ENERGIAITURRIAK

Ekhi Mitxelena

DBH2A

ENERGI ITURRIAK

BILAKAERA

EZ BEREIZTAGARRIAKBEREIZTAGARRIAK

- elikagaiak, egurra (naturat ik hartua)- errotak- industria, ikatza + ur lurruna

Agortzen ez direnak

ENERGI EOLIKOA (HAIZEA)

ENERGIA GEOTERMIKOA (LURRAREN BARRUAN DAGOEN UR BEROA)

ENERGI HIDROELEKTRIKOA (URAK SORTZEN DUENA)

Agortzen direnak

ERREGAI FOSILAK - PETROLIOA -GAS NATURALA -IKATZA

ENERGIA NUKLEARRA-URANIOA

AURKIBIDEA

• KONTZEPTU MAPA 1or.

• ESKEMA, ENERGIA ITURRIAK 2or.

• ENERGIA HIDROELEKTRIKOA 3or.

• ENERGIA EOLIKOA 5or.

• EGUZKITIKO ENERGIA 7or.

• BIOMASA 10or.

• ENERGIA NUKLEARRA 13or.

• URANIOA 15or.

• ERREGAI FOSILAK 16or.

• GASA 18or.

• IKATZA 19or.

• PETROLIOA 20or.

ENERGIA – ITURRIAKBERREIZTAGARRIAK:

- Energia eholikoa.- Eguzkitiko energia. % 12, 4. - Biomasa.

- Energia hidroelektrikoa: % 8, 3.

EZ BERREIZTAGARRIAK:

- Erregai fosilak: - Petrolia. - Gas naturala. % 60, 4. - Ikatza.

- Energia nuklearra: - Uranioa. % 18, 6.

ENERGIA HIDROELEKTRIKOA:

Guk erabiltzen dugun energiaren % 8, 3-ren jatorria, energia hidroelektrikoada, aldiz munduan, erabiltzen den elektrizitatearen % 19 hidroelektrikoa da, adibidezNorvegian sortutako elektrizitatearen % 69 hidrolelktrikoa da.

Funtzionamendua:

Biltegian dagoen uraren energia potentzial grabitatorioa erabiltzen da. Urak abiadurahartzen duenean energia zinetikoan eraldatzen da. Ur horrek turbina jotzen du etaturbina biraka jartzen da, turbina hori, elektrizitate sorgailu batekin lotuta dago.Turbina biraka doan einean elektrizitatea sortzen hasten da. Eraldaketa horretanenergia totala ez da galtzen alderantziz, kontserbatu egiten da.

Abantailak eta desabantailak:

Energi hidroelektrikoa berriztagarria da, ez du emisio kutsatzailerik botatzen,behar denean sor daiteke elektrizitatea, oso aproposa eta bizkorra da energi eskaerapuntualei erantzuteko.

Energi konbertsioaren etekina oso handia da, % 80-90 bitartekoa.Desabantail handienetarikoa zera da, energia ezin dela metatu , hau da, energia

elektrikoa, sortu ahala, kontsumitu egin behar dela, eta erabiltzen ez dena, galduegiten dela.

Zentral hidroelektriko txikiak ibaiaren emariaren menpe daude, halakoetan,euri-sasoietan eta ibaek ura dakartenean baino ez dugu lortuko elektrizitateasortzea. Elektrizitatea sortzeko ura beti eskuragarri eduki behar dugu, hori dela eta,presak sortzen dira, ondorioz ibaien ibilbidea eten egiten dute.

Zentral hidrauliko motak:

Bi zentral hidaruliko mota daude, txiki eta handia izenarekin bereizten dira.Zentral txikia lor genezaken potentzial maximoa 10 MW baino txikiagoa deneanesaten zaio. Handia aldiz, potentziala 10MW baino gehiago denan esaten zaio. Itaupunadibidez, 12.600MW lortzen da eta Txinako Jantsegko presetan 18.000MW .

Zentral txikia

Zentral handia

ENERGIA EOLIKOA:Eguzkitikoa eta biomasarekin batera , eolikoak gure energiaren % 12, 4 jatorria

du. Energia eolikoa haizea erabiliz lortzen den energia da, hau da, aire korronteeksortutako energia zinetikoa erabiliaz. Eguzkiak Lurra berotzen du, baina lurrazalarenforma irregularren eraginez, tenperatura desberdineko aire-masak sortzen dira,dentsitate eta presio desberdinekoak. Desberdintasun horiek alde baterako etabesterako korronte horizontalak sortzen dituzte, haizea sortzen dute. Haize horrenabiadurak, energi zinetikoak, higiaraziko ditu bere bidean jarritako errotaren palak.

