplikazioak.

Gaur egun erabiltzen dugu askotariko gauzetarako:

• Nekazaritza eta Elikadura           Izurrien kontrola.           Mutazioak.

•  Elikadura kontserbatu•  Hidrologia• Medikuntza

      - Txertoak      - Medikuntza nuklearra      - Radioimmunoassa     - Radiofarmazeutikoa

ZENTRAL NUKLEARRAK ESPAINIAN

ZENTRAL NUKLEARRAKZentral nuklearra energia nuklearretik elektrizitatea sor-tzen duen instalazio

industriala da. Gai fisiogarriak erabiltzen ditu beroa sortzeko eta bero

honen bidez ziklo termodinamiko

baten bitartezaldizkatzaile bat

mugiarazten da, azken honek energia elektrikoa

sortzen duelarik.

ERREAKTORE NUKLEARRA

• Fisiozko erreaktore baten potentzia Kw gutxien edo 45000 MK artean egon daiteke.

• Dispositibo bat da.• Ura dagoen eremuetatik

hurbil kokatua izan behar da, zirkuitua errefrigeratu izan dadin.

• Oso seguruak izan arren ez dira kokatu behar leku sismikoetatik hurbil, istripuak gerta daitezkeelako.

ZENTRAL NUKLEARRAREN

FUNTZIONAMENDUA

Bereizitasun geopolitikoa

Energia nuklearraren egoera ezberdina da herrialde bakoitzean faktore ezberdinen menpe dago:

• Politika energetikoa

• Herrialdearen beharrak

• Baliabide tekniko eta ekonimikoak

• Harreman internazionak eta diplomazia kontuak

ABANTAILAK

1. Uranio Kg batek ematen duen ENERGIA ikatz kilo batek ematen duena bider 1.000.000 aldiz HANDIAGOA da. 2. EZ du atmosfera KUTZATSEN: ez du CO2 askatzen ez eta S-rik ere.

3. MERKEA da 2.000.urtean 5 zentimo € / Kw balio zuen. Baina lehengaiak lortzeko prozesua eta hondakinak gordetzeko prozesua oso garestia da, beraz, hau ez da benetazko kantitatea.

DESABANTAILAK

1. Ur beroa ibaietan kutsadura termikoa. 2. Ustiaketan eta aberaste prozesuetan gai erradioaktiboa eskatzen ahal da. 3. Sabotaje eta istripuen arriskua.4. Hondakin nuklearren bizia 10.000 urtekoa da ezin dira desagerrarazi.

5. Zentral nuklearren bizi erabilgarria 25 urtekoa da bakarrik. 6. Kanpo menpetasuna sortzen du. 7. Energia nuklearra berriztaezina da.

1. Energia nuklearra oso arriskutsua da

• Chernobileko tragediak argi utzi zuen energia iturri horrek kalteak egiteko eta hondamendiak sortzeko duen ahalmena.

Atomo bat desintegratzerakoan sortzen da erradiazioa.Zeluletan mutazioak eta bestelako alterazio fisiologikoak sortzen ditu.

ERRADIOAKTIBITATEA

2. Nuklearra da energiarik zikinena

• Zentral nuklearrek hamarka mila urtetan irauten duten hondakin erradiaktiboak sortzen dituzte eta haien kudeaketa, tratamendua edo ezabapena oraindik konpontzeke dauden arazoak dira.

3. Energia nuklearra da enplegu gutxien sortzen

duena• Sortutako energia-unitateko. Edozein

energia berriztagarriren azpitik. 2008ko txostenean Comisiones Obreras-ek argitaratutako datuen arabera.

4. Nuklearra oso energia garestia da

• Estatuaren diru-laguntza handia (guztiok ordaintzen duguna...) behar du etengabe aurrera egiteko. Esaterako: Espainian hondakin erradiaktiboen kostua, Hondakin Erradiaktiboen Nazioko Enpresaren arabera (ENRESA), 2070 arte 13.000 milioi eurotik gorakoa izango da.

5. Energia nuklearra ez da beharrezkoa

• Alemanian eta Suedian ikusi den bezala, nahi politikoa egonez gero, posible da aldi bereanenergia nuklearra uzteaeta Kiotoko Protokoloak dioen bezala CO2 igorpenak murriztea.

6. Energia nuklearra ez da klima aldaketaren

konponbidea• Ez da inoiz ekonomikoki bideragarria ez

eta efizientea izango klima aldaketaren aurka CO2 igorpenak murrizteko konponbide bezala. Izan ere, energia nuklearra Kiotoko Protokoloaren finantza mekanismoetatik kanpo dago.

