Didenheim l BL AUTOUR DU CANAL, LES PORTES DU SUNDGAU

5
Spechbach- le-Haut Spechbach- le-Bas le-Haut T r aubach-le-Bas Ammertzwiller Luemschwiller Saint-Berna r d Balschwiller Saint-Ulrich Ballersdorf Buethwiller Gommersdorf nbe r g Wittersdorf W olfersdorf Bernwiller Dannemarie Falkwiller Gildwiller Heidwiller willer T agolsheim Zillisheim F r œningen Hagenbach Hirsingue Hirtzbach Altenach Altki r ch Carspach Eglingen Emlingen Fulle r en Illfurth Manspach T Mertzen W alheim Aspach D 419 D 419 D 432 D 432 D 466 D 68 D 18I D 14 bis D 18II D 6 D 16 D 18 D 25 L’Ill La Largue Spechbach- le-Haut Spechbach- le-Bas le-Haut Traubach-le-Bas Ammertzwiller Luemschwiller Saint-Bernard Balschwiller Saint-Ulrich Ballersdorf Buethwiller Gommersdorf nberg Wittersdorf Wolfersdorf Bernwiller Dannemarie Falkwiller Gildwiller Heidwiller willer Tagolsheim Zillisheim Frœningen Hagenbach Hirsingue Hirtzbach Altenach Altkirch Carspach Eglingen Emlingen Fulleren Illfurth Manspach T Mertzen Walheim Aspach D 419 D 419 D 432 D 432 D 466 D 68 D 18I D 14 bis D 18II D 6 D 16 D 18 D 25 L’Ill La Largue 0 1 km 1/5 BL 106 BAS-RHIN HAUT-RHIN LORRAINE PFALZ BASEL CONSTANTA (RO) SAINT-NAZAIRE (FR) BADEN-BADEN SCHWARZWALD (D) Fribourg (DE) 300 400 200 m km Wolfersdorf 0 5 10 15 20 25 30 35 40 Wolfersdorf 299 299 41 km - 291 m AUTOUR DU CANAL, LES PORTES DU SUNDGAU Rund um den Kanal, Gemeindeverbund Portes du Sundgau Around the canal, the gateways to Sundgau Rond het kanaal, aan de rand van de Sundgau Illfurth L’ALSACE À VÉLO Radwandern im Elsass Cycling in Alsace Fietsen in de Elzas Sens du circuit / Richtung des Tour / Direction of trail / Rijrichting Route / Straße / Road / Verharde weg Voie à circulation restreinte / Straße mit eingeschränktem Verkehr / Restricted access road / Weg met beperkt verkeer Parcours cyclables en site propre/ Radweg im Gelände / Separate cycle track / Fietspad Bandes cyclables / Radweg auf der Straße / Cycle lanes / Fietsstroo EuroVelo 6 Départ du circuit / Start der Tour / Start of trail / Vertrekpunt 2019 - www.alsaceavelo.fr / www.radfahrenimelsass.de / www.cyclinginalsace.com Wolfersdorf Colmar Strasbourg Mulhouse Dénivelé important / Groß Hohenunterschied / High height difference / Grote hoogtemeters 261

