Empresa Chiki Juni 2008

download Empresa Chiki Juni 2008

If you can't read please download the document

description

Empresa Chiki di Juni 2008

Transcript of Empresa Chiki Juni 2008

Empresa Chik

Sigui traha riba generashon nobo di empresarioKada empresario ku djaki banda ta entrevist, por ehmpel den kuadro di temanan ku Empresa Chik sa toka, tin nan mes storia di konta kon el a yega kaminda e ta, esta pa e bira doo di su mes empresa. No ta tur ora ta for di edat hben a anhel f pensa pa bira empresario hopi be ta na kaminda, despues di a sirbi den servisio di otronan, e idea a lanta; pokopoko esaki ta haa forma te ku e ta kristalis. Pero sigur ta tambe ku tin otronan ku for di chik a lanta ku e ambishon pa dia nan ta mas grandi pone algu riba pia di nan mes ku lo perkur pa nan entrada pa kria nan mes i nan famia. Den sierto kaso e ambishon aki a lanta for di na kas kaminda den famia tin ehmpel kaba di empresario ku a sirbi komo modelo. Tin be tambe a mira kon otronan den komunidat a hasi i esei ta sirbi komo ehmpel pa nan imit e pasonan ei. Sinembargo, den tur kaso ku por deskrib den e edishon aki tin algun ehmpel atrobe di hbennan ku for di edat abou a plania bon i ya ta maneh nan mes negoshi sin mas ta keda konta ku mester prepar bon pa lanta un negoshi propio for di suela. Edat riba su mes no tin nodi di hunga niun papel pa logra algu den e ramo aki, pero loke si ta konta ta e base firme pa logra opten espasio den e merkado pa e kalidat di produkto f servisio nobo ku ta bai ofres, i pa maneh i atministr tur kos di tal forma ku e ta perdur. Niun hende no ta lanta un negoshi ku e idea pa e sak den otro despues di algun luna pasobra a lubid un parti importante. En prinsipio ta lanta negoshi pa tempu indefin, meskos ku hende no sa tampoko kuantu tempu Dios ta dun riba e mundu aki. Dimes semper por tene leu aya na mente ku lantamentu di negoshi por bai robes pa kis motibu i ku e plan por frakas, hasta despues di tantu estudio i plan bunita. Si sa di antemano ku e plan no tin niun chns pa e negoshi keda riba pia, un hende ku mente sano no ta ni purba i no ta gasta asina tantu energia, tempu i plaka den algu muribundo. No ta lanta negoshi pensando riba kon i ki dia ta bai stp kun atrobe. Al kontrali. Sigur den kaso di hende hben ta pensa riba negoshi ku sigur pa tempu binidero por sirbi komo un fuente importante di entrada. Tur esei no ta kita ku na kaminda kambionan por tuma lug, tambe si merkado eksig. Si ta asina mes ku mester stp ku un negoshi ku a kaba di lanta, e ta pa motibunan vlido, manera ku e no ta duna e resultado sper (i pa evit ku ta keda hinka mas energia i sn den algu ku no ta duna bk), ku sirkunstansianan di merkado a kambia drstikamente (por ehmpel ku interes pa sierto produkto f servisio a mengua a base di sierto desaroyo no antisip f ku gastunan a subi demasiado pa logra un turn-around), ku e doo ke konsentr su atenshon na un otro oportunidat ku el a detekt, f tambe ku un orkan f otro katstrofe a kousa dao ireparabel f algu por estilo. Kada kaso di lantamentu di negoshi mester wak riba su mes i tin su mes mrito. Pesei mes tur flecha mester keda dirig riba e preparashon mas bon posibel pa e empresa nobo bira un ksito i hustamente pa evit ku e ta frakas. Den e kuadro ei no tin niun diferensia fundamental den preparashon pa empresario hben f di mas edat. E mesun kriterionan ta konta pa tur empresa. E hben hopi be no por kai bk riba un eksperensia den un ke otro ramo, i tampoko por konta ku un kapital sustansial pa lanta algu for di suela. E mester por stns si riba konseho prktiko, hende di buena fe i yudansa sinsero di otronan ku a pasa den sierto eksperensia kaba. Ademas, por lo general e hben tin un drive ku por hasi otronan yalurs. Kontal ku esei no ta bai den ekstremo i ku e ta tene su kabes na waterpas, por aplik di entusiasmo aki di un forma konstruktivo pa e hbennan aki logra nan meta i asina forma un generashon nobo di empresario lokal, di forma ku nan por sirbi otronan atrobe komo ehmpel. Esei mester ta un proseso kontinuo e niko manera pa nos komunidat duna empuhe na ekonomia, krea trabou i bira fuerte, hustamente awor ku nos ke pa Krsou logra opten e posishon di pais outnomo den Reino.

ta un publikashon di Kmara di Komrsio i Industria di Krsou Su meta ta pa inform i eduk empresario chik pa e por sigui kontribu na desaroyo ekonmiko di Krsou.

Redakshon: Un tim di Kmara di Komrsio huntu ku diferente kolaborador Aviso: Spotlite Productions Farley Lourens Telefon: 461-0907 Telefon: 510-8284/560-8284 E-mail: [email protected] Kompaginashon i imprenta: Drukkerij Amigoe Kordinashon: Intermediate N.V. Telefon: 737-1070 Tur derecho reserv

2

Armando Huerta Jr. di No Limit Body Shop:

Mi prom negoshi mi a hasi dia mi tabata tin 9 aa di edatSiguiendo su pashon pa bira empresario, e hben a bai ekspand su karera profeshonal na Merka. Mi a bai studia na Northwood University i despues di un aa ku mi tabata hasiendo international business mi a disid di bin bk Krsou pami bin sigui hasi negoshi pasobra esei semper tabata mi pashon. Mi a haa e oportunidat pa kumpra parti den e kompania No Limit Body Shop, for di e dia ei en adelante mi a sigu krese te ku dia di awe mi tin tres diferente negoshi: Justin Rental Car, Justin Apartments i No Limit Body Shop naturalmente.

A

rmando Huerta Jr. tabatin e abilidat empresarial na un edat relativamente hben segun e mes ta splika: Mi prom negoshi mi a hasi dia mi tabata tin 9 aa di edat. Mi a disid di lt un renchi di basket ku e tempu ey tabata kosta 110 florin. Mi a fia e sn serka mi wela pami a kumpra e renchi di basket i mi a lt e riba dos sifra. Tur e ltnan a bende i di mi ganashi mi a paga mi wela bk. Mi gana di sigui hasi negoshi a sigui krese for di e dia ei. Segun mi a krese, mi a sigui hasi negoshi di diferente forma, entre otro kumpra kos den eksterior i bende nan lokalmente, asina Armando Jr. a splika.aksidente i/f vandalismo. Por spit otro kos tambe, pero nan ta dedik mas na nan speshalidat. E proseso ta kumins for di e momento ku e kliente tuma kontakto ku e ofisina di No Limit Body Shop dor di bai personalmente f yama na telefon. Nan ta kumins tuma tur e detayenan di e kliente i su outo. Inmediatamente ta inform tokante e piesanan pa drecha e outo i tambe tuma kontakto ku e seguro konserniente pa drecha e vehkulo. Asina ku tur e piesanan nesesario yega, ta tuma kontakto ku e kliente pa asina traha un sita pa asina e trese su vehkulo pa drecha. Si e outo no ta move mas, nan lo warda esaki na garashi mesora pa fasilit e kliente. E proseso di drecha mes ta konsist di tres diferente proseso, segun Armando Jr. mes a splika: 1. Loke nos ta yama den boka di pueblo saka sla, kaminda ku ta drecha tur e sla i dao na e vehkulo. 2. E vehkulo e ora ei ta pasa pa spit afdeling (departamentu di pintura), kaminda ta spit ku produktonan di alt kalidat. Dor di nan konfiansa den e produkto nan ta duna garantia di un aa riba e parti aki di e proseso. Nan ta kontrol e vehkulo prom ku e pasa pa e departamentu di rekonstrukshon. 3. Ora e rekonstrukshon ta kla nan ta limpia e outo paden i paf i despues ta yama e kliente pa e pasa buska su outo, asina el a splika durante e bishita na e negoshi. Armando Jr. a duna siguiente komentario ora a puntr kon e ta balot su garashi: Mi no ta bisa ku nos ta e mih garashi, pasobra manera nan ta bisa na Ingles: There is always room for improvement. Semper por mih. Pero loke si mi por bisa ta ku nos ta purba hasi kompetensha mas sano posibel! Nos lema ta: Lucha duru tur dia pa asina brinda un bon servisio tur dia i hasi tg di un mal eksperiensha, ke men e dalmentu, lo mih posibel. Armando Jr. ta konseh otro hbennan interes den bida empresarial pa no laga nan vishon pa nan propio negoshi bai prd. Traha riba dje, pone tur bo energia i enfoke riba loke bo ke logra. Hasi bo investigashon sientfiko bon prom ku bo tuma kualke desishon. Traha bo business plan. Despues di esei

e ta bai mas fsil ku bo por imagin. Kaminda bo keda pega i kai, lanta bk, sigu kana pasobra un dia lo bo mira e fruta di trabou duru, asina el a bisa. Finalmente e empresario hben a deklar: Mi ta gusta loke mi ta hasi. Mi a haa hopi eksperensha i mi ta hasi tur kos ku hopi siguransa, pasobra mi sa ku kaminda mi pega mi por yega serka mi grupo di sosten i mi famia pa bon konseho Autoschadebedrijf No Limit N.V. Heintje Koolweg 154-155 Telefon: 562-3454 E-mail: [email protected]

E desishon di sigui f para bo estudio pa bira empresario tin su desbentahanan maske ku e parti eksitoso tei, segun Armando Jr. Komo un komersiante hben mi a eksperensh hopi kos. Pa mi edat (25) mi sa konfront deskriminashon. Di otro banda tin hende ku ta kere hopi den mi, pasobra mi ta bin ku idea nobo i mi ta pone hopi energia den tur loke ku mi ta hasi. Semper komo hben empresario bo por komet eror, pero mi a sa di rektifik nan i sia di nan. Ora mi a faya, semper mi lanta bk danki na e apoyo ku mi tin di tur hende rnt di mi, inkluso di mi famia. Un desbentaha grandi ta ku mi a stp ku mi estudio universitario muchu trempan i awor mi ta sinti falta di sierto informashon ku lo por a yuda mi hasi mi trabou mih, asina el a splika. Sinembargo, esei no ta e punto final pa e empresario pa motibu ku e tin perseveransha. Mi tin intenshon di sigui ku kurso i estudio lokalmente espesialmente den ramo di kmpiuter i maneho. Loke ku a influensh mi pa bira empresario ta lanta for di chik den un famia ku tambe ta empresario i ku ta hasi negoshi vari. Mi a gusta e mundu di negoshi. No Limit Body Shop ta eksist for di aa 2000 i Armando ta direktor for di fin di aa 2004. No Limit Body Shop ta speshalis den drecha outonan ku a sufri dao pa motibu di

Bentaha i desbentaha di stp ku estudio universitario

No Limit Body Shop

3

Futuro empresarionan yn determin pa bira eksitoso i konkist merkadonan

Proyekto empresarial Hben den negoshi! edukando futuro di nos ekonomiaSupport to the Netherlands Antilles Youth Development Programme (SNAYDP) en koperashon ku "Dienst Ontwikkelingssamenwerking"i Kmara di Komrsio a duna e oportunidat na 21 hben durante 3 luna largu pa partisip na Proyekto Hben den Negoshi! ku ta un proyekto di desaroyo empresarial intensivo ku lo guia i forma nan pa bira empresario den futuro. SNAYDP ta sosten gobirnu di Antia Hulandes i di e sinku islanan ku e proyekto di desaroyo aki dirig riba hbennan. Union Europeo ta suministr un suma di 4.5 mion euro (kasi 13 mion florin) pa e proyekto aki, di kua 1.1 mion (3.1 mion florin) ta disponibel pa stimulashon di desaroyo di mikro empresa. Fondonan ta disponibel for di aa 2004 i ta termin e aa aki. E proyekto aki ta spesialmente frmula pa apoy hbennan, partikularmente den e edat di 16-24 aa, ku tin interes pa e desaroyo ekonmiko i sosio kultural di Antia Hulandes. Seora Caroline Zimmerman: Kmara di Komrsio a mira e nesesidat di un proyekto empresarial pa hbennan. Ta afirm esaki ku e kantidat grandi di hben di diferente skol ku ta bishit su sentro di informashon ku tareanan ku tin di haber ku hasimentu di negoshi i tambe hbennan kurioso ku ta bishit nos ku ideanan atraktivo pero no sa kon pa kumins. Hopi di e hbennan aki a duna seal di ke sia i bai mas a fondo den rea di negoshi, pero ku no tin e fondo pa paga sierto kurso. Un bon empresario ta esun bon inform i eduk i pa bo logra esaki no tin nada di haber ku edat, segun seora Zimmerman. Ku esaki na mente, Kmara di Komrsio a desaroy un plan pa realis esaki.

