Diccionario de Etimologías Grecolatinas_Latín

68
8/11/2019 Diccionario de Etimologías Grecolatinas_Latín http://slidepdf.com/reader/full/diccionario-de-etimologias-grecolatinaslatin 1/68  U niversidad N acional  A utónoma de M éxico F acultad de E studios S uperiores  A catlán C entro de E nseñanza de I diomas Departamento de Italiano y Latín Í

Transcript of Diccionario de Etimologías Grecolatinas_Latín

Page 1: Diccionario de Etimologías Grecolatinas_Latín

8/11/2019 Diccionario de Etimologías Grecolatinas_Latín

http://slidepdf.com/reader/full/diccionario-de-etimologias-grecolatinaslatin 1/68

 

UniversidadNacional A utónoma deMéxicoFacultad deEstudiosSuperiores A catlán

Centro deEnseñanza deIdiomasDepartamento de Italiano y Latín

Í

Page 2: Diccionario de Etimologías Grecolatinas_Latín

8/11/2019 Diccionario de Etimologías Grecolatinas_Latín

http://slidepdf.com/reader/full/diccionario-de-etimologias-grecolatinaslatin 2/68

Í

  2

CL - LATÍN ICONTENIDOS TEMÁTICOS 

O B J E T I V O S:

Que el alumno adquiera un conocimiento amplio del origen, estructura y evolución de la lenguaespañola; así como también se inicie en el estudio de la estructura morfosintáctica del latín pararealizar de manera satisfactoria la lectura de comprensión de oraciones y textos latinos, y ademásaprenda el uso correcto de locuciones latinas empleadas en nuestra lengua.

a)  que el estudiante adquiera un dominio progresivo de los fundamentos gramaticales dela lengua latina.

b)  instruir y guiar al estudiante para que lea, analice y comprenda oraciones y textosclásicos latinosde un nivel de dificultad elemental y media.

Unidad I: Repaso de Gramática Española

1.1 Las categorías gramaticales del español1.2 Funciones y oficios de las categorías gramaticales1.3 Análisis de oraciones en español

Unidad II: La Lengua Latina 2.1 Introducción a la lengua latina2.2 Pronunciación y acentuación de la lengua latina2 3 El t f ló i d l l b

Page 3: Diccionario de Etimologías Grecolatinas_Latín

8/11/2019 Diccionario de Etimologías Grecolatinas_Latín

http://slidepdf.com/reader/full/diccionario-de-etimologias-grecolatinaslatin 3/68

  3

EL ALFABETO LATINO. FONOLOGÍA

El alfabeto latino procede, sin duda, de un alfabeto griego: el calcídico, que se utilizó en Cumas,

colonia griega de la Magna Grecia. Los romanos lo recibieron, sin embargo, a través de los etruscos,que fueron quienes les enseñaron la escritura. En un principio los romanos escribían solamente con

letras mayúsculas. Las letras minúsculas se formaron posteriormente, a partir de las mayúsculas.

mayúsculas minúsculas nombre sonido

 A a a aB b be b

C c ce c = k

D d de d

E e e eF f ef f

G g ge g = gu

H h ha

I i i i

Page 4: Diccionario de Etimologías Grecolatinas_Latín

8/11/2019 Diccionario de Etimologías Grecolatinas_Latín

http://slidepdf.com/reader/full/diccionario-de-etimologias-grecolatinaslatin 4/68

  4

Vōcālēs sunt quæ per sē prōferuntur et per sē syllabam faciunt. 

largas ā, ē, ī, ō, ū, (y)

breves ă, ĕ, ĭ, ŏ, ŭ, (y) 

 fuertesa, e, o

débiles i, u

abiertas a, e, o

cerradas i, u

anteriores e, i

centrales a

Page 5: Diccionario de Etimologías Grecolatinas_Latín

8/11/2019 Diccionario de Etimologías Grecolatinas_Latín

http://slidepdf.com/reader/full/diccionario-de-etimologias-grecolatinaslatin 5/68

  5

REGLAS GENERALES DE LA ACENTUACIÓN LATINA 

En latín no existe acento gráfico. Por consiguiente hay que atender a otras reglas para

acentuar bien en la pronunciación.

1. 

Los monosílabos, naturalmente, tienen su acento en su única sílaba: ars, est, aut, quæ,

non, pars, sunt, per, se, cum, ut, et, his, dum, quas, fit, vel, etcétera.

