ELKARRIZKETA: JORDI SOLE• ESPERIENTZIA: OH HAPPY DAY .... hik hasi.pdfterketako emaitzak hobeak...

hhELKARRIZKETA: JORDI SOLE • ESPERIENTZIA: OH HAPPY DAY! • EKARPENAK: BIKOTEKA IRAKURTZEN • GALDEIDAZUE: GARIKOITZ LOPEZDE MUNAIN • D´ELIKATUZ • ATZEKO ATETIK: MATXALEN BILBAO

158hik hasi4 EURO • 2011KO MAIATZA EUSKAL HEZIKETARAKO ALDIZKARIA

Nafarroako landa eremuko eskolakTxikitasunak elkarturik

GAIA

aurkibidea8gaia

NAFARROAKO LANDA EREMUKO ESKOLAKIa 80 eskola txiki daude gaur egun Nafarroan, baina lurral-deko Gobernuak ez du onartu ere egiten euren izaera, etahorrek arazo administratibo ugari dakartza. Arazo horiekidentifikatu eta eurei aterabidea aurkitzeko, irakasle taldehandi bat elkartu da, eta urratsak egiten ari dira.

15elkarrizketa

JORDI SOLEBizitza osoa soziolinguistikari lotuta darama Jordi Sole iCamardons katalanak. Afizioak, ofizioak eta katalanarenegoerak sortzen dion egonezinak eraman dute horretara.

Argitaratzailea: XANGORIN Errekalde hiribidea, 59. Aguila eraikina, 1. solairua. 20018 DONOSTIA GIPUZKOA. Tel: 943/ 371 408 ; www.hikhasi.com; Posta Elektronikoa:[email protected]; Lege Gordailua:SS-1001/95. ISSN:1135-4690. Erredakzioa:Joxe Mari Auzmendi, Ainhoa Azpiroz, Ainara Gorostitzu eta Arantxa Urbe. Erredakzio batzordea: NereaAgirre, Izarne Garmendia, Miren Guilló, Mari Karmen Irastorza, Pello Jauregi, Iñigo Larrañaga,Aritz Larreta, Josi Oiarbide, Maite Saenz, Xabier Sarasua. Aholkulkariak: Nerea Alzola,Abel Ariznabarreta,Felix Basurko,Begoña Bilbao,Mariam Bilbatua, Aines Dufau,Luis Mari Elizalde,Lore Erriondo,Guillermo Etxeberria,Gurutze Ezkurdia, Idoia Fernandez,Xabier Isasi,Irene Lopez-Goñi, Izaskun Madariaga, Karmele Perez Urraza, Amaia Vazquez, Lontxo Oihartzabal, Fito Rodriguez eta Matilde Sainz. Administrazioa:Arantxa Goiburu. Diseinua: Graf!k.Maketazioa: Xangorin. Inprimategia: ANtzA S.A.L. Azaleko irudia:Aragazki Press (Ihaben herrian). Hezkuntza,Unibertsitate eta Ikerketa Sailak onetsia (2011-04-13). Kopurua:3.600 ale.

hik hasiko artikuluez edonon eta edonoiz balia zaitezke. Kasu horietan iturria aipatzea eskertuko genizuke. hik hasik ez ditu beregain hartzen bertan plazaratutako iritziak ezta bat etorri ere derrigorki haiekin.

5 editoriala

6 kronika

8 gaiaNAFARROAKO ESKOLA TXIKIAKTXIKITASUNAK ELKARTURIK

16 elkarrizketaJORDI SOLE

24 esperientziakOH HAPPY DAY! Ikasleek musika eta dantza ikasten.

26 ekarpenakBikoteka irakurtzen, parekoen arteko ikaskuntza.

32 galdeidazueBehar bezala eramaten al dute haurrek motxila?Garikoitz Lopez de Munain

35 berriak

40 nora joango gara?D´elikatuz

42 Atzeko atetikMatxalen Bilbao.

www.hikhasi.com

Euskarak merezi du,hezitzaileentzat ona da eta HIK HASIk behar du.

hik hasiren harpidedun izan nahi dut, urtean 10 ale eta atera daitezkeen ale bereziak etxean jasoz

Izena 1. Deitura

Telefonoa

Posta Kodea

2. Deitura

Helbidea

Herria Herrialdea

Lantokiaren herriaLantokia

IFZ-NAN

Entitatea Sukurtsala K.D. Zenbakia

Sinadura

hik hasi Euskal heziketarako aldizkariaErrekalde hiribidea, 59 Aguila eraikina, 1. solairua

20018 DONOSTIA. GIPUZKOA Tel: 943/37 14 08 Faxa: 943/37 21 54

HARPIDETZA SARIAK (BEZ barne) 50 euro

Prezio horren barruan 10 aldizkari, ale monografikoaketa Euskal Herriko baliabidepedagogikoen gida.Horrez gain, prezio bereziakUdako Topaketetan etaargitararatzen ditugungainontzeko materialetan

hik hasik zure parte-hartzeaezinbestekoa du,harpide zaitez!50 euro urtean

Posta elektronikoa

Harpidetu eta

HIK HASI egitasmoa

bermatu

158. zenbakia. 2011ko maiatza • hik hasi • 5

e d i t o r i a l am a i a t z a

HHaauurr eettaa ggaazztteeaakk gguurree iissppiilluu,, nnoosskkii..

Eusko Jaurlaritzak haurtzaroareneta nerabezaroaren behar eta eska-riak ikerketa egin berri du.

Ikerketa horretan, Arabako, Biz-kaiko eta Gipuzkoako 194 adingabe,91 guraso eta 84 irakasle galdekatu di-tuzte: 369 lagun, orotara.

Ikerketa horren ondorioak, gaine-ra, beste zenbait lanekin batera, Eus-kal Autonomi Erkidegoko Haur etaNerabeen I. Plana egiteko oinarri gisaerabiliko omen dituzte. Plan hori, se-guruenik, urte honen amaierarakoonartuko da.

Egun hauetan, hainbat egunkari-tako izenburuetako letra lodietanikerketa horren zenbait ondorio ira-kurri ahal izan dira: ikerketa nork berebegiekin ikusten dituztenak. Hala,“Nerabeek guapo egon nahi dute bes-teen onarpena jasotzeko”, “Euskalgazteek haien irudi fisikoa zaintzendute irainen eta bazterkeriaren ber-dur” eta “Etorkinak bazterketa sozia-larekin lotzen dituzte haur eta nerabe-ek” irakurri ditugu, besteak beste.

ez direla hainbeste alderatzen duelahamarkada bat edo bi beste gazte ba-tzuekin egindako ikerketetan lortuta-koetatik.

Baina hain desberdinak ote diraguregandik? Gutako zenbatek ez oteditugu haien nahi eta iritzi berak?

Murgilduta gauden jendarteakdauzkan eta sustatzen dituen estrate-giei ederki erantzuten diete gure gaz-te gehienek, ikerketaren arabera. Jen-darteak eskaintzen dizkien eredueksakon txertatzen ari dira gure haur etanerabeengan. Etxekoek, komunika-bideek eta hezkuntzak ere serio haus-nartu beharko genuke zein balio etamunduaren zein ikuskera azaldu nahidiegun.

Agertutako emaitzen artean, ikas-leek gaitasun kritiko urria dute eta jen-dartearekiko interes eskasa. Era bere-an, ez dute partaidetzarako estrategiaedo gunerik ikusten eta erabakiak har-tzea, politikariekin erlazionatzen dute.Azken ideia hori ez dugu inongo izen-burutan ikusi. Atarramentu ederra!

Eta zein beste ondorio agertu dira?Ikasketak gauza aspergarriekin erla-zionatzen dituztela; hala ere, gazteekberen etorkizunaren agertokia ikas-ketekin lotzen dute.

Komunikazio falta dagoela haieneta gurasoen artean, eta ez soilik se-xuallitatearekin harremana dutengaietan. Gurasoekin gai intimoak par-tekatzeak lotsarazi egiten dituela.

Zoriontasunaren ideia kontserba-dorea dute: zoriontsu izateko bikoteaizatea beharrezkoa da eta amatasuna“esperientzia utziezina” da. Gainera,haien bizitzako helburua, norbera be-re etxearen jabe izatea, lan egonkorraeta bikotea lortzea dira.

Bestalde, txostenaren ondorioenarabera, nerabeek, batez ere hirigu-neetakoek, txirotasuna eta bazterke-ria segurtasun ezarekin erlazionatzendituzte. Lehen Hezkuntzako zein Bi-garren Hezkuntzako ikasleek immi-grazioa bazteketarekin identifikatzendute.

Azpimarratu behar da ondorioak

Begira diezaiegun zintzotasunez:zerk harritzen gaitu, hainbeste?Hain desberdinak ote diraguregandik? Nork ez du“guapotasunaren” bila?

6 • hik hasi • 158. zenbakia. 2011ko maiatza

Gipuzkoa, Bizkaia etaArabako eskola publikoetako

jangeletako langileek greba eginzuten apirilaren 14an LAB, ELA

eta UGT sindikatuek deituta.Enpresa pribatuen esku

diharduten eskola publikoetakojangeletako langile hauek

salatzen dute ez delaaurrerapausorik eman lan

hitzarmenaren negoziazioan,“konbenioaren egoera kritikoa”

dela salatu dute. Euren lanbaldintzak erakunde publikoaren

esku dauden langileekinparekatzeko eskatzen dute, etahorrek soldaten igoera eta lanbialdintzen hobetzea ekarriko

luke; eta horrez gain, EuskoJaurlaritzak negoziazioetan

parte hartzea nahi dute. Grebazgain, manifestazioan irten zirenGasteizen, Bilbon eta Donostianjangeletako langileak. Haatik,

LAB eta ELA sindikatuek salatuzutenez, greba egunean ohibaino gutxienezko zerbitzu

zabalagoak jartzera behartuzituen jangeletako langileak

Jaurlaritzak.

kronika

Apirilaren 10ean euskararen zonifi-kazioaren aurkako bigarren jaia ospatuzuten Mendigorrian (Nafarroa), herrihorretan eta Artaxoan bereziki, bainabaita lurralde historiko guztian ere euskararen ofizialtasuna eskatze-ko. Sortzen Ikasbatuaz eta Biderra el-karteek eta inguru ez euskaldunekogurasoek antolatu zuten jaia, eta ehun-ka lagun bildu zituen. «Helburua Nafa-rroa osoan euskararen ofizialtasuna etaauzo zein herri guztietan euskaraz ikas-teko eskubidea aldarrikatzea» izan zen,Sortzen Ikasbatuaz elkarteak azalduzuenez.

Euskarazko hezkuntza publikoa al-darrikatzeko Zonifikazioari ez, Ofi-zialtasuna Mendigorrian, Artaxoan eta Euskal Herri osoan aldarrikatu zu-

ten. Gaur egun indarrean dagoen zoni-fikazio-legea aldatzea eskatzen dute el-karteek, gaur egun Nafarroako Gober-nu Foralak ez baitie zonalde ez euskal-duna deituriko guneetako haurrei eus-karaz ikasteko aukerarik ematen sarepublikoan. Horrekin loturik, D eredu-ko landa eremuko hainbat eskola txikiitxi izana ere deitoratu zuten Mendigo-rrian bildu ziren euskaltzaleek.

Egitarau «herrikoi, oparo eta solida-rioa» osatu zuten, Mendigorria, Arta-xoa, Mañeru eta Ziraukiko Udalen la-guntzaz, goizeko 10:00etan hasi zenjaia, eta ilunabarrean bukatu. Jaian bil-dutako diruari esker herrietatik hau-rrak ikastetxe euskaldunetara eramate-ko erabiltzen duten taxiaren gastuakordaindu ahal izan zituzten gurasoek.Mendigorriatik eta Artaxoatik zortzihaur joaten dira Gareseko eskolara etahorrek urtean 6.000 euroko gastua da-kar, eta ez daukate erakunde publiko-en inolako laguntzarik. Gurasoek, bai-na, bide horretatik jarraituko dutela adierazi zuten, “gure seme-alaben es-kubideak errespeta ditzaten borrokanjarraituko dugu, lotsagarria baita XXI.mendean hainbeste traba jartzea gureseme-alabentzako kalitatezko hez-kuntza aukeratu nahi dugunean”.

Iaz egin zuten zonifikazioaren kon-trako lehen jaia Artaxoan, eta orduanere ikaragarrizko jendetza bildu zen.

Zonifikazioaren

kontrako jaia

egin dute Mendigorrian


"Erraztasunaren automatismoa ez dago gurealde, ez. Eta zer?Gure alde edertasuna eta askatasuna dago,minoritarioa beti"

Joxe Azurmendi

Paueko AkademiaIkuskaritzak 29 irakasle

kenduko ditu datorrenikasturtean, eta horrek zuzenki

eragingo die Ipar Euskal Herrikoikastetxeei. Mozketa horren

ondorioz, hezkuntza publikokogela elebidunetan euskarazko bi

postu erdi kenduko dituzte. Hezkuntza sindikatuek

hezkuntza elebiduna arautzekoirizpideen berri galdetu zien

Philippe Couturaud akademiaikuskariari, baina honek azalduzien gela elebidunak irekitzeko

edo atxikitzeko hitzarmen horrenberri ez duela ezagutzen.

Larritzat jo zuten ezezagutzahori sindikatuek. Izan ere,

Euskararen Erakunde Publikoabitartekari zela sindikatuei

adierazi zieten ama eskolan 25haur edo lehen mailan 22 haurdirelarik ikasgela batean, beste

gela bat ireiko zutela, bainaCouturauden adierazpenek

hitzarmen hori baliogabetzendute. Itun hori bete ezean,

Bidarrain (Nafarroa Beherea),Jatsun, Hiriburun edo

Larresoron (Lapurdi) egoeranahiko gogorra izango dute

irakasleek. Hezkuntzako sindikatuek

Akademiak iragarritakomozketen aurka greba eta

protestak egin zituzten.

Baxoa euskaraz egiteko

eskubidea aldarrikatu

dute Baionan

Baxoa euskaraz eginez gero goimailako ikasketak egiteko erraztasunaizango luketela argudiatuz, BaionakoBernat Etxepare Lizeoko ikasleek gutu-na bidali diote Bordeleko HezkuntzaAkademiako errektoreari, Baxoa eus-karaz pasatzeko eskubidea aldarrika-tuz. Ikasleek diote, kolegioa bukatzekoazterketa usaian ikasketetarako erabil-tzen duten hizkuntzan egiteak aisata-suna ematen dietela, eta ondorioz az-terketako emaitzak hobeak izango li-tuzketela, eta ondoren egingo dituzten ikasketetarako sarbidea erraztuko lie-ketela horrek.

Bernat Etxepare lizeoko 120 bat ikaslek prostesta egin zuten iragan api-rilaren 5ean baxoa frantsesez egiterabehartuta daudelako, eta protesta ho-

rretan, lizeoko administrazio kontsei-luko kideen babesa, Sehaskarena, Be-hatokikoena eta Euskal Herrian Euska-raz elkartearena izan zuten gazteek.

Ikasleek protesta horretan Bordele-ko Hezkuntza Akademiako errektore-ari bidali zioten gutuna aurkeztu zuten,eta eskutiz horretan azpimarratzen du-te Frantziako Gobernuak euskara geroeta gehiago baztertzera eramaten di-tuela baxoa hizkuntza horretan egitekoaukerarik ematen ez duenean. Gazteeksalatu dute Frantziak ez dituela errespe-tatzen Nazio Batuen Erakundeak herriautoktonoetako herritarren hizkuntzaeskubideak bermatzeko egiten dituengomendioak.

Gaur egun, ikasketa amaierako ba-xoa azterketan Historia-Geografia etaMatematikako azterketak euskaraz egin ditzakete, eta ikasleek errektorea-ri galdetzen diote gainerako frogak eazergatik ezin dituzten egin euskaraz. Izan ere, frogak frantsesez egin beharizateak “ondoez erantsi bat” sortzendietela kexu dira.

Euren ohiko ikasketa-hizkuntzanestudiatu eta baxoa beste hizkuntza ba-tean egin beharrak sortzen dien ondo-ez hori saihesteko, hainbat ikaslek ikas-ketak Hego Euskal Herriko ikastetxee-tan egitea erabakitzen dute, edo beste-la, azken urteetako ikasketak frantse-sez egiten dituzte, baxoan bertan jauzi-rik ez nabaritzeko.

G A I A


Nafarroako landa eremuko eskolak

Txikitasunak elkarturik

Ultzamako eskolako ikasleak

Eskola txikiak, izan badirelako

Nafarroako Gobernuko HezkuntzaDepartamentuak lurraldeko Haur Hez-kuntzako ikastetxeetara astean hiru bi-der barazkiak eta fruituak eramatekoprograma jarri du abian, baina progra-ma horretatik kanpo utzi ditu 75 ikaste-txe, eskola publiko horiek programanparte hartzeko behar adina haur ez di-tuztelako. Ez dituzte eta ez dituzte izan-go, eskola txikiak baitira. Baina Nafa-rroako Gobernuak eskola txikien izae-ra ez du oraindik kontuan hartzen, gisahorretako ekimenak bultzatzen ditue-nean.

Horixe da Nafarroako eskola txi-kiek gaur egun bizi duten errealitatea:izaera bera ere ez dietela aitortzen Go-bernuak. Eta, hortik hasita, arazo admi-nistratibo ugari dituzte.

Arazo horiei aurre egiteko eta inda-rrak batzeko, eskola txikietako irakasletalde bat elkartu da, eta urratsak egitenari dira elkarrekin. Administraziotikkanpo sortutako mugimendu horreklanda eremuko Nafarroako ikastetxe-en % 70 inguru batu du. Duela bi urte etaerdi hasi ziren elkartzen eta urtean hi-ruzpalau bilera egiten, arazoak identifi-katzeko eta aterabideak aurkitzeko;

“Lehen bileratik zonalde guztietako ira-kasleek erakutsi zuten interesa eta el-kartzeko premia”, gogoratu du EnekoFernandez Urdazubi-Zugarramurdikoeskolako zuzendariak. “Maisu-mais-tren topagune izango zen elkarte batbehar genuen, bakoitzak bere espe-rientziaren berri emateko eta bestee-nak ezagutzeko aukera emango zionbilgune bat”. Elkarte horrek ehun batirakasle batu dituzten jardunaldiak an-tolatu ditu berriki, eta administrazioaere bertaratzea lortu du.

