ELKARRIZKETA: JONAN FERNANDEZ• ESPERIENTZIA: JOKO ... hik hasi.pdfAzaleko eta gai nagusiko...

hhELKARRIZKETA: JONAN FERNANDEZ • ESPERIENTZIA: JOKO HEURISTIKOA 3URTEKO GELAN • EKARPENAK: BAZTANGO TESTIGANTZAK • GALDEIDAZUE:NEREA MENDIZABAL • BURDIN HARANA • ATZEKO ATETIK: RAMON AGIRRE

153hik hasi4 EURO • 2010EKO ABENDUA EUSKAL HEZIKETARAKO ALDIZKARIA

Irrien lagunak klubaOinarrizko proiektu hezitzailea

GAIA

aurkibidea8gaia

IRRIEN LAGUNAK KLUBAProiektu hezitzailea izan nahi du. Izan ere, Pirritxek, Pupu etaLore bikiak izan ditu, eta hemendik aurrera pailazoek haurjaioberrien hheezzkkuunnttzzaazz arduratu beharko dute.

15elkarrizketa

JONAN FERNANDEZPertsona izaten hezi, 8 ikaskuntza liburua idatzi du. Pertsona,gizakia, elkarbizitza, hezkuntza, heziketa… aipatzen ditu, bes-teak beste.

Argitaratzailea: XANGORIN Errekalde hiribidea, 59. Aguila eraikina, 1. solairua. 20018 DONOSTIA GIPUZKOA. Tel: 943/ 371 408 ; www.hikhasi.com; Posta Elektronikoa:[email protected]; Lege Gordailua: SS-1001/95. ISSN: 1135-4690. Erredakzioa: Joxe Mari Auzmendi, Ainhoa Azpiroz eta Arantxa Urbe. Erredakzio batzordea: Nerea Agirre, MirenGuilló, Mari Karmen Irastorza, Pello Jauregi, Aritz Larreta, Josi Oiarbide, Maite Saenz, Xabier Sarasua. Aholkulkariak: Nerea Alzola,Abel Ariznabarreta, Felix Basurko, Begoña Bilbao,Mariam Bilbatua, Aines Dufau, Luis Mari Elizalde, Lore Erriondo, Guillermo Etxeberria, Gurutze Ezkurdia, Idoia Fernandez, Xabier Isasi, Irene Lopez-Goñi, Izaskun Madariaga, LontxoOihartzabal,Karmele Perez Urraza,Fito Rodriguez,Matilde Sainz eta Amaia Vazquez. Administrazioa:Arantxa Goiburu. Diseinua:Graf!k. Maketazioa: Xangorin. Inprimategia: ANtzA S.A.L.Azaleko eta gai nagusiko irudiak:irrien Lagunak. Elkarrizketako irudiak:Hik Hasi. Hezkuntza,Unibertsitate eta Ikerketa Sailak onetsia (2010-11-17). Kopurua:3.600 ale.

hik hasiko artikuluez edonon eta edonoiz balia zaitezke. Kasu horietan iturria aipatzea eskertuko genizuke. hhiikk hhaassiik ez ditu beregain hartzen bertan plazaratutako iritziak ezta bat etorri ere derrigorki haiekin.

5 editoriala

6 kronika

8 gaiaIRRIEN LAGUNAK KLUBAOINARRIZKO PROIEKTU HEZITZAILEA

16 elkarrizketaJONAN FERNANDEZ

24 esperientziakJoko heuristikoa 3 urteko gela batean. Idoia Carricas

26 ekarpenakBaztango testigantzak jasotzen, Lekarozko 4. DBHkoikasleen eskutik

32 galdeidazueEz dut zigortu nahi. Zigorren alternatibak?Nerea Mendizabal

35 berriak

40 nora joango gara?Burdin Harana. Europa osora zabaldutako burdina

42 Atzeko atetikRamon Agirre

www.hikhasi.com

Euskarak merezi du,hezitzaileentzat ona da eta HIK HASIk behar du.

hik hasiren harpidedun izan nahi dut, urtean 10 ale eta atera daitezkeen ale bereziak etxean jasoz

Izena 1. Deitura

Telefonoa

Posta Kodea

2. Deitura

Helbidea

Herria Herrialdea

Lantokiaren herriaLantokia

IFZ-NAN

Entitatea Sukurtsala K.D. Zenbakia

Sinadura

hik hasi Euskal heziketarako aldizkariaErrekalde hiribidea, 59 Aguila eraikina, 1. solairua

20018 DONOSTIA. GIPUZKOA Tel: 943/37 14 08 Faxa: 943/37 21 54

HARPIDETZA SARIAK (BEZ barne) 50 euro

Prezio horren barruan 10 aldizkari, ale monografikoaketa Euskal Herriko baliabidepedagogikoen gida.Horrez gain, prezio bereziakUdako Topaketetan etaargitararatzen ditugungainontzeko materialetan

hik hasik zure parte-hartzeaezinbestekoa du,harpide zaitez!50 euro urtean

Posta elektronikoa

Harpidetu eta

HIK HASI egitasmoa

bermatu

153. zenbakia. 2010eko abendua • hik hasi • 5

e d i t o r i a l aa b e n d u a

HHaaiizzee bbeerrrriiaakk ddaabbiillttzzaa hhaauurrrreenn hheezzkkuunnttzzaann

Betidanik aipatu izan da haur txi-kien hezkuntzak duen garrantzia per-tsonen garapenean. Txiki-txikitan fin-katzen omen da geroaren oinarri sen-doa.

Asko hitz egin da, bai. Hitz egin soi-lik, ez; ugariak baitira egin diren ikerke-tak eta praktikak arlo horretan. Eta,zientziari so eginez, hainbat baieztapenegin ditzakegu. Euskal Herrian izanda-ko Myrtha Chokler argentinarrak zioengisan, erabaki egin behar dugu zer-no-lako pertsonak nahi ditugun etorkizu-nean, eta horren arabera jokatu. Bai.Erabaki egin behar dugu, ea aginduei e-do esandakoei jarraituko dieten men-peko pertsonak nahi ditugun, edo, bes-talde, pertsona autonomoak, bere bu-ruaren jabe direnak, askeak.

Hori erabakita, gure jokaerak erabatekoa edo bestekoa izan beharko du;eta, ondorioz, eskaintzen dugun hezi-keta helburuarekin koherentea. Ildohorretan, azken urteotan, Emmi Piklerasko hedatzen ari da gure artean, bere

Horrez gain, parte-hartzea susta-tzera omen dator proiektua. Osasune-an, ingurumenaren errespetuan, etagure herriko kulturaren transmisioanlaguntzera; zientzia, jakin-mina etaikerkuntza bezalako hainbat eremusustatzera.

Elkartasuna eta bizikidetza dute jo-mugan... Ederra litzateke hori guztia el-karrekin garatzea, txikitatik, gazte etahelduekin batera, edonon.

Hik Hasiren ustez, proiektu ausartaeta aberatsa izateaz gain, une interesga-rrian dator. Izan ere, krisia edonon era-giten ari denean, balioen krisia dagoe-nean, ezkortasuna hedatzen ari dene-an... herritarron ilusioa pizteko, pixkabat amesteko eta jendarte hobea egitenlaguntzeko, halako aukera izatea es-kertzekoa da.

Horrela bada, gure eskerrik handie-na Berria, Elkar eta Katxiporreta paila-zo taldeari herritarroi egin diguzuenopariarengatik. Etorkizun oparoa izandezazuela!

pedagogiak eta praktikak haur auto-nomoagoak sortzen lagun dezakeela-koan. Ekarpen ederra, ilusioz hartu du-guna.

Ilusio berberaz hartu dugu “IrrienLaguna Kluba”ren sorrera. Etxetik atabiatua, baina etxeetan eragin nahiduena. Eskolatik kanpo sortua, eta, aldiberean, eskolekin batera jokatzeko bo-kazioa duena... Hainbat urtetako histo-ria duten hiru euskal eragilek gorpuztu-takoa da “Irrien Laguna” proiektua.

Baina, zergatik hartu du Hik Hasikilusio handiz proiektua? Helburuetandioten gisan, hiru esparrutan eraginnahi duelako: etxean (hezitzaile nagu-sia), eskolan (hezitzaile garrantzitsua),jendartean (auzoa, aisialdia, eskolazkanpoko jarduerak, komunikabide-ak... eragin handia duten hezitzaileak).Izan ere, etxeak bakarrik ezin du, esko-lak bakarrik ere ez, eta, jendarteak berekasa ere ez. Hirurak dira garrantzitsuaketa ona izango da hiru aldeen artean he-ziketaren oinarrizko ildoak adostea.

Proiektu ausarta eta aberatsaizateaz gain, une interesgarriandator. Izan ere, krisia edononeragiten, ezkortasuna hedatzen aridenean, herritarron ilusioa piztekohalako aukera izatea eskertzekoada.

6 • hik hasi • 153. zenbakia. 2010eko abendua

Mendillorriko (Nafarroa) Haureta Lehen Hezkuntzako biikastetxeek (El Lago eta

Mendigoiti) DBHko 1. mailakoikasleak hartuko dituzte.

DBHko ikastetxeek duten lekufalta dela medio, 250 ikasle

LHko bi ikastetxe horietanarituko dira datorren ikasturtean.

Irakasleen eta gurasoenartean ezinegona sortu du

berriak. Izan ere, Mendillorrikoinstitutua 2007an ireki zen 330ikaslekin, eta, iaz, mila ikasle

baino gehiago zituen.Aurreikuspen eskasa izatea

leporatu diote Nafar GobernukoHezkuntza Departamentuari.Egin aurretik, ikasle kopurua

ikusita, aurreikusten zen txikiageratuko zela, eta hala

gertatu da.Beste informazio baten

arabera, Eunateko (Nafarroa)DBHko ikasleek Hezkuntza

Fisikoko 28 eskola ordudaramatzate eskolatik at hartzen,

espazio fisikorik ez dutelakoikastetxean.

kronika

Nafarroako Hezkuntza Berezirakoaurrekontuak % 40 egin zuen beheraiazko ikasturtean. Azken lau urteetanbehar berezitarako eskaerak % 126egin badu gora, diru laguntzak % 5 soi-lik egin du. Aurrekontuan, 104.107 eu-ro bideratu zituen iaz Nafar Gober-nuak, aurreko ikasturtean baino 71.973euro gutxiago.

Bestalde, 3.300 ikasle baino gehia-go ohiko ikastetxetan eskolatzen diraeta 591 zentro berezietan. Diru lagun-tza jaso zuten ikasleetako % 71k zentroberezi horietan ikasten dute.

Eskaeretan, iazko ikasturtean dirulaguntza edo beka eskatu zuten 421ikasleetatik (287 gizonezko eta 134emakumezko) 233k soilik eskuratu zu-ten nolabaiteko diru laguntza. Izan ere,

azken lau urteetan diru laguntzaren es-kaera egin duten ikasleen kopurua bi-koiztu egin da.

Herrikoa gurasoen federazioaAzken ikasturtean, 54 ikastetxeta-

ko 1.700 familiek Herrikoa guraso el-kartearen prestakuntza jaso zuten.

Carmen Nietok, elkartearen presta-kuntza arduradunak, 120 ikastaro es-kaini zituen. Gurasoen parte hartzeakikasleen ikaste prozesuan duen garran-tzia azpimarratzen da, behin eta berriz.

Iaz, arrakasta handiena izan zituz-ten ikastaroak hauek izan ziren: “Esko-la arrakastaren sustapena”, “Nerabeza-roa”, “Teknologia berrien erabilera”,“Eskola batzordearen funtzionamen-dua” eta “Anai-arreben arteko gataz-kak”. Harrera ona izan zuten bestehainbat hizaldi ere eskaini zituen: “Es-kola jazarpena”, “Gatazken trataera”eta “Sexu heziketa Haur eta Lehen Hez-kuntzan”. Horiez gain, “bitartekaritza”gaia lantzeko hiru jardunaldi antolatuzituen Herrikoa elkarteak.

Ikasturte honetarako hiru tailer an-tolatu dituzte: 1. Eskola ordutegia (ja-rraikoa ala zatitua?), 2. Oinarrizko kon-petentziak, eta, 3. Eskola kontseiluak(zer diren, zein da bere egitekoa...).Ikastaro bat ere eskainiko dute: “Esko-la Batzordeen funtzionamendua”.

Hezkuntza Berezirako

aurrekontuak % 40 egin

du behera Nafarroan


"Esadazu, eta ahaztu egingo dut; erakutsidazu,eta gogoratu egingo dut; baina utzidazu partehartzen, eta ikasi egingo dut"

Txinako esaera zaharraFrantziako Hezkuntza

Ministerioa eskola egutegia etaordutegia aldatzea aztertzen ari

da . Izan ere, duela bi urte laueguneko astea ezarri zuen etaemaitzak ez omen dira onak.

Ikasturtean zehar dituztenlau atseden-oporrak ez dituztejarri zalantzan. Horiek guztiak

mantendu egingo dituzte.Arazoa, asteazkena jai hartzea

omen da. Duela gutxi arte, larunbat

goizetan ikastera joaten ziren.Hura kendu zuten eta orduak

pilatu egin dituzte, eskolaegunetan 6 eskola ordu jarriz.

Ia ikastordu gehieneskaintzen dituen estatua omen

da Frantzia, Europan. Baina,egun gutxi erabiltzen ditu ordu

horiek guztiak eskaintzeko.Zehazki, 914 ikastordu

erabiltzen ditu 144 egunetanbanatuta.

Europako beste herrialdeekinalderatuz gero, OCDEko batez

bestekoak hauek dira:769 ikastordu urtean,

184 egunetan banatuak.

Eskaerei erantzuteko,

haur eskola gehiago

behar ditu Bilbok

Bilbon, haur eskolako adineandauden 7.148 haurretatik 583rentzakolekua soilik dago. Horregatik, demo-grafia datuak hartuta, eskola mapa be-rritzeko eskatu diote Eusko Jaurlaritza-ri. Hau da, Hezkuntza Sailak eskolenmapa demografia eta immigrazioarendatuen arabera berriztatzea “ezinbeste-koa” dela deritzote.

Hiriburuan, bestalde, haur eskoleneskasia oso arazo larria dela salatu duteauzo elkarteek. Bilboko Auzo Elkarte-en Federazioak esan duenez, “orain ar-te zegoen kopurua % 70 handitu badaere azken urteetan, emaitza oso txikiada”. Zehazki, Bilbon, adin horretan es-kolatzeko dagoen haur kopuruaren %8,15entzat soilik daude plazak.

Gainera, aurrera begira, inongo

planik ez dagoela salatu dute. Orain,haur eskola pribatuak % 54 dira. Haureskola publiko gehiago irekitzeari eki-ten ez bazaio, indarra galtzen joango di-ra. Une honetan, hiriburuan, 24 auzoomen daude haur eskolarik gabe. “Jen-deak etxe ondoan nahi ditu eskolak etaadministrazioak ez baditu egiten, gabe-zia handia izango da”, esan du Auzo El-karteen Federazioak.

Txikitatik euskaraz eskolatzeakduen garrantzia

Haur eskolak bizilekutik gertu ego-teak garrantzia badu, euskaraz eskola-tzeak ere badu. Atzerritarren seme-ala-bak ugaritzen ari dira eta txikitatik eus-karaz aritzea oso garrantzitsua da. Bes-tela, aurrera jotzen duten heinean, Aereduko lerroak ugaltzen joango diraeta atzerrikoen haurrak bazterkeria ja-sango dute. Gaur egun, zoritxarrez, Aeredua duten ikastetxe asko daude.

Bestalde, Auzo Elkarteen Federa-zioak bat egin du Zazpikaleetako , Bil-bo Zaharreko eta Miribillako gurasoenelkarteak egindako salaketekin: “Esko-len egoerak alarma pizten du, bere ahu-lezia eta atzerapenagatik. Ezinbeste-koa da eskolen mapa berriztatzea”. Bil-boko Juan Manuel Sanchez Marcos es-kolari egin diote aipamena, berritu be-harra dagoela iritzita. Bestalde, ikasle-entzat leku falta salatu dute; luze gabe“arazoa larriago” izango dela diote.