Zor ekologikoa

Zor ekologikoa hurrengo belaunaldira uzten diogun

hondakinegatik diru kantitate handia behar izango dute segurtasunez gordetzeko.

7. Energia nuklearrak ez du independentzia

energetikorik sortzen• Espainiak zentral nuklearretan

erregai bezala erabiltzen den uranioaren %100 inportatzen du, beraz, atzerriko herrialdeen menpe dago zentzu horretan.

8. Energia nuklearra ere bukatu egingo da

• Uranio-235-aren (erreaktore nuklearren erregaia) gordekinek hainbat hamarkada besterik ez dute iraungo.

9. Energia nuklearrak ez du gizartearen oniritzia

• Iritzien inkesten arabera, espainiar hiritar gehienek energia sortzeko modu hori baztertu egiten dute.

10. Energia nuklearra ez da bateragarria energia eredu

iraunkorrarekin• Ez du haren premisa bat ere ez

betetzen: ekonomikoki ez da efizientea, ez da gizartearentzako bidezkoa, ezta ingurumenerako onargarria ere.

KONKLUSIOA Energia nuklearra nahiz eta oso eraginkorra

izan eta berotegi efektua ez areagotu, txarra eta arriskutsua da. Leherketa erreaktibo bat

gertatuz jende asko hil daiteke (Chernovil) eta gure ingurunea serioski kutsatu dezake. Beraz,

beste energia alternatibo mota erabili behar genezakeela uste dut. Adibidez, eguzki energia,

energia heolikoa.

AURKIBIDEA

•ZER DA?

• ATALAK

• PROZESUA• USTIATEGIEN BEREZITASUNAK

• ABANTAILAK

DESANBAITALAK

Energia hidraulikoa uraren mugimenduaren energia eskuratzean datza. Energia hidraulikoa lortzeko bidean, askotan, naturak berak eskaintzen dizkigun aukerak aprobetxatzen ditugu. Adibidez basamortu batean ezin izango zen horrelako energia lortu.

ATALAKA: urtegia

B: zentrala

C: turbinaD: sorgailua

E: hartuneaF: hartune hodiaG: goi-tentsioko lineaH: ibaia

Energia hidraulikoa lortzeko ur-jauzi bat erabiltzen dute, urak, goitik behera erortzean, beheko aldean

dauden palari nahiz turbinari eragiten die eta birarazi egiten ditu. Birarazten duen turbina hori errotaren

ardatza izan daiteke, edo burdinola bateko mailuaren ardatza. Eta, turbina hori sorgailu elektriko baten

ardatzari lotuta dagoenean, sorgailua elektrizitatea sortzeko erabiltzen da .

hau gertatzeko hainbat ustiategimota aurkitu dezakegu.Adibidez:

-URTEGIA

-MINIZENTRALHIDROELEKTRIKOA

ABANTAILAK• Energia hidroelektrikoa garbia da, berriztagarria da, eta

ez du emisio kutsatzailerik botatzen. Behar denean sor daiteke elektrizitatea, eta oso aproposa eta bizkorra.• Elektrizitatea sortzeaz gain, ibaiaren ibilbidea

erregulatzen dute, eta edateko uraren horniketa kontrolatzeko erabil daitezke. Urtaro euritsuetan ur-soberakinak pilatu, eta lehorteetarako ura izaten da.

• Energia gisa elektrizitatea erabiltzeak abantaila asko ditu. Horien artean, garraiatzeko edota gure etxean

erabiltzeko oso garbia eta erraza izatearena.

DESABANTAILAK• Bere rendimentua kondizio meteorologikoen arabera bat datoz.

Leku jakin batean lehorte bat gertatzen bada energia honen produktibitatea asko jeitsiko da.

• Oso garrantsitzuak dira ingurumeneko ezaugarriak energia hau lortzeko. Adibidez leku batean ibai bat egotea korriente flubialarekin oso inportantea da, hemen energia hidraulikoa lor dezakegu. Gainera normalean leku hauek ez daude herrien eta hirien eta hainbat infraestruktura eraiki behar dira energia eramateko kontsumitzeko.

• Presa haindiak eraikitzea ekosistema asko hondatzen du. Hainbat arrain mota erreka behar dutenak bere bizitza-zikloa jarraitzeko oso fazati geratzen dira.

• Betse arazo da hau eraikitzean arazo bai sozial, bai politiko, bai ekonomiko sortzen ditu.

• Uraren kutsadura eragiten du. Ur pilatua es dauka ur isurkor bezalako kondizio higienikoak, hau sortu dezake, kasu oso

arraroetan, gaixotasun larriak.