Urtarrilean Lekarozen egindako jar-dunaldi horien bidez, lehenik etabehin, landa eremuko eskolek abian ja-rri duten elkarlana eman zuten ezagu-tzera, eta eskola txiki horien arteko eza-gutza eta lankidetza bideratu eta bul-tzatu zituzten. Garrantzia berezia izanzuen, Nafarroako landa eremuan, mai-su-maistren artean elkarlanerako zu-biak eta eztabaidarako espazio komu-nak sortzeko sumatu zen premiak. Jar-dunaldien balioespena “oso positiboa”izan da antolatzaileentzat: “Baztan etaBidasoaldeko irakasleak ez ezik, Piri-nioetakoak, Lizarraldekoak edota Sa-kanakoak izan ziren Lekarozen”.

G

Ia 80 eskola txiki daudegaur egun Nafarroan,bainalurraldeko Gobernuak ez duonartu ere egiten eurenizaera,eta horrek arazoadministratibo ugaridakartza. Arazo horiekidentifikatu eta eureiaterabidea aurkitzeko,irakasle talde handi batelkartu da,eta urratsak egitenari dira. Zailtasunakzailtasun,herri ikastetxetxikien eredua oso aberatsadela diote.


Igantziko eskolan

Landa eremuko eskoletako bailara ordezkariak, Nafarroako lehen jardunaldietan.


Landa eremuko eskolak

Hagitz errealitate desberdinak

Arantzatik Allora, iparraldetik he-goaldera eta ekialdetik mendebaldera,oso errealitate desberdinak bizi dituzte78 ikastetxe horiek. Batzuek bost haurdituzte, eta beste batzuek, 50 edo 90.Batzuek irakasle bakarra dute, eta badi-ra 11 irakaslekoak ere. Zenbaitek gelabakarra dute ikasle guztientzat, eta bes-te batzuek bi edo hiru gela dituzte. Bai-na publikoak, herrikoak eta tamainatxikoak dira guztiak, eta horrek batzenditu. Landa eremuko eskolatzat defini-tzen ditu administrazioak eskola txikihoriek, baina eskola txikietako irakas-leek ez dituzte zentrook nekazaritzaedo abeltzaintza eremuarekin lotzen,azken hamarkadan izandako aldaketasozioekonomiko eta kulturalek he-rrien ezaugarriak aldatu dituzten neu-rrian, eskola txikien ezaugarriak ere al-datu dituztela ikusi baitute. Horregatik,ikastetxe horien izaera berriro defini-tzea beharrezkoa dela uste dute irakas-leek, eta herri eskola modura defini-

tzen dituzte: “Hiriaren eta herriaren de-finizioak kontrajartzea interesatzenzaigu, guk ez baitugu hirietako erreali-tatea bizi”.

Beharrak eta premiak elkartu ditueskola txikietako irakasleak, baina jaki-tun dira pedagogikoki abantailak di-tuztela eskola handien aldean: “Gizaharreman estu eta sakonagoak izatekoaukerak ditugu ikasleen, irakasleen etagurasoen artean, herri administrazioa-rekiko harreman handiagoa izan deza-kegu, ikasteko eta irakasteko prozesuaarrunt pertsonala izan ohi da, baliabi-deak kudeatzeko erraztasunak ditu-gu…”

Baina, esan bezala, beharrek etaarazoek elkartu dituzte, batik bat, ira-kasleak. Ikastetxe bakoitzak premiabereziak dituen arren, administrazioaribegira behar eta betebehar berberak di-tuzte, guztiak publikoak direnez, Nafa-rroako Hezkuntza Departamentuarenmende baitaude; eta haren betebehar

Nafarroako eskola txikien erra-diografia bat egiten hasita, osoezaugarri desberdinak dituztenikastetxeekin egingo genuke to-po. Gaur egun, 78 ikastetxe dau-de guztira, 11 zonaldetan bereizi-rik:

1. Arraioz, Amaiur, Ziga, Oro-noz, Azpilkueta, Arizkun, Erratzu,Irurita, Gartzain, Almandoz eta Ur-dazubi-Zugarramurdi.

2. Beintza-Labaien, Saldias, Era-tsun, Legasa, Narbarte, Ituren, Are-so, Betelu, Goizueta eta Jauntsarats.

3. Arantza, Igantzi, Lesaka, Etxa-lar eta Sunbilla.

4. Erronkari.5. Otsagabia eta Ezkaroze.6. Garralda, Auritz, Aurizberri,

Erro, Luzaide, Urrotz eta Zubiri.7. Arbizu, Etxarri Aranatz, Itur-

mendi, Lakuntza, Olazti eta Urdiain.8. Ledea, Zare, Esa, Oibar, Kase-

da, Irunberri eta Elo.9. Añorbe, Obanos, Barasoain,

Berbintzana, Mendigorria eta Miran-da Arga.

10. Figarol, Mélida, Murillo elFruto, Arrada, Santakara, Beire, Piti-llas eta Uxue.

11. Abartzuza, Allo, Antzin,Arroitz, Lezaun, Lerin, Murieta, Otei-tza, Cárcar, Deikaztelu, Sartaguda,Sesma, Villatuerta eta Zudairi.

Oronozko eskola.


G A I A NAFARROAKO ESKOLA TXIKIAK


dira, adibidez, eskolen kudeaketa ad-ministratiboa, egoitza eta materialenhornidura, curriculumaren ingurukoaferak…

Irakasle taldea elkartzen hasi, eta le-hen gauza diagnosi bat egitea izan da,eta euren arazoak identifikatzea.“Txosten horrekin egin dugu aitzine-ra”, dio Fernandezek. Nafarroako Go-bernuko Hezkuntza Departamenturanahiz sindikatuetara eta eragileetaraaurkeztu dute txosten hori. Txosten ho-rretan, bost ardatzetan biltzen dituztearazoak: lehenengo, afera ekonomiko-ak aztertu dituzte, ikastetxearen horni-duretarako eta funtzionamendurakososei dagozkien arazoak, esate batera-ko; bigarrenik, giza baliabideei loturi-ko aferak aztertu dituzte; hirugarrenik,kudeaketari loturikoak; laugarrenik,egoitzei buruzkoak, espazioa falta bai-tute askok, edota baldintza kaxkarre-tan baitaude batzuk; eta azkenik, esko-

la txikien izaera onartzea eskatzen du-te.

“Legedi guztietan gure berezitasu-na aitortzea, horixe nahi genuke guk”,dio Fernandezek. “Hezkuntza Depar-tamentutik egiten diren gauza guztiekeskola handiak hartzen dituzte aintza-kotzat, eta programa anitzek ez dutebalio guretzat”. Ingeleserako kanpainaberri bat jarri du Fernandezek adibide-tzat: ikastetxeak bosgarren mailan 15ikasle izan behar ditu gutxienez, pro-grama horretan sartu ahal izateko.“Guk igual ikastetxe osoan ere ez ditu-gu 15 ikasle”. Lege eta egitasmo guztie-tan eskola txikien izaera kontuan izateaeskatzen dute, beraz, eta egin beharre-ko salbuespenak egitea. “Administra-zioak gu aintzakotzat hartzea eta tratudesberdin eta duina jasotzea gustatukolitzaiguke”.

Elkartzen, txostena egiten eta eska-erak egiten hasi direnetik, aldaketak

sumatu dituzte Hezkuntza Departa-mentuan. Baina, hala ere, hezkuntzaproiektua oraindik Iruñean zentraliza-tzen dela ikusten dute: “Ez ditugu esku-bide berak oraindik, eta guk horixe es-katzen dugu: Izaban bizi den batek, Tu-teran bizi den batek, Lesakan bizi denbatek edo Iruñean bizi den batek esku-bide berak izatea”.

Iaz, lehen aldiz, Nafarroako LegeProiektuaren eztabaida prozesuan so-laskide gisa gonbidatu zituen Gober-nuak landa eremuko eskola txikietakoeragileak. “Lege guztietako atal guztie-tarako geure proposamena aurkeztugenuen”, dio Fernandezek. “Orain, le-gea ateratzen denean, proposamen ho-riek aintzat hartu dituzten ala ez ikusibeharko dugu”. Bitartean, araudi alde-tik “aldaketa txikiak” gertatzen ari dire-la dio irakasleak: “Ari dira konturatzenexistitzen garela, eta horixe da lehen-dabiziko pausoa”.

Nafarroako landa eremuko eskolen lehen jardunaldiak.



Desabantaila administratibo ugaridituzten arren, eskola txikiek badituzteeuren abantailak ere, eta ez dira gutxi.Abantaila horiek gorde eta defendatunahi dituzte elkartu diren irakasleek.Lehenik eta behin, premiak berak es-kola handiek erabiltzen ez duten meto-dologia erabiltzera bultzatzen ditu ira-kasleak: eskola txikietan, adin desber-dinetako haurrak elkarrekin egoten di-ra, eta horixe da eskola txikien ezauga-rri bat; metodologia tradizionala baz-tertzera daramatza horrek. “Guk beste-lako metodologia aukeratzen dugu:proiektuen bidez lan egitea”. Ikasleakadinaren arabera geletan bereizi gabeeta ikasliburuak erabili gabe irakatsi ohidute, beraz, eskola txikietan. Eskola txi-ki asko beharrak eraman ditu pedago-gia hori aukeratzera, baina Baztanenkontzienteki egiten dute hautu hori:“Adinak ez bereiztea eta proiektuenarabera lan egitea ikasleentzat oso abe-rasgarria den sistema da”, dio Fernan-dezek. “Ezin ditugu landu gai guztiakikasle guztiekin ikasliburuen bidez, ge-la berean oso adin desberdinetakoikasleak dituzulako. Ikasle zaharrenekberaien lanak egiten dituzte, eta, adintxikiko ikasleak lanean ari diren bitarte-an, eurei ere balio die errepasatzeko;eta alderantziz, adin txikiagoko ikasle-ak gauzak lantzen hasten dira, aldame-neko ikasle zaharragoak lantzen ari di-renean”. Ikaste prozesuan, adin des-berdinetako ikasleen arteko elkarre-kintza eta laguntza oso aberasgarria etabaliagarria dela uste dute metodologiahori darabilten irakasleek.

Beste alderdi positibo bat ikasleeklortzen duten autonomia maila da. “Za-

Abantaila metodologikoak

harrenek ardura handiagoak hartzendituzte txikiagoekin”. Metodologia al-detik, horixe iruditzen zaio irakastekometodorik onena Fernandezi: “Eskolahandi batean irakatsiko bagenu ere,metodologia horixe aldarrikatuko ge-nuke”. Adinkako sistema tradizionala,gainera, ez zaio naturala iruditzen Fer-nandezi: “Bizitzan adinaren arabera ba-natzen gaituzten alor bakarretakoa daeskola tradizionala, ez lagun artean, ezkirol ekintzetan ez beste ezertan ez ga-ra adinaren arabera banatzen”.

Eskola txiki askok proiektuetan etagelak partekatzean oinarritzen den me-todologia erabiltzen duen arren, landaeremuko eskolek ez daukate metodo-logia bateraturik oraingoz. “Bakoitzakbere erara lan egiten du, nahiz eta badi-ren oso ondo koordinatuta eta elkarla-nean ari diren zonaldeak ere”. Beste ba-tzuek, aldiz, banaka lan egiten dute, eu-ren kabuz garatzen dute eskola progra-ma. “Oraingoz, Nafarroako eskola txikiguztiok ez gara hasi metodologia bate-ratu bat lantzen; lehen urratsa adminis-trazioarekin ditugun arazoak konpon-tzea da”. Baina ez dute baztertzen etor-kizunean metodologia bateratu bate-kin lan egitea.

Eskola txikiek koordinatuta lan egi-ten duten zonaldeen eredu da Baztan,gaur gaurkoz, tradizioz eskola txikiekelkartuen funtzionatzen duten zonal-dea baita. Ia hogei urte dira elkarturiketa koordinaturik lan egiten dutela han-go 11 eskolek. “11 eskolek eskola baka-rra balira bezala funtzionatzen dute, etahori, azken batean, koordinazio eredubat da, landa eremuko beste eskola txi-ki batzuentzat”. Proiektuak, irteerak

edota kanpaldiak partekatzen dituzte,eta ikasleen arteko sozializazioa erebermatzen dute, tarteka, zenbait zen-trotako haurrak hainbat ekimenetara-ko elkartuz.

Metodologiaz aparte, eskola txi-kien beste ezaugarria bat ikasleen, gu-rasoen eta irakasle eta eskolaren artekohurbiltasun handia da. 10 haurreko es-kola batean, gurasoak eskola batenbostena izan daitezke, adibidez, eta ze-resan handia daukate familiek. Ikaslebakoitzaren jarraipen zehatza egitekoaukera ematen du, gainera, eskola txi-kiak. Eta horrek eragina dauka herritxiki horien bilakaeran: azken batean,eskolak bizia ematen dio herriari, eta,eskola ixtean denean, galdu egiten dubizia herriak.

Metodologia tradizionala ez erabil-tzeak abantailak dakarzkio ikaslearengarapenari eta autonomiari, baina ira-kasleei beste lan bat egitea eskatzen die.“Eta zenbait irakasle ez dago prest horre-tarako: unibertsitatetik ateratzen direnirakasle askok ez dakite gisa horretakoeskola txikirik izan badenik ere; ematenden eredu bakarra adin bereko ikaslezosaturiko gelak eta ikasliburuen bidez-ko metodologia da; eta eskola txikietan,norberak egokitu behar du proiektuabere eskola txikiko behar eta errealitate-ra, norberak bilatu behar ditu jardue-rak”. Baina behin metodologia eta siste-ma honetan murgiltzen den irakasleakemaitza “hobeak” eta “aberatsagoak” ja-sotzen ditu. “Lehenengo ezagutu eginbehar gaituzte, bai irakasleek eta baitaadministrazioak ere, landa eremuko es-kola txikiak aintzat hartu, txikiak izana-gatik eskubide berak baititugu”.


G A I A Internet eta eskolaGero eta aukera gehiagoG A I A NAFARROAKO ESKOLA TXIKIAK


heziketa, eta balioak lantzea, pertso-non oinarri direlako”.

Jon Berastegiren mintegiaren au-rretik ere, emozioak eta balioak lantzengutxienez 10 urte zeramatzan Igantzikoeskolak: sexu heziketako mintegia, yo-gako ikastaroak, emozioen hezkuntza-koak Mariaje Urangarekin, gatazkenebazpenari buruzkoak...

Mintegia egin eta programazioaosatu ondoren, eskolara egokitu dute,eta, ikasturte honetan, emozioak lan-tzeko proiektu bat jarri dute abian esko-lan. Hiru helburu ditu proiektuak:

1- Pertsona bere osotasunean lan-tzea, eta ez edukien aldetik soilik. Ikas-leak barrenean daukana ateratzen la-guntzea, eta horri balioa ematea.

2- Atentzioa eta ikasteko teknikakhobetzea. Erlaxazioa, azterketa aitzine-ko antsietatea kentzea, ikasteko kon-tzentrazioa lantzea...

3- Aldaketari aurre egiteko gaitasu-nak eta tresnak ematea; izan ere, 6. mai-la bukatzen dutenean, Berara joaten di-ra Igantziko ikasleak, familian egotetik

Eskola txikia izatearen abantailakbaliatu dituzte Igantzin, irakaskuntzabeste era batean lantzen hasteko: emo-zioen hezkuntza lantzen dute. “Eskolatxikia izateak lagundu besterik ez duegiten emozioen gaia lantzerakoan.Hau familia bat da, familia polit bat, etakonfiantza handia dago”, dio JoxeanOrtega irakasle eta eskolako zuzenda-riak. Igantziko eskolako proiektua aur-keztu zuten landa eremuko irakasleek,urtarrilean Lekarozen egin zuten topa-ketan.

Jon Berastegik emozioen hezkun-tzako mintegi bat eman zien Igantzikoeskolako irakasleei, “parte-hartze akti-bo eta barrenekoa eskatzen zuen ikas-taroa”; eta Ortega zuzendariak dioe-nez, prestakuntzaren ondoren irakas-kuntza beste modu batera ikusten hasidira, erabat. “Zeure buruari galdetzendiozu ea egiten ari zarena baliagarriaote den; ze, ematen dituzu gai pila bat,eta hurrengo urtean ikusten duzu ikas-leak ez direla ezertaz akordatzen. Zer-tan ari gara, orduan? Zertarako?”. Edu-kiak bere horretan, “hain modu itxian”landu beharrean, emozioak lantzeaerabaki zuen orduan Igantziko esko-lak; “Irakaskuntza beste era bateraikusten dugu orain, eta gustura gaude”.Pertsonari, bere osotasunean, emannahi diote garrantzia. “Beste lekuetanbezala, hemen ere edukiak lantzen ge-nituen, eta pertsonak, pertsona direnneurrian, baztertuak gelditzen zirelaikusten genuen; aldatzea erabaki ge-nuen orduan, emozioetan oinarritzea

Igantziko herri eskola Emozioak protagonista dituen eskola

institutura igarotzen dira, eta ikaraga-rrizko aldaketa da hori.

Emozioak curriculumeanHelburu horiek lortzeko, curriculu-

maren eta ordutegiaren barruan lan-tzen dituzte emozioak. Batetik, tutore-tza eskoletan egiten dute hori, baina es-kola orduetan yoga eta sormen margo-laritzako eskolak ere lantzen dituzte,eta lehendik antzerkia ere egiten zuten.Bestalde, eskola orduetatik kanpo, ki-rola aniztasuna lantzen hasi dira, ber-dintasuna, lehia izaerarik gabeko jar-duera eta norbera bere buruarekin etagorputzarekin ondo sentiaraztea susta-tzen duen kirol jarduera.

Ortegaren ustez, funtsezko ezauga-rria da Igantziko eskola giroan dagoenkonfiantza, emozioak lantzeko “Hau-rrek konfiantza behar dute emozioeiburuz solastatzeko. Eta ezagutzak ema-ten du konfiantza; eta, ezagutzeko,konfiantza sentitzeko, irekitzeko etaadierazteko, bakoitzak bere denborabehar du”. Eskolan haur gutxi izateak



lagundu egiten du ikasle bakoitzak be-har duen denbora hori har dezan, zu-zendariak dioenez.

Igantzi 600 bat biztanleko herria da,eta 60 bat haur ditu eskolan, 38 familia.“Haurrek gugan ikaragarrizko konfian-tza dute; gu euren irakasleak gara, bai-na zerbait gehiago ere bagara, haurrakmaite ditugu eta zaintzen ditugu, etaeurek ere maite gaituzte”.