G A I A


Irrien Lagunak Kluba

Oinarrizko proiektu hezitzailea

Proiektuaren mamia

Proiektu hezitzailea izan nahi du.Izan ere, Pirritxek, Pupu eta Lore bikiakizan ditu, eta hemendik aurrera paila-zoak haur jaioberrien hheezzkkuunnttzzaazz ar-duratu beharko dira. Horretarako, jjeenn--ddaarrtteeaarrii,, gguurraassooeeii,, eellkkaarrtteeeeii lagun-tza eskatuko diete. Pupu eta Lore de-non artean hezteko, Berria egunkariak,Katxiporretapailazo taldeak eta Elkar tal-deak, Euskal Herriko haurrak eta haiengurasoak eta hezitzaileak bilduko di-tuen komunitatea sortu dute: II rr rr iieennLLaagguunnaakk KKlluubbaa..

Irrien Lagunak Klubak, beraz, ikus-pegi hezitzailea izango du, eta bere ar-datza Euskal Herriko haur guztien islaizango diren Pupu eta Lore haur jaiobe-rrien heziketa izango da.

Zein baliotan hezi nahi dituzte haurrak? •Euskaratik euskarara. Gure hiz-

kuntzatik mundua nola ikusten denerakutsi nahi diete eta euskararen nor-malizazioan eragin nahi dute.

• Euskal Kultura. Gure arbasoenezagutzaren bitartekari izan eta kulturagaraikidearen lan berriak ezagutarazinahi dizkiete, euskal kultura geure hau-

rren eguneroko bizitzan ohikoa bihur-tuta.

• Euskal Herria, Euskal Irria. Zati-keta administratiboak gaindituz, herribat garela erakutsi nahi diete. Euskara-ren Herria, Euskal Irria bihurtuko dute,mundura zabaldu.

• Mila kolore. Pentsaera eta moldeaskotariko jendea onartzen eta anizta-suna balio gisa agertzen ikas dezatennahi dute. Errespetutik, aniztasunaaberatsa dela erakutsi nahi diete.

• Bizikidetza. Bizikidetzari buruz-ko kultura berritzailea sortu nahi dute.Errespetuan eta elkarrizketan oinarri-tua, eskubide berdintasuna, elkartasu-na eta askatasuna sustatu nahi dituzte.

•Partaidetza.Haurren eta helduenarteko harremana indartu nahi dute.Familiaren, eskolaren eta nahi duten el-karteen partaidetza sustatzea dute xe-de.

•Ekologia.Natura babestea, iraun-kortasuna bermatzea eta baliabideakzentzumenez erabilzea zein garrantzi-tsua den azaldu nahi diete. Kolore guz-tien artean berdea zein ederra eta ga-rrantzitsua den ikusaraziko diete.

G

Hezkuntzaren helburu na-gusiak norbanakoaren ahal-menak garatzea eta jendarte-aren garapen soziala susta-tzea baldin badira,munduglobalean ona da eredu oro-kor adostuak egotea,eta,aldiberean,aniztasuna lantzea.Esaten den gisan,partikula-rra eta unibertsala,batasunaeta aniztasuna bereiztezinakdira.

Horregatik,herri bakoi-tzak,duen historiaren,kultu-raren eta balioen arabera,mundua ikusteko eta inter-pretatzeko modu berezia du.Eta horrek sortzen duen abe-rastasuna,ez da herri horrenasoilik,mundu osoarena bai-zik.




Klubak eskainiko duenaGerora hainbat asmo baldin ba-

ditu ere,hasteko,bi produktu eskai-niko ditu: “Irria” aldizkaria eta“Irrien Lagunak”webgunea.

HelburuakHelburu nagusia, Euskal Herriko

haurrei eta haien hezkuntza proze-suan bidelagun diren norbanako etakolektibo guztiei zuzendutako ko-munikazio proiektu sendoa euskarazsortzea da. Beraz, haurrak izango diraardatza, baina gurasoak, hezitzaileaketa jendarteko eragileak kontuan har-tuta, haurren hezkuntzaren ardurajendarte osoarena dela uste baitute.Horrela, hiru esparrutan eragiteko as-mo sendoa dute:

Etxea eta familia Haurren heziketa kontuan hartuz,

gurasoak, aitona-amonak, izeba-osa-bak… etxea osatzen duten guztien-tzat baliagarri izatea.

Ikastetxeak Ikasleen heziketan irakasleek, he-

zitzaileek eta hezkuntzako eragileekduten eragina kontuan hartzen dute.Horrela, “Ikastetxe irrizaleen sarea”sortzea da duten asmoetako bat, elka-rren arteko komunikazioa indartzekoeta proiektu komunak bideratzeko.

Jendartea Instituzioak, aisialdi taldeak, kirol

eta kultur elkarteak, komunikabide-ak… Klubaren balioekin bat egitenduten guztiekin, Irrien Lagunak Kul-tur Elkartea sortu nahi dute, deneiahotsa emateko eta gure herriko hau-rren heziketa prozesuan landu behar-ko genituzkeen hainbat balioei bu-ruzko hausnarketa sustatzeko.

Hiru esparru horietako taldeei etaeragileei beraien partaidetza eskatu-ko diete, elkarlanean egin nahi denproiektua baita Irrien Lagunak Kluba.

IRRIA aldizkaria Harpidetzaren bidez etxean jaso-

tzeko aukera bultzatu nahi dute, nahizeta dendetan ere eskuragarri egon. Al-dizkariak 5,75 euro balioko du. Urtekoharpidetzak, aldiz,10 zenbaki, 45 euro.

Zer lortu nahi dute:- Haurrak ondo pasatzea, bakarka

nahiz guraso edo hezitzaileekin batera.- Helburu didaktikoa ere badu. Na-

turarekin, historiarekin eta osasunare-kin harreman zuzena izateko aukeraeskaini nahi du aldizkariak.

- Euskal Herria bere zabalean etabere kontrasteekin ezagutaraziko dueta hainbat balio landu nahi ditu: eus-kararekiko jarrera aktiboa, bizikidetza,errespetua, natura, kultura, eta abar.

Irria aldizkariaren edukia

Orriak Atalak DeskribapenakAzala

MartinberPirritx, Porrotx

eta Mari Motots, ipuina Marikalanbre

Pupu eta Lore

Filosofo TxikiakLargabista eta Mari

MototsAne Pirata eta Patakon

Errimen Ostadarra

Publizitatea

Kulturarekin erlazioa duen pertsonaia da.

Hilero, gai bat jorratuko da Pirritx,

Porrotx eta Mari Mototsekin.

Pertsonaiak zientzia gaiak landuko ditu.

Elhuyarrek garatuko duen atala.

Pupu eta Lore haurrak hezi behar dira.

Osasunaren gaineko gaiak landuko dira.

Haurren gaiak gogoetara ekarri nahi dira.

Naturaren gaineko gaiak landuko dira,

basozainarekin eta Mari Mototsekin.

Gure gizarteko bolondresen lana eta

elkartasuna agertuko zaizkie haurrei.

Uxue Alberdik eta Amets Arzallusek,

pertsonaia ezagunak aurkeztuko dituzte.

12-67-13

14-17

18-21

22-2526-29

30-33

34-35

36-44


G A I A IRRIEN LAGUNAK KLUBA


Irrien Lagunak WEBgunea irrienlagunak.com/index.php

Klubaren ardatza izango da. Bertanparte hartzeko izena eman baino ez daegin behar, gurasoen laguntzaz. Doanda. Sare sozial handia sortzeko asmoadute, beste sareekin erlazionatuko densarea. Eta, bost helburu nagusi ditu:

- Irrien Lagunak klubarekin eta berepertsonaiekin eguneroko harremanaizateko aukera eskaintzea.

- Zeharo dinamikoa izanda, hau-rren elkar-eragiletasuna edo interak-zioa bultzatzea eta parte hartzea erraz-tea.

- Ikus-entzunekoei arreta bereziajartzea, haur txikiei gehien erakartzendien bitartekoa delako. Hor, klubarengaineko ekoizpena sustatu nahi dute.

- Klubaren pertsonaiak jendartera-tzea. Gaur egun Pirritx, Porrotx eta Ma-ri Mototsek Euskal Herriko haurren ar-tean duten eragina gutxitu gabe, bestepertsonaiak sortu dituzte, Irrien Lagu-nen unibertso berria osatuz.

- Hasieran haurrei eta ikastetxeeizuzendua egongo bada ere, bigarrenfase batean (2011ko martxoa) gurasoeieta elkarteei ere lekua egiteko asmoadute. Proiektu hori, beraiekin elkarla-nean garatzeko asmoa dute.

Irria telebistaBertan, klubak jarritako bideoak

aurkituko dira, baina, ikastetxeek etalagunek igotakoak ere bai. Printzipioz,hilero programazio berria jartzen joan-go dira:

- Azken berriak. - Irriak non? Haurrekin erlazioa du-

ten ikuskizun, festa, kirol-probak…agertuko dira.

- Hileko probak. Proben panela.Haurren partehartzea bultzatzeko, per-tsonaia bakoitzak hileko proba bat ja-

rriko die haurrei: animalia baten ma-rrazkia egin, guraso batekin errezetabat prestatu, argazki bat bidali… eta,ikasturte amaieran, “sariak” banatukodira.

- Zorion agurrak. Klubeko bazkide-ak zoriontzeko aukera eskainiko du,bai urtebetetzeetan, bai beste arrazoibat dela medio. Bertan, zorion postalakegiteko aukera izango dute haurrek.

- Zer egin? atalean gurasoentzakoinformazioa zabalduko da. Bertan, irte-era posibleak agertuko dira, arlotansailkatuta: natura, festak, ikuskizunak,museoak… Gurasoek ere, beren pro-posamenak igotzeko aukera izangodute.

- Pertsonaiak. Telebistarekin bate-ra, webaren gune nagusia izango da.

- Denda. Gure produktuak edo etahaurren hezkuntza eta aisialdia uztar-tzen dituzten kanpokoak

MerchandisingaMerchandisingaren bidez bi helbu-

ru lortu nahi dituzte:- Kluba eta bere pertsonaiak gizar-

teratzen laguntzeko materialak eta jola-sak sortzea.

- Klubaren finantziazioan lagun-tzea. Proiektuaren diru iturri nagusienaizan daiteke merchandisinga epe ertai-nean.

Merchandisingaren erabakiak har-tzeko halako irizpideak erabiliko dira:

- Erabilgarritasuna: ez dute kontsu-mismoa sustatu nahi. Merchandisingartikuluek oinarrizko erabilgarritasunaizan dezaten saiatuko dira, beharrez-koak diren produktuak soilik eginda.

- Kalitatea/prezioa erlazioa: kalita-tezko produktuak egin nahi dituzte,prezio onean.

- Ahal dela, hemen bertan eginak.Hiru irizpideetatik, azkena izaten

ari da betetzen zailena, eta, hala izangodela dirudi, merkatuaren errealitateakmerchandising ekoizpenak atzerriko(Txina, India…) herrietan ekoiztea be-hartzen baitu produktu askotan.

Webgunearen sarrera

Motxila eskaintza



Irrien Lagunak Klubaren hasie-rako bizkarrezurra Pirritx, Porrotxeta Mari Motots izango badira ere,haiekin batera, piskanaka, pertso-naia berriak elkarbizitzen jarrikodira, eta, guztien artean, unibertsoberria osatzen joango dira.

PirritxNeska biz-

korra da, bihu-rria, jostalaria,baina argia etazentzuzkoa aldiberean.

Porrotxekineta Marimoto-tsekin bizitzendituen abentu-retan berak jar-tzen du zuhur-tzia punttua,

batez ere, Porrotx eroegi edo bihurregiageri denean.

PorrotxPailazo

bihurria, umea-ren ikuspuntuabere egiten due-na; umearen be-gi eta logikare-kin jarduten du.Transgresoreada, beraz, beti u-mearen begira-datik ari denez.

Logikakapurtzen ditu.Zer dago ondo, zer dago gaizki… betizalantzak eragin eta zalantzaren bidezargia bilatzen saiatzen da.

Mari Motots Neska alaia

eta sentibera.Naturaza-

lea da. Anima-liak maite etababesten ditu,eta natura osoa

ere bai. Largabistaren lagun handia da,hura ere naturazale amorratua baita.Lagun txakurra ere oso maitea du.

Pupu eta LorePirritxen ume bikiak dira.Denon haurrak dira, aldez edo

moldez. Lagun txakurra dute babeslenagusia.

Pupu mutil alaia da, baina baitabihurria ere.

Lore neska irribarretsua da. Lasaia-goa Pupuren aldean.

Ane pirata eta PatakonBiek mundu bat osatzen dute. El-

kartasuna eta sufritzen dutenekikokonplizitatea bilatzen dute, desberdin-tasunen integrazioa.

Biak gaixo daude; gaixotasuna dutebidelagun eta horrekin bizitzen asmatudute. Baina, aldi berean, horrek halakosentiberatasuna ematen die sufritzeneta bazterkeria pairatzen dutenekiko.

LagunTxakur

leial eta biz-korra, osobere kasa-koa. Kale-ko txakurrada, bere ka-sa ibiltzea

gustukoa duena.Berehala usaintzen du nor den jato-

rra eta fidatzekoa eta nor ez. Jakin-minhandikoa da, eta muturra leku guztie-tan sartzea gustatzen zaio.

Marikalanbre eta Maritxinparta Zientziazaleak.Marikalanbre neska bizkorra da,

txipriztina. Txikitan kalanbre bat jaso eta ahal-

Pertsonaien unibertso berria


G A I A Internet eta eskolaGero eta aukera gehiagoG A I A IRRIEN LAGUNAK KLUBA


men magikoen jabe egin zen. AmonaMaritxinpartak argituko dizkio guz-tiak. Zientziazale amorratuak dira biak.Zientziaren sekretuak ezagutaraztenlagunduko diete haurrei.

Martinber(Martinbertso)

Mutil gaz-tea, irekia, etazirikatzailea.Kultura gustu-koa du: musika,literatura, ber-tsolaritza, ar-tea… Sormena,oro har, berealor eta ederta-sun guztian.

Hizkuntza-rekin jolas egi-tea atsegin du:

hitz-joko-ak, asmakizu-

nak, hitzen hotsak, hitzen musika

LargabistaGizon gordina, adinean sartuxea,

eta naturazale amorratua. Naturari be-gira egoten da beti bere largabistarekin.

Gizon jakintsua da, naturaren se-kretuak dakizkiena.

Gauzak espli-katzeko eta berelezioak ematekooso modu xele-break izaten ditu:batzuetan ipuinbat kontatuko di-zu, hurrena hitzjoko batekin ate-rako zaizu… bai-na beti esaten ditugauza interesga-rriak.

Ikastetxeentzako eskaerak eta eskaintzak

Klubak ikastetxeei eskatzen diena:- Irrien Lagunak pp rrooiieekkttuuaa zzaabbaallttzzeenn llaagguunnttzzeeaa.. Euskal Herriko ikastetxe guz-

tietan aldizkariaren harpidetza orriak zabaltzeko bideak erraztea, bereziki, hemen-dik Eguberrietara sustatuko den kanpainan.

- Ikastetxe gisa wweebbgguunneeaann eerrrreeggiissttrraattzzeeaa, eta ahal duten heinean, eduki ego-kiak igotzen hastea. Webgunean erregistratzea doan da.

-- AAllddiizzkkaarriiaarreenn hhaarrppiiddeettzzaa eeggiitteeaa..

- Proiektuaren balioekin bat egiten den heinean, bbiiddaaiillaagguunn iizzaatteeaa: proposa-menak bideratu, kezkak agertu…, horretarako propio sortuko duten “Ikastetxeirrizaleen sarea”n. Aldizkariko harpidetza eta webaren erregistroa egingo dutenikastetxe guztiek osatuko dute ““IIkkaasstteettxxee iirrrriizzaalleeeenn ssaarreeaa””.