Transcript of Didenheim l BL AUTOUR DU CANAL, LES PORTES DU SUNDGAU

Page 1: Didenheim l BL AUTOUR DU CANAL, LES PORTES DU SUNDGAU

Spechbach-le-Haut

Burnhaupt-le-Bas

Obermorschwiller

Spechbach-le-BasTraubach-le-Haut

Traubach-le-Bas

Valdieu-Lutran

Ammertzwiller

Luemschwiller

Saint-BernardBalschwiller

Saint-Ulrich

Soppe-le-Bas

Ballersdorf

Bréchaumont

Buethwiller

Gommersdorf

Grentzingen

Guevenatten

Heimersdorf

Saint-Cosme

Sternenberg

Wittersdorf

Wolfersdorf

Bellemagny

Bernwiller

Bettendorf

Chavanatte

Dannemarie

Diefmatten

Falkwiller

Flaxlanden

Gildwiller

Heidwiller

Henflingen

Hindlingen

Retzwiller

Ruederbach

Tagolsheim

Zillisheim

Didenheim

Frœningen

Galfingue

Hagenbach

Hausgau

Heiwiller

Hirsingue

Hirtzbach

Hochstatt

Largitzen

Altenach

Altkirch

Carspach

Eglingen

Emlingen

Eteimbes

Fulleren

Illfurth

Manspach Schwoben

Tagsdorf

Bretten

Friesen

Mertzen

Romagny

Strueth

WalheimAspachElbach

Suarce

Willer

Magny

A 36

D 419D 419

D 432

D 432

D 432

D 466

D 483

D 68

D 8bisIIID 103

D 18I

D 8B1

D 14 bis

III

D 16II

D 18II

D 32 I

D 32VI

D 6bis

D 9BII

D 103

D 10B

D 32V

D 13

D 16

D 17

D 18

D 19

D 25

D 26

D 26

34

D 38

La

L'Il

l

L’Ill

La La

rgue

L'Ill

Spechbach-le-Haut

Burnhaupt-le-Bas

Obermorschwiller

Spechbach-le-BasTraubach-le-Haut

Traubach-le-Bas

Valdieu-Lutran

Ammertzwiller

Luemschwiller

Saint-BernardBalschwiller

Saint-Ulrich

Soppe-le-Bas

Ballersdorf

Bréchaumont

Buethwiller

Gommersdorf

Grentzingen

Guevenatten

Heimersdorf

Saint-Cosme

Sternenberg

Wittersdorf

Wolfersdorf

Bellemagny

Bernwiller

Bettendorf

Chavanatte

Dannemarie

Diefmatten

Falkwiller

Flaxlanden

Gildwiller

Heidwiller

Henflingen

Hindlingen

Retzwiller

Ruederbach

Tagolsheim

Zillisheim

Didenheim

Frœningen

Galfingue

Hagenbach

Hausgau

Heiwiller

Hirsingue

Hirtzbach

Hochstatt

Largitzen

Altenach

Altkirch

Carspach

Eglingen

Emlingen

Eteimbes

Fulleren

Illfurth

Manspach Schwoben

Tagsdorf

Bretten

Friesen

Mertzen

Romagny

Strueth

WalheimAspachElbach

Suarce

Willer

Magny

A 36

D 419D 419

D 432

D 432

D 432

D 466

D 483

D 68

D 8bisIIID 103

D 18I

D 8B1

D 14 bis

III

D 16II

D 18II

D 32 I

D 32VI

D 6bis

D 9BII

D 103

D 10B

D 32V

D 13

D 16

D 17

D 18

D 19

D 25

D 26

D 26

34

D 38

La

L'Il

l

L’Ill

La La

rgue

L'Ill

0 1 km

1/5

BL106

BAS-RHIN

HAUT-RHIN

LORRAINE

PFALZ

BASEL CONSTANTA (RO)SAINT-NAZAIRE (FR)

BADEN-BADEN SCHWARZWALD (D)

Fribourg (DE)

300

400

200

m

km

Wolfersdorf0 5 10 15 20 25 30 35 40

Wolfersdorf

299 299

41 km - 291 m

AUTOUR DU CANAL, LES PORTES DU SUNDGAU Rund um den Kanal, Gemeindeverbund Portes du Sundgau Around the canal, the gateways to Sundgau Rond het kanaal, aan de rand van de Sundgau

Illfurth

L’ALSACE À VÉLO Radwandern im Elsass Cycling in Alsace Fietsen in de Elzas

Sens du circuit / Richtung des Tour / Direction of trail / Rijrichting

Route / Straße / Road / Verharde weg Voie à circulation restreinte / Straße mit

eingeschränktem Verkehr / Restricted access road / Weg met beperkt verkeer

Parcours cyclables en site propre/ Radweg im Gelände / Separate cycle track / Fietspad

Bandes cyclables / Radweg auf der Straße / Cycle lanes / Fietsstroo

EuroVelo 6

Départ du circuit / Start der Tour / Start of trail / Vertrekpunt

2019 - www.alsaceavelo.fr / www.radfahrenimelsass.de / www.cyclinginalsace.com

Wolfersdorf

Colmar

Strasbourg

Mulhouse

Dénivelé important / Groß Hohenunterschied / High height difference / Grote hoogtemeters

261

Page 2: Didenheim l BL AUTOUR DU CANAL, LES PORTES DU SUNDGAU

2/5

BL106

2019 - www.alsaceavelo.fr / www.radfahrenimelsass.de / www.cyclinginalsace.com

AUTOUR DU CANAL, LES PORTES DU SUNDGAU Rund um den Kanal, Gemeindeverbund Portes du Sundgau Around the canal, the gateways to Sundgau Rond het kanaal, aan de rand van de Sundgau

Le canal du Rhône-au-Rhin emprunte une sorte de gouttière médiane, depuis le seuil de Valdieu, à 350 mètres d’altitude jusqu’à Brunstatt, à 250 mètres. En suivant ses berges entre Wolfersdorf et Illfurth, d’écluse en écluse, on retrouve un peu le rythme des bateliers d’autrefois. Le circuit suit également les tracés des anciennes voies de chemin de fer de l’Ill et de la Largue, souvenirs d’une époque où l’on prenait le train pour voyager dans le Sundgau.