Haurrekin bezala, gurasoekiko ger-tutasunak ere irakaskuntza eredu haubultzatzeko anitz laguntzen duela dioikastetxeko zuzendariak. “Ikasturte ha-sieran aurkeztu genien lanketa guraso-ei, eta emozioen hezkuntzari buruzkoliburuak ere pasatu genizkien; harritutabaina oso gustura hartu zuten proposa-mena”. Heldu den ikasturteari begira,Igantziko irakasleek jaso duten presta-kuntza gurasoei egokitzea eta hakienlantzea litzateke ikastetxearen asmoa,Beran egin duten bezala.

Emozioen hezkuntza lantzekoikastetxeak egin duen proiektua aurre-ra eramateko Igantzin duten arazo ba-karra dirua da. “Eskola txikietan dugunarazoa hori da, dirua”. Proiektuak esko-laz kanpoko irakasleen kontratazioaeskatzen du; Marina Pintosek ematendu yoga, eta Felix Ligok, berriz, sormenmargolaritza, eta antzerkirako eta kirolaniztasuna lantzeko ere jendea kontra-tatu behar dute. 12.000 euroko aurre-kontua du proiektuak, eta NafarroakoGobernutik 4.000 euro jasotzen dituzteurtean; baina, hala ere, kanpoko finan-tzazioa bilatu eta lortu dute. “Heldu denurtean proiektuarekin jarraitzeko zail-tasun gehiago izanen ditugu, bainasaiatuko gara”.

3 urtetik hasitaBalioak eta emozioak bost ardatzen

arabera lantzen dituzte ikastetxe oso-an, Haur Hezkuntzako eta Lehen Hez-

kuntzako gela guztietan, ariketak adi-naren arabera moldatuz eta egokituz.Hauek dira lantzen dituzten gaitasu-nak:

1- Kontzientzia emozionala edosentitzen dituzten emozioak identifika-tzea eta izena jartzea, haurra sentitzenduena zer den jabe dadin.

2- Emozio positiboak zein negati-boak kontrolatzen ikastea.

3- Autonomia emozionala, edo nialantzea.

4- Emozioak komunikatzen eta gi-zarteratzen ikastea.

5- Bizitza positiboki hartzen ikas-tea.

Haur Hezkuntzan, 3, 4 eta 5 urtekohaurrak elkarrekin edukitzen dituztegelan Igantzin, eta guztiak hasi zirenikasturte hasieran emozioak lantzekoariketa praktikoak egiten. “Ariketakegiten hasi ginenean, nahiko bakanakzirela iruditu zitzaigun, eta 3 urtekohaurrekin emaitzak eman ahal izateazaila izango zela uste genuen”, dio RosaMaiz irakasleak. “Baina, orain, ikusi du-gu emaitzak ematen dituela, eta denekez bada ere gehienak solastatzen direlanahiko ongi, eta erraten dutela, adibi-dez, ‘triste nago’. Emozioak adieraztendituzte txiki-txikitatik, eta adierazteraausartu ez dena ere ohitu da besterenahotik entzutera, eta gogoeta egitera”.

Astean arratsalde oso bat eskain-tzen diote emozioak eta balioak lantze-ari, baina egunero eskaintzen diotedenbora gaiari, Haur Hezkuntzako ge-letan. Adibidez, ariketatako bat termo-metroarena da: haur bakoitzak termo-metro bat du orri batean marraztuta,eta, gibelean, 15 egunean behin, bete-behar bat edo asmo bat idazten dute;eta egunean zehar asmo hori bete ba-dute, eranskailu gorri bat jarriko dutetermometroan, eta etxera eramangodute. “Hasieran, geuk erraten genien

eranskailua merezi zuten ala ez, baina,orain, eurak dira askotan ez dutela me-rezi aitortzen dutenak, guk jakin gabeere, jolas orduan edo beste orduren ba-tean betebeharra urratu dutelako”. Ira-kasleek ez zuten espero hain txikitatikhaurrek kontzientzia hartuko zutenik.

Lehen Hezkuntzan, asteko bi tuto-retza saiotan lantzen dituzte balioak etaemozioak, ariketen bidez, normalean.Eskola orduetan emozioei buruz hitzegiten dutenean, haurrek emozio ho-riek euren biografiarekin edo inguru-koenarekin lotzen dituzte: “Eskua al-txatu eta nola sentitzen diren azaltzendute, baztertuak sentitu izan direla edotriste daudela adierazten dute”, azaldudu Lehen Hezkuntzako irakasle MartaOrubek. Emozioak lantzeko ariketahoriei esker, gainera, bullying kasu batere antzeman zuten ikastetxean, etagaur egun, ikasleak gai dira horretazhitz egiteko, bai bullyinga jasan zuenaeta bai eragileak ere.

Irakasleentzat ez da erraza izan hez-kuntza eredu berria lantzea. Batetik,ikasleak euren emozioak adieraztenaditzeak hunkitu egin dituelako irakas-leak; eta bestetik, gai honetan ereduizatea ez delako erraza: “Konturatzengara geuretzat ere zaila dela emozioakadieraztea eta kudeatzea”, dio Maizek.“Eta askotan haurrei eskatzen diegunageuk ere ez dugu betetzen”. Ortegakdio irakasleentzat eredua ematea delazailena: “Eskola horiek batzuetan su-friarazi egiten diote irakasleari, haurrekez baitute egiten guk errandakoa; aitzi-tik, guk egiten dugunarekin ematendiegu eredua”.

Orain arteko esperientziaren balo-razioa oso positiboa izan da, dena den,bai lantzen duten irakasleen aldetik etabaita zuzendariaren aldetik ere: “Ume-ak oso motibatuta ikusten ditugu, etaondo ari garela uste dugu”.


G A I A Internet eta eskolaGero eta aukera gehiagoG A I A NAFARROAKO ESKOLA TXIKIAK


Eratsungo eskola itxi egingo du da-torren ikasturtean Nafarroako Gober-nuko Hezkuntza Departamentuak.Bost haur behar dira gutxienez eskolabat itxi ez dezaten, eta Eratsungo esko-lan lau haur bakarrik ari dira ikastenikasturte honetan, eta hurrengoan erelau izango dira. Haatik, hurrengo urtee-tan haur gehiago izango dira, ume txi-kiak baitaude Eratsunen, eta 2015eraarte bederen bermatua dago gutxiene-ko haur kopurua. Urtebeteko salbues-pena egiteko eskatu diote GobernuariEratsungo gurasoek eta alkateak, bainaNafarroako Hezkuntza Departamen-tuak ez du salbuespenik onartu, etaEratsungo herri eskola ixtea erabaki du.

Gurasoak, irakasleak eta herria be-ra nahiz sindikatuak mugitu dira Era-tsungo eskola itxi ez dezaten, eta, Nafa-rroako Hezkuntza Departamentuare-kin bildu diren arren, ez dute lortu Era-tsungo eskola bost haurrekin beharre-an laurekin zabalik edukitzea. Ixtearenkontrako sinadura bilketa egin zutenhiru egunez, eta 1.200 sinadura bilduzituzten Gobernuan aurkezteko. Mar-txoaren 15ean izan zuten herriko or-dezkariek bilera Nafarroako Gober-nuarekin, eta, erantzuteko 15 egunekoepea zuen arren, Gobernuak zortziga-rren egunerako jakinarazi zuen eskolaitxi egingo zuela.

“Penaz” hartu du eskola ixteko era-bakia Pedro Deskarga Eratsungo alka-teak, eta hartutako erabakia aldarazte-ko zerbait egiten saiatuko direla adiera-zi du, “nahiz eta zaila izanen den”. EI-LAS eta LAB sindikatuek ere salatu duteNafarroako Gobernuaren erabakia, eta

irakasleei, gurasoei eta eskola elkartea-ri elkartasuna adierazi diete. “Eskolaitxita ez da soilik eskola proiektu batbukatzen, gizartearen garapena ber-matuko duen proiektu bati ere ematenzaio bukaera, eta, zentzu horretan,atzerapauso garrantzitsua da”, adierazidu EILASek; LABek deituta, ixtearenkontrako elkarretaratzea egin zutenmartxoaren 30ean, Iruñean.

150 biztanle, lau haur Basaburuko herrian 150 lagun bizi

dira, eta ikasturte honetan, Jasone etaAmagoia Mindegia Benito eta Izarne eta Haritz Mariezkurrena Lasaga izandira Eratsungo eskolako ikasleak. Jaso-ne hurrengo ikasturtean Donezteberajoango da DBH egitera, 12 urte betekobaititu; baina Naroa Retegi Eskuderohasiko litzateke datorren urtean Eratsu-nen, 3 urte beteko baititu. Baina Naro-ak, horren txikia izanagatik ere, Do-neztebera joan beharko du, hiru ikaski-deekin batera, Eratsunen ez baita esko-larik izango.

Gurasoek haurrak Eratsunen geldi-tzea nahi zuten, haurrak horren txikiakdirenez, ez zutelako nahi egunero Do-nezteberaino 15 kilometroko eta 35-45minutuko bide bihurgunetsua egina-raztea. Horren haur txikiak eguneroautobusean joan-etorrian ibiltzea etaegun osoa etxetik kanpo pasaraztea“gogorra” iruditzen zaie gurasoei.

Pedro Deskarga herriko alkateakere saihestu nahi izan du landa eremu-ko eskolaren itxiera, horrek herriari bi-zia kentzen diolako. “Beti izan dugu es-kola herrian, eta hemen jarraitzea nahi

Eratsungo herri eskolaLanda eremuko eskola txiki bat gutxiago izango da datorren urtean Nafarroan

dugu. Herriari bizia ematen dio. Hau-rrak egunero plazan jostetan ikusteakpoz handia ematen du. Lehendik herriatriste badago, eskola itxita tristeago gel-dituko da”.

Baina ez dute lortu, eta, gauzak as-ko aldatzen ez badira, eskola itxi egin-go dute 2011-2012 ikasturtean. Eta orain, irakasleak, gurasoak eta alkateabeldur dira, beste kasu batzuetan beza-la, behin eskola itxita, zaila gertatukozaielako haur nahikoa dauzkateneanostera ere eskola zabaltzea. Zubietan,Anizen edota Elgorriagan, adibidez,itxi egin zituzten eskolak haur gutxizeudenean, eta ez dituzte berriro ireki,nahiz eta haur kopurua igo egin den.

Landa eremuko biztanleei hezkun-tza eskaintza bermatu beharko liekeenForu Legea urratzen du era horretanNafarroako Gobernuak, eskola txikiakzabalik edukitzeko behar den gutxie-neko haur kopurua edukiagatik ere,eskolak itxita baitauzkate. EILASek sa-latu du, horrelako neurriekin, Hezkun-tza Departamentuak gehiago begira-tzen diola errentagarritasun ekonomi-koari ezen ez errentagarritasun soziala-ri edo kulturalari.

Hezkuntza Departamentuak, Era-tsungo eskola ixteko argudio gisa, lauhaurrek beste haur batzuekin soziali-zatu behar dutela erantsi du. Baina gu-rasoek diote hori egiten dutela; izanere, haurrak Legasara joaten dira, Male-rrekako Saldias eta Labaiengo haurre-kin batera. Gainera, Legasako eskolanhiru haur izanagatik ere, eskola zabalikutzi zuen Gobernuak, salbuespenaeginez, Eratsunen ez bezala.

“Gauza bat prestakuntza linguistikoa da, nolahitz egiten den, gramatika, lexikoa… Eta bestea,prestakuntza soziolinguistikoa, hizkuntza bateanhitz egiteak duen balioa, garrantzia, jarrera;hori dena ere irakatsi egin behar da ”

Soziolinguistika praktikatzailea

jordi sole i camardonsE L K A R R I Z K E TA


18 • hik hasi • 158.zenbakia. 2011ko maiatza

jordi sole i camardons

E

“Lauproposamen egiten ditut

hezkuntzaren eremuansoziolinguistika

lantzeko. Batetik,hezkuntzaren

soziolinguistikairakasgaia jarriko nuke.

Bigarrenik,soziolinguistikaren

presentzia, BigarrenHezkuntzara ez ezik,

unibertsitatera erezabalduko nuke.

Hirugarrenik,hizkuntzaren erabileraarau berriak irakatsiko

nituzke. Laugarrenik,ikasleen hizkuntza

motxila baliatuko nuke.

”

Bizitza osoa soziolinguistikarilotuta darama Jordi Sole i Camardonskatalanak. Afizioak,ofizioak etakatalanaren egoerak sortzen dionegonezinak eraman dute horretara.Unibertsitateko ikasketan zebilela,4.mailan ohartu zen kezka horieksoziolinguistikaren bidez biderazitzakeela. Katalunian hizkuntzakgauza guztietarako duen garrantziaikusita eta,gainera,gaztelaniakatalana ordezkatzen ari zelaohartuta,gizarte hori aldatu nahi zuen,eta,horretarako,soziolinguistikakaukerak ematen zituela ikusi zuen.Horregatik,abertzale gisa,gatazkarensoziolinguistika hedatzen jarduteaerabaki zuen.

Jardun horretan,16 liburuargitaratu ditu. Valentziako bilagunekin batera,lehen hiztegisoziolinguistikoa idatzi zuen,2001ean.Handik pare bat urtera,ingelesezkobertsio bat agertu zen,eta,gero,harenbeste bertsio bat,gaztelaniazkoa. Bieleberri ere idatzi ditu,eta horietan erebere gaitik atera gabe aritu da. Etaazken lana editore gisa egin du.1936ko testu bat argitaratu du. GerraZibila baino pixka bat lehenagoargitaratu zen,baina,Gerra Zibilean,Francok erre egin zuen. Beraz,argitaratu ez balitz bezala zegoen,etaJordi Sole i Camardons izan da lan horihartu duena. Testu interesgarriairuditu zaio,soziolinguistikarenhasierarekin lotuta dagoelako,harenustez,soziolinguistikaren ideologia60ko hamarkada baino lehen hasibaitzen.

Bigarren Hezkuntzako irakaslearitu da urte askoan,eta institutukokatedraduna da duela urte eta erditikhona. Irakasle lanetan ere asko ikertueta aztertu du hizkuntzaren jarrereninguruan.

Soziolinguistika Klusterrakgonbidatuta etorri da Euskal Herrira,IV. Euskal SoziolinguistikaJardunaldian parte hartzera.

Sarreran aipatu dugun guztiaesateaz gain, soziolinguistikapraktikatzailea zarela diozu. Zeresan nahi duzu horrekin?

Gauza pertsonala da, baina hala de-finitzen dut neure burua. Badirudi uni-bertsitateko irakasle izan behar dela so-ziolinguista izateko, eta ez zen hori nirekasua. Horregatik, egokiagoa iruditzenzait praktikatzaile hitza erabiltzea, ho-rrek soziolinguistikarekin lotuta dau-den gauza guztietarako balio baitu. So-ziolinguistika praktikatzaile izan daitez-ke unibertsitateko irakasleak, ikertzai-leak, hedatzaileak, laguntzeko ikasta-roak ematen dituztenak… Denentzatbalio du, eta gustatzen zait.

Ekoidiomatikoa ere bazareladiozu. Zer da hori?

Nik ekoidiomatikoa erabiltzen dut,eta beste batzuek ekolinguista erabil-tzen dute.

Erabateko paralelismoa ikusten dutekologiaren eta hizkuntzaren artean.Hizkuntzaren edo soziolinguistikarenalorrean ekologiarekin zerikusia duenguztia hartzen dut ardaztzat, hau da: no-la kutsatzen den hizkuntza bat, nola gar-bi daitekeen, zer neurri hartu behar di-ren normalizazio politika bat praktikanjartzeko, zer akats egiten ditugun, zerereduk funtzionatu duten ondo, zer ere-duk ez duten funtzionatu… Eta hori de-na, ikuspegi ideologiko-ekologistatik.Ekologista naiz, baina hizkuntzarena.

Ekoidiomatikoak hizkuntzarekikojarrera eraikitzailea edukitzea esan nahidu: zertan lagun diezaiokegun hizkun-tzari, eskolan, auzoan… arlo guztietansusper dadin.


Zer alde dago linguistikaren etasoziolinguistikaren artean?

Linguistika guk ateratzen dugun za-rataz arduratzen da, eta soziolinguisti-ka, berriz, pertsonez, hiztunez, haiennahiez, joerez… Alde nabarmena dagohor. Soziolinguistikaren bultzatzaileLluis V. Aracilek zioen garrantzitsua zelajakitea hizkuntza nola erabiltzen den,baina ez hori soilik, hizkuntzaren erabi-leraren esentzia ezagutzea ere ezinbes-tekoa zela. Hizkuntza deskribatu bainoareago, kokatu egin behar zela zioen,presentziak eta absentziak ulertu eta az-tertu.

Eta zer alde dagosoziolinguistikaren eta gatazkarensoziolinguistikaren artean?

Soziolinguistika kaxa handi bat da,oso-oso zabala, eta gauza pila bat dagobarruan. Gatazkaren soziolinguistika,aldiz, hizkuntza bat beste baten gaineanjartzen denean eta bata bestea deusez-tatzen ari denean sortzen den gatazkarideitzen zaio.

Zer da kontzientzia linguistikoa?Kontzientzia nazionalaren alderdi

soziolinguistikoa da. Marxismoaren ga-raian, kontzientzia nazional bat zegoen,eta baita hizkuntza baten parte izatearenkontzientzia ere. Balio positiboa da hori.Balio bat da, giza eskubideak diren mo-duan, beste balio bat. Gizarte batek ebo-luzionatu badu eta hizkuntza bat sortubadu, hori munduaren ikuskera zehatzbat eta gauzak esateko modu bat zeude-lako gertatu da. Bestela, zergatik hitz egi-ten da hizkuntza batean leku batean,mendi artean beste batean eta Medite-rraneoan beste batean? Esplikazio natu-ral bat badu, eta garrantzitsua da horionartzea eta horregatik ez lotsatzea.

Begira zer egin zuten FrantziakoIraultzan iraultzaileek. Hexagonoko biherenek ez zutela frantsesez hitz egitenkonturatu ziren. Euskaraz, katalanez,okzitanieraz, bretoieraz… hitz egitenzuten. Horrek enbarazu egiten zieniraultzaileei, eta horri amaiera eman be-har zitzaiola pentsatu zuten. Garai har-tan asmatu zuten frantsesa ez ziren bes-

te hizkuntzak deuseztatzeko lehenen-go inkesta.

Bada, kontzientzia nazionalarenikuspegitik, hori ez da onargarria. Ez.Hemen hizkuntza bat sortu eta hazi bal-din bada, balio bat da, eta horrela balio-etsi behar da.

Zer ekarpen egin diosoziolinguistikak hezkuntzari?