Klubak ikastetxeei eskainiko diena:-- IIkkaasstteettxxeekkoo eedduukkiiaakk wweebbgguunneerraa iiggoottzzeekkoo aauukkeerraa. Era horretan, egiten di-

tuzten jarduerak, Euskal Herri osora heda daitezke. Beraz, IRRIEN LAGUNAKWEBa, ikastetxe guztien erakusleihoa izatea nahiko lukete. Horretarako, ikastetxebakoitzak telebista kanal propioa izango luke.

- Irakasleei bbiiddeeoo eeddiizziioorraakkoo pprreessttaakkuunnttzzaa zzeehhaattzzaa eskaintzea.- AAllddiizzkkaarr iiaarreenn hhaarrppiiddeettzzaa mmeerrkkeeaaggooaa lortzeko aukera. Eta gainera,

ikastetxeko gela bakoitzean aldizkaria egon dadin, ale kopuruaren araberako es-kaintza berezia egingo dute:

· Ale bat eskatuz gero, urtean 40 euro.· 2-10 ale bitartean eskatuz gero, urteko harpidetza bakoitzak, 30 euro.· 10 aletik gora eskatuz gero, urteko harpidetza bakoitzak, 20 euro.

- Klubean sortuko diren mmeerrcchhaannddiissiinngg--eekkoo mmaatteerriiaallaakk mmeerrkkeeaaggoo lloorrttzzeeaa.

- Antolatuko diren iikkaasstteettxxeeeenn aarrtteekkoo eekkiimmeenneettaann ppaarrttee hhaarrttzzeeaa: eki-men zehatzak, festak…

- Klubarekin harremana izango duten iikkuusskkiizzuunnaakk pprreezziioo bbeerreezziieettaann

kkoonnttrraattaattzzeekkoo aauukkeerraa (txotxongiloak, antzerkiak, klubeko pertsonaia batzukikastetxeetara…)

- KKlluubbeekkoo hhaauurr ppaarrkkeeaa mmeerrkkeeaaggoo kkoonnttrraattaattzzeekkoo aauukkeerraa,, eta, formatu asko-tariko guneak sortuko direnez, ikastetxe bakoitzarentzat propio egokitutako pro-gramazioa osatzea.

-- KK ii rrooll//kkuullttuurr jjaarrdduueerreettaarraakkoo aazzppiieeggiittuurraa eesskkaaiinnttzzeeaa:helmugarako arkua,hesiak…

“Bizitza eta elkarbizitza jorratzekoerreminta kaxa bat eskaintzen dugu

”

Baketik-eko zuzendaria

jonan fernandezE L K A R R I Z K E TA


18 • hik hasi • 153.zenbakia. 2010eko abendua

jonanfernandez

E

“Seme-alabeiedo ikasleei zerbait

morala edo etikoaerakutsi nahi

diegunean, aginduaedo irakaspena

beharrezkoa da, bainaez nahikoa.

Horregatik, bizipenikaskuntza batzuk

bilatu behar ditugugauzak norberak

frogatzeko, norberakesperimentatzeko,berdin du 8 edo 14

urte eduki

”

Bizitzan ikasi duen guztiaesperientziaren bidez ikasi duela dioJonan Fernandezek. Liburuetanirakurritakotik ere jaso duela,bainaikaskuntza nagusiak esperientziarenbitartez bereganatu dituela. Nahikoautodidakta izan dela dio. 16 urterekininstitutua utzi,motxila hartu eta horabiatu zen. 20 urterekin itzuli egin zenberriro,egonkortu eta lanean hasi.Leitzarango autobidearennegoziazioetan ibili zen,gero Elkarrineta,orain,Baketik-en.

Baketik Arantzazuko BakeZentroan dihardu eta beste hainbategitekoren artean Pertsona izaten hezi,8 ikaskuntza liburua idatzi du. Pertso-na,gizakia,elkarbizitza,hezkuntza,heziketa… aipatzen ditu,besteak bes-te. Bizikidetza ulertzeko beste modubat,beste ekarpen bat,hainbat ikaste-txe praktikan jartzen ari direna,etaelkarrizketa honetan zehar azaltzendiguna.

Zer da Baketik?Baketik, Arantzazun (Oñati) 2006ko

urriaren 14an sortu zen Bake Zentroada. Egitasmo honen bultzatzaileakArantzazuko Santutegiko frantziskota-rrak izan ziren, eta euren erabakiz zen-troa laikoa, akonfesionala eta bere fun-tzionamenduan aniztuna eta irekia da.

Izenak dioen moduan, bi kontzeptulotzen dira: bakea eta etika. Eta horrenatzean intuizio bat dago: etikaren etabakearen arteko loturak bizitzarako,elkarbizitzarako, hezkuntzarako etaelkartasunerako pista bat eman dezake-ela. Hori da intuizioa eta horrekin hasiginen lanean. Gure esperientzian horihorrela dela frogatzen ari gara, alegia, bielementu horiek oso emankorrak, osoaberatsak direla.

Zein da Baketik-en zeregina?Guretzat, une honetan, lau arlo dira

ardatzak: pertsona, elkarbizitza, hez-kuntza eta elkartasuna. Horietan, ekar-penak egitea da gure zeregina. Horreta-rako, hainbat egitasmo ditugu esku ar-tean:

- Gatazkei etikoki aurre egitekoikastaroen proiektua: geurekin edobesteekin hobeto bizitzen ikastekoikastaroak dira, etika oinarritzat hartu-rik arlo pertsonalean, sozialean eta poli-tikoan. 2006ko urritik ia 6.000 lagunekhartu dute parte.

- Antzerki Forum proiektua: egune-ro, astelehenetik ostiralera, ikastetxee-tatik etortzen dira gaztetxoak antzerkiforuma egitera. Antzerkiaren bitartezhiru proiektu lantzen ditugu, hiruhilekobakoitzean bat: 8-12 urtekoekin bull-yinga eta bortxakeriaren prebentzioa;12-14 urtekoekin errespetua eta berdin-tasuna harreman afektiboetan; eta 14-


16 urtekoekin berdintasuna eta erres-petua desberdintasunen aurrean. Orainarte 16.000 gaztetxo pasatu dira.

- Kulturarteko eta erlijioarteko el-karguneak: Euskal Herrian ez, bainamunduan eztabaida garrantzitsu bat da-go; zein den elkargune etikoa kulturaeta erlijio desberdinen artean. Guri gaihori asko gustatzen zaigu eta eztabaidahorretan sartuta gaude. Ekarpenen bategin dugu.

- Bideoteka proiektua: 200 filmdauzkagu bazkideen eskura, bakoitzabere gida didaktikoarekin. Zinemarenbitartez, besteak beste, bizikidetzari,giza eskubideei, gizarteari eta bizitzariburuz gogoeta egiten dugu.

- Udaberrian, gogoeta etikorako jar-dunaldiak antolatzen ditugu.

- Arantzazu Afrikarekiko elkarguneproiektua: urtean behin, Arantzazun,Afrikari buruzko astea antolatzen dugu.

- Dohain proiektua: gizartean baz-tertuta dauden zenbait pertsona (gaixo-ak, presoak, drogaren menpekoak, ba-besik gabeko adin txikikoak, urritasu-nen bat dutenak…) hiru egun pasatzeraetortzen dira Arantzazura. Dena doanizaten dute eta deskantsatu, ondo pasa-tu, zerbait ikasi… egiten dute.

- “Izeba” proiektua: Gipuzkoan ga-ratzen ari garen proiektu bat da. Adinga-be atzerritarrentzat familia boluntarioakbilatzen ditugu, izeba-osaben paperabetetzeko eta integratzen laguntzeko.

- Izan Hezkuntza Proposamena.- Eta hitzaldiak, jardunaldiak, foro-

ak, argitalpenak…

Izan Hezkuntza Proposamena daPertsona izaten hezi, 8 ikaskuntzaliburuan aipatzen duzuna etaikasturte honetan hainbatikastetxetan martxan jarriduzuena. Zer proposamen motada?

Bizitzako eta elkarbizitzako hez-kuntza jorratzeko erreminta kaxa batda. Kaxa horrek zortzi atal ditu, bakoitzaikaskuntza desberdin batekin eta ho-riek lantzeko erremintekin.

Erreminta kaxa horrekin bi gauzalortu nahi ditugu. Bata, eguneroko bizi-

tzan, eskolan, familian, kalean… sor-tzen diren arazoei ikuspegi konstrukti-bo eta gizatiarrarekin aurre egitea. Etabestea, helburu handiak zehatz-mehatzgaratzea. Alegia, eskolan landu nahi di-tugun elkartasuna, elkarrizketa, berdin-tasuna, giza duintasuna… eta horrelakohelburu nobleak norberak bizitzea etaesperimentatzea.

Erreminta kaxa horren beharreanal gaude?

Baietz uste dugu. Izan ere, bai esko-la eta bai irakasleak egoera berezi bate-an daudela uste dugu. Alde batetik,gizarteak eskaera pila bat egiten dio:eskolak eman behar dio erantzuna el-kartasunari, berdintasunari, justiziari,sexologiari, elikadurari… Eskolak guz-tiorri erantzun behar dio eta, horretara-ko, gela bakoitzean, asko jota asteanpare bat ordu izaten dira.

Hori gutxi ez, eta, Hezkuntza Sailak,fundazio bakoitzak, GKE bakoitzak…bere unitate didaktikoak eta bere karpe-tak ematen dizkio eskolari: “Nirea egite-ko, tori hau”, “nirea egiteko, tori hau”,“Emakumeenganako errespetua gara-tzeko, tori hau”, “Nazioarteko elkarta-suna garatzeko, tori hau”… Orduan, zerda irakasle batek mahai gainean dauka-na? Eskaera pila bat, oso ordu gutxi etabitarteko desordenatu pila bat. Horideskalabru bat da.

Horregatik eskaintzen dugu erre-minta kaxa hau. Zer aurki daiteke hor?Erreminta ordenatu batzuk horri guztia-ri erantzun erraza emateko. Zeren pro-posamen honen ezaugarri bat horixeda: erreminta horiek erabiltzeko meto-

doa oso erraza eta errealista dela, jaki-nik, eskola batean, zenbat ordu libredauden eta zer aukera dauden hori lan-tzeko. Bitarteko erraz batzuekin etaikuspegi errealekin aukera asko emateada xedea.

Ez al da, beste unitateekin batera,beste bat gehiago izango?

Bai, izan daiteke, baina proposame-naren helburua honako hau esatea da:hemen, zortzi kaxa hauetan, dena sardaiteke. Kanpotik emakumeen bortxa-keriari aurre egiteko eskaera bat dato-rrela, bada, hori erraz asko sar daitekeenpatiaren kaxan edo giza duintasuna-ren kaxan. Eta gainerako eskaera guz-tiekin gauza bera egin daiteke.

Beste berezitasunik ba al du?Bai, hezkuntzan dagoen lehen ara-

zoa aipatutako bat-bateko desordenahori da. Baina bada beste bigarren arazobat ere: didaktika. Ez irakasleen didakti-ka soilik, baita gurasoena ere. Oso agin-duzko didaktika da. Adibidez, denokados gaude elkarrizketa bultzatu behardela esatean; elkarrizketa ona dela dio-gu. Eta, orduan, zer da egiten duguna?Bada, gaztetxoei esaten diegu gauzakinposaketaren bitartez egin beharreanelkarrizketaren bitartez egiteko. Eta ho-ri zer da? Guk helduok gaztetxoei ema-ten diegun irakaspen bat. Gaztetxoek“zergatik?” galde diezagukete. “Zukesan duzulako? Nik nola egiazta deza-ket hori horrela dela?”. Eta, gainera, arra-zoi eduki dezakete. Zeren telebista pix-ka bat ikusten baldin badute edo mun-duari pixka bat begiratzen baldin badio-

20 •hik hasi • 153. zenbakia. 2010eko abendua

jonanfernandez

E

“Gure joeraepaitzea eta etiketak

jartzea izan ohi da.Gure proposamena

etiketarik ez jartzekoestrategia bat da,etiketa saihesteko

estrategia bat. Zerenetiketa kondena bat

baita eta gauzakepaiaren zain uzten

baititu. Behin etiketajarrita, kendu arte ez

dagozereginik

”

te, ohartuko dira batzuek ezetz esatendutela, onena ez dela elkarrizketa, in-posizioaren bidez lortzen direla gau-zak.

Orduan, guk esaten dugu seme-ala-bei edo ikasleei zerbait morala edo eti-koa erakutsi nahi diegunean, aginduaedo irakaspena beharrezkoa dela, bai-na ez nahikoa. Horregatik, bizipen ikas-kuntza batzuk bilatu behar ditugu gau-zak norberak frogatzeko, norberak es-perimentatzeko, berdin du 8 edo 14 ur-te eduki.

Izan Proposameneko 8 kaxa horie-tako erremintek ezaugarri hori dute: es-perientziak sorrarazten dituzte. Eta es-perientzia horien bidez froga dezakenorberak gizakion bidea elkarrizketa,berdintasuna, elkartasuna… direla.Zergatik defendatu eta praktikatu behardiren ulertuko du esperientzia bizitzenbadu.

Ikus dezagun erreminta kaxabarrutik. Zortzi atal daudela esanduzu, eta bakoitzean ikaskuntzabat.

Lehenengo ikaskuntza zera da: gi-zakiok mugatuak garela, gizakion izae-ra mugatua dela. Eta hori da benetakogakoa. Pertsona guztiak behin soilik bi-zi gara, inperfektuak gara, ez dakigu de-na eta ez gara ahalguztidunak. Eta neu-re muga horiek besteak hobeto ulertzenlaguntzen didate.

Bigarren ikaskuntza esker onarenada: mugatuak gara, bai, baina gainditze-ko ahalmena eta sortzeko gaitasun mu-gagabea ere badugu. Dohainez ingura-turik bizi gara eta gainditzen gaituztenopari horiek merezi dute gure eskeroneko adierazpen kontzientea. Ez ba-dugu baloratzen eta aitortzen gure ba-rruan daukaguna, inguruan daukagunaeta besteek daukatena, oso zaila da bizi-tzea eta elkarbizitza ona edukitzea.

Kontzientziari entzuten ikastea dahirugarren ikaskuntza: denok daukagukontzientzia eta zerbaitetarako dauka-gu. Ez zaio garrantzirik ematen, bainaetikoki funtzionatzeko behar-beha-rrezkoa da, oinarrizkoa da kontzien-tziari entzutea. Ikas daiteke kontzien-

tziari hobeto entzuten eta hori da plan-teatzen dena.

Laugarren ikaskuntza giza duinta-sunarena da: giza eskubide guztien oi-narrian giza duintasuna dago, eta hez-kuntzan daukan baino garrantzi han-diagoa eduki behar du. Giza duintasunaez da irakaskuntza teoriko hutsa soilik,baizik eta esperientzia bat: nik neuregiza duintasuna sentitzea, besteen gizaduintasuna ulertzeko.

Horiek dira oinarrizko lau ikaskun-tzak. Gero, beste hiru daude, instru-mentalak.

Zein dira ikaskuntzainstrumentalak?

Elkarrizketaren plusa, enpatiarenplusa eta pazientziaren plusa.

Zergatik plusa?Konbentzituta gaudelako minusa

hedatu dela gizartean, gure buruetan,hezkuntzan… toki guztietan: elkarriz-ketaren minusa, enpatiaren minusa etapazientziaren minusa. Elkarrizketarenkasuan, adibidez, hobeto komunika-tzeko, norberaren helburuak lortze-ko… metodologia bat dela pentsatzenda. Hori oso hedatua dago eta elkarriz-ketaren minusa dela esaten dugu. Ko-munikazio metodologia bat baino zer-bait gehiago da elkarrizketa: egiarenzerbitzurako bereizketa partekatua.Edo zergatik elkarrizketatu behar da?Hori azaltzea zailagoa da, baina elka-rrizketak bestearengan konfiantza apurbat jartzea dakar, bestela ez dago elka-rrizketarik. Orduan, nik zu baloratzenbazaitut, zuregan gauza positiboak etaeskertzekoak egon daitezkeela aitor-tzen badut, errazagoa da elkarrizketa.