SNAYDP

Proyekto Hben den Negoshi!Proyekto Hben den Negoshi! a kumins for di luna di aprel i ta finalis e luna aki. Hbennan ku ta partisip na e proyekto aki a pasa den un siklo di entrevista kaminda nan mester a motiv dikon nan ke e oportunidat aki. Durante e proyekto aki e hbennan lo sigui kurso i tayer intensivo ku meta prinsipal pa promov desaroyo di nan negoshi dor di krea un klima empresarial. Partisipantenan a kompromet nan mes pa sigui e trayekto aki tres biaha pa siman di 6 or pa 9 or di anochi den ouditorio di Kmara di Komrsio. Un selekshon di profeshonal di nivel haltu ku hopi eksperensia den sektor empresarial a duna e kurso i tayernan. E hbennan ta sia defin, implement, analis i kristalis idea pa lanta un negoshi ku enfoke riba e desaroyo personal di e hben komo empresario. Kurso i workshopnan ta konsist di diferente punto di atenshon ku un (futuro) empresario tin ku tene kuenta kun na momento di lanta i maneh su negoshi. Asina ta duna e hbennan diferente hrmnt den nan man den un sistema teortiko i

E partisipantenan na e proyekto Hben den negoshi! di SNAYDP huntu a bai tira un bista na e bolsa EFEX 2008 den ITC.

Duna oportunidat

prktiko ku ta sia nan e balor di implement inovashon den nan ideanan pa asina krea mikro negoshinan eksitoso i motiv e hben pa bira su mes dunad di trabou. Perseveransia, motivashon, kreatividat i kreensia den bo mes i bo ideanan ta djis algun di e puntonan klave pa ksito di e hbennan aki bira empresario. E kursonan ku a formul pa logra esaki ta Desaroyo personal, Desaroyo di empresa, Pasonan pa subi riba merkado, Maneho di kliente, Hrmnt pa yuda bo negoshi, Atministrashon, Implementashon di informashon di teknologia i Traha plan di empresa. Tayernan di karakter interaktivo ku ta komplement e kursonan ta Maneho di Tempu, Etikt den negoshi, Maneho di Rekurso Humano, Struktura legal di empresa, Desaroyo pa abilidat di benta pa per-

sonal, Maneho di riesgo, Impuesto, Lei laboral, Presentashon dilanti di pbliko, Kon pa negosh, Maneho di kalidat, i Kon pa atend ku banko pa finansiamentu. Na final seora Zimmerman ta konta ku proyekto Hben den negoshi! a drenta su di tres luna i por afirm e potensial ku a detekt den e hbennan for di den kuminsamentu i ku e ta hopi kontentu ku e desaroyo aki. Hbennan di awendia ta hopi kreativo i determin na logra nan meta si nan pone nan kabes na esaki. Esaki ta visibel den kada un di e hbennan aki. E proyekto ta dunando su frutanan kaba ku ta empresarionan bon prepar pa kumins ku nan mes negoshi. Pa mas informashon tokante e proyekto aki por tuma kontakto kun na Kmara di Komrsio, number di telefon 461-3918 f e-mail caroline. [email protected].

Futuro empresarionan den e proyekto SNAYDPGiovan Alves (22): baha uso di energiaKomo empresario bo ta regla bo entrada mih ku trahando pa hende, segun Giovan Alves, futuro empresario di 22 aa. E ta kere ku komo empresario e por duna un kontribushon signifikante na ekonomia di Krsou. E no ta bai den negoshi di bende paa i prenda, pero su negoshi ta pa yuda hende i en partikular hende di mnos rekurso. E ta bai konsentr den e parti di bahamentu di gastu di energia. Pa den futuro su plan ta yega na alimento pa tur hende i baha uso di energia.

Diego Vazquez (21): kasita pa hr ku turistaUn Bed & Breakfast ta e negoshi ku Diego Vazquez ta konsentrando riba dje. Na 2000 el a bini Krsou for di Chile. Su mayornan semper a hasi negoshi den e sektor di turismo na Krsou. E ke sigui nan pasonan, pero un poko mas den grandi. Su plan ta pa yega na un pida tereno den rea di Bandabou i einan pone algun kasita pa hr ku turista. Den futuro e ke sigui konsentr ku mas negoshi den turismo, manera hrmentu di outo. E filosofia di e tipo di negoshi ta bon konos na Merka i Oropa i pronto lo bira realidat na Krsou.

4

Lindomar Jonathan Beaumont (23): perspektiva den elektrisidatHopi kas ta den konstrukshon i banda di esei tin sistemanan sofistik pa instal den kasnan pa loke ta e parti di koriente. Lindomar a studia den elektro i ta trahando shete aa kaba den e direkshon aki. Sinembargo, for di yanari ltimo el a kumins purba traha riba su mes. Pa ta mih prepar, el a bai e kursonan ku Kmara di Komrsio ta duna den kuadro di SNAYDP i e ta satisfecho ku el hasi esei. Mintras ku e ta preparando pa su negoshi bira realidat ofisialmente, e ta bayendo MTS di anochi tambe. Su aspirashon pa futuro ta pa e tin un negoshi grandi di instalashon di koriente i pa e tin hopi hende ta traha pe i kisas asta yuda e hendenan aki pa un di nan tambe lanta nan mes empresa.

Lianne Nicole Muller ( 21): yuda otro ku su negoshiHuntu ku su amiga Edseline, Lianne ke kuminda ku un negoshi den e sektor di turismo. E no ta deskonos den mundu empresarial. E ta bini di un famia komersiante i komo tal e tambe ke sigui den negoshi. Pero den su kaso e ke konsentr no solamente riba gana plaka, pero e sn ku e gana mester bai tambe pa yuda komunidat. Ya kaba huntu ku su famia nan ta yuda hbennan di mnos rekurso ku deporte den bario (teakwondo) i e ke kombin su negoshi ku yuda esnan di mnos rekurso.

Cristal Gregorius (21): vivienda pa studianteSemper e tabata ke tin negoshi di su mes i e ke ta su mes doo di trabou. Cristal Gregorius, un hben di 21 aa, a splika di ta studiante International Business. E estudio aki ta amplia bo bista mas tantu i hinka den bo e gana di tin bo mes negoshi. Cristal ta bayendo UNA i ta den di dos aa di estudio. E ke un negoshi di hr apartamento pa studiante i stazjr ku ta bini Krsou. Na UNA bo ta tende di hopi studiante di af ku e kamber na UNA ta chik i karu f bai buska kamber af i nan no ta haa na un preis adeku. E stazjrnan aktualmente na Krsou mester di lugnan adeku pa nan biba i pesei e ta mira hasimentu di negoshi bon den e direkshon ei. E kurso di SNAYDP ta yud hopi, ounke algun kos e sa tambe. Pero e kurso aki ta dun un otro punto di bista i ta pone aserka loke e tabata falta na informashon. E ke logra su meta den maksimalmente dos aa.

Edseline Martis (21): e bai te serka e turistaEdseline ta bayendo skol ainda. Sinembargo, e ke bai kombin esaki ku negoshi. E ta kere ku e bida empresarial ta mustra atraktivo. E ke ta doo di su mes negoshi den ramo di turismo. E ta pensa den direkshon di bai serka e turista i saka su potrt i hinka esaki den un otro bdi. E sa ku tin un negoshi asina kaba na Krsou, pero tg di dje lo ta diferente. E no ta sinta warda e turista yega serka dje, pero koriendo den bus e lo bai serka e turista. E negoshi aki e lo lanta huntu ku su amiga Lianne Muller ku tambe ta den e programa. E ta bai kumins chik, i segun negoshi desaroy, e ke bai mas den grandi.

Shaydienne Mogen (23): bende paa na Bandabou mesShaydienne Mogen ta bayendo skol aktualmente, pero ke tin su mes negoshi. E ta kumins for di awor hasiendo e preparashonnan pa un dia e tin su negoshi di bende paa. E ta siguiendo e estudio di sekretaria na UDC. Shaydienne ta biba na Bandabou i ta sinti ku nan a keda ten hopi atras pa loke ta negoshi, entre otro negoshi di paa. E hendenan di e parti oksidental di Krsou tin di sali di Bandabou pa bai Punda pa kumpra paa. Pesei e ta bai kumins ku su negoshi di bende paa den rea di Bandabou mes. E ke hasi esaki banda di su trabou, pero ku intenshon pa e negoshi krese di tal forma ku e por para riba su mes pia i hasta duna otro hende tambe trabou.

Pierrot Lauffer (18): empresario mas yn posibelPierrot Lauffer a skohe pa empresario pa motibu ku su tata i su ruman ta den e mundu empresarial i e ke sigui nan pasonan. Pierrot ke bai den direkshon di lanta negoshi di bende i drecha outo i bende piesa di outo. Aktualmente e ta bayendo skol. Su meta ta pa e logra bira empresarial na e edat mas yn posibel. E ke tin su negoshi ora e tin 21 pa 22 aa. Mi tata lo yudami. Na skol e ta siguiendo direkshon di ekonomia i ora e kaba e ke sigui studia den ramo di merkadeo na ZOG/UDC.

Nion Jardinier (20): akountent pa su mes restorantNion Jardinier ta den su di dos aa di akountent na UNA i e ke kumins ku un negoshi di kuminda. Un diferensia grandi, esta di akountent pa restorant. E ta haa ku siendo akountent e tin un profeshon sigur i ku su mes restorant e por aplik loke el a sia den e parti di maneho di akountent. Loke a pusha Nion den direkshon di ser un empresario ta e echo ku e ta mira hopi negoshi di restorant den man di ekstranhero. Ta kiko falta nos yu di Krsou anto? Ta e pregunta ku e ta hasi su mes i el a pone dilanti komo un reto pa e bai den e direkshon di restorant i alabes sigui ku su estudio pa bira akountent.

Johainel Andrea (19): ambishon den konstrukshonJohainel a kaba VSBO i aktualmente ta traha de bes en kuando. Mirando kuantu demanda tin den konstrukshon, Johainel ke lanta un negoshi den e ramo di konstrukshon. Pa logra esaki e ta konsiente ku e tin di kapasit su mes un tiki mas i esei ta si e sigui bai e nivel di MBO. Semper e kier a traha pa su mes, sin niun hende riba dje i pa asina e por ehekut su mes ideanan. Su meta den bida ta pa e kaba su skol i logra su negoshi i bira un persona eksitoso den bida.

