ELKARRIZKETA: TORBEN ROSENORN • ESPERIENTZIA: …. alea.pdf · Arazoetan Oinarritutako...

hhELKARRIZKETA: TORBEN ROSENORN • ESPERIENTZIA: AKUIKULTURA • EKARPENA: HIZKUNTZEN IRAKASKUNTZA IRITSI BERRIEKIN • GALDEIDAZUE: PAULO IZTUETA • JOSEBA SARRIONAINDIA

119hik hasi4 EURO • 2007KO EKAINA EUSKAL HEZIKETARAKO ALDIZKARIA

Pedagogia Sistemikoa eskolan erabiltzen

GAIA

aurkibidea8gaia

PEDAGOGIA SISTEMIKOAPedagogia Sistemikoak eskolako egoerak, gatazkaketa harremanak hobeto ulertzeko balio dezake.Familia Konstelazioak erabil daitezke heziketa arloan.Hori nola egiten den aztertzen da gai honetan.

HEZKUNTZA, UNIBERTSITATE ETA IKERKETA SAILA

DEPARTAMENTO DE EDUCACION,UNIVERSIDADES E INVESTIGACION

16elkarrizketa

TORBEN ROSENORN Gero eta gehiago entzuten dira kontzeptu hauek: POPBL,Arazoetan Oinarritutako Ikaskuntza, ProiektuetanOinarritutako Ikaskuntza... 30 urte daramatzateDanimarkako Aarlborg Unibertsitatean hori lantzen.

5 editoriala

6 kronika

8 gaia

PEDAGOGIA SISTEMIKOA16 elkarrizketaTORBEN ROSENORN24 esperientziaAkuikultura. Arrain haztegien aldeko apustua

27 ekarpenaHizkuntzen irakaskuntza iritsi berriekinAmelia Barquin, Pilar Hernandez, Joseba Ibarra, Jon Lopez, ImaOrtega, Uri Ruiz, Amelia Sesma eta Teresa Zulaika

32 galdeidazue Curriculum proposamenak direla eta, zer bide hartu behardugu eskoletan? Eta zer gertatuko da hizkuntz ereduenmarko berriarekin?Paulo Iztueta

35 berriak

41 ...goza nazazu gehiago!Hiztun neurketak: adierazle eta akuiluHelena Baraibar eta Kristina Boan

42 Atzeko atetikJoseba Sarrionaindia

Argitaratzailea: XANGORINErrekalde hiribidea, 59. Aguila eraikina, 1. solairua. 20018 DONOSTIA GIPUZKOA. Tel: 943/ 371 408 . Fax: 943/ 372 154; www.hikhasi.com;Posta Elektronikoa: [email protected]; Lege Gordailua: SS-1001/95. ISSN: 1135-4690 Erredakzio burua:Ainhoa Azpiroz. Erredakzioa: Joxe Mari Auzmendi, Miren Guilló. Erredakziobatzordea: Mikel Estonba, Mari Karmen Irastorza, Kristina Mardaraz, Josi Oiarbide, Fito Rodriguez, Maite Saenz, Xabier Sarasua eta Arantxa Urbe. Aholkulkariak: Nerea Alzola, AbelAriznabarreta,Felix Basurko,Begoña Bilbao,Mariam Bilbatua, Aines Dufau,Luis Mari Elizalde,Lore Erriondo,Gurutze Ezkurdia, Idoia Fernandez,Xabier Isasi, Irene Lopez-Goñi, IzaskunMadariaga, Karmele Perez Urraza, Kepa Perez Urraza,Amaia Vazquez, Lontxo Oihartzabal, Matilde Sainz eta Pruden Sudupe. Administrazioa:Arantxa Goiburu. Diseinua:TRAM•Graf!k.Maketazioa: Xangorin. Inprimategia:ANtzA S.A.L. Azaleko irudia:Familia Konstelazioa panpinekin. Hezkuntza,Unibertsitate eta Ikerketa Sailak onetsia (2007-VI-1). Kopurua:3.500 ale.

hik hasiko artikuluez edonon eta edonoiz balia zaitezke. Kasu horietan iturria aipatzea eskertuko genizuke. hik hasik ez ditu beregain hartzen bertan plazaratutako iritziak ezta bat etorri ere derrigorki haiekin.

Harpidetza orria

hik hasiren harpidedun izan nahi dut, urtean 10 ale eta atera daitezkeen ale bereziak etxean jasoz

Izena 1. Deitura

Telefonoa

Posta Kodea

2. Deitura

Helbidea

Herria Herrialdea

Lantokiaren herriaLantokia

IFZ-NAN

Entitatea Sukurtsala K.D. Zenbakia

Sinadura

hik hasi Euskal heziketarako aldizkariaErrekalde hiribidea, 59 Aguila eraikina, 1. solairua

20018 DONOSTIA. GIPUZKOA Tel: 943/37 14 08 Faxa: 943/37 21 54

HARPIDETZA SARIAK (BEZ barne) 50 euro

Prezio horren barruan 10 aldizkari, ale monografikoaketa Euskal Herriko baliabidepedagogikoen gida.Horrez gain, prezio bereziakUdako Topaketetan etaargitararatzen ditugungainontzeko materialetan

hik hasik zure parte-hartzeaezinbestekoa du,harpide zaitez!50 euro urtean

Posta elektronikoa

119. zenbakia. 2007ko ekaina • hik hasi • 5

e d i t o r i a l ae k a i n a

ZZeerr ddaa,, bbaaddaa,, ccuurrrriiccuulluummaa?? TTrraannssmmiittiittuu nnaahhiiddeenn kkuullttuurraa,, bbaalliiooaakk......

Asko hitz egin da beti curriculumariburuz. Michel Foucault-en esanetan, ja-kintza eta boterea bi arlo desberdin izanarren, erabat loturik azaltzen dira. Bote-reak bere pentsaera transmititzeko era-biltzen du curriculuma.

Azken urte hauetan euskal curricu-lumari buruzko adierazpenak oso maizentzun ditugu.

Zer da, bada, curriculuma? Gure us-tez, transmititu nahi den kultura, balio-ak... finkatzen dit .

Industriaren iraultza egin eta esta-tuak finkatu zirenean, Frantziak eta Es-painiak hizkuntza eta kultura bana har-tu zuten beste herrien hizkuntzak etakulturak alboratuz.

Aro berrian sartzen ari garen hone-tan (industriaren arotik informatikaren,ezagutzaren... arora), ekonomia mun-dializatu egin da. Antolaketa berriak es-tatuak gainditu ditu kontinente mailarapasatuz. Baina, lehengo lepotik burua.Adituen esanetan egungo hizkuntzen% 90 desagertuko omen da munduan.

eta estatutik datozen irizpideak horrengainean egokitzea.

Ez dezagun aukera galdu, jar ditza-gun lehentasunak. Noiz onartu beharda hemen ondare kulturala eta sozialabaduen herri bat badagoela, eta bereetorkizuna prestatzeko eskubidea ba-duela? Gehiegitan uko egiten zaio erre-alitateari eta askoren nahi horri.

Edozein azterketa pedagogikokerakusten du ikasleek bizi duten berta-kotasunetik abiatzea, komunitate bate-ko partaide sentitzea, gertutik urrutira-ko bidea egitea dela emankorrena. Zer-gatik, bada, milurtetan gorpuztutakoherriaren hizkuntza eta kultura ukatu?

Curriculumak gaitasunei, eta ezedukiei, lehentasuna ematea urrats batda. Baina, Herri baten kultura eta izaeraez da mugatzen folklorera, hizkuntzabatean oinarritutako bizipena da, pen-tsamendu kolektiboa da, nagusitzendiren balioak dira, mundua ikusteko,interpretatzeko eta horren garapeneaneragiteko modua da.

Non geratzen ari da hainbat milurtetansortutako eta pilatutako hizkuntzen etakulturen aberastasuna?

Edozein herrik biziraun nahi badu,bere hausnarketa propioa egin behar-ko du. Eta Euskal Herrian, geurea egi-tea dagokigu.

Euskal curriculuma koordenatu ho-rietan kokatu beharko litzatekeela dagure ustea. Eta, zer jendarte mota nahidugun gure etorkizuneko herriarentzateta munduarentzat galderari erantzunbeharko lioke. Hau da, zer trasmitituondorengo jendarteari. Oinarrizkoa,herritar guztientzat izango dena, denekbaitute historiak pilatu duen ondarekulturala eta soziala ezagutzeko esku-bidea.

Nafarroan eta EAEn, estatutik eza-rritako ildoari jarraituz, bakoitzak bereoinarrizko curriculuma egin behar du.Handik datorrena egokitzera muga-tzen badira, oker goaz.

Herri gisa, egokiago da gure haus-narketatik abiatzea, oinarriak finkatzea

Herri gisa, egokiago da gurehausnarketatik abiatzea,oinarriak finkatzea eta estatutiketa Europatik datozen irizpideak horren gainean egokitzea.

6 • hik hasi • 119. zenbakia. 2007ko ekaina

Greben emaitzak ikustekodaude oraindik

Azken hilabeteetan nahiko blokea-tuta egon da Euskal Autonomi Erkide-goko mahai sektoriala eta maiatzean ho-rren harira mugimendu eta zarata han-dia egon da. Maiatzak 11an bildu zirensindikatuak Tontxu Campos Hezkun-tza, Unibertsitate eta Ikerketa sailburua-rekin, guztiak hitz egiteko prest. 13 or-duko bileraren ostean, ez zen adostasu-nik lortu eta hortaz, astebukaera hartuzuten hausnarketa gisa. Baina astelehe-nean ere ez zen akordiorik egon sindi-katuen gehiengoaren aldetik. Horrenharira, lan baldintza duinak aldarrikatuzeta Jaurlaritzaren jarrera itxia salatuz,hainbat greba deialdi egin zituzten LAB,ELA, STEE EILAS, eta UGT sindikatuek.Hezkuntza Sailak, bere aldetik, birritanerrepikatu du greba egiteko arrazoirikez dagoela eta beraiek jarrera irekia du-tela.

Sindikatuek, egonkortasuna galdu-

tako 1.500 irakaslek 2011.urtera arte en-pleguari eustea proposatu zuen, eta ho-ri izan zen Jaurlaritza eta sindikatuekizan zuten hurbilpen bakarra. Bestalde,sindikatuek, lansariak hobetzeko poltsairakasle figura guztietara zabaltzea, 55urte baino gehiagoko irakasleen eskolaorduak murriztea eta eskola behar be-rrietarako irakasleria eta kreditu orduakgehitzea ere eskatu zuten.

Hala ere, egun horretan CCOOk au-rre akordioa sinatu zuen Hezkuntza Sai-larekin eta horren harira hainbat istiluizan dira. Izan ere, beste sindikatuei ezzaie egokia iruditu irakasleen kolektibo-aren % 31 soilik ordezkatzen duen sindi-katuak akordio hori sinatzea. Sindika-tuen iritziz, CCOO eta Hezkuntza Saila-ren arteko akordioa “ eskasa eta onarte-zina” da.

Maiatzeko greben erantzunen ingu-ruan datu desberdinak eman dituzte sin-dikatuek eta Hezkuntza Sailak. Azkengreban euren aldarrikapenei beste batgehitu zien, sailburuaren dimisioa.

Nafarroan euskarazkoirakaskuntzako eragileak Nafar

Gobernuak ezarri nahi duen Britishprogramaren aurka agertu dira.

Izan ere, maiatzeko hauteskundeakirabaziz gero, 25 British school

garatuko ditu UPNk datorren lauurteetan.

Hori dela eta, programa horienkontrako plataforma sortu dute

Sortzen-Ikasbatuaz, ELA, LAB, etaEILAS sindikatuak. Eragile horien

ustez, “D ereduaren kontrakoapustua” da gaztelania eta

ingelesa uztartzen dituenprograma hori. Beraien ustez,

helburua “D ereduaren goranzkobidea moztea eta geldiaraztea” da.Ingelesa eta gaztelania uztartzeko

lehen pausoak Tuterako ElviraEspaña ikastetxean hasi ziren

duela 10 urte, eta HezkuntzaDepartamentuaren ustez, bertako

esperientzia ezagutuz, sistemahorrek onurak izango ditu. British

programa EspainiakoMinisterioaren eta British Council-en arteko hitzarmen baten ondorioda eta ingelesa bultzatzea du xede.

kronikaI n s t i t u z i o e k p r o t a g o n i s m o a h a r t z e n

Sindikatuen Hezkuntza Sailarenarabera arabera

% 70 % 48

% 60 % 34

% 62 % 33

% 65 % 43

% 65 % 45

Mai. 15 GipuzkoaMai.16 ArabaMai. 17 BizkaiaMai. 18 ZerbitzuMai. 24 Orokorra

118. zenbakia. 2007ko maiatza • hik hasi • 7

Bi soberakin: adimenduaren baztertzea,adimendua baizik ez onartzea.Blas Pascal

Nafarroa eta EAErako cu-rriculum berriak abian

Nafarroako Derrigorrezko Eskolal-dirako Curriculuma martxoan onartuzuen Hezkuntza Departamentuak etakritika gogorrak jaso ditu. Izan ere,hainbat hezkuntza eragileren ustezeuskarari bizkarra ematen dio eta ez dukontuan hartzen herrialdeko egoeralinguistikoa. Besteak beste, LAB,EILAS, Sortzen-Ikasbatuaz eta Herri-koia Federazioak hainbat kritika egindituzte horren harira.

Euskal Autonomi Erkidegoan oste-ra, maiatzaren 9an aurkeztu zuen Hez-kuntza Sailburuak derrigorrezko esko-laldi osorako Curriculum berria La-kuan. Datorren ikasturtean abian jarri-ko da Euskal Autonomia ErkidegokoLehen Hezkuntzako lehen zikloan etaBigarren Hezkuntzako lehen eta hiru-garren kurtsoetan.

1992an agindu zen Lehen Hezkun-tzarako Curriculuma eta Bigarren Hez-kuntzarakoa, 1994an. Oraingoan Cu-rriculum bakarra izango da 6-16 urte bi-tarterako, sailburuaren hitzetan“zen-tzu global eta integratzailea” emannahian.

Eragile anitz curriculumaren aurkaagertu dira azken asteetan, hainbatezaugarri kritikatuz. Sortzen-Ikasba-tuaz, EHBE, Ikasle Abertzaleak eta bes-te eragile batzuek Camposen proposa-menak ez duela Euskal Herri osorakobalio esan dute, eta ez dela kontuan har-tu Euskal Curriculumaren urteetakoprozesua. “Iruzurra egin nahi diote Eus-kal Herri osoko hezkuntza komunitate-ari” esan dute EHBEko kideek. “TontxuCamposek Euskal Curriculum gisa aur-keztu duena ez da Euskal Curriculuma,EAErako curriculum dekretua da”.

Maiatzaren amaiera arte, sare publi-koaren eta sare itunduaren hezkuntzaeragileen azken ekarpenak jaso dituzteeta behar diren moldaketak egin osteanEAEko Derrigorrezko Hezkuntza osoaarautuko duen Curriculuma onartukodu Jaurlaritzak.

Hezkuntza Sailaren curriculuma-ren zirriborroa hau ezagutu nahi izanezgero, eskuragarri dago Hezkuntza Sai-laren webgunean eeta baita www.hik-hasi.com web atarian ere. HezkuntzaSailaren webgunean, ekarpenak egite-ko aukera ere ematen da.

Komunikabideetanirakurritakoaren arabera, ez da

erabat garbi gelditu zer gertatukoden Bertendonako ikastetxean

itxialdia egin zuten irakasleekin; hauda, hizkuntz eskakizuna lortu ez

duten irakasleekin. EuskoJaurlaritzako Hezkuntza Sailak eta

CCOO sindikatuak irakaskuntzapublikoaren arloan akordiorako

oinarria lortu dute, baina gai horreninguruan ez dituzte adierazpen

berberak egin. CCOOek dio hizkuntz eskakizuna

ez lortzeagatik egonkortasuna galduduten irakasleek beste aukera batizango dutela. Jaurlaritzak, ordea,hori ukatu egin du eta esan du ezduela lehenago indarrean zegoenezer aldatu; alegia, irakaskuntza

lanpostu jakin bat hartzekoezinbestekoa izango dela jarduera

horri dagokion hizkuntza eskakizunabetetzea.

Guztira 157 irakasleren egoerazari gara hizketan. Horietako askok

urteak pasa dituzte euskara ikasteneta azken hiru urtetan Iralen egon

dira liberatuta, soldata osoakobratuz. Batzuek ez dira

azterketetara aurkeztu ere egin, edojuxtu-juxtu hori, aurkeztu eta

azterketarik ez egin. Erraztasunak,baliabideak eta denbora faltarik ezdute izan, baina oraindik hizkuntz

eskakizuna lortu gabe daude.

d u t e e t a e s k o l e n a g u t x i t u e g i t e n d a

G A I A


Pedagogia Sistemikoaeskolan erabiltzen

G

Terapeuta eta psikologo-en kontsultatik eskoletarahedatu dira Familia Konste-lazioak Pedagogia Sistemi-koaren bitartez. Eskolakoegoerak,gatazkak eta ha-rremanak hobeto ulertzekobalio die hainbati.

Euskal Herrian oraindikoso ezaguna ez den arren,zenbait ikastetxetan espe-rientzia izan dute,eta ikasieta ikusitakoarekin gusturadaude. Horren lekuko ditu-gu Leioako Txomin Arestiikastetxekoak.

Euren hitzekin batera,Pedagogia Sistemikoanadituak diren Pilar Feijooeta Itziar Agirrek gai hone-tara hurbildu gaituzte,batez ere zertarako balioduen eta nola erabil daite-keen azalduz.


Pedagogia Sistemikoa eskolanpraktikan jartzen hasi da

Pedagogia Sistemikoa. Nahiz etakontzeptu berri samarra izan, Hik Hasi107. zenbakian Angélica Olverari egin-dako elkarrizketan gai hori izan ge-nuen ardatz: “Familia sistemak, eskolasistemak eta gizarte sistemak transmiti-tzen dutenaren bidez irakasten duenpedagogia da, hiru sistemak elkartuz.Irakasleok, askotan, ikaslea testuingu-ru batetik aterako bagenu bezala ikus-ten dugu, eta gelan sartzen dugu, nongure egiteko bakarra curriculumekoedukiak irakastea den. Eta ez da hala.Haurrak familia testuinguru bat dakar,gehiago mugatzen duena. Gure txikiekeskolan adieraziko dituzte, ahal bezala,familiako problematika eta sentitzendituzten emozioak. Eurak dira familiasistemen itzultzailerik onenak”.

Pedagogia Sistemikoak gelakoeguneroko egoerak, arazoak, gataz-kak... bideratzeko laguntza ematen du.Eskola, familia eta gizartea sistematanantolatuta daudela hartzen du abia-puntutzat, eta beraz, sistema horiek az-tertzen ditu. Sistema horiei begiratu etaikusten denak lagundu egiten duegoera ulertzen eta bideratzen. Ereduhorren arabera, pertsona bakoitzak fa-milia sistemaren edo eskola sistemarenbarruan zer funtzio jokatzen duen jaki-teak lagundu egiten du.