2.  Las palabras bisílabas lo tienen siempre en la primera: ur bis, Romæ,omnis, potest,

scribi, vocis, mutæ, harum, duæ, inter, Iuno, vates, omnes, possunt, quidem,autem, una, no vem, esse, nota, Græcæ, namque, unde, putant, quidam, plures,

decem,tribus, longæ, etcétera.

Page 6: Diccionario de Etimologías Grecolatinas_Latín

8/11/2019 Diccionario de Etimologías Grecolatinas_Latín

http://slidepdf.com/reader/full/diccionario-de-etimologias-grecolatinaslatin 6/68

  6

ENUNTIĀTIŌ NŌMĬNIS1 

NOMINATIVO (PRIMER

ENUNCIADO)

GENITIVO (SEGUNDO

ENUNCIADO)

 género MODELO DE DECLINACIÓN 

TERMINACIÓNDEL 

GENITIVO

SINGULAR lingua linguæ  f.

poēta  poētæ  m.

I -æ

numĕrus  numĕrī  m.

humus humī   f.

puer puĕrī  m.

vir virī  m.

verbum verbī  n.

II - ī 

ĭ i f

Page 7: Diccionario de Etimologías Grecolatinas_Latín

8/11/2019 Diccionario de Etimologías Grecolatinas_Latín

http://slidepdf.com/reader/full/diccionario-de-etimologias-grecolatinaslatin 7/68

  7

I. Quid significant hæc verba Hispan ĭca? Respōndē Latīne 

nominativo genitivo género

1) letra __________________ __________________ __________________

2) sílaba __________________ __________________ __________________

3) carta __________________ __________________ __________________

4) agua __________________ __________________ __________________

5) hija __________________ __________________ __________________

6) lengua __________________ __________________ __________________

7) naturaleza __________________ __________________ __________________

8) vida __________________ __________________ __________________

9) sabiduría __________________ __________________ __________________

Page 8: Diccionario de Etimologías Grecolatinas_Latín

8/11/2019 Diccionario de Etimologías Grecolatinas_Latín

http://slidepdf.com/reader/full/diccionario-de-etimologias-grecolatinaslatin 8/68

  8

II. Quid significant hæc verba Hispan ĭca? Respōndē Latīne 

nominativo genitivo género

1) número __________________ __________________ __________________

2) ánimo __________________ __________________ __________________

3) dios __________________ __________________ __________________

4) niño __________________ __________________ __________________

5) maestro __________________ __________________ __________________

6) varón __________________ __________________ __________________

7) guerra __________________ __________________ __________________

8) cielo __________________ __________________ __________________

9) destino __________________ __________________ __________________

Page 9: Diccionario de Etimologías Grecolatinas_Latín

8/11/2019 Diccionario de Etimologías Grecolatinas_Latín

http://slidepdf.com/reader/full/diccionario-de-etimologias-grecolatinaslatin 9/68

  9

III. Quid significant hæc verba Hispan ĭca? Respōndē Latīne 

nominativo genitivo género

1) ser humano / hombre  __________________ __________________ __________________

2) parte __________________ __________________ __________________

3) voz __________________ __________________ __________________

4) ley __________________ __________________ __________________

5) madre __________________ __________________ __________________

6) padre __________________ __________________ __________________

7) nombre __________________ __________________ __________________

8) tiempo __________________ __________________ __________________

9) é

Page 10: Diccionario de Etimologías Grecolatinas_Latín

8/11/2019 Diccionario de Etimologías Grecolatinas_Latín

http://slidepdf.com/reader/full/diccionario-de-etimologias-grecolatinaslatin 10/68

  10

Corpus humānum 

lingua Græca lingua Latīna  significatio

   homo, hom ĭnis m. f. 

   corpus, corpŏris n.

  caput, cap ĭtis n.    coma, comæ f. 

   oculus, oculī m. 

   auris, auris f.

  nasus, nasī m.    iugŭlum, iugŭlī n. 

   ōs, ōris n. 

  dens, dentism.

f

Page 11: Diccionario de Etimologías Grecolatinas_Latín

8/11/2019 Diccionario de Etimologías Grecolatinas_Latín

http://slidepdf.com/reader/full/diccionario-de-etimologias-grecolatinaslatin 11/68

  11

¿Cuáles de las siguientes palabras o frases latinas has escuchado o leído? ¿Cómolas entiendes?

