EGILEAK:

•Victor Bernedo•Nerea Castro•Ander García•Iñigo Gallastegi•Oihane Igartua

Erlea, taldean bizi den intsektu espeziea da,eta liztorren eta inurrien aztarna batzuk ditu komunean.

Gaur egun,Erleen 9 familiatan sailkatutako 20.000 espezie inguru ezagutzen dira.

Erlauntzan hiru erle mota bizi da: erlamandoak, erle langileak eta erregina.

Munduko kontinente guztietan (Antarktikan salbu) aurkitu dira erleak, baita intsektuekpoliniza ditzaketen landare loredunak dituztenhabitat guztietan.

Erleek POLINIZAZIO ENTOMOFILOAN parte hartzen dute eta oso garrantzitsua da prozesu hori: Erleek, landareen polen edo gameto maskulinoak, lore beraren gainazalera edo beste lore batzuetara eramaten dute, babes edo nektar bila dabiltzala edo loreen usainak edo itxurak erakarrita. Gameto arra (polena) eta gameto emea (obulua) elkartzean, hazia ernaldu eta landare berri bat hazten da.

Landareek oxigenoa sortzen dute eta guk beharrezkoa dugu arnasteko eta bizi funtzioak betetzeko.

Erleak desagertuko balira, polinizazioaren zati handi bat galduko litzateke, baina polinizazio prozesua ez liteke desagertuko.

Fotosintesia

Polinizazioa

Arnasketa

Landare

ugalketa

2005-eko azaroan hasi zen liztor asiatikoaren arazo hau, Jean-Pierre Bouguetek bere Néraceko baratzean, kaki bat hartzerakoan, erle antzeko zerbait bertan aurkitu zuenean. Ikerketa batzuen ondoren, Montpellierko espezialistek, liztor asiatiko moduan kalifikatu zuten zomorro hura. Beraz, Europan lehen aldiz Frantzian agertu zen Vespa Velutina edo liztor asiatikoa. Liztor nagusiak, beltz kolore nabarmen batengatik identifika daitezke.Ezin dira urte bat baino gehiagoz bizi.

Erle normalak jaten dituzte, eta hori dela eta, espezie inbaditzaile moduan dago sailkatuta.Uste da liztor mota hau itsasontzi bidez iritsi zela Europara, Asiatik, Burdeosera iritsiz, eta handik bere inbasioa hasi zuela.

Fotosintesia

Polinizazioa

Arnasketa

Landare

ugalketa

Asiako liztorrek, prozesua hemendik

eteten dute

Beraz, polinizazio prozesua zaildu egingo

litzateke, erleek polinizazioaren zati handi bat osatzen

baitute

Gureganaino iritsiko litzatekeen oxigeno kopurua nabarmen murriztuko litzateke

Erregina bakoitzak habi bat eraiki

Liztor langileak jaio

Harrak eta erregina berriak jaiotzen dira

Harrek erregina berriak ernaltzen dituzte. Hauek, negua heltzean, hibernatzeko lekua bilatu. Udaberrian berriro atera.

LIZTORREN BIOLOGIA ZIKLOA:

Vespa VelutinaLepeletier frantziarrak (Ikus goiko irudia) deskribatu zuen lehen aldiz 1836. urtean, Java uhartean (Goiko mapan urdinez borobilduta) denboraldi batez egon eta gero.

Vespa Velutina India iparraldean, Myanmarren, Thailandian, Laosen, Vietnamen, Txina hego-ekialdean, Hego Korean, Taiwanen, artxipielago indonesioan, eta Malasiako penintsulan (Goiko mapan gorriz margotuta) aurki genezake Asiara jo ezkero.

Lepeletier

Agenda 21-en landutakoarengatik harrituta geratu ginen, eta hori dela eta,lan hau egiteko aitzakiarekin, 2 tranpa egin genituen, biak estilo ezberdinekoak.