Familia Konstelazioak dira erreminta

Hori egiteko Pedagogia Sistemikoakerabiltzen duen tresna Familia Konstela-zioa da. Bert Hellinger filosofo eta peda-gogo alemanak sortu zuen metodo hori,eta berehala hedatu zen enpresa eta hez-kuntza alorrean. Ikuspegi horrek esko-lako gatazkak ulertzen laguntzen du.

Pertsonen harremanen atzean dau-den dinamikak ikusarazten ditu. Gelansor daitezkeen egoeren gaineko infor-mazio teorikoa ematen du. Horretara-ko, Familia Konstelazioak egiten dira.Hau da, gatazka konpondu nahi dute-

nak biltzen dira eta gatazkaren partaidediren pertsonen papera jokatzen dute,antzerki batean bezala. Baina ez dagogidoirik. “Antzezle” bakoitzak senti-tzen duena egin behar du, gorputzaketa emozioek eskatzen diotena. Hortiksortzen den “antzezkizuna” interpreta-tzen da ondoren, eta horrek egoera ho-beto ulertzeko eta irtenbideak ikustekobalio du. Pertsonak ez daudenean,panpinekin egin daiteke konstelazioa.

Mugimendu pedagogiko horren bi-dez ez da inor sendatu nahi; egoera aur-kezten da, arazoa non egon daitekeenikusten (hainbat hipotesi eginez), ara-zo horretatik ikasteko eta zein eratanesku har daitekeen ikusteko.

Euskal Herrian horretandihardutenak

Euskal Herrian Pedagogia Sistemi-koa lantzen duten talde batzuk badira;besteak beste, Sorkari S.L. eta Psikoes-pacio Bilbon; eta Alea eta Jarein Donos-tian. Kabinete horiek kontsulta pertso-nalak edukitzeaz gain, zenbait ikaste-txerekin ere landu dute.

Prestakuntzari dagokionez, orain ar-te Pedagogia Sistemikoaren diplomatu-ra ikasketak eskaini izan dira Madrilen,Elxen, Bartzelonan eta Sevillan. Urtebe-teko iraupena zuten eta Mexikoko Emi-lio Cárdenas Unibertsitateak eta hangogobernuak abalatuta zeuden. Datorrenikasturtetik aurrera, ordea, Euskal He-rrian eta Palma de Mallorcan ere eskaini-ko da, eta diplomatura izatetik 2 urtekomasterra izatera pasako da: lehenengoikasturtea Gipuzkoan egin ahal izangoda 2007ko urri edo azaro aldean hasita(informazioa 637 893 079 eta [email protected]), eta bigarrenaBartzelonan. Algelica Olvera eta Maria-ne Frank adituak izango dira irakasle.Horrekin batera, titulua baliozkotzekoahaleginetan dabiltza. Prestakuntzahe-ziketaren arloan mugitzen direnei zu-zenduta dago.


Bide berriak irekiz

Zer da pedagogia sistemikoa?Sistemen Teoria eta FamiliaKonstelazioen metodoa hezkuntzara aplikatua.

- Sistemen Teoriak erakusten du, gi-zakiok, konturatu gabe, harreman sarebatean elkarri lotuta gaudela. Harre-man sare horren izena Sistema da etaeragin handia dauka gure bizitzan. Te-oria horren arabera, ikasteko motiba-ziorik eza eta ikastetxean portaera txa-rrak ulertzeko eta aldatzeko familia sis-temari begiratu behar diogu. Zergatik?Jokabide horiek ez direlako haurrenakatsak, sistemako arazoen sintomakbaizik.

- Familia Konstelazioek, alde bate-tik, sistema konkretu batean zer gerta-tzen den ulertzeko balio dute. Beste al-detik, sistemetako arazoak konpontze-ko ere baliagarriak izaten dira. Irakasle-ontzat tresna onak dira, konstelazio bategin ondoren gauza asko aldatzen bai-

tira. Batez ere gure jarrera lasaitu eta ire-ki egiten da. Konstelazioei esker gurelekua aurkitzen dugu eta indar gehia-gorekin egiten dugu lan. Batzuetanhaurren portaera berez hobetzen da,nahiz eta konstelazioen saioan ez egon.

Pedagogia Sistemikoak hainbatmailatarako irtenbideak ekartzenditu:

- Eskolaren antolaketan: PedagogiaSistemikoa estamentuen arteko harre-manak errazagoak izan daitezen etaikuskaritzak, zuzendaritzak, aholkula-riak, irakasleak, ikasleak, familiak… el-karlanean ari daitezen ahalegintzen da.

- Eskola heziketagune gisa hartuta:Pedagogia Sistemikoak ikaskuntzara-ko jarduerak egiteko ideiak ematen di-tu. Edukietan familiako eta sistemakoelementuak sartzen direnean, hobetoikasten da.

- Eskola elkarbizitzako ingurunedemokratiko moduan hartuta: Pedago-gia Sistemikoak inklusioa, maitasuna,gatazken ebazpena eta komunitatea-ren parte-hartzea indartzen ditu.

- Eskola irakasleen etengabeko ho-bekuntzarako oinarri gisa hartuta: Fa-milia Konstelazioek kasuak aztertzekoeta zentroaren funtzionamendua ho-betzeko aukera ematen dute.

Pedagogia Sistemikoanprestatzen garen profesionalok,geure konpetentziak handitzenditugu hainbat arlotan:

- Indartsuago sentitzen gara lan egi-terakoan: hobeto kokatzen garelakolehen higadura eta alferrikako ahalegi-

Pedagogia Sistemikoa eta haren aukerak heziketan

nak sortzen zizkiguten egoeretan.- Portaera disruptiboen atzean aur-

kitzen den maitasuna igartzen dugu.Errespetuzko ulerkuntza horri eskerhobeto laguntzen diegu ikasleei gizar-teratzen.

- Familiekiko harremanak hobetuegiten ditugu: ondorioz, haurrek serio-tasun handiagoarekin hartzen dituzteikasketak eta diziplina.

- Kontzeptu sistemikoak eta kons-telazio didaktikoak erabil ditzakeguikasleekin. Konstelazio didaktikoen bi-tartez ikasleek euren familien barruankokatzen ikasten dute, gelan duten le-kua bilatzen dute, eta gatazkak ebazteneta gizartearen aldeko jarrerak gara-tzen ikasten dute. Esperientziak eraku-tsitakoaren arabera, ikasleak biziki in-plikatzen dira horrelako ekintzetan.

Pedagogia Sistemikoak, gure fun-tzioetatik atera gabe eta terapiaren arlo-an sartu gabe, ikasleei ikasketa proze-

Pilar FEIJOOSORKARIKO KIDEA, PSIKOLOGOA ETA

PEDAGOGIA SISTEMIKOAN DIPLOMATUA

Familia Konstelazioetanparte-hartzeak duen indareraldatzailea azpimarratu

nahiko nuke. Gauzak ikuspegiintelektualetik behatzeko or-dez,“bihotzetik”sortzen deninplikazio egoki batekin ikus-

ten dira.


G A I A Pedagogia Sistemikoaeskolan erabiltzen

suaren aurrean hobeto kokatzen la-guntzeko balio du. Orain dela gutxi,aholkulari batek kontatu zidan ikasleetorkin batekin zegoela eta mahai gai-nean panpina txiki batzuk jarri zituela.Panpinek jatorrizko herrialdea eta hangelditutako familia ordezkatzen zituz-ten, eta honako hau esateko eskatuzion: “Mesedez, begira iezadazue ongiea ikasten dudan eta ea ongi egokitzennaizen bizitza berri honetara”. Batzue-tan, horrelako ariketa sinpleek eraginhandia izaten dute haurren ariman.

Azkenik, Familia Konstelazioetanparte-hartzeak duen indar eraldatzai-lea azpimarratu nahiko nuke. Gauzakikuspegi intelektualetik behatzeko or-dez, “bihotzetik” sortzen den inplika-zio egoki batekin ikusten dira. Beraz,metodologia hau funtsezkoa iruditzenzait irakasleen emozioak lantzeko etagarapen pertsonalerako.

Pilar FEIJOO, Enrique MAIZPedagogia Sistemikoan diplomatuak eta Sorkariko kideak

Lau mailatan lantzen dugu Pedagogia Sistemikoa:a) Irakasleen prestakuntza: ikasturteko gaia ikuspegi sistemikotik lantzen

dugu, eta konstelazio didaktikoak egiten ditugu ikaskuntza indartzeko. Ba-tzuetan konstelazio klasikoak egiten ditugu parte-hartzaileren bati egoera batiindar gehiagorekin aurre egiten laguntzeko. Pedagogia Sistemikoko ikastarobereziak egiten ditugunean, irakasleentzat hazteko espazio bat sortzen da etaasko eskertzen dute.

b) Aholkularitza pedagogikoa: batzorde pedagogikoei eta zuzendaritzataldeei laguntzen diegu, esku artean dituzten gaiak ikuspegi sistemikotik lan-duz. Zenbaitetan konstelazioak egiten ditugu aldaketak zein norabidetarantzegin behar diren argiago ikusteko. Pedagogia Sistemikoaren bitartez hausnar-keta pedagogikoan eta zentroaren kudeaketan asko sakontzen da.

c) Komunikazio eta pedagogia tailerrak: kasuak aztertzen ditugu. Horrela,arazoetan nola inplikatzen garen konturatzen gara eta gure ikasleei hobeto la-guntzeko moduak bilatzen ditugu.

d) Ikasleekin eta familiekin lana: aitei eta amei helduen lekua bete dezatenlaguntzen diegu, horrela haurrek eurena bete dezaten. Alderantziz gertatzendenean, hau da, haurrek helduen lekua betetzen dutenean eta helduek haurre-na, haurrak ez dira ongi garatzen. Horregatik, haurrekin lan egiten dugunean,beti helduen laguntza eskerga dugu.

Sorkari, S.L. Gizakiaren Hazkunderako Laguntza Osoa eskaintzen duen tal-dea da. Pedagogia Sistemikoan ezagutza duen psikologo talde bat pedagogiahori heziketan aplikatzen hasia dago. Hainbat ikastetxetan aritu dira.

Pedagogia Sistematikoa praktikan: nola erabiltzen dugu


Bide berriak irekiz

Gela erakusleiho bihurtzen da, etabertan ikasleak bere familia bizitzen ariden egoera emozionala erakusten du.

Orduan, lotura hori onartzeari ga-rrantzia emanez, irtenbiderako itxaro-penak errealagoak bihurtzen dira: gu-rasoen eta eskolaren arteko elkartasu-netik sortzen da irtenbidea. Eta horrekzalantzarik gabeko planteamendu ba-tera garamatza: mende honetan peda-gogiaren ikuspegia sistemikoa da.

Planteamendu horretatik, beha-rrezkoa da ikaslearen gurasoak direnmoduan onartzea, aldatzen saiatu ga-be. Etxean zama emozionala duten zer-bait bizitzen ari baldin badira, eduki ku-rrikularrek garrantzia galtzen dute eu-rentzat.

Ikasleen portaera antisozialak edodesmotibatzaileak sarritan gurasoenarreta bereganatzeko modu bat dira;etxean hori adierazteko modurik aurki-tzen ez dutenez, eskolan adierazten du-te. Gurasoek, aldi berean, askotan etxe-ko elkarbizitzaren errealitatea ezkutatuegiten dute. Ikastetxeko hormak seme-ari edo alabari muga indartsuak jartze-ko gai izango direla pentsatzen dute,eta horrela eskolan eta gizartean egokiintegratuko dela. Euren erantzukizunaeskolaren gain uzten dute.

Premiazkoa da neska-mutilak elka-rrekin hezi behar ditugula eta erantzu-kizuna partekatua dela erakustea gura-soei. Etorkizuneko belaunaldien hezi-tzaile gisa, bakoitzak bere lekua betebehar du.

Beste kultura batzuetako ikasleaksartu direnean, argi gelditu da ikasleekeuren jatorrizko sistemari dioten leial-

Begirada kontzientea heziketa prozesuari

Itziar AGIRREPSIKOLOGO ADITUA ADIMEN EMOZIONALEAN ETA

BERT HELLINGERREN TERAPIA SISTEMIKOAN

Errealitateari begiratzeko modu batbaino gehiago daudela erakusten diguzientziak. Garai batetik gaur egun artehezkuntza izugarri garatu da gizarteangertatu diren aldaketa kultural eta tek-nologikoen eraginez. Horrek ziurgabe-tasun handia sortu du, eta hainbat tal-detan ezintasuna eta indarkeria piztuditu sarritan oso kontziente ez garenbeldurren eta aurreiritzien eraginez.

Horrela, haurrek, familiek eta esko-lak esperientzia hori nahasmenaren se-gurtasun ezarekin bizitzen dute, eta ez-bai horrek sortzen dituen emozioakmaneiatzeko erremintak behar dituzte.

Testuinguru historiko horretan etaheziketaren esparruko galdera horieierantzuteko sortu da Pedagogia Siste-mikoa. Irakaskuntza eta ikaskuntzakozailtasunei aurre egiteko ikuspegi berribat da. Jatorria Bert Hellingerren tera-pia sistemiko-fenomenologikoan du,eta Mariane Frank eta Angélica Olvera

terapeutek arrakastaz egokitu dute Ale-maniako eta Mexikoko hezkuntzan,hurrenez hurren.

Planteamendu sistemiko horrenarabera, talde batek funtziona dezanbeharrezkoa da kideak taldeko partai-de sentitzea, ematearen eta hartzearenarteko oreka egotea, eta azkenik, araubatzuk egotea izaki sozial gisa esperi-mentatzeko espazioa bermatzeko.

Eskolak funtzio garrantzitsua bete-tzen du haurren sozializazio ereduan.Horregatik, gurasoekiko hezkidetzakpresente egon behar du eskolako bizi-tzaren edozein arlotan. Egoera berriakerantzun eraginkorrak emateko tres-nak edukitzea eskatzen du. Helburutxikiak edukitzeak eguneroko lana es-timulatzen du, lehiakor sentiaraztengaitu eta pertsonalki baloratzen lagun-tzen du.

Gizaki bakoitzak bere erreferentziataldeei lotuta egoteko beharra du. Hau-rrak lotura hori behar du ingurunean bi-zirauteko, ez dio axola zein diren fami-liaren edo gainerako taldeen ezauga-rriak. Lotura horren jabe izateak etaonartzeak bizitzan errotzeko botereaematen dio. Helduok ulertu egin behardugu zein garrantzitsua den ikaslearen-tzat erreferentzia puntu bat izatea, non-baiteko partaide sentitzea.

Haurrak bere jatorrizko familiare-kin duen lotura onartzen badugu, ja-kingo dugu gelan adierazten dituen ga-tazka pertsonal eta akademikoen atze-an familiako dinamika ezkutuak dau-dela. Horiek, sarritan inkontzienteki,bere irakaskuntza eta ikaskuntza proze-suan eta sozializazioan eragiten dute.


G A I A Internet eta eskolaGero eta aukera gehiagoG A I A Pedagogia Sistemikoaeskolan erabiltzen

tasuna. Ikasleak bere gurasoak erres-petatzen dituztela ikusten duenean, se-guruago eta duinago sentitzen da etaInstituzioarenganako konfiantza har-tzen du.

Nahiz eta ikasleak bere sistema ar-buiatu, jakin behar dugu barru-barruansistemako partaide bakoitzarekiko lo-tura estua duela. Kide garen sistema ba-koitzean zer leku dagokigun onartzeaksegurtasuna ematen digu geure barru-ko indarrarekin konektatzeko.

Pedagogia Sistemikoa heziketara-ko paradigma berri bat da. Instituzioaeta familia integratzen ditu. Gelako ira-kaskuntza eta ikaskuntza eta sozializa-zio prozesuetan sortzen diren errealita-te emozionalez hitz egiten digu.

Paradigma berri honek heziketakometodologiaren begirada aldatzekoaukera emango digu, sistemaren ba-rruan geure lekua aurki dezagun. Ho-rrek hezitzaile gisa indartu egingo gaitueta eduki kurrikularren eta gaitasun so-zialen hezitzaile lana askoz ere egokia-go egingo dugu.

Begirada kontzienteak sistemaeralda dezake, eta gure portaera eralda-tuz ikaslearen portaera eraldatzendugu. Horrela, denon artean eraikikoditugu heziketari lotutako espazioak,koherenteagoak eta ikaslearen erreali-tatetik hurbilagoak. Era berean, ikasle-ak zentzua bilatuko dio bere ikasketaprozesuari, hezitzaileek eta ikastetxe-ak bere oinarrizko beharrak aintzat har-tzen dituztela ikusiko duelako.

Pedagogia Sistemikoa heziketarako paradigma

berri bat da. Instituzioa eta familia integratzen ditu.

Leioako Txomin Aresti ikastetxeko esperientzia

Leioako Txomin Aresti ikastetxeanPedagogia Sistemikoa landu dute Sorka-ri (Gizakiaren Hazkunderako LaguntzaOsoa) taldeko psikologoen laguntzaz.Gustura daude euren esperientziarekineta zer ikasi duten kontatu digute.

Nolatan hasi zineten PedagogiaSistemikoarekin?

Lurdes Ormaza zuzendaria.- Ikas-leen jarrera batzuekin kezkatuta eta ar-duratuta geunden. Orduan, Sorkariko-engana joan ginen laguntza eske. Ara-zoa planteatu eta errezeta antzeko batematea nahi genuen, irtenbide bat. Bai-na ez zutela horrela lan egiten esan zi-guten, ez zutela errezetarik ematen,baizik eta egoera bakoitzaren analisiaegin eta azterketa pedagogiko bat osa-tu. Hori eginda, agian ikasleen jarreraez, baizik eta gure ikuspegia aldatu be-harko zela. Planteamendu berria irudi-

tu zitzaidan eta irakasle guztientzatplanteamendu bat egingo zutela esanzidan, gure kezkak eztabaidatzeko etasistema baten barruan zer egin geneza-keen ikusteko.

Aurretik ba al zenekiten zer zenPedagogia Sistemikoa?

Mari Jose Blanco Haur Hezkuntza-ko tutorea.- Sorkarikoak ezagutzengenituen eta haien lana ere bai. BainaPedagogia Sistemikoa jakin ere ez zerzen, entzun ere ez.

Idoia Gallarza Lehen Hezkuntzakotutorea.- Nik ez, baina arazoak kon-pontzeko nahiak bultzatuta animatunintzen. Genituen kasuak aztertzekoaukera ematen zuelako.

Zertan hasi zineten?Lurdes.- Irakasle guztientzat aur-

kezpen orokor bat egin zen, Pedagogia


Leioako Txomin Arestiko esperientzia

tera mugitzen zara. Orduan, egoera ba-koitzean zer gertatzen den pentsatzenhasten zara: zer gertatzen da haur ho-rren bizitzan edo gelan egoera horie-tan?