1) alma mater 2) curriculum vitae 3) honoris causa

4) campus 5) grosso modo 6) errare humanum est

7) mens sana in corpore sano 8) res, non verba 9) ars longa, vita brevis

10) modus vivendi 11) modus operandi 12) ius semper loquitur

Page 12: Diccionario de Etimologías Grecolatinas_Latín

8/11/2019 Diccionario de Etimologías Grecolatinas_Latín

http://slidepdf.com/reader/full/diccionario-de-etimologias-grecolatinaslatin 12/68

  12

PROVERBIVM: dicho agudo y sentencioso de uso común 

PROVERBIA LATĪNA   PROVERBIA HISPANĬCA  

1. in asĭnō lanam quærěre.

2. capīllōs prō lanā dare. 

3. quī tacet, consentīre vidētur  

4. omnium rērum magīster usus 

5. barba non facit philosŏphum 

6. ā barbā stultī discit tonsor  

7. multæ manūs onus levant 8. vulpes pilum mutat, non morēs 

9. lupō ovem committěre 

10. vulpes non itěrum capĭtur laqueō  Quien en una piedra dos veces tropieza, merece

que se quiebre la cabeza. // Una vez engañan al

 prudente, dos al inocente. 

Page 13: Diccionario de Etimologías Grecolatinas_Latín

8/11/2019 Diccionario de Etimologías Grecolatinas_Latín

http://slidepdf.com/reader/full/diccionario-de-etimologias-grecolatinaslatin 13/68

  13

DOBLETE:  pareja de palabras con un mismo origen etimológico, pero con distintaevolución fonética; por ejemplo: cátedra y cadera, del latín cathedram.

1) planum 20) fastidium

2) plenum 21) consilium

3) plagam 22) cubicŭlum 

4) pluviam 23) integrum

5) clavem 24) rugĭtum 

6) clamāre  25) vagīnam 

7) plorāre  26) doctum

8) computāre  27) strictum

9) recuperāre  28) directum

Page 14: Diccionario de Etimologías Grecolatinas_Latín

8/11/2019 Diccionario de Etimologías Grecolatinas_Latín

http://slidepdf.com/reader/full/diccionario-de-etimologias-grecolatinaslatin 14/68

  14

De una a cuatro lenguas

L ATÍN  español portugués italiano francés

mano mão mano main

ojo olho occhio oeil

pie pé piede pied

cabeza cabeça testa tête

dedo dedo dito doigt

corazón coração cuore cœur

brazo braço braccio bras

nariz nariz naso nezoreja ouvido orecchio oreille

boca boca bocca bouche

labio lábio labbro lèvre

madre mãe madre mère

Page 15: Diccionario de Etimologías Grecolatinas_Latín

8/11/2019 Diccionario de Etimologías Grecolatinas_Latín

http://slidepdf.com/reader/full/diccionario-de-etimologias-grecolatinaslatin 15/68

  15

De una a cuatro lenguas

L ATÍN  español portugués italiano francés

ser ser essere être

poder poder potere pouvoir

decir dizer dire dire

hacer fazer fare faire

cantar cantar cantare chanter

 ver ver vedere voir

haber haver avere avoir

unir unir unire unir

 vivir viver vivere vivre

saber saber sapere savoir

reír rir ridere rire

Page 16: Diccionario de Etimologías Grecolatinas_Latín

8/11/2019 Diccionario de Etimologías Grecolatinas_Latín

http://slidepdf.com/reader/full/diccionario-de-etimologias-grecolatinaslatin 16/68

  16

Ælius Donātus 

No se conocen ni el año ni el lugar donde nació este famoso gramático, el “gramático de la ciudadde Roma” por antonomasia, a quien su discípulo San Jerónimo llamaba con reverencia magistermeus y le sitúa en su apogeo en el 353 d.C. Escribió Ars grammatica (Ars minor y Ars maior), siendoesta obra el curso antiguo de gramática latina más completo y que se destaca tanto por su método y fines didácticos, que fue elogiado por sus contemporáneos e incluso fue el libro de texto en lasescuelas hasta la Edad Media y aún con posterioridad. Otras de sus obras sonComentario a Terencioque nos ha llegado incompleta, y Comentario a Virgilio.