Funtzionamendua:

Haizearen energi zinetikoa erabiltzen da errotak mugitzeko. Haizeak errotarienergia zinetikoa igortzen dio. Errotaren energia zinetikoa turbina batekin loturikdago, turbina hori biraka jartzen denean, aldamenean dagoen energia sorgailuakenergia sortzen du.

Abantailak eta desabantailak:

Energi hidroelektrikoa berriztagarria da, agortezina. Erregai fosilen ordezkoenergia da, ez du erregai fosilik erabiltzen edo erretzen, beraz, ez du gaikutsatzailerik sortzen ezta berotegi efektua indartzen , ez eta ozono geruzatxikitzen, ur hondakinik ere ez du isurtzen. Energi iturri merkea da.

Desabantail bezala, haizeak pisu gutxi duenez , haize hori aprobetxatzeko airesorgailua handiak izan behar dute. Parke eolikoak haizeak indartsu eta ahalik etajarraituen jotzen duen lekuetan kokatuta egon behar dute, mendi muinotan adibidez,beraz, eragin handia dute paisaian eta faunan. Garraiatzeko eta istalatzeko zailakdira. Turbulentziak direla eta, lurretik lana egiteko arazoak sortzendituzteGarraiatzeko eta istalatzeko zailak dira. Turbulentziak direla eta, lurretik lanaegiteko arazoak sortzen dituzte .

Aire sorgailu motak:

Bi aire sorgailu mota daude, birarezten duten ardatza etzanda badago,horizontalak dira eta, birarazten duten ardatza zutik badago bertikalak. Gaur egunItsasoan ere jarri dituzte aire sorgailuak.

Sorgailu bertikalak, haizea direkzioz aldatzen bada edo abiadura gutxitzen bada ere, berdin funtzionatzen dute. Baina energiaren %50 bakarrari ateratzen zaio etekina, merkatutik kendu dituzte.

Lurrekoa baina energi bikoitza lortzen dute. Haizearen abiadura mantendu, turbulentzi gutxiago sortu eta gehiago irauten dute. Baina, garraiatzeko eta eraikitzeko oso zaila dira.

Sorgailu horizontalak:Oso goian dauden haizeak aprobetxatzen dute.Garraiatzeko eta istalatzeko zailak dira. Turbulentziak direla eta lurretik lana egiteko arazoak sortzen dituzte.

EGUZKITIKO ENERGIA: Eoliko eta boimasarekin batera, gure energiaren % 12,4 dator eguzkitikoenergiatik. Eguzkitik heltzen zaigun energia 3 modutan erabiltzen da, batez ere: - Eguzki energia fotovoltaikoa: xafla erdieroaleak erabiltzen dira efektufotokovoltaikoaren bidez elektrizitatea sortzeko.

- Eguzki energi termikoa : mota honetan panel beltzak erabiltzen dira, ( panelsolarrak) eguzkiaren izpiak energia termikoan bihurtzeko. Energia hau panelen ondotikigarotzen den ura berotzeko , erabiltzen da gehienetan .

- Eguzki energia termoelektrikoa: eguzkia erabiltzen duten energi zentraletanematen da teknologia hau. Eguzkiaren argia ispilu kopuru handia erabilizkontzentratzean datza. Normalean ispiluak dorre batera zuzentzen dira.

Funtzionamendua:

Eguzkitik datozen erredazioa izpiak zelula fotovoltaikoen bidez energiaelektrikoa bilakatzen da. Ura beratzeko edo elektrizitatea lortzeko erabiltzen da.

Abantailak eta desabantailak:

Eguzkitiko energia berriztagarria da, agortezina. Energia fotovoltaikoakabantaila handiak ditu. Sorgailuak isilak, garbiak, ia mantenimendurik gabekoak, uriketa pieza mekanikorik gabeak dira. Gainera zelula hauek egiteko materiala (silizea,alegia), oso ugaria da; lurrazalaren % 20, hain zuzen.