Jarraitzen al duzue saioekin?Lurdes.-Ez, bi ikasturtetan aritu on-

doren, Pedagogia Sistemikoak eskolahonetan eman behar zuena eman zuelaikusi genuen. Egindakoa hor zegoen,hor gelditu zen, eta horretan utzi beharzen.

Orduan, orain ez duzuekonstelatzen?

Idoia.- Ez, baina batzuetan baduguharen mira.

Lurdes.- Halere, nik uste dut esko-lan zerbait aldatu dela. Ez dugu lehen-go eran lan egiten, ikuspegia guztiz al-datu da, bai ikasleekiko, bai lankidee-kiko, bai gurasoekiko eta bai eskolare-kiko.

Zertan aldatu da zuen ikuspegia?Zer ikasi duzue?

Mari Jose.- Niretzat gauzarik ga-rrantzitsuena izan da konturatzea hau-rrak ez direla txarto portatzen nahi du-telako. Pentsatzen dugu gu izorratzekoportatzen direla gaizki, eta ez da hala;horren atzean beti daude beren familiaeta beren bizitza. Haurrek hori dena da-karte eskolara eta horren eraginagatik,ezin dira beste modu batera portatu.Hori ikusiz, onartuz eta horren atzetikzer dagoen eta zer ez dagoen jakinez,hobeto ulertzen da haurren portaera.Hori onartu eta gero, egoera aldatu egi-ten da.

Horregatik, haur bakoitzak bere

motxila ekartzen du (bere familia eta bi-zitza, eta guk ere bai geurea, noski), etahorren aurrean beste jarrera bat izanbehar dugu. Haurra bere familia osoa-rekin onartu behar dugu. Hala egitenbadugu, haurra konturatu egiten da etaegoera aldatu egiten da, bai.

Idoia.- Nire gelako haur bat nahikourduria zen, oihu egiten zuen, eta nik“hau kontrolatuko dut” pentsatzennuen, “kosta ahala kosta, kontrolatukodut”. Eta hor aritzen nintzen egunero,markatu eta markatu... Horrek pila batnekatzen du.

Pedagogia Sistemikoaren ikuspe-giarekin, berriz, erlaxatu egin nintzen.Ez duzu pentsatzen irtenbiderik ezduenik, baizik eta lortuko dugula, bai-na beste modu batean, urrutira begira,egoera onartuz... portaera aldatzen du-zu eta horrekin lasaitasuna dator. Ara-zoak hor jarraitzen zuen, baina jada ezzen hain larria. Arazoak beste lasaita-sun batekin ikusten ikasi dut.

Maritxu.- Niri eskola honetan nirelekua zein den jakiteko balio izan dit;non nagoen eta noraino ailegatu behardudan nire lanarekin. Ikasitako gauza-rik garrantzitsuenetako bat izan da nor-berak bere funtzioa jokatzen ikasi be-har duela. Bakoitzak argi eduki behardu zer egin behar duen, zein den bererola, bere funtzioa. Eta horrekin batera,besteen rola ulertu eta onartu. Irakasle-ok irakasle gara eta jakin egin behar du-gu arazo batzuen aurrean ezin dugulaaskorik egin; ez gara ez ama, ez aita, ezabadea, ez medikua, irakasleak baizik.Orduan, egoera hori onartu egin beharda eta egoera ez txartzen saiatu behardugu.

Miren.- Gurasoen aurrean beste

Sistemikoa eta Familia Konstelazioakzer ziren azaltzeko. Hala, nahi zuenakeman zuen izena orduz kanpoko saioe-tan. Lehen ikasturtean 18 inguru biltzenginen, eta bigarrenean 13. Hilean behinbi orduko saioak egiten genituen.

Zer egiten zenuten saioetan?Lurdes.- Bakoitzak zituen kezkak,

arazoak edo egoerak azaltzen zituen,bat aukeratu eta hura aztertu eta kons-telatu egiten zen.

Zer da konstelatzea?Miren Arrate ikasketa burua.- Ba-

koitzak pertsona baten funtzioa har-tzea eta antzeztea da, ulertzeko mo-duan esanda. Bakoitza tokatzen zaionpertsonaren lekuan jartzen da eta zersentitzen duen ikusten du.

Maritxu Martinez hezitzailea.-An-tzeztea baino gehiago bizitzea da. Ze-ren nik ez nuen espero egiten nuenaegitea. Baina paperean sartu eta bai,egiten nuen.

Lurdes.- Adibidez, amaren papere-an egonda, batzuetan agian haurrarenondoan kokatzen zara, eta hurrena al-dendu. Ez duzu ulertzen zergatik, bainaleku batean ez zaude ondo eta beste ba-

Haur bakoitzak bere mo-txila ekartzen du eskolara.

Haurra bere familia osoarekinonartu behar dugu. Hala egi-ten badugu,haurra konturatu

egiten da eta egora aldatuegiten da.


G A I A Pedagogia Sistemikoaeskolan erabiltzen

modu batera jokatzen ere ikasi dugu.Nahiko ohituta egon gara aginduakematen: hau horrela egin behar duzue,beste hori horrela, guk badakigu etazuek ez dakizue, irakatsi egin behar di-zuegu... Hori jada ez da gertatzen unehonetan. Beste modu batera kokatzengara euren aurrean; beraiek badute ze-resanik, beraiek ere onena nahi duteeuren seme-alabentzat, eta hori jakin-da, prest gaude laguntzeko. “Zuek zerpentsatzen duzue? Zer egin dezakegueskolan haur horren egoera hobetzekoedo bideratzeko? Zer iruditzen zaizueonena? Zer espero duzue eskolatik?”galdetzen diegu orain. Horrela, guraso-ak ere, errieta egitera etorri beharrean,hitz egitera etortzen dira.

Lurdes.- Sistema batean zerbait al-datzen bada, sistema osoan du eragina.Zuzendari moduan, ikusten dut esko-lan zerbait aldatu dela: klaustro kidee-kiko harremanetan, gauzak antolatze-ko moduan, proiektuak proposatzera-koan, gurasoen bileretan... beste modubatera pentsatzen dugu.

Konstelazioen eta Pedagogia Siste-mikoaren bidez lasaitu egiten zara:errealitatea hau da, hau egin behar du-gu, denon artean konpondu behar du-gu eta goazen ahal den neurrian kon-pontzera eta ulertzera. Hori egindaegoera ez da txarrera joaten, behintzathor gelditzen da, eta beharbada askohobetu. Beraz, pila bat lasaitzen zaitu:haurra ez da okerrago jartzen, zu lasaizaude eta horrek eragina izaten du ge-lan. Gu lasai bagaude, beraiek ere bai.

Hezkuntzan irakasleak estresak jo-ta gaudela eta horrelakoak esaten dira.Uste dut sistema hau ona dela pixka batlasaitzeko eta ikasteko.

Errezetekin beti ikasten duzu zer-bait, baina eragin handiagoa izan dukonstelazioekin jasotakoak.

Konstelazioen adibideakFamilia baten egoera Ikasle bat heldutasun aldetik apur bat atzeratuta zegoen, jokaera txarra

zuen gelan eta beti berak nahi zuena egin nahi zuen. Konstelatu ondoren, ze-ra ikusi zuten irakasleek: aita beti beste aldera begira zegoela. Haurra, berriz,larri ikusten zen eta ama babestu nahian. Desoreka bat zegoen.

Sorkariko terapeutak esan zien aita hiltzera zihoala eta alde egin nahi zue-la, horregatik zegoela beti beste aldera begira. Aitak bazekien hiltzera zihoala.Irakasleek ere bazekiten aita gaixorik zegoela (gero hil egin zen). Aitaren pa-pera hartu zuen irakasle gizonezkoak baieztatu zuen paper hori jokatzerako-an joateko gogoa sentitzen zuela.

Egoera horretan, haurrak amaren ondoan egon nahi zuen beti, eta horre-gatik, ez zegoen eskolan. Ama depresio batean jausteko zorian zegoen, eta ho-rregatik, haurrak, ez jausteko, egunero-egunero izugarrikeriak egiten zituenamaren arreta erakartzeko. Berak aitortzen zuen txarto portatzen zela eta halajarraituko zuela; izan ere, hori behar zuen ama bere gainean izateko. Ama de-fendatzen edo amari ardura ematen ari zen beti, adi egon zedin eta depresioaneror ez zedin.

Jantokiko kasua: Haur eta begiraleen arteko harremanak ez ziren onak jantokian eta kons-

telatu egin zuten, funtzio hauek jokatuz: administrazioaren aldetik ikuskaria-rena, zuzendariarena, jantokiko begirale batena, haurrena... Begiraleek gura-soen tokia hartzen zutela konturatu ziren: “jan egin behar duzu, ez baduzu ja-ten...”. Eta beraien ardura ez da hori, baizik eta jaten ez badute gurasoei esatea.Begiraleek uste zuten haurrek derrigorrez jan behar zutela. Beraz, jantokikoarduradunaren aldetik eta eskolako zuzendariaren aldetik esku-hartze bategin behar zela ikusi zen, langileei euren funtzioa onartzen laguntzeko. Ge-roztik, egoera eta harremanak hobetu egin dira eta horretan jarraitzen dute.

Orduz kanpoko ekintzen adibidea: Antolatzen ziren hainbat ekintza txarto ateratzen ziren, eta ez zekiten zer-

gatik. Konstelatu ondoren, ikusi zuten arazoa ez zela gaizki antolatuta zeude-la edo haurrak gaizki portatzen zirela, baizik eta une desegokian antolatzen zi-rela. Irakasleek prestakuntzarako zuten arratsaldean antolatzen ziren, eta hau-rrek ezin zuten ulertu horrelako ekintzak eskola ordutegian egitea.

Ondorioz, gauzak aldatzen hasi ziren eta une honetan, sinestezina irudi-tzen zaien arren, arazoen erdiak ere ez dituzte.

torbenrosenornE L K A R R I Z K E TA

“Garrantzitsuena ikasleen jakin-mina eta interesa dira, ‘hori jakinnahi dut’ esan dezaten lortzea

Danimarkako Aarlborg Unibertsitateko Ingeniaritza, Zientzia eta Medikuntza Fakultateko zuzendaria


”

Zergatikikusi zenuten irakastekometodologia aldatzeko beharra?

Gizarteko aldaketa azkarrek, le-hentasun eta balio berriek eta teknolo-gia berriek irakasteko modu berriak es-katzen dituzte. Gaur egungo gazteenartean beste kultura bat sortzen ari daeta balioak ere aldatzen ari dira. Horrekirakaskuntzan erabilitako metodolo-giak aldatzeko beharra sortzen du, ba-tez ere gazteen eta haurren ikaskun-tzan.

Gaur egungo haurrek ez dituzte le-hengo balioak, ez dute aurreko belau-naldietako haurrek bezala jokatzen.Horregatik, une honetan gertatzen de-na jakinez eta ulertuz soilik jakingo du-gu zein diren euren interesak. Esate ba-terako, SMSak eta antzeko teknologiakerabiltzen dituztenean, jakin egin be-har dugu zer ari diren egiten eta zertara-ko ari diren erabiltzen. Euren sare so-ziala mantentzeko erabiltzen dituzte,eta aldi berean, zenbait gauza egitekoaukera ematen die. Beraz, akzio ere-mua nahiko zabala da, ni gazte nintze-nean baino zabalagoa, nik beste kultu-ra bat baineukan garai hartan.

Badago kontuan hartu behar du-gun beste gauza bat ere: etengabekoezagutzaren gehikuntza bat dago. Gu-re eskura dagoen ezagutza berria geroeta handiagoa da. Eta noski, aurreikusiegin behar dugu ezagutzaren hazkun-de garrantzitsu horrek sor dezakeenarriskua. Izan ere, segundo bakar bate-an ikaragarrizko informazio pila edukidezakegu eta horrek berak desorienta-tu egin gaitzake.

Horrekin lotuta edo hortik abiatuta,nazioarteko konpetentzia daukagu. Ezdakit zuek gai horietan murgilduta zau-deten, baina Danimarkan, adibidez,PISA dela-eta, lehia batzuk dauzkagu


torbenrosenorn

E

Danimarkako Aarlborg Uni-bertsitateko Ingeniaritza, Zien-tzia eta Medikuntza Fakultatekozuzendaria da. Unibertsitatehorretan 30 urte daramatzatePOPBL irakaskuntza medolo-giarekin lanean eta aitzindaribihurtu dira. Arazoen Ebazpe-nean eta Antolatutako Proiek-tuetan Oinarritutako Irakaskun-tzari deitzen diote POPBL (Pro-ject Organized and Problem Ba-sed Learning) eta unibertsitate-ko ikasketa guztiak ikasten dirametodologia horrekin: zientziasozialak, medikuntza, teknolo-giakoak,ingenieritzakoak...

Bigarren Hezkuntzan askohedatu gabeko metodologia denarren, Torben Rosenorn-ek baierabiltzen duela 13-14 urtekoikasleei Fisika eta Kimika ira-kasteko Bigarren Hezkuntzakoikastetxe batean.

Azken urteetan Aalborg Uni-bertsitateak ikasle kopuruamantentzea lortu du, nahiz etaikasleek beste ikasketa batzukegiteko joera izan. Arrazoietakobat euren irakasteko metodolo-gia izan dela sinetsita daude.

Elgoibarko IMH ikastetxeakgonbidatuta izan zen EuskalHerrian euren lan egiteko mo-duaren berri ematen. Abagunehori aprobetxatu genuen meto-dologia horren nondik norakoezhitz egiteko.

“Guremetodologiaren

ezaugarri nagusienaikasleen parte-

hartzea da. Denaikasleen ikasketetanfokalizatuta dago eta

fokatze horrekikasleen interesa

piztuta mantentzendu. Ezagutza

proiektatzen diegu,ezagutza hori behar

dutela sentitzen duteeta hori sentitzen

denean, motibazioaaskoz ere handiagoa

izaten da.

”


eta gure gazteak hor sartuta daude.Horrez gain, gaur egungo gizarteak

gaitasun berriak eskatzen ditu. Ez dugujakin behar gauzak nola egiten dirensoilik, baizik eta non eta noiz aplikatubehar den. Horrek guztiak ezagutzarentrukea eta kolaborazioa eskatzen du etabaita jendearekin komunikatzeko gaiizatea ere, oinarri eta formazio desber-dina duten pertsonekin komunikatze-ko gaitasuna izatea. Noski, komunika-zio horretan ezagutza hori modu era-ginkorrean komunikatu behar da, en-tzuleek ongi uler dezaten.

Are gehiago, irtenbide jasangarriakemateko gai izan behar dugu. Adibi-dez, ingeniaritza ikasketetaz hitz egitenbadugu, gaur egun ingeniaritza arloanirtenbideak jasangarriak ez baldin ba-dira, ez dira irtenbidetzat hartzen.

Azken finean, gai izan behar duguetengabeko ikaskuntzan murgiltzeko.Gure inguruan aldaketak sortzen badi-ra, gai izan behar dugu horietara egoki-tzeko eta gure balioak ere egokitzekobalio erantsi hori emanda.

Zein dira POPBLren ezaugarrinagusiak?

Ezaugarri nagusiena ikasleenparte-hartzea da. Dena ikasleen ikas-ketetan fokalizatuta dago eta fokatzehorrek ikasleen interesa piztuta man-tentzen du. Ezagutza proiektatzen die-gu, ezagutza hori behar dutela senti-tzen dute eta hori sentitzen denean,motibazioa askoz ere handiagoa izatenda. Ezagutza behar edo nahi dutela na-baritzen badute, euren buruari “horijakin behar dut” esaten badiote, aurrerajotzen dute.

Eta nola lortzen da ikasleek horiesatea?

Ikasleek eurek erabakiz zein proi-ektutan egin nahi duten lan eta proiek-tuari zein norabide eman nahi dioten,betiere gakoak edo giltzak ikasiz.

Oso garrantzitsua da zein norabide-tara jo jakitea. Futbolean ere gauza beragertatzen da; garrantzitsua da jakiteazein aldetan sartu behar diren golak.

Gai bat eta beste bat ez dira berdi-

nak, eta garrantzitsua da hori jakitea.Gai bateko bideak eta bestekoak ez di-ra berdinak. Joko bateko arauak etabeste batekoak ez diren moduan. Or-duan, garrantzitsua da arauak ezagu-tzea. Arauak jakin behar dituzte: zer es-pero duten, nola jokatu jokoa eta zeindiren helburuak. Hori egiten saiatzengara.

Eurek egin ditzakete euren proiek-tuak, euren haurrak izango balira beza-la. Haurrak adoptatu ere egin daitezke,baina kasu horretan garrantzitsua dabakoitzak bere haurrak izatea. Bizila-gunaren haurrak ez duenean oso ongiusaintzen, gureak ez du oso gaizkiusaintzen. Gauza bera gertatzen daproiektuekin. Beraiek egiten dute etaberaien erantzukizuna da, eta hori osogarrantzitsua da. Motibazioan izuga-rrizko eragina du horrek.

Ikasleen parte-hartzeaz gain, zeinbeste ezaugarri dira arrakastarengiltzarri?

Talde lanean asko jarduten gara etahorrek asko erakartzen ditu gazteak.Ondorioz, gazteen artean ospe ona duunibertsitateak.

Elkarrizketa ere asko erabiltzen du-

gu. Entzuketa edo alde bakarreko ko-munikazioari baino garrantzi eta den-bora gehiago ematen diegu eztabaideieta elkarrizketei.

Horrez gain, absentismo maila osobaxua daukagu eta hori ere abantailada.

Azkenik, beste abantaila bat zerada: gaur egungo industriak asko prezia-tzen dituela guk prestatzen ditugunikasleak, modu egoki eta txukuneanlan egin baitezakete. Aurretik sekulaeduki gabeko arazoekin lan egin deza-kete, behar duten informazioa eta eza-gutza eskura dezakete eta hori eralda-tu, ulertu eta erabili arazoak konpon-tzeko eta helburuak lortzeko. Baita se-kula horretaz ezer entzun ez baduteere. Zeren badaukate metodologia gaieta kontu berriei buruzko informazioalortzeko eta badakite nola erabili etatestuinguratu.

Nola diseinatzen dira proiektuak?Hasteko, helburu bat eta abiapuntu

bat dauzkagu. Abiapuntu horretatikabiatuta, ikasleek helburu hori lortzeanahi dugu.

Hori edukita, proiektua definitu be-har dugu. Eta zer da proiektu bat? Solu-

20 •hik hasi • 119. zenbakia. 2007ko ekaina

zer zen atera behar zuten, eta gero testuliburu bat idatzi aurretik aukeratutakogai horren inguruan. Horrez gain, ara-zoak garatu behar ziren testu liburu ho-ri idazteko. Beraz, ez zegoen erantzunbakar eta zuzen bat, erantzun posibleugari baizik. Ikasleen sormenari ateakirekitzen dizkio horrek. Gainera, ikas-leek une horretan duten benetako mai-la zein den ikus daiteke, eta baita nor-malean zein arazo dituzten ere. Ustedut oso esperientzia garrantzitsua delaeta beste mailetan ere egin beharko li-tzatekeela.