DŌNĀTĪ GRAMMATICĪ VRBIS RŌMÆ,

 ARS GRAMMATICA 

Littera est pars minima vōcis articulātæ. Litterārum aliæ sunt vōcālēs aliæ cōnsonantēs.

Cōnsonantium aliæ sunt sēmivōcālēs aliæ mūtæ. 

Vōcālēs sunt quæ per sē prōferuntur et per sē syllabam faciunt. Sunt autem numerō

quīnque a e i o u; hārum duæ i et u trānseunt in cōnsonantium potestātem, cum aut ipsæ

inter sē geminantur aut cum aliīs vōcālibus iunguntur, ut  Iūnō vātēs... Latīnæ vōcālēs

omnēs et prōdūcī et corripī possunt...

Page 17: Diccionario de Etimologías Grecolatinas_Latín

8/11/2019 Diccionario de Etimologías Grecolatinas_Latín

http://slidepdf.com/reader/full/diccionario-de-etimologias-grecolatinaslatin 17/68

  17

VOCABULARIO: ARS GRAMMATICA 

a littera letra a

admittĕre: admīsimus  admitiradspīrātiō: adspīrātiōnis  aspiraciónaēr : aēr   airealius: aliīs  otro (de muchos)

alius...alius: aliae... aliae  uno...otro (de muchos)alter...alter: altera... altera  uno...el otro (de dos)ars: ars  arte

ars grammatica el arte gramatical = gramáticaarticulāre: articulāta, articulāt ae  articularaudīre: auditū  oíraut oautem pero, pues, en efecto

 b littera (be) letra b brevis: brevēs  breve

c littera (ce) letra ccapāx: capax  capaz, que contienecommūnis: commūnēs  comúncomprehend ĕre: comprehendī   unir, abarcar, comprendercomprehēnsiō: comprehēnsiō  unióncōnfundĕre: cōnfūsa  confundircōnsonāns: cōnsonāns, cōnsonantēs, consonante

Page 18: Diccionario de Etimologías Grecolatinas_Latín

8/11/2019 Diccionario de Etimologías Grecolatinas_Latín

http://slidepdf.com/reader/full/diccionario-de-etimologias-grecolatinaslatin 18/68

  18

ars grammatica el arte gramatical = la gramáticagrammaticus: grammaticī   el gramático: el que enseña la gramática

h littera (ha) letra hhīc: hārum, hīs  éstei littera letra iin a, haciainter entreinterdum a vecesipse: ipsæ  él mismo

iungĕre: iungūntur   unir, juntar, asociarIūnō: Iūnō  JunoK littera (ka) letra kl littera (el) letra lLatīnus: Latīnæ, Latīnās  latinolēctiō: lēctiō  lectura, lecciónlittera: littera, litteram, litterārum, litterās,

litterīs letra

longus: longae largom littera (em) letra mminimus: minima  muy pequeño, el más pequeñomūtus: mūtae  mudon littera (en) letra n

Page 19: Diccionario de Etimologías Grecolatinas_Latín

8/11/2019 Diccionario de Etimologías Grecolatinas_Latín

http://slidepdf.com/reader/full/diccionario-de-etimologias-grecolatinaslatin 19/68

  19

quī: quae, quās, quī   quien, que, el cualquīdam: quīdam, quibusdam  cierto, alguno

quidem ciertamentequīnque  cincoquotiēns  cuantas vecesr littera (er) letra rremanēre: remanent   quedar, permanecerRōma: Rōmae  Romas littera (es) letra s

scrībĕre: scrībendum, scrībī   escribirsed pero, massēmivōcālis: sēmivōcālēs  semivocalsēnsibilis: sensibilis sensibleseptem sietesequī: sequitur seguirsī   sisuī: sē   a sí, sesupervacuus: supervacuae superfluosyllaba: syllabam, syllabārum  sílabat littera (te) letra ttempus: tempŏrum  tiempotrānsīre: trānseunt    pasar

ib

Page 20: Diccionario de Etimologías Grecolatinas_Latín

8/11/2019 Diccionario de Etimologías Grecolatinas_Latín

http://slidepdf.com/reader/full/diccionario-de-etimologias-grecolatinaslatin 20/68

  20

Respōnde Donātī verbīs 

1.- Littera quid est?