AURKIBIDEA

•ENERGIA EOLIKOA EUSKAL HERRIAN

• ZER DA?• ATALAK• PROZESUA• USTIATEGI MOTAK• ABANTAILAK• DESABANTAILAK

ZER DA?Energia eolikoa haizearen mugimenduaren energia eskuratzean datza. Energia hau ezin da leku guztietan erabili adibidez basamortuan ezinezkoa da.

ATALAK

PROZESUA• Gaur egun, haize-energiaren erabilera nagusia elektrizitatea sortzea da. Sorgailu

eoliko edo haize-errotek, haizearen energia zinetikoa erabiliz, sorgailu elektriko baten

ardatza birarazten dute eta hau gertatutakoan energia lortzen dugu

USTIATEGI MOTAK• Energia hau lortzeko bakarrik errot

eolikoa behar da eta haize asko egiten duen leku bat

Birarazten duten ardatza zutik badago, bertikalak.

Ardatza etzanda badago, horizontalak direla esango dugu.

ABANTAILAK• Energia eolikoa guztiz berriztagarria da, eta,

ondorioz, agortezina.• Erregai fosilen ordezko energia da; ez du erregai

fosilik erabiltzen edota erretzen, eta ez du, hortaz, gai kutsatzailerik sortzen ezta berotegi-efektua indartzen, ezta ozono-geruza txikiagotzen ere. Eta ez da ur zikinik ez hondakinik isurtzen.

• Azken urteotako garapenari esker, esan dezakegu gaur egun dagoeneko teknologia heldua dela, eta prest dago beste energien errentagarritasunarekin lehiatzeko.

• Energia-iturri merkea da eta beste energia-iturriekin lehiatzeko gai da. Batez ere, ingurumenari eragindako kalteak desagerrarazteko kostuak kontutan hartzen baditugu.

DESABANTAILAK• Desabantailei dagokienez, airea pisu espezifiko

txikiko fluidoa denez, sorgailu eolikoek handiak izan behar dute. Parke eolikoak haizeak indartsu eta ahalik eta jarraituen jotzen duen lekuetan kokatuta egon behar dute eta, sarri askotan, mendi-muinoetan jartzen dira. Hortaz, eragin handia dute paisaian.

• Bideak egin behar dira mendi-muinoetara, eta haize-errotak jartzeko ere lan-mugimendu handiak egin behar izaten dira.

• Sorgailu eolikoen artean 'pasabideak' uzten diren arren, ingurutik pasatzen diren hegaztiak besoekin jo eta hiltzeko arrisku handia dago.

Energia eolikoa Nafarroan garatu zen lehen aldiz 1990ko hamarkadan. Energia berriztagarriek ekar zezaketen

onuraz oharturik. 1994ko abenduan Erreniega mendian, Euskal Herriko lehen parke

eolikoa eraiki zen, guztira sei airesorgailu. Urtebete beranduago, 1996ko ekainean, Nafarroako gobernuak energia

eolikoa garatzeko plangintza onartu zuen eta urte gutxitan instalaturiko potentzia hamarkoiztu egin zen. 

2007 urtea amaitzean, Nafarroan zeuden ehundaka airesorgailuek Europar Batasunean energia eoliko guztiaren %1,62 ekoizten zuten hori Belgika, Suedia, Irlanda  edo Polonia  bezalako

herrialdeak ekoiztutako energia eolikoaren gainetik dago. 2007an energia eolikoak Nafarroak behar izan zuen

energiaren %45 ekoiztu zuen.

ENERGIA EOLIKOAEUSKAL HERRIAN

Euskal Autonomia Erkidegoko lehen parke eolikoa Nafarroan baino sei urte beranduago eraiki

zen Elgea mendian. Lehen parke horrek 40 airesorgailu zuen. Urte batzuk beranduago, Urkillako parkea eta Oizmendikoa

zabaldu ziren (2001 eta 2004 urteen artean).2008. urtearen amaieran, instalaturiko potentzia eolikoa asko

handitu egin zen.2007an Eusko Jaurlaritzak energia eolikoa hedapenerako

plangintza burutu zuen, 2015era bitartean Euskal Autonomia Erkidegoaren instalaturiko potentzia bikoiztu

Postua Herrialdea 2005 2006 2007 2008 2009

1 Amerikako Estatu Batuak

9.149 11.603 16.818 25.237 35.159

2 Alemania 18.415 20.662 22.247 23.933 25.777

3 Espainia 9.093 10.650 14.084 15.431 18.035

17 Euskal Herria

935 1.061 1.105 1.112 1.114

HAURNAZKETA

Nire ustez energia berriztagarriak erabiltzea ideia oso ona da, ezin gara bizitza guztia petroleorekin bizi edo energia nuklearrarekin. Nire ustez orain erabili behar ditugu horrelako energia ikertzeko eta pizkanaka-pizkanaka hobetzeko horrela azkenean hauekin bakarrik bizi ahal izateko mundu garbi batean.