Gauza bera enpatiarekin. Zer da en-patia? Bestearen tokian jartzea. Buruzdakigu. Eta hori enpatiaren minusa da.Bestearen lekuan jartzeko teknika baterabiltzen ikastea baino zerbait gehiagoda enpatia: besteez kezkatzea eta ardu-ratzea da, besteen sufrimedua geureabalitz bezala sentitzea, nolabait, sufri-menduaren eragileei ekiteko. Berezkogaitasuna dugu enpatia eta gara deza-kegu.


Eta, azkenik, hiru ikaskuntza instru-mental horiez gain, denak biribiltzendituen eta proposamen guztiaren oina-rria den ikaskuntza bat dago: maitasu-narena.

Zer ulertzen duzue maitasunarenikaskuntza esatean?

Maitasuna funtsezko giltzarria dapertsona izaten ikasteko eta hezteko,prozesu horren sustrai eta fruitu da. Mai-tasuna gu besteei doan eskaintzeko bi-zitzak eman digun dohaina da. Ahaliketa onik handiena egitea xede duen en-tregatze desinteresatuaren jabe egitengaitu. Maitasuna sentimendua bainozerbait gehiago da: bihotza zabaltzekoesperientzia da. Maitasuna ez da maitedugunaz jabetzea; doakotasun espe-rientzia da. Maitasuna ez da hegoakebakitzea, maite dugun horri hegoakematea baizik. Maitasuna da ohartzeagizakion gailurra besteei ahalik eta onikhandiena egitea dela, dohainik.

Zortzi ikaskuntza horiekesperientziaren bidez ikasteaproposatzen duzue. Nola egitenduzue hori?

Izan Hezkuntza Proposamenak al-derdi teoriko bat dauka eta hori libu-ruan jasota dago. Ikaskuntza bakoitzakarlo kontzeptual eta teoriko bat daukaeta irakasleek irakurri eta esperimenta-tu egin behar dute hor proposatzen de-na. Zeren ezin baita erakutsi gizakionizaera mugatuaren esperientzia edoeske onaren esperientzia neurri bateannorberak bizitzen ez badu. Horregatik,lehen pausoa irakasleok proposatzenditugun zortzi ikaskuntza horiek bizi-tzea da. Hori da lehen zatia.

Bigarren zatia proposamenaren al-derdi praktikoa da, eta ikasleekin eginbeharrekoa zehazten da. www.izan-proposamena.org web orrian bildutadago, eta zortzi ikaskuntzekin eginda-ko mapa batean agertzen da maila ba-koitzean zer landu daitekeen. Oinarriz-ko lau ikaskuntzak LH 2an, LH 5ean,DBH 2an eta Batxilergoko 1. mailan lan-tzen dira. Eta hiru ikaskuntza instru-mentalak eta maitasunaren ikaskuntza

beste mailetan: LH 3, LH 6, DBH 3 etaBatxilergoko 2. mailan. Bakoitzean pro-posamenaren helburuak, abiapuntua,zer kontzeptu landu nahi diren eta 6-8jarduera praktiko zehazten dira. Eta jar-duera praktiko guztiek ezaugarri batdaukate: egiteko oso errazak direla.

Orduan, hasteko, lehen jarduna be-ti gaiari kanpotik begiratzea izaten da:film baten, ipuin baten, testigantza ba-ten… bitartez ikustea. Bigarren jardunahori gure barnera eramatea izaten da etagaldeketa baten edo lan pertsonalarenbitartez egiten da. Adibidez, norberakbere koadernoan bi galderari erantzu-tea proposatzen da. Esate baterako, en-patiaren ikaskuntzan, galdera hau izandaiteke: zer egiten dut nik dohainik? Az-kenik, hirugarren pausoa lana parteka-tzea izaten da.

Beste adibide bat emate aldera, gi-zakion izaera mugatua lantzeko eta bi-zitzeko, aurrena ipuin baten bidez isto-rio bat azaltzen dugu, haurrek ikus de-zaten denok dauzkagula gauza onaketa txarrak. Ondoren, bakoitzak galde-ra honi erantzuten dio: zuk zeure ba-rruan daukazunetik zer da gustatzenzaizuna? Eta, azkenik, denon artean ko-mentatu egiten dugu.

Esker onaren ikaskuntzan, adibi-dez, film bat ikusi ondoren, zerrenda bategiteko eskatzen zaie, norberak berebarruan, inguruan, etxean… dituengauza onak idazteko. Behin hori ikusieta gero, hori zer ona den ohartzen etaeskertzen ikasten dute.

Guztira, 250 iradokizun daude, adi-naren arabera egokituak Lehen Hez-kuntzatik Batxilergora arte. Beti hirupauso horiek egiten dira eta ariketakoso errazak dira. Helburua esperimen-tatzea da.

Orduan, esperientziaren bitartezzortzi ikaskuntza horietaz jabetzengara, eta horrek “hobeto”bizitzeko balio digu.

Bai, esperimentatu eta horretaz ja-betzea garrantzitsua da. Jo dezagun is-tripu bat izan duzula, zerbait larria gerta-tu zaizula bizitzan. Zer egin behar duzuhorri aurre egiteko? Ba, aurrena, derri-

gorrean galdu duzuna onartu. Onar-tzen ez duzun bitartean ez baituzu gain-dituko. Beraz, trauma horrekin zerbaitgaldu duzula eta hori onartzea da lehenpausoa. Muga berria onartzea, alegia.

Bigarrena, esker ona. Muga horidaukazu, baina zenbat gauza dauzkazuzure inguruan gozatzeko, eskertzeko,baloratzeko… Hori egiten ez baduzu,ez zara zoriontsu izango.

Eta hirugarrena: hori gertatu zait etanik bizitzan erabakiak hartu behar ditut,bide bat hartu behar dut, biktimismoaere tentagarria da… Orduan, nola hartuerabaki onak kontzientziari entzungabe? Zure lekua berreskuratu beharbaduzu familian, lantokian, gizartean,lagunen artean, herrian… giza duinta-suna daukazula gogoratu behar duzu.Duintasuna daukazu eta horrek argi-tzen dizu non dagoen zure tokia.

Demagun bi pertsonen arteangatazka bat sortu dela. Nolaagertzen dira hor ikaskuntzahoriek? Nola bideratzen dahorrelako egoera bat?

Normalean, norbaitekin gatazkabat baldin badaukat, berehala hastennaiz esaten kabroi bat dela, gezurti batdela eta nahi duen bakarra berearekinateratzea dela. Zer egin dut? Etiketa batjarri: gezurti bat da, berekoia da, prota-

22 •hik hasi • 153. zenbakia. 2010eko abendua

jonanfernandez

E

“Horixe dapublizitatea, gizartearenzerbait materiala edukibehar dut, oraindik ez

daukadana, zoriontsuaizateko. Eta etengabeko

antsietate horretangaude. Gure

planteamendua guztizkontrakoa da. Hobeto

bizi daiteke. Pixka bathobeto, edo aldi

bakoitzean pixka bathobeto. Bide horretanmurgildu behar dugu,

bestela, itxaropenfaltsuak sortzen dira eta

lehenago edo geroagolehertu egitengara

”

gonismoa nahi du… Orduan, etiketajartzen badiot eta horren arabera har-tzen baldin badut jarrera bat, akabo.Zeren berak ere gauza bera egingo bai-tu. Niri beste etiketa bat jarriko dit. Etahor ez dago elkarrizketarik, etiketa ho-riek dena baldintzatzen dutelako.

Beraz, zer planteatzen dugu? Ga-tazka egoera bat baldin badago, elabo-razio marko bat behar da. Aurrena, ezdezagun ahaztu ni mugatua naizela etabera ere bai. Horrek dena baldintzatu-ko du.

Bigarrena: adostasuna badago, bai-na non dago puntu komuna, elementupositiboak, berak zer dauka ona, nik zerdaukat ona, zertan ez daukat nik arrazoiguztia, zertan dauka berak arrazoi pix-ka bat…

Hirugarren urratsa: etikoki zer eginbehar dugu egoera horretan, deskalifi-katzen jarraitu ala dauzkagun gauza ko-munak bilatu?

Horrelako egoeretan asko hitzegiten da enpatiaz.

Gure joera epaitzea eta etiketa jar-tzea izan ohi da. Eta hori da liburuan etagure planteamendu guztietan esatenduguna: etiketaren kontrako prozesubat proposatzen dugu. Zeren etiketakondena baita eta gauzak epaiaren zainuzten baititu. Behin etiketa jarrita, ken-du arte ez dago zereginik. Horregatik,proposamena etiketarik ez jartzeko es-trategia bat da, etiketa saihesteko estra-tegia bat.

Zenbat denbora behar da IzanProposamena lantzeko?

Gela batean irakasle batek horrela-ko gauzak egiteko, gutxi gorabehera,astean ordubete eduki dezakeela kal-kulatzen da. Orduan, proposamen ho-rrek ez ditu ikasturte bateko ordu guz-tiak betetzen. Esate baterako, LH 2an gi-zakiaren izaera mugatuaren ikaskuntzalantzeko 4 ordutan egin daitezkeen 6-8jarduera proposatzen dira. Beraz, gai-nerako orduak beste gai batzuk lantze-ko erabil daitezke. Helburua ez da pro-posamen horrekin ordu guztiak bete-tzea, baizik eta denbora uztea beste gai

ba-tzuklantzeko etahoriekin lotzeko.

Zenbat ikastetxe ari dira IzanProposamenean parte hartzen?

2010eko martxoan aurkeztu ge-nuen proposamena Arantzazun. Lehenikastaroa maiatzean egin genuen eta 85pertsona etorri ziren, denak irakasleak.Ikasturte honetan 10 irakasle interes-dun eta bi edo hiru ikastetxe edukitzeanahikoa zela pentsatzen genuen, eta in-teresa askoz handiagoa dela ikusi dugu.Jadanik 4 ikastetxek egin zuten ikasta-roa irailean eta beste 11k eskaera eginadaukate. Une honetan, proposamena-ren inguruan, gutxi gorabehera, 30 zen-tro dabiltza.

Ikastetxe batetik deitzen baldin ba-digute proposamena aurkezteko etaikastaroak emateko eskatzeko, halaegiten dugu. 10-12 orduko ikastaroakdira. Eta, gero, martxan jartzen dutenahi duten moduan eta ahal duten errit-moan.

Hemen, Arantzazun, egiten ditugunikastaroetara ere etor daitezke irakasle-ak beren kabuz.

Irailean hasita, oraindik goiz izandaiteke ebaluazio bat egiteko.Baina zer-nolako erantzuna edoharrera izan du orain arte?

Orain artekoa ikusita, balorazio onaegiten dugu. Alde batetik, irakasleeigustatzen zaiela ikusten dugu, ondohartzen dute. Pertsonalki ez dute bizi-tzen karga bat bezala eta beraientzat ereikasteko balio duela ikusten dute.

Bukatutakoan ondorio bat atera-tzen dute: ez da zaila hau aurrera erama-tea. Eta guretzat hori da garrantzitsuena.Guretzat obsesio bat izan da hori hasie-ratik. Zeren irakasleak erabat gaindituta

Konturatu naiz aita gisa emanditudan aholkuak erreferentziadirela seme-alabentzat, beha-rrezkoak direla eta mugak ere ja-rri egin behar direla. Baina bene-benetan esperimentatu ondorenikasten da, eskarmentuarekin.Eta hori oso argi ikusi dut seme-alabekin.


baitaude: denbora gutxiegi, eskaeragehiegi, birtarteko gutxi… Horregatik,egiten denak oso errealista izan behardut. Eta orain arte egindakoa ikusita, nikuste dut lortu dugula errealista izatea.Mementoz pozik gaude horrekin.

Liburuan aipatzen duzuproposamenaren oinarrian“pertsona izaten heztea” dagoela.Zer da “pertsona izatea”?

Hobetzeko daukagun gaitasuna jo-rratzea. Kito. Horixe da. Pertsona zerden definitzeko, agian, entziklopediabat, 10 entziklopedia edo 10 urte behar-ko genituzke. Baina gu beste definiziohorrekin gelditu gara: pertsona hobe-tzeko gaitasuna duen izakia da. Hori dapertsona eta hori da zoriontsua izatea.Zoriontsua zentzu errealista eta arra-zoizkoan, hau da, ez publizitatean plan-teatzen den zoriontasun horretan. Gu-retzat zoriontasuna ona eta txarra inte-gratzea da, zailtasuna eta erraztasunabateratzea…

Zoriontasun horrek lotura asko dau-ka hobetzeko gaitasun horrekin. Ale-gia, pertsona batek bere bizitzan zeharhobetzeko gaitasuna daukala plantea-tzen badu, eta gaitasun hori jorratu eginbehar duela erabakitzen badu, zorion-tasuna bizitzeko aukera gehiago dauz-ka. Horregatik uste dugu definiziohorrek garrantzi handia daukala.

Nola hezi pertsonak? Eta aurretik,nola hezi geure burua besteakhezteko?

Bizizikasi pedagogiaren bitartez.Aipatutako zortzi ikaskuntza horietatikabiatzen den pedagogia da. Hau da,pertsona batek hobetzeko eta ikastekobehar duen guztia barruan dauka, eta ezda beharrezkoa aditu baten menpe ego-tea edo ez dakit zer gauza ikastea kan-poan. Gauza garrantzitsuenak edo na-gusiak barruan daude. Eta hori desku-britzeko, gure esperientziak ikaskuntzabihurtu behar ditugu.

Edonola ere, kontuz ibili behar du-gu. Zeren, alde batetik, gizakia hobetze-ko gaitasuna duen izakia dela diogu.Baina, beste aldetik, baita bere burua

engainatzeko gaitasun handia duen iza-kia ere. Bi elementuak hartu behar diraaintzat. Beti pentsatu behar dugu lehengatazka, lehen ahalegina, lehen elka-rrizketa, lehen erronka, beti geure bu-ruarekin dugula. Horregatik, geure bu-ruaren eta funtzionamenduaren kon-tzientzia handiagoa eduki behar dugu.Beti aintzat hartu behar dugu hobetze-ko daukagun gaitasuna jorratzeko, au-toengainatzeko daukagun gaitasunadesegin egin behar dugula.

Daukagunarekin konformatubeharrean, gizakiok beti gehiagonahi dugu.

Justu horregatik da lehen ikaskun-tza gizakion izaera mugatuarena. Espe-rientzia guztiak dira garrantzitsuak, bai-na oinarri-oinarrian dagoena da muga-tuak garela. Horrek dena baldintzatzendu, dena, dena: gure tokia munduan,gure lekua bizitzan, gure harremanabesteekin, lankideekin, bikotearekin,seme-alabekin… Eta beraiek ere muga-tuak dira, mundua ere mugatua da.

Beraz, lehen esperientzia mugatuakgarela da. Eta, bigarrena, garena etadaukaguna eskertzea, aitortzea eta ba-lioestea. Hori egiten ez badugu, zorion-tasuna ezinezkoa da.

Gizartearen mezuak, ordea,bestelakoak dira.

Bai, mezuek dena posible dela dio-te: zuk hau erosten baldin baduzu, zukhau botatzen baldin badidazu, zuk haubaldin badaukazu… zoriontsua izangozara, mugarik gabe eta ahaleginik gabe.Itxaropen faltsuak sortzen dira.

Horrez gain, beti desira bultzatzeneta sustatzen da, gehiago edukitzearendesira, kontsumitzearen desira. Kontro-

lik gabeko desira bultzatzen da. Horixeda publizitatea: gizartearen zerbait ma-teriala eduki behar dut, oraindik ez dau-kadana, zoriontsua izateko. Eta etenga-beko antsietate horretan gaude.