Beste adibide bat Fisikakoa izandaiteke. Arazo desberdinak plantea-tzen ditugu eta une hartan ingeniaritzazibileko lehen urtean zeuden ikaslee-kin egin genuen proiektua. Lurrarengrabitatea neurtzeko eskatu zitzaien,eta galdera honako hau izan zen: nolaneur dezakegu? Beraiek bilatu beharzuten nola neurtu grabitatea, eta noski,euren iniziatiba garatu behar zuten ho-rretarako. Lurraren eremu magnetikoaneurtu eta Doppler efektua esplikatubehar zituztela ere esan zitzaien. Ikasle-ak bi astetan jardun ziren ikertzen, nahizuten guztietan laborategira joanez, es-kuzko ikerketa guztiak ikusiz, esperi-mentatuz eta demostrazioak eginez.Batzuengan erresistentzia topatu ge-nuen, baina oro har, emaitzak oso onakizan ziren. Gainera, fisika dibertigarriadela konturatu ziren eta euren interesapiztu zuela. Noski, hori askoz ere moti-bagarriagoa da Fisikako liburu bat ira-kurtzea baino.

zio-rik ez duen

zerbait da. Bukaerako soluzioa zeinden jakingo bagenu, ariketa bat izangolitzateke, eta ez proiektua. Horrek des-berdintasun handia markatzen du. Ze-ren ikasle moduan baldin badakizu se-gur aski irakasleak oraindik ez dakienerantzun bat bilatu behar duzula, moti-bagarriagoa da. Eta gainera, hainbatgauza esperimentatzen dira bilaketahorretan. Horrela askoz gehiago ikas-ten da eta proiektuaren hasieran ge-nuen ezagutza helburutik pasatzen da.

Edonola ere, lortu beharreko hel-buru bat dago beti, eta horra iristen ezbagara, ez dugu arrakastarik izangoibilbidearen barruan edo proiektuarenbarruan.

Zer proiektu mota lantzen dituzue?Diziplina bakar baten barrukoak,

ikasketa bateko diziplina desberdinenartekoak eta ikasketa desberdinetakoarloak konbinatzen dituztenak daude.

Esate baterako, goi mailako eskolabatean egindako diziplina bakarrekoadibide bat honakoa hau da: hiruhilekohartan curriculumeko garrantzitsuena

torbenrosenorn

E

“Zer daproiektu bat?

Soluziorik ez duenzerbait. Bukaerako

soluzioa zein denjakingo bagenu, ariketaizango litzateke, eta ez

proiektua. Horrekdesberdintasun handia

markatzen du. Zerenikasle moduan baldinbadakizu segur aski

irakasleak oraindik ezdakien erantzun batbilatu behar duzula,

motibagarriagoa da.

”


Ikasketa desberdinetako proiektuinterdiziplinarraren adibide batemango al diguzu?

Ingeniaritza kimikorako egin ge-nuen bat. Hasteko, ikasketa helburuakzehaztu eta definitu genituen, eta on-doren, proiekturako gai bat aukeratu:industria kimikoko produkzio plantabat handitu nahi genuen. Ondoren,ikasleek ikasi beharreko konpetentziaklabeak zein ziren definitu genuen:operatiba kimikoa, arriskuen analisia,legedia horrelako plantentzat...

Gero, beharrezkoak ziren eskolakeman genituen: ondare kimikoen ope-razioak, destilazioa, asertzioa, beroa-ren transferentzia, arriskuen analisia,ingurumenaren defentsarako legedia,aktak irakurri... Hau da, bagenekiennorantz zihoazen, baina ez non buka-tuko zuten.

Jarraian, proiektu oso interesgarriadefinitu behar izan genuen. Ikasleekdefini zezaten utzi genien, ikusteko ho-rrelako gauzekin gehiago ikasten dute-la. Hasteko, zera planteatu genuen: pe-trolioaren produkzioa errefinaketa ko-puru baxuarekin egin behar zuten etaarazo horrek eskatzen zituen berezita-sun berriak ezagutu behar zituzten.Honako galdera hau planteatu zitzaien:zer ondorio izango ditu horrek ingenia-ritzaren barruan?

Ondoren, proiektu horrek ezagu-tzaren eskaerak betetzen zituela egiaz-tatu behar zuten; hau da, hori egiazta-tzen ez bazen ez baitzen proiektu ona.Egiaztatu zuten eduki klabeen inguru-ko planteamendu guztia interesgarriazela; planta berri eta egokitu baten ins-trumentazioa eta kontrola ezagutzeaere garrantzitsua zela; arriskua duengune baten analisia egiten bazen, erre-finategi batena adibidez, arriskuenanalisia egitea ezinbestekoa zela; etafiltrazio edo istripu handi bat gertatzenbada, ingurumen arazoak sortuko dire-la. Beraz, lau gai horiek barnebiltzen zi-tuen proiektuak, eta hortaz, baliagarriazen. Horietako bat ezin izan balitz lan-du, proiektua alboratu egin beharkogenukeen, ikasketa edo ezagutza eska-erak ez baitzituen beteko.

Gai hori bera gehiago konplika dai-teke: planta industrial bateko istripua-ren ondorioak gutxitzeko eskatuz, adi-bidez. Hori benetan gai konplexua daeta ikasgai askotako ezagutza izatea es-katzen du. Bizitza errealarekin zeriku-sia du, bizitza bera ere konplexua baita,eta gai izan behar baitugu konplexuta-sun horretan maneiatzeko.

Azken batean, arazo errealetanoinarritutako proiektuakplanteatzen dituzue.

Bai, hala da. Adibide gehiagoemango dizkizuet. Erizantza ikaskete-tan, adibidez, honako arazo hau plan-tea dezakegu: diabetea duten pertso-nek badakite nola bizi behar duten,zein bizitza estilo eraman behar duten.Batzuek zergatik ez dute erabiltzenezagutza hori euren osasuna eta bizitzahobetzeko? Arazo horretatik abiatuta,proiektua hauxe litzateke: garatu hezi-keta programa bat edo kanpaina publi-ko bat diabetikoei bizitza osasuntsua-goa izaten laguntzeko.

Gizarte Zientzien ikasketetako ara-zo bat honako hau izan daiteke: hezike-ta asko liburuetan, egunkarietan etaInterneten oinarritzen da, hau da, hiz-kuntza idatzian. Alfabetatu gabeek ezdakite irakurtzen eta Internet hiritarbatzuen eskura soilik dago. Orduan,

nola hezi alfabetatu gabeak? Proiektua:alfabetatu gabekoak hezteko progra-ma bat eratu.

Ingurumen Zientzietako beste adi-bide bat emango dizuet. Arazoa: uredangarria baliabide mugatu da. Hale-re, ur hori arrainak eta izotza garraiatze-ko erabiltzen da XX portuko salmentagunean. Proiektua: bilatu irtenbidealternatiboak arraina garraiatzeko ura-rentzat XX porturako (urak FDA berezi-tasunak eduki behar ditu).

Nola ziurtatzen duzue ikasleekbehar duten curriculuma ikastendutela?

Hasteko, zera azpimarratu beharda: unibertsitatearen erantzukizunadela ikasleek zein konpetentzia esku-ratu behar dituzten zehaztea. Beraz,unibertsitatearen erantzukizuna dakonpetentzia horiek lortzeko baliaga-rriak diren proiektuak diseinatzea ere.

Garrantzitsuena konpetentzia ga-koak zehaztea da, hau da, zein dira hi-ruhileko bakoitzean ikasleek eskura-tzea nahi dugun konpetentziak?

Beraz, ikasleei esan egin behar die-gu zein diren konpetentzia klabeak,zein den konpetentzia horien irismenaeta zein diren helburu espezifikoak.Ondoren, horien inguruko proiektuakegiten ditugu, horrela ikasleek konpe-

22 •hik hasi • 119. zenbakia. 2007ko ekaina

sistema erabili. Ezagutza jakin bat hartudela akreditatu egin behar da, hau da,arlo kontzeptualean berrikuntza ba-tzuk sartu direla. Eta egiten dugunaegiaztatzeko gai izan behar dugu. Horida egiten duguna.

Hori guztia egiteko ebaluazio planbat zehaztuta daukagu. Gai bakoitza-ren helburuak zehaztuta eta taula bate-an jarrita dauzkagu. Balioak eta jarrerakere aztertzen dira, jarrerak ikasketa as-ko baldintzatzen baitu.

Azterketa tradizionalekin curricu-lumaren % 5 aztertzen da, gainerakoaebaluatu gabe gelditzen da. Beste eba-luazio moduekin, ordea, erreminta ob-jektiboagoak lor daitezke eta benetanikasleek kontzeptuei buruz dakitenaerakusten digute.

Edonola ere, uste dut posible delagure ebaluazioa eta ebaluazio erre-mintak hobetzea. Baina horrek denbo-ra asko eskatzen du, dudarik gabe. Ha-lere, uste dut ongi inbertitutako den-bora dela.

Nolakoak dira zuen unibertsitatekogelak?

Bi gela mota dauzkagu: auditorioaketa lan egiteko gelak. Esate baterako,edukiak azaldu behar baditugu, ez du-gu ikasleen gertuko kontaktua hain-beste behar eta auditorioan ongi mol-datzen gara. Egia esan, ni asko mugi-tzen naiz eskolak ematerakoan eta hitzegiterakoan, eta horrek laguntzen ditikasleen arreta pizten.

Baina talde lana egin nahi baduguauditoriek ez dute balio. Horretarakolan-gelak dauzkagu. 24 ordutan irekitaegoten dira, asteko zazpi egunetan etaGabonak eta Urte Berri eguna bitarteansoilik ixten dira. Ikasleek denbora askopasatzen dute gela horietan eztabaida-tzen eta lan egiten.

Zein da ikasleen iritzia POPBLreninguruan? Gogorra egiten al zaiemetodologia horrekin aritzea?

Egoeraren abantailaz baliatzennaiz. Institututik unibertsitatera etor-tzen direnean gauza asko dira berriaketa desberdinak eurentzat. Azken fine-

“Eurek eginditzakete euren

proiektuak, eurenhaurrak izango balira

bezala. Haurrakadoptatu egin daitezke,

baina kasu honetangarrantzitsuagoa da

bakoitzak bere haurraizatea. Bizilagunaren

haurrak ez duenean osoongi usaintzen, gureak

ez du oso gaizkiusaintzen. Gauza bera

gertatzen daproiektuekin. Beraiek

egiten dute eta beraienerantzukizuna da.

Motibazioan izugarrizkoeragina du

horrek.

”

tentzia klabe horiekin lan egin dezaten.Hori oso garrantzitsua da. Hau da,

ez interesgarriak diren gai edo ikasgaibatzuk aukeratzea eta kito. Ez. Gai edoikasgai bakoitzean emandako edukia-rekin proiektu batzuk egiten ikasi be-har dute. Bestela, denbora alferrik gal-tzea izango litzateke.

Horrela, sakoneko ikasketa egitendugu, aintzat hartuz ezagutza, ulerme-na eta lehen aipatutako guztiaren apli-kazioa.

Diziplina nagusiak maila bakoitze-ko proiektuetan txertatuta egoten diraeta proiektu horiek lantzen direneanlantzen dira hor barruan naturalki txer-tatuta dauden edukiak.

Garrantzitsuena zera da: proiek-tuak ikasleen interesen eta jakin-mina-ren arabera diseinatzea eta irakasleahizlari/irakurle izatetik laguntzaile iza-tera pasatzea.

Hori dena ikusita, zein da ohikoeskola ordu baten eta zuenunibertsitateko eskola ordu batenarteko desberdintasuna praktikan?

Eskola magistralak normalean eza-gutza transmititzean zentratzen dira etaez ulermenean. Ulermena transmititu-tako ezagutza horren gainean hausnar-tzen denean lortzen da, jasotako ezagu-tzarik ez galtzen saiatuz. Beraz, hausnardezaten saiatzen gara, hori izango baitagero lan egiteko erabiliko duten mo-dua. Bakoitzak modu desberdinean ja-sotzen ditu azalpenak eta talde laneanhorren gainean hausnar dezaten bul-tzatzen dugu. Eztabaidak sorraraztenditugu eta hausnartu duten horri bu-ruzko laburpena egiten dezaten ziurta-tzen dugu. Hori da guk normalean era-biltzen dugun metodoa: kontzeptu be-rriak ikasi eta horien gainean hausnartu.

Gero nola ebaluatzen duzue?Ikasturteko azken zatia testen zatia

izan ohi da. Modu batean edo besteanlandu ditugun teoriak neurtu egin be-har ditugu. Orduan, ikasleek egiten arigarena ulertzen dutela eta erabiltzendutela ziurtatzeko une honetan Europaosoan egiten dena egiten dugu: kreditu

torbenrosenorn

E


an, Lehen Hezkuntzako ikastetxetikBigarren Hezkuntzakora joatearen an-tzeko aldaketa da. Beraz, esaten diedanlehendabiziko gauza zera da: hemenarauak desberdinak direla, joko ere-mua beste bat dela, orain arte ikasi du-tena eraikitzen ahaleginduko garela,orain arteko ikasi dutena hedatzensaiatuko garela eta ikuspegi berriaklanduko ditugula. Hori esaten diet, etaez “hau unibertsitatea da, orain denazailagoa da...” eta horrelakoak. Gazte-ak benetan motibatuta etortzen dira,badakite zerbait berriaren aurrean dau-dela, aldaketa baten aurrean aurkitzendirela. Bost urte pasa ondoren, ez duteinolako kexarik izaten. Ikasleek askobaloratzen duten unibertsitatea da.

Metodologia honek irakasleen lanegiteko modua aldatzea dakar.Prestakuntza berezirik jasotzen alduzue?

Une honetan nire lankideei irakas-ten dihardut. Autodidakta samarrak ga-ra. Urtean gutxienez bi egun dauzkagu,pedagogia egunak deitzen diegunak.Edonor etor daiteke eta gai pedagogi-koez eztabaidatzen dugu; hala nolaakreditazio arazoak, zer egiten ari ga-ren, proiektu onak diseinatzeko arazo-ak eta abar.

Eredu hau duen unibertsitatebakarra al zarete?

Badaude metodologia bera erabil-tzen duten unibertsitate batzuk, bainabeste modu batera, ez erabat, gureanbezala.

Eta Bigarren Hezkuntzakoikastetxeetan erabiltzen al da?

Batzuk hasi dira ezartzen, mantso-mantso bada ere. Izan ere, konturatu di-ra ez dutela ezer egin behar diziplinar-tean. Institutuetan normalean ez dutediziplinarteko lanik egiten. Baina ezdute proiektuekin lan egiten, arikete-kin baizik. Hau da, irakasleak badakinon bukatuko duten. Beraz, hori ez daproiektua. Antzekoa izan daiteke, bai-na ikasleen motibazioa ez da berbera.Horrela dena oso modu analitikoan

lantzen da, eta gure kasuan, aldiz, ez.13-14 urteko gazteekin iaz probatunuen. Fisika eta Kimika irakasten dieteta psikodrama nahastu nuen. Dramaantzeko bat egin nuen kimikako mole-kulekin eta antzerki batean bezala an-tzeztu zuten: bat molekula zen, besteaatomoa... Horrela, askoz ere errazagoulertu zuten ikasi behar zutena, nik mi-la aldiz errepikatuta baino errazago. Eznuen sekula probatu, esperimentu batizan zen eta atsegina izateaz gain, askoikasi zuten.

POPBL eredua orokorreanhedatzeko modukoa iruditzen alzaizu?

Arazoen ebazpenean eta antolatu-tako proiektuetan oinarritutako irakas-kuntzaz ari garenean, erlijio modukobat dela dirudi, ikasteko modurik ego-kiena dela sinesten dugulako eta horiari garelako zabaltzen eta aholkatzenmundu guztiari. Baina esan beharreannago metodo hau ez dela modu egokiaarlo guztietan eta alderdi guztietanikasteko eta irakasteko. Ikasketa mailadesberdinei arreta jartzen badiegu, hauda, ezagutza, ulermena, ikasketa sako-na... maila desberdinak daudela ikus-ten dugu. Arazoen ebazpenean eta an-tolatutako proiektuetan oinarritutakometodologia aplikatzen badugu, zen-bait arlotan aplikatzea askoz errazagoadela ikusiko dugu. Eskola magistral ba-tean, esate baterako, informazio zeha-

tza eman beharko genuke, besterik ga-be, eta horretarako ez da hain egokiagure metodologia. Proiektu bat infor-maziorik eta edukirik gabe hasiko ba-genu, ikasleek denbora asko galdukolukete proiektua zeri buruzkoa den ja-kiten, proiektu horrekin zer definitzenden jakiten. Horregatik, aurretik edukizehatz bat eduki behar dugu proiektuazein helbururantz doan jakiteko.

Beraz, gure metodoa egokia da lanpraktikoa egiten bada, bestela ez. Az-ken finean, ditugun helburuen araberaerabaki behar da erreminta hau erabilinahi den edo ez.

Ikasleei denbora tarte bateman behar zaie ezagutza berribat jasotzeko eta barneratzeko.Normalean, gainera, irakastendugunean, espektatiba batzuk izanohi ditugu eurekiko.

Baina lanbide honetan jakinbehar dugu dena ezin dugulaerakutsi, denborak mugatzengaituela. Daukagun ezagutzakopurua daukagun denboraraegokitu behar dugu. Beraz,batzuetan posible izaten da nahidugun ezagutza guztia erakusteaeta beste batzuetan gutxiagoerakutsi beharko dugu.


e s p e r i e n t z i a k

Nola eta noiz sortu zen Akuikulturazikloa?

Ideia 2001. urtean errotu genuen. Ni2000. urtean etorri nintzen MutrikuBHIra eta proiektu hori aurrera erama-tea eskaini zidaten. Mutrikuko institu-tuak lehenago ere bultzatu izan du; le-hen saiakera 1992an izan zela uste dut.1984an jada hasi ziren halako ziklo batantolatzeak suposatuko zuena hazta-tzen, baina orduan ideia bertan beheragelditu zen.

Egia esan, eskolak egiteko gogoazuen, baldintza onak zituen hori egite-ko, eta batez ere, itsasotik gertu gaude.Txostena prestatu eta Hezkuntza Saila-ri interesgarria iruditu zitzaion. Gukdauzkagun azpiegitura hauek izatekodiru asko inbertitu behar da, eta Hez-kuntza Saila horretarako prest agertuzen.

Egia da hemengo sektorea oso urriadela, ez dela asko ekoizten. Beraz, sek-tore asko ez duen lanbide zikloa dela ai-tortu behar dugu. Baina, bestalde, ber-tako ikasleak Galiziako eta Andaluzia-ko eskoletara joaten zirela ikusten ge-nuen, eta sektorea bultzatzeko apustuaegin nahi genuen.

Pasa den ekainean, 2006an, aterazen lehen promozioa. Orain jendegehiago animatzen da. Lehen promo-zioa hasi zenean, artean azpiegiturakamaitu gabe zeuden. Aberatsa izan zenprozesua, izan ere, ikasleek beraiekmuntatu behar izan zituzten gauzaugari.