Der Rhein-Rhone-Kanal wird vom Scheitelpunkt in Valdieu auf 350 Metern bis nach Brunstatt auf 250 Metern in einer Art Leitrinne geführt. Folgt man dem Ufer zwischen Wolfersdorf und Illfurth von Schleuse zu Schleuse, kann man den Rhythmus der Kanalschiffer von früher nachempfinden. Die Route folgt auch der stillgelegten Eisenbahntrasse von Ill entlang der Largue, Erinnerung an eine Epoche, in der man mit dem Zug in den Sundgau reiste.

The Rhône-Rhine Canal carves a furrow through Alsace from its entry point at Valdieu, at 350 m in altitude to Brunstatt at 250 m in altitude. As you cycle along its banks from lock to lock, between Wolfersdorf and Illfurth, you can easily imagine the pace of life of the canal boatmen of yore. The trail also follows the former railway lines along the rivers Ill and Largue reminding us of a time when it was usual to travel to the Sundgau by train.

Het Rhône-Rijnkanaal gaat door een soort geul vanaf Valdieu op een hoogte van 350 meter naar Brunstatt op 250 meter. Over het jaagpad trekt u van sluis naar sluis tussen Wolfersdorf en Illfurth, zo’n beetje in hetzelfde tempo als vroeger de binnenschippers. Het circuit volgt ook de voormalige spoorlijn van de Ill en de Largue, herinneringen uit de tijd dat men de trein nam om door de Sundgau te reizen.

LE PARCOURS / DER WEG / THE ROUTE / DE ROUTE

LocalitésOrte / Towns / Gemeentes •

Wolfersdorf ◆ ◆

Gommersdorf ◆ ◆

Eglingen ◆

Heidwiller ◆

Illfurth ◆ ◆ ◆ ◆ ◆

Wittersdorf ◆ ◆

Altkirch ◆ ◆ ◆ ◆ ◆ ◆ ◆ ◆ ◆

Carspach ◆ ◆ ◆ ◆ ◆

Ballersdorf

Altenach

Dannemarie ◆ ◆ ◆ ◆ ◆

LocalitésOrte / Towns / Gemeentes

Wolfersdorf ◆ ◆

Gommersdorf

Eglingen ◆

Heidwiller ◆

Illfurth ◆ ◆

Wittersdorf ◆

Altkirch ◆ ◆ ◆ ◆ ◆ ◆ ◆ ◆

Carspach ◆

Ballersdorf ◆

Altenach ◆ ◆ ◆

Dannemarie ◆ ◆ ◆ ◆ ◆ ◆ ◆

Page 3: Didenheim l BL AUTOUR DU CANAL, LES PORTES DU SUNDGAU

3/5

BL106

2019 - www.alsaceavelo.fr / www.radfahrenimelsass.de / www.cyclinginalsace.com

AUTOUR DU CANAL, LES PORTES DU SUNDGAU Rund um den Kanal, Gemeindeverbund Portes du Sundgau Around the canal, the gateways to Sundgau Rond het kanaal, aan de rand van de Sundgau

OÙ SE LOGER ? / UNTERKÜNFTE / WHERE TO STAY ? / ACCOMMODATIE

HÔTELS AVEC GARAGE À VÉLO (+KITS DE RÉPARATION)Hotel mit Fahrradgarage (Werkzeuge für kleine Reparaturen)Hotel with bicycle shed (Tools for small repairs)Hotel met fietsenstalling (Reparatiekit)

■ GOMMERSDORFAuberge du Tisserand 28 rue de Cernay +33 (0)3 89 07 21 80 www.auberge-du-tisserand.fr

■ ALTKIRCHHôtel-restaurant Kuentz-Bix 13 rue d’Altkirch à Wittersdorf +33 (0)3 89 40 95 01 www.kuentz.free.fr Auberge Sundgovienne 1 route de Belfort +33 (0)3 89 40 97 18 www.auberge-sundgovienne.fr

CHAMBRES D’HÔTES LABÉLISÉES Gästezimmer mit labelLabeled Bed and breakfast B&B

■ ALTKIRCHChambre d’hôtes Le Schweighof (3 épis) 4 rue du Schweighof Ferme du Schweighof +33 (0)6 42 84 86 33 www.leschweighof.fr

■ CARSPACHChambre d’hôtes Merle et Mésange (3 épis) 12 rue de l’Eglise +33 (0)3 89 40 26 24 +33 (0)6 72 21 38 66 www.gitemoreth.com

CAMPINGS CLASSÉS TOURISME Campingplätze Einstufung Tourismus Campsite classif tourism Camping

■ ALTKIRCHCamping Les Acacias*** Route de Hirtzbach +33 (0)3 89 40 69 40 www.les-acacias-camping.fr