Denak dauka abantaila eta desa-bantaila, baina zentzu horretan, gureaitona-amonak, neurri handi batean,planteamendu proportzionatuagoetanbizi ziren. Ez zeukaten guk daukagunaskatasuna eta zeukaten hezkuntzaitxia zen. Eta askatasunik gabeko hez-kuntza ez da eredu ona. Hori da desa-bantaila. Abantaila, berriz, bizitzarenproportzioaren neurria nahiko ondohartuta zeukatela. Nahiko ongi lerrotu-tako printzipio humanista batzuk zeu-den: gauzak txukun egitea, aurreztea,ondokoa ongi tratatzea… Orain, aska-tasun handia daukagu, baina ez dauka-gu inongo mugarik eta horrek desaban-tailak dakartza.

Gure planteamendua guztiz kontra-koa da. Hobeto bizi daiteke. Pixka bathobeto, edo aldi bakoitzean pixka bathobeto. Bide horretan murgildu behardugu, bestela, itxaropen faltsuak sor-tzen dira eta lehenago edo geroago le-hertu egiten gara.


e s p e r i e n t z i a k

Zer da joko heuristikoa? 1970eko hamarkadatik, eta, Elionor

Goldschmied pedagogoari jarraituta,haur eskola askotan erabili da sistemahori, eta, gaur egun oraindik, (0-3) haureskoletan erabiltzen da. Goldschmiedeta Jackson-en liburuan honako defini-zio hau ematen da: “honetan datza:haur talde bati denbora zehatzbatean eta giro kontrolatu bate-an, era anitzetako objektu etaontzi asko eskaintzea, haurrekaskatasun osoz jolas egin deza-ten, helduen esku-hartzerik ga-be”.

Heuristiko hitza grezierazko “heu-risko” hitzetik dator, eta aurkitu eta iker-tu esan nahi du hitz horrek. Horiek dira,hain zuzen ere, aurkikuntza eta iker-kuntza, egin behar diren ekintzak ikas-kuntza aktiboa sustatu nahi badugu;hots, haurra bera bere kabuz hainbatgauzaz konturatzea.

karen arloan egiten duen atal banaketairakurrita, ikusi genuen joko heuristi-koaren bitartez hainbat gaitasun mate-matiko landu ditzakegula. Hauek izandaitezke arrazoiketa logiko-matemati-koan landu ahal diren gaitasunak: beteeta hustu, taldekatu, lerroetan jarri, be-rezitu, konparatu… Zenbakien eta kal-kuluaren kasuan gaitasun hauek lan-duko dira: kuantifikatzaileak identifi-katzea (asko, gutxi, guztiak, baten bat,bat ere ez); oinarrizko kuantitatiboak(bat, bi, hiru, lau) eta gehitzeko, kentze-ko eta banatzeko nozioak. Geometrianlerro zuzenak eta makurtuak; formaitxiak eta irekiak eta forma geometrikoak.

AntolamenduaAntolamendua garrantzi handikoa

denez eta jokoa adinari egokitu nahian,interesgarria iruditzen zitzaigun bikoiz-ketakegitea, are gehiago kontuan izan-da taldearen kopurua handia zela. Gu-re eskolan hori egiteko aukera zegoen.Horrela, astean behin taldea hamaika-ko bi azpitaldetan banatzen genuen,talde erdia euskal jolasak egitera joatenzen, eta beste erdia gelan geratzen zenjoko heuristikoa egiteko. Jolas horretanaritzeko, haurrak binaka jarri genituen,izan ere, joko matematikoaz gain, inte-rakzioa ere landu nahi baikenuen. Jo-lasteko bikoteak beraiek aukeratzen zi-

Joko heuristikoa 3 urteko gela batean

Idoia CarricasHaur Hezkuntzako irakaslea

MENDIGOITI I.P. (Iruñea)

Ikasturte hasieran, asmoberriak izaten ditugu. 3urteko gela batean jokoheuristikoa egitea bururatuzitzaigun, Haur Hezkuntzakolehenengo zikloan ibilia zenlagun baten esperientziainteresgarria entzun etagero. Bibliografia bilatu,gelako ezaugarrietaraegokitu, eta hementxe duzueikasturte batekoesperientzia.

Zergatik 3 urterekin? Goldschmied eta Jackson-en libu-

rua irakurtzerakoan (“La Educación In-fantil 0 -3 años”), aurkezten dutenikuspegi irekiak animatu gintuen: “…ez dago egiteko modu zuzen bat,hainbat lekutan lan egiten duten per-tsonek beren ideia propioak izangodituzte… helduen sormena askatzeada sistema horren meritu handiene-tako bat…”. Agian, 3 urteko haurrekinlan egitea ez da aproposena, baina argigeneukan gure ikasleen artean askokez zutela halako esperientziarik izan0-3ko haur eskoletan; beste alde bate-tik, gure gelako 2 eta 3 urteko haurreiegindako behaketak argi erakutsi zi-gun adin horretan haurrek gustukoadutela askotariko materialak biltzea,manipulatzea, horiei behatzea…

Horrez gain, Alsinak bere liburuan(“Cómo desarrollar el pensamientomatemático en 0-6 años”) matemati-

tuzten. Azpitaldeak, berriz, irakasleakegiten zituen, eta irizpide nagusia hete-rogeneotasuna kontuan izatea zen(adina, generoa …).

Bikote bakoitza mahai baten ingu-ruan esertzen zen, eta mahaian mate-rialez betetako zapata kutxa bat zuten.Kutxan aurki zitzaketen materialen ar-tean hauek zeuden: zintak, kortxoak,tamaina askotako jogurt edalontziak,puxtarriak, erruloak, jateko txinatarmakilak, kafegailuko gomak, edatekolastoak, alanbre zatiak, lokarriak, harri-txoak, txapak, metro-soka bat, mahukazatiak, kartoizko zenbakiak… Materialbakoitzetik nahikoa zegoen, eta, ho-rrez gain, tamaina askotakoak zeuden.Ikasturtean material hori aberastea be-harrezkoa zela ikusita, josteko metro-soka, kartoi mehez egindako zenba-kiak eta koloretako kafe kapsulak gehi-tzea erabaki genuen.

Esperientzia hori lehenengo bi hi-ruhilekoetan egin genuen. Gero, mate-rialez betetako kutxa matematikakotxokoan egokitu genuen, ikasleek nahizutenean erabiltzeko. Eta halaxe gerta-tu zen, txokoetan aritzen gineneanbehin baino gehiagotan ikusi baikeni-tuen haurrak materialarekin ikertzen.

Interakzioa Bikote bakoitzari kutxa bat eman

genion, eta eman genien egiteko baka-rra hauxe izan zen: bikote bakoitzakbere materialarekin jolastu behar zuen,


beste bikoteekin trukatu gabe. Espe-rientziaren lehenengo egunetan biko-tekideen artean interakzio gutxi gertatuzen. Kutxan zegoen materiala banatze-rakoan gertatu zen interakzio handie-na. Batzuetan, bikoteko bi kideek gau-za bera nahi zutenean, arazoak gerta-tzen ziren; edo bikoteko kide batek ja-rrera pasiboa hartzen zuen, eta besteakuzten zionarekin jolasten zen. Beste ba-tzuetan, ordea, materiala banatu egitenzuten (Unai: “Uno para tí, este paramí”; kortxoak banatzen ditu eta sobe-ran geratzen direnak berriro kutxansartzen ditu. Aimarrek lau txinatar ma-kilatxo hartu zituen eta, gero, bi emanzizkion bere bikotekideari), erdi etaerdi .

Ikasturtea aurrera joan ahala inte-rakzioa gero eta handiagoa zen. Ba-tzuek gero eta gehiago erabiltzen zutenhizkuntza beren arazoak konpontzeko(Oier: “Me lo dejas”). Beste bikote ba-tzuek konposizio plastikoak elkarrekinegiten zituzten, saioaren hasieran har-tutako materiala konposiziora gehituzeta elkar errespetatuz. Jolas sinbolikoaere sortzen zen, gehienbat “sukaldeke-tan” ibiltzerakoan. Eta ikasturte bukae-ran beste interakzio mota bat gertatuzen: batak besteari galderak egiten ziz-kion, zalantzak argitu nahian (Ikusi ar-gazkian. Unai metro-sokan agertzendiren zenbakien izenak galdetzen arizaio Aimarri).

Irakaslearen betekizunaHasieran, Goldschmied-ek aipatu-

takoan oinarritu gara gure esperientziaaurrera eramateko: “helduen esku-hartzerik gabe”. Eta halakoxea zen gu-re betekizuna, ikasleak askatasunez jo-lasten ziren gure esku-hartze zuzenikizan gabe, hala, ikasleen autonomiabultzatzeko. Horrek ez du esan nahi ira-kasleak pasiboa izan behar duenik; ba-du garrantzi handiko zeregin bat: beha-keta. Behaketaren bitartez, gure ikasle-ak hobeto ezagutzen ditugu: norekinelkartzen den jolasteko (iniziatiba har-tzen duen edo zain geratzen den); nolajolasten den (jolasa sortzen duen, imita-tu egiten duen, zer material erabiltzen

duen, ez den jolasten …); eta nola erla-zionatzen den kideekin, (hizkuntza e-rabiltzen duen, pasiboa den, gustukoaduen jolasa banatzea…). Gure lanariburuzko hausnarketa egiteko ere era-bilgarria da behaketa: materiala eta es-pazioa egokia den, nola bultzatu partai-detza, sormena eta abar. Ondorioz,beste hainbat erabaki ebaluatzeko etaberriz planteatzeko aukera izaten du-gu.

Gaitasun matematikoak eta bestebatzuk

Hasieran aipatutako gaitasun mate-matikoez gain, jolas modu hori lagun-garria da gure ikasleekin beste gaitasunbatzuk lantzeko. Ekintza irekia denezeta helburutzat interakzioa eta autono-mia bultzatzea duenez, gaitasun haueklantzen ditugu: ikasten eta pentsatzenikastea, komunikatzen ikastea, elkarre-kin bizitzen ikastea, pertsona gisa gara-tzen ikastea, egiten eta ekiten ikastea.

Eta jolas modu horrek gaitasunen fi-losofia eremu guztiak inguratzen ditue-nez, ez dugu ahaztu nahi irakasle gisaere beste gaitasun batzuk landu beharditugula; hau da, lehen esan dugun be-zala, sormena eta behaketa, gure ikas-leei inguru aberatsena eta probokatzai-leena emateko. R. Fernández Muñozenhitzetan: “Ez aldatzeko dudan eskubi-deak badu muga bat, nire ikasleeknire baitan dagoen irakasle hobere-na ezagutzeko duten eskubidearenabiapuntua”.•

Bibliografia- GOLDSCHMIED, E., JACDSON,

S.: “La educación infantil 0-3”, Morata.- ALSINA I PASTELLS, A.: “Cómo de-

sarrollar el pensamiento matemáticoen 0-6 años”, Octaedro, 2006.


e k a r p e n a k

Historiako mintegia izan da lanarenkoordinatzailea, eta, horren buru ibilida, urtetan, Juainas Paul irakaslea.

Gurasoak eta aitona-amonakelkarrizketatzen

DBHko 4. mailako ikasleek ikastur-te hasieran plana egiten dute. Elkarriz-ketak egiten eta datuak jasotzen ikastendute era teorikoan, eta, metodologiazehatza erabiliz, aukeratutako pertso-nak elkarrizketatzera joaten dira, ba-naka.

Elkarrizketa horiek egiteko, oina-rrizko galdetegia dago. Urtero, ikasleeigaldetzen zaie zer iruditzen zaien, etadenen artean egokitzen dute. Ondo-ren, ikasle bakoitzak nor elkarrizketa-tuko duen erabakitzen du eta bere gal-detegi propioa antolatzen du.

Testigantzak jasotzenHelburua, gal litezkeen historiak

eta istorioak, euskaraz hitz egiteko

Elkarrizketak ikasturte osoanzehar

Elkarrizketak elkarrizketatuen ohi-ko hizkuntzan egin dira, gehienak eus-karaz. Horretarako, galdetegi zehatzaerabiltzen da. Ondoren, elkarrizketakpaperera pasatzen dira, eta, amaitzeko,beste ikaskideei aurkeztu eta denen ar-tean hitz egiten da.

Testigantzen jasoketak ikasturteosoa irauten du eta egindako lananeurtu egiten da. Hau da, Historiaikasgaiaren zati bat da eta notarakobalio du.

Geroko lana, jasotako argazkiak,irudiak, elkarrizketak, idatziak eta abardigitalizatzea eta denen eskura jartzeaizango da.

Baztango testigantzak jasotzenLekarozko 4. DBHko ikasleeen eskutik

Urteak daramatzateLekarozko (Nafarroa) 4.DBHko ikasleek Baztangotestigantzak jasotzen.Jende helduari egindakoahozko grabaketen bidez,era askotako testigantzakjasotzen dituzte: baztanda-rren historiak eta istorioak,ohiturak, euskalkiak...

erak, ipuinak, kontakizunak, ohiturak,toponimia, tresnen izenak eta abar ja-sotzea da, aurrera begira, ikertzaileekmateriala izan dezaten bere lanerako.

Ikasle bakoitzak pertsona heldu batelkarrizketatzen duenez, ikasturte oso-an, belaunaldien arteko harremana in-dartu egiten da.

Gerónimo de Uztariz historiainstitutuaren laguntza

Lekarozko institutuan urteak dara-matzate lanak jasotzen. Ahozkoak di-ren jasoketak paperera pasa eta sailka-tu egiten dira. Proiektu izugarri horrekIruñeko Gerónimo de Uztariz historiainstitutuaren babesa du. Bertan, BHkohainbat irakaslek lantaldea sortu dute.

Juainas Paul historia irakasle zubietarra.


Ikasleen ikerketaIkasleek egindako ikerketak biz-

tanleen eguneroko bizitzan, heziketan,komunikabideetan eta erlijioan oina-rritu dira, batez ere. Elkarrizketetan de-netatik hitz egin liteke, baina, arreta be-rezia jartzen da eskola, lana, euskara-ren egoera, garraioak, jolasak, erlijioaeta abarretan.

Elkarrizketaren teknikak ez duprestakuntza handia eskatzen, egiteaoso erraza baita aurretik ongi progra-matzen bada.

Bestalde, kontakizun askotan osogauza politak agertzen dira. Ikasleekarreta handia jartzen dute, eta, ardurahandiz jokatzen dute.

Sentimenduen indarraJuainas Paulen esanetan, “testigan-

tzek eragin handia dute ikasleen senti-menduetan. Normalean, harritu egitendira haien aitona-amonek pasatutakoegoera latzak ezagutzean, eta, egoerahaiek gertukoek bizi izan dituztelaezagutzeak onurak dakartza, gureustez”.

Frankismoaren erakusketa2010eko maiatzean Elizondoko

Arizkunenea jauregian frankismoarengaineko erakusketa antolatu zen.

Izan ere, frankismoak kalte handiaegin zuen bailaran; gaur egun, begienbistakoak diren kalteak, oraindik orain.Irakasleen ustez, ikasleek zuzeneanezagutzea egoki izan liteke, gerora, his-toria errepika ez dadin.

Ondorioetako batzukJendeak beldurra du eta isiltasuna

mantendu nahi du gertatutakoaz eta ja-sandakoaz. Euskarak izan zuen erre-presioa, frankismoaren doktrinamen-dua, gerren osteko sufrimendua, “ma-kiak”... Izan ere, bailaran, 1936ko Es-painiako Gerra Zibilari II. Mundu Ge-

rrak jarraitu zion. Jende ugarik alde egi-ten zuen mugaren alde batetik bestera,eta, era berean, jende asko aritu zen baialde batean eta bestean ihes egindako-ei laguntza eskaintzen.