Eta kultura hau Euskal Herrianzabalduko dela uste al duzu?

Hau da, sektorea ugalduko dela?Guk baietz uste dugu, itxaropena

daukagu, baina zaila da. Ez dago akui-kultura sektorerik, baina ez da baldin-tzarik ez dagoelako, baizik eta horreta-rako apusturik egin ez delako. Denadela, baldintzak ez dira oso onak he-men. Guk ez dugu enpresa munduamodu makroan bultzatu nahi. Goi mai-lako heziketa da, eta horrek instalazio-ak aurrera eramateko gaitasuna ema-ten die ikasleei. Erdi mailakoa balitz,bertan lan egiteko gaitasuna izango lu-kete, ez instalazio guztia aurrera erama-tekoa. Langileak behar dituzten enpre-sak egongo balira, orduan erdi mailakozikloa baliagarriagoa izango litzateke,baina une honetan behar dena enpre-sak sortzea da. Gu ez gara 30 langilekoenpresari buruz mintzo, ez dugu horiburuan. Enpresa txikiak, hots, negoziotxikiak sortzera bideratu nahi ditugu.Gaur egun hemen kontsumitzen direnproduktuak ekoizteko. Izan ere, jada-

AkuikulturaArrain haztegien aldeko apustua

2004-2005 ikasturtean jarri zenmartxan Akuikultura zikloa MutrikukoBHIn. Jada hirugarren ikasturtea da,etagero eta ikasle gehiago animatzen dirabertan parte hartzera. Aurten, denera35-40 ikasle daude, Pasaiatik hasi etaAstigarraga, Eibar, Markina, Laudio etaNafarroakoak, baina gehienak kostal-detik etorriak dira.

Badakite ez dela erraza Euskal He-rrian sektore horretan lanean aritzea,baina gustatzen zaielako daude bertan,bokazioz. Eskaera handia dago medite-rraneo inguruan, kanariar uharteetan,Frantzian, Galizian zein Irlandan, etabertan ikasi duten ikasle batzuk inguruhorietan dabiltza lanean. Euskal He-rriari dagokionez,Senperen ere badagobeste akuikultura eskola bat,baina Mu-trikukoa itsasoko akuikultura lantzenduen bakarra da.

Bertan dabiltzan irakasleek erenahiko bokazio dute, ez baita ziklo ho-rretako ataza bakarra ikasgaiak ongiprestatzea eta garatzea. Lan ugari dutehainbeste bizidunekin, eta oporretaneta asteburuetan ere txandak egin be-har dituzte arrain haztegiek martxanirauteko. Hori eta gehiago kontatu diguImanol Garate zikloko irakasleak.

Imanol GarateAkuikultura zikloko irakaslea


nik, itsasoan ez dago denontzat adinaarrain!

Euskal Herrian sektorerik ez egoteak,ez du esan nahi arrain haztegietakoarraina kontsumitzen ez dugunik,ezta?

Ez dago denontzako arrainik, etahor sakonean hamaika gauza daude.Kalitatearen kontua, adibidez. Bat ho-bea dela, bestea txarragoa. Nik ez duttopiko horietan sinesten. Ez dut esangoitsasokoa ona ez denik. Baina ona edotxarra, arrainak jaten duenaren arabe-rakoa izango da. Haragiarekin berdinagertatzen da. Eta errealitatea zera da:egun arrantzan harrapatzen denak ez

dituela beharrak asetzen.Kalkuluak egiten dira eta esaten da

2025. urtean itsasotik lortuko dugunaeta arrain hazkuntzatik lortuko dugunaparekoak izango direla. Gaur egun da-ta hori aurreratu egin da 2015era. On-dorioz, akuikultura etengabe hazten arida. Lehorrean bezala da; abeltzaintzaedo ehizatik bizi gintezke, baina ehizakez du gure kontsumo maila betetzen,eta itsasoan gauza bera gertatzen da.Une honetan Euskal Herrian arrantza-leak daude tradizioz arrantzale izan ga-relako, baina hemen ez dago arrantza-tzeko arrainik. Daukagunera moldatubehar dugu. Ez dut esan nahi arrantza-rik egin behar ez denik, baina kontuzibili behar dugu. Guretzat eskola gisagarrantzitsua da akuikultura sektoreagaratzea, eta horretarako teknikariaksortzen ari gara.

Zein ikasgai dira oinarrizkoenak?Lehen mailako ikasgaiak teknikoa-

goak dira. Arrainen hazkuntza ikastenda, espezien garapena jaiotzatik herio-tzaraino, nola bizitzen diren… Molus-kuen hazkuntzan bibalbioak: txirlak,ostrak… zefalopodoak: olagarroak,txokoak eta beste nola hazten diren az-tertzen da, nola eduki horiek instalazio-etan eta abar.

Hazkuntza osagarrietan, arrainei ja-ten emateko izaki bizidunak sortzeneta ustiatzen ikasten da: janari bizia egi-

ten, hala nola zooplanktona, zelulaba-karreko algak eta abar. Akuikulturakoekoizpenen antolaketan, instalazioeiburuz ikasten da, uraren erabilera,muntaia… Denetik pixka bat.

Bigarren mailako ikasgaiak, ostera,espezifikoagoak dira. Teknikoen arte-an krustazeoen hazkuntza lantzen da,eta akuikulturako ekoizpenen antola-ketan ordu arte jasotako ezagupenekinproiektu bat egiten dute, proposamenaprestatu. Batzuk, gaur egun, proiektuhorri esker benetako instalazio bat ga-ratzen ari dira.

Hortaz, ikasgaiak praktikoakizango dira, ezta?

Lanbide heziketa izanik, argi duguprestakuntza praktiko bat eman behardiegula ikasleei. Gauza horiek ezin dirateorian ikasi. Adibidez, orain amaitzenari diren promozio honetan erdiak li-zentziadunak dira: Biologian, ItsasZientzietan… Etorri zirenean teoriaugari zekiten, arraina ezagutu bai, bai-na ez zekiten arrain hori tanke bateannola mantendu.

Ikasleei, matrikulatzen direnean,zuzenean galdetzen zaie zein altueraeta oin neurri duten. Hasieratik instala-zioetan ibiltzen dira, eta horregatik, ka-tiuska zuriak eta amantalak ematen diz-kiegu. Gurea arrain haztegien errepikabat da. Arrain haztegi batean arrainespezie bakar bat izan ohi dute; guk,ostera, espezie pila bat dauzkagu. Be-raz, finean arrain haztegi txiki askoizango bagenitu bezala da. Espezie ba-koitzetik oso kopuru murritzean.

Ikasleak, goizeko 8:55ean etortzendira, baina 10:00ak arte ez dago ikasgai-rik. Taldeka banatuta daude eta taldebakoitzak aste batean ardura zehatz ba-tzuk bete behar ditu, eta astero-asteroardurak aldatzen dituzte. Hori bai, ar-dura orokorra jaten ematea da, arrainbatzuei pentsua, molusku bibalbioakbelarjaleak dira, baina, adibidez, olaga-rroei karramarroak eman behar zaiz-kie, eta horretarako ondoan karrama-rroak hazten ditugu. Hori egunero eginbehar da. Esate baterako, ostrei jatenematen badiegu, jakin egin behar dugu

2015. urterako itsasotiklortuko duguna eta arrainhazkuntzatik lortuko du-

guna parekoak izango di-ra. Guretzat eskola gisa

garrantzitsua da akuikul-tura sektorea garatzea,eta

teknikariak sortzen ari gara.


zenbat alga ematen diegun eta hauenkontzentrazioa zenbatekoa den gehi-tzen diegun nahastean.

Eta, noski, ikasgaiak praktikoak iza-teak denbora gehiago eskatzen du.Guk ezin dugu ikasgai bat amaitu bes-terik gabe liburua itxiz. Arrain bat elika-tzen ari bazara, hasi eta amaitu egin be-har duzu. Horregatik, ikasgaiak luzea-goak izan ohi dira, egunean bi edo hiruikasgai izaten ditugu, eta batzuetanuneko ordutegietara ere moldatu be-har izaten dugu. Bestalde, ezin dute de-nek une berean lan bera egin. Nik, adi-bidez, 19 ikasleko gelan bost taldetanegiten dut lana. Taldetxo bakoitza es-pezie batekin jarduten da, nahiz eta niklehen azalpenak denentzat eman.

Nola ebaluatzen dituzue ikasleak?Hasteko, asistentziari garrantzi

handia ematen diogu. Baina ez etortze-ari soilik, etorri eta lana egiteari baizik.Egunero lan egiteko gaitasuna benetangarrantzitsua da. Bakoitzaren lana ba-loratzen dugu, baina batez ere talde la-na baloratzen da hemen. Ondoren, no-ta igo nahi duenarentzat azterketa ida-tzia egiteko aukera ere ematen dugu.

Nola egiten dituzte praktikak?Bigarren mailan, azken hiru hilabe-

teetan praktikak egitera joaten dira. Zo-rionez, urtero-urtero Leonardo bekakdauzkagu, eta beka horien bitartez kan-pora joaten dira gure ikasleak, batez ereIrlandara eta Frantziara. Horretarakokontaktuak ditugu. Orain bigarren mai-lako batzuk kanpoan daude: bost Ir-landan, beste bat Frantzian eta beste batAngelun. Beste ikasle bat, ostera, Ingala-terrako enpresa batean dago. Ikasle ho-rrek lokatzetako zizarearen inguruanproiektua egin nahi du eta Europa guz-tian enpresa bakarra dago hori lantzenduena, Ingalaterrako hori, hain zuzen.

Jarduera osagarririk egiten alduzue: arrain haztegietara bisitaketa abar?

Bai, Euskal Herriko arrain haztegigehienetara joaten gara horiek ezagu-tzera. Horrez gain, estatuko gainerako

eskolekin harremana daukagu. Gali-zian, Cadizen, Murtzian eta Tarragonandaude eskolak, eta gutxi izanik, elkarezagutzen dugu. Ziklo bukaerako ikasbidaia ere egiten dugu. Horretarako,ikasleei diru laguntza ematen diegu etabidaia bera beste esperientziak ezagu-tzeko baliatzen dute. Oraindaino ikasletaldeak Cadizera joan dira ikas bidaian.

Bestalde, nahiko harreman onadaukagu Senpereko akuikultura esko-larekin, Lycée Agricole Saint Christop-

Ikasgaiak

- Administrazioa, kudeaketa eta merkaturatzea enpresa txikietan (2. maila)- Oskoldunen hazkuntza (2. maila)- Moluskuen hazkuntza (1. maila)- Arrainen hazkuntza (1. maila)- Akuikulturako produkzio prozesuaren antolamendua (1. maila)- Hazkuntza osagarriak (1. maila)- Lan giroko harremanak (2. maila)- Kalitatea eta etengabeko hobekuntza (2. maila)- Lantokiko prestakuntza (2. maila)- Lan prestakuntza eta orientabidea (2. maila)

he lizeoarekin. Beraiek Akuikulturakontinentala jorratzen dute. Hemengoikasleak bertara joaten dira hango ikas-leekin praktikak egitera, eta bertakoikasleak hona etortzen dira gurekinitsasoko akuikultura praktikak egitera.

Horrez gain, eskolak jardunaldiakantolatzen ditu urtero. Mutrikun berdeleguna izaten den garaia probestuz,hainbat aditu eta enpresa ekartzen ditu-gu, eta ikasleek ere bertan parte hartzendute.•

Argazkia: Mutrikuko BHIko Akuikultura zikloa.


e k a r p e n a k

Hizkuntzen irakaskuntza iritsi berriekin

Amelia BARQUIN, PilarHERNANDEZ, Joseba

IBARRA, Jon LOPEZ, ImaORTEGA, Uri RUIZ, Amaia

SESMA eta Teresa ZULAIKA

Euskal gizartean, Europako besteherri askotan bezala, aldaketa sako-nak gertatzen ari dira azken 20-30 ur-teotan. Maila guztietan gertatu ere:esparru guztietako ohituretan,ekono-mian eta eguneroko bizimoduan.Aldaketok arin etorri dira, batez ereazken urteotan. Duela hamar urtetikhona –are gehiago bost urtetik hona–,lehen ez bezala, munduko herrialdeurrun eta askotako pertsonak gureraetorri dira bizitzera, bizimodu hobebaten bila. Pertsona horiek Euskal He-rriko biztanleak direnez gero, euskalhiritarren eskubideak eta betebeha-rrak dituzte.

Etorri berriek gure gizartean partehar dezaten eta gurekin batera integradaitezen, guri dagokigu –harrera gizar-tea garen aldetik– ahaleginik handienaegitea. Argi izan behar dugu egoera ho-

nek erantzun orokorra eskatzen duela,hau da, eremu sozio-ekonomiko eta,batez ere, politikoan neurri sendoakperspektibaz hartzea. Ahalegin horiezinbestekoa da gure gizartean bazter-keta-poltsak eta desberdintasun sozialhandia nahi ez baditugu; etorkizuneangizarte kohesionatua izan nahi badu-gu, kanpotik etorritakoei eurena erebaden (edo izango den) gizarteko par-taide direla sentiarazi behar diegu. Bes-talde, bertan erroak dauzkagunok argiulertu behar dugu etorkizuna elkarre-kikoa izango dela, edo ez dela inoren-tzat etorkizun onik izango.

Elkar zenbat eta hobeto ezagutu,zenbat eta ezaugarri gehiago parteka-tu, orduan eta errazagoa izango da el-karbizitza, areago hizkuntza bera hitzegiten badute; eta denon artean eraiki-

ko dugun gizartea, orekatuagoa. Pen-tsatu behar dugu gaur eskolara datozki-gun haurrak hemendik 10 edo 20 urteraherri honetako hiritar helduak izangodirela, beren eskubide sozial guztiakaktiboki erabili ahal izango dituzten hi-ritarrak, herri honen eraikuntzan parte-hartze aktiboa izango dutenak.

Zeregin honetan eskolaren paperaezinbestekoa da. Izan ere, gure arteaneskola da haurrak eta haien familiak so-zializatzeko tokirik garrantzitsuena.Eta nahiz eta askotan ez den errazaizango, interes handikoa eta zirraraga-rria izango da. Aukera honek XXI. men-deko gizartean bizitzeko tresnakemango dizkigu.

Eskoletan ikasle berrien sarrerakezustean harrapatu gaitu. Orain ere,orientabide eta laguntza handirik jaso


diren hizkuntzak menderatzea ezin-besteko da. Hizkuntza horiek, ordea,sozializazio horren ondorioa dira, ezbaldintza.

Hizkuntzen irakaskuntzan kon-tuan hartzeko alderdi batzuk

Gure eskolak badaki zer den etxe-ko hizkuntza ez den hizkuntza bateani(ra)kastea. Hainbat urtean erdaldunelebakarrak euskaldundu ditu murgil-tze ereduan (modelo de inmersión).Baina adituak aspalditik esaten ari diraegungo etorkinak gehienetan azpira-tze ereduan (modelo de submersión)eskolatuta daudela; eta horren ondo-rioz, eskola porrota gerta daiteke. Mur-giltze programen berezitasuna, hainzuzen ere, gehiengoaren hizkuntzazhitz egiten duten ikasleek beste hiz-kuntza batez ikastea da. Azpiratze pro-grametan, berriz, hizkuntza gutxitue-tako ikasleek gehiengoaren hizkun-tzaz ikasten dute: testuinguru horretanbeste hizkuntza bat dakarren haurra-rentzat berea hizkuntza gutxitua da(inon lantzen ez dena, jatorrizko talde-tik kanpo baliorik ez duena...). Bere ja-torrizko herrialdean goi mailako esta-tusa duen hizkuntza baldin bada ere(arabiera, kasu), hemen hizkuntza gu-txitua da, gaztelania Amerikako EstatuBatuetan hizkuntza gutxitua den mo-duan.

Zenbait haur etorri berri (EAEn %30, gutxi gorabehera) ez dira gaztela-niadunak eta irakasleak ez dauka haie-kin hitz egiteko komunikazio hizkun-tzarik: ez die ulertzen beren eleaz hitzegiten dutenean, eta hori, irakasleakikaslearen hizkuntza ez ulertzea, azpi-ratze eredu bihurtzeko faktore nagusiada. Arazo hori edozein eredutan gerta-tzen da (A eredua izan, B, D...), eta berezailtasuna areagotu egiten da etorri be-rria haur nagusia izanda eta, are gehia-go, berau ikasturtean zehar eskolatuzgero.

Orain arte ezagutu gabeko egoerahorrek gure programak berriro azter-tzeko eskatzen digu. Murgiltze progra-metan asko ikasi dugu azken 30 urteo-tan, baina aldi berean, hizkuntzen ikas-

prozesua aurrera eramateko: Haien sozializazio ona lortzea:

ikasleek harreman zabalak izan ditza-ten, harremanotan eroso senti daite-zen, euren hazkuntza ahalik eta harmo-nikoena lortzeko eta eskolako zeregi-netan arduradun eta partaide sentitze-ko, haien jatorria onartzeaz eta estima-tzeaz gain, eskolak bertakotzeko bide-ak eta ezagutzak eman behar dizkie.Izan ere, ikasleen hazkuntza emozio-nalaz, etikoaz eta sozialaz arduratu be-har du eskolak. Zentzu horretan, bereautoestimua zaintzea ere helburu na-gusiarekin lotuta dago: horren barruanjatorrizko kultura eta ezagutzei zorzaien aitortza eta begirunea daude.

Haien eskola arrakasta lortzea: gi-zarteratzeko egoerarik onenean egondaitezen, ikasleek euren ahalmenakahalik eta gehien garatzea da eskolakduen beste helburu nagusia. Horrek ze-rikusi handia dauka eskolaren izaeraeta itun sozialarekin. Gizarte demokra-tikoetan prestakuntza akademikoa datalde sozialen arteko mugikortasunaeta berdintasunerako aukerarik han-diena ematen dituen mekanismoa. Es-kolak arlo horren giltza eta erantzuki-zuna ditu.

Familia etorkinen seme-alabek gi-zarte honetako funtzionamenduarennondik norakoak ezagutzen ez dituzte-nez, zenbait gauza ulertzeko, zenbaitjokabide egoki izateko, ahuleziak iza-ten dituzte. Gure funtzionamendu so-zialaren nondik norakoaz ez dute eza-gumendurik, eta ezta segurtasunik ere.Ez dute, ezta ere, bertan erroak dituenedonork daukan lagun eta familiarte-koen sare zabala. Kanpotik etorrita, be-re talde soziala herri beretik etorritako-en taldea da gehienetan; talde txikia etaisolatua, maiz.

Eskolak badu zereginik taldeen ar-teko harremanak posible egiteko, ber-tan jaiotakoen eta etorri berrien arteanzubiak eraikitzeko. Era berean, eskolakerantzukizun handia dauka horien se-me-alaben ikasketen arrakastan. Arlohorretan bere konpromisoa ezin daite-ke azalekoa izan.