Pentsamendu soziolinguistikoak1928ko Luxenburgoko kongresuanegin zuen ekarpen handiena hauxeizan zen: adierazi zuen zentzugabeke-ria zela estatuko lurralde batzuetan be-raiena ez zen hizkuntza batean irakas-tea. Leku bakoitzean familietan hitz egi-ten den hizkuntzan irakatsi behar zela e-san zen. Hori izan zen lehen ekarpennagusia.

Aracilek, 1979ko artikulu batean(“Educació i sociolinguística”), hauxezioen: hezitzaileek hizkuntza arazo gisahartzetik haratago joan behar dute, etaulertu beharreko gauza bat dela jabetubehar dute. Soziolinguistikaren bultza-tzaile hark uste zuen kultura jarduerakez zirela aski hezkuntzaren alorrean gaisoziolinguistikoei aurre egiteko. Hez-kuntzan, hitzarekiko interesa piztu be-har zela pentsatzen zuen. Haren ustez,ezinbestekoa zen hizkuntzaren erabile-rari garrantzia ematea. Hori zen haren-tzat kontzepturik garrantzitsuena, so-ziolinguistikaren barruan.

Zer proposamen egiten dituzugaur egun, hezkuntzaren eremuansoziolinguistika lantzeko?

Batetik, hezkuntzaren soziolinguis-tika irakasgairako jarriko nuke. Bigarre-nik, soziolinguistikaren presentzia, Bi-garren Hezkuntzara ez ezik, unibertsi-tatera ere zabalduko nuke. Hirugarre-nik, hizkuntzaren erabilera arau berriakirakatsiko nituzke. Laugarrenik, ikasle-en hizkuntzen motxila baliatuko nuke.

Modu batera edo besteraeskoletan soziolinguistika landuz,hizkuntza gutxituaberreskuratzeko prozesuan,normalizazioan eta erabileraneragin dezakegu.

Bai, hala da. Aracilen ustez, hezitzai-leek azaldu egin behar liekete gazteeinola hartu dituen gaztelaniak lehen ka-talanarenak edo euskararenak ziren es-parruak. Eta oraindik ez da gelditu pro-zesu hori. Gure hizkuntzaren historiasozio-politikoan, gazteek hori ikasi be-har lukete. Urteak pasatu arren, orain-dik tabua da gai horretaz hitz egitea. Eta,aldiz, hori ezagutu eta ulertuz gero, as-katasun handiagoa izango genuke au-keratzeko orduan.

Soziolinguista guztiok dakigu hiz-kuntza askatasunik ez dagoela. Eta ego-era soziolinguistikoari buruzko gogoe-ta eginez gero, ikasleek askatasun han-diagoa izango lukete.

20 •hik hasi • 158. zenbakia. 2011ko maiatza


E

“Irakasleekerabilera arau berriak

irakats ditzakete. Ezdaude idatzita inolako

paper edo legetan,baina, hainbat faktoreren

ondorioz, jende guztiakbetetzen ditu arau

horiek. Katalanarenkasuan gaztelaniarapasatzea, adibidez.

Beraz, beti gaztelaniaraez pasatzeko, arau

berriak irakatsi beharkolirateke. Horrek

berebiziko eraldaketaekarriko luke, iraultza

soziolinguistikoa.

”

Proposamenetako bathezkuntzaren soziolinguistikairakasgai moduan ezartzea da. Zerirakatsiko litzateke?

Gaur egun, herritartasunerako hez-kuntza, balioetan oinarritutako hez-kuntza, kultura arteko, kulturaniztun…dauzkagu, baina ez daukagu hezkun-tzaren soziolinguistikari buruzkorik.2003ko artikulu batean aipatu nuen ho-rren beharra, eta oraindik ere horixe az-pimarratzen jarraitzen dut.

Horren beharra ikusten dut Biga-rren Hezkuntzan. Lehen Hezkuntzangarrantzitsuena hitz egiteko jarrera da.Eta horretan ari dira. Baina BigarrenHezkuntzan gurasoek eta irakasleekhizkuntza eredu izateari uzten diote, etaaisialdiak eta komunikabideek hartzendute lekukoa. Eta hori guztia… gaztela-niaz edo ingelesez izaten da. OperaciónTriunfo da adibiderik itxuragabeena.Katalan batzuek sortu zuten, produktukatalana da, eta katalanez hitz egitea de-bekatu egiten diete. Horrez gain, ezinda abestirik katalanez kantatu, inoiz ereez. Berdintasun estatu batean hori? Bosthizkuntza dituen estatu batean? Aisial-diko hizkuntzak gaztelania eta ingelesadira.

Gauzak horrela, hezkuntzaren so-ziolinguistika irakasgaiak hizkuntza gu-txituaren aldeko jarrerak zein diren era-kutsiko liguke. Zein jarrera hartu behar-ko genukeen egoera zehatzetan etazein diren hizkuntzarekiko jarrera deu-seztatzaileak. Ekolinguistikoki zer jarre-ra eta erabilera diren positiboak eta zerdeuseztatzaileak erakutsiko litzateke.

Pertsona bat leku zehatz bateangaztelaniaz ari bada, erabat aukera per-tsonala izango da, baina bestea katala-nez ez hitz egitera behartzen du. Behar-tzen ari da. Beraz, erabilera hori hezieraonaren aurkakoa da, deuseztatzailea.Institutuan, gauza bera ikusten dut niremintegian. Irakasle katalanek gaztela-niaz hitz egiten diote Gaztelaniako ira-kasleari, nahiz eta irakasle horrek kata-lanez jakin. Zergatik pasatzen dira gaz-telaniara? Bada, hezkuntzaren soziolin-guistikan horixe aztertuko litzateke, etajarrera positiboak eta negatiboak zein

diren landuko litzateke.Beste modu batera esanda, egoera-

ren kontzientzia hartzen lagunduko lu-ke, zeren gaztelaniarako aldaketa egi-ten duten asko ez dira horretaz ohartu e-re egiten. Ez dute horren kontzientzia-rik.

Orain dela 30-40 urte, Irakasle Esko-lako irakasle batek, Enric Larreulak, kal-kuluak egin zituen: zazpi katalan hiztunbehar ziren gaztelaniazko hiztun batenaurrean katalanari eusteko.

Soziolinguistika bera ere, ikasgaimoduan, gehiago hedatu behardela aipatu duzu.

Bai, 1991n, curriculumean aldake-tak egitea proposatu nuen, BigarrenHezkuntzan Soziolinguistika irakas-gaia sartzeko. Baina ez genuke horreta-ra mugatu behar. Ezinbesteko edo ga-rrantzi handiko irakasgaia izan beharkoluke Irakasle Eskoletan. Lehen Soziolin-guistika irakasten zen, baina, Europa-ren aitzakiarekin, kendu egin da. Betidaude aitzakiak. Lehen eta BigarrenHezkuntzan aritu behar duten irakasle-ek ikasi egin beharko lukete zer den so-ziolinguistika eta zer den hezkuntzarensoziolinguistika, gero ikasleei irakaste-ko. Eta zer esanik ez gainerako ikaske-tetan ere, denetan irakatsi beharko litza-teke, Historian, Zientzia Politikoetan,Soziologian, Zuzenbidean, Giza Zien-tzietan, Komunikazio Zientzietan, Pe-dagogian, Psikologia Sozialean… So-ziolinguistika ez litzateke izango gau-zak ezagutzeko ikasgai bat, errealitateahobetzeko zerbait baizik.

Era berean, Bigarren Hezkuntzaneta unibertsitatean irakatsi beharrekosoziolinguistikak ez luke mugatu beharerrealitatea ezagutaraztera. Soziolin-guistika ez da gramatika, ez da fonetika.Ez dauka objektibotasun hori. Haratagojo behar da, deskribapenetik prozesuenazalpenera. Hau da, prozesuak oso ga-rrantzitsuak dira, eta prozesu sozio-kul-turalak azaldu egin behar dira. Hizkun-tza gutxituak zer mekanismok ezaba-tzen dituen azaltzen eta ulertzen badu-gu, hori ulertuz gero, ikasleek errazagoulertuko dute zer-nolako mekanismo-


ak, eragin politikoak eta bestelakoakdauden.

Bigarren Hezkuntzan landu daitez-keen gai batzuk hauek izan daitezke:norberak zein jarrera duen hizkuntzagutxituarekiko, logikoa den jarrera horieta, hala bada, zenbateraino, hizkuntzabakoitza erabiltzen denean zer-nolakojarrerak agertzen dituen norberak…

Beste urrats bat erabilera arauberriak irakastea da.

Bai, hezkuntza etorkizunera begira-ko jarduera dela aintzat hartuta, Araci-len ustez irakasleek erabilera arau be-rriak irakats ditzakete. Ez daude idatzitainolako paper edo legetan, baina, hain-bat faktoreren ondorioz, jende guztiakbetetzen ditu arau horiek. Katalanarenkasuan gaztelaniara pasatzea, adibidez.Beraz, beti gaztelaniara ez pasatzeko,arau berriak irakatsi beharko liratekeelauste zuen Aracilek.

Nik neuk ere hori pentsatzen dut.Horrek berebiziko eraldaketa ekarrikoluke, iraultza soziolinguistikoa.

Iraultza hori XIX. mende amaierangertatu zen lore jokoekin. Debekatuegin zen poesiak gaztelaniaz egitea.Errepublika garaian bide beretik jo zen,eta, Nova Canció Catalana mugimen-duan ere, literatura ez zen ulertzen kata-lanez ez bazen. Horiek iraultza soziolin-guistikoak dira. Baina azken iraultzasoziolinguistikoa hiztunen erabileraarauak aldatzea izango litzateke, betigaztelaniarekin bat egitera jotzen baita.Hau da, hizkuntza batean normala de-na, orain anormal bihurtzea da, eta bes-te hizkuntzan egitea bihurtzen da nor-mal. Hori da erabilera arauak aldatzea.

Emaguzu erabilera arau aldaketabaten adibidea.

Esate baterako,1896an Angel Gui-merá antzerkigileak Ateneuko (Bartze-lonako instituzio nagusietakoa) lehen-dakaritza eskuratu zuenean, inaugura-zio hitzaldia katalanez egin zuen, lehe-nengo aldiz. Ez zen inoiz horrelakorikpasatu. Han zeuden guztiak katalanakziren. Bada, batzuek protesta egin zu-ten ez zutelako inoiz horrelakorik en-

tzun, alegia, inaugurazio hitzaldi bat ka-talanez. Gizon hark, egin zuenari esker,erabilera arauak aldatu egin zituen. Etageroztik pentsaezina da pisu handikohitzaldi bat katalanez ez egitea.

Azken finean, irakasle batek gelabarruan erretzeak heziera txarra adie-razten duen modu berean, zergatik ezdugu hartzen heziera txarraren adieraz-letzat ikasleekin eta gainerako irakasle-ekin katalanez ez egitea? Zergatik ez du-gu hartzen ingurune ekolinguistikoare-kiko eraso gisa? Zergatik ez gara hastenpentsatzen guri gaztelaniaz egiten di-gun bat heziera txarreko pertsona dela?

Hizkuntza bat edo bestea aukera-tzea zergatik ez da traizionatzea? Nik us-te dut leku eta une batzuetan aukeratzeatraizionatzea dela, bereziki hezkuntza-ren alorreko profesionalen kasuan.Izan ere, diskurtso ofizialean edo politi-koki zuzenean hizkuntza bat edo bes-tea aukeratzea aukera pertsonala delapentsatzen da, ez daukala hezkuntza-ren alorrean ondoriorik, ez etikorik, ezekologikorik. Zergatik pentsatzen dahori? Euskara mendean hartzen duenaukera bat ingurune soziokulturalarenaurkako erasoa da. Etengabe itsasertze-an petrolioa isurtzen aritzearen pare-koa. Suntsiketa ekintza da. Eta halako-tzat jo beharko litzateke.

Ikasleen hizkuntzen motxilabaliatzea da egiten duzun beste

proposamen bat. Zer dahizkuntzen motxila hori?

Ikasleek dakizkiten hizkuntzekosatzen dute hizkuntzen motxila. Esatebaterako, ikasle baten familiako hiz-kuntza berberera izan daiteke, baina es-kolan arabiera ere ikasiko zuen. Katalu-niara etorri, eta katalana, gaztelania etaingelesa ikasten ditu. Eta, horrez gain,ez daki edo ez da konturatzen, bainafrantsesezko eta italierako gauza askodakizki. Azken batean, gai da frantsese-ko 50 hitz ulertzeko, arabieraz idazteko,badaki auzoko txinatarrek gauza batitxineraz nola esaten dioten… Horriguztiari deitzen diogu hizkuntzen mo-txila, ezaguera linguistiko horri guztiari.

Ikasleek guk uste dugun baino as-koz ezagutza handiagoa daukate hiz-kuntzen alorrean, eta ez dugu aprobe-txatzen. Erabil ditzagun dakizkiten hiz-kuntza horiek gogoetak egiteko, gau-zak alderatzeko, arauen logika ulertze-ko… Aprobetxa ditzagun dakizkigunhizkuntzak, aldameneko komunitate-ak…, dena ingelesa izan gabe. Niri ne-gargarria iruditzen zait portugaldar ba-tek italiar batekin ingelesez hitz egitea.

Nolakoa da hezitzaileen jarreraKatalunian? Egin dituzunproposamenak aurrera eramatekoprest ikusten al dituzu?

Katalunian, arrazoi sozialengatikedo dena delakoagatik, irakasle askok

22 •hik hasi • 158. zenbakia. 2011ko maiatza


E

“Independentziada normalizazioa posible

egiten duen esparrubakarra. Ez dago beste

esparrurik. Baina prozesuhori bera ez da nahikoa.

Horregatik esaten dutindependentzia eta

inteligentzia, biak, behardirela. Independentzia

lortu behar da, bainahizkuntza politika egokiaegiten ere jarraitu behar

da.

”

ka-talanaez dute fami-liako hizkuntza. Beraz, arazo hori duguhasteko. Ikasten dute, baina indargarribat beharko litzateke prestakuntzarenarloan, prestakuntza soziolinguistikohandiagoa, alegia. Zeren, gauza batprestakuntza linguistikoa da, nola hitzegiten den, gramatika, lexikoa… Etabeste bat, prestakuntza soziolinguisti-koa, hizkuntza batean hitz egiteak duenbalioa, garrantzia… hori dena.

Testuinguruak ere asko baldintza-tzen du. Irakasle bat Vic-era iristen ba-da, edonolako jarrera izanik ere, katala-nez hitz egingo du, testuinguruak ho-rretara bultzatuko baitu. Magrebtarrakere katalanez jolasten dira kalean. Al-diz, eskolaren % 70ek gaztelaniaz hitz e-giten duen leku batera iristen bada, ira-kaslea horretara egokituko da, eta kito.Ikasleek gustura onartzen dute gaztela-niaz hitz egiten duen irakaslea, eurenhizkuntza gaztelania baita.

Berez, irakaskuntzako hizkuntzakatalana da Bigarren Hezkuntzan ere,baina, praktikan, irakasleek aukeratzendute zer hizkuntzatan aritu nahi duten.Irakasleek urte hasieran ordutegia sina-tzen dute, eta zer hizkuntzatan irakatsi-ko duten esaten dute. Denek katalanajartzen dute. Baina inork ez du ikuska-tzen gero, ez da irakurri ere egiten, ez duinork sinesten eta ez da betetzen. Klaus-troko erabakiak betetzen dira, edo ez;ez dago atzetik joango den ikuskatzaile-rik. Ikasliburu guztiak katalanez dira,baina gero irakasleak erabakitzen dueskolak katalanez edo gaztelaniazemango dituen. Irakasleak gai dira ka-talanez irakasteko, probak pasatu di-tuzte, baina ez dute hori egiten.

Eta, horrez gain, bada beste kontra-esan bat ere: sinpatikoarena egiteko,

diskurtso formala katalanez egin eta,gero, gaztelaniara pasatzen dira irakas-le asko. Hori guztiz kaltegarria da kata-lanarentzat. Zer ideologia izango duikasleak? Katalana diskurtso aspergarri-rako, eta gaztelania une atseginetarako.Hori ideologia diglosikoa da. Nahiagonuke alderantziz izatea: eskolak gazte-laniaz eman, eta sinpatikoarena katala-nez egin.

Katedra askatasuna dago hizkun-tzaren gaian, eta irakasleei ezin zaieezer esan.

Baina ez al da kontraesana,irakaskuntza hizkuntza katalanaizanda, gero eskolak gaztelaniazematea? Eta are gehiago,horretarako askatasunaedukitzea?

Bai, hala da. Hezitzaile gisa ikasleenaurrean erretzen aritzea bezala izangolitzateke. Erretzea edo ez erretzea era-baki pertsonala da, erretzeko eskubi-dea daukagu; baina ez besteei kea bota-tzekoa. Kosta da, baina horretara iritsigara, ezta? Mandatariak ados jarri dirahorretan. Bada, jar gaitezen ados hiz-kuntzaren kasuan ere.

Erabaki edo aukera pertsonala delaesaten da, baina ez da erabaki neutrala.Hezitzaile gisa erantzukizun batzuk di-tugu, eta linguistikoki bete egin beharditugu erantzukizun horiek. Beraz, lanhonetan ezin da onartu aukera pertso-nal hori, askatasun horrek ondorio ne-gatiboak baitakartza. Hizkuntza gutxi-tua deuseztatu egiten du, eta, gero, dirugehiago behar da normalizaziorako,garbitzeko. Hezitzaile gisa, katalana ba-dakizula erakutsi eta gero, ez duzu era-biltzen? Orduan, instituzioei iruzur egi-ten ari zara. Alda ezazu zure jarrera.

Nola ikusten duzu katalanarenetorkizuna, edo euskararena?

Ez lan boluntario antolatutik, ezhezkuntza soziolinguistikotik, ezinizango dugu hizkuntzaren ordezkapenprozesua atzeratu. Gure erronka arloakademikotik kanpokoa da. Politikoa,esango nuke. Mendekotasun adminis-tratiboa gainditu behar dugu, hau da,

Jendeak hizkuntzarekikoduen jarrera interesatzen zait.Katalanaren errealitate sozialariburuzko erakusketa batean,cas-tell bat erabili genuen hori adie-razteko: kolore askotako jendeaagertzen zen, eta kolore bakoi-tzak hizkuntzarekiko jarreraadierazten zuen. Gehienak behe-an zeuden, katalanen % 40. Ho-riek,normalean,gaztelaniaz hitzegiten badiete, gaztelaniara jo-tzen dute. Tartean, katalanez ezdakitenak, berdin zaienak, etaabar zeuden. Eta goi-goian,kata-lan hiztunen % 7. Horiek ez diotesekula uzten katalanez egiteari.Gutxiengoa dira.


katalan edo euskaldun komunitateakmenperatzen dituen eta horiei mugakjartzen dizkien mendekotasun admi-nistratibo espainiar hori. Gure hizkun-tza komunitateak zatitu egiten ditu, etaberriro soziolinguistikoki integratzeagalarazti egiten du. Hortaz, botererik ezbaldin badaukagu, gure arteko eztabai-detan arituko gara, baina ez dugu asko-rik aurreratuko. Botere soziolinguistikokatalana eta euskalduna behar ditugu.Gaur egungo esparruan, ikusezintasu-na bultzatzen da, ordezkatze prozesuaezkutatu egiten da. Hau da, gizarteko ki-de gehienak ez dira konturatzen gazte-lania euskara eta katalana ordezkatzenari dela. Adituek bai, ikusten dute, bainajende gehienak ez.