5

Stephanie Reijna (22): sigui pasonan di su mamaStephanie ta studiante ku a kaba HAVO i ku awor ta hasiendo kurso di air traffic controller. Stephanie kier sigui pasonan di su mama i bira empresario. E no tin sigur kua tipo di negoshi e ke lanta, pero e sektor si e tin defin ku ta sektor di turismo. E ta pensando den direkshon di hr apartamentu f estables un waterpark. Pa loke ta trata e proyekto di SNAYDP, el a konta ku kos ta bayendo hopi bon. El a sia hopi i tin mih bista di bida un empresario i no por warda pa e por tin e oportunidat di lanta su mes negoshi. Pa e hben aki e proyekto ta un estmulo i el a enkurash hopi pa defin su metanan. E sistema di sigui kurso i tayer ta hopi ameno, pasobra e ta sinta den un grupo di hben meskos kun. Nan por kompart idea, yuda otro na e kurso i interkambi di informashon.

Kyle Koeiman (17): via ICT yuda otro sin modaUn hben ku no a kaba ni VSBO ainda ta pensando kaba pa e ta doo di su mes empresa. Kyle Koeiman ta terminando su skol VSBO St. Joseph. E ta e hben di mas yn den e grupo di hben empresario ku ta sigui e kursonan na Kmara di Komrsio. Kyle tin un tio empresario i ta esaki mes a push i ta yuda den direkshon pa e ta su mes doo di trabou. E ta konsentr riba e parti di kmpiuter. E ke yuda hendenan grandi i mama i tata sin entrada pa sia algu i gana nan pan di kana dia. El a mira koleganan na skol pasa den momentunan difsil, pasobra nan mayornan no tin sn i pesei e ke bini ku algu ku por yuda e hendenan di mnos rekurso aki. E sa ku e no ta keda kla den un-dos-tres, pero tg si den 3 pa 4 aa. Kyle lo traha riba su negoshi, mintras e ta spesialis su mes na Feffik den direkshon di ICT. E ta satisfecho ku e kursonan aki di Kmara di Komrsio.

Fernando Romero (22): yuda turista bini KrsouFernando ke laga mundu sera konos mas di aserka ku Krsou i esaki hasiendo uso di e teknologianan di website. E ke lanta su negoshi tambe den e direkshon aki. Fernando ta konvens ku negoshi aktualmente ta den turismo. Nada mih ku e turista por hasi uso di fasilidatnan di un website/Internet pa asina e por yega Krsou. E ta kere ku e tin sufisiente kapasidat pa logra esaki. Su aspirashon ta pa ta un empresario i kria su famia. E ta masha satisfecho ku e kursonan ku e ta haando aktualmente na Kmara di Komrsio. Nan a yud hopi pa asina, ounke hben, e por lanta su negoshi ku mas fasilidat.

Ofisina pa Propiedat Intelektual ta informKumins na yn Den hopi pais, for di na skol bsiko muchanan ta haa informashon tokante Propiedat Intelektual. Un motibu ta ku paisnan ke stimul kreatividat for di infansia i tambe konsientis e muchanan pa nan tin rspt pa otro su propiedat intelektual. Konsekuensia di esaki ta ku muchanan na edatnan yn ta start, ku yudansa di nan mayor(nan), nan propio empresa. ksito di kualkier negoshi ta depend entre otro di un konosementu di Propiedat Intelektual. Un rea di derechi di propiedat intelektual ta derechi di outor. Derechi di outor bo ta ha outomtikamente for di e momento ku bo krea bo obra. Esaki ke men ku kualkier persona sin import e edat ta haa derechi di outor riba e obra ku el a krea. E derechi di outor ta enser e derechi pa publik i multiplik un obra i tambe e derechi moral. E derechi pa publik i multiplik un obra ta un derechi eksklusivo ku ta solamente e outor tin. Ta solamente ku outorisashon di e outor un otro persona por ehers e mesun derechi aki. Un ehmpel di esaki ta: un empresario YN ta desaroy un plan di negoshi siendo ku e ta na skol ainda. E empresario aki ku ta muchu hben pa e mes ehekut e plan di negoshi ku el a krea ta keda asist pa su mayornan. Empresario YN tin derechi di outor riba e plan di negoshi ku el a traha. Si empresario BEN ta dese na hasi uzo di e plan di negoshi di empresario YN e mester puntra empresario YN su outorisashon prom. Empresario BEN no por asum ku deb ku empresario YN ta keda asist pa su mayornan i ku e ta muchu yn e no mester puntra empresario YN su outorisashon. E lei di derechi di outor, Auteursverordening 1913, ta proteh tur persona ku a krea un obra literario, artstiko f sientfiko. Ta bon pa for di un edat yn nos stimul rspt i konsientisashon di Propiedat Intelektual serka nos futuro empresarionan.Edit pa: Ofisina pa Propiedat Intelektual di Antia Hulandes

pa registr bo marka pa proteh bo patnt pa proba ku ta B kreashon

Berg Carmelweg 10 Telefon: 465-7800 Email: [email protected] Web: www.bureau-intellectual-property.an

6

Urwin Margaretha (19): idea empresarial ta den djeKomo hben di 19 aa Urwin Margaretha ta mira posibilidat den e sektor empresarial. El a bisa ku apesar di e situashon difsil ekonmikamente ku Krsou ta pasando aden, tin chnsnan di hasi negoshi. Den su kaso ta for di edat hben su bista tabata dirig pa un dia e ta empresario. E ta krda kon su abuelo ku palunan di fruta. Chikitu asina el a bisa su abuelo pa pone e frutanan riba un mesa paf di kur i para bende nan. Esei tabata ya un indikashon di un pensamentu empresarial serka dje, segun Urwin. E tin hopi idea pa empresa pero e prom ku e lo ehekut ta un negoshi di regalo personalis. Ta algu niko i e ta sigur ku tin merkado pa esaki. E kursonan ku e ta siguiendo na Kmara di Komrsio aki ta interesante, pasobra el a sia hopi kos ku e no tabata sa di dje.

Nahum Heeren (18): higiena di bokaNahum Heeren ta den su di 4 aa di HAVO. Siendo ku e no a kaba esaki ainda, e ta determin pa na yni aki mes e tin su mes negoshi. E ta bai den direkshon di bira solo distribuidor di un produkto di higiena pa boka. Ta algu ku ta konos den paisnan grandi manera Merka i Hulanda, pero ainda no aki na Krsou. Den prom instante e ker a wanta ku skol i bai bira empresario mesora, pero esaki a prekup su mayornan mash. Pesei e ta bai kaba su skol, anke lantando su negoshi na mes momentu. Su aspirashon ta ku ora e kaba ku e distribushon di e produkto aki, e ke sigui ku otro negoshinan ku e tin na mente.

Elvis Rosa tin 27 aa. Despues di a kaba skol el a bai traha, pero e no ta mira ku e por keda traha muchu pa otro hende mas. E ke bai Ashanty ta terminando su estudio na den direkshon pa traha pa su mes. UNA den direkshon di Management Remarkabel ta ku el a kaba skol and Business Comunications. E ta satku su diploma di las, pero awor ke isfecho ku e estudio ei i awor despues bai den direkshon di frfmentu. E di 8 aa trahando i studiando na mes ta traha den e ramo aki tambe i e momentu, e ta kere ku a yega e lo lanta su negoshi den frfmentu momento pa e traha pa su mes. El a moderno, usando ekipo sofistik. E realis ku e no ta un persona ku por ta spera di por logra su aspirashon mas pronto posibel i pa esei e ta traha hopi pa hende. E ta gusta reto i kos nobo i e ta bai den direkshon di trahando kaba riba e fondonan nesesario. un sentro mdiko. E sa ku no ta un negoshi ku e lo logra den un-dos-tres, pero e lo tum sigur 5 aa. MienGermain Felicia ( 25): kla pa bai den trastantu e lo sigui traha pa logra e fondonan ku e tin mester pasobra e sa ku esakinan mester ta bastante. Pa yega na e fondonan aki, Ashanty komrsio kaba lo sigui otro kurso na UNA di pedagogia i asina e por gana sn mas lih pa por realis su soo. Germain Felicia a kaba LTS, e tin algun sertifikado di HAVO i tambe tin 4 aa di teologia. Awor e tin otro reto den bida Rinaldo Veeris ( 25): el a i esei ta bira empresario. Su meta den bida ta pa gener kumins pensa grandi kaba sufisiente entrada pa asina e por yuda otronan den nesesiRinaldo ke pa mundu sera konos kun. dat. E ta bai den produkshon E ke pa ora menshon e nmber di di kos di boka dushi, esta Rinaldo Veeris, tur hende sa ta ken, na eiskrim i djus, i ta algu niko kualke parti di mundu ku nan por ta. El e lo present riba merkado. a sigui su estudio den elektro, pasobra Na yni aki mes Germain ta e no a haa loke e tabata buska na e kumins ku su negoshi. E ta bai inskrib na Kmara di Komrsio momentu ei. E ta gusta pinta. E ke yega i tambe bai GGD pa e prmitnan nesesario. Ora e stabilis i ku e na un negoshi kaminda e por desaroy tin un famia stabil, su aspirashon ta pa bai mas leu na otro pais e pintamentu den weganan di kmpiuter pa yuda hende den problema i nesesidat. Pa esaki, sinembargo, i cartoons. E ta siguiendo su kursonan e tin di spar bon i pesei mes e ta kumins ku su mes negoshi. di kmpiuter. Rinaldo su aspirashon ta bira konos den mundu henter i ku algu ku e ta gusta for di chik i esei ta pintamentu. E ta pensa grandi i esaki el Rashid Isenia (19): mas den material di a haa sosten pe den e kursonan ku e ta siguiendo kaminda ta sia nan komo hben pa pensa grandi tambe. konstrukshon

Ashanty Kierindongo (24): traha pa logra soo

Elvis Rosa (27): frfmentu moderno

Giovanni Cijntje (22): e ke bai traha ku mas den un timGiovanni a bishit siman di empresario i einan a lanta serka dje e interes ainda mas pa ta un empresario. E tambe ta bayendo e kursonan ku Kmara di Komrsio ta duna pa forma hbennan empresario. Giovanni ta bayendo UNA den direkshon di Internet i e lo keda den e ramo aki mes. E ta mira ku e nesesidat ta grandi serka empresanan pa nan tin un persona ku por manten nan website i tambe traha website pa nan. Giovanni no ke traha su so, pero e ke traha den tim. Su aspirashon ta pa bira un empresario ku bon entrada pa e sali i konos e mundu aya f.

Rashid Isenia ta otro hben ku tin den su kabes pa bira empresario. E no a termin su HAVO ainda, pero el a pone su dilanti pa bai hasi esaki e aa ku ta bini. Rachid ta bini di un famia empresarial. E ke sigui e pasonan di su tata i e tambe lo bai den direkshon di bende material di konstrukshon. E ta tra-hando aktualmente pa su mes tata i ora e mira kon e negoshi ta, e ta konvens ku e nesesidat ta grandi pa mas sitio di benta di material di konstrukshon.

7

E dosente hben ta yuda hende grandi tambe

Anteriormente e aa aki, durante su diskurso di aa nobo ku e presidente Ruud Thuis di Kmara di Komrsio a tene na yanari ltimo den ITC dilanti un pbliko grandi di empresarionan lokal, Kmara di Komrsio a kumpli ku un promesa has mas ku mei siglo bieu. No ku Kmara a keda sin kumpli ku algu ku el a primint, pero ta e ora ei numa e base di e promesa a haa man ku pia.

Sertifikado di kmpiuter pa Shon Elsa Martijn (83)dirigentenan empresarial. Sinembargo, ta te na kuminsamentu di e aa aki numa Shon Elsa a bati na porta di e ofisina na Pietermaai pa e cash out riba e promesa di tantu aa pas. El a tende di presidente Ruud Thuis i direktor John Jacobs ku nan lo yud pa e sigui un kurso di kmpiuter pa e por hasi uso di Internt i komunik no nikamente ku su etunan, pero ku mundu kompleto konforme su deseo. Ku yudansa di Kmara di Komrsio a krea a oportunidat pa Elsa Martijn di e rea di Seru di Pietermaai (Berg Altena), ku ya a yega e bunita edat di 83 aa, pa e sigui e kurso di kmpiuter na Easy Computer. El a haa ls di e hben Gregory Melfor di Easy Computer ku na final a entreg e sertifikadonan, tambe na Shon Elsa. Asina e hben aki a duna un man pa yuda un hende di bastante mas edat kun pa e familiaris ku e mbito moderno di telekomunikashon. Mundu kompleto por mara faha, pasobra Shon Elsa Martijn tin su sertifikado i

lo e ta aktivo tambe riba e karetera digital sigur. Banda di su lenga tin be hopi skrpi den entrevista f remitido na radio, awor el a sia ta domin e elementonan bsiko di kmpiuter pa e laga mas hende kompart su idea i pensamentunan. Ademas e ta e prueba palpabel di e prinsipio si bo ke, bo por, sin import edat.