Helburuok bete daitezen, gizartean

gabe, lehen erantzunak ematea egoki-tu zaie ikastetxeei. Irakasle taldeetantentsioak sortu dira, eta ulertzekoa da,inork ez baitigu irakatsi, ez baikaituzteprestatu beste herrialde, kultura eta hiz-kuntzetako ikasleekin lan egiteko. Ho-rrek agerian utzi ditu aldez aurretik ge-nituen kontraesanak eta ahuleziak, etagure segurtasun ezak areagotu ditu.

Ikastetxeetan ere badira hainbatirakasle ahalegin handia egiten ari dire-nak ikasle horiek eskolatze ona eta pro-betxuzkoa izan dezaten. Helburu horilortzeko lanetan Hizkuntza IndartzekoIrakasleak (HIPI irakasleak) dira, batikbat, aitzindari; ikusi besterik ez dagozenbat eta zein irakasle biltzen diren,ikasi nahian, antolatzen diren jardunal-di, ikastaro eta mintegietan.

Foro horietan irakasleon kezkagehienak hizkuntzen irakaskuntzareninguruan agertzen dira. Izan ere, badi-rudi ados gaudela denok premiazkoadela honako galdera hauei erantzutea:zein hizkuntzari eman lehentasuna,nola irakatsi curriculuma hizkuntza be-rri batean, nola integratu gelan eskola-ko hizkuntza ez dakien ikasle bat... Ira-kasleei lan zaila egokitzen ari zaie, ikas-le iritsi berrien ikasketak antolatu beharbaitituzte, jakin gabe nola bidera dai-tezkeen, oraindik gure artean eredurikez dugulako.

Gero eta ikasle etorkin gehiagoizango ditugu ikastetxeetan, bainaoraindik garaiz gaude hausnartzekoeta planak ondo diseinatzeko. Horreta-rako, agian –ez baikara hutsetik abia-tzen– baliagarria izan daiteke gure sis-tema elebidunean arrakasta izan dutenpraktikak kontuan hartzea eta oraindikerrotuta dauzkagun hainbat plantea-mendu oker baztertzea. Beharrezkoadugu gogoeta sendo egitea. Helburuhorrekin ekarpen bat -txikia baino ezbada ere- egin nahi dugu dokumentuhonen bidez.

Ikastetxean ikasleekin lortubeharreko helburuak

Gainerako ikasleekin bezala, etorriberriei dagokienez ere bi helburu na-gusi hartu behar dira kontuan eskolatze


kuntzari buruz hainbat uste oker erezabaldu dira gure artean. Eskolarenerronka nagusietako bat da hizkun-tza(k), ondo ikasteko, modu eraginko-rrean irakastea. Zer hartu kontuan? No-la bideratu irakaskuntza? Beharrezkoadirudi hainbat alderdiri buruz hausnar-keta egitea eta orain arte ikasi dugunaberrikustea.

Orain arte ikasi duguna Murgiltze ereduetan lan egin izanak

asko irakatsi digu hizkuntzen irakas-kuntzari buruz; ez gara, beraz, hutsetikabiatzen. Gogora ditzagun egiaztatuta-ko hainbat printzipio:

1.- Murgiltze ereduek frogatu dutebigarren hizkuntza bat ikasteko edu-kien bitartezko hezkuntza dela bide-rik eraginkorrena. Hizkuntza eta edu-kiak integratu egin behar dira, bata bes-tearekin batera ikasten baita. Hizkun-tzaren lanketa eta edukiena aldi bereangertatzen dira. Indartze saioetan ere,curriculuma landuz, oinarrizko hizte-gia, harremanetarako elementuak etaeskolarako behar diren eduki eta trebe-ziak ikasten dira. Hala ere, bien artekooreka zaintzea komeni da, alegia, edu-kien aldetik ataza errazagoa den heine-an, eskakizun handiagoko alderdi lin-guistikoak lantzea, eta alderantziz.

2.- Hizkuntza elkarrekintzan ikas-ten da, besteekiko harremanetan.Haurrek horrela ikasten dute lehen

hizkuntza. Alabaina, batzuetan bestegela batean kokatzen ditugu –indartzegelan / laguntza gelan / harrera gelan /errefortzu gelan...–, eta han denbora lu-zea igarotzen dute. Paradoxa handia daikasle berriak jatorrizko hiztunengan-dik banantzea. Gogoratu behar da, gai-nera, faktore afektiboek garrantzi han-dia dutela hizkuntzen ikaskuntzan.Hizkuntza berriaz mintzatzen diren la-gunak izateak ikasteko gogoa eta auke-rak bultzatzen ditu.

3.- Hizkuntza ikasteko interesa ezda berez sortzen eta, hortaz, ikasle-engan hizkuntza ikasteko gogoa piztubehar da. Zentzugabekeria, sinpleke-ria edo erronka kognitiborik eza, kone-xio falta… ikaskuntzaren etsaiak diraikasle guztientzat eta, logikoki, asper-dura besterik bideratzen ez duen esko-lako hizkuntza bera ere ez da interesga-rri bihurtzen.

Ikaskuntzaren eta irakaskuntzarenkalitatea honako honekin dago lotuta:ezagutzak ikasleentzat zentzua izanbehar du, eta haratago joateko haien in-teresa piztu behar du (zerbait aurkitu,zerbait konpondu, zerbait hobeki uler-tu, eraiki, aldatu, norberaren irudia ho-betu…).

4.- Ama hizkuntzaren garrantziaazpimarratu behar da.Eskolak haurra-ren hizkuntza ez irakasteak gutxiespensoziala eta ikaslearen autoestimuarengalera ekar ditzake. Argi dago irakasle-ek ezin dituztela haurren hizkuntzaguztiak ikasi eta irakatsi, baina neurriakjarri beharko dira abian azpiratze ere-duaren ondorio negatiboenei aurreegiteko. Ikasleen hizkuntzek presen-tzia izan behar dute eskolan eta irakas-leak horretarako erak bilatu beharkoditu.

Haurraren hizkuntzari estimuaadierazi behar zaio: irakasleak hitz ba-

Orain arte ezagutu gabe-ko egoerak gure programakberriro aztertzeko eskatzen

digu. Murgiltze progra-metan asko ikasi dugu

azken 30 urteotan,bainaaldi berean,hizkuntzen

ikaskuntzari buruzkohainbat uste oker zabaldu

dira gure artean.

tzuk ikas ditzake, beste ikasleek ere be-rak dakien abestiren bat ikas eta kantadezakete, haurren hizkuntzetan poste-rrak egin daitezke –ongi etorria emate-ko, zoriontzeko, agurtzeko...–. Bestal-de, lehen hizkuntzan duen gaitasunagaratzeak bigarren hizkuntzaren ikas-kuntzari biziki lagunduko dio. Familia-ri ere euren hizkuntza haurrarekin era-biltzen jarraitzeko aholkatu behar zaio,ahalik eta modu aberasgarrienean. Be-raz, posible zaien neurrian, seme-ala-bei beren hizkuntzaz irakurtzen etaidazten ere irakats diezaietela.

5.- Haurraren eta familiaren moti-bazioa sustatzea eskolaren erronkada. Zenbait herri eta hiritan, kanpotiketorritakoek ez dute ulertuko berenhaurrek zergatik ikasi behar duten ka-lean sarritan entzuten ez duten hizkun-tza bat. Gizarte honetan euskara delazenbait ateren giltza azaldu beharkozaie, alegia, herri honetan eta zentzuguztietan “bat gehiago” izan daitezenhorrek duen garrantzia eta abantaila.Eskolak hori adierazteko ardura dauka,nahiz eta ardura ez den berea bakarrik.

Zentzu horretan, familiarekin bate-ra lan egin behar izaten du eskolak, gu-rasoek haurrari hizkuntza ikasten nolalagundu jakin dezaten. Beste alorretanbezala, hizkuntzaren arloan ere, esko-lak familia “hezi” beharko du, haurra-ren arrakastan laguntze aldera.

6.- Ikaslearen hizkuntzarenezaugarri nagusiak ezagutzeak ira-kasleari eta ikasleari ere lagun die-zaieke. Jakituria honek interesagarriadirudi ikasleen oztopoei aurre egitekoeta, batez ere, jatorri desberdinetakohaurrekin lan egiteko irakasleak beha-rrezkoa duen sentsibilitate linguistikoaareagotzeko. Adibidez, arabieraz hirubokal daude, eta ez bost: horrek eragi-na du hiztun horiek bigarren hizkuntzabat ikasten dutenean. Izan ere, ama hiz-kuntza bakoitzak eragina izango duikasleek ikasiko duten euskaran etagazteleran, eta irakasleon sentsibilitateeta jakituria linguistikoak lagundukodie haurren oztopo horiek identifika-tzen eta aurrera pausoak eman ditzatenlaguntzeko bideak bilatzen.

Gure artean zabaldutako zen-bait uste okerri erantzutekoasmoz

Egiaztatutako printzipioekin baterahainbat ideia oker zabaldu dira hizkun-tzen irakaskuntzari buruz.

1.- Hizkuntzaren presentzia hu-tsak (“asko entzun”) ez dakar hizkun-tza ikastea.Entzutea eta ulertzea ez di-ra sinonimoak. Izan ere, ulertzea da hiz-kuntzak eta testuinguruak adieraztendituzten edukiak eta euren arteko ha-rremanak prozesatzea, alde kognitibo-ak egiten duen lana, hain zuzen. Uler-tzeko ikasleak erne egoteko jarrera be-har du (beraz, interesa), jasotakoa (in-put) interpretatu eta prozesatu behardu, ezagutza berria jakinaren gaineaneraikitzeko estrategiak garatu behar di-tu, etab.

Ez dira sinonimoak, halaber, askoentzutea eta hizkuntza horretan hitzegitea. Gela tradizionaletan ikasleekoso denbora gutxi daukate hitz egiteko,eta galdera itxiei eman behar dieteerantzuna gehienetan. Entzunez ez dahitz egiten ikasten.

Elkarren arteko diskurtsoa da hiz-kuntza ikasteko testuingururik egokie-na: elkarrizketa, non partaide guztiekberbazko ekarpenak egiten dituzten,nahiz eta partaidetza asimetrikoa deneta alderdi gatazkatsuak izan daitezke-en. Hor gertatzen diren negoziazio pro-zesuak lagungarriak dira ikaslearen-

tzat. Testuinguru horietan garrantzi-tsuena jasotakoa edo inputa ulergarriaizatea da, elkar ulertzeko. Jatorrizkohiztunak –irakasleak– ikasleen ulerme-na eta partaidetza errazteko hainbat es-trategia erabiltzen ditu, eta garrantzi-tsuenak hizkuntza eta elkarrizketamoldaketak dira (errepikapena, birfor-mulazioa, argitzeko eskakizuna, uler-menaren kontrola…). Tartean daudenbeste hainbat faktorek ere (testuingu-ruan kokatzea, parte hartzeko beneta-ko aukerak, konfiantza eta onespen gi-roa…) laguntzen diote ikasleari uler-tzen eta hizkuntza berria gero eta ho-beto erabiltzen.

Komeni da, beraz, irakasleak elka-rrekintzarako aukerak eskaintzea ikas-leei: irakaslearekin berarekin eta eurenkideekin hitz egiteko aukera asko, etaaskotarikoak. Hori egitea komeni da,kontua ez dela edozertaz hitz egiteaahaztu gabe; aitzitik, elkarrekintzarenardatzak ataza –egiten ari dena– izanbehar du. Eta noski, ataza horrek inte-resgarria izan behar du.

2.- Komunikazioa ez da irakasleokzaindu behar dugun alderdi bakarra,ikasleak gero eta hobeto komunika-tzen ikastea ere bada helburua. Hiz-kuntza era egokian ikasteko eta ideiakkoherenteki adierazi ahal izateko, geroeta zuzenago adierazten ikasi behar du-te. Horretarako, hizkuntza erabiltzenden egoerari, edukiari eta formari bu-ruzko hausnarketa bultzatu behar da


ikasleengan, baina hori egiteko ez da-go zertan itxaron ikasleek hizkuntzaondo jakin arte. Elkarrekintza testuin-guru ezin hobea da feed-backa eskain-tzeko: irakasleak eta ikasleek zenbaitmekanismo eta estrategia erabil ditza-kete beste hizkuntzetako ikasleenganakatsen eta formulazio arazoen kon-tzientzia sortzeko.

3.- Adituek argi seinalatzen dutehizkuntza menperatzeko ez dela nahi-koa haurrek gaztelaniaz eta euskarazoinarrizko trebetasunak lortzea, hauda, lagunartean “moldatzea”. Oina-rrizko maila horrek ez du esan nahihaurrak eskolako hizkuntza mendera-tzen duenik, ezta eskolako edukiaklantzeko eta ikasteko gai denik ere. Ezdugu ahaztu behar horretarako urteakbehar direla eta eskolak lan sistemati-koa egin behar duela ikasleek hizkun-tza gaitasun hori lor dezaten.

Ez da ahaztu behar, bestalde, esko-lak, euskaraz gain, gaztelaniaz ere ira-katsi behar duela. Kasu batzuetan hau-rrek eskolara iristerako gaztelaniaz ja-kiteak ez du esan nahi erregistro guztie-tan moldatzen direnik. Erregistro infor-maletako gaztelaniaz hitz egiten badu-te ere, hizkera formala ere ikasi behardute, euskararekin gertatzen den beza-la, hori ere zenbait gizarte esparrutanbeharrezkoa da-eta. Etxetik gaztela-niaz ez dakitenekin egin beharko daahalegina bereziki, ahozko solas erre-gistroaz gain, ahozko erabilera forma-lak eta erabilera idatzi guztiak ikasi be-har izango baitituzte. Honetan, bai gaz-telaniaz eta bai euskaraz, asko irakurribeharko dute. Irakurketen kalitatea etakantitatea funtsezkoak dira, eta berezi-ki, beroietan eskainiko zaizkien lagun-tzak.

4.- Garrantzitsua da materialakadinari egokitutakoak izatea eta ge-lan landu behar duten curriculumare-kin lotuta egotea. Testuak errazegiakbadira (hizkuntza eta edukiari dago-kionez) ez dute gatazka kognitiboriksortuko. Interesgarriak izateko ikasle-ak zerbait berria ulertzen edo sortzenari dela sentitu behar du, oztoporen batgainditzen duela.

Egokitutako materialekin kontuzibili behar da; batzuetan haurrei eurenadinarekin bat ez datozen edo trataeraegokitua ez duten gaiak ematen zaizkie(adibidez, 12 urteko ikasle bati haur txi-kien ipuinak ematea, edota azalpen etaariketa sinpleegiak): jokabide horrekeragin gaiztoa izan dezake beraienikaskizun eta garapenean, eta eurenburuaren estimuan.

Materialek garrantzi handia dute-nez, ondo begiratu behar zaie beroienalde ikonikoari eta alde linguistikoari,betiere, helburu bikoitzarekin; ikasle-en ulergarritasuna erraztea eta eurenahalmen intelektualak ez gutxiestea,alegia.

Zentzu honetan, maiz, ikasmateria-lak egokitu egin beharko dira. Kontuaez da beroriek sinplifikatzea, baizik etaberriro lantzea: edukiak ondo uler dai-tezen, lan horrek askotan edukiak la-burrago adieraztea eskatuko du, bainabeste batzuetan luzeago adieraztea,edo beste era batez antolatzea. Testuaksinplifikatzen direnean, ordea, hizkun-tza artifiziala sortzeko arriskua dago.

5.- Ikasleak gure alfabetoan ira-kurtzen eta idazten ez badaki, ez dagozertan itxaron haurrak ahozko hizkun-tzaren oinarriak jaso arte. Kode ida-tzia irakasteko eta ikasteko prozesuakberak negoziazio handia behar du, etaahozko hizkuntza ikasteko testuinguruederra izan daiteke. Hala ere, ez daahaztu behar:

a) kodea berez ez dela ezer, ez badamezuak bideratzeko tresna;

b) idazketa kodea eduki interesga-rriak bideratzen dituenean ikasten delahobekien, bere funtzio sozialari estukilotuta, hain zuzen;

c) hizkuntza idatziak eskatzen di-tuen ezagutzak –genero bakoitza etaberau idazteko antolamendua, hartzai-


le bakoitzaren trataerari dagozkionarau sozialak, hiztegia, sintaxia, orto-grafia, etab.– benetako funtzioetan era-biliz ikasten eta irakasten direla hobe-kien. Hau da, letren eta soinuen artekoharremanak modu luzez irakasten ibilibeharrean, bide interesgarriagoa izandaiteke, adibidez, ikaslearen eta ikaski-deen izenetatik hastea, ohar txikiak, es-kolako lehen ezagutzak eta bizitza so-zialean erabiltzen diren oinarrizko tes-tuak irakurtzen eta idazten ikastea; ho-rrela, ikasleak lehen mementotik jakin-go du ikasten ari den hizkuntza idatzia-rekin zerbait egiten.

Amaitzeko...Batek baino gehiagok pentsa deza-

ke dokumentu honek ez duela gauzaberri askorik proposatzen, eta hala da.Izan ere, hemen azaldutako printzipiodidaktikoak hizkuntzen i(ra)kas-kuntzaren oinarriak dira, eta ikasle guz-tiekin dira baliagarriak. Etorkinen se-me-alaben kasuan, ezinbestekoak dirahauek eskola arrakasta lortzeko.•


Urteetan geure curriculumik gabe egonondoren, orain proposamen bat bainogehiago ditugu. Zer bide hartu behardugu eskoletan? Eta zer gertatuko dahizkuntz ereduen marko berriarekin?

Hizkuntza ereduen porrotaEuskal curriculumaren inguruko ez-

tabaida espezifiko hau nondik eta zerga-tik datorren jakiteko, egin dezagun histo-riaurre labur bat. Aspalditxo –ez esateaga-tik 1982ko legeria aldarrikatu zen garaitikbertatik-, Hezkuntzaren Sailean aurreiku-sitako xedeak ez zirela betetzen eta, EAE-ko arduradunek berrikuntza zenbait egi-teko asmoari ekin zioten duela lau urte.Honela, Hezkuntza Kontseilaritzak abianjarri zuen adituen talde bat 2003an curri-culumaren inguruan ekarpen teorikoaketa praktikoak egin zitzan. Azterketa teo-rikoaz arduratu zen taldean curriculumariburuzko bi ikuspegi kontrajarri ziren, ba-ta curriculumaren “euskal dimentsioare-na” –ordurarte indarrean zegoena-, etabestea, errotzat euskara hartuta, soilki“euskal curriculumarena”. Egun eztabai-da hura bukatutzat ematen da, IkastolenKonfederazioak bere txostenean, hasie-ran ez bezala, azken formulazio horri eu-tsi baitio. Baina maila batean bakarrik ar-gitu da nahasketa terminologiko hori,izenburuan “Euskal Herrirako curriculu-

ma” eta “Euskal curriculum osoa eta inte-gratzailea” daramaten txostenak agertzenbaitira, hor sartuz euskararekin zerikusi-rik ez duten kontzeptu geografiko-juridi-ko eta linguistikoak. Beste taldea ikasleeneuskara ezagutzaz datu estatistikoak jaso-tzeaz arduratu zen eta bere emaitzakISEIk eman zituen ezagutzera 2005ekoudaberrian. Neurketa horretarako oina-

rrizko erreferentziatzat Europako Kon-tseiluak hizkuntzen gaitasunerako erabil-tzen duena hartu zen, First Certificate-aren baliokidea den B2 maila, alegia, zail-tasunaren aldetik maila ertainekoa dena.Emaitzak, eskasak: DBHko 4. mailako1.191 ikasleri egindako proban, maila ho-rretako ikasle guztietatik % 34k bakarrikgainditu zuen proba, eta horietatik % 27 Deredukoak ziren. Datu larria hori da. Bai-na kontua ez da A ereduak ez duela eus-kalduntzen, berme hori eskaintzen dutenbakarrak B ereduko % 7 eta D ereduko %57.2 besterik ez direla baizik.