LES SERVICES PAR COMMUNE / SERVICEANGEBOTE DER GEMEINDEN / SERVICES IN EACH TOWN / DIENSTEN PER GEMEENTE

Guichet automatique bancaire / Geldautomat / Cash dispenser / Geldautomaat

• Gare SNCF / Bahnhof / Railway station / StationRestaurant

Chambre d’hôtes labéllisée / Gästezimmer mit label / Labeled Bed and Breakfast / B&B

Réparation de bicyclettes / Fahrrad-Reparatur / Bicycle repairs / Fietsenmaker

Réparation et location de bicyclettes / Fahrrad Reparatur und Vermietung / Bicycle repairs and hire / Fietsenmaker en Fietsenverhuur

VAE / e-Bike Vermietung / e-bike hire/ Elektrische fietsen huren

Hôtel-restaurant avec garage à bicyclette (H=hôtel, H/R=hôtel-restaurant, *,**,***,****=class. officiel, ch=nbre de chambres) / Hotel-Restaurant mit Fahrradgarage (H: Hotel, H/R: Hotel-Restaurant, *,**,***,****=offizielle Klassifizierung, ch=Zimmeranzahl / Hotel-restaurant with bicycle shed (h=hotel, h/r=hotel-restaurant, *,**,***,**** =official classif., ch=no. of rooms) / Hotel-restaurant met fietsenstalling

Camping (*,**,***,****=classement, T=tourisme, L=loisirs, période d’ouverture) / Campingplätze (*,**,***,**** =Einstufung, T=Tourismus, L=Freizeit, Öffnungszeiten) / Campsite (*,**,***,****=classif, T=tourism, L=leisure, opening season) / Camping

Aire de service pour camping-car / Gemischter Stellplatz für Camping/Cars (Service und Parkplatz) / Mixed campsite for campers-dormobiles (services + parking area) / Camperplaats (service- en parkeerplaatsen)

Aire de stationnement pour camping-car / Wohnmobil Parkplatz / Campers-dormobiles parking area / Camperplaatsparkeerplaatsen

Commerces alimentaires / Lebensmittel / Food shop / Lebensmittelgeschäft

Salon de thé / Bistro-Cafe / Bistro-café / Café

Office de Tourisme / Verkehrsbüro / Tourist office / VVV

Toilettes publiques / Öffentliche Toiletten / Public restroom / Openbare toiletten

Aire de pique-nique / Picknickplätze / Picnic area / Picknickplaatsen

Point d’eau / Wasserstelle / Water supply / Water punt

Musée / Museum

Châteaux et fortifications / Burg - Befestigungsanlagen / Castle -Fortification / Kasteel - Vestingwerk

Site naturel ou archéologique remarquable / Sehenswerte Naturlandschaft oder archäologische Stätte / Remarkable natural or archaeological site / Opmerkelijk natuurgebied of vindplaats

Piscine et lieux de baignade / Schwimmbad, Badestelle / Swimming pool, swimming spot / Zwembad, zwemplaats

Parc de loisirs & animaliers / Tierpark Freizeitpark / Animal park Leisure park / Dierenpark Recreatiepark

OÙ MANGER ? / WO ESSEN? / WHERE TO EAT? / UIT ETEN?

■ GOMMERSDORFRestaurant de l’Auberge du Tisserand 28 rue de Cernay +33 (0)3 89 07 21 80 www.auberge-du-tisserand.fr

■ EGLINGENRestaurant à l’Arbre vert 18 rue Principale +33 (0)3 89 25 30 29

■ HEIDWILLERRestaurant L’Alcove 8 rue de Dannemarie +33 (0)3 89 40 38 67 www.alcove-heidwiller.fr

■ ILLFURTHRestaurant au Coq 3 route d’Altkirch +33 (0)3 89 25 42 38

La Ginguette d’Illfurth Le long du Canal du Rhône au Rhin +33 (0)6 23 32 61 74

■ ALTKIRCHRestaurant Kuentz-Bix 13 route d’Altkirch - Wittersdorf +33 (0)3 89 40 95 01Restaurant chez Brunisso 35 rue de France +33 (0)3 89 40 01 02 www.chezbrunisso.fr Crêperie Sucré Salé 6 place de la République +33 (0)3 89 40 03 96Auberge Sundgovienne 1 route de Belfort +33 (0)3 89 40 97 18 www.auberge-sundgovienne.fr

Crêperie des Hussards Avenue du 8ème Régiment de Hussards +33 (0)3 89 88 13 44

■ DANNEMARIEAuberge Saint Léonard 6 rue St Léonard +33 (0)3 89 08 00 55 www.auberge-st-leonard.fr Restaurant Ritter 5 rue de la Gare +33 (0)3 89 25 04 30Restaurant Aux 100 Pâtes Relais du Port, Eurovélo 6 7 rue du Canal +33 (0)3 89 25 75 95 www.aux100pates.fr