Kasualitatearen onurakErakusketa prestatzen ari zirela, pa-

tuak hala nahita, Historia mintegian, gaihorrekin interesatua zegoen jendeare-kin egin zuten topo eta prestutasunaagertu zuten laguntzeko, bailarakobeste aditu batzuekin batera. Horrela,hainbat arlo aurkezteko aukera izanzen: Mikel Rodriguez (mugaren pasoa-ren gainean), Iker Frias (esklabuekegindako gotorlekuak), FernandoMendiola (Baztan barruko frankismoa-ren esklabuak), Lander Santamaria

Erakusketarensailkapena

- Etxea eta familia.- Lana.- Eskola.- Euskararen gorabeherak.- Garraioak.- Jolasak, lagunak eta besteak.- Eliza eta erlijioa.- Kontrabandoa. Mugalariak.- Frankismoa.- Baztan. Gerra eta gerra ostean.- Frankismoaren esklabuak.- “P lerroa” Baztanen.- Amerikanoak Baztanen.- Gerra Zibileko “Tebeoak”.- Makiak.

(amerikarrek egindako Gorramendikogotorlekua), Mikel Ozkoidi eta abar.

Estraperloa lanbideBailarako askorentzat, muga pasa-

tzen laguntzeko berdin zitzaien pertso-nak pasa edo materiala, janaria eta abar.Azken finean, hura zen haien lana. Bai-na, ez zaie hartaz hitz egitea gustatzen,eta, askotan, isildu egiten dira.

Bailarako historiagileakElizondon egindako erakusketara-

ko, lan berezia egin zuten bailarako his-toriagileek frankismoaren garaiko ger-taera konkretuak aurkeztuta: makiak,galtzaileek egin behar izan zituzten zi-gor-lanak II. Mundu Gerrarako bunke-rrak eraikitzen...

Gerrako esklabutzaGerra Zibileko hainbat errepubli-

kar galtzaile “frankismoaren esklabu”gisa eramanak izan ziren mugako “Plerroa” deritzan bunkerrak eraikitzera.

Makiak BaztanenGerra Zibilaren ondoren Francoren

aurka sortutako “makiak” 1944an ager-tu ziren bailaran. Muga bertan zela, hu-ra pasatzeko, inguruan ezkutatzekoedota komunikabide gisa erabiltzekojoan ziren hara. Dakitenez, 1961. urteraarte behintzat bailaran ibili ziren.

Amerikarrak BaztanenGorramendin gotorlekua egin

zuen Ammerikako Estatu Batuetakoejerzitoak eta haiekin gertatutako hain-bat pasadizo jasoak daude.•


Ez dut zigortu nahi.Zigorren alternatibak

Zein kasutan da gomendagarria au-rre egiten dizun ikasle bat, gela “hankazgora” jartzen duena, beste ikasleak jo-tzen dituena... zigortzea? Ez ote du on-doriorik izan behar haur edo gazte hori“gaizki” portatzeak?

Haurrekin zigor, mehatxu eta xan-taiak erabiltzea zalantzan jartzera iritsigara. Uste dugu haurrek beren jarrera-ren ondorioak jaso behar dituztela, bai;baina zigorrik ez. Harreman egoki ba-tean, ez dago lekurik horrelako neu-rriak hartzeko. Aldi berean, egia da, as-kok beste modu batera jokatu nahi ba-dugu ere, ez dugula baliabiderik aurki-tzen. Gauza bat esatea baita, eta bestea,egitea.

Eta orduan, zer?Ez zigortzeak ez du esan nahi hau-

rrak dena libre duenik. Ase nahi ditu-gun beharrek bultzatuta egiten ditugunsaiakerak dira gure jokaerak eta eran-tzunak (garrasiak, mehatxuak, zigo-

rrak), bai eta haurren jokaerak eta eran-tzunak ere (jotzea, kasurik ez egitea, hi-tzartutakoa ez errespetatzea). Mugi-tzen gaituzten behar horiek identifika-tzen baditugu, beroriek asetzeko auke-rak eta estrategiak gehiago balioets di-tzakegu, haurrarenak eta gureak, bie-nak, kontuan hartuta.

Zergatik ez zigorrik?Hainbat arrazoi daude zigorrik ez

erabiltzeko:a) Eredu aldetik:- Guk egiten duguna egiten irakas-

ten diegulako: “Haserre zaudeneanedo zure gustukoa ez den zerbait egitendutenean, mehatxatu, zigortu, jo…Lasai, nik ere horixe egiten dut eta”.

- Nagusitasun zapaltzailea erakus-ten diegulako: “Ezin da jo, ezin da me-hatxatu, baina nik bai, heldua naizeta botere fisiko, psikologiko eta fun-tzionala baitaukat… Zuk ere, besteakbaino handiagoa edo indartsuagoaizaten zarenean, erabili lasai”.

- Gure arteko harremanean eraginaizango duelako.

b) Jokaera aldetik:- Beldurra, estutasuna, erremina,

frustrazioa, amorrua, tristura, ezina…sor ditzakeelako, eta jokaera desego-kiak izateko aukera paregabea sortzen

galdeidazue

?Nerea MENDIZABAL

PSIKOPEDAGOGOA ETA HAUR MASAJEKO HEZITZAILEA



duelako horrek.- Ziurtasunean, afektuan eta autoes-

timuan eragina izango duelako.- Lortu nahi dugunaren aurkako on-

dorioa eragin dezakeelako: hau da, zu-zendu ordez, bizitu egin dezake. Ba-tzuei ahaztu egiten zaie zer egin duten,baina zigorrarekin gogoratu egiten di-ra; beste batzuk zuhurrago bihurtukodira, edo ezkutatzera joko dute…. Horial da nahi duguna?

- Askotan ez duelako ezer konpon-tzen: nahiz eta, batzuetan, epe motzerafuntzionatu (funtzionatzea guk nahidugun hori lortzea baldin bada), epe lu-zera ez da eraginkorra (zigorrak edo sa-riak handitzen joan behar dugu, eragin-korrak izan daitezen), eta, areago, zau-riak sortzen ditu erlazioan. Nik, behin-tzat, ez dut gogorik izaten mehatxatzennauen norbaitekin harremanetan ja-rraitzeko, eta haurrak ez dira beste es-pezie batekoak.

Gure jarrerak eta hitzak leihoak edohorma sendoak izan daitezke, elka-rrengana gerturatzea eragotz edo errazdezaketenak. Zigortzeak “min ematea,iraintzea...” esan nahi du. Guztiok, haurzein heldu, amorruz, ezintasunez, tris-turaz, errudun sentipenarekin… eran-

tzuten dugu min, irain edo zigorren au-rrean, eta, ondorioz, bi aukera izaten di-tugu:

a) Ihes eginb) Eraso

Beste era batera esanda, zigortzendugunean, haurra, bere akatsei aurreegiteko barne prozesu garrantzitsurikgabe uzten dugu, gure arteko erlazioanurruntzeaz eta lortu nahi duguna urruti-ratzeaz gain.

Gure ikasleekin arazoren bat dugu-nean, ez ditugu gure indarrak elkarrenaurka erabili behar, eta ez gaitu kezkatubehar irabazle edo galtzaile irteteak.

Konponbide erraza da zigortzea,baina modu horrek ez ditu asetzen gu-tariko asko, ez zaigu eroso egiten. Bate-tik, geu ere ez garelako gustura senti-tzen zigortu eta mehatxatzen dugune-an, erlazioa ez delako guri gustatuko li-tzaigukeen modukoa, gelako giroa ezdelako gustukoa. Eta, beste alde bate-tik, haurrak orain eta etorkizuneanizango dituen jokaerak egokiak izangodirela ziur izan behar dugulako, nireprogramazioa eta helburuak betetzekobaldintza errazagoak nahi ditudalako,eta abar.

Baina maitasuna, intentzioa etanahi izatea ez da nahikoa, zerbaitgehiago behar dugu, eta, guk ere ereduhori jaso dugunez, askotan ez dugubeste baliabide edo erreferentziarikaurkitzen.

Nola ikasiko du?Ez zigortzeak ez du esan nahi dena

libre duenik, ez du esan nahi gehiegiz-ko permisibitatea dugunik.

Marshall Rosenberg-ek (Komunika-zio ez-bortitzaren egilea) dio denok, baihaur eta ikasleek, eta bai heldu eta ira-kasleek, bestearen ongizatean lagun-tzeko intentzioa eta beharra dugula,baita gureganako intentzioan iraulitagabiltzanean ere, azkenean horrekbestearen ongizatean ere eragiten due-lako; eta halaxe da garrasi egiten dugu-nean edo norbait zigortzen duguneanere, nahiz eta modu tragikoan izan. Au-tore horrek dio, gainera, bi gauza dau-

dela bestearen ongizatean eta geureanlaguntzeko behar horretara gertura-tzen gaituztenak, edo behar horretatikurruntzen gaituztenak: besteak epai-tzea eta zigortzea.

Beraz, hauxe esan dezakegu: gureikasleek bestearen ongizatea bilatzekointentzio hori ez dutela ikusten badu-gu, beren bizi esperientzian edo ingu-runean benetako epai, zigor edo zigor-mehatxuak iristen zaizkielako izan dai-teke.

Hori horrela izanda, eta horrelakoegoerak desblokeatu nahi baditugu,garrantzitsua da gertatzen ari dena az-tertzea, eta arreta jartzea. Hauek dira az-tertu eta kontuan hartu beharreko al-derdiak:

a) Irakasleak- Noiz erabiltzen ditu zigor, meha-

txu edo xantaiak? Ikasleak kasurik ezdioala egiten, hitzartutakoa ez duelaerrespetatzen, egin dezakeen guztia ezduela egiten, ez zaiola ezer interesa-tzen, ez duela entzuten, nahi duen guz-tia egiten duela… interpretatzen due-nean.

- Nola sentitzen da? Amorratuta,frustratuta, gaitasunik gabe, kokoterai-no, etsita, desanimatuta, desesperatu-ta…

- Zergatik erabiltzen dituen? Bakeaedo lasaitasuna behar duelako, gelara-ko eta gaiaren funtzionamendurakokolaborazioa ongi datorkiolako, hau-rrak ikasiko duela eta garatuko delaziur izan behar duelako, haurraren on-gizaterako ekarpena egin nahi duela-ko, bere irakasle lanean ziurtasuna be-har duelako, bere balioen eta besteekberegan jarri dituzten itxaropenen ara-bera, betetzeko dituen helburuetarairisteko gauzak erraztu nahi dituela-ko...

b) Ikasleak- Zer da egiten duena? Aldamene-

koarekin hitz egiten du, ez ditu egin es-katutako lanak, gelako materiala pus-katu egin du, ikasleak jotzen eta irain-tzen ditu, oso ozen erantzuten du…

- Nola sentitzen da? Aspertuta, urdu-ri, gogorik gabe, haserre, nekatuta, gai-tasunik gabe, minduta, triste, bakarrik,

Konponbide erraza dazigortzea, baina moduhorrek ez ditu asetzengutariko asko, ez zaigu

eroso egiten.Batetik, geu ereez garelakogustura senti-tzen zigortu eta

mehatxatzen dugunean.Eta, beste alde batetik,haurrak orain eta etorki-zunean izango dituenjokaerak egokiak izangodirela ziur izan behardugulako.

?


Bi pertsonaren artekoharremanean bien beharrakaintzat hartzen badira, ego-

era erraza delaesan dezakegu,irekitasuna etairtenbidea dau-

dela. Egoerazaildu egiten da, ordea,

bien beharren kontzientzia-rik ez dagoenean, alegia,

bien beharrak kontuanhartzen ez direnean.

?

nahastuta, motibaziorik gabe...- Zer behar du, zer lortu edo eskatu

nahi du, guretzat desegokia den moduhorrekin, mementoz beste modu bate-ra azaldu ezin duen modu horrekin?Ulermena (eguna joan eta eguna etorri,ez zaiola erraza egiten helduen eskae-rei erantzutea, gustuko ez duen lekubatean), mugimendua, ondo pasatzea,eskatzen duenari edo ikasi behar due-nari zentzua aurkitzea, berarentzat ga-rrantzitsua dena kontuan hartzea, ikas-leak berak ere aukeratzea beraren in-guruko erabakiak hartzerakoan, ikas-leari entzutea, elkarrizketa, errespetua(ikasleari berari ere ahots doinu atsegi-nean hitz egitea, hitz peioratiborik era-bili gabe, gardentasuna, manipulazio-rik eta ironiarik gabe, etiketarik ga-be…), ikaslearengan konfiantza izatea,laguntza eta babesa (irakasleak gidatuaeta lagundua sentitzea), giza harrema-netan oinarritutako arreta goxoa, etasoilik ikastea eta ondo portatzea eska-tzen diogun objektu modura ez trata-tzea…

Hortik aurrera, Komunikazio ez-bor-titzak tresna bat eskaintzen digu, gurehaurrekin haiek epaitu gabe eta zigor-mehatxuak erabili gabe jarduteko. No-

la? Enpatiaz entzunez, esan edo eginduenaren deskribapena aztertuz, hau-rra edo ikaslea nola sentitzen den etazer behar duen irudikatuz, eta nik irudi-katzen dudan hori horrela den edo ezziurtatuz, harekin hitz eginez: “Ainhoa-ri bultzaka ari zinen bitartean, ‘tuntu-na’ esan diozu, eta amorruz eta ezin-tasunez betetako memento bateanzeundela imajinatu dut; beharbada,ez delako kontuan hartu zuretzat ga-rrantzitsua den zerbait, zuri gustatu-ko litzaizukeen begirunea ez duelakoizan. Hori al da?”. Haren erantzunakhorrela aztertuta eta erantzuten digunakontuan hartuta, modu bortitz eta desa-tsegin horretan adieraztera bultzatuduen behar horretara iristen saiatukoginateke.

Azterlan hori egiten dudanean etahaurra edo ikaslea ulertua sentitzen de-la ohartzen naizenean, nik jakitea nahiduen beste ezer ba ote dagoen galdediezaioket. Besterik ez badago, harenjarrerak edo jokaerak niregan zer era-gin duen jakitea gustatuko ote litzaio-keen galde diezaioket. Horrela, zeregin duen edo esan duen deskribatukonuke, nola sentitzen naizen horrekin,zer behar dudan, eta zer eskatzen du-dan: “Zuretzat garrantzitsua zen gau-za horrengatik zure amorrua bultzaegiten eta ‘tuntuna’ esaten adieraziduzula ikusi dudanean, niretzaterrespetua eta pertsonekiko begiruneagarrantzitsuak direla ohartu naiz; eta,batez ere, konfiantza izan behar dut,eta besteei minik eman gabe adierazdezakegula sinetsi. Eta konfiantza etabegirune hori ez dauzkadanean, tristeeta desesperatuta sentitzen naiz. Zeriritzi duzu zurekin partekatzen arinaizen honi buruz?”.

Harenaren eta nerearen arteko zailta-suna / Harenarekin eta nirearekindantza eginez

Bi pertsonaren arteko harremane-an bien beharrak aintzat hartzen badi-ra, egoera erraza dela esan dezakegu,irekitasuna eta irtenbidea daudela.Egoera zaildu egiten da, ordea, bien be-harren kontzientziarik ez dagoenean,

alegia, bien beharrak kontuan hartzenez direnean.

Irudika dezagun honako egoerahau: irakasleak gaia azaltzeko isiltasu-na nahi du, haurrek ez dute inor jo be-har, esandakoa bete egin behar dute…Bestalde, ikasleek ondo pasatu nahidute, ikasten dutenari zentzua aurkitunahi diote, aukerak egiteko autonomiaizan nahi dute… Hor, aukera gutxi dau-de egoerak bi taldeen beharrak asetze-ko, hau pentsatzen badugu: “Zer egindezakegu zurea edo nirea kontuanhartzeko?”. Hori pentsatzen badugu,bukaeran batek “galdu” eta besteak“irabazi” egingo du, horixe izango daemaitza.

Aitzitik, gure haur eta ikasleen be-harrekin eta geureekin, bienakin, lo-tzen bagara, errazagoa izango da de-nontzat baliagarria den irtenbidea aur-kitzea. Denok besteen beharrak uler-tzen baditugu eta enpatiaz jokatzen ba-dugu, “Zurea eta nirea kontuan har-tzeko zer egin” behar dugun pentsatu-ko dugu eta, beraz, denok “irabaziko”dugu, batzuena zein besteena hartukobaita kontuan.