Tabata na 1957 ku e presidente e tempu aya di Kmara di Komrsio Frans Vreugdenhil i e presidente di VBC Herbert Muskus a primint solm ku si kualke dia seora Elsa Martijn ke sigui un kurso mas, nan lo paga pa esei. Esei tabata na e okashon di e tempu aya ku Elsa Martijn komo empleado di Casa Cohen a finalis un kurso di benta ku un bunita resultado i komo e mih di su grupo. Su dedikashon i determinashon for di e tempu aya a hasi impreshon riba e

E dosente Gregory Melfor di Easy Computer (na man robes) ta entreg e sertifikado na Elsa Martijn, flanki pa direktor John Jacobs di Kmara di Komrsio.

Na okashon di entrega di sertifikado di kmpiuter na mei ltimo, direktor di Kmara di Komrsio John Jacobs personalmente a bai entreg un areglo di flor na Shon Elsa Martijn den e sala kaminda el a haa ls i pa felisit pa e echo ku el a logra su sertifikado. Esaki ta alabes un estmulo pa otro hende di edat poko mas avans pa nan sigui e pasonan di Shon Elsa.

NOBO! RBTT Travel CardEksplor mundu ku RBTT Travel Card!Ora bo biaha bo ke disfrut sin lmite. RBTT Travel Card, optenibel na Euro i Dler, ta bo kompaero di biahe ideal. Na kua parti di mundu ku bo ta, na tur momento. Bo ta paga ku siguridat den pakus, pa hr outo f na hotl. Deposit e montante dese riba e karchi personal pre-pag i eksperensh e benesionan di RBTT Travel Card: Rekargabel te ku 2000 US dler f Euro 24/7 sn ksh na tur bankomtiko ku tin e logo di VISA Uso lokal i internashonal Rekargabel via RBTT Netbank Risib te ku 2000 Fun Miles

Pa mas informashon yama 763 8438 f pasa serka nos!

3499_5_RBTT_Ad_7k260_XX.indd 3

8

7/12/07 10:18:18 AM

E tim di dosente ku ta entren hbennan den kuadro di e proyekto SNAYDPMartinha Nahr: sia kontrol bo finansaProyekto SNAYDP ta guia hbennan empresario for di idea te na realisashon di e idea pa negoshi atraves di diferente kurso i tayer di trabou (workshop). E kurso ku Martinha Nahr di On Line Administration & Management ta duna ta verkooptechieken i administratie, esta tknikanan di benta i atministrashon. Kurso Verkooptechnieken ta pa duna e hben empresario un guia kon e mester bende su mes, su produkto i su kompania. Tin diferente tknika pa haa mih resultado den presentashon di produkto f servisio. E manera di aserk un potensial kliente, komunikashon verbal i no verbal, e diferente tiponan di konsumid ku tin i e maneranan pa rekonos esaki i dil ku nan, i e importansia di un bon preparashon pa un presentashon eksitoso. E kurso di atministrashon ta sia e hbennan e importansia di un bon atministrashon finansiero. E prinsipio bsiko ku mester tene kuenta kun pa belasting i e instansianan finansiero i loke ta mes importante pa e empresario mes. Martinha Nahr ta trein e hben empresario punto nan di kontrl ku nan mes por uza pa kontrol un atministrashon, tambe si akaso e enkarg un ofisina di atministrashon ku e parti aki. Esaki ta pa e empresario tambe por tin kntrl riba esaki komo un instrumento adishonal den su man. Finalmente, e empresario mes lo keda responsabel pa e normanan di bon atministrashon.

Martinha Nahr Online Administration & Management Accounting & Tax Services Training & Outsourcing Tel: 461-8216 / 694-3064

Giovanni Melfor: mester di role modelGiovanni Melfor ta otro di e dosentenan ku ta duna guia na futuro hbennan empresario den kuadro di e programa SNAYDP. E ta splika ku e programa SNAYDP hben empresario ta duna e hben realmente e oportunidat pa sia e ins and outs di ta un empresario. E inisiativa aki ta di elogi i segun Giovanni Melfor un primisia na Krsou. E programa ta hopi balans, kaminda e hben ta sera konos ku e reanan funshonal di un empresa, manera atministrashon, merkadeo i otro reanan. E ta kere ku esaki ta un di e partinan fuerte di e programa. Otro parti fuerte ta e atmsfera profeshonal ku Kmara di Komrsio di Krsou a krea pa e programa. E hbennan realmente ta sinti nan mes den un ambiente otro. Seor Melfor a eksperensi durante su tayer ku e partisipantenan tabata aktua i sinti nan mes komo empresario kaba. E forma habr ku nan tabata anda ku otro i e manera ku nan tabata hasi pregunta i hiba diskushon, a resalt. Pa ta un bon empresario ta tantu un arte komo un siensia. E dos elementonan aki a bini bon dilanti. Algu ku e hbennan a apresi masha hopi i ku tambe ta un di e puntonan fuerte di e programa, ta ku ta profeshonalnan ta duna e tayer ku nan mes tambe ta empresario. Esaki ta kondus na ehmpelnan prktiko, ku ta nifik un balor agreg pa e konosementu di e hben. No solamente ehmpelnan prktiko, pero tambe dirig riba nos merkado; pues, nos realidat. Den e tayer di merkadeo, esta Pasonan pa subi merkado, a pone hopi nfasis riba loke nos ta yama aprendisahe bibensial; esta, ku bo ta trata na stimul e hben pa e mes por biba i partisip den e material. Den e kuadro aki tabatin vrios kaso i ehersisio krtiku ku e hbennan mester a traha ariba. Un ehmpel di esaki den e tayer di merkadeo tabata ku e hbennan mester a pasa den di un lista di tur tipo di empresa i seal ki tipo di base di segmentashon di merkado bo por aplik pa nan. Otro ehersisio prktiko tabata esun di traha un lista di pregunta pa

asina por hasi un investigashon di merkado pa yega na informashon primario. Hopi di e ehersisionan a bai den grupo, loke tambe ta stimul e interakshon den grupo i ta yuda e hben saka su kreatividat i prktika su abilidatnan komunikativo i persuasivo ku ta masha importante pa kualke empresario. Otro aspekto importante ku a bin dilanti tabata ku prktikamente tur e hbennan tin un f mas idea kreativo ku nan lo ke ehekut. Giovanni Melfor ta spera ku lo tin mas follow-up den otro forma ku por sigui kanalis e espritu kreativo di e hbennan aki pa nan por realis nan proyektonan. Si nos komo pais ke ta serio pa stimul desaroyo di empresa chik, pa definishon mester duna atenshon na nos hbennan den esaki i no laga ksito depend di un par di kaso insidental i aisl kaminda nos hbennan a logra den hasi negoshi. Hbennan mester haa mas hben empresario komo role model. E tipo di programanan aki manera Hben Empresario sigur ta kontribu, ni maske ta pokopoko, na duna realse na esaki. Dor di a pasa den e eksperensia ku e hbennan aki durante e tayer, e ta mas i mas konvens ku mester alok mas energia, tempu i fondo pa sigui stimul i eduk nos hbennan na un manera prktiko pa nan bira empresario. Algun idea den e direkshon aki ta lo siguiente: Pasantia (lug di stazje): Lo ta bon pa bini ku un programa kaminda nos sektor di komrsio ta duna hbennan un chns pa kore stazje, kanando huntu ku e empresario, i mira kiko ta pasa den prktika. Kon ta tuma desishon den un empresa? Kon ta hasi merkadeo? Kon ta maneh e relashon ku banko? Fondo di invershon. Por stimul hbennan den desaroy ideanan kreativo ku por bin na remarke pa finansiamentu for di fondonan spesialmente alok pa esaki. Fondo pa guia. Kombin ku e fondo di invershon anteriormente menshon por bin ku un programa di guia kaminda nos hbennan lo haa apoyo durante desaroyo di nan proyekto f nan plan di empresa. Kntst di plan di empresa. Sektor komersial, espesialmente bankonan, mester stimul e tipo di aktividatnan aki ku ta apoy e hben den su desaroyo komersial. Giovanni Melfor [email protected]

9

Fabian Nobrega: Planta i kuida mataMata i palu ta hopi importante, pasobra nan ta duna nos oksgeno pa nos por hala rosea. Pa nos por sobrebib riba e planeta aki, nos mester proteh nos mondinan, kuida nan i ekspand e reanan aki plantando mas mata i palu.Fabian Nobrega di Actif ta kompar kada hben di Krsou ku un palu f un mata. Kada un ta diferente, pero huntu nan ta forma un mondi brd i bunita ku ta duna komunidat e oksgeno pa e por sobrebib. Danki na programanan manera SNAYDP por prepar e tera frtil riba kua e hbennan aki por tira nan raisnan hopi hundu. Mester krda si, ku hopi di e hbennan aki no por krese nan so. Ta pesei nan mester di trainernan ku eksperiensha ku por sigui nutri nan ku informashon i motivashon. Pa un trainer ta hopi importante pa e duna e informashon korekto durante un seshon, pasobra ta ku e informashon aki nos hbenFabian Nobrega: Den un negoshi tambe nan por krese stret den mester traha ku otro manera ta nos komunidat. sosod den un matrimonio. Dunando e informashon korekto, Fabian Nobrega ta bisa ku e hbennan aki ta gana tempu i por tuma akshon mesora i sa ku e pasonan ku nan ta tumando ta den e bon direkshon. Teoria i prktika ta hopi importante, pero e transishon entre loke bo a lesa i kon pa pone esaki den prktika, ta hopi difsil. Ta pesei e hbennan ta haa diferente training pa yuda nan realis nan ideanan. Pa bo ta un empresario eksitoso, bo mester pensa i aktua manera un.