Jon BellidoDiego CubinoAitor González Elena MartínezDani Perea

4. B

• 1. Zer da?• 2. Ezaugarriak• 3. Motak• 4. Ustiategiak• 5. Lortzeko metodoak• 6. Berezitasun geopolitikoak• 7. Abantailak• 8. Desabantailak• 9. Konklusioak

• Biomasa energia-iturri alternatibo bat da. Erregai modura edo ekoizpen industrialerako erabil daitekeen material biologikoari deitzen zaio biomasa.

-Erregai modura edo ekoizpen industrialerako erabil daiteke.• Bero boterea du.• Biomasa hezea bada errekuntza ezin da

zuzenean egin.• Kasu gehienetan, industria gehienek

lardazkatu egiten dute, ez dutelako jakiten biomasaren ezaugarri guztiak.

Biomasa naturala

Biomasa naturala sortzeko, ez da beharrezkoa gizakiaren interbentzioa.

Biomasa laborantza energetikoa

Erregaiak plantatzen dira bakarrik energia sortzeko, honetan datza biomasa laborantza energetikoa.

Biomasa hezea

Hondakineko biomasa

Biomasa lehorra

Nekazaritza eta baso-jarduera ateratako zaborra, burutsu egin da hondakin bezala, ezaugarri nagusi daukatela, eta ezaugarri honekin energia ateratzen da. Lau mota dauka:-Biomasa hondar baso-jarduera.

-Biomasa hondar nekazaritza-jarduera.

-Nekazaritzako elikagaiak hondakinak.

-Hiriko-urak hondakinak.

Konposatu organikoak zentralera eramaten dira, bertan erretzen dira eta sortutako beroarekin ur kantitate bat berotzen da. Berotutako urak ur-lurruna sortzen du eta lurrun honek turbina batzuk mugiarazten ditu energia elektrikoa sortuz, dinamo teknologia baliatuz.

Biomasa lortzeko metodoak

• Metodo termokimikoak: Konbustioa: Egurra erretzen lortzen den energia da. Pirolisia: Beroaren bidez (450º) lortutako biomasaren deskonposizioa da. Gasifikazioa: Egurra gasifikatzen lortzen den energia da.

• Metodo biologikoak:- Hartzidura alkoholikoa:Biomasa etanolean (biokonbustiblea) bihurtzen du. Azukreen hartzidurarekin lortzen da.

- Hartzidura anaerobioa:Biomasa metanolean bihurtzen du.

GEOPOLITIKA

• Ekologisten arabera biomasaren politika aldaketa klimikoaren aurka EZ da IRAUNKORRA.

• EBren arabera 2020 urtean energia berriztagarrien %60 (energia totalaren %20) biomasan oinarrituko da.

• Beste erregai fosilekin erlazionaturik karbono isurketaren %35 aurreztuko da.

• Honen erabilera inportazioen eta lurren abusuak derrigotzen du.

ONDORIOAK:• Beroketa globala handiago.• Biodibertsitatea galtzea.• Basoen murrizketa .• Lurzoruen eta karbonoaren murrizketa .

• CO2aren isuriak murriztea.

• Ez ditu nitrogeno edo sulfuro kutsatzailerik ezta partikula solidorik isurtzen.

• Labore energetikoak aldatuko dituzte kultibo eszedentarioak.

• Gehikuntza ekonomikoa landa eremuan.

• Gutxitzen du erregaien kanpo hornikuntzaren dependentzia.

• Arlo honetan teknologia asko aurreratzen ari da.

• Produkzio kostu altuagoak, erregai fosilekin konparatuz.

• Ekoizpen energetiko txikiagoa erregai fosilak baino.

• Dentsitate energetiko txikia.

• Eraldatzearen beharra erabili ahal izateko.

• Kutsadura ugari, errekuntza prozesuaren ondorioz.

• Urtaroko produkzioa.• Lehengaiak oso handiak

dira, horregatik transportatzeko arazoak.

• Nahiz eta abantaila nabargarri handiak izan (CO2aren isuriak murriztea, gehikuntza ekonomikoa landa eremuan…) oraindik, beste energia iturri ugari bezala asko geratzen zaio bikaintzeko. Gaur egun, bere produkzio kostua oso handia da. Gainera, min handia egiten dio naturari dentsitate energetiko txikia lortzeko.