Page 4: Didenheim l BL AUTOUR DU CANAL, LES PORTES DU SUNDGAU

4/5

BL106

2019 - www.alsaceavelo.fr / www.radfahrenimelsass.de / www.cyclinginalsace.com

AUTOUR DU CANAL, LES PORTES DU SUNDGAU Rund um den Kanal, Gemeindeverbund Portes du Sundgau Around the canal, the gateways to Sundgau Rond het kanaal, aan de rand van de Sundgau

RÉPARATEURS DE VÉLOS Fahrrad-Reparatur Bicycle repairs Fietsenmake

■ ILLFURTHCycles Gross 1 rue Burnkirch +33 (0)3 89 25 40 94 www.cycles-gross.fr

■ ALTKIRCH Sundgau 2 roues ZI Nord – Avenue du 8ème Régiment de Hussards +33 (0)3 89 40 19 19 www.sundgau-deuxroues.com

LOCATION DE VÉLO ET VAE**e-Bike und Fahrrad-Vermietunge-bike and Bicycle hire Fietsenverhuur en Elektrische

■ DANNEMARIEAux 100 Pâtes Relais du Port, Eurovélo 6 7 rue du Canal +33 (0)3 89 25 75 95 www.aux100pates.frAuberge Sundgovienne 1 route de Belfort +33 (0)3 89 40 97 18 www.auberge-sundgovienne.fr

TOILETTES PUBLIQUES Öffentliche Toiletten Public washroomsOpenbare toiletten

■ ALTKIRCHCentre-ville d’Altkirch /Ortsmitte Altkirch / Altkirch town centre / Centrum van Altkirch

■ DANNEMARIEMairie de Dannemarie / Dannemarie Rathaus / Dannemarie Town Hall /Gemeentehuis van Dannemarie

Aire d’accueil de Camping-Car à Chavannes sur l’Etang / Reisemobil-Stellplatz in Chavannes sur l’Étang / Campervan service station at Chavannes by the lake / Camperplaats in Chavannes-sur-l’Etang

AIRES DE PIQUE-NIQUEPicknickplätzePicnic areaPicknickplaatsen

■ DANNEMARIEPort de plaisance - Relais Nautique / Yachthafen - Wasserwanderrastplatz / Leisure port - Boating centre / Jachthaven - Watersportcentrum

AIRE D’ACCUEIL DE CAMPING-CARWohnmobil-StellplatzCampervan service stationCamperplaats

Plusieurs aires le long de la vélo-route entre Montreux Vieux et Illfurth / Mehrere Stellplätze entlang der Radwanderroute zwischen Montreux Vieux und Illfurth / Several rest areas along the cycle trail between Montreux Vieux and Illfurth / Diverse camperplaatsen langs de Veloroute tussen Montreux-Vieux en Illfurth

Devant la maison de la Nature du Sundgau / Vor dem Naturschutzzentrum „Maison de la Nature du Sundgau“ / In front of the Sundgau Nature Centre / Voor het Natuurhuis van de Sundgau

SERVICES PAR COMMUNES / SERVICEANGEBOTE DER GEMEINDEN / SERVICES IN EACH TOWN / DIENSTEN PER GEMEENTE

■ TAGOLSHEIMPiscine Les Rives de l’Ill Route de Mulhouse +33 (0)3 89 25 51 77

■ WOLFERSDORFPort de plaisance - Relais nautique de Wolfersdorf / Jachthaven / Leisure port / Jachthaven

Le relais peut accueillir une cinquantaine de bateaux de toute taille sur trois pontons différents. Eau potable et électricité sont à la disposition des plaisanciers (selon modalités définies par la collectivité). Une laverie, des sanitaires équipés de douches, des aires de jeux, des espaces verts, des tables de piques niques sont à la disposition des plaisanciers et de leurs invités.

3 Stege mit Anlegeplätzen für ca. 50 Boote jeder Größe. Trinkwasser und Strom stehen den Bootsbesitzern zur Verfügung (s. Bedingungen der Gemeinde). Weiterhin können die Bootsbesitzer und ihre Gäste eine Waschanlage, WC und Duschen, Spielplätze, Grünflächen und Picknicktische nutzen.

The centre can cater for around fifty boats of all sizes on three different pontoons. Drinking water and electricity are available for boaters (according to the municipal rules). A laundry room, sanitary block with showers, play areas, green spaces and picnic tables are available for boaters and their guests.