Den e trainingnan ku Fabian Nobrega ta duna, e ta hasi e hbennan konsiente ku ora bo ta un empresario, bo tin un forma diferente di pensa i aktua. Un ehmpel ku e ta duna durante su trainingnan ta ku hopi biaha nos ke baha di peso i nos ta hasi esaki ku un dieta. Loke ta pasa ta ku e dieta aki ta yuda bo pa un tempu krtiku. Ora bo logra bo meta, bo ta bolbe kai den bo kustumbernan bieu. Pa bo sal i un kurpa sano, bo mester lebumai e dieta i na lug di esei kambia bo forma di kome kompletamente i kumins kome mas sano i manten e estilo di bida aki ku ta kuadra ku esaki. Pues, di mes manera abo komo empresario mester kambia bo aktitut, tuma responsabilidat di tur loke ta pasa rond di bo i manten e estilo di bida aki. Segun Fabian Nobrega, den e programa di SNAYDP e ta duna hopi training den e aspekto di kresementu personal, aktitut i komportashon individual, manera desaroyo personal, time management, business etiquette, customer service i public speaking, entre otro. Hende ta kumpra hende i bo mester logra bende bo mes mih. Kon bo ta hasi esei? Dor di hasi kos chikitu ku ta hasi impakto grandi. Por ehmpel, skibi bo metanan i bo vishon pa futuro i traha un plan pa bo logra nan ku fechanan realstiko, saka mas probecho di bo tempu i aplik kos relativamente chikitu, manera yega na tempu i manten bo mes na bo promesa i palabrashonnan, kuida bo aparensia i sa ku bo aktonan ta papia pa nan mes, wak bon kon bo ta papia i trata ku hende i ki palabranan f aktonan bo ta uza pa logra e impakto ku bo ke. Tur esaki e ta duna detay, ku ehersisionan prktiko ku ta yuda e hbennan aki implement e loke nan ta sia den nan bida diario. Den poko palabra: e ta yuda e hbennan aki logra nan metanan individual, dunando nan tknikanan simpel i e informashon korekto pa nan por pasa nan vishon riba papel i di papel pa realidat. Fabian Nobrega ACTIF (Advanced Coaching & Training) Chonchorogaiweg # 9 Tel: 736-3165 Sel: 525-7883 www.beactif.com

Javier Samson: Informashon ta asina esensialJavier Samson ta otro di e dosentenan ku ta dunando kurso na e hbennan di e proyekto SNAYDP. Segun e, den e trabou komo consultant por ripar ku hopi biaha ora e empresario tuma un desishon robes ta pa motibu di falta di informashon esensial ku ta hasi un desishon responsabel f di no interpret e informashon disponibel na un forma korekto dor di falta di konosementu riba sierto rea di maneho. El a menshon komo ehmpel un empresario ku por ha den problema ku su cash flow dor ku e no a analis i pronostik e desaroyo di su cash flow a base di su informashon finansiero. Pesei informashon ta esensial pa e empresario por maneh su negoshi, tantu informashon ku ta bini de fuentenan eksterno, komo informashon ku tin ku sali foi su mes negoshi. E programa di SNAYDP ta hopi kompleto i sigur ta atend ku kasi tur e elementonan bsiko pa e hben ku tin e aspirashon pa lanta su mes negoshi. Por ehmpel e tpikonan ku ta bin dilanti ta: Maneho general Finansa Desaroyo personal Maneh bo klientela ICT Planning Merkadeo Maneho di riesgo Maneho di kalidat Krdito Medio Ambiente. Javier Samson tin sigur ku ora e hbennan pasa den e trayekto, nan ta bon prepar pa kumins ku e kos real mes i e ora ei e konosementu ta un bon guia den e kaminda difsil di empresario. Javier Samson Bedrijfskundig Adviseur InnovatieCentrum Curaao Tel. 737-1360 E-mail: [email protected]

10

Ralph Begina di Dner Kebap na Brievengat:

Bira empresario hben ke men pone hopi kos di plaser un banda un tempuRalph Begina a drenta den e mundu empresarial ku 23 pa 24 aa. Semper e tabatin ambishon pa bira komersiante. Mi tata Raymond Begina, ku ta un di e direktornan na KPMG, a stimul mi, enkurash mi i coach mi hopi pa mi por a yega kaminda mi ta awor ak. Ainda e ta bisa mi tur dia: Bo ta riba e bon kaminda, pero bo no a yega ainda. Negoshi ta yen sorpresa! Mi mama Imelda i mi rumannan Gregory i Jonathan tambe sa duna mi un man i stimul mi ora mi ta mal peg, asina Ralph a splika ku entusiasmo. Esei ta nifik ku esaki ta un empresario hben ku por konta ku sosten di su famia pa e negoshi kumins i sigui krese. Segun Ralph, Doner Kebap a drenta den un niche di horeca aki na Krsou. Den e mundu di restorant aki na Krsou nos a sru pa introdus un produkto nobo. Esaki yama Doner Kebap! E ta un kuminda ku smak kompletamente otro for di loke tin na Krsou awor ak. Pues, nos no a imit algu ku tin riba merkado kaba. Nos konos un produkto paresido na Doner na Krsou bou di nmber di shoarma, pero e Doner Kebap su smak ta otro. Esaki ta un produkto ku ingredientenan Turko. E kompetensia lokal su produktonan ta hopi dirig riba e shoarma Hulandes f esun di medio oriente. Un biaha mas: Doner Kebap ta kompletamente diferente, asina el a splika. ERalph Begina: Nos a bin ku algu ku ta smak kompletamente otro for di loke tin.

Un konsepto nobo

pgina 12 >>>>

11

Ralph Begina di Dner Kebap na Brievengat:

Bira empresario hben ke men pone hopi kos di plaser un banda un tempu>

Pitopolo: Perkur pa demostr bo eksperensia ku bo portafolio.

komo fotgrafo i disead grfiko. Pa e ltimo aki el a inform nos ku komo studiante na UNA el a kumins krea i produs diseonan pa poster, flyer i otro dokumento pa imprenta i pa medio di propaganda di boka pa boka kada bes tabata haa mas i mas enkargo. Na UNA mi kolega studiantenan a kumins pidi mi servisio. Despues mi a haa enkargonan di nan mayornan, konos di e mayornan, enkargonan di UNA mes i asina ei e propaganda di boka pa boka a sigui perkur pa mi enkargonan di trabou. Komo fotgrafo tambe Pitopolo ta risib bastante petishon i enkargo. Ta difsil pa mi menshon tur hende, kompania i organisashon serka kua mi ta haa enkargo, pero mi por menshon e.o. ku gran parti di e trabounan fotogrfiko di On Top Magazine tami ta hasi i ku tambe mi ta risib enkargonan serka e korant Amigoe pa nan pu-

blikashon apa.

Pitopolo e fotgrafo

Pitopolo tambe tabata entre e artistanan lokal ku a partisip na Caribbean Gift and Craft Show 2007 kaminda Pitopolo a ekspon un lia di T-shirt ku diseo propio. Su eksperensia na e evento aki: No tabata fsil pa yega na e fondo nesesario pa partisip. Finalmente ku hopi perseveransia mi a logra e ophetivo i mi mester bisa ku e esfuerso i invershon a paga pa su mes komo ku CG&GS 2007 a brinda mi un oportunidat niko pa present mi kreashonnan na nivel regional i internashonal ku ksito. Mi diseonan a partisip durante e show di moda kompartiendo pasarela ku diseadnan di rnt Karibe i Sur Amrika. Mi ambishon semper tabata pa yega na merkadonan internashonal i e evento aki a habri mi mente pa e merkado Karibense i tambe a duna mi perspektivanan nobo. Mi a risib un kopia di e grabashon di e show i esaki

Eksperensia grato di CG&CS 2007

13

Stephanie Vinck:

Un hben ta tuma ehmpel di empresarionan den seno famiaGeneralmente kompanianan di makelar ta speshalis den benta, kompra i hr di propiedat. E gremio aki na Krsou ta unu dinmiko ku no ta duna tempu pa sinta ketu. Tin hopi benta i kompra ta tuma lug i e ta un mundu ku tin retonan konkreto pa esun ku ta den. Tecas Real Estate tin un variashon grandi di aktividat i nan ta funshon a base di demanda i oferta di e merkado. Kiko ta e aktividatnan di Tecas Real Estate? Pa Stephanie Tecas Real Estate ta nifik un variashon grandi di aktividat. Nos ta bende propiedat pa hende. Nos no ta hasi kasi nada den rea di hr. Mayoria biaha ta hendenan ku ta konfront un situashon difsil i mester di yudansa pa bende, ta akud serka nos. E persona por ta riba huurgrond i mester hasi erfpacht. Nos ta haa hopi kaso di herensha tambe, speshalmente ora tin hopi persona ku tin ku firma pa e traspaso di e propiedat. E personanan hopi biaha no sa na kua instansha nan mester akud, i nos ta yuda nan ku esei. Tambe nos ta asist bankonan pa purba haa un kumprad prom ku un propiedat bai findishi, segun Stephanie a sigui splika. Kiko f ken a inspir Stephanie pa drenta mundu empresarial i kon el a kumins? Stephanie a splika ku su tata di kriansa tabatin e empresa aki na Krsou, Tecas Real Estate i Boneiru Realties na Boneiru. E maneho di e dos negoshinan a bira hopi pa un persona so i ora Stephanie a kaba su estudio avans na Hulanda, el a disid di tuma maneho di e empresa na Krsou. Na Hulanda el a hasi su estudio na Sociaal Juridische Faculteit. Na novmber 2007 el a tuma maneho di Tecas Real Estate. Pa un hben tuma maneho di un empresa asina ta nifik hopi. E mester di guia di instan-

mpresario(nan) hben na Krsou ta destak den diferente rea di negoshi. Stephanie Vinck ta un ehmpel di un empresario hben ku ta profil den rea di biennan real. Stephanie Vinck na e edat di bintiseis aa ta dirktris di Tecas Real Estate i el a papia tokante su eksperensha komo empresario hben.

E

ku ta pensa di bira empresario i/f ta un empresario kaba i unda e hben por bai pa konseho i yudansa? Ta bo kompania i bo mes ta disid kiko ta pasa, pero semper ta bon pa pidi otro

Stephanie Vinck: Si bo kumins yn, bo ta krese sam-sam ku e negoshi.

shanan ku por duna esaki f e ta haa yudansa den su seno familiar di esnan ku por duna esaki. Na Krsou tin organisashon i instanshanan ku ta traha eksklusivamente pa yuda empresarionan nobo riba diferente tereno. Algun di nan ku ta sumamente aktivo ta Sedeck, Fundashon Maishi Chik, Korpodeko i nos propio Kmara di Komrsio. Stephanie tin mas ehmpel di empresario den su famia. Su tata i su ruman hmber tambe ta empresario. Esaki tabata un bentaha grandi pa e hben empresario na su komienso. E tabata tin sosten i yudansa di perso-

nanan di konfiansa ku eksperensha previo. Nan por a bis kiko e mester hasi i kon e ta hasi esaki. Stephanie ta duna su perspektiva di ta un hben den merkado di Real Estate. Algun bentaha i desbentaha di ta hben empresario Un bentaha ta bo ta kumins na edat yn i bo ta krese pareu ku bo kompania. Bo ta sia konos tur aspekto. Un desbentaha ta ku bo tin ku traha mas duru pa motibu ku bo ta hben. Bo tin ku proba ku abo ta mes f mas kapas ku esnan ku ta den e merkado kaba. Riba e pregunta ku si tin

mas hben ku ta aktivo den e mundu aki, Stephanie a splika ku e no ta na altura di esaki. Stephanie a menshon tambe ku komo hben femenino tin biaha e ta konfront ku personanan di sekso maskulino ku ta dun e impreshon ku ta balot su kapasidat, simplemente pas e ta hende muh. Por ehmpel, den kaso ku ta trata di un propiedat ku no ta kla ainda, nan ta duda ku e ta komprond ki e trabou en kestion ta kome i bebe, asina Stephanie a splika. Por ltimo ki konseho i/ f tep seora Stephanie Vinck por duna otro hben

hende konseho. Nan por wak e kosnan den un otro perspektiva ku abo, i yuda bo tene kuenta ku aspektonan ku abo no a para ketu ne. Nos sa tin e tendensha di no pidi i/o tuma yudansa, pero den e kaso aki e ta di suma importansha pa tuma yudansa na tur instansha ku ta brinda esaki na empresarionan chik.

Tecas Real Estate BV Schout bij nacht Van Staverenweg 7, Unit 1 Telefon: 747-2416 E-mail: [email protected]

14

Zuleika Gonalves di Futura Media:

Nos mester ta mas habr pa yuda otro!Aktualmente Futura Media ta produs dos publikashon pa realis e meta aki: ON TOP Magazine i Click Web Guide. ON TOP Magazine ta un revista na Papiamentu ku informashon dirig roba hendenan di tur edat. Click Web Guide ta un publikashon den kua tin datonan di kontakto di un gran kantidat di empresario, empresa i organisashonnan na Krsou, Boneiru i Aruba.

R

esientemente e organisashon Community Development Foundation a nombra Zuleika Gonalves komo un di nos hbennan ku ta un modelo ehemplar. CDF a hasi un yamada riba e hben empresario aki pa duna guia na hbennan di entre 15 pa 17 aa pa nan por hasi e mih skohensianan posibel den bida. Zuleika Gonalves ta e.o. direktor general di Futura Media, un kompania ku manera e mes ta deskrib, tin komo meta pa hasi komunikashon entre hende i kompanianan mas efisiente i fsil.