Bata, ur botila gardenbaten datza, gutxi gora behera erditik moztua. Moztutako zatiari buelta eman, eta botilaren zati handian sartu genuen, ezkerraldean kokaturik dagoen irudian antzeman daitekenez. Behin hau egin eta gero, cognaca, eztia, azukrea eta anisa sartu genituen bertan, zapore gozoa izan zezan, eta horrela intsektuak erakarri zitzan.

Behin hau eginda, bi zulo egin genizkion botilari, zuhaitz batetik zintzilikatzeko.Bigarren tranpan berriz, botilari 5,5 cm-ko zulo bat egin genion, zuhaitzean eskegi baino lehen.

Hori egin ondoren bi tranpak hartu genituen eta eguzkia jotzen zuen arbola batetik zintzilikatu genituen.hurrengo egunean, tranpak begiratzera joan ginen eta, euli bat eta beste hiru intsektubakarrik zeuden.

Bigarren tranpan berriz, botilari 5,5 cm-ko zulo bat egin genion, zuhaitzean eskegi baino lehen. Geroago , botilaren goialdean bi zulo egin genizkion, soka bat bi zuloetatik pasatuz, zuhaitzetik zintzilikatzeko.Botila honetan erabilitako nahasketa, beste tranpan erabilitakoaren berdina izan zen.

ASIAKO LIZTORRA SUNTSITU NAHI DUTE:Alderdi politikoek, betiere Aldundiak eta Estatuak kontuan hartuta, aho batez eskatu diote Eusko Jaurlaritzari Asiako

liztorra desagerrarazteko plana.2010. urtean konturatu ziren Gipuzkoan erlauntzetan sartu

eta bertako erleekin elikatzen den liztor horren presentziarekin. Dani Maeztuk gogorarazi du Gipuzkoan 2010. urtetik dagoela, baina Frantzian 2004an atzeman zutela Asiako liztorra lehenengoz. Bizkaiko eta Arabako

erlauntzetara ez dira hedatu. Ingurumen Batzordeko legebiltzarkide guztiek nabarmendu dute erleen garrantzia ez

dela eremu ekonomikokoa bakarrik, eta bioaniztasuna mantentzeko ezinbesteko lana egiten dutela.

ERLEZAIN BATEKIN HIZKETAN:ERLEZAIN BATEKIN HIZKETAN:

Ondo irudutu zitzaigun erlazain batekin hitz egitea, eta gure irakaslearen bidez erlezain batekin egon ginen hitz egiten:Bideoan agertzen diren paneletatik eztia hartzean, honelako zentrifugagailu batzu-tatik pasatzen da:

•http://www.eitb.com/eu/bideoak/osoa/989557/bideoa-asiako-liztorr-beltza-erleehizan--teknopolis/•http://www.apidena.org/index.php/eu/asiako-liztorra.html •http://www.noticiasdenavarra.com/2012/02/02/sociedad/navarra/espezie-inbaditzaile-berria•http://www.apidena.org/index.php/eu/asiako-liztorra.html•http://www.alava.net/cs/Satellite?c=DPA_Noticia_FA&cid=1223998768195&language=eu_ES&pageid=1193045193034&pagename=DiputacionAlava%2FDPA_Noticia_FA%2FDPA_noticia•http://tolosaldea.hitza.info/2012/10/02/liztor-asiarra/•http://www.bizkaia.net/home2/bizkaimedia/Contenido_Noticia.asp?Not_Codigo=10240•http://www.auzoka.net/2012/11/09/liztor-asiarra-geldi-dezagun-ekialdetik-datorren-liztor-beldurgarriaren-inbasioa/• http://paperekoa.berria.info/harian/2012-02-22/010/002/legebiltzarrak_aho_batez_eskatu_du_asiako_liztorra_desagerrarazteko_plana.htm•http://www.bizkaia.net/home2/bizkaimedia/Contenido_Noticia.asp?Not_Codigo=10240•http://haurtzarozientzia.wordpress.com/tag/inbaditzaileak/•www.avisosneiker.com/wp-content/uploads/2011/03/AVISPA-asiatica-BILINGUE-dos-pdf