R. La letra es la parte mínima de la voz articulada

 __________________________________________________________________________________ 

 __________________________________________________________________________________

2.- Vōcālis quid est?

R. Las vocales son las letras que se pronuncian por sí solas y por sí solas forman sílaba

 __________________________________________________________________________________ 

 __________________________________________________________________________________

3.- Latīnæ vocālēs quot sunt? 

R. Son cinco en número: a, e, i, o, u.

 __________________________________________________________________________________

4.- Cōnsonāns sēmivōcālis quid est? 

Page 21: Diccionario de Etimologías Grecolatinas_Latín

8/11/2019 Diccionario de Etimologías Grecolatinas_Latín

http://slidepdf.com/reader/full/diccionario-de-etimologias-grecolatinaslatin 21/68

  21

7.- Latīnæ cōnsonāntēs mūtæ quot sunt? R. Son nueve en número: b, c, d, g, h, k, p, q, t

 __________________________________________________________________________________

8.- Quid crēditur h littera? 

R. A veces se cree que la h es una consonante; a veces, una marca de aspiración __________________________________________________________________________________ 

 __________________________________________________________________________________ 

 __________________________________________________________________________________

9.- Syllaba quid est?R. La sílaba es la unión de las letras, o la enunciación de una sola vocal, que contiene tiempos

 __________________________________________________________________________________ 

 __________________________________________________________________________________ 

 __________________________________________________________________________________

Page 22: Diccionario de Etimologías Grecolatinas_Latín

8/11/2019 Diccionario de Etimologías Grecolatinas_Latín

http://slidepdf.com/reader/full/diccionario-de-etimologias-grecolatinaslatin 22/68

  22

DŌNĀTĪ GRAMMATICĪ VRBIS RŌMÆ, ARS GRAMMATICA

Partēs ōrātiōnis sunt nōmen prōnōmen verbum adverbium participium coniūnctiō

praepositiō. Ex hīs duæ sunt prīncipālēs partēs ōrātiōnis, nōmen et verbum. Latīnī

articulum nōn adnumerant. Multī plūrēs, multī pauciōrēs partēs ōrātiōnis putant. Vērum ex

omnibus trēs sunt, quae sex cāsibus īnflectuntur, nōmen prōnōmen et participium.

Nōmen est pars ōrātiōnis cum cāsū, corpus aut rem propriē commūniterve

sīgnif icāns... Genera nōminum sunt quattuor, masculīnum fēminīnum neutrum commūne...

Numerī sunt duo, singulāris et plūrālis... Cāsūs sunt sex, nōminātīvus genetīvus datīvus

accūsātīvus vocātīvus ablātīvus.

Prōnōmen est pars ōrātiōnis, quæ prō nōmine posita tantundem paene sīgnificat

persōnamque interdum recipit...

Page 23: Diccionario de Etimologías Grecolatinas_Latín

8/11/2019 Diccionario de Etimologías Grecolatinas_Latín

http://slidepdf.com/reader/full/diccionario-de-etimologias-grecolatinaslatin 23/68

  23

VOCABVLA:  ARS GRAMMATICA 

ā, ab prep. de, desde, porablātīvus, a, um: ablātīvus  ablativoaccūsātīvus, a, um: accūsātīvus  acusativoad prep. hacia, a, junto a

adfectus, ūs m.: adfectūs  afecto, emociónad|icĕre: adiēcta  añadirad|nectĕre: adnectēns  conectar, unirad|numerāre: adnumerant contaradverbium, iī n.: adverbium, adverbia adverbioagĕre: agere empujar, tratar, dedicarse a, haceraliquis, aliquid pron.: aliquid alguien, algo

alius, a, ud pron.:aliīs  otro (de muchos)alter, era, erum pron.: altera otro (de dos)animus, ī m.: animī   ánimo, alientoappellāre: appellantur llamarars, artis f.:ars arte

ars grammatica el arte gramatical = la gramáticaarticulum, ī  n.: articulum artículo

Page 24: Diccionario de Etimologías Grecolatinas_Latín

8/11/2019 Diccionario de Etimologías Grecolatinas_Latín

http://slidepdf.com/reader/full/diccionario-de-etimologias-grecolatinaslatin 24/68