Deze aanlegplaats heeft een capaciteit van een vijftigtal boten in alle maten aan drie afzonderlijke steigers. Drinkwater en elektriciteit voor pleziervaarders (volgens door de gemeente opgestelde voorwaarden). Verder kunnen de schippers en hun reisgenoten ook nog beschikken over een wasserette, sanitair met douches, speeltuintjes, groenplaatsen, picknicktafels.

■ EGLINGENPuits à balancier / Ziehbrunnen / Well sweep / Zwengelput

Dernier puits à balancier du Sundgau, remarquable et original par son système de levage : il est équipé d’un balancier en forme de potence, permettant de plonger et de remonter un seau pour chercher de l’eau en limitant le plus possible les efforts nécessaires, l’eau pouvant être récupérée à une faible profondeur.

Der letzte Ziehbrunnen im Sundgau zeichnet sich durch seine beeindruckende und eigenartige Ziehvorrichtung aus: Mithilfe eines galgenförmigen Schwingbaums kann ein Eimer herabgelassen und mit Wasser gefüllt wieder hochgezogen werden, und zwar mit möglichst geringem Kraftaufwand, da dass Wasser in geringer Tiefe geschöpft werden kann.

The last well sweep in the Sundgau is remarkable for its original leverage system. It features a beam structure in the shape of a gallows enabling buckets to be dipped into the water and hoisted up full with minimum effort as the water can be scooped up at a shallow depth.

Laatste zwengelput van de Sundgau, opmerkelijk en origineel vanwege het pompsysteem met hefboom: een zwengel waarmee een emmer naar beneden en vervolgens weer omhoog werd gehaald om met zo min mogelijk inspanning water te putten. Het water kon van een geringe diepte komen.

■ HEIDWILLERChâteau de Heidwiller / Burg Heidwiller / Heidwiller castle / Kasteel van Heidwiller

Le château appartenait à l’origine aux seigneurs de Heidwiller, une famille

remontant à 1105. En 1356, le château fut lourdement endommagé par un tremblement de terre. Il a été remanié plusieurs fois et est inscrit au patrimoine des monuments historiques. Propriété privée.

Das Schloss gehörte ursprünglich den Herren von Heidwiller, einer 1105 erstmals urkundlich erwähnten Familie. 1356 wurde das Schloss bei einem Erdbeben schwer beschädigt. Es wurde mehrmals umgebaut und steht heute unter Denkmalschutz. Privatbesitz

The château originally belonged to the Lords of Heidwiller, whose family roots

go back to 1105. In 1356, the château was severely damaged by an earthquake. It has been redesigned on several occasions and is a listed historical monument. Private property.

Deze oorspronkelijke burcht was in 1105 eigendom van de heren van Heidwiller. In 1356 werd de burcht zwaar beschadigd door een aardbeving. Herbouwd als woonkasteel en later nog diverse malen verbouwd. Het kasteel staat nu op de lijst van Historische Monumenten. Privébezit.

QUE VISITER ? / BESICHTIGUNGEN? / VISITS? / TE ZIEN?

Page 5: Didenheim l BL AUTOUR DU CANAL, LES PORTES DU SUNDGAU

5/5

BL106

2019 - www.alsaceavelo.fr / www.radfahrenimelsass.de / www.cyclinginalsace.com

AUTOUR DU CANAL, LES PORTES DU SUNDGAU Rund um den Kanal, Gemeindeverbund Portes du Sundgau Around the canal, the gateways to Sundgau Rond het kanaal, aan de rand van de Sundgau

■ ILLFURTHL’église de la Burnkirch / Église de la Burnkirch / Burnkirch church / Kerk van Burnkirch

Elle recèle des fresques du XVe siècle classées Monuments Historiques.

Diese Kirche birgt mehrere unter Denkmalschutz stehende Fresken aus dem 15. Jahrhundert.

It houses frescoes from the 15th century and is a listed historical monument.

Muurschilderingen uit de 15e eeuw (Historisch Monument).

Le moulin de Walheim / Die Mühle in Walheim / Walheim Mill / Molen van Walheim 26 rue du Stade +33 (0)3 89 40 98 46

Le moulin-bas de Walheim est classé Monument Historique, daté du XVIe siècle, il a conservé son aménagement hydraulique, sa roue à aube, son système de meunerie et son huilerie. Il est conservé en état de fonctionnement et est considéré comme un petit écomusée en puissance.

Die untere Mühle in Walheim aus dem 16. Jahrhundert steht unter Denkmalschutz. Die hydraulische Mechanik, das Schaufelrad, das Mahlwerk und die Ölmühle sind erhalten geblieben. Die Mühle ist noch immer funktionstüchtig und ist für sich alleine schon ein kleines Freilichtmuseum.

Walheim water mill is a listed historical monument dating from the 16th century. It still has its paddle wheel, hydraulic and grinding system and oil mill. It is in working order and is considered as a powerful little heritage museum.