Desabantailak ere badirela ezin da ukatu. Plaka hauek izan ere, egunez baino ezdute funtzionatzen eta produkzioa eguzki-izpien intentsitatearen araberakoa izatenda, hau da, udan handiagoa eta neguan txikiagoa. Azalera handiko panelak ipini behardira. Kostuak konparatuz berriz, panelak produzitutako watt bakoitza zentral termikohandietan ekoiztutakoa baino garestiagoa da, eta, zer esanik ez, zentralhidroelektrikoetan produzitutakoa baino askoz ere garestiagoa.

Eguzki plaka motak:

Energi iturri bezala sailkatu daitezke eguzki plakak, eguzki plaka fotovoltaikaedo eguzki plaka termikoak bezala .

Eta bestetik plaka horiek ze materialekin eginak dauden ere beste sailkapen mota batantolatu daiteke:Silicio puro monocristalino, silicio puro policristalino, silicio amorfo, arseniuro de galio,teluro de cadmio,diseleniuro de cobre de indio, tándem.

BIOMASA:

Energi eolikoa eta eguzkitikoarekin batera, gure energia kontsumoaren % 12,4jatorria du biomasak. Erregai modura edo ekoizpen industrialerako erabil daitekeenmaterial biologikoari deitzen zaio biomasa.

Funtzionamendua:

Hainbat eratara lortu daiteke biomasa energia. Biomasa energia lortzeko,eraldaketa fisiko batzuk eman behar dira.

Hainbat energia ekoizpen prozesu daude

Gasifikazioa: Biomasaren konbertsioa erregai gaseosoetan elektrizitatearen etaberoaren lorpenerako more generadore gaseosoen bidez.Errekuntza: Biomasaren errekuntzak beroa eta elektrizitatea sortzen dulurrun turbina sorgailuak erabiliz.Pirolisia: biomasaren deskonposaketa termala da, oxigeno eta aire gabe tenperahandietako egoeretan jarriz.Kogenerazioa: biomasaren errekuntza da ikatzaren ordezko partzial moduan erabiliz.Hartzidura alkoholikoa: almidoia azukrean eraldatuz eta azukrea alkohola hartzituzlortzen den erregai alkoholikoa da.Gasifikazio-erregai sintesia: Metanolaren produkziorako erregaien fintze prozesuaeta gasifikazioaren erabilera da.Transesterifikazioa: Olio organikoen eta alkoholaren nahasketandatza, etil edo metil ester bezalako ester lipidikoak sortzeko helburuarekin.Bukaerako erregaiari biodiesela deritzo.Digestio anaerobikoa: baliabide biologikoen bidez eta egoeraanaerobikoetan metanoaren eraketa da.Mikroturbinak: Turbina txikiagoen bidezko elektrizitatearen sorrera biomasatikabiatuta.

Abantailak eta desabantailak:

Energia berriztagarria da, agortezina da.Industri erabileran, beste energi iturriak erabili behar direnez ez da

errentablea. Horrezgain energia hau lortzeko erabiltzen diren prozesuak kutsakorrakizan daitezke.

Biomasa motak:

Hiru biomasa mota daude:- Biomasa naturala: naturalki lortzen den horri dietzen zaio, gizakion eraginik

gabe.- Hondakin biomasa: azpiproduktu bat da, nekazaritzatik, abelzaintzatik,

basotik, industriatik, araztegietatik ... lor daiteke.

- Laborantza energetikoa, zehazki energia lortzeko erabiltzen dena.

ENERGIA NUKLEARRA:

Guk erabiltzen dugun energiaren % 18, 6 energia nuklearretik dator.

Funtzionamendua:

Urez inguratutako kupula batean, neutroein bidez uranioaren atomoeibonbardeatzen zaie. Bonbardeaketa hau kontrolaturik egoten da, bestela bonbanuklearra sor daiteke. Prozesu honetan bero ikaragarria askatzen da, ondorioz, bienrgi mota sortzen dira, energia termikoa eta energia elektrikoa.

Abantailak eta desabantailak:

Energia nuklearraren abantaila nabariena energia elektriko handia sortzen duelada. Horrez gain, ez du CO2-rik sortzen eta besteekiko menpekotasuna gutxiagotzendu.