  24

genetīvus, a, um: genetīvus  genitivogenus, generis n.: genera género, clase, linajeGraecī, ōrum m. pl.: Graecī   los griegos

grammaticus, a, um: grammatica gramaticalgrammaticus, ī m.: grammaticī   el gramáticoherī adv. ayerhīc, haec, hoc pron.: hīs  éstehodiē adv. hoyimplēre: implet llenar, cumplir

 īn|flectĕre: īnflectuntur   doblar, plegar, declinarinterdum adv. a veces, alguna vezinter|icĕre: interiēcta  interponerinteriēctiō, ōnis f.: interiēctiōnem  interjecciónis, ea, id pron.: eārum, eius él, ella, elloLatīnī, ōrum m.: Latīnī   los latinoslēctiō, ōnis f.:lēctiō  lectura, lección

masculīnus, a, um: masculīnum  masculinominuĕre: minuit disminuirmultus, a, um: multī   mucho, numerosomūtāre: mūtat   cambiar, mudar, variarnāscī: nāscuntur   nacer, surgirne|uter, ne|utra, ne|utrum pron.: neutrum ni uno ni otro, neutronōmen, minis n.: nōmen, nōmine, nōminis, nombre

Page 25: Diccionario de Etimologías Grecolatinas_Latín

8/11/2019 Diccionario de Etimologías Grecolatinas_Latín

http://slidepdf.com/reader/full/diccionario-de-etimologias-grecolatinaslatin 25/68

  25

 prō|nōmen, minis n.: prōnōmen   pronombre propriē adv.  propiamente, de manera propia putāre: putant (calcular) pensar, opinar

quattuor num. cuatro

-que conj.  yquī, quæ, quod pron.:quae quien, que, el cualquod conj.  porquere|cipĕre: recipit recibir, admitirrēctus, a, um: rēctī   recto, correcto

reliquus, a, um: reliquī   restanterēs, ēī f.: rem cosa, asunto, posesiónRōma, ae f.: Rōmae  Romasē pron. a sí, sesententia, ae f.: sententiam  pensamiento, opinion, sentenciasex num. seissīgnificāre: sīgnificat, sīgnificāns  significar, expresar

sīgnificātiō, ōnis f.:sīgnificātiōnem, sīgnificātiōnēs 

significación, expresión

sine prep. sinsingulāris, e: singulāris  singular, aisladotantusdem, tantadem, tantundem pron. otro tanto, igualmente grandetempus, temporis n.:tempora, tempore tiempotrēs, tria num. tres

Page 26: Diccionario de Etimologías Grecolatinas_Latín

8/11/2019 Diccionario de Etimologías Grecolatinas_Latín

http://slidepdf.com/reader/full/diccionario-de-etimologias-grecolatinaslatin 26/68

  26Respōnde Donātī verbīs 

1. 

Quæ sunt partēs ōrātiōnis? R. Nombre, pronombre, verbo, adverbio, participio, conjunción y preposición.

___________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________________

2. 

Quæ sunt prīncipālēs partēs ōrātiōnis? 

R. Las partes principales de la oración son el nombre y el verbo.

___________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________________

3.  Ex omnibus partibus ōrātiōnis, quot īnflectuntur? 

R. Tres. __________________________

4.  Quae partēs ōrātiōnis īnflectuntur ?

Page 27: Diccionario de Etimologías Grecolatinas_Latín

8/11/2019 Diccionario de Etimologías Grecolatinas_Latín

http://slidepdf.com/reader/full/diccionario-de-etimologias-grecolatinaslatin 27/68

  277.

  Genera nōminum quot sunt? 

R. Cuatro.____________________

8. 

Quæ sunt genera nōminum? 

R. Los géneros de los nombres son el masculino, el femenino, el neutro y el común.

___________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________________

9. 

 Numerī nōminum quot sunt? R. Dos. ________________

10. Quī sunt numerī nōminum? 

R. Los números de los nombres son el singular y el plural.

______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

11. Cāsūs nōminum quot sunt? 

R. Seis. ________________

Page 28: Diccionario de Etimologías Grecolatinas_Latín

8/11/2019 Diccionario de Etimologías Grecolatinas_Latín

http://slidepdf.com/reader/full/diccionario-de-etimologias-grecolatinaslatin 28/68

  2814.

 

Verbum quid est?

R. El verbo es la parte de la oración con tiempo y persona, sin caso, que indica hacer algo, o

sufrirlo, o ninguna de las dos cosas.___________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________________

15. 

Adverbium quid est?