Aldiz, Espainiako esparru horrekedozein jarrera normalizatzaile errudunbihurtzen du. Katalanaren zinema le-gea onartu eta biharamunean, espainiarhedabide guztiek auzitan jarri zutenhainbeste kosta zitzaigun eta Katalunia-

ko parlamentuaren gehiengoaren ba-besa zuen hitzarmena. Horrek hizkun-tzarekiko desleialtasuna elikatzen du.Espainiako estatua ematen dituen gau-zen mugara iritsi da, eta, orain, atzerakahasi da; ahalik eta gehien ezabatu nahiditu lortu ditugun aurrerapen soziolin-guistikoak.

Horregatik, nik hiru soluzio ikustenditut: lehendabizikoa, independentzia;bigarrena, independentzia; eta, hiruga-rrena, independentzia eta inteligentzia.

Eivissako Bernat Joan i Mari irakas-le, idazle eta politikariak doktore tesi bategin zuen XX. mendean, euren egoeranormalizatu zuten Europako 12 hiz-kuntzaren gainean: norvegiera, suo-miera, errumaniera… Denek modu be-rean lortu zuten normalizazioa: estatubat sortuz. Salbuespen bakarra Irlanda-ko gaelikoarena da, zeinak, indepen-dentzia lortu arren, atzeraka jarraitzenduen.

Independentzia da normalizazioaposible egiten duen esparru bakarra. Ezdago beste esparrurik. Baina prozesuhori bera ez da nahikoa. Horregatik esa-ten dut independentzia eta inteligen-tzia, biak, behar direla. Independentzialortu behar da, baina hizkuntza politikaegokia egiten ere jarraitu behar da.

Urte asko daramatzat hau esanez,eta garbiago ikusten dut urtetik urtera:askoz errazagoa da Katalunian inde-pendentzia lortzea hizkuntza normali-zazioa lortzea baino. Askoz ere erraza-goa. Hizkuntza normalizazioa inde-pendentzia baino askoz ere berandua-go lortuko dugu.

Baina independentzia lortzen ez ba-dugu, egoera urtu egingo da. Gero etagauza gehiago jarriko dituzte zalantzan.Azpian dagoen hizkuntza jartzen da za-lantzan beti, beti, beti. Askoz errazagoada hizkuntza nagusian jarraitzea, baldineta ez badaukazu hizkuntza gutxituaezarriko edo proposatuko duen estatubat, egoera horri amaiera emango dio-na. Ezin dugu militanteak izan mendezmende. Militante izaera salbuespenegoera bat da, ez betierekoa.


e s p e r i e n t z i a k

Bigarren Hezkuntzan eskaini ditutOh Happy Day! gisako saioak, eta ongifuntzionatzen dute, beraiek ezagutzendituzten kantuak direlako. Nerabeza-roa adin zaila da, baina ongi sartzen di-ra, beraien interesetatik abiatzen dire-lako. Gaurko gazteek oso gustuko di-tuzte irudia eta musika, eta erakarri egi-ten ditu horrek.

Frogatua dut abesti mota horrekinikasleak gusturago aritzen direla, etagogo onez sartzen direla musika ikas-gaian. Abestiak, oro har, XX. mendeko-ak eta modernoak dira. Euskal abestitradizionalak ere lantzen dira, bainaukitu modernoa eta gaurkotua eskainibehar zaie, ikasleentzat errazagoak etagertukoagokoak izateko.

Kantuarekin batera dantzaDantzaren arloan, koreografiako

pauso edo mugimendu errazak ikasten

dituzte, kantuarekin batera aritzeko.Beraz, oinarria kantua da, baina mugi-mendu batzuk eransten zaizkio.

Normalean, ikasleen artean dantzaegiteko prest daudenak agertzen dira,eta, gainera, beraiek izaten dira iaioe-nak koreografia prestatzerakoan, zerpauso eman esatean eta horrelakoetan,protagonista sentitzen dira. Hori guztiagaratzen uzteak balio handia du hezi-ketan.

Kantuaren parametro guztiaklantzen dira:

- Hizkuntza. Kantuak hainbat he-rrialdetatik jasotzen direnez, hizkuntzaugari erabiltzen dira. Egia da ingelesadela kantua modernoetan nagusitzendena, baina beste hainbat hizkuntzata-koak ere abesten ditugu. Euskarazko-ak ere ugari ditugu.

- Ahoskera.

Oh Happy Day!Ikasleek musika eta dantza ikas ditzaten aldi berean.

Ana Elorza, Hernaniko institutuko musika gelan.

Ana Elorzak urteakdaramatza musikareneta abesbatzenmunduan. Telebistakohainbat musikaprogramatan parte hartuizan du (prestatzailemusikala izan da Antena3ko La batalla de loscoros programan, etaETBko Oh Happy Day!saioan talde bat prestatueta antolatu du).Bigarren Hezkuntzakomusika irakasle erebada, eta Oh Happy Day!gisako lanketak egitenditu ikasleakmotibatzeko asmoz.

-Arnasketa. Oso garrantzitsua da.- Musika altuera. Beraiek egoki-

tzen dira abestien altuerara. Adin horie-tan, LHko hirugarren zikloan edo DBH-ko lehenengo zikloan, aldaketa nabar-menak izaten dituzte ahotsean. Neskeketa mutilek, gainera, adin desberdine-tan egiten dituzte ahots aldaketa ho-riek, eta kontuan hartu behar da horiguztia. Halakoetan, bakoitzari bereahotsa ezagutzen eta dagokion erregis-troan abesten laguntzen zaio. Teoriabatzuek diotenez, aldaketa garai horie-tan gaztetxoek ez dute abestu behar.Nik, aldiz, garai horietan ere abestuegin behar dela pentsatzen dut; gutxia-go, agian, baina lagundu egin beharzaie beren altuera ezagutzen, gusturajardun dezaten. Izan ere, nahiz eta hain-beste ez abestu, besteei lagun diezaie-kete dantza egiten, antolatzen eta bestehainbat gauza egiten.

- Erritmoa.- Ñabardurak. Noiz kantatu behar

den ozenago, noiz leunago edo lotua-go, noiz moztu behar den, eta abar.

Ikus daitekeenez, oso esparru abe-ratsa da kantuarena. Liburua erabilizedo partitura baten bidez landu daite-ke, teoriaren helburua zein den uler de-zaten, baina, praktikan, kantuaren bi-dez, guztia lantzen da.

12-16 urte: garai aldakorraMaila horietan, ikasturte bakoitza

desberdina da. Irakaslearen egitekoaikasleen interesa nola sortu edo moti-batzeko zer egin jakitea da. Izan ere, 12urtetik 16rako bitarte horretan, lotsaematen die abesteak, baina, ongi esti-mulatzen badituzu, egiten dute. Nireustez, denok balio dugu abesteko, edo-zein adinetan, eta, horren belarri ona ezbadugu ere, taldeari beste hainbat gau-zatan lagun diezaiokegu: dantzan, mu-sika jartzen, arlo teknikoan, eta aba-rretan.


Irakasleon egitekoaBeldur eszenikoa gainditzen lagun-

du egin behar zaie ikasleei. Hasieratikikuskizunerako prestatzen badituzu,egoera hori lantzen baduzu, agertokianaritzeak zer adierazten duen bizi badu-te, dituzten beldurrak gainditzen la-gunduko zaie, eta estimulatu egingo di-ra. Jakina da nerabezaroa adin bereziadela, baina, tentuz lantzen bada eta tal-dean egiten bada, samurrago pasatzendute, eta beraien estimulua handiagoada. Horregatik, bakarlarien lana landubadaiteke ere, batez ere taldeko lanalantzen da.Kontuan hartzekoak

- Komenigarri da abesti batzuk ira-kasleak berak aukeratzea, eta ikasleeizer landu nahi den eta zertarako erabili-ko den azaltzea. Ona da beste kanta ba-tzuk, aldiz, ikasleek proposatzea, nahizeta horiei egokitzapen batzuk egin be-harko zaizkien.

- Taldeak 10 ikasletik 20ra bitarteko-ak izatea komeni da. Irakasle bakarra-rentzat 20 kidetik gora izateak zailduegiten du lana.

- Lan jarraitua egitea komeni da.Ikastetxe batean urte batzuk badara-matzazu, ikasleak ezagutzeko aukera

izango duzu, eta giroa sortzen joan zin-tezke. Proposamenak egin ditzakezu,probatu, eta, horrela, ikuskizun politaegitera hel zintezke. Ikasleekin ez duzulehia lantzen, baina ahalik eta ikuski-zun ederrena egiteko erronka har ze-nezake.

Ikuskizun hori prestatzeko, castingmoduko bat egin dezakezu ikasleekin.Horrela, nahi duenak abestu egingodu, beste batek musika joko du, errit-moa eramango du beste batek, edodantza egingo du… Bakoitzak gusturasentitzen den horretan jardun dezake.

Abestien oinarri musikala baldinbaduzu, horrek asko lagunduko dizuharen gainean lantzen, abestiak egoki-tzen, eta abarretan.

Nire ustez, metodologia berri bateskain liteke estilo horren bidez. Beregaraian txirula landu zen gisara, zerga-tik ezin da sortu horrelako metodo batadin tarte batentzat, abesti modernoakedo modernizatuak erabiliz?

Izan ere, Oh Happy Day! saioak 10-14 urte bitarteko ikasle askok eta askokikusten zituzten. Uste dut horrek guz-tiak zerbait adierazten duela interesenikuspegitik.•


e k a r p e n a k

Horregatik sortu zen Euskadikoikastetxeen sarea; horregatik, eta baitaBikoteka Irakurtzen programa ikaste-txeetan azaleratzen ari ziren beharreta-ra ondo egokitu zelako ere. Izan ere,aurreko ikasturtean egindako ebalua-zio diagnostikoekin alderatuta, argiikusi zen hizkuntzaren eta irakurmena-ren esparruan zenbait alderdi hobetubeharra zegoela.

Bikoteka Irakurtzen programarenbarnean, askotariko materialak eta pro-zedurak sartzen dira, eta metodologiainklusibo berritzaileak erabiltzeko au-kera ematen dute guztiek, ikasgeletananiztasunaren tratamendua sustatze-ko, hizkuntzaren irakaskuntzan jadaerabiltzen diren didaktikak aberastukodituzten didaktika berriak garatzeko,eta ikasleen lankidetzako gaitasuna

sustatzeko; horren bidez, ezagutzarengizarterako nahitaezkoak diren trebe-tasun sozialak eta jarrera demokratiko-ak garatuko dira eta, gainera, eskolakozereginetan familien esku-hartzea sus-tatuko da.

Kontzeptuen ikuspegitik, giltzarridiren hiru alderdi hauetan oinarritzenda programa: parekoen arteko tutore-tza, familiak irakurketaren euskarribihurtzea eta irakurriaren ulermena.

Parekoen arteko tutoretza,desberdintasunetatik ikastea

Parekoen arteko tutoretza (peer tu-toring) lankidetzako ikaskuntza meto-do bat da, bikoteen osaketan oinarri-tzen dena, rolen banaketa batetik (tuto-rea eta tutoretzapekoa) ondorioztatu-tako erlazio asimetriko bat, eta ezaguna

Bikotekaka Irakurtzen, parekoen arteko ikaskun-tza bultzatzen duten ikastetxe euskaldunen sarea1

Errenteriako Koldo Mitxelena ikastetxean

Bikoteka Irakurtzen programak2009-2010 ikasturtean ekin zionbere ibilbideari,berritzeguneetako aholkularitzazerbitzuen bidez, lankidetzakoikaskuntzaren inguruan eta,zehazki, Llegim en parellaprogramaren inguruan interesaagertu zuten Irun eta Ordiziaaldeko ikastetxeen sare bat osatuondoren. Llegim en parellaprograma abian da Katalunian,2006-2007 ikasturteaz geroztik.Bai ikastetxeek eta baiaholkularitza zerbitzuek erakutsizuten interesa bi ildo haueninguruan sortu zen: alde batetik,irakasleek nahiz ikastetxeek geroeta interes handiagoa zutenlankidetzako metodologietanprestatzeko, eta ikasgeletanmetodologia horiek praktikanjartzeko. Eta, bestetik, programaberen hizkuntzetan garatu zuten(katalanez Kataluniako eta BalearUharteetako sareetan, etagaztelaniaz, berriz, Aragoikosarean) eta irakurriaren ulermenalandu zuten beste ikastetxebatzuen sareek lortutako emaitzapositiboek ere interes hori indartuegin zuten.

1Marta Flores Coll, Bartzelonako Universitat Autònomako Oinarrizko Psikologia, Psikologia Ebolutibo eta Hezkuntza Saileko ikerketa atalekobekaduna.David Duran Gisbert, Bartzelonako Universitat Autònomako Oinarrizko Psikologia, Psikologia Ebolutibo eta Hezkuntza Saileko irakaslea.Parekoen arteko Ikaskuntzari buruzko Ikerketa Taldeko koordinatzailea (http://ice2.uab.cat/grai/).


eta partekatua den helburu komun batardatz hartuta: irakurmena hobetzea;irakasleak planifikatutako erlazio es-parru batetik abiatuta lortuko da hori(Duran eta Vidal, 2004). Egituratutakointerakzio gidoi bat abiaburutzat hartu-ta, bikote horretako bi kideek ikasi egi-ten dute. Tutoretzapekoak, kide duentutore horrengandik laguntza egokituaeta etengabea jasotzen duelako; eta tu-toreak, irakastea oso ikasbide ona izandaitekeelako (Cortese, 2005). Beraz,ikasgeletan eta ikastetxeetan ditugunmaila desberdinei probetxu pedagogi-koa ateratzea da kontua, eta, horrega-tik, hezkuntza inklusiborako metodo-logia eraginkortzat hartzen da pareko-en arteko tutoretza (Topping, 1996).

Metodologia hori oso konplikatuaez bada ere, parte-hartzaileei, hots,maisu-maistrei, ikasleei eta familiei, ha-sierako prestakuntza egitea eskatukodie. Alde batetik, parte hartzen dutenmaisu-maistrek programaren oinarrieiburuzko prestakuntza jaso beharkodute. Horrez gain, ondo jakin beharkodute zer egin behar den ikastetxeetaneraginkortasunez gara dadin, eta, ho-rretarako, prestakuntzaren zati bat au-rrez aurre jaso beharko dute (Duran etaFlores, 2008); aurrez aurreko hiru saio-ren eta ikasgela birtual baten bidez an-tolatzen da prestakuntza hori, eta, ikas-gela birtual horretan, programaren ja-rraipen egokia egiteko jarraibideak es-kaintzeaz gain, abian jartzerakoan sor-tuko diren zalantzak planteatuko dira,eta landu dituzten materialak eskainikodizkiote elkarri. Horrela, ikasturteanzehar eta lankidetzan oinarrituta, pro-grama gauzatuko duten ikastetxeen sa-rean sartuko dira parte hartzen dutenmaisu-maistrak. Programa ezartzen aridiren maisu-maistrek elkarrekin ikas-tea lortu nahi da horren bidez, berenjarduerari buruzko gogoeta eginez, eta,horrekin batera, ikastetxeek ere elka-rrengandik ikastea lortu nahi da. Horre-

gatik, ikasleen artean ez ezik irakasleeneta ikastetxeen artean ere parekoen ar-teko ikaskuntza bultzatzea da helbu-rua.

Seme-alabekin etxean irakurketa-ren esparruan tutore lana eginez berengogoz parte hartu nahi duten familieiere hasierako prestakuntza emangodiete irakasleek, eta programaren oina-rriak eta rol bakoitzean garatu beharre-ko jarduerak azalduko zaizkie presta-kuntza horretan. Horren ondoren, ira-kurketa saioak berak hasiko dira, 30 mi-nutukoak, ikasgelan bertan nahiz bo-luntario diren familien etxeetan; guzti-ra, 24 saio 12 astean.

Irakurriaren ulermena, eskolakoarrakastarako gako

Gauza jakina da oso modu erabaki-garrian sustatzen duela irakurmenakpertsonaren autonomia. Irakurleareneta testuaren arteko interakzio prozesubat da, non, prozesu horretatik abiatu-ta, irakurlea bere irakurketa gidatukoduten helburuak asetzen saiatuko den(Solé, 1992). Testu idatziak ulertzekoeta erabiltzeko nahiz horiei buruz go-goeta egiteko eta berorietan modu per-tsonalean inplikatzeko gaitasuntzat hardezakegu irakurmena, horrela, norbe-raren helburuak lortzeko, norberarenezaguerak eta gaitasunak garatzeko etagizartean parte hartzeko (PISA/OCDE,2009).

Testuen ulermenerako, Solé-ren iri-tziz (1992), beharrezkoak diren estrate-giek gidatuko dituzte programan biko-teen barneko elkarreragina egituratze-ko erabiltzen diren Jarduera Orriak: ira-kurketaren asmoak ezagutzeak, aurre-

tiazko ezaguerak aktibatzeak, hipote-siak lantzeak, funtsezkoa den informa-zioa kokatzeak, berorren ulermen par-tziala egiaztatzeak, aurretiaz dituenideiak testuaren garapenaren aurrezaurre jartzeak eta esanahiaz jabetzen jo-ateak; hori guztia, jarrera kritikoa etakonstruktiboa hartuta eta, aldi berean,ondorioak atereaz eta balioespenakeginez, testua sakon eta kritikoki uler-tzea lortzeko.

Beraz, irakasleek, ikasleen ingu-ruarekin lotutako askotariko testuakabiapuntutzat hartuta eta printzipio ho-riei jarraituta, bikoteen harremanakegituratuko dituzten Jarduera Orriaklanduko dituzte, tutoreak eta tutoretza-pekoak zer egin behar duten zehazte-ko. Ikus dezagun, bada, interakzio horinola antolatzen den saioan.