Futura Media banda di produkshon di e dos publikashonnan aki ta brinda servisio di asistente di personal, merkadeo, benta, relashon pbliko, diseo di website i diferente otro produkto ku por usa pa komunikashon, merkadeo i promoshon. Banda di e aktividatnan ku ta kai bou di Futura Media, Zuleika Gonalves ta dirig alabes dos otro kompania: The Party Planners Services i The Party Planners Events ku e nmbernan mes ta indik ki tipo di servisio e kompanianan aki ta brinda.

Servisionan di Futura Media

da ta unu largu. Den e mesun rosea mi ta bisa ku frakaso ta djis tras di porta. Tambe un hben mester tene kuenta ku e realidat ku hendenan emple na instansianan ku lo bo mester aserk pa yudansa pa realis bo proyektonan ta mira bo komo un hben i ta ferwagt ku lo bo mester proba bo mes ainda. Bo por tin hopi plan ku bon perspektiva, pero nan lo ke mira bo realis maske ta un parti a base di sakrifisionan propio.

Kiko a motiv un hben manera Zuleika Gonalves pa tasina aktivo komo empresario na un edat relativamente hben? Mi a lanta den un famia di empresario i no opstante ku mi tata i mi mama ta hasi negoshi den otro ramo, semper nan a apoy mi den mi proyektonan. Nan a mustra mi semper riba e realidat ku pa mi logra mi soonan ta mi mes mester traha. For di chik mi tabatin un inkietut pa ta un empresario i no opstante ku esaki ta eksig hopi di mi, no a duel mi ningun ratu ku mi a skohe di ta un empresario.

Sosten moral di mayornan

Zuleika Gonalves a enfatis ku na su punto di bista nos mester ta mas habr pa yuda otro. Prinsipalmente mester kere mas den nos hbennan ku ta nos futuro. Mi sa ku e pensamentu i aktitut mayoria biaha ta manera mi a deskrib, pero mester komprond ku sin yudansa di esnan ku ya a rekor un kaminda, un hben no por logra su propsito. Su ksito ta nifik desaroyo di nos ekonomia i e por krea puestonan nobo di trabou.

Petishon pa mas yudansa na hbennan

Zuleika Gonalves: Sin yudansa e hben no por logra su propsito. Yuda nan mas.

Ku masha orguyo Zuleika Gonalves a mustra ku resientemente nan a logra pone e di kuater edishon di ON TOP Magazine riba merkado. Nos ta orguyoso di e publikashonnan komo ku nos komunidat a reakshon asina bon riba e revista. Tur e tres edishonnan anterior a bende kompletu di forma ku nos a logra kubri gastunan di

ON TOP ku bon aseptashon den komunidat

produkshon i duna nos e posibilidat i motivashon pa sigui mehor e kontenido i kalidat. E ksito i aseptashon den komunidat pa nos ta un prueba ku tabatin nesesidat di un revista na Papiamentu i ku nos pueblo ta apresi kos di kalidat. Nos meta ku ON TOP Magazine ta pa inform, eduk i entreten. Nos no ta dirig e revista riba un grupo spesfiko, pero ta purba di tene e kontenido mas amplio i diversifik posibel pa akapar atenshon di un i tur. Mi ta di opinion ku konsistensha ta un faktor hopi importante. Den kaso di nos revista e lesad i kompanianan ku ta pone propaganda a nota e seriedat di nos trabounan. Ku nan sosten nos lo garantis nan ku ON TOP tei pa ratu largu.

hben ta duna nan kontribushon na realisashon di e revista. Nos ta gradesido di por konta ku un ret di hben dinmiko i positivo. Ta hopi trabou nos ta hinka kada biaha di nobo den produkshon di e revista, pero ora ku e produkto final ta riba merkado, nos ta sinti un satisfakshon ku ta difsil pa splika na palabra, segun Zuleika Gonalves. Banda di ON TOP Magazine, Futura Media ta produs tambe un publikashon ku yama Click Web Guide. E ltimo aki ta un buki den kua tin datonan di kontakto di empresario/empresa i organisashon. Hopi biaha bo ta di biahe riba un di nos islanan i bo ta buska sierto informashon manera p.e. nmber di websitenan di kompania i organisashonnan f p.e nan e-mail, number di telefon etc., pero na e momentu ku bo mester

Click Web Guide

di nan, bo no tin nan na bo disposishon. Esaki por ta e kaso tambe ora bo ta na bo ofisina f hasta ora bo ta na kas. Nos a traha e guia aki di un format ku ta fsil pa bo por tin semper serka bo. E prom edishon a kai asina tantu na smak ku ya kompanianan ta yamando pa puntra ki dia nos ta saka e di dos edishon di forma ku nan informashon i propaganda tambe taden. Ku Click Web Guide nos ke limit mas tantu posibel e opstkulonan pa yega na informashon di empresanan.

Un grupo basta grandi di

Hbennan positivo ta uni forsa

Si puntra Zuleika Gonalves kiko otro hbennan ku tin inkietut pa bira empresario mester hasi pa ta eksitoso, su kontesta ta: Mi kontesta ta ku no kere ku ksito ta kana bini serka bo. Tabo tin di busk. Tene kuenta ku e kamin-

ksito no ta yega di su mes

Zuleika Gonalves a duna komo un konseho na tur hben pa nan kaba nan estudio. E meta prinsipal ku tur hben mester realis ta pa termin su estudionan. Sin un bon preparashon bo chns pa bira eksitoso ta bira ainda mas difsil; no solamente komo empresario, pero den tur ramo. Tambe bo mester purba visualis bo metanan. Buska amistat di hendenan positivo. Skucha konseho di hende grandi ku tin konosementu di sierto materia ku abo tambe ke sa mas di dje. Despues di risib e konsehonan aki bai bk den bo mes pa wak kiko di e konsehonan ei, bo por aplik den bo bida i proyektonan. Finalmente disid di realis bo proyekto empresarial ora bo tin sigur kiko bo ke i perkur pa semper bo tin un bon plan di negoshi i un plan B i plan C. Futura Media Kaya Angel Leaez Kav 58 Telefon: 767-2177 Website: www.futuramedia.net

Importansia di preparashon eskolar

15

Oportunidatnan di negoshiLokal1.Ta bende Distribid lokal ta bende diferente material di arte i sermika i tur loke ta relashon ku esaki. mferddevenezuela@gmail. com Sektor: transporte Pais: Venezuela 3.Ta bende Ta bende semnt (portland cement 42.5) for di Venezuela Tel.: 0058-212-443-9948 / 0058-416-823-6864 E-mail: [email protected] / [email protected] Sektor: material di konstrukshon Pais: Venezuela 4.Ta buska importad Ta buska importad pa awa mineral pa konsumo humano for di Ecuador. Tel.: 593-9956-99839 Faks: 593-22478-654 E-mail: fundacionobramae [email protected] Pais: Ecuador 5.Ta buska kontakto Fbrika farmaseutiko na Pakistan ta interes pa promov kualke produkto for di e merkado di Krsou pa e merkado di Pakistan. Tel.: +92-321-8477227 Faks: +92-42-7510163 E-mail: pharmaimports@starlabs. com.pk Website: www.starlabs. com.pk Sektor: importashon / eksportashon Pais: Pakistan 6. Ta buska importad Optimum Distributors ta ofres produkto pa bao i porta. Tel.: 868-622-8045 Faks: 868-622-0461 E-mail: adam@optimumdi stributorstt.com Websites: www.baldwinhardware.com / www. kwiksethardware.com/ ultramax.htm www.totousa.com / www. gingerco.com / www.pricepfister.com Pais: Trinidad 7.Ta buska eksportad Ta buska serbes, rm i otro bebida alkohliko pa eksport pa Suesia. Tel.: +46 40 4048440 (Mr. Kepka) Faks: +46 40 404840 E-mail: info@kentaurvin. se / info@thomas-outdoor. com Sektor: bebida alkohliko Pais: Suesia 8.Ta buska importad Diferente produkto manera kfi, diferente tipo di saku di aluminio, vacum, seya pa saku i hopi mas for di Florida. Tel.: +561- 968-4420 Faks: +561-968-4127 E-mail: gburke@islandpackaging. net Website: www.islandpackaging.net Sektor: industria Pais: Florida, USA 9. Ta buska importad Ta buska importad pa joya artesanal for di Valencia di diferente tamao, kol i diseo. Tambe tin vas i trahe di bao. Tel.: 0058-4166475940 Faks: 0058-2418230346 E-mail: nversionespdp777@gmail. com Website: www.emocioname.com Sektor: joya Pais: Venezuela 10. Ta buska importad Un variedat di produkto for di China manera asesorio pa kmpiuter, charger pa lus, pn ku ta kambia di kol, book light, etc. E-mail: info@pacificcaribbean. com Pais: China Si abo tin un oportunidat di negoshi ku bo ke pone den e rbrika aki f pa mas informashon tokante di un di esnan menshon, tuma kontakto ku Sentro di Informashon Komersial di Kmara di Komrsio na telefon 461-3918, faks: 461-5652 f e-mail nos na [email protected]

Internashonal1.Ta buska kontakto Full Deco Hogar ta fabrik i instal porta i bentana pa kas. Tambe nan ta spesialis den porta pa bao. Tel.: (0243) 2468441 Faks: (0243) 2468441 E-mail: fulldeco@hotmail. com Sektor: dekorashon pa kas Pais: Venezuela 2.Ta buska kontakto Si bo tin mester di kualke produkto f material (konstrukshon, etc.) di Venezuela pa Krsou, tuma kontakto ku nos. Tel.: 0058-414-1492403 Faks: 0058-243-5539262 Email:

Publikashonnan noboE biblioteka di Sentro di Informashon Komersial di Kmara di Komrsio di Krsou ta konten mas di 5000 dokumento. E biblioteka ta ofres un variashon amplio di rekurso pa hasi investigashon. E biblioteka ta konten un kolekshon grandi di dokumento relashon ku komrsio ku ta dirig riba merkado mundial. Resientemente nos a risib e siguiente publikashonnan den nos biblioteka na Sentro di Informashon Komersial. Association Caribbean States 9th edition Realising the potential of the Greater Caribbean. Un publikashon ku profil di e diferente islanan den Karibe ku informashon di populashon, geografia, industria, ekonomia i tur loke e isla por ofres. Practical Guide for new residents Rotterdam 2008/2009 Un guia pa personanan ku tin plani pa bai biba na Hulanda i spesfikamente den e siudat Rotterdam. Informashon di Rotterdam, kon pa yega, kon pa kumins un negoshi, prmit, bibienda, kon pa transport i tur loke ta relevante pa sa si bo ta bai biba Rotterdam. Tambe nos biblioteka a risib algun revista: Antilliaanse Nieuwsbrief 2008 nr.2 F&A Actueel fiscaal en juridisch vaknieuws en advies voor de financieel-administratieve professional nr 6 Fact & Figures Ports of Curaao Alert! One hand for the ship....and one for yourself Caribbean Newslink Impact Magazine of the Ias Shareholders 02 Achter de cijfers Kwartaalmagazine ING Groep E orarionan di apertura di e biblioteka ta di djaluna te i ku djabirn di 8 or di mainta pa 4 or di atardi.