R. El adverbio es la parte de la oración que, añadida al verbo, explica y completa su

significado.

___________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________________

16. Participium quid est?

R. El participio es la parte de la oración (así) llamada porque toma una parte del nombre y una

Page 29: Diccionario de Etimologías Grecolatinas_Latín

8/11/2019 Diccionario de Etimologías Grecolatinas_Latín

http://slidepdf.com/reader/full/diccionario-de-etimologias-grecolatinaslatin 29/68

  29

Funciones del nombre. Casos

FUNCIÓN CASO

sujeto

Relación entrenombres y

 predicado:aquello de lo que

se habla

NOMINATIVO 

predicadonominal 

 Núcleo del predicado:nombre que se

 predica del sujeto

NOMINATIVO 

complementodirecto 

Relación entre unverbo y unnombre: personao cosa a quienafectadirectamente laacción de un

ACUSATIVO  preposición: A 

(o ninguna)

Page 30: Diccionario de Etimologías Grecolatinas_Latín

8/11/2019 Diccionario de Etimologías Grecolatinas_Latín

http://slidepdf.com/reader/full/diccionario-de-etimologias-grecolatinaslatin 30/68

  30

EPIGRAMMATA 

Senĕcædē qualitāte tempŏris  

I

ōmnĭă tēmpŭs ĕdāx dēpāscĭtŭr, ōmnĭă cārpīt,

ōmnĭă sēdĕ mŏvēt, nīl sĭnĭt ēssĕ dĭū. 

flūmĭnă dēfĭcĭūnt, prŏfŭgūm mărĕ lītŏră sīccāt, 

sūbsīdūnt mōntēs ēt iŭgă cēlsă rŭūnt. 

quīd tām pārvă lŏquōr? mōlēs pūlchērrĭmă cælī

ārdēbīt flāmmīs tōtă rĕpēntĕ sŭīs. 

ōmnĭă mōrs pōscīt. lēx ēst, nōn pœnă, pĕrīrē: 

hīc ălĭquō mūndūs tēmpŏrĕ nūllŭs ĕrīt. 

VOCABVLAnōmen substantīvum cælum, cælī n.: cieloepigrāmma, epigrāmmătis n.: epigrama, inscripción 

flamma, flammæ f.: flama, llamaflūmen, flūmĭnis n.: río iugum, iugī n.: yugo, cresta o cima [de una montaña] lēx, legis f.: leylītus, lītŏris n.: costa, playa, litoral  mare, maris n.: marmōlēs, mōlis f.: masa, mole mōns, mōntis m.: montemōrs, mōrtis f.: muerte 

mūndus, mūndī m.: mundo  pœna, pœnæ f.: pena, castigoqualĭtās, qualitātis f.: cualidad, manera de ser, estado sēdēs, sēdis f.: sede, estancia, sitio Senĕca, Senĕcæ m. nom. pr.: Sénecatempus, tempŏris n.: tiempo

nōmen adiectīvum celsus, celsa, celsum: alto, elevado, excelso 

edāx, edācis: voraz omnis, omne: todo parvus, parva, parvum: pequeño prof ŭgus, profŭga, profŭgum: prófugo, que huye  pulcher, pulchra, pulchrum: bello, bella, pulcro tōtus, tōta, tōtum: todo entero: completo 

verbumardēre, arsī, arsum: arder 

Page 31: Diccionario de Etimologías Grecolatinas_Latín

8/11/2019 Diccionario de Etimologías Grecolatinas_Latín

http://slidepdf.com/reader/full/diccionario-de-etimologias-grecolatinaslatin 31/68

  31

I. Escribe la declinación a la que pertenecen y el significado de los siguientessustantivos latinos

flūmen, flūmĭnis n. ___________________ lēx, legis f. ___________________________

mōlēs, mōlis f. _______________________ lītus, lītŏris n. _________________________

mare, maris n. ________________________ mōrs, mōrtis f. ________________________

mōns, mōntis m. ______________________ pœna, pœnæ f. ________________________

mūndus, mūndī m. _____________________ sēdēs, sēdis f. _________________________

II. Escribe la conjugación a la que pertenecen y el significado de los siguientes

verbos latinos

ardēre, arsī, arsum _____________________ habēre, habuī, habĭtum __________________

carpĕre, carpsī, carptum _________________ mūtāre, mūtāvī, mūtātum ________________

Page 32: Diccionario de Etimologías Grecolatinas_Latín

8/11/2019 Diccionario de Etimologías Grecolatinas_Latín

http://slidepdf.com/reader/full/diccionario-de-etimologias-grecolatinaslatin 32/68

  32

CORPVS HVMĀNVM 

Corpus hūmānum quattuor membra habet: duo bracchia et duo crūra. Bracchium membrum

est, crūs membrum est. In bracciō manus est, in crūre pēs. Duæ manūs et duo pedēs in corpore

hūmānō sunt.