De watermolen van Walheim (Historisch Monument) dateert van de 16e eeuw. Het aandrijfmechanisme op waterkracht is goed bewaard gebleven, evenals het schoepenrad, het maalsysteem en de oliemakerij. Deze bedrijfsklare molen is op zich al een fraai openluchtmuseumpje!

■ ALTKIRCHPiscine découverte d’Altkirch / Außenschwimmbad Altkirch / Open-air swimming-pool Altkirch / Buitenbad van Altkirch Route de Carspach +33 (0)3 89 40 97 87Musée Sundgauvien / Sundgau-Museum / Sundgau Museum / Museum van de Sundgau 1 rue de L’Hôtel de ville +33 (0)3 89 40 01 94

Abrité dans un bel immeuble Renaissance, résidence des anciens baillis, le Musée Sundgauvien présente l’histoire, la vie, les coutumes du Sud de l’Alsace et plus particulièrement du Sundgau.

Das in einem schönen Renaissance-Gebäude, ehemals der Wohnsitz der Vögte, eingerichtete Museum zeigt die Geschichte, das Leben und die Gebräuche im südlichen Elsass und vor allem im Sundgau.

Housed in a Renaissance building, home to the former beadles, Sundgau Museum tells of the history, lives and customs

of the South of Alsace, particularly the Sundgau region.

Het museum is gevestigd in een prachtig renaissancepand, voormalige baljuwwoning, en beschrijft de geschiedenis, het leven en de gebruiken van de zuidelijke Elzas en van de Sundgau in het bijzonder.

CRAC (Centre Rhénan d’Art Contemporain) / CRAC (Centre Rhénan d’Art Contemporain) / CRAC (Rhineland Centre for Contemporary Art) / CRAC (Rijnlands centrum voor hedendaagse kunst) 18 rue du Château +33 (0)3 89 08 82 59 www.cracalsace.com

Centre d’art contemporain dédié à la recherche et à la création (expositions, ateliers,…).

Das Rheinische Zentrum für zeitgenössische Kunst widmet sich sowohl der Forschung als auch dem künstlerischen Schaffen (Ausstellungen, Workshops,…).

A contemporary art centre devoted to research and creation (exhibitions, workshops etc.).

Centrum voor hedendaagse kunst, gewijd aan onderzoek en creatie (exposities, werkplaatsen).

Prieuré Saint-Morand / Priorei Saint-Morand / St. Morand’s Priory / Priorij Saint-Morand Rue de Saint-Morand

La première mention du site date de 1105, date à laquelle Frédéric, comte de Ferrette, donne le prieuré à Hugues Sémur, abbé de Cluny. Saint Morand y officie dès 1106. Il était alors chargé d’y établir la règle bénédictine. Il parcourut la région pendant dix ans, multipliant les conversions, les guérisons et les miracles. À sa mort en 1115, il fut inhumé au centre de l’église du prieuré qui prit son nom. Saint-Morand fut canonisé à la fin du XIIe siècle. En vous aventurant à l’intérieur, vous pourrez encore vous recueillir devant un gisant représentant Saint-Morand et un reliquaire offert en 1428 par l’archiduc Frédéric du Tyrol.

Der Ort wird 1105 erstmals erwähnt, als Graf Friedrich I. von Hohenpfirt das Filialkloster Hugo dem Großen, Abt von Cluny, übergibt. 1106 wird Bruder Morandus in das Kloster berufen, um die Benediktusregel einzuführen. Zehn Jahre lang wandert er durch die Region, bekehrt zahlreiche Einwohner, heilt sie und wirkt Wunder. Nach seinem Tod 1115 wird in er in der Kirche des Klosters beigesetzt, das von nun an seinen Namen trägt. Ende des 12. Jh. wird Morandus heiliggesprochen. Sehenswert im Inneren: eine den hl. Morandus darstellende Liegefigur und ein 1428 von Erzherzog Friedrich von Tyrol gestiftetes Reliquiar.

The first mention of the site dates back to 1105, when Frederick, Count of Ferrette, gave the priory to Hugh Semur, Abbot of Cluny. St. Morand officiated there from 1106 onwards. He was tasked with establishing Benedictine rule. He criss-crossed the region for ten years, performing conversions, healings and miracles. On his death in 1115, he was buried in the middle of the priory church which took his name. St. Morand was

canonized in the late 12th century. As you venture inside, you can see a recumbent effigy of St. Morand and a reliquary given in 1428 by Archduke Frederick of the Tyrol.