Ikastolen Konfederazioak egindakoDerrigorrezko eskolarako euskal curricu-luma. Oinarrizko txostena izenekoa2005ean argitaratu zen eta honek euska-razko irakaskuntzaren aldeko tradizioarieusten dioten hezkuntzako eragile zeinelkarte gehienen babesa jaso zuen, hauenartean hezkuntza esparruko Sortzen-Ikasbatuaz eta Kristau Eskolarena, eta,batez ere, garai hartako Hezkuntza kon-tseilariarena. Aski da gogoratzea Euskalcurriculuma: Kultur ibilbidea. Herritik

galdeidazue

?Paulo IZTUETA

EHUKO IRAKASLEA


mundura eta mundutik herrira. Adituenekarpena (2004) liburuaren aurkezpene-an Hezkuntzako kontseilariak bere onar-pen osoa eman ziola euskal curriculuma-ren ibilbide berriari. Gasteizko Hezkun-tza Sailean kontseilari-buruak aldatu etaaski berehala, 2006an, Gaur Bihar-ek“Euskal Herrirako curriculumaren oina-rrizko ideiak. Eztabaidarako proposame-na” deituriko txostena zabaldu zuen. Ho-nek Euskal Eskola Publikoko eragile etaelkarteen ahotsa plazaratu zuen, Sarean,BiHe eta Gurasoen elkartekoen ikuspe-giak jasoz.

Oro har, hezkuntza sektorean dihar-duten gizarte eragileen iritziak ordezka-tzen dituzten bi txosten horietan EuskalHerriko hezkuntza sisteman aspaldida-nik presente dauden bi mundu, bi sentsi-bilitate, bi bizipen bederen islatzen direlaesan dezakegu, maila batean elkarrenosagarri izan litezkeenak, edo beharko lu-ketenak, eta beste batean, aldiz, oraingozaski kontrajarrita ikusten ditugunak. Zu-birik gabeko bi ertz horiek erdararen etaeuskararen mugak banatzen ditu.

Ikastolen Konfederazioaren eta GaurBihar-en bi txosten horien edukia “Euskalcurriculumaz ohar kritiko batzuk eta zen-bait gogoeta” lanean

1zehaztasunez azter-

tzen baititugu, bakoitzaren gabeziak etaekarpenak nabarmenduz, alfer-lana dahan esanak hemen errepikatzea. Bien ar-teko desberdintasunak bat baino gehiagodira, baina nabarienak aipatu beharrez, bihauek aipatuko nituzke, asko laburtzeakdakarren arrisku guztiarekin. Batek–Gaur Bihar-ek zehazki-, botere adminis-tratiboak ezarritako esparru geografikoahartzen du abiapuntutzat, Euskal Herrial-de lurralde historia kontuan izan gabe,nahiz aitortzen den, ezinbestez aitortu,Euskal Herriaren batasun historiko kultu-ral eta linguistikoa eta, orobat, euskarakjasaten duen egoera minorizatua. Hiz-kuntza eskubideen mailan, giza eskubi-deen aldekoak bakarrik aipatzen dira, he-rri eskubideak isilduz, jakinda Nazio Ba-tuetako Eskubide Zibil eta Politikoen itu-nean (1966), adibidez, horiek jasota dato-

zela. Bestalde, Euskal Herriko curriculu-maz hitz egiten da, ez euskal curriculu-maz. Izenburuaren formulazioak berakasko esan nahi du, Espainiako estatu ikus-pegitik begiratuta burutua dela, alegia.Besteak –Ikastolen ikuspegitik egindako-ak-, aldiz, Euskal Herri osorako plantea-mendua egiten du, curriculumaren erai-kuntzan lurralde batasuna zainduz eta ha-ren edukietan oinarritzat euskara eta eus-kal kultura ezarriz, nahiz eta ez den zehaz-ten zertan datzan euskal kultura, ezta uler-tzen ere nola ezkon litezkeen euskal kul-turari buruzko Joxemiel Barandiaraneneta Ramon Zalloren ikuspegiak, hala ezbadirudi ere, gaua eta eguna bezala baiti-ra. Gure ustez maila teorikoan inkoheren-tziarik baduen arren, bera da, lehen esanaberriro errepikatuz, EAEko HezkuntzaSailera begira burutu diren txostenetaneuskaldunena, euskal kulturgintzaren etaeuskarazko irakaskuntzaren tradizioarigehien lotzen zaiona. Horregatik eustendio curriculum honek “euskal” erroari.Eduki pedagogikoetan alde handirik ezda bien artean.

Eusko Jaurlaritzara aurkeztu diren bitxosten horiek beren defendatzaileakizan dituzte hezkuntza sektoreko elkarte,talde eta eragile desberdinen artean eta,testu alternatibo bati dagokion izaera ofi-zialaren zigilua ez badaramate ere, pren-tsako aldarrikapenetan garbi islatu diraarrazoi pedagogiko hutsak ez diren era-kunde politiko-sindikalen jarrera eta inte-resak. Bi mundu esan dugu, baina agian,xehetasunetan sartuz gero, euskaltzaleeta abertzaleen unibertsoan gehiago erebadaudelakoan gaude. Estatu-elkarteko-en artean, orobat, euskararen mundutikurrunago edo gertuago daudenak ere ba-dira. Joera bateko zein bestekoen adie-razpen publikoak irakurri ezinik ez da ko-munikabideetan.

Txostenen kronika laburraOrain arte aipatuko txostenak eta

prentsa adierazpenak hezkuntza sektore-ko elkarte desberdinetatik landutako eki-menen ondorio izan dira, EAEko ardura-

dunentzat hezkuntza munduan alde ba-tean zein bestean zer-nolako pentsakerakdauden jakiteko baliagarriak izan dire-nak. Legerian oinarritutako hizkuntzaereduen porrota agerian jartzen dutenemaitzen aurrean, Hezkuntza Sailak,Tontxu Campos Kontseilaritzako buruizendatzearekin bateratsu, hezkuntza sis-tema berritzeko asmo zaharrari ekingodio, marko berri hau jadanik bideratuazen euskal curriculumaren berrikuntzazabalaren barruan kokatuz. Honen xe-dea, irakaskuntzan hizkuntzen gutxiene-ko gaitasuna ziurtatzeko marko berria le-gez finkatzea da.

Eskola Kontseiluko adituen txostenaEusko Jaurlaritzako Hezkuntza Sai-

lak, zehazki horko Hezkuntza Berrizta-tzeko Zuzendaritzak, 2006ko irailaren15eko datarekin, lan-taldea osatuko zute-nei bidaltzeko txosten bat egin zuen “Elebiko irakastereduen azterketa. Hurrengohilabeteetarako lan-gida” izenarekin.Adituei zuzendutako txosten horretan, 1.puntuan, Legebiltzarraren mandatuariaurrez aurre erantzun eta aztergaia beharbezala lantzeko, lau azterketa-bide abianjartzea eskatzen da, hau da, azterketa juri-

Gaur Bihar-en txostenakbotere adiministratiboakezarritakoesparrugeografikoahartzen duabiapuntutzat.Besteak, EuskalHerri osorakoplanteamendua egiten du,curriculumaren eraikuntzanlurralde batasuna zainduzeta haren edukietanoinarritzat euskara etaeuskal kultura ezarriz.

?

1Begoña Bilbao, Gurutze Ezkurdia eta Karmele Perez (arg.): Ikuspegi soziokulturala Euskal Erriko hezkuntzan. I. Hezkuntzaren gaineko berbal-

diak, EHUko Argitalpen Zerbitzua, Bilbo, 2006, 19-41.


diko-legala, soziolinguistikoa, psikolin-guistiko-glotodidaktikoa eta operatiboa.Lau atalok behar-beharrezkotzat jotzendira eta azterketa-bide bakoitzerako lan-talde bana izatea proposatzen da. Lanakentregatzeko epea ere finkatua dator:2006ko irailean bertan hasi eta 2007kootsailaren bukaeran entregatu. Izenda-tuak 25 dira guztira, talde bakoitzean kan-poko aditu bat aurkitzen delarik.

Hortik ateratzen da euskaraz eta gaz-telaniaz egina den adituen txostena: “Hiz-kuntza ereduei buruzko Euskadiko Esko-la Kontseiluaren akordioa”, 9 orri bete-beteak dituena. Bukaeran dator entrega-ren data: “Bilbon, 2007ko otsailaren 1a”.

EAEko Parlamenturako txostenofiziala

Adituek egindako txosten horretanoinarrituta, EAEko Hezkuntza Saileko Es-kola Kontseiluak, “Hizkuntzak irakatsieta ikasteko markoa EAEn. Proposamenberritzailea eta eleanitza XXI. mendera-ko” txostena burutu zuen, Eusko Legebil-tzarrean aurkezteko xedearekin egina,han, adostu eta gero, onartua izan dadin.

Txosten honetan, funtsean, adituentxostenean datozen ideiak jasotzen dira,baina ez guztiak, eta daudenak ez moduberean formulatuta.

Marko berria, aterabidea alalehengoa berrituta?

Txostenaren edukia orokorrean har-

tuta, berritzailetzat autodefinitzen badaere, planteamendu erreformista batentraza guztiak ditu.

Ebaluaketa puntuala eta autonomiazabala esaten da, bainaneurri horiek ez di-ra batere berriak. Egoera aldatzeko, zer-bait gehiago behar da.

Helburu aitortuen zehaztasuneanbai, baina baliabideen mailan egiazki lo-teslea izan daitekeen neurri berririk ez daproposatzen, orain arte egiten ez denik,ezer kualitatiboki desberdinik, alegia.

Bestalde, irakaskuntzako profesiona-lak irakasleak izaki, horiek zein graziarenpoderioz bihurtuko dira gauetik goizeraaldaketa erraldoi hau egiazkoa egingo lu-keen dohainen jabe?

Eskolak, berritzaileena izanda ere,ezin du ikasleek beren gizarte jatorritikdakarten hizkuntza defizita gainditu.

Hizkuntzen arteko gizarteko eta giza-banako harremanetan ez dago ordenik.Egiazki ematen dena da tradizio historikoluzea duen gatazka egoeran dauden fe-nomenoek, boteretik eragindako hiz-kuntza politika asimilazionistaren ondo-rioz, menpeko hizkuntza minorizatuaezinbesteko ordezkapen prozesuan sar-tzen dutela, gero eta barrurago. Eta horrekez du erremediorik, nola eta marko honekproposatzen duen bide erreformatzaileabehingoz gainditu eta, ez den sortzen bes-te marko alternatibo bat, erresistentziaz-ko indarrak bilduz eta biharko gizarte eus-kalduna herri mugimenduetatik abiatuz.

Errealismoaren izenean mintzatzenden ikuspegi pragmatista eta faktualistahonek indarrean dagoen gizarte desore-ka betikotzea du helburu, nahiz eta azale-ko berrikuntza batzuk egitera behartuadagoen.

Txostena lantzeko prozedurak pira-midala dirudi, hezkuntza esparruko era-gile eta elkarte guztien ahotsa jaso eta or-dezkatzen duena, baina testuak ez du ho-ri erakusten. Ez arrazoi akademikoen -pe-dagogiko edo linguistikoen- ondorio gar-bi eta naturala, baizik interes politiko etaideologikoen gainean eraikitatzeko akor-dio adostuaren emaitza dela usteu dugu.

Aterabide ezina?Espainiako Legeriaren arabera, be-

Katalunian eta Galizianbertakohizkuntzek beregizarte estatusaziurtatutadaukatenez,hizkuntzarena

ez da arazo politikobihurtzen; Euskal Herrianbai, ordea, hemeneuskalduntzeko proiektunazionala egin orduko,deskalifikazio guztiakgainera etortzen baitira.

?

rez, irakaskuntza euskaraz emateko ozto-porik ez legoke, eta horren froga da ereduhori indarrean dagoela Katalunia eta Gali-zian. Zergatik ez du planteamendu horiaurrikusi eta landu EAEko Hezkuntza Sai-lak? Haientzat balio baldin badu, zergatikez guretzat?

Eskola Kontseilukoen txostenetan ezda inon esaten ez balio dezakeenik, eztaez dezakeenik ere, aipatu ere ez baita egi-ten. Eta pentsatzen jarrita pentsa daiteke,ez dela aipatzen, esparru juridiko-legalazjardutean aurreratu bezala, berrikuntzaguztia EAEko Legeriak jadanik ezarriadaukanaren barruan egiteko aginduaemana zegoelako. Eta ezarrita daukana,hain zuzen, hizkuntzen eredua da. Markoberriak abiapuntutik bertatik dakar ezina-ren zama eta oso litekeena da, helmugara-ko hasperenetan, bide erdian geratzea.Denbora lekuko.

Zer dela eta, EAEko Hezkuntza Sailakadituen taldeari horrelako aurre-baldin-tza juridikoa? Ezkutuko asmoen froga ida-tzirik ez denean, erantzuna ezin izan era-batekoa. Baliteke azalpenaren giltza eus-kal gizarteko klase politiko-sindikal er-daltzaleak –gutxiengo batek-, eragitenduen gizarte-presioan egotea, batez ere,hor, erdaldun elebakarrek ez baitute ele-bidun edo eleaniztun ez izateko inolakoarrazoirik eta bai, alderantziz, nahi izate-ko. Hipotesi honen argitan, HezkuntzaSailak bilatu nahi izan duen akordioa ezda izan hezkuntza-sektoreko egile etaeragile guztien, nola erdaldunen hala eus-kaldunen arteko adostasunaren emaitza,botere-guneko ordezkariek paktatutako-arena baino.

Katalunia eta Galizian bertako hiz-kuntzek bere gizarte-estatusa ziurtatutadaukatenez, hizkuntzarena ez da arazopolitiko bihurtzen; Euskal Herrian bai, or-dea, hemen euskalduntzeko proiektu na-zionala egin orduko, deskalifikazio guz-tiak gainera etortzen baitira, irrealismotikhasi eta politizazio-asmo ilunetaraino do-azenak. •

Oharra: espazio muga dela-eta, testuaez dugu osorik argitaratu hemen.www.hikhasi.com web atarian daukazueoso-osorik, ‘Dokumentu interesgarriak’atalean, “Marko berria, aterabide ezina?”izenburuarekin.

Bide eginean jarraitzen dugu zuen

ekarpenekin eta parte-hartze

handiagoarekin aberastu nahi dugularik.

Hik Hasi proiektua irekia

den heinean, interesa duen edonoren

parte-hartzea gustu handiz hartzen dugu.

Jar ezazu zure aletxoa euskal

hezkuntzaren

aldeko ekimen honetan.

berriakekaina



Euskal egutegi propioa izateko eskubidea

Urtero bezala, udako lehen egunakiritsiko dira eta Euskal Herriko hainbatpuntutan euskarazko ikastaro askotari-koak egiteko aukera izango da. Hik Ha-sik udako topaketa pedagogikoak Do-nostian antolatu ohi ditu, baina euska-razko ikastaroen geografia are zabala-goa da.

UEUk uztailean zehar ikastaro anitzantolatu ditu Eibarren, Baionan eta Iru-ñean, data desberdinetan. Gaiak ere as-kotarikoak izango dira: natur zientziak,genero gaiak, psikologia, literatura,historia, artea, kazetaritza, bertsogin-tza, osasuna, antzerkia, soziolinguisti-ka, nazioarteko gaiak, musika eta abar.Beraz, aukera zabala izango da aurten-goan ere 30 ikastaroren artean. Audiofilm baten eraketa, feminismoaren ibil-bideak, apikultura, bitartekaritza fami-liarrean hastapaenak, kultur ondarea-

ren azterketa, ipuinen mekanika, aero-nautikara hurbilketa, drogak, hizkun-tza plangintza edota Oteiza, izpi-ritua-ren (ha)rian… izango dira ikastaroeta-ko batzuk, besteak beste. Lizarran erehainbat hitzaldi antolatuko dira.

Euskal Herriko Unibertsitateak erehainbat udako ikastaroren aukera es-kaini du eta hauek izango dira euskarazegin ahal izango direnak: heriotza etanahigabearen trataera irakaskuntzan,ebaluazioaren oraina eta geroa hez-kuntzan, oinarrizko hezkuntza konpe-tentziak, hizkuntzen ebaluazioa esko-lan ikuspegi komunikatiboaren baitan ,Leturiaren egunkari ezkutua eleberria-ren ekarpena XX.mendeko euskal na-rratibaren testuinguruan, emozioakAtxagarekin eta disgrafiaren diagnosti-korako tresnak eta berreziketarakoprogramak.

Ikasturte amaiera baino lehen Eus-kal Herriko ikastetxe bakoitzak dato-rren ikasturteko egutegia zehazteariekingo dio, dagozkion eskola egunaketa eskola orduak euren modura anto-latzeko. Egutegietan festa egunek zere-san handia ematen dute. Izan ere, HegoEuskal Herrian estatu espainiarrarenfestak ospatzen dira eta Ipar Euskal He-rrian estatu frantziarrarenak. Horrenharira, EHBEk gaiaren inguruan ezta-baida sortzeko eta euskal hezkuntza-ren egutegi propioaren eskubidearenalde, dinamika soziala piztu nahi izandu azken urteetan egiten ari den bezala.“Egutegi batek herri baten nortasuna-ren adierazle diren ikurrak goraipatzenditu eta horren araberako jarduna bul-

tzatzen du”. Hego Euskal Herriko ikas-tetxeetan, adibidez, guardia zibilareneguna (urriak 12) edota konstituzio es-painiarraren eguna (abenduak 6) ospa-tzera behartzen gaituztela dio eragileakedota estatu frantziarrean, halaber, fran-tziar errepublikaren eguna (uztailak 14).Hori dela eta, EHBEren iritziz, “EuskalHerriak eskubidea du hezkuntzan ereegutegi propio baten alde jarduteko”.