Quæ sunt membra corporis? Membra corporis sunt bracchia et crūra. Corpus homĭnis duo

 bracchia habet. Corpora bēstiārum bracchia nōn habent.

In corpore ūnum caput est, nōn duo capita. In capite sunt oculī et aurēs, nāsus et ōs. Suprā

caput capīllus est. Capīllus virōrum nōn tam longus est quam fēminārum. Suprā oculōs frōns

est. Infrā oculōs genæ sunt. Post frontem cerēbrum est. Quī cerē brum parvum habet, stultus

est.

Quot aurēs in capĭte sunt? In capĭte duæ aurēs sunt. Quot ōra in capĭte sunt? In capĭte ūnum

ōs est. In orē lingua et dentēs insunt.

Page 33: Diccionario de Etimologías Grecolatinas_Latín

8/11/2019 Diccionario de Etimologías Grecolatinas_Latín

http://slidepdf.com/reader/full/diccionario-de-etimologias-grecolatinaslatin 33/68

  33

APRENDIZAJE DE VOCABULARIO 

ANIMALIA 

anĭmal  significatio anĭmal  significatio

equus, equī m. avis, avis f.

as ĭnus, asĭnī m. passer, passĕris m.

mula, mulæ f. pullus, pullī m.

lupus, lupī m. gallīna, gallīnæ f.

canis, canism. f. gallus, gallī m.

feles, felism. f. aqu ĭla, aquĭ læ f.ovis, ovis f. hirūndo, hirundĭnis f.

capra, capræ f. bubō, bubōnis m. f.

lepus, lepŏris m. musca, muscæ f.

 vulpes, vulpis f. apis, apis f.

Page 34: Diccionario de Etimologías Grecolatinas_Latín

8/11/2019 Diccionario de Etimologías Grecolatinas_Latín

http://slidepdf.com/reader/full/diccionario-de-etimologias-grecolatinaslatin 34/68

  34

PHÆDRĪ FĀBVLÆ ÆSŌPIÆ 

Presentación del texto

Fābŭla  significa algo que se habla (fārī): un cuento, unrelato, una obra de teatro. Sin embargo, desde la antigüedad,esta palabra muestra, en un sentido mucho más restringido,un género de relato del cual se deduce una enseñanza moralo un consejo práctico, y cuyos personajes suelen seranimales a los cuales se hace hablar y obrar como personas.La fábula, según dice Quintiliano: “suele atraer los ánimos

especialmente los de los rústicos e imperitos, que escuchancon agrado las cosas ficticias y se dejan seducir por ellas”.

Los textos de esta lectura pertenecen a la colecciónde fábulas en verso que hizo Fedro, a partir de los relatosque se conocían como “fábulas de Esopo”. Esa colecciónestá integrada por cinco libros y un apéndice de otras treintafábulas, que se descubrieron en el siglo XVIII. Fedro nació probablemente en la provincia romana de Macedonia,alrededor del año 10 a.C.; según parece, era un esclavo y

fue manumitido por el emperador Augusto. Murió entre losaños 50 y 60 de la era cristiana.

VOCABVLA

nōmen substantīvum 

exēmplum, exēmplī n. ejemplo famēs, famis f. hambreuva, uvæ f. uva verbum, verbī n. palabra, verbo vinea, vineæ f. viña, vid 

virēs, virium f. pl. fuerzas vulpēs, vulpis m. f. zorra 

nōmen adiectīvum 

acērbus, acērba, acērbum: duro, áspero, amargoaltus, alta, altum: alto, profundo matūrus, matūra, matūrum: maduro, oportunosummus, summa, summum: supremo, sumo

verbum

ad  petĕre, - petīvī, - petītum: desearad scribĕre, -scrīpsī, -scrīptum: atribuir, adscribiraiō, ais