Testua irakurri aurretik, aurretiazkojarduerak gidatuko ditu tutoreak, etatestuaren ezaugarrien azterketan, hi-potesien iragarpenean eta tutoretzape-koaren aurretiazko ezagueren aktiba-tzean oinarritzen dira jarduera horiek.Horren ondoren, testua ozen irakur-tzen hasiko dira: lehenengo, tutorea;gero, biek batera irakurriko dute, bainatutorea pixka bat aurretik joaten saiatu-ko da, erritmo eta doinu egokia marka-tzeko; eta, azkenik, tutoretzapekoakirakurriko du, PPP teknikari (Pause,Prompt, Praise) jarraituz (Whendalleta Colmar, 1990). Akatsen bat egitenbadu, geldialdi bat egin eta tutoretza-pekoari abisu emateko (Pause) aukeraematen dio teknika horrek; handik se-gundo batzuetara, egindako akatsaz ja-betzen ez bada, lorratz edo pista bat e-mango dio tutoreak (Prompt); eta aka-

Irungo Belaskoenea ikastetxean.


tsa zuzentzen duenean, irakurtzen ja-rraitzera animatuko du (Praise).

Irakurketan oinarritzen diren jar-duerak egin ondoren, saioaren biga-rren zatiari ekingo zaio: hasieran adie-razitako hipotesiak egiaztatuko dirasaio horretan, eta irakurritako testua-ren edukiari buruzko galderei eran-tzungo zaie. Saioa amaitzeko, testuariburuzko jarduera osagarriak egingo di-ra, egin beharrekoa bikoteen lan errit-moaren arabera amaitzeko aukeraematen duten jarduera osagarriak. Ha-mabostean behin, autoebaluaziorakojarraibide baten bidez, bikoteek berenikaskuntza prozesuaren kontzientziahartuko dute, beren aurrerapenak ba-lioetsiko dituzte, izan dituzten zailtasu-nei buruzko gogoeta egingo dute, etahurrengo saioetarako hobetzeko pro-posamenak egingo dituzte.

Zenbait saio egin dituztenean, tuto-re lana betetzen ari diren ikasleei eska-tuko zaie, zehazki, beren tutoretzape-koentzat pare bat Jarduera Orri lantze-ko, saioetan irakasleek eman dizkietenereduei jarraituz, bai formaren aldetiketa bai edukiaren aldetik. Orri horieklantzeko, kontuan izan beharko dituzteberen tutoretzapekoen interesak etazaletasunak, horien bidez irakurketasustatzeko eta ulermen jarduerak, ira-kasleen gidaritzapean eta haien ahol-kuei jarraituz tutoreek landu dituztenjarduera horiek, egitera bultzatzeko.Zalantzarik gabe, ikasmaterialak egiteaoso ikasbide polita da.

Horrez gain, irakasleek badituztezenbait ebaluazio tresna ere, progra-man bikoteen bilakaeraren jarraipenaegiteko eta, amaieran, bikote bakoi-tzak egin duen prozesua balioesteko.

an” oinarritzen dira askotan; baina ba-da oraindik aztertu gabeko ildo bat, ho-rien osagarri izan daitekeena: familiakberen seme-alabei etxean laguntzaemateko prestatzea, ikaskuntzan au-rrera egin dezaten. Horrez gain, beha-rrezkoa dirudi familiei beren seme-ala-ben ikaskuntza nola sustatu jakiteko ja-rraibideak emateak, eta horixe iradoki-tzen du hainbat azterlanek (Al-Momaniet al., 2010). Horregatik, hain zuzen,Bikoteka Irakurtzen programak ga-rrantzi handia ematen dio familien par-te-hartzeari, eta, lan hori etxean gara-tzeko, ondo egituratutako eta zehaztu-tako gidoi bat eskaintzen du. Irakasle-en zeregina familien partaidetza han-dia lortzea izango da, eta, familien par-te-hartze horrek dituen eragin positi-boak argi eta garbi izanda, ikaskuntzakhobetzeko etxetik laguntzea beharrez-koa dela ikusaraztea familiei.

Bikoteka Irakurtzen sareko lehenemaitzak

Irakasleen eta ikastetxeen sarekolanak abagune ederra eskainiko du pa-rekoen artean (irakasleen eta ikastetxe-en artean) ikasteko eta, aldi berean,praktikari buruz gogoeta egiteko eta,ikerketa eta ekintzarako egitura bate-an, programa garatzeko eta hobetzeko.Ildo horretatik, 2009-2010 ikasturtean,programa abiaraztearekin batera, iker-keta bat egin zen Euskadiko ikastetxe-en sarean, lagintzat Lehen Hezkuntza-ko eta Bigarren Hezkuntzako 340 ikas-le hartuta (Moliner, Flores eta Duran,2011). Ikaslearen irakurmenean Biko-teka Irakurtzen programak zer-nola-ko eraginak zituen ikertzeko plantea-mendua egin genuen, bai ulermena etabai irakurle gisa bakoitzak bere buruazzuen irudia kontuan hartuta. Zenbaitautorek diote lankidetzako ikaskun-tzak norberak bere buruaz duen iritziahobetzeko zeharkako programa gisabalio dezakeela (Miller eta Morgan,2006).

Horretarako, bi dimentsio horietanaurre-test eta postest probak egin zi-ren, eztabaida taldeak osatu ziren partehartu zuten ikasleen artean, erdi egitu-

Horrela, bikote bakoitzak eta, aldi be-rean, ikasle bakoitzak egin duten ikas-keta prozesua balioesteko nahiko in-formazio fidagarria izango dute irakas-leek, abiapuntutzat hainbat elementuhartuta: bikoteen behaketarako erre-gistroa, irakasle bakoitzak testuingu-ruaren eta sortzen diren beharren ara-bera egokitu dezakeen erregistro hori,tutoretza saioetan ikasleek landutakoJarduera Orriak, bikotearen autoeba-luaziorako jarraibideak, familiako tuto-retza saioen egunerokoa, tutore direnikasleek landutako orriak edota iraku-rriaren ulermena balioesteko hasiera-ko eta amaierako probak.

Eskolako zereginetan familiekduten esku-hartzea

Familiek betetzen duten funtzioaere oinarri-oinarrizkoa da programa-ren barnean; izan ere, ikastetxean pare-koen artean tutoretza saioak garatzea-rekin batera, irakasleek tutoretza saio-ak etxean egiteko gonbita egingo dietefamiliei, horrela, haur horiek berenikaskuntza indartu dezaten. Azterlanugarik argi erakutsi dute familiek moduaktiboan esku-hartzeak beren seme-alaben eskolako arrakastan zer-nolakozerikusia duen (Sénechal, 2006). Martí-nezek (1992) dio, familiek ikastetxeanmodu aktiboan parte hartzen dutene-an, familia horietako seme-alaben es-kola-errendimendua handitu egitendela, eta ikastetxean, berriz, irakaskun-tzaren kalitatea hobetu egiten dela.

Familiek esku hartzeko borondateaazaldu arren, irakasleek eta ikastetxeekbadakite ez dela gauza erraza. Ikaste-txeek familiei proposatu ohi dizkietenjarduerak familiak ikastetxera “joate-

Deusto LHI-técnica ikastetxean

ratutako elkarrizketak egin zitzaizkienprograma praktikan jarri zuten maisu-maistrei, eta galdeketak egin ziren, go-gobeteta gelditu ziren jakiteko eta irre-gulartasunak hautemateko.

Lortu ziren emaitzak pozgarriakizan ziren, ikasle guztiek egin baitzutenhobera euskarazko ulermenean, tuto-retza mota eta betetako rola edozeinizanik ere. Aurretiaz beste hizkuntzabatzuetan egin diren azterlanekin etaparekoen arteko tutoretzari buruzkoikerketen emaitzekin bat datoz emaitzahoriek, eta argi utzi dute desberdintasu-netatik abiatuta ikasteko aukerak sor-tzeko gai den metodologia horren era-ginkortasuna.

Aztergai hartu genuen gure biga-rren aldagaiari dagokionez, hau da, ira-kurle gisa ikasleak bere buruaz zuenirudiari dagokionez, lortutako emai-tzek berretsi egin dute, neurri batean,espero genuena. Elkarren arteko tuto-retza horretan parte hartzen duten ikas-leengan, norberak bere buruaz dueniritziak estatistikoki hobera egiten du,modu nabarmenean, eta hori are esan-guratsuagoa da tutoretza finkoan tuto-re lana betetzeko aukera izan dutenikasleengan. Aldiz, modalitate finkoa-ren barnean, tutoretzapekoen lekuabete duten ikasleengan arlo horrek go-ra egin badu ere, gorakada hori ez daizan horren esanguratsua. Idazle gisabakoitzak bere buruaz duen iritziari bu-ruz aurrez egindako lanekin (Duran etaMonereo, 2008) bat datorren emaitzahori, agian, aldatu egingo litzateke, tu-tore rola bete duten ikasleek ere ikas-kuntza prozesu bat bete behar izan du-tela ulertaraziko baliekete irakasleekikasleei (hasierako prestakuntzaren bi-dez), eta Jarduera Orrien prestaketantutoretzapeko funtzioa bete dutelaulertaraziko baliekete.

Sakon aztertu ziren bi aldagai ho-riez gain, azterlanak argi erakutsi du pa-rekoen arteko tutoretzak beste hainbatdimentsiotan egin dezakeen ekarpena;esate baterako, trebetasun sozialetan,ikaskuntza prozesuko inplikazioan,barneratutako erantzukizunean… Ho-riek guztiak aipatu dituzte parte-har-

tzaileek, eta izugarrizko garrantzia duteguztiok erronkatzat hartu dugun kalita-tezko hezkuntza horretan.

Emaitza horiek ikusita, espero du-gu irakasle eta ikastetxeak animatukodirela ikasleen bitartekotza ahalmenamobilizatzeko ikasleen desberdintasu-netatik abiatzen diren lankidetzakoikaskuntza metodoak ?parekoen arte-ko tutoretza, adibidez? txertatzera, el-karri laguntza eta euskarria emanez etairakasleen gidaritzapean, elkarreragi-nak ahalik eta kalitate handienekoakizan daitezen. Horrez gain, irakasleeneta ikastetxeen sareko lana, parekoenarteko prestakuntza tresna izateazgain, iraunkortasunaren ikuspegitikberrikuntzak egiteko lagungarri izangodela eta, epe ertainera, ikastetxeetakoohiko jarduera bihurtuko dela esperodugu.•

some implications of a two dimen-sions model of self-steem for primaryteaching. Improving schools. 9(1), 7-16.- Moliner, L., Flores, M. eta Duran, D.(berrikusten). Efectos sobre la mejorade las competencias lingüísticas y laautoimagen lectora a través de unprograma de tutoría entre iguales.Revista de Investigación Educativa.- PISA/OCDE. (2009). Competèncialectora: marc conceptual per al’avaluació PISA 2009. Bartzelona:Kataluniako Generalitatea.- Sénéchal, M. (2006). The effect offamily literacy interventions onchildren’s acquisition of readingfrom kinder-garten to grade 3.National Center for Family Literacy.- Solé, I. (1992). Estrategias de lectura.Bartzelona: Graó.- Topping, K. (1996). Effective PeerTutoring in Further and HigherEducation. Birmingham: SEDA Paper.- Whendall, K., & Colmar, S. (1990).Peer tutoring in low-progress readersusing pause, prompt and praise. In H.Foot, M. Morgan, & R. Shute (Eds.),Children helping children (pp. 117-134). Chichester: John Wiley andSons.

Etxean, bikoteka irakurtzen.

Erreferentziak - Al-Momani, I. A., Ihmeideh, F. M., &Naba'h, A. M. A. (2010). Teachingreading in the early years: Exploringhome and kindergarten relationships.Early Child Development and Care,180(6), 767-785.- Cortesse, C. (2005). Learningthrough teaching. ManagementLearning, 36 (1), 87-115.- Duran, D. eta Flores, M. (2008).Xarxa Llegim en parella, centres quetreballen junts per introduir inno-vacions educatives. Perspectiva esco-lar. 324, 23-31.- Duran, D. eta Monereo, C. (2008).The Impact of peer tutoring on theimprovement of linguistic competen-ce, self-concept as a writer and peda-gogical satisfaction. School PsychologyInternational. 29(4), 481-499.- Duran, D. eta Vidal, V. (2004).Tutoría entre iguales. De la teoría apráctica. Barcelona: Graó.- Martínez, R.-A. (1992): La participa-ción de los padres en el centroescolar: una forma de intervencióncomunitaria sobre las dificultadesescolares. Bordón, 44 (2), 171-175.- Miller, D. eta Morgan, T. (2006).Positive self-worth is not enough:



e k a r p e n a k

Eskolako aniztasuna kudeatzen Jardunaldietako aztergai nagusia

eskolako aniztasuna izan da. Aniztasu-na aipatzen dugunean argi daukagu di-ferentziei buruz ari garela. Guztiok des-berdinak gara eta Hezkuntza Sistemakaintzak hartu behar du aniztasun hori;izan ere, pertsona ororen gaitasunakerabat garatzeko aukera eman behardigutela uste dugu.

Kontuan hartu behar dugu gizarteanitzean bizi garela eta ikastetxeekerrealitate hori islatu behar dutela. Gu-re ikasleen garapena, neurri handi ba-tetan, lau multzo nagusitan sailkatzenden aniztasunaren trataeraren ondo-rioz lortzen da:

- Genero aniztasuna.- Gizarte eta ekonomiako aniztasuna.- Kultur aniztasuna- Gaitasun pertsonalen aniztasunaIkastetxe publikoetan ibilbide lu-

zea daukagu aniztasunaren trataera

egokia lortzeko ahaleginak egiten etaurratsak eman dira, baina, esparrua osozabala dela jakinik, oraindik lan handiageratzen zaigula uste dugu. HorregatikSAREAN Elkarteko jardunaldi hauetan“aniztasunaren kudeaketa” aztergaibihurtu dugu, elkarlanaren bidez pro-posamenak gauzatzeko gai izango ga-relako ustetan.

Adituak aniztasunaren aurreanaJardunaldien lehen zatian, Lourdes

Iriarte eta Marisol Uria andereak aritudira “Inklusiorako lidergoa eta eskolaantolaketa” izenburu duen hitzaldiare-kin. Hezkuntza esparruan duten eza-gutza zabalak ematen dien eskarmen-tuaz baliatuta aniztasunari era egokianerantzuteko, eskolak behar duen anto-laketa aztertu dute. Hona hemen gure-kin konpartitu dituzten ideia batzuk:

Inklusio egoera ematen da eskolakomunitate osoa, gurasoak, ikasleak,

SareanEAEko HH eta LHko Eskola Publikoko XXX. topaketak

SAREAN Elkarteak apirilaren 7anDonostiako Irakasle EskolanXXX. TOPAKETAK burutu ditu.SAREANek EAEko Haur eta LehenHezkuntzako 178 ikastetxepubliko biltzen ditu eta berenhelburu nagusiak, bai ikastetxeenartean baita Administrazioarekinere harremanak eta elkarlanabultzatzea dira, nagusikiikastetxeen eta sistemarenantolakuntza arloaridagokionean. Jardunaldi hauetan nagusikizuzendaritza esparruan etaikastetxeko aholkularitzandabiltzan kideek hartu dute parte,baina beste Topaketetan bezala,guraso, sindikatu, unibertsitatekoirakasle eta HezkuntzaAdministrazioko kideenekarpenak ere jaso ahal izanditugu.


irakasleak eta beste eragileak, proiektuberbereko partaide sentitzen direnean.Eskolak denen artean eta denontzategina egon behar du.

Apustu honetan arrakasta lortzekoikastetxeko zutabe batzuk errebisatubehar dira: kultura, politika, praktikak.Gure eguneroko lanean errotuta edukibehar dugun kontzeptua: “ ikasle ba-koitzak balioa baduela”.

Zuzendarien Mintegietako saioe-tan, ikastetxeetako hainbat zuzendarikinklusioaren ikuspuntutik egindakoaportazioak ere aurkeztu zizkigutenLourdesek eta Marisolek: alde batetikarrakasta eta antolaketako gakoak etabestetik zuzendaritzaren funtzioa.

Martxan abiatzeko, eskoletan diag-nostiko txiki bat egitea proposatzendute:

- Inklusio helburua lortzeko trabakidentifikatzea

- Identifikatu gure “palankak”, hauda, inklusioa erreztuko duten tresnak.

Sarrerako hitzaldia oso ondo balo-ratu da partaideen aldetik. Bertan azal-du diren proposamenak zein galderakhausnarketarako puntu garrantzitsuakizan direlako

Ondoren, ekitaldiaren zatirik ga-rrantzitsuena burutu da, hau da, lan-tal-deen jarduna. Bertan, Topaketetakopartaideek, eskolako aniztasuna ikus-puntu desberdinetatik aztertu dute:

- Legeak dioena gaiaren inguruan:Euskal Eskola Publikoaren legea, LOE,eta indarrean dagoen lan hitzarmena.

- Ikastetxeetan gaur egun ditugunbaliabideekin egiten duguna.

- Ikastetxeen Zuzendaritzak egitenduen antolaketaren garrantzia anizta-sunari dagokionez.

- Beharrak kontuan hartuta anizta-sunari erantzun egokia emateko pro-posamenak

Lau lan-taldetan eztabaida aberatsasortu da eta denetan azpimarratu da es-kolaren helburu nagusia, ikasle guztiei

lor dezaketen garapen handiena esku-ratzeko aukera ematea dela. Beraz, Es-kola, ikasleen beharretara egokitu be-har da.

Eskola Publikoa harro sentitzen daarlo honetan egindako lanagatik eta il-do beretik jarraituko du baina helburuhau lortzeko, Administrazio eta Gizarteosoaren inplikazioa ezinbesteko bal-dintza jotzen dugu.

Besteengandik eta besteekinikastenk

Gaiak interesa duela garbi ikusi dapartaide kopurua,115 irakasle, eta azal-du diren aportazioak kontuan hartzenbaditugu.

XXX. Topaketen partaideek, jardu-naldian izandako lanketaren emaitzabezala, ondorio nagusi hauek bildu di-tuzte:

1. Aniztasunaren inguruan, aurrera-pauso handiak eman dira eskoletan,baina oraindik hobetzeko zeregin uga-ri dago.

2. Gizartean eta eskoletan, inklusio-rako bideak sendotzearen ingurukosensibilizazioa landu behar da.

3. Maila teorikotik praktika egokie-tara pasatzeko oztopoak identifikatueta euskarriak indartu behar ditugu.

4. Eskola Publikoan, ikasle guztienarrakasta lortzeko proiektu interesga-rriak burutzen ari dira. Praktika on ho-riek zabaltzearen beharra ikusten da.