Konexio edo lotura horretatikestrategia sortzaileak irteten dira

Beharrak asetzeko modu askotari-koak daudela kontuan izanda, eta ba-

Gure ikasleek bestearenongizatea bilatzekointentzioa ez dutelaikusten badugu, beren biziesperientzian edo inguru-

nean benetakoepai, zigor edozigor-mehatxuakiristen zaizkiela-ko izan daiteke.

Hori desblokeatu nahibadugu, garrantzitsua dagertatzen ari denaaztertzea, eta arretajartzea.

?

koitzari gustatuko litzaiokeen moduhori modu bakartzat hartzen ez badu-gu, oso baldintza onak izango ditugudenon beharrak aintzat har ditzakeenestrategia bat aurkitzeko.

Baina irtenbidea aurkitzeko estra-tegia egokia bilatzerakoan, helburua ezda gure ikasleak aldatzea. Helburua be-raiekin lotura egitea da, gero, aldaketaekarri edo ez (baina aldaketa ez da le-hentasunezko helburu). Garbi dago lo-tura horrekin ez dugula ziurtatzen guknahi dugun hori lortuko dugunik, bai-na ziur jakingo dugu lotura hori egin ga-be baino errazagoa izango dela.

Horrek esan nahi du, ikasle batekgelan entzuten zaila den zerbait esatenbadu, ikasle horrekin lotura egitera jodezakedala, haren hitzak hitzez hitz en-tzun gabe. Hau da, lerro artean irakurrizeta esaldi horren edo haren keinuenatzean benetan zer dagoen ikusiz (en-patiazko entzumena). Pentsa dezaketikusia izateko beharra daukala, arretabehar duela, taldean leku bat beharduela…, eta hor, gure zeregina gureulermena helaraztea izango litzateke(horrek ez du esan nahi eskatzen duenaonartu edo emango diogunik): “Zergertatzen zaizue, kokoteraino zaude-te, nekatuta, abailduta, eskatzen arinatzaizuena gehiegizkoa egiten zai-

zue, irakasleok lana, lana eta lana,besterik ez dizuegu jartzen, eta nahia-go zenukete hitz egin, jolasean edo fut-bolean ibili?...”. Horrela, ikasleek uler-tuak direla senti dezakete, eta nirea en-tzuteko prestasun handiagoa izan de-zakete: “Aizue, ulertzen dizuet, eta ba-dakit garrantzitsua dela hori zuen-tzat. Aldi berean, ziur egon nahi dutnire gaia ematen amaituko dudala.Har al ditzakegu 5 minutu erlaxatze-ko, lasaitzeko, eta jarraituko al dugugero gaiarekin?”. Horrela, haienak etanireak elkar topatuko duten puntu ba-tera iritsiko gara.

Irakasleen eta ikasleen artean en-tzumena eta ulermena lantzea hitzezkokomunikazio proposamen bat da. Ho-rrez gain, ikasleek eta irakasleek beharhoriek guztiak dituztela jakinik, garran-tzitsua da jarrera eta jokaera aldatzen la-guntzea, eta gelako nire egunerokota-sunean egiten dudana aztertzea. Hauda, zer egiten dut nik ikasleen behar ho-riek elikatzeko, nahiz eta haiek zuze-nean horrelakorik ez eskatu? Zer lekuematen diot umoreari, ondo pasatzeari,esperimentazioari…, daukadan ikas-gai honetan? Nola bultza ditzaket la-guntasuna eta elkarren arteko lotura?Zer leku ematen diet haien konfiantza-ri, mugei, afektuari, egiten dutena aitor-tzeari, ikasten dutenaren zentzuari, be-har duten laguntzari…? Nola barneradezaket hori guztia, nire irakasle izate-ko estiloan? Zer egin dezaket irakastendiedanak oinarrian hori izan dezan?

Argi azaldu nahi dut gelako giro ho-rri lehentasuna emateak eta hori zain-tzeak duen garrantzia, horrek ekarrikobaitu ikasleek beren beharrak eta gure-ak entzutea. Behar horiek zenbat etagehiago kontuan hartu, lotura indar-tsuagoa eta ziurragoa izango da, kon-fiantza eraikiko dugu, ikasleen alderdiemozionala elikatuko dugu, eta, horre-la, nik helarazi nahi diedan ikasgaia ja-sotzeko prestatuago eta hobeto egon-go dira.

Eta ez dut amaitu nahi honako hauesan gabe: proposamen horiek egitenditudanean, ez dut esan nahi modurikonena hori denik, eta, desberdin egiten

badugu, gaizki ari garenik. Ez. Edonolaere, hemen esandakoek zentzua dutelairuditzen bazaizue, gonbidapen hauegiten dizuet:

Baliotsi eta eskertu, bota dudan ga-rrasi horretaz edo askatu dudan meha-txuaz konturatu izana, eta beste era ba-tera egiteko gai izateko gaitasun desira-rekin konektatu izana.

Ospatu konturatu izana, eta bestemodu batean egiteko dudan gogoa, be-netan aldatzeko zerbait konkretua jar-tzeko dudan intentzioa, eta aldaketakegiteko (barnekoak edo kanpokoak)baimena hartzea.

Dolua egin, beste modu batean egi-teko eduki ez dudan gaitasunak ema-ten didan tristura jasota.

Ulertu, une horretan daukadanare-kin eta dakidanarekin (nire energia, ni-re baliabideak, nire itolarria eta nekea,nire presa, pazientzia…), ahal dudanondoen egin dudala.

Onartu (nigan eta besteengan), izanere, ez badut onartzen memento bakoi-tzean ahal dudan ondoen egiten duda-la, errudun sentitzera joko dut.

Aitortu egiten dudan guztia, egitendudan gauza bakoitzaren atzean du-dan intentzioa.

Zer eredu helarazten dugu?Gure ikasleekin ditugun interakzio

askotarikoek jokatzeko eredu bat ema-ten diete.

Azken batean, gure hitz eta jokaere-kin, hauxe erakuts eta esperimenta de-zakegu, zailtasun edo gatazken aurre-an: a) indar handiena duenak besteamendera dezake; b) denok aseko gai-tuzten moduak bila ditzakegu.

Azken horrek lagunduko digu, ziu-rrenik, gure ikasleekin dugun harrema-naren kalitatea hobetzen eta norbera-rekin eta besteekin izango ditugun lo-turak landatzen.

Horrekin guztiarekin, uste dut eza-gueren ikasketetako bide zuzen etaeraginkorragoa izateaz gain, bizitzara-ko opari bat egiten ari garela. Eta horre-xek motibatu egiten nau ibilbide posi-ble gisa eskaintzera. •

Irtenbidea aurkitzekoestrategia egokia bilatze-rakoan, helburua ez dagure ikasleak aldatzea.

Helburua beraie-kin lotura egiteada, gero, aldake-ta ekarri edo ez.Garbi dago lotu-

ra horrekin ez dugulaziurtatzen guk nahi dugunhori lortuko dugunik,baina beharrezkoa da.

?


Bide eginean jarraitzen dugu zuen

ekarpenekin eta parte-hartze

handiagoarekin aberastu nahi dugularik.

Hik Hasi proiektua irekia

den heinean, interesa duen edonoren

parte-hartzea gustu handiz hartzen dugu.

Jar ezazu zure aletxoa euskal

hezkuntzaren

aldeko ekimen honetan.

berriakabendua


“Hezkuntzan Aniztasun Afektibo-Sexuala. Identitate sexuala. Transe-xualitatea” jardunaldia egin zen Do-nostian. Bertan, hirurogeiren bat kidekhartu zuten parte.

Hezitzaileak izan baziren ere berta-ratu zirenak, batez ere, gurasoak, psi-kologoak, sexologoak eta abar ere hanizan ziren.

Hizlaria, Silberio Sáez Sesma,Amalteasexologia eta psikoterapia ins-titutuko psikologo-sexologoa izan zen.

Goizean, aurkezpen argigarriak es-kaini zituen, eta, arratsaldeko tailerra,berriz, oso modu argian eta praktikoanbideratu zuen.

Sexuen arteko diskriminazioa eta

“Hezkuntzan aniztasun afektibo-sexuala”jardunaldia oso argigarria izan da

diferentzia bereiztu zituen. Diskrimi-nazioa diferentziari etekina atera nahizaionean gertatzen dela esan zuen. Di-ferentzia, aldiz, balio gisa hartzen du,identitatea eta orientazioarekin zeriku-sia duena.

Bestalde, argi utzi zituen sexua, se-xualitatea eta eroti-karen arteko alde-ak. Sexuak argi be-reizten du: gizonaedo emakumea.Erotikak amatoria-rekin du zerikusia.Sexualitateak, be-rriz, norberak due-na, norberak senti-

tzen duenarekin du erlazioa. Sexualitatearen garapenean, bost

une kritiko omen daude: 1. Genetikoa (XX edo XY).2. Gonodala.3. Barruko genitalak.4. Kanpoko genitalak.5. Buruko neuronala. Hipotaliko ar-

datzarekin zerikusia duena.Garapen guztiak sexu baten alde

egin dezake, baina orientazioarenuneak (adreiluak zioen Silbeirok)beste sexura jotzen badu, transexuali-tatea gertatuko da. Gorputza sexu bate-koa izan liteke, baina, sentitzea, nahiizatea, bestekoa.

Horregatik, zentzuzko hiru pausoikusten ditu beharrezko: 1. Nork bereburua ezagutzea; 2. Norbera onartzea;eta, 3. Nork berea gestionatzea.

“Haur txikien mugimenduaren behaketa”jardunaldiak

Azaroaren 5ean Durangon eta 6anDonostian “Haur txikien mugimendu-aren behaketa” jardunaldiak egin zirenHik Hasik antolatuta.

Bi egunetan, hezitzaile ugarik hartuzuen parte, guztira, 600dik gora.

Oso interesgarriak izan ziren biegun horietako jardunaldiak, MyrthaChokler eta Elena Herran irakasleenazalpenak argigarriak izan baitziren.

Udazkenero, Haur Hezkuntzakohezitzaileentzat jardunaldiak antola-tzeko asmoa du Hik Hasik.

Haur txikien % 40 eskolatzen da Hegoalden

Telebistek emakumeak diskriminatzen dituzte

UUnniicceeff erakundeak telebisten programen gainean eginduen ikerketa baten arabera, telebistak, anorexia, bulimiaeta alkoholaren eta tabakoaren kontsumoa sustatzen du.

Telebistako programek emakumeak nabarmen diskri-minatzen dituzte. Telecinco da salatuena. Gaztetxoen iri-tziz, “Mujeres y hombres y viceversa” eta “Sálvame” dira dis-kriminazioa gehien sustatzen dutenak. Oro har, % 55,5akuste du Telecinco katea dela sexistena.

Horrez gain, “Padres de familia” (La Sexta) arrazakeria-rekin lotzen dute eta “Física o química” (Antena 3) homofo-boa dela irizten dute.

Ondorio horiek guztiak, Espainiar Estatuko 12-18 urtebitarteko 3.219 ikasleri egindako inkestetatik atera dituzte.

Europar Batasunak 2002an Bartzelonan jarri zituen hel-buruak erraz gainditu ditu Hego Euskal Herriak, jada. Izanere, helburu haien arabera, 2010ean 4 urteko haurren % 95eskolatzea zen asmoa; 3 urteko % 90; eta, 0-2 urte bitarteko% 33.

Hego Euskal Herrian, gaur egun, 3 eta 4 urteko ia haurguztiak daude eskoletan. 2 urtekoak, berriz, Europan 4 urte-koentzat jarritako eskolatze kopuruan aurkitzen dira ( % 95),eta, txikienen artean, 0-1 urtekoen portzentzaiak % 40 gain-ditu du, dagoeneko.


Joseba Sarrionandiahausnarketa sustatzeko

133 ipuin labur

hh

Itsusiak eta ederrak,irekiak eta burugogorrak,alferrak eta kementsuak,zuzenak eta bihurriak,gupidagabeak eta onberak,argiak eta mozoloak, egoistak eta emankorrak, egiazaleak eta gezurtiak, maitagarriak eta higuingarriak izan gara luzaroan. Orain, aldatzen ari gara.

Eskaintza berezia DURANGON

2. e

dizioa

Martxan da Elhuyar FundazioarenTeknoskopioa proiektu-lehiaketa


Hik Hasik argitaratutako Reggio Emiliarenmonografikoa gaztelaniara itzuli dute

Urtero legez, Elhuyar FundazioakTeknoskopioa lehiaketa abiarazi du.Gazteei zuzendutako lehiaketa guztizberrituta datorkigu aurten: ideia-lehia-keta zen lehen; orain, berrriz, proiektu-lehiaketa. Sarietan ere bada berrikun-tza aipagarririk: lehiaketa irabazten du-tenek ordenagailu ultraeramangarri

Cantabriako unibertsitateak, HikHasik 2007an argitaratutako “ReggioEmilia 0-6 urte bitarteko Udal HaurHezkuntza” monografikoa, gaztela-niara itzuli du.

Urriaren 26an, Santanderreko uni-bertsitatean izan zen Hik Hasi, HaurHezkuntzako 130 irakasleen aurreanaurkezpena egiten, Cantabriako uni-bertsitateko ordezkariekin eta ReggioEmiliako Francesca Dávoli italiarra-rekin batera.

bat eta Tecnalia kor-porazio zentro tekno-logiko batean astebe-teko egonaldia jasokodute saritzat. Egonaldihorretan, benetakoikertzaileekin lanaegiteko aukera izangodute.

DBHko 2. ziklo-ko, Batxilergokoeta Lanbide Hezi-ketako ziklo ertai-neko eta goi-ziklo-ko ikasleek har deza-kete parte Teknosko-pioan, gehienez hirulaguneko taldeetanantolatuta. Teknosko-pioaren helburua da

gazteak ikerketan eta ikertzaileen jar-dueran murgiltzea, eta ikerketa edoproiektu teknologiko bat antolaraztea.Beraz, proiektu baten prozesu osoanhartuko dute parte gazteek: ideia sortu,prozedura diseinatu, pausoz pauso hu-ra gauzatu, eta ondorioak atera. Bi mo-dalitatetan har dezakete parte: Ikerketa

proiektuan edo Proiektu teknologiko-an. Ikerketa-proiektua modalitatean,aukeratutako arazoari konponbideaemateko ikerketa-lan bat garatu behardute gazteek; Proiketu teknologikoamodalitatean, berriz, aukeratutako ara-zoari konponbidea emateko produktuteknologiko bat diseinatu behar dute.

Proiektuak garatzeaz gain, haiek gi-zarteari komunikatzeko gaitasuna ereizan behar dute ikasleek; horregatik,komunikazio-lan onenek ere sariaizango dute kategoria guztietan: iPodbana eta Elhuyarren produktu sorta ba-na jasoko dute hobekien komunika-tzen diren taldeek.

Teknoskopioan izena ematekoepea zabalik da, jada,Teknoskopioa-ren http://teknoskopioa.elhuyar.org.helbidean.

Lehiaketari buruzko oinarriak erewebgune horretan bertan dituzue.

Informazio gehiago:Rakel López · Elhuyar FundazioaTel.: 943 36 30 40 [email protected] http://teknoskopioa.elhuyar.org

Hik Hasiko bi kide Santanderren izan ziren. Liburuaren aurkezpenean bat, eta,Francesca Dávoli italiarrarekin bestea.

Zure helbide elektronikoan Hik Hasiri buruzko azken berriak eta hainbat albiste jaso nahi badituzu, gure buletin elektroni-koan harpidetu besterik ez duzu egin behar. www.hikhasi.com web orrian izena eman, eta etxetik mugitu gabe jasoko duzuHik Hasiren berri!

Gure buletin elektronikoa jaso nahi al duzu?

Datorren hilabeteko eztabaidarako galdera...>>> “Irrien Lagunak Kluba” sortu berri da. Aldizkari honetan bertan, euskal jendarteari zer eskaini nahi dion informatu dugu.Zer iritzi duzu Klubaren gainean? Zer ekarpen egin dezake? Zer arrisku ikusten dituzu? Zer proposamen berri egin liteke?