Website ku informashon baliosowww.abcdirect.nl Direktorio ku por buska produkto na Europa, por buska riba nmber di produkto/servisio, empresa f marka. www.beleggersbelangen.nl E website aki ta duna bo diariamente un bista riba e desaroyonan ku ta importante pa abo komo invershonista. http://caribbean.smetoolkit.org Informashon kon pa kumins negoshi, traha un plan di empresa i tur e reanan di hasimentu di negoshi. www.caribbeaninvestmentnetwork.com Ta konekt empresario i invershonistanan online ku otro. www.flexmarkt.nl Informashon di merkado laboral ku posibilidat pa abon i risib e ltimo notisianan riba e merkado aki riba nivel internashonal. www.floorcare.an Empresa lokal ku ta spesialis den mosaiko, pero tambe ta ofres un variedat amplio di produkto sanitario. www.funbini.com FunBini ta ofres tur, aktividat i servisio di transporte pa personanan ku ta bishit nos isla. http://www.kvk.nl/veiligondernemen Hasi e tst aki i sa kua ta e reanan ku bo negoshi por kore riesgo.

16

Eventonan internashonalNXTcomm08 Delivers the Ecosystem of networkenabled Voice, Video and Data Las Vegas, Merka, 16-19 yni Lug: Las Vegas Convention Center Website: www.NXTcom-

Yni

Lug: Colorado Convention Center http://www. Website:

healthandfitnessbiz.com

20 21 ougsts Lug: Miami Beach Convention Center Website: www.mattech.us Herbal & Health Food Indonesia Indonesia, 20-23 ougsts Lug: Jakarta International Expo Website: www.interfood-

www.9acsbusinessforumaruba.com [email protected] 2008 Blgika, 24-25 sptmber Lug: Brussel Exhibition Centre Website: www.easyfairs. E-mail:

Lug: Hong Kong Exhibition Centre Website: http://hkelectronic-

sfairae.tdctrade.com

mShow.com

cialtyfoods.com/do/fancyFoodShow/LocationsAndDates

Fancy Food Shows New York, Merka, 29 yni - 1 yli Lug: Jacob K. Javits Center Website: http://www.spe-

Summer

Orlando Gift Show 2008 Orlando, Merka, 4-7 ougsts Lug: Orange County Convention Centre Website: www.urbanexposi-

Ougsts

indonesia.com

com

tions.com

Alimentaria Mercosur 2008 Buenos Aires, Argentina, 12-14 ougsts Lug: La Rural Predio Ferial Website: www.alimentari-

aexpo.com.ar

FIGAS 2008 Gas Equipment & Services Trade Fair Lima, Per, 21-23 ougsts Lug: Jockey Plaza Convention Website: www.thaiscorp.

Exposervicios Bogot, Colombia, 29 sptember - 3 ktober Lug: Corferias- Centro de Convenciones Website: www.expo-servi-

IFAI Expo 2008-Its the Event for Technical Textiles Charlotte, Merka, 21-23 ktober Lug: Charlotte Convention Center Website: www.ifaiexpo.com Miami International Wine Fair Florida, 25-27 ktober Lug: Miami Beach Convention Centre Website: www.miamiwine-

cios.com

com

fair.com

CANTO Trade Exhibition Bahamas, 6-9 yli Lug: Atlantis Paradise Island, Bahamas E-mail: [email protected] Agroexpo Bogot Bogot, Colombia, 10-20 yli Lug: Corferias-Centro de Convenciones Website: www.agroexpo.

Yli

Trade Show of The Caribbean Apparel, Shoe & Accessories Show Puerto Rico, 17-19 ougsts Lug: Puerto Rico Convention Centre Website: www.prconven-

Living Curaao Krsou, 4-7 sptember Lug: World Trade Center Website: www.destination-

Sptmber

curacao.com

Caribbean Gift & Craft Show 2008 Barbados, 2-5 ktober Lug: Sherbourne Conference Centre Website: www.carib-export. com / www.caribbeangif-

ktober

Feria International De La Habana Havana, 3-8 novmber Lug: Expocuba Website: www.cpalco.com Christmas Showcase Krsou, 27-30 novmber Lug: World Trade Center Website: www.destination-

Novmber

tion.com

com

Health & Fitness Business Conference & Expo Colorado, Merka, 17-19 yli

House & Gift Fair South America Sao Paulo, Brazil, 18-21 ougsts Lug: Expo Center Norte Website: www.grafitefeiras.

Expo Medical 2008 Buenos Aires, Argentina, 11-13 sptmber Lug: Costa Salguero Exhibition Center Website: www.expomedi-

tandcraft.com

cal.com.ar

Energie 2008 s Hertogenbosch, Hulanda, 7-9 ktober Lug: Brabanthallen Website: www.energievak-

curacao.com

beurs.nl

com.br

MATTECH 2008 Florida, Merka,

IX Business Forum of the Greater Caribbean Aruba, 23-25 sptmber Website:

Hong Kong Electronics Fair Hong Kong, 13-16 ktober

Expoartesanias 2008 Bogot, 4-17 desmber Lug: Corferias - Centro de Convenciones Website: www.expoartesa-

Desmber

nias.com

Hben empresario Pitopolo ku inkietut pa logra riba merkado lokal i internashonalpgina 13 >>>>un espasio pa duna guia na otro hbennan pa nan tambe por traha riba nan proyektonan i realis nan soonan. Esaki ta algu ku Pitopolo ta hasiendo kaba na e Youth Center di Biblioteka pbliko. E sentro ta un departamentu ku Biblioteka Pbliko a krea pa hbennan por sinti nan mes na kas i interkambi di ideanan ku otro hbennan. Ami ta einan pa duna guia na e muchanan. Nan por aserk mi ku nan inkietutnan i ami na mi turno ta hasi tur loke ta na mi alkanse pa duna nan informashon i guia.

Finalmente, e konseho ku Pitopolo por duna otro hben empresario i otro hbennan ku tin inkietut pa tambe drenta den e mundu empresarial. Pa kumins mi ke pa nan komprond ku e kaminda pa logra bo metanan no ta fsil. Kmara di Komrsio semper tabata kla pa yuda mi

Konsehonan na otro hbennan ku ke drenta mundu empresarial

ku informashon i konseho. Pues, lo konseh otro hbennan pa nan tambe aserk e instansia aki. Lamentablemente mi mester bisa ku esei no ta meskos serka otro instansianan ku lo mester aserk, pero no laga esei desanim bo. Pone bo metanan bo dilanti i persever pa bo logra bo ophetivonan. Un otro punto ku mi ke toka ta ku e hben mester krda ku su prom impreshon ta esun mas importante. Pues, krda aserk e instansianan bist di un forma apropi pa e okashon. Sru pa bo a hasi bo hiswrk bon i no

bai ku ideanan kur.

Tambe mi ke bisa ku unabes bo a kumins, wak ku e gastunan ku bo ta hasi ta realmente pa kosnan ku ta nesesario pa bo negoshi desaroy. No kore kumpra yen di kos djis pasobra na sierto punto bo a nota ku sn a kumins drenta. Evalu kada gastu bon, prom ku hasi. Invert den kosnan ku realmente bo negoshi mester pa e progres i ta kosnan ku bo negoshi por kubri finansieramente. E

Evalu kada sn ku mester saka

aparatonan ku bo tin kaba, kuida nan bon i manten nan na tempu pa asina bo por saka mas benefishi posibel di nan. Anto finalmente, perkur pa bo atministrashon ta bon. No tene miedu di aserk profeshonalnan riba e tereno aki pa yuda bo. Finalmente lo bo nota ku esaki ta un bon invershon ku ta paga su mes bk. Pitopolo Telefon: 517-9036 E-mail: [email protected]

17

Hbennan ta tst teoria den prktika na skol ku JA Curaao

Shop-2-Go reuniendo ku nan coach profeshonal finansiero Mini-Empresarionan di Openbaar SBO Ban Bria

E trayekto di Mini-Empresa ta konsist di diferente fase manera: forma tim, skohe mini produkto f servisio, traha plan di negoshi, habri propio MiniEmpresa, ehekut e plan i sera e Mini-Empresa ku JA Curaao Ku Mini-Empresa di JA Curaao e studiante ta pasa den e trayekto kompleto di un empresario, esta di lantamentu te seramentu di e negoshi. Despues ku e plan di negoshi keda akord, e tim di Mini-Empresario ta sigui ku e parti di hasi nan idea realidat i ofres nan produkto riba merkado. Tuma bon nota ku e trayekto di Mini-Empresa ta dura 6 pa 10 luna i na final mester pasa den e proseso di sera e Mini-Empresa tambe. Awor e outor di e plan di negoshi por hasi algu ku e evalu-

ashon di dosente, mentor, profeshonal finansiero i otro instansianan riba nan plan di negoshi ambisioso. Ta importante pa e konsepto ta mini, komo ku ta un trayekto di prueba den kua tin oportunidat pa tst bo ideanan i praktik diferente abilidat manera traha ku otro, konos e kaminda ofisial pa kana den prktika, merkadeo i benta di bo produkto i bo mes komo profeshonal. Den e periodo di ehekushon di e plan di negoshi numa hopi Mini-Empresario ta ripar i komprond kon difsil por ta pa manten e idea inisial den e lia di tempu nan a stipul. Ya pa algun aa JA Curaao ta ofresiendo e programa internashonal aki na skolnan avans, SBO i HBO. Skol ta e lug ideal pa ofres e chns na

hbennan pa eksperiment i wak si e mundu empresarial por ta algu pa nan. Banda di esaki MiniEmpresa ta pone nos hben studiantenan refleh i adopt e abilidatnan sumamente til di empresario. Esaki ta stimul aktitut empresarial for di yn, pa JA Curaao por logra desaroy un komunidat (pro)aktivo. Fin di yni 2008 Mini-Empresarionan di Ban Bria i OTC ta risib nan sertifikado di JA Curaao. Regina Pacis VSBO su Mini-Empresanan i un mas di Ban Bria ainda ta den full

Pendiente pa Youth Cultural Entertainment di Regina Pacis vsbo

swing. Pues, paga bon tinu pa bo tambe logra kumpra un di nan produktonan ku sigur lo ta otro collectors items. Asina e siklonan ta sigui, ampliando komunidat di Mini-Empresario di JA Curaao. Pa mas tokante Mini-Empresa i Junior Achievement Curaao por tuma kontakto ku e koordinad di e proyekto via [email protected].

Mini Empresa JA Curaao 2 - Guia di moda di StyloToppertjes

Grupo Boka Dushi

18

Usa ICT pa maneh bo dokumentunanEmpresario, bo tambe a yega di haabu ta buska dokumentunan importante pa un proyekto f simplemente pa bo negoshi, sin por haa nan? Hopi blachi den un map ku bo mester saka kopia di dje pa pone den otro map tambe. Map i kashi ta yen di informashon ku bo no tin un back-up di nan i bo tin miedu pa algu pasa ku nan. Document Management System (DMS) por ta e solushon pa bo. Kiko ta Document Management System? E ta un sistema pa maneh informashon riba un base elektrniko, e ta mir komo un mtodo nobo pa akseso na informashon, pero en realidat diferente empresa ta hasiendo uso di dje den un f otro forma. Por pensa aki riba: Forma kon bo ta aregl informashon riba bo br. Forma kon bo ta aregl kontenido di bo mapnan i tambe kon pone nan den kashi. Kon e struktura di mapnan den bo kmpiuter ta trah pa warda dokumentu. Kua ta e bentahanan di DMS? E bentahanan mas importante pa uso di un DMS ta: a) Bo ta haa mas efisiensia ku e atministrashon di bo dokumentunan; b) Bo ta redus gastunan di atministrashon; c) Bo ta alsa kalidat di maneho di bo dokumentu. Ad a Bo proseso ta bira mas dinmiko pa motibu ku: Dokumentunan ta disponibel den forma elektrniko. Esei ta ponebu spar hopi tempu, pasobra no tin mester di print, kopia i/ f manda dokumentu den forma di papel. Por ehmpel, bo por manda un faktura den forma elektrniko pa bo kliente. Tareanan manera retorn dokumentunan na empleadonan, pa nan atend f kontrol. Akseso rpido na informashon Bo por buska i konsult un dokumentu mas lih i fsil 24 ora pa dia via di un ntwrk. Via di Internt tur dokumentu por bira aksesibel pa empleado, kliente i suministrad. Pues, hasta siendo den eksterior, bo tin akseso na bo dokumentunan. Semper bo tin e ltimo vershon di un dokumentu disponibel. Maneh i atministr informashon lih Por yama dokumentunan en konekshon ku un proyekto, sin import unda nan ta situ. Spar tempu riba buska mapnan ku dokumentu na benefisio di un trabou. Ad b Por yama akseso lih na e informashon nesesario ta evit tardansa i eror. Ekonomis riba gastu di empleo i depsito, kompar ku e trabou has na man. Ekonomis den kuadro di buska, print, i /f manda kopia di un dokumentu. Ad c Un sistema di maneho di dokumentunan ta hasi e interkambio di informashon i konosementu entre tur esnan konsern posibel. Asina por traha huntu mih i por ehers proyektonan mas lih. Kambionan di dokumentu por bira disponibel mas lih pa esnan konserniente. Ta hasi kambionan den dokumentu di un forma kontrol. Kondishonnan pa implementashon di un DMS ta: Pa implementashon di un DMS eksitosamente, ta rekomendabel pa hasi uso di algun rekisito manera: - Hasi uso di un scanner; - Outomatis sierto proseso den bo empresa (forma di hasi negoshi); - I integrashon di diferente informashon ku ta drenta i sali e sistema. Den un prksimo edishon lo mi trata e aspektonan mas tkniko di e sistema aki. Pa mas informashon por tuma kontakto ku Wilferd Labordus, Business advisor na Innovatie Centrum Curaao Telefon: 737-1360 Email: wilferdlabordus@innovatie centrum.an