5. Ikastetxeko antolakuntza eta fun-tzionamendu guztia komunitatekoaniztasuna kontuan harturik egin be-har da.

6. Irakasleen jarrera eta lan egitekoera ikasleen beharrei erantzuteko ego-kiak izan behar dute, gelako elkarlangiroa sortuz eta jarrera aktiboak bultza-tuz.

7. Ikaslearen testuinguruak bereikasketa prozesua baldintzatzen du,ondorioz familia eta inguruko gizarteeta kultur zerbitzuen elkarlana behar-beharrezkoa da.

8. Nabaria da Hezkuntza Sailarenerantzukizuna, giza eta denbora balia-bideak jartzen, formazioa ematen etajarraipena egiten.

Jakinaren gainean gaude gai hone-tan esparru guztiak garrantzitsuak dire-la eta gero eta arrakasta gehiago lortze-ko denon ahalegina batu behar dela.Gizarteari eta Administrazioari adierazinahi diegu Eskola Publikoa prest dago-ela bere lanarekin jarraitzeko beti eredenon bultzadarekin.

Hezkuntza Sailak zeresana duJardunaldiei amaiera emateko Hez-

kuntza Sailaren ordezkaria izan ge-nuen.

Cándido Hernandez jn. HezkuntzaBerriztatzeko Zuzendaria, Aniztasuna-ren inguruan Hezkuntza Sailak duenikuspuntua azaldu zigun esanez De-partamenduarentzat lehentasunezkoarloa dela eskola inklusiboa eta bidehorretan ikastetxeek ohiko egitura mu-giarazi behar dutela, aniztasunaren tra-taera, metodologia eta prestakuntza az-tertuz.

Hernandez jaunak azpimarratuzuen aniztasunari eman behar zaionerantzuna talde-lanean oinarritzendela.

Amaitzeko, Administrazioaren or-dezkariak esan zigun ikastetxeetan du-gun indarra neurtu eta lehentasunakipini behar ditugula prestakuntza-be-rrikuntza proiektuak aukeratu eta di-seinatzeko garaian.

XXX. Topaketetan parte hartu du-gunok Euskal Eskola Publikoaren par-taide garen aldetik antzinatik egin duguaniztasunaren aldeko apostua eta argidaukagu etorkizuneko gizarteak horiduela oinarri. Norabide horretanSARE-AN Elkarteak ahalegin guztiak egingoditu Hezkuntza Sailarekin elkarlaneanaritzeko. •

SAREAN Elkartea2011ko apirila

Behar bezalaeramaten al dutehaurrek motxila

Duela gutxi arte oso garrantzi gutxieman izan zaio haurraren gorputz hez-kuntzari, uste zelako haurraren gorpu-tza oso moldakorra eta malgua denez,hautsezin eta lesiona ezina zela. Gauregun, ordea, gizartean, oro har, eta ba-tik bat hezkuntzan jabetu dira haurtza-rotik postura zuzenak eta ergonomiko-ak, ohitura osasungarriak bultzatzeaezinbestekoa dela haurraren garapenintegral eta bereziki motore egoki bate-rako.

Haurtzaroa oso garai egokia da gor-putza behar bezala ezagutzen eta hez-ten irakasteko. Batetik, zenbat eta az-karrago identifikatu arazoa orduan etaaukera eta erraztasun gehiago izangoditugulako konpontzeko. Eta bestetik,haurrak ikastetxean denbora asko pa-satzen duenez, garrantzitsua delakoeskolan gai hauek lantzea irakasle eta

gurasoen elkarlanaren bitartez edotazeharka, fisioterapeuta, psikomotrizis-ta... baten laguntzarekin.

Adituen arabera, eskola garaianhaurrek izaten dituzten postura arazo

nabarmenenak bizkar hezurreko ara-zoak dira. Besteak beste, honako lesio-en ondorioz sortuak: %24,9 bikien uz-kurketagatik; %18,7 hiperlordosi lun-barragatik; %9,3 eskoliosi estruktura-tuagatik; %6,4 hiperkifosiagatik. Lesiohoriek edo eta desoreka horiek denbo-ra luzean izanez gero, eta ohitura bihur-tu, luzera begira arazo larriak ekar di-tzakete bizkar hezurrean, posturan etageroko bizitza kalitatean.

Artikulu honetan haurren egunero-ko lagun den motxilaz hitz egingo du-gu. Izan ere, egoki erabiltzen ez bada,kaltegarri izan daiteke haurraren gor-putz garapenean.

Nagusiki bi motxila mota erabili ohida: bizkarrekoa eta gurpilduna. Ja-rraian datozen lerrootan bata zein bes-tea egoki erabiltzeko zenbait gomen-dio emango ditugu:

galdeidazue

?Garikoitz LOPEZ DE MUNAIN

FISIOTERAUPEUTA



Motxila altxatzerakoan,oso garrantzitsua dabizkarra zuzen izatea etabelaunak tolestea.Halaber, pisua gorputzetikahalik etagertuen (baihorizontaleanzeinbertikalean)egon behar da; horrela,askoz ere indar gutxiagoegin beharko dugu etalesionatzeko aukera askozgutxiago izango ditugu.

?Bizkarreko motxila- Motxilan eramandako pisua ez da

inoiz haurraren pisuaren %10 bainogehiago izan behar. Horrekin lotuta,gomendantzen da garraiatzea eguneanerabiliko duguna soilik.

- Motxilan daramaten pisua ekitati-boki banatuta egon behar da bi sorbal-den artean. Horrez gain, haurrari zuzenibiltzeko aukera eman behar dio, bereburua motxilan pausatu gabe eta balan-tzaka edo kulunka ibili gabe.

- Motxila barruan, objekturik pisu-tsuenak gorputzetik ahal den gertuenkokatuko ditugu.

- Motxila gorputzera itsatsita joanbehar da eta ez da izan behar haurrarenbizkarra baino handiagoa. Adituen ara-bera, ez litzateke gune lunbarra bainobeherago iritsi beharko.

- Motxilaren uhalak zabalak eta bi-guingarridunak izan behar dira. Uhalak

estuak eta gogorrak badira, haurrakarazoak izan ditzake odol zirkulazioaneta nerbio sisteman, nerbioen konpre-sioa jarraitua bada.

- Gomendagarria da motxilak sabe-laldean ere uhal biguingarri bat izatea;horrela, motxilaren pisua gihar multzogehiagoren artean banatzen baita.

- Motxila altxatzerakoan, oso ga-rrantzitsua da bizkarra zuzen izatea etabelaunak tolestea. Gorputz enbor etaizterren arteko angelua 90 gradukoaizan behar da, baita izter eta bernen ar-tekoa ere. Halaber, pisua gorputzetikahalik eta gertuen (bai horizontaleanzein bertikalean) egon behar da; horre-la, askoz ere indar gutxiago egin behar-ko dugu eta lesionatzeko aukera askozgutxiago izango ditugu.

Gurpildun motxila- Heldulekua altuera ezberdinetara

egokitu daitekeena izan behar da, ga-rraioa ergonomikoagoa izan dadin.Horrela, haurrak motxila hartzeko ezdu makurtu beharrik izango.

- Motxila gure atzean eramango du-gu eta ez gorputzetik distantzia handi-ra. Gorputzetik zenbat eta gertuagoizan orduan eta erosoago izango da ga-rraioa.

- Komenigarria da motxila eramate-rakoan, tarteka, eskuz aldatzea.

Amaitzeko, gogorarazi nahi nuke,motxila nola zuzen eramateaz gain,ikastetxeetan beste alor batzuk lantzeaere funtsezkoa dela. Besteak beste,ikasgelako mahai eta aulkiak egokitze-arena banakako beharren arabera. Etabestalde, imitazioa denez haurrek ikas-teko duten modurik eraginkorrena,saia gaitezen gure posturak aztertzeneredu osasuntsuak ikas ditzaten hau-rrek.•

Jendartean, oro har, etabatik bat, hezkuntzanjabetu dira haurtzarotikpostura zuzenak eta

ergonomikoak,ohituraosasungarriakbultzatzea,ezinbestekoadela haurraren

garapen integral etabereziki motore egokibaterako.

?

Narratibak Hezkuntzan erakusketaHezkuntzari so egiten dion begirada berpentsatzearren, Lugaritz Kultur Etxean, ikus eta arte

istorio batzuen erakusketa aurkezten da maiatz osoan zehar. Proiektu honek, irakaslearenprestakuntzan garatzen ari den lana eta bere hedapena beste esparru batzuekin lotzen ditu.

Erakusketaren abiapuntua ikaskuntza-irakaskuntza eszenatokiak zabaltzea da, unibertsitateaeta komunitatearen arteko kolaborazioaren bidez bisitariari ikaskuntzarako beste alternatibakimajinatzeko aukera eskainiz.

Donostiako Magisteritza Eskolatik eta etorkizuneko irakasleen formatzaile gisa, hezkuntzakompromiso sozial bezala ulertzen dugu. Konpromiso honek zabaltzera behartzen gaitu etaaldi berean besteak gugana hurbiltzera. Unibertsitatean hezitzen dugu, bai, baina unibertsita-tea esperimentazio zentro gisa ulertuz.

EGITARAUAMaiatzak 5 (osteguna): 16:00-19:00, Jardunaldi-ilustrazio tailerra. Myriam Cameros Sierra,“La cenicienta que no quería comer perdices”. Bete arte. Donostiako Magisteritza Eskolako(EHU/UPV) 0.4 gelan. Maiatzak 5 (osteguna): 19:30tan erakusketaren inaugurazioa.Maiatzak 20 (ostirala): 10:00-12:30. Haurrentzako tailerrak: Musika eta plastika. DonostiakoMagisteritza Eskolako ikasleak (EHU/UPV) - auzoko Ikastetxeak. Erakusketa aretoan.Maiatzak 27 (ostirala): 18:00-20:00. MercaTRUKE: Zer eskaintzen didazu eta zer eramannahi duzu? Erakusketa aretoan.

Informazio gehiagorako www.elkarrikertuz.es

Bide eginean jarraitzen dugu zuen

ekarpenekin eta parte-hartze

handiagoarekin aberastu nahi dugularik.

Hik Hasi proiektua irekia

den heinean, interesa duen edonoren

parte-hartzea gustu handiz hartzen dugu.

Jar ezazu zure aletxoa euskal

hezkuntzaren

aldeko ekimen honetan.

berriakmaiatza

Zer da euskara euskaraz ez dakite-nentzat? Gai hori aztertu dute UdaltopUdaletako Euskara-Zerbitzuen hiruga-rren topaketan, Lasarte-Orian. “Haiekeuskarara hurbiltzeko, zer eta nola egindaiteke udaletatik?” galderari erantzu-na ematen ahalegindu dira topaketanparte hartu duten 180 bat lagun.

Jone Miren Hernandez Antropolo-gian doktorearen ponentziak emanzien hasiera topaketei. Eta hizkuntzakare-morteroa izango balitz? Izenbu-rupean, euskara eta identitatearen in-guruko hainbat hausnarketa aurkeztuzituen. “Hiztunak, hizkuntza bat due-

Udaltop jardunaldiak.Euskara, identitatearen oinarri eta osagarri

nak, testuinguru bat du, bizimodu bat,ikuskera bat, identitate bat. Horren au-rrean, zer eskaintzen dio bigarren hiz-kuntza batek? Zergatik ikasi, zergatikhitz egin, zergatik bizi edo sentitu biga-rren (edo hirugarren) hizkuntza bat?”Galdera horien inguruan hausnartzekoasmoz, erdaldun batzuek euskarareninguruan izandako hainbat esperien-tzia aztertu ditu irakasleak, 60-70ekohamarkadetatik abiaturik. Kontakizunhorien bitartez, unean-unean euskara-ren inguruan sortutako diskurtsoak etabizipenak aztertu ditu, garai bakoitze-an hizkuntza eta identitateen arteaneman izan diren loturak irudikatuz. Be-re esperientziatik abiatu zen Henandezponentzia hau prestatzeko, Lasarte-Orian 1970ean jaio eta euskaldun be-rria den irakasle baten esperientziatik.

70eko hamarkadatik gaur arte, hiruetapa bereizi ditu: Lehena, 1970 eta80ko hamarkadak hartzen dituena,Txepetxek euskal soziolinguistikari sa-rrera emango zion ikerketa egin zuene-ko garaia. Bigarrena, 90eko hamarka-dakoa; alfabetatze mugimenduak in-darra hartu zuenekoa, hezkuntza ere-duak sartu zirenekoa, eta euskara za-

Alemania, Estonia eta Turkiako es-kolak eta Alemaniako Arbeit und Le-ben irakasle-sindikatua AndoaingoInstitutuan bildu dira apirilean, Euro-parako Leonardo mugikortasun pro-gramaren barruan. Bai Batxilergoaneta baita Goi Mailako Zikloan ere ikas-leen elkar trukaketak bultzatzea eta ho-betzea izan da bilera horien helburua.Prozesuaren buruan gizarte esku-har-tzearekin lotuta dauden Lanbide Hezi-ketaren lan praktikak hobeto bidera-

tzeko praktika egokien esku-liburuasortu nahi dute.

Jardunaldiak Tangente GKEk etaLeitzaran Institutuak koordinatuta egindituzte. Bilerez gain, jardunaldietakoparte-hartzaileek zenbait bisita prakti-ko egin dituzte, besteak beste, Donos-tiako Ibai ikastolara, bertako haur-hez-kuntza lana ezagutzeko, eta Aspacera,garun-perlesia duten afektatuekin egi-ten ari diren lana ezagutzeko.

Programa honi joan den urtean


baltzeko “sormen handiko ekintzak”egiten hasi zirenekoa. Hirugarren eta-pan 2.000 urtean hasten den hamarka-daz ari da, non euskaldun eta erdaldu-nen genealogiak aldatu egin diren, etaapenas egongo den familiarik erdaldu-nik ez duena, edo euskaldunik ez due-na. Genealogietan izan den aldaketakekarri duen aniztasunean erreparatubehar dela dio irakasleak.

Aurrera begira, “futurologia apurbat eginaz”, gaurko gazteen diskurtso-ak eta jokaerak ikusirik, diskurtsoa al-datu beharra ikusten du, “oso diskurtsomodernoa daukagu, ez gara batereposmodernoak”, azaldu zuen. “Gaurarte hizkuntza nortasunarekin lotu du-gu, baina orain fokoa aldatu beharradaukagu, hiztuna baitago zentroan”.Irakaslearen arabera, euskara dela-eta,azken hamarkadetan izandako aldake-tak ezin dira ulertu identitatean errepa-ratu gabe. “Horregatik, euskaraz atzoeta gaur identitatearen osatze proze-suan duen paperean erreparatu beharda”, eta aurrera begira, ikusten du “eus-kara identitatea oinarritzeko bainogehiago, euskara identitatea osatzeko”izango dela.

Hamburgon eman zitzaion hasiera etajarraipena Estonian emango diote.

Alemania, Estonia eta Turkiako eskolak Andoainenbildu dira, mugikortasunaz hitz egiteko

Seaskak “euskaltzaleen baitaezpadako hitzordu”bilakatu nahi du Herri Urrats

Hezkuntzari begiratzeko moduez hausnartzeko tailerrak eta erakusketa egingo dituzte Donostian


Irakurmena hobetzeko jardunaldiak, Algortan

Laku bat munduan lelopean egingo dute aurten Herri Urrats festa handia hil ho-nen 8an, Senperen. Iaz, eguraldi txarra medio, helburuak lortzetik oso urrun geldituzen Ipar Euskal Herriko ikastolen aldeko jaia, eta Herri Urrats maiatzeko egun euritsuhartan ez zela bukatzen adieraziz, urte guztirako kanpaina egin zuten. Ondorioz ja-sotako elkartasun horri erantzuten diote aurtengo lelo eta irudiak, “Gutariko bakoi-tza sorta bat gira, gure ekarpen tipia bideratuz putzua eginen dugu, horrela tantagehiago bilduz, aintzira bilakatu arte”.

28. ekitaldi honetan bildutako dirua Xalbador Kanboko ikastetxea berritzekoizango da, handitu beharrean baitago ikastola. Jendea erakarri eta dirua biltzeko, egi-tarau betea osatu dute, besteak beste, bertsolariak, Patxi eta konpainia, Kukai etaOinkari dantza taldeak eta Berri Txarrak, Luar Na Lubre, Tapia eta Korrontziren kon-tzertuak izango dira. Egitarau osoa wwwwww..hheerrrriiuurrrraattss..ccoomm-en dago.

hitzaldi banatan, eta ondoren, JesusGrisaleña ISIEI-IVEIko eskola antola-ketako zuzendariak irakurmenari lotu-riko ebaluazio diagnostikoez hitz egin-go du. Beste bi hitzaldiak FernandoTrujillo Granadako Unibertsitateko ira-kasleak eta Javier Garcia Arza eta Sergio

Irakurmena hobetzeko estrategieiburuz ariko dira hil honen 18 eta 19anGetxolinguae 2011n, Algortako Tama-risesen. Galtzagorri Elkarteko Itziar Zu-bizarreta eta Nafarroako Unibertsitate-ko Vicky Zenotz zehazki hizkuntza ida-tziaren ulermen estrategiez ariko dira

Gonzalezek emango dituzte; bigarren-goek Irakurketa Gaitasunak Hobetze-ko Nafarroako plana aurkeztuko dute.Jardunaldiak lan taldeekin amaitukodituzte. Jardunaldietan izena emateko epea hilaren 9an itxiko da (http://getxo-linguae2011.wordpress.com).

Hezkuntzari so egiten dion begira-da berpentsatzeko helburuarekin, ikuseta arte istorio batzuen erakusketa izango da ikusgai hilabete osoan Do-nostiako Lugaritz Kultur Etxean. Elka-rrikertuz hezkuntza-berrikuntza talde-aren proiektu honek, irakaslearenprestakuntzan garatzen ari den lana etabere hedapena beste esparru batzue-kin lotu nahi du.

Erakusketaren abiapuntua ikas-kuntza-irakaskuntza eszenatokiak za-baltzea da, unibertsitatea eta komuni-tatearen arteko kolaborazioaren bidez

bisitariari ikaskuntzarako beste alter-natiba batzuk imajinatzeko aukera es-kainiz.

Erakusketarekin batera, jardunal-diak eta tailerrak egingo dira hilabeteosoan zehar, bai haurrei zuzendurikotailerrak eta baita helduei zuzenduriko-ak ere. wwwwww..eellkkaarrrriikkeerrttuuzz..eessweb-gunean dago erakusketari eta jardunal-diei buruzko informazio osoa.