Hala ere, askoren iritziz arazo larriak sor diezaioke gizarteari: adibidezTxernobileko leherketa. Beste arazo larri bat, hondakin nuklearrak, denbora askobehar dutela desagertzeko da. Lehen, itsasora botatzen zuten baina urarenkorrosibitatea dela eta hondakina atera eta ura kutsatu eta arrainak hiltzen ziren,gaur egun hondakinok, bitrifikatu, hau da, hondakinak kristalera eranstea, etainstalazio berezi batzuetan gordetzen dute. Bukatzeko arazorik larriena urarenkutsadura da. Ura erabiltzen dute makinak hozteko, ondoren ur hau ibaietarabotatzen dute. Jarduera honek bi arazo dakartza ondorio larriekin: alde batetik uraberotu egiten da eta honek ibaiaren tenperatura igotzen du, ekosistema desorekatuz.Bestetik larriena, ura kutsatu egiten dela da eta honek animalia guztiak hiltzen ditu.

Zentral nuklear motak:

Ez dago zentral motarik baina zentral batek hainbat erreaktore nuklear edukiditzake, hori izango litzateke desberdintasunetako bat. Erreaktore azkarrak etaerreaktore termikoak.

Erreaktore nuklear ezberdinak daude:- Ura presioan duen erreaktorea (PWR).- Ura irakiten duen erreaktorea (BWR).

- Ur astunarekin funtzionatzen duen erreaktorea (HWR).- Grafito gas motako erreaktorea.

Zentral nuklearretan gertatzen dena fisio nuklearra da, hau da, atomo batbeste bi atomo arinagoetan banatzea da. Fusio nuklearrean aldiz, pisu gutxiko biatomo elkartuz gehiago pisatzen duen atomo batean bilakatzean datza.

Uranioa:

Uranioa bere izaera naturalean erreaktiboa da gris eta zilar kolorekoa,elementu kimiko bat da. Uranio metala, uranio oxidoa eta uranio karburoa diraerregaitzat erabiltzen diren uranio-forma nagusiak. Uranioa naturan agertzen denelementurik astunena da. Naturan topa daiteke, hala nola, harkaitzetan, lurrean,uretan eta baita gizaki biziongan. Baina erabili ahal izateko, beste mineralbatzuengandik ustiatu behar da adibidez, uranitatik. Harkaitz hoiek kimikoki tratatubehar dira uranioa lortu ahal izateko.

ERREGAI FOSILAK:Gure energiaren jatorriaren % 60, 7 erregai fosiletatik dator.Energia iturri ez berriztagarriak: Energia iturri mota hau naturan aurki

ditzakegu kantitate mugatu batean, guztiz gastatu ezkero ezin dira ordezkatu, ezdelako existitzen hau produzitzeko biderik. Gaur egun gehien erabiltzen denenergiaren zatirik handiena erregai fosiletatik dator.

Garraiobideetarako, elektrizitatea sortzeko etab. erabiltzen da.Hiru erregai fosil mota agertzen dira naturan: petrolioa, ikatza eta gasa,orain

dela milioika urte sortu ziren, animali eta landareen hondakin organikoengandik;hondakin hauek urteen eraginez Itsaso, laku etab.-en hondoan metatzen joan ziren,eta urteen eraginez geruzaka-geruzaka, beste sedimentu batzuk honek estalizituzten. Milioika urte igaro ondoren,erreakzio kimiko eta uraren presioaren ondorioz,materia organiko hau gas petrolio edo ikatz bihurtzen da.

Funtzionamendua:

Erreketa moduan lortzen da energia. Erregai fosila zuzenean erabili daitezke,gai hauek erreaz energia termikoa lortzen da eta era honetan , mugimendua lortzen daberogailu, motore ... Era berean energia termiko hau zentral termo elektrikoetaraerabili daiteke, ur lurruna lortuaz , mugimendua lortzen da turbinak mugitu ahalizateko. Turbina hau, energia sorgailu batekin lotuta egongo da.

Petrolioa eraldatu egin behar da , izan ere bere izaera naturalean ezin baitakontsumitu.

Abantailak eta desabantailak:

Abantailak hauek lirateke:

● Oso errez lortzen direla.● Aurkitzeko erreztasuna dago, oraindik kopuru handian daudelako errregai hauek

Desabantailak:

● Bere erabilerak atmosferara gas kutsakorrak igortzen dituela.