Stimul-IT tei pa empresario hben tambePa Stimul-IT por fortales su tarea di stimul uso di kmpiuter i Internet den EMC, Stimul-IT den estrecho koperashon DEZ, Korpodeko i Kmara di Komrsio a introdus E-Fondo, ku ta sirbi pa supsidi e empresa chik ku tin nesesidat di kumpra hardware f software pa por sigui hasi negoshi mas efisiente. Stimul-IT ta kubri 80% di gastu te 5000 florin i e kliente ta paga e sobr 20%. Aparte di E-Fondo, tin tambe Webstart ku ta un fondo spesialmente pa e empresario ku ke tin un website. E kliente por aplik pe fondo aki si e ta den nesesidat di krea un website, hosting di e website, mantenshon i tambe registrashon di nmber di bo website i kreashon di un website interaktivo. Den kaso di Webstart e kliente ta kubri ku 40% di e gastunan total i Stimul-IT ta tuma e sobr 60%. Naturalmente pa bin na remarke pa un di

timul-IT ta un fundashon non-profit, supsidi pa Dienst Economische Zaken (DEZ), ku tin komo tarea primordial stimul uso di Kmpiuter i Internet (E-Business) den empresanan mediano i chik (EMC). Stimul-IT ta hasi esaki pa medio di seminario, kurso, tayer, charla, boletin di Stimul-IT i nos website. Ademas, StimulIT ta duna e servisio di guia riba tereno di kmpiuter i Internet ora ta trata implementashon di kmpiuter i Internet den bo negoshi f kualke otro hrmnt di e teknologia di informashon i komunikashon (ICT) kompletamente grtis.e dos supsidionan ariba menshon tin algun rekisito ku esun ku ta aplik mester kumpli kun. Stimul-IT tei tambe pa empresario hben; outomtikamente tur servisio di Stimul-IT ta konta pa empresario hben. Stimul-IT ta selebrando 10 aa. Segun e 10 aanan tabata pasa Stimul-IT a opta pa amplia su servisio. Awor Stimul-IT no solamente ta guia i stimul EMC, pero e ta hasi tambe e trabou aki den otro rea di komunidat. Pa duna ehmpel, proyekto pa mamanan hben, kurso pa penshonado i tambe pe sektor di edukashon serka profeshonal riba tereno di ICT. For di desmber 2007 Stimul-IT a kumins ku su selebrashon di 10 aa i e selebrashon ta kaba desmber e aa aki. E selebrashon ta konsist di un programa bon balans. Kada 4 luna tin un tema nobo ku diferente aktividat ku tin di haber ku e tema. Keda pendiente pa mas

S

informashon di nos seminario grtis Internet pa un i tur, e seminario spesial pa hben i adulto. Pa mas informashon por tuma kontakto ku e tim di Stimul-IT na: Telefon: 7386299 Faks: 7386298 Pst Elektrniko: Website: www.stimu-

[email protected] it.info

Tep di Stimul-ITWebsite ku informashon balioso pa Empresario Mediano i Chik

http://searchcio-midmarket.techtarget.com/ http://smallbiztechnology.com/ http://www.smbtn.org/ http://www.networkworld.com/ http://www.smallbusinesscomputing.com/

Aniversario

19

Marvin Thod di Moga Moga i otro negoshi:

Konseho: Spar, spar i spar!Moga Moga ta bende tantu por detal, komo por mayor i Marvin ta enkarg ku gran parti di maneho diario di e negoshinan. Marvin a lanta den un famia empresarial komo ku tantu su mama, komo su tata, ta doo di nan mes negoshinan. Su tata ta doo di e negoshi Hair Extensions.

M

arvin Thod na edat relativamente hben ta trahando komo supdirektor di tres filial di e negoshi Moga Moga. Ta trata di un kompania ku su mama a pone riba pia i ta hopi popular i konos den komunidat. Moga Moga ta bende un variedat amplio di asesorio (beauty supplies) pa hende muh, ku eksepshon di paa.

Empresario na edat di adolesenteMarvin a konta ku ya for di tempu ku e tabata studiante na skol sekundario, e tabata pidi su mama kumpra pchi i flanl di ekipo i estreanan di basketbl profeshonal na Merka pa rebend nan na Krsou. Mi a nota ku hbennan di mi edat e tempu ei tabata loko ku e tipo di kosnan ei i ora mi mama tabata bai Merka pa hasi pedido pa su negoshinan, mi tabata pidi pa trese a artkulonan aki ku ami na mi turno tabata bende ku amigu i koleganan di skol. No tabata un negoshi riba skala grandi, pero asina ei mi a kumins haa un feeling di import kos, bende i hasi un tiki ganashi pa mi mes.

Marvin Thod: Bishita na bolsanan internashonal ta yuda krea oportunidat faktibel.

E atrakshon pa mundu di negoshiDespues ku Marvin a termin su estudio di HAVO el a bai Hulanda pa sigui studia, pero e no por a adapt na e bida na Hulanda. Esei a pone ku el a regres pa sigui studia na Universidat di Antia. E inkietut pa buska reto nobo den mundu di negoshi a sigui atra Marvin i el a kumins ku un negoshi ku tabata ofres servisio di buska kmpiuter na kas pa drecha nan i hiba nan bk. Mi no tin un estudio spesialis den ramo di kmpiuter, pero semper mi a gusta e mundu di kmpiuter. Komo outodidktiko mi tabatin basta konosementu pa por a brinda e servisio. Na dado momentu e pedidonan a kumins bira hopi i mi no por a sigui ku e negoshi, sigur teniendo na kuenta ku mi tabata na UNA i tabata traha den Moga Moga tambe. Marvin tabata studiando Bouwkunde na UNA i na

edat di 22 aa a realis ku e loke e gusta i kier dedik su bida ne ta mundu di negoshi i komrsio. El a lanta un kompania ku el a yama Car Max Curaao ku ta import outo for di Merka pa bende na Krsou. Komo spin-off na esaki a bini aserka ku hendenan ku sa ku mi tabata import outo a kumins pid mi pa trese piesa i partinan di outo ku nan tabatin mester. Despues nos a kumins haa pedido pa otro tipo di produkto i nos a bin spesialis nos mes prinsipalmente riba produktonan ku nos sa ku ta difsil pa haa.

riba merkado merikano i a bin haa ku e preisnan aya tabata kumbin muchu mas. Komo ku mi a lanta den mundu di negoshi, mi a sigui ku mi bskeda pa haa un mih preis posibel i a bin result serka e fabrikante. Einan e preisnan tabata asina atraktivo ku mi a haa e idea pa ofres e fbrika pa mi bira nan representante i agente pa Krsou. E negosiashonnan ei a bai bon te ku nan ta trahando riba un showmodel ku mester yega Krsou dentro di poko. Esei lo fasilit nos trabou di merkadeo pa haa kumprad riba nos merkado. Otro ramo di negoshi ku Marvin tin bou di e parapl di Car Max Curaao ta algu ku el a yama Digital Island. Mi kier a drenta e mundu di ofres billboard kantu di kaminda, pero a bin nota ku no ta fsil pa logra haa prmit pa e tipo nan. E idea di billboard ku ami kier a trese ta unu ku ta sende

anochi i ku bo ta mira di aleu. Na kuminsamentu di e aa aki mi a lansa e idea di billboard mbil ku nos a estren den e marchanan prinsipal di karnaval. Mi ta kere ku tur hende lo a nota e billboard riba un trailer ku propaganda di ASKA na prinsipio di e marchanan. Ya nos ta hasiendo trabounan di preparashon pa por ta ainda mas visibel durante e marchanan di 2009. Tambe Marvin tin un negoshi dedik na kite surfing, pero e no ta algu masha grandi komo ku ainda e ramo di deporte aki no ta asina popular na Krsou. E tin hopi proyekto mas ta trahando riba dje, pero ku manera el a bisa nos lo ke papia riba nan ora ku nan ta den un fase mas avans. Ora a puntra Marvin ki konseho e por duna otro hbennan ku a kaba di drenta den e mundu

Kite Surfing

Representante di fbrika di boto di plaserKomo ehmpel Marvin a inform ku poko tempu ei e kier a kumpra un boto pe mes i a realis ku e preis ku e mester a paga serka importadnan lokal tabata hopi riba e loke e por a paga. Esei a pone ku el a inisi su bskeda

Digital Island

Konsehonan

empresarial f tin ideanan serio pa inisi un f otro negoshi, el a kontest: E tep prinsipal ku mi ke duna otro hbennan ku inkietut pa drenta den mundu di negoshi ta pa nan spar. Na di dos lug lo mi bolbe ripit pa nan spar komo ku ora ku e prom snnan kumins drenta bo ta kai den tentashon pa gasta nan. Ora ku bo a kaba di gasta e sn, ku en efekto ta di bo negoshi, lo bo nota ku ta sali yen di kos pa paga pa kua bo no a pone sn un banda, pero ta gastunan nesesario pa bo por sigui ku bo negoshi. Esei a pasa mi mes i esei no ta algu agradabel. Tin hende ku nan negoshi a kibra i nunka mas a rekuper di e fayo ei. Pues, si mi por alert otronan, dikon n. Na di tres lug lo mi konseh pa ora bo a aserk un banko pa finansiamentu i no a logra den un prom intento, no laga esaki pone ku bo no ta sigui mas riba bo meta. Ami lo bisa puntra e instansia ei kiko ta e puntonan ku a pone ku nan no a finansi bo proyekto. Por ta ku ta abo no a present bon. Ami ta konseh pa aserk mas banko ku bo proyekto i purba mas tantu posibel di mehor e puntonan dbil ku bo tabatin den bo prom presentashon i petishonnan. Na di kuater lug mi ta konseh pa no laga nada demotiv bo pa realis bo metanan. Persever i sigui traha duru tur dia pa logra bo metanan. Na di sinku lug, pero sigur no esun di mnos importansia, purba bishit tradeshow internashonal. Buska algu ku bo ta kere ta un novedat pa bo merkado. Ami por ehmpel for di basta aa pas a kumins lesa e pginanan di e korant Empresa Chik pa buska informashon di bolsa. Despues mi a sigui amplia mi scope buskando riba Internt tambe i awor esei a para bira algu ku mi ta plania tur aa. Pues, algun biahe pa sentronan grandi na Merka kaminda tin tradeshow. Si bo laga bo kreatividat traha bo mester kai riba algu ku ta bal la pena sigui traha riba dje. ksito!

20