De eerste vermelding van deze priorij dateert van 1105. In dat jaar schonk Frédéric, graaf van Ferrette, de priorij aan Hugues Sémur, abt van Cluny. De ‘apostel van de Sundgau’, Morand van Cluny, celebreerde er de mis vanaf 1106. Hij had als taak de benedictijner regel te handhaven. Tien jaar lang doorkruiste hij de streek, bekeerde talloze ‘heidenen’, genas hij en verrichtte wonderen. Na zijn dood in 1115 werd hij midden in de kerk die zijn naam kreeg begraven. Morand werd tegen het eind van de 12e eeuw heiligverklaard. In de kerk is een ligbeeld van Sint-Morand te zien en een relikwieënkastje dat aartshertog Frederik van Tirol aan de kerk schonk.

■ BALLERSDORF Viaduc / Viadukt / Viaduct / Viaduct

Le viaduc de Ballersdorf est un pont ferroviaire en courbe, utilisé par la ligne Paris-Est - Mulhouse, qui franchit le vallon du Rossbaechel.

Der Viadukt Ballersdorf ist eine Eisenbahnbogenbrücke auf der Strecke Paris-Est - Mulhouse, die über das Rossbaecheltal führt.

The Ballersdorf viaduct is a curved railway bridge used by the Paris-East – Mulhouse line spanning Rossbaechel Valley.

Het viaduct van Ballersdorf is een gebogen spoorbrug over het dal van de Rossbaechel van de lijn Parijs-Est - Mulhouse.

Chapelle Saint-Martin / Kapelle Saint-Martin / St. Martin’s chapel / Kapel Saint-Martin

La chapelle Saint-Martin était le lieu de culte du village de Mettersdorf, aujourd’hui disparu. L’édifice a été construit dans un style baroque pendant le Moyen-âge. Il est composé d’une nef rectangulaire, d’un chevet à trois pans et d’une sacristie accolée au côté nord. Les fenêtres de la nef sont probablement datées du milieu du XVIe siècle. Des travaux de restauration sont engagés au cours du XVIIIe siècle. La chapelle est à nouveau consacrée en 1747.

Die Kapelle Saint-Martin war die Gebetsstätte des heute nicht mehr existierenden Dorfes Mettersdorf. Das Gebäude wurde im Mittelalter im barocken Stil erbaut. Es besteht aus einem rechteckigen Kirchenschiff, einem dreiseitigen Chorschluss und einer an der Nordseite angebauten Sakristei. Die Fenster im Kirchenschiff stammen wahrscheinlich aus der Mitte des 16. Jahrhunderts. Im 18. Jahrhundert wurden Restaurierungsarbeiten durchgeführt. 1747 wurde die Kapelle erneut geweiht.

St. Martin’s chapel used to be a place of worship in Mettersdorf, a village that no longer exists today. It was built in the Baroque style during the Middle Ages. It comprises a rectangular nave, a 3-sided chevet and a vestry adjoining the north façade. The windows of the nave probably date back to the mid-16th century. Restoration work was undertaken during the

18th century. The chapel was consecrated anew in 1747.

Deze kapel deed dienst als kerk voor het inmiddels verdwenen dorp Mettersdorf. Gebouwd in de middeleeuwen in een soort barokstijl. De kapel bestaat uit een rechthoekig kerkschip, een koorafsluiting met drie zijden en tegen de noordkant een sacristie. De ramen van het kerkschip dateren hoogstwaarschijnlijk van halverwege de 16e eeuw. In de loop van de 18e eeuw werd aan restauratiewerkzaamheden begonnen. De kapel werd opnieuw ingewijd in 1747.

■ ALTENACHMaison de la Nature / Naturschutzzentrum „Maison de la Nature“ / Nature Centre / Natuurhuis Rue Sainte-Barbe +33 (0)3 89 08 07 50 www.maison-nature-sundgau.org

Elle propose des activités de découverte de la Nature pour tous les publics, un accompagnement d’enseignants dans leur projet pédagogique, des stages, des camps nature et des visites guidées.

Das Zentrum bietet Aktivitäten zur Naturerkundung für jedes Publikum, Unterstützung für Lehrkräfte bei pädagogischen Projekten, Kurse, Natur-Zeltlager und Führungen.

Proposing activities focused on exploring Nature for all ages, teaching assistance for educational projects, internships, nature camps and guided tours.

Activiteiten op het thema natuur voor elk publiek en alle leeftijden, begeleiding van leerkrachten in hun schoolprogramma’s, cursussen, natuurkampen en rondleidingen.

QUE VISITER ? / BESICHTIGUNGEN? / VISITS? / TE ZIEN?

OFFICES DE TOURISME / VERKEHRSBÜRO / TOURIST OFFICE / VVV

■ ALTKIRCHOffice de Tourisme du Sundgau Bureau d’information touristique d’Altkirch 30 rue Charles de Gaulle +33 (0)3 89 40 02 90 www.sundgau-sudalsace.fr