Hik hasiren web gunean dugun EZTABAIDAGUNEA paperera ekarri dugu. Hilero, web orrian jasoko ditugun iritzienlaburpena izango duzue eta baita hurrengo galdera zein izango den ezagutzeko aukera ere. Hona hemen azkeneztabaidak utzi diguna...

>>> Seaskako ikastolei ikastetxe pribatuen trataera eman nahi die Philippe Rey prefetak, lagundu nahi duten herriko etxeakmehatxatuz. Seaskako Paskal Indo lehendakariak, aldiz, beraiek zerbitzu publikoa betetzen dutela dio. Eta, zuk zer diozu?

>Iparraldean gisa, Nafarroa Garaiko hegoaldeanSeaskakoa irakurtzean, Nafarroako zonalde ez euskaldunean dauden ikastolak etorri zaizkit gogora. Han bezala, legearen

arabera, ezin dute ikastetxe publikoek euskarazko murgiltze sistema erabili. Horrela, nafar askoren nahiari uko egiten diote. Izanere, euskara Nafarroako hizkuntza izanik, askok nahiko lukete seme-alabak euskaraz eskolatzea, baina legeak sare publikoan ho-rrela izateari uko egiten dionez, beste aukera batzuk erabili behar dira, derrigorrez.

Ikuspegi horretatik, ikastolek herritar askoren nahiari erantzuten diote, eta, bere zerbitzua herritarrei begira egina dagoenez,ukaezina da herritarra dela bere zerbitzua. Hau da, zerbitzua guztiz publikoa da.

Ez al zitzaigun gauza bera gertatu diktadura garaian ikastolak sortu zirenean? Herritarren beharrei modu irekian erantzun zaienheinean, zerbitzu publikoa eskaintzen da, ez dago bueltarik! Miren Bereziartua.

>“El Pais” egunkaria “El Mundo”ren bidetikAipatzen duzun “El mundo” egunkariko inkestak gogora ekarri dit “El Pais”ek duela gutxi egin duena. Badirudi interesa sartu

zaiela herritarrei galdetzeko. Ideia ona da asmoa sanoa bada, baina hala al da? Ezin jakin. Nik ikusten dudana da, normalizatzea suposatzen duen oro, zaila egiten zaiela onartzea boteretsu sentitzen diren horiei. Hain

kaltegarri al da herrien hizkuntza eta kultura onartzea eta garatzen uztea? Errespetuan dago gakoa. Jendearen nahia eta kulturarengarapenak nori egin diezaioke kalte? Jendearen nahia aurrera eramateko trabak jartzen direnean, nola interpreta litezke inkestak,galdeketak eta abar?

Galdetu nahi badute, galde dezatela, baina errespetatzen ikastea hobe litzateke. Luis B.

>Zeharo aspergarria daIzenburua irakurrita, bizitzaz edo jendeaz aspertuta nagoela pentsa lezake norbaitek. Ez, ez da hori. Jendea, oro har, jatorra de-

la iruditzen zait, eta, bizitza, zoragarria da probetxu ateratzen asmatuz gero.Asperdura, beste nonbaitetik datorkit: zaharkituta dagoen sistema jasan behar izatetik, inposaketak sufritu behar izatetik, erre-

pikatzen diren topikoak entzun behar izatetik, norbanako interesak gizartearen interesen aurretik jartzen direla ikustetik… Nire-tzat oso erraza, etikoa, estetikoa eta osasungarria da. Gizarte hobea egiteko, jendeak nahi duenari so egitea, errespetatzea, balioonak garatzeko aukera eskaintzea… Edonori libre eta pozik bizitzeko aukera eskaintzea. Kotte Juanbeltz.


argitalpenak

Meriendatzera etorri zen tigreaJudith kerrPAMIELA

1968an lehen aldiz argitaratua, us-tekabean etorritako bisitari buruzko is-torio surrealista idatzi zuen Judith Kerr-ek, idazle berlindarrak. Nork joko ateaeta tigre barretsua agertzen zaie Sofiarieta amari meriendatzen ari direnean.Horiek naturaltasun osoz hartu eta ma-haira gonbidatzen dute felido aseezi-na… 7 urtetik gorako haurrentzakokontakizuna.•

Zer gara gu. Nor gara guGotzon Barrueta / Iosu Mitxelena

ELKARIbaiak, kirolariak, ohiturak, sukal-

daritza, euskara, museoak, jaiak, men-

diak, margolariak, antzina... 54 karte-

tan, taula eta dadoekin aritzeko. Hel-

mugara lehenbizi heltzea edo kartarik

gabe geratzea izango da garaitzeko ga-

koa. Larrialdietan komodinek lagun-

duko digute. 6 urtetik gorakoentzat.•

Unibertsoari buruzko mitoakEkain Mtz. Lizarduikoa

GAIAKMunduaren sorrerari buruzko kon-

takizun sakratuak, mitoak, dira kosmo-goniak. Bost kontinentetako etniek(maoriek, bantuek, maiek, babilonia-rrek, tibetarrek, inuitek, navajoek, bi-kingoek, fonek, tximanek, egiptoa-rrek,...) beren kosmosa eraiki izan duteantz handiko ezaugarriekin. Giza ima-ginarioa bakarra ote da gero? •

Jone eta Martinen egunkariaJoserra López

NAFARROAKO GOBERNUAElkarbizitza erregulatzeko errespe-

tua eta oinarrizko arauak adostea be-zain beharrezkoa da sortuko diren ga-tazkei aurre egiten ikastea. Hori lantze-ko helburuarekin proposatzen dira 5.eta 6. mailako ikasleentzako zenbaitegoera eta ariketa, irakasleentzako oi-narri teorikoarekin batera. Informa-zioa www.cfnavarra.es/publicacioneshezkuntza atalean.•

Adiskidetze magikoaUan

VENSISUli, adarbakarra, eta Txispas, he-

rensugea, Urkien basoan bizi ziren.Amura ibaia esnatu eta kantuan hasi ze-nean ezagutu zuten elkar. Adiskidetzemagiko hark gaitasun ezezagunak age-rarazi zizkien. Ulik begiekin baino ha-rago ikus zezakeen, eta Txispasek edo-nor eraldatu bere sugarrekin. Benetakoadiskidetasuna eraikiko dute biek.•

Euskal mitologiako kondairakhaurrentzat

Txiliku / Jose Anjel LopetegiELKAR

Euskaldunen kosmogonian ere ba-ditugu ezagutzea merezi duten pertso-naia eta kondaira ugari. Beraienganaeramango gaitu Nerea eta Julen 9 eta 7urteko anaia-arreben jakin-minak. Or-denagailua piztu eta itzaltzearekin ba-tera nahastuko dira errealitatea eta fik-zioa kontakizunean. Txiliku zarauzta-rraren azken lana da.•


... nora joangogara?

Burdin HaranaEuropa osora zabaldutako burdinaEgitasmoaren abiapuntua Urola Ga-raiko Turismo Bulegoa da, LegazpikoMirandaola Parkean dagoena, Aizko-rriren magalean. Mirandaola Parkeak“Burdinaren taupadak” ibilbidekozenbait gune ere barnean hartzenditu: Mirandaolako Burdinola, Miran-daolako ermita eta Euskal BurdinarenMuseoa.Horrez gain, oso-osorik burdinaz erai-kitako Europako frontoi bakarra,arranparrilak dituen berdegune zabalaeta haur parkea ere aurkituko dituzuparkean.

Zer dago?Urola Garaia eskualdeko natura eta

industria ondarea, ondare historiko-ar-tistikoa eta nekazaritza ondarea osa-tzen duten hainbat elementu eta guneaurkitu ahal izango dituzu Burdin Ha-ranean.

Ibilbideak, museoak, bisita didakti-koak..., eskualdea bisitatzeko beharden informazio guztia aurki daiteke.

Euskal Burdinaren MuseoaLegazpiko antzinako galdaketa fa-

brika batean dago Euskal BurdinarenMuseoa, eta hainbat ikuspuntutatik az-tertzen du burdina: historia, teknolo-gia, zientzia, industria, ondarea, pai-saia, eta abar. Horrez gain, museoa har-tzen duen "Fundiciones San Miguel" fa-brika zaharreko jatorrizko elementuak

gorde egin dira, eta erabilera berrienaraberako funtzioak eskaini zaizkie.Elementu eta euskarrien material, for-ma eta koloreek haren industria izaeranabarmendu egiten dute, eta museokobisita esperientzia paregabe bihurtzendute.

Ibilbideak“Burdinolen ibilbidea”n hainbat

proiektu ikus daitezke, bisitariari Erdi

Arotik industrializazioa Legazpira iritsizen arteko (XX. mende hasiera) burdi-naren inguruko lanaren ikuspegi zaba-la eskaintzen diotenak. Proiektuen ar-tean, besteak beste, burdinola zaharrakberreskuratu egin dira eta esku-hartzearkeologikoak egin dira.

Zumarraga, Legazpi, Urretxu etaEzkio-Itsaso

Herri horiek Urola ibaiaren jaiotza-ren lekuko dira. Miniaturazko Gipuz-koa barnealdeak, ibaiaren indarrak etaibai hori besarkatzen duten gailur, basoeta zelaien paisaiak sortutakoak, hiria-ren eta landa ingurunearen bizikidetzaislatzen du. Bizikidetza horrek hainbatlekuko utzi ditu historian (burdinolak,ermitak, dorretxeak, jauregiak, base-rriak...), baita naturarekiko harrema-



Udako ordutegia (ekainetik irailera): • Astelehenetik igandera: 10:00etatik 19:00etara• Asteartea: itxita

Neguko ordutegia (urritik maiatzera)• Astelehenetik ostiralera: 10:00etatik 17:30era• Larunbat, igande eta jaiegunetan: 10:00etatik 18:00etara• Asteartea: itxita

iMirandaola Parkea, Telleriarte auzoa z/g20230 LEGAZPI (Gipuzkoa)Tel.: 943 73 04 28Faxa: 943 73 31 63e-mail: [email protected] gunea: www.lenbur.com

Oharrak:

BBUURRDDIINN HHAARRAANNAA

naz gozatzeko balio handiko gune na-turalak ere.

Giza jarduerak iraganaren arrasto-ak utzi ditu Urola Garaia eskualdean.Arrolamendi, Aantzetako Gaina, Pago-bakarra, Oleta eta Elorrietako tumu-luak, eta Oamendi, Irumugarrieta etaIrumugarrieta II-ko dolmenak, Histo-riaurreko gizakiak gure eskualdeanutzitako aztarnak dira.

Ermita eta elizetan gauzatzen daelizkizuna, adibidez, Andre Mariaren e-lizan (Antioko baselizan), Jasokunde-ko Andre Mariaren elizan, UrretxukoSan Martin de Tours elizan edo Jaso-kundeko Ama Birjinaren elizan; SanMigel Goiaingeruaren elizan eta SanBartolome elizan. Agerraldiek ere utzidute arrastorik. Horren adibide da An-duagako zelaia (Ezkio).

Badira mundu zibilarekin lotutakobeste adierazgarri batzuk ere: udalak;Jauregi Handia (Legazpi Etxea), Areiza-ga, Baroikoa, Ipeñarrieta, Elorregi etaBikuña jauregiak; baserriak, hala nolaIgartubeiti baserria, Urretxuko ErdiAroko alde zaharra eta Zumarragakoplaza; baita eskualdeko geografia zi-priztintzen duten gurutzadura, piko,karobi, elurgune eta eskulturak ere.

Zepategiak, burdinolak, presak,ubideak, meatzeak, labeak, lantegiak,fabrikak, bizitegiak, gizarte eraiki-nak..., horiek guztiek eskualdean osoerrotuta egon den eta burdinaren kul-turari lotuta dagoen industria jarduera-ren arrasto fisikoen multzo aberatsaosatzen dute.•

Legazpin duela 1.000 urte baino lehenago hasi zen burdinaren historia.Hasieran, burdina mendiko haizeoletatik lortzen zen. Geroago, teknika be-rriez baliatuz, gurpil hidraulikoaz kasu, burdinolak ibaiertzetan kokatu ziren,eta ekoizpenak nabarmen egin zuen gora. Urola (uraren indarrez dabilen ola)ibaiaren ibilguan 15 burdinola baino gehiago egon ziren, eta euskal burdina,zuen kalitateari esker, erreferentzia bihurtu zen Europako merkaturik ga-rrantzitsuenetan. Burdinolen Urrezko Aroa izan zen.

HHIISSTTOORRIIAA PPIIXXKKAA BBAATT


atzeko atetik

*

Kantuz sortu naiz eta…

Gure ikastola, Donostiako ArtzaiOnaren (artean Buen Pastor) plazakopisu batean zegoen. Zehatzago esan-da, Lacasa familiaren etxeko egonge-lan. Donostia erdialdeko etxeak haun-di samarrak dira eta altzaririk gabekogela hartan (andereñoarena zen aulkibakarra) egoten ginen, lurrean eserita,adin desberdinetako mutil eta neskamordoxka.

Noizean behin baten batek besoajaso eta baimena eskatuta (Andereño,joan leiket komunera?) altxatu eta gela-tik alde egiten bazuen, agerian uztenzuen zoru puska egurrezkoa zela ohar-

tzen ginen. Eta, hara! oholen artekoarrakalak arkatzen mina-mutur beltz,gorri eta urdinez beteta zeuden. Nere-tzat etengabeko jolasa bihurtu zen mi-na puska haiek hatzazalez ateratzensaiatzea. Eta egurrezko itsaso hartanarrantza egiteko amua zenbat eta luze-ago, hobe. Orain badakit zergatik ezdudan sekula hatzazalei kosk egitekoohiturarik izan.

Barka! Ez dizuet gure andereñoaaurkeztu. Karmele Esnal du izena. Gu-retzat Andereño Karmele, edo Andere-ño! zerbait esan edo galdetu nahi ge-nionean. Noizean behin bisitaren batizaten genuen ikastolan. Andereñorenlaguna ote? Nobiyua? Ba zen bat sarri-tan etortzen zena eta neri beldur pittinbat ematen zidana. Dexenteko beldu-rra. Hogei urte beranduago nere lanki-de izango zen eta den Olatz Beobide-ren aita. Iñaki. Andereño Karmele orio-

tarra izaki. Egingo nuke Benito Ler-txundi gaztea ere pasatu zela noizbait.Eta Jarrai antzerki taldean ibili zela kon-tuan hartuta, Ramon Saizarbitoria ereez zen urruti ibiliko. Nobiyuak. Galdetubehar diot egunen batean… Baina bisi-tari nagusia, ile zuri, sotana beltz etamusikarekin etortzen zena, NemesioEtxaniz, Don Nemesio. Artista eta apai-za. Don Nemesio azaldu eta gu kantuanhastea dena bat zen. Beti ekartzen zuenabesti berriren bat. Eta guk jo ta ikasi.

Batuketa eta kenketak egiten ereikasi genuen. Eta beste zenbait gauza.Nago eragiketa matematikoak ere kan-tuz egiten genituela eta andereño Kar-mele eta bere lagunak eta nobiyuak osometodo modernoak erabiltzen ari zire-la jakinean edo oharkabean.

Buen Pastorreko (orain Artzai Ona)ikastola hartara joan ginenak zortehaundia izan genuela iruditzen zait.•

Ramon AGIRREAKTOREA

“Ezinezkoa deritzagu programazio kodifikatu eta zehatzaren araberaibiltzea: halako egunetan, halako ordutan... baina horrek ez du esan nahiboluntarismo eta espontaneismo hutsetan ibili behar dugunik”.

Imanol Urbieta

ELKARRIZKETA: JONAN FERNANDEZ• ESPERIENTZIA: JOKO ... hik hasi.pdfAzaleko eta gai nagusiko...

Documents

Transcript of ELKARRIZKETA: JONAN FERNANDEZ• ESPERIENTZIA: JOKO ... hik hasi.pdfAzaleko eta gai nagusiko...