Donostiako Magisteritza Eskolatiketa etorkizuneko irakasleen formatzai-le gisa, kompromiso sozial gisa uler-tzen du Elkarrikertuzek hezkuntza.

Zure helbide elektronikoan Hik Hasiri buruzko azken berriak eta hainbat albiste jaso nahi badituzu, gure buletin elektroni-koan harpidetu besterik ez duzu egin behar. www.hikhasi.com web orrian izena eman, eta etxetik mugitu gabe jasoko duzuHik Hasiren berri!

Gure buletin elektronikoa jaso nahi al duzu?

Datorren hilabeteko eztabaidarako galdera...>>> Eusko Jaurlaritzak haurtzaroaren eta nerabezaroaren behar eta eskariak ikerketa egin berri du. Ikerketaren ondorioenartean, hauek azaldu dira prentsan: “Nerabeek guapo egon nahi dute besteen onarpena jasotzeko”, “Euskal gazteek haienirudi fisikoa zaintzen dute irainen eta bazterkeriaren berdur” eta “Etorkinak bazterketa sozialarekin lotzen dituzte haur etanerabeek”. Zure inguruko ikasleek edo haurrek horrelako lehentasunak dituztela uste al duzu?

Hik hasiren web gunean dugun EZTABAIDAGUNEA paperera ekarri dugu. Hilero, web orrian jasoko ditugun iritzienlaburpena izango duzue eta baita hurrengo galdera zein izango den ezagutzeko aukera ere. Hona hemen azkeneztabaidak utzi diguna...

>>> Uste al duzu krisi ekonomikoa eragiten ari dela hezkuntzan? Nola?

>Baliabide murrizketa nabarmenaHezkuntzan gabiltzanok ongi dakigu zer murrizketak iritsi diren gure zentroetara. Oro har, era guztietako murrizketak baldin

badaude ere, murrizketa ekonomikoa da nabarmena eta horrek beste guztia baldintzatzen du: soldaten murrizketa, langileen etaordezkapenen gutxitzea, prestakuntza arloan eta abarrean.

Une honetan, geldialdiak egiten ari dira EAEko Partzuergoko langileak, sukaldeko langileak eta abar. Horrek, bere eragin kal-tegarria du hezkuntzako garapenean, nola ez. Miren K.

>Baliabide eskasiaLangile murrizketagatik greba aldarrikatzen ari dira Seaskako langileak. Krisi ekonomikoak edonon eragiten du, eta ikastletan,

batez ere! Askotan, susmagarria da sektore beretsuetan eragiten duela ikustea, eta dena "Krisi" baten eragina omen da. Agintariekkrisia dute beti batzuentzat, ez al da? Manex

>Koherentzia ezaHezkuntzaren garrantziaz edonon entzun liteke. Jardunaldi, biltzar, foro eta abarretan, edonori entzuten zaio esaten aldaketa

garaiotan heziketak izugarrizko garrantzia duela eta abar. Jendarte berria sortzen ari dela, aldaketa ugari gertatzen ari direla etaetorkizunekoak, pertsona prestatuak eta buru malgua dutenak izan behar direla. Gero, aldiz, erabakia hartzerako unean, bankueta konstruktoreen interesak nagusitzen dira. Jendartearen antolaketan aldaketa sakona gertatu behar da gutxi batzuen interesakbaino, herritarron interesa nagusitzeko. Manex

>Kaka eginda gaudeZer gerta daitekeen ez jakiteak, segurtasun ezak, langileon eskubideen aurkako neurri legalak, grebak, gure inguruan dagoen

egoera ekonomiko kaxkarrak eta abarrek beldurra sortzen dute, nola ez! Egoera normalean onartuko ez genituenak lasai asko, edoezinbestez, onartzen ditugu, menpekotasuna IZUgarria delarik. Hezkuntzan ere, bere eragina du krisiak, eta sakonena dena, ba-lioen krisia da. Hobeto esanda, gizarte hobea egiteko balio ez duten balioen nagusitasuna. Marta T.


argitalpenak

5 hartz jostariKrestin M. Shuld

TTARTTALO1etik 5era zenbatzen ikasteko eta

ukimena lantzeko liburu dibertigarriada 5 hartz jostari. Pozik bizi diren bosthartzen istoriotxoa kontatzen die txi-kienei, eta egun batean guztien arteanfesta bat egitea erabakiko dute hartzek.Krestin M. Shuldek idatzitako liburuaSabine Cunoren ilustrazioek osatzendute. Munduko hamaika hizkuntzataraitzulia dago liburua.•

Poloetako animaliak Phyllis PerryTTARTTALO

Zirkulu Artikoa eta Antartikaesploratzera gonbidatzen dituhaurrak lan honek. Izotzaren eremuaeta han bizi diren zortzi animaliaharrigarri aurkezten dizkie txikienei,hartz zuria, orka hiltzailea eta narbalbitxia, tartean. Poloetako animaliahoriek muntatu ditzakete haurrekliburuak dakartzan piezekin.•

Amaren urteakYolanda Arrieta

AIZKORRI6 eta 8 urte bitarteko haurrentzako li-

burua da Arrietak idatzi eta Aitziber Alonsok ilustratu duena. Mireiak etaMalenek inbidia pixka bat diote elkarri,nahiz eta elkarrekin marraztea atsegin.Mikelek bakarrik marrazten du. Egunbatean, ordea, Mireiak, Malenek eta Mi-kelek hiru irudiak elkartu eta opari ba-karra asmatzen dute, gauza bat baitutehirurena dena: mendi-lerroen M-a.•

Ezin dut, eta zer?Uxue Alberdi

ELKARAita alabari esan eta esan ari zaio su-

per-neska bat dela. Baina alabak bada-ki ez delaegia, super-neskek hegan egiten baitute, eta berak ez daki hegan.Saiatu da bere indar guztiekin, aitari ezhuts egiteko, baina ezin du. Eta orduanikasiko du liburuko protagonistak esa-ten, “ezin dut, eta zer?”. Uxue Alberdi-ren idazlana Jokin Mitxelenak ilustratudu.•

Euskal Herriko alegia, ipuin etakondairak

Luis BarandiaranTXERTOA

Anbotoko Damak, lamiek eta jenti-lek dute aterpe liburuan, eta baita amabirjina eta santu kristau batzuek ere. Pa-ganismoaren eta kristautasunaren arte-ko nahasketa da testu hauen ezauga-rrietako bat. Joxe Migel Barandiaranekbildu zituen kondariak modu dibulga-tiboan dakartza liburu honek •

Sexualitatean xirikatuzMaider Garcia de Vicuña-Iratxe

PorrasEREIN

Sexualitatea modu zabalean ulerta-raztea da liburu honen xedea, sexuali-tatearen aniztasuna ulertzea eta onar-tzea. Abiapuntuan Xirika aldizkarianEmaize sexologia zentroak astero-aste-ro idazten zituen artikuluak daude. Li-burua haur eta gaztetxoekin erabiltze-ko gida bat osatu dute eta www.emai-ze.com-en dago eskura •


... nora joangogara?

D’elikatuzElikadura eta gastronomiaren interpretazio zentroaKarbohidratoak, gantzak, pro-teinak… ohiko hitz bihurtzendira Ordiziako D’elikatuz zentro-ra bisita egiten duten haurren-tzat. Elikadurari eta gastrono-miari eskainitako interpretaziozentroan elikagaiak ezagutzendituzte bisitariek, dastamena-ren ikuspegitik batetik, bainabaita osasunaren aldetik ere,dieta orekatuak egiten ikasiz.

Ordiziako erdigune historikokoBarrena jauregian dago kokatua D’eli-katuz interpretazio zentroa, eta lau so-lairutan, oso modu grafikoan eta inte-raktiboan elikaduraren munduan bar-neratzen ditu haur zein helduak.

Elikadura osasuntsua lantzen ari di-ra Ordiziako Jakintza ikastolako hau-rrak D’elikatuz zentroan, HikHasik bi-sitatu duen egunean. Idoia Noain gida-nutrizionistak egin digu harrera, eta be-rarekin murgilduko gara elikadurarenmunduan barrena. Ikasleek dagoene-ko argi dute zer diren karbohidratoak,gantzak eta proteinak, lehendik ere bi-sitatu baitute zentroa. Iragan asteazke-nean Ordiziako azokatik buelta ere eman zuten ikasleek, eta menu osasun-tsu bat egin ahal izateko produktuak erosi zituzten han, ekoizleen eskutikberetik, baserritarrekin, nekazariekineta abeltzainekin hitz eginaz. Jarduerahauen helburua haurrek elikadura eza-gutu eta baloratzea da; jaki ezberdinen

ezaugarriak, ekoizpena eta merkatura-tzea lantzea, eta jaki-taldeak eta elika-dura-ohitura osasuntsuak ezagutzea.

Gaurkoan ere elikadura osasuntsualantzen ari dira bosgarren mailako ikas-leak, taldeka banatuta, jardueren zatibat zentroan bertan osatuko dute etaondoren Ordiziako kaleetara irtengodira haurrak, herritarrekin elikadurari eta kontsumo-ohiturei buruzko inkes-ta bat osatzeko. Motibaturik dabiltza ikasleak elikadura-piramideari begiramenu osasuntsu bat prestatzen. Gureosasunerako eta gorputzaren funtzio-namendu egokirako elikaduraren ga-rrantziaz jabetzen ari dira haurrak, etadieta orekatu baterako oinarrizko iriz-pideez jabetzen ari dira jolasten ari di-ren bitartean, zehazki, gorputz baten energia beharrez ari dira hausnartzenNoain nutrizionistaren laguntzaz.

Adin guztietarako jarduerakD’elikatuz zentroak bisitak eta bisi-

ta gidatuak eskaintzen ditu, baina hara-go, bederatzi unitate didaktiko dituzteprestatuak adin ezberdinetako ikaslee-kin jorratzeko osasuna, elikadura etakontsumo jasangarriaren ingurukogaiak. Unitate horiek aurrez ikastetxe-an bertan jorra ditzakete irakasleek, edota ondoren zentroan bertan. Bisita-ren ondoren eskolan elikaduraren gaiajorratzen jarraitzeko ere bidaltzen di-tuzte unitate didaktikoak Ordiziatik.Horrez gain, Ordiziako azoka ezagu-nera bisita gidatua egin dezakete ikas-le-irakasleek, eta baita gaztagintzan jar-duten duten baserri batera bisita, edotaogigintza edo fruitugintza naturala egi-ten duen baserri batera, eta tailerreanparte hartzeko aukera ere badute.

Jarduerak hitzaldiekin osatuko di-



iOrdizia (Gipuzkoa)Tel.: 943 88 22 90 e-maila: [email protected]: www.delikatuz.com

DD’’EELLIIKKAATTUUZZ IINNTTEEPPRREETTAAZZIIOO ZZEENNTTRROOAA

tuzte Jakintzako ikasleek, euren gura-soei zuzenduriko bi hitzaldi eskainikobaitizkie Idoia Noainek, ikastetxeareneskariaren araberako eskaintza egitenbaitu interpretazio zentroak.

Azokaz eta gastronomiazElikadura-piramidea; menu osa-

suntsu eta ez hain osasuntsuak osatze-ko aukera ematen duen self service-a;norberaren genero, pisu eta altuerarenaraberako energia beharrak adieraztendituen makina eta beste hamaika arike-ta eskaintzen ditu elikadura eta nutri-zioari eskainitako bigarren solairu ho-netan. Hurrengo solairua, hirugarrena,gastronomiari eskainitako solairua da,eta bertan hainbat ikus-entzunezkodaude: batetik, Ordiziako azokari bu-ruzkoa, non Erdi Aroko garaietatik lau-rehun urteko errepaso historikoa egite-az gain, azokak kontsumo ohituretannahiz jendearen sozializazioan dueneta izan duen garrantziaren berri ema-ten du. Ondoan Idiazabalgo gaztari es-kainitako txokoa dago, nola ez.

Bat-batean, solairu berean, KarlosArgiñano eta Isaak Salaberria hasi dirahizketan. Gastronomiari buruzko elka-rrizketan ari dira Ramon Roteta eta JuanMari Arzakekin batera, oso ikus-entzu-nezko bitxi eta modernoetan. Garai ba-teko sukaldaritzaz, gastronomia zerden eta zer izan beharko lukeen ari diraazaltzen, eta baita euskal sukaldaritza-ren etorkizuneko apustuez ere.

D’elikatuz zentroan bertan hainbatjarduera osagarri daude, elikadurarenzuzenki lotuak ez daudenak. Batetik,lehen pisuan Goierriko herri guztiei bu-ruzko erakusketa dago. Maketa, diapo-rama, benetako material eta argazkienbidez Horrez gain, aldian aldiko era-kusketak ikus daitezke beheko solai-ruan, oraingoan naturarekin loturikoElkarrekin argazki-erakusketa ikus lite-ke. •

Hezkuntza unitateen lan-prozedura1. Aldez aurretik: Bisita aurretik gaia ikastetxean bertan landu ahal iza-

teko materiala bidaliko da (unitate batzuetan).2. Zentroan bertan: Zentroa ezagutu eta edukiak landuko dira zentro-

ko baliabide, material eta ekintza ezberdinen bidez (90' edo 180'-ko saio-ak).

3. Ondoren: Gaia lantzen jarraitzeko ikastetxera materiala bidaliko da(unitate batzuetan).

4. Ekintza osagarria zentrotik kanpo (hautazkoa): Ordiziako Feria, gaz-tagintza, baserri ezberdinak eta bertako jarduerak, etab. ezagutzeko auke-ra eskainiko da.

Prezioak:- “Baserritik platerara”, “D'elikatuz mokau batean” eta “Goierri ezagu-

tuz” (90' inguruko saioak): 1,5 euro ikasleko.-Goiza D'elikatuzen unitate didaktikoak landuz (3 ordu inguruko saio-

ak): 3 euro ikasleko. - “Azoka mokau batean”: 4 euro ikasleko.-D'elikatuzera bisita unitate didaktikoak landuz + ekintza osagarria (e-

gun osoko saioa): 5 euro ikasleko inguru, aukeraturiko ekintzaren arabera.

IINNGGUURRUUMMEENNEEKKOO PPRROOGGRRAAMMAAKK::


atzeko atetik

*

Eskolako oroitzapen batzuk

Nik Bermeoko eskolan ikasi nuen.Garai hartan nazionalak deitzen zioten.Esan beharra daukat Franco ni 8. mai-lan nengoenean hil zela, eta gauzak o-raindik ez zirela gaurko moduan. Adi-bidez, neskak eta mutilak banatutageunden, ez genuen euskaraz ikasten,erdaraz soilik....

Eskola hiru eraikinetan banatzenzen. Oraindik ez zegoen eskola berriaegina. 7. mailan nengoenean estreinatugenuen gaur egungo eskola berria. Nirigehien gustatu zitzaidana gimnasioa e-dukitzea izan zen. Inoiz ez nuen horre-lako lekurik ikusi. Izugarria zen!

Garai hartan oso zoriontsua izannintzen eskolan. Eskolara joatea atse-gin nuen. Han ezagutu nituen nire lehe-

nengo lagunak, txikitako lagunak.Nahiz eta orain ez dugun elkar ikusten,betiko lagunak dira.

Eskolaurretik 8. mailaraino ibili nin-tzen bertan. 9 urtetan oso maistra onakizan nituen, baina gehienbat Conchi i-rakaslearekin oroitzen naiz. 4 urtetan i-zan zen gure maistra eta tutorea. Guz-tiontzat haize berria ekarri zuen, osogaztea eta erakusteko gogo handiekinetorri baitzen. Niretzat benetako mais-tra bat zen, oso ona, ikasten eragiten ze-kielako. Harekin aurkitu nuen nire al-derdi artistikoa. Gogoratzen dut arra-tsaldeetan askotariko jarduerak egitengenituela, denetik: antzerkia, korua,koreografiak… Goizez ikasi egiten ge-

nuen, eta arratsaldez, gozatu. Beste aldetik, atsegin nuen ikasleon

arteko aniztasuna. Hori ere asko esker-tzen dut. Eskola oso plurala zen, gizar-tea bezala. Uste dut hezkuntza ona har-tu nuela, batez ere balioen ingurukogaietan.

Geroago, Irakasle ikasketak ikasibitartean, nire eskolara itzuli nintzenpraktikak egitera. Oso polita izan zenberriro toki berean baina beste egoerabatean egotea.

Orain dantza munduan nabil, dan-tza eskolak ematen eta koreografiak e-giten.•

Matxalen BILBAO DANTZARIA, KOREOGRAFOA ETA DANTZA IRAKASLEA

“Sortzen jakitea,hartzen jakitea bezain ona da azken finean”.

Imanol Urbieta

prestatzen ari gara.

8. baliabide pedagogikoen GIDA

2011-12 ikasturterako

Informazioa: 943 371 408

gida

@hi

khas

i.co

m

XII. HIK HASI Udako TopaketakDonostian, uztailak 4, 5 eta 6

Matrikulatzeko azken eguna: maiatzaren 31

Hezkuntzaren etorkizunaz, Euskara proben eraikuntza, Adimena nola eta norantz gidatu ikasten,Garapenerako Hezkuntza, Adimen emozionala, Psikomotrizitatea 2-3 urtekoekin,

Sexuen hezkuntza, Maskaragintza, Berrikuntza Haur Hezkuntzan sentikortasunaren bidez,Jendaurrean hitz egiten, Ahotsaren erabilera egokia, Lumatik ahora, ipuinak egokitzen,Konpetentzia matematikoa, Autismoa, Orkestra musikaterapeutikoak, Osasun mentala,

Haurrentzako masajea, Elikadura eta eskola, Idazmena lantzen: ekoizpena eta sormena,Familia eta irakasleria, Ez dut zigortu nahi, Dibortzioa eta eskola, O Happy Day!

Zertan jolastuko gara?, Jai ospakizunetan dantzan, Antzerkigintza, Yoga saioak irakasleentzat,Coaching, Sare sozialak, nerabeak eta hizkuntza(k), IRRIAK atera argazki eta bideoei,

GIMP: irudiak tratatzeko, Irakaskuntza 2.0, Web 2.0. Google, Bideoa...

Informazioa: www.hikhasi.com edo 943 371 408

ELKARRIZKETA: JORDI SOLE• ESPERIENTZIA: OH HAPPY DAY .... hik hasi.pdfterketako emaitzak hobeak...

Documents

Transcript of ELKARRIZKETA: JORDI SOLE• ESPERIENTZIA: OH HAPPY DAY .... hik hasi.pdfterketako emaitzak hobeak...