● Erreserbak agor daitezke epe luze edo ertainean.

● Erabiltzean, erregai fosilen ordez erabili zitezezkeen materialek baino gehiagokutsatzen dute.

Zentral termiko motak:

Bi motatako zentral termoelektriko bereiz daitezke:

Ohiko zikloa egiten duena eta ziklo konbinatua egiten duena.

1. Torre de refrigeración 10. Válvula de control de gases 19. Supercalentador

2. Bomba hidráulica 11.Turbina de vapor de alta presión 20. Ventilador de tiro forzado

3. Línea de transmisión (trifásica) 12. Desgasificador 21. Recalentador

4. Transformador (trifásico) 13. Calentador 22. Toma de aire de combustión

5. Generador eléctrico (trifásico) 14. Cinta transportadora de carbón 23. Economizador

6. Turbina de vapor de baja presión 15. Tolva de carbón 24. Precalentador de aire

7. Bomba de condensación 16. Pulverizador de carbón 25. Precipitador electrostático

8. Condensador de superficie 17. Tambor de vapor 26. Ventilador de tiro inducido

9. Turbina de media presión 18. Tolva de cenizas 27. Chimenea de emisiones

Ohiko ziklotako zentraletan errekuntzarako petrolioa, gasa, ikatza erabiltzenda energia elektrikoa lortzeko. Errentagarrriak eta ekonomikoki merkeagoak dira,baina kritika asko jasotzen dituzte aso kutsatzen baitute.

Ziklo konbinatutako zentraletan hauetan ere gasa, ikatza, gasoleo erabiltzen daerregai bezala gasezko turbina bat mugitu ahal izateko. Hemendik lurruna lortzendute beste turbina bat mugitu ahal izateko.GICC azken urtetan sistema hau lantzen aridira kutsadura urriztu ahal izateko.

Gasa

Gas naturala, gas nahasketa baten bidez sortua da, petrolio putzuetan agertzenda, bakarrik, petrolioan disolbatuta, eta baita ikatz meategietan.Ehuneko handienean %90-etik gora metanoa da.Gas honen abantaila handiena, petrolioak eta ikatzak sortzen duten baino karbonodioxido gutxiago sortzen duela (2 atomo H20, CO2 atomo bakoitzagatik eta besteakatomo bat H20, C02 atomo bakoitzagatik )baina bere bero ahalmena askoz txikiagoada petrolioarekin edo ikatzarekin alderatuta.

Gas naturala petrolio putzuetan agertzen da, bakarrik, petrolioandisolbatuta, eta baita ikatz meategietan. Lehen gai organikoen deskonposaketarekinere sor daiteke.

Ikatza

Ikatza edo ikatz minerala, harri sedimentarioa da, karbono ugari duena;ikatza,landareen hondakinenetatik sortu zen, honek denboraren eraginez, lurperatu, etabakterio batzuen eraginez, harri jauek ikatz bihurtzen dira.

Lau ikatz mota nagusi agertzen dira:

-Turba:%50 karbonoa.-Lignito:%70 karbono-Hulla: %85 karbono-Antrazita: %94 karbono.

Ikatz erreserbak munduan oso banatuta daude, erreserbarik garrantzitsuenakasian daudelarik %66.

Ikatzaren ustikaeta mehategietan burutzen da.

Petrolioa

Osaera ezberdineko hidrokarburoen (batez ere alkanoen ) nahasketa likidoada.materia naturala da, beltza edo marroi iluna, horixka edo berdexka ere izandaiteke, itxura desberdina hartzen du osaeraren baitan.

Energi emateko duen gaitasun handiarengatik, erraz garraitzeko aukeradagoelako eta bere ugaritasunagaitik, 1.950ko hamarkadatik aurrera munduko energiaiturririk garrantzitsuena bilakatu da. Hainbat produktu kimikoren lehen gai badapetrolioa, hara nola, ongarri, plastiko, disolbatzaile ... Energia ekoizteko kontsumitzenez den % 16 material horietan erabiltzen da..

Lurrazaleko zenbait tokitako arroka porotsuetan dago.

Petrolioa, petrolio-tokian putzu bat zulatuz lortzen da. Isurketaren artekopresioa nahikoa bada , naturalki aterako da petrolioa putuzutik ondoren akueduktoenbidez plantan , isurketaren garbiketa burutzen da.