Aurten, ikastetxe orotara eskutitzakbidali dira egutegi propioa sortzekoproposamenarekin eta oraindik ezinda jakin zenbat ikastetxek egingo du-ten euren euskal egutegia. PrintzipiozEHBEk abenduan 6an ateak ofizialkiirekitzeari eman dio lehentasuna. Denadela, ikastetxe bakoitzaren aukera eta

nahien arabera, batzuek urriaren 12aere sartu dute eskakizunen artean. IparEuskal Herrian, ostera, uztailak 14aproposatu da lehentasun data gisa.Ikastetxe bakoitzean, egutegia onar-tzeko lehenik proposamena egon be-har da, ondoren organu gorenarekin a-dostu behar da eta azkenik tokiko hez-kuntza administrazioarekin negoziatubehar da. Aipatu behar da, datuen ara-bera 2005. urtean Euskal Herrian 12ikastetxe ireki zirela ofizialki abendua-ren 6an.

EHBEren ustez, “ez da beraien lanaEuskal Herrirako egutegi proposamenbat egitea, baizik eta Euskal Egutegi ba-ten aldeko dinamika soziala piztea, be-harra mahaigaineratzea”.

UUddaa ggiirrooaann eeuusskkaarraazzkkoo iikkaassttaarrooaakkeeggiitteekkoo aauukkeerraa aanniittzz

Ikastaroen informazio gehiagolortzeko eta matrikulatu nahi izanezgero, jo ondorengo helbideetara:

* UEUren udako ikastaroetarako:http://ikastaroak.ueu.org/

* EHUren uda ikastaroetarako:http://www.sc.ehu.es/scrwwwsu/index.htm

* HIKHASIren udako topaketa pe-dagogikoetarako: http://www.hikha-si.com/topaketak

VVIIIIII.. hhiikk hhaassii UUddaakkoo TTooppaakkeettaakk


Uztailaren 3, 4 eta 5ean Donostianegingo diren VIII. hik hasi Udako Topake-ten eskaintza oso zabala izan da aurten-goan ere.

Kontu handiz ibili gara ikastaroak es-kaintzeko orduan, EAEn eta Nafarroanoposaketa deialdiak eginak baitaude.Horregatik,ikastaro gutxiago antolatu di-tugu, guztira 31. Eta erantzuna guk ustebaino hobea izan da. Izan ere,izena ema-teko epea amaitzean 500etik gora bai-tzeuden.

egongo da. Horien proposamenak eza-gutaraziko ditugu hik hasiren web ata-rian.

Uztailak 4, asteazkena* Proposamenen egunaIkastetxeetan hainbat gairi buruz

egiten ari diren proiektuak aurkeztekoaukera egongo da. Norbaitek interesikbadu, jar dadila gurekin harremanetan.

Informazio eguneratua jasotzekowwwwww..hhiikkhhaassii..ccoomm web ataria zuen es-kura duzue.

Hainbat ikastarotan izena ematekoaukera oraindik

Zein ikastarotan eman daitekeoraindik izena?

Matrikulazio epea amaitu bada ere,ikastaro batzuek ez dute kopuru muga-turik edota mugatutako batzuetanoraindik bada lekurik. Beraz, horietanizena eman daiteke. Zein dira?

1.- Euskal kultura2.- Ahozkotasuna3.- Bigarren hizkuntza6.- Harreman afektiboa11.- Coaching13.- Publisher14.- Power Point16.- Irudien manipulazioa20.- Ordenagailua musikan29.- Birziklatuz sortu30.- Autismoa31.- Reggio Emilia

Arratsaldeetan saio irekiakUztailak 3, asteartea* Argitaletxeen egunaArgitaletxeek dituzten eskaintza

berrien aurkezpenak egiteko aukera


IIrraakkaasslleeeenn pprrooffiillaa XXXXII.. mmeennddeekkoo EEuusskkaall HHeerrrriiaannmmoonnooggrraaffiikkooaa jjaaddaanniikk kkaalleeaann ddaa

2006ko abenduaren 15ean, Donos-tian Irakasleen profila XXI. mendekoEuskal Herrian jardunaldi-mintegiak

antolatu genituen HIK HASI eta Irakas-le Eskolek, lehenengo aldiz, Euskal He-rriko Irakasle Eskoletako irakasleak bil-tzeko xedez. Horiez gain, ikasleak, Pe-dagogia fakultatetako irakasleak etahezkuntza erakundeetako pertsonakbildu ziren jardunaldi-mintegian.

XXI. mendeko aldaketa sozialaketa Euskal Herriaren erronkak kontuanhartuz, irakaslearen profilaren izaera-ren inguruan mintzatu ziren solaskide-ak. Hark emandakoa biltzen du mono-grafiko honek.

Bere prezio arrunta 5 euro da etaharpidedunentzat 3 euro. Liburuxkaeskuratu nahi izanez gero, jo ezazuwww.hikhasi.com helbidera edotadeitu 943 371 4 08 telefono zenbakira.

ri buruz eta hirugarrena haurren jostai-luei buruzkoa. Azken horretan, ikaslebakoitzak bere jostailurik gustukoenaaurkezten zuen eta zergatia azaldu” dioManoli Garcia proiektuaren koordina-tzaileak. “ Hiru liburuxka horiek euska-raz eta ingelesez eginda zeuden elka-rren artean trukatzeko eta beste eskole-tako haurrek ulertzeko”.

2005-2006 ikasturtean, antzinakojolasei buruzko erakusketa antolatu zu-ten Aperribai ikastetxekoek eta arra-kasta handia izan zuen ikasle eta gura-soen artean. “Era berean, haurrek jos-tailuak egin zituzten birziklatutako ma-terialak profitatuz eta oso interesgarriaizan zen beraientzat. Aukera posibleasko zeudela ikusi zuten, eta hala, sor-mena izugarri landu zuten”.

Bestalde, Euskal Herriko jolasak(patio jolasak) eta abestiak elkartu etaDVD batean grabatu zituzten. Orain,2006-2007 ikasturtean, ikasle parte-

hartzaileak txotxongiloak egiten ari di-ra material birziklatuarekin eta beste es-koletara txotxongilo bana bidali dute.“Bigarren hiruhilabetean antzerki la-nak prestatu ditugu euskaraz eta inge-lesez eta hori grabatuz beste DVD batsortu dugu”.

Lan horregatik guztiagatik, EuroparBatasunak Comenius 1.1. proiektuan“Toys of yesterday, toys of today” auke-ratu zuen eta “Succes Stories” argitalpe-nean agertuko da. Gainera, maiatzeanBerlinen izan dira proiektua EuroparBatasuneko batzarrean aurkezten.

Aperribai eskola Europako Commenius 1.1. proiektuhoberenen artean saritua izan da

“Atzoko jolasak, gaurko jolasak”proiektua Europako 11 proiektu hobe-renen artean sailkatu dute Commenius1.1. programaren baitan. Proiektua,beste herrialdeekin harremana izatean,ikasleen arteko komunikazioa susta-tzean, marrazkiak, txartelak, eskutitzaketa abar trukatzean oinarritzen da.

Proiektuarekin 2004-2005 ikastur-tean hasi zen Galdakaoko Aperribai es-kola, Europako beste lau zentrorekinbatera: Almada (Portugal), Taranto (Ita-lia), Trakovice (Eslovakia) eta Gdansk(Polonia) hirietako zentroekin. Lehe-nengo ikasturtean, herri bakoitzeko in-formazioa trukatu zuten besteen he-rriak ezagutu eta, aldi berean, EuskalHerria ezagutarazteko. Hura egiten lor-tutako informazioarekin eta materiala-rekin, “Europako Txokoa” sortu zuteneskolan. “Ikasturte berean hiru liburux-ka ere egin genituen; bat Galdakao he-rriari buruz, beste bat Aperribai eskola-

“Gaur egungo eskoletan, XXI.mendean bizitzeko ikasleakprestatu behar ditugu, XX.mendean prestatutako irakasle-ekin eta XIX. mendeko egituraduen hezkuntza sisteman”esaldia errepikatu zen“Irakasleen profila XXI. mende-ko Euskal Herrian” jardunaldi-mintegia. Hausnarketa sakonaegin beharra dago herri ikuspe-gitik, hizkuntza eta kulturaikuspegitik eta ikuspuntu peda-gogikotik.


argitalpenak

Pol eta ValJosetxo Orueta

PAMIELANerabeak eta umorea dira eleberri

honen osagai garrantzitsuenak. “Kon-tuz: ez erakutsi liburu hau gurasoei”hitzekin hasten da eta egileen esane-tan ez da politikoki oso zuzena. Bai-na, hiru gazteen abenturen kontaki-zun freskoak “zenbait gazteen irakur-zaletasuna bultzatzen lagun dezake”.Joxean Sagastizabalek itzuli du•

FuriaPatxi Zubizarreta

EREINKarlosen aita zalduna da eta Grand

National lasterketan parte hartzekoada. Ama etxean dago, semearekin ar-duratuta: hara non jakin duen semea-ren lagunik onena telebista dela! Baina,halako batean, argia joan eta badirudidena amaitu dela, batez ere telebistarikez dagoelako! Eskerrak Karlosek uste-kabe bat jasoko duen, eta akaso...•

Bat Soziolinguistika aldikaria 62. zenbakia

SOZIOLINGUISTIKA KLUSTERRAAzken ale hau helduen euskaldun-

tze-alfabetatzearen inguruko dossierrada. Bertan gaiaren inguruan hainbatpuntu jorratzen dira: ikuspegi teorikoa,hastapenak, euskaltegien mapa, egun-go egoeraren azterketa, ikerketa aka-demikoak, ikuspuntu pedagogikoa...Hainbat egileren testuz eta ekarpenezosatzen da •

Munduari itzulia 18 ipuinetanAntton Irusta

ELKARLiburu hau 18 ipuinez osatua dago,

baina ez soilik ipuinez. Mundu osoko18 lurraldetako neska-mutilak ezagu-tzeko aukera ere ematen du. Non etanola bizi diren esango digute, eta ba-koitzak ipuin bat kontatu. 18 haur, 18lurralde eta 18 ipuin. Ipuin bakoitzabere marrazkiaz osatu du Enrique Mo-rente ilustratzaileak•

Fisika jostagarriEduardo de Campos

ELHUYAREduardo de Campos Valadares

brasildarra fisikan doktorea da etaorain dela urte batzuk Fisica mais quedivertida liburua argitaratu zuen bereherrialdean. Fisika dibulgatzeko libu-ru erabilgarria dela ikusirik , orain El-huyarrek euskaraz argitaratu berri du.100 esperimentu baino gehiago jaso-tzen ditu, bost ataletan banaturik•

Hezitzaileek asko egin dezaketeTTAKUN EUSKARA ELKARTEA

GIPUZKOAKO FORU ALDUNDIALasarteko-Oriako Ttakun euskara

elkarteak eta Gipuzkoako Foru Aldun-diko Gazteria Sailak elkarlanean argita-ratu dute honakoa. Hiru liburuxkaz osa-tzen den sorta da eta eskola orduz kan-poko jardueretan nerabeen artean eus-kararen erabilera sustatzeko proiektua-ren prozesua azaltzen da. Gida, tresnaketa adibideak ere eskaintzen ditu•


... goza nazazugehiago

Hiztun neurketak: adierazle eta akuilu

Iritsi gara ikasturtearen azken honda-rretara. Luze zirudienak eman du berea.Garaitsu honetan ematen diogunez errepa-ratu bat egindako bideari, eta aldi bereanegiten dugunez baita, datorrenari buruzkolehen aurreikuspena ere, beharrezko iriz-ten diogu kezkatzen gaituen hizkuntzarenerabilerak zein bilakaera izan duen ezagu-tzeari.

Asko dira ikasturtean zehar abian jartzeditugun ekimenak, zenbateraino eragitendugu baina, horien bitartez haur eta gazte-en hizkuntz portaeran? Hiztun neurketarikegin ezean, ezinezkoa izango dugu eran-tzutea. Hizkuntza Normalkuntzako plan-gintzaren eraginkortasuna ezin izango du-gu neurtu aurrez ezarritako ebaluazio adie-razle zenbait izan ezean.

Gaurkoan hiztun neurketak hartukoditugu gure esku-hartzearen adierazlekuantitatibotzat. Modu jakin eta helburuzehatzez eta aldi berean erregulartasunez

burututako neurketek baino, ez digute ba-lioko gure helburua lortzeko, hots: normal-kuntza plangintza abian jarritakoan zeinerabilera genuen eta horrek urtez urte zeinbilakaera izan duen zehaztasunez jakitea.

Hiztun neurketak modu diferentezegin litezke, bada ordea, edozein neurketaburutu aurretik aintzat hartzea komeni zai-gun zenbait alde: ikasleak harreman libre-an ari direnean duten jokamoldea araka-tzea (irakaslearen eraginpean ez direne-an), eurak ez jakitun izatea, neurketakoharkabean burutzea, alegia, neurgarriaden unibertsoaren erdia behintzat neurtzeaeta neurketa horiek erregularki egitea urte-an bitan edo, eta urtez urte. Eta zalantzarikgabe, urtez urteko bataz bestekoen erregis-tro zehatza eramatea. Beste zenbait alderdi,neurketa burutzen dutenen helburu zeha-tzen arabera, aldakorrak izan daitezke:neurtuko diren guneak (sarrera-irteerak,jolasaldiak, eskola orduz kanpoko kiro-lak,…), adin tarteak nola zehaztu (urteka,zikloka, etapaka), neska-mutilen artekobereizketa egitea,…

Hiztun kontaketa egiteko moduari bu-ruz zehaztasun handirik emateko tarterikez dugu hemen baina, labur bada ere, esandezagun bi modu orokor badirela. Bata el-karrizketa kopuruak zenbatzea, zehaztuzzenbat neska eta zenbat mutil ari diren eus-karaz eta gaztelaniaz eta bestea hiztun ko-puruak soilik biltzea, genero bereizketarikegin gabe.

Hiztun kontaketa hauek unibertso oso-an ez ezik, talde kualitatiboki bereziagoe-tan ere egin litezke. Demagun, lagun talde-

Helena BARAIBAR eta Kristina BOAN

Gipuzkoako Euskaraz Bizi koordinatzaileakIkastolen Konfederazioa

ka egiten ditugula, kasu honetan datu bil-keta zaildu egiten zaigu baina emaitzeieman dakiekeen erabilgarritasuna areago-tu. Esku-hartzea bera ere zehatzagoa ahal-bidetzen baitigu.

Dena den, hiztun neurketak mintza-gramak eginaz ere burutu litezke. Teknikahonek baditu bere alde-kontrak. Norberakaukeratzen duenez norekin (gelako, laguntaldeko,…) egiten duen nagusiki gaztela-niaz eta norekin nagusiki euskaraz datuakez dira objektiboak, baina jasotzen duguninformaziotik euskal/erdal hiztun aktibo-ak/pasiboak nor diren ezagutzeko aukeraematen digu eta baita hiztun isolatuak ere.Era honetara, mintzagrama aplikatu duguntalde horrekiko esku-hartze anitzak bideraditzakegu euren arteko harreman sareazer-nola egituratuta dagoen ezagutzekoparada ematen baitigu eta konpromisoesanguratsuak harrarazteko bidea jorra-tzen lagun diezaguke.

Bukatzeko, aipa dezagun hiztun neur-ketak egite hutsak ez duela errealitate lin-guistikorik aldatzen. Honenbestez, dugunerabilera erreala ezagutzen laguntzen digueta garatzen dugun plangintzaren eragin-kortasuna neurtzen. Horretaz gainera, bes-te etekinen bat ere atera dakieke: ikasleen(irakasleen arteko eskola esparruko harre-man libreak ere bide beretik neur litezke!)artean ezagutaraziz hausnarketak bidera-tzeko aitzakia polita izan ohi dira eta baitakonpromisoak hartzeko abiapuntua ere.Beti ere, hurrengo ikasturteko lan ildoazein izan litekeen finkatzen lagundukodigu.


atzeko atetik

15 eta 17 urte arteko 218 milioi haur eta nerabe lanean ari diramunduan. 123 milioik,gainera, lan arriskutsuak dituzte.

Iturria:Lanerako Nazioarteko Erakundea*

Obedientzia

Urduña, 1950.

Egia esan, txirrinak jo ordukojartzen ginen ateari begira. Txirrinaknoiz joko zain ematen genituen azkenminutuak, maisuari kasurik egin gabe,liburuak eta koadernoak bilduta, erlo-juari so egin eta pupitreen artean zutik,korrika abiatzeko prest.

-Hemendik ez da inor altxatuko ha-rik eta txirrinak jo arte! –esan zuen mai-suak, bezperako irten-behar eta arra-paladagatik oso haserre.

Ateari begira geratu ginen. Bainatxirrinak ez zuen funtzionatu egun har-tan eta bertan geratu ginen. Eguraldi

hotz, ilun eta edergarririk gabea egitenzuen.

Ordua pasatu zen eta ez genuen txi-rrina entzun. Kanpora joateko gogoagenuen, baina ez ginen jaikitzen ausar-tu, eta harri isiltasunez geratu ginenzain luzaroan, bakoitza bere ikasma-haian, ateari eta leihoari begira. Txirri-na apurtuko zen, beharbada. Obedien-tzia zentzua barruan genuen. MaisuakFilosofia lezioa azaltzen jarraitu zuen,harik eta boza laztu zitzaion arte.

Maisua isildu zenean ere ez ginenirten, eta hala luzatu zen klasea egune-tan, astetan, hilabetetan, urtetan. Mai-suak burua lantzean behin altxatu eta,bere nekaduratik, Filosofia lezio zati-ren bat azaltzen zuen. Guk ez genionjaramonik egiten, baina han egoten gi-nen, koadernoak besapean, pupitreenkontra jarririk, gure erloju zaharrei gil-tza ematen.

Txirrina apurtu bazen, ez duteegundo konpondu, memoriaren sako-nean galdu zaigu haren soinua, umeta-

ko sasoi lausoan. Hogeita hamazazpiurte pasatu dira eta hementxe gaude o-raindik, ateari begira, txirrinak noiz jo-ko duen zain. Maisua hil da, baina ez daentzun txirrinik.

Ia ez dugu solasik egiten gure arte-an, mututasun triste hori urratuz gerohatz erakusleak ikusiko ditu ezpaine-tan, isiltzeko agintzen. Ulertezina dabaina, hainbeste denbora elkarrekinpasatu arren, ez dugu batak bestearenkonfiantzarik irabazi.

-Uste duzu egundo amaituko delaklase hau? –galdetu diot Edurneri aha-peka.

Bera ere luzetsirik dago, ilea urdin-du zaio. Jadanik atsoa da, baina ume-zalantza igartzen zaio zoritxar handia-ren aurrean.

-Ez dakit –dio Edurnek. Hatz erakusleak ezpainetan, isil-

tzeko agintzen. Antzinako kutsua dudenak ikasgela itxian, isiltasunak area-gotzen duena eta maisuaren hezur-durak.•

Joseba SARRIONAINDIAIDAZLEA

ELKARRIZKETA: TORBEN ROSENORN • ESPERIENTZIA: …. alea.pdf · Arazoetan Oinarritutako...

Documents

Transcript of ELKARRIZKETA: TORBEN ROSENORN • ESPERIENTZIA: …. alea.pdf · Arazoetan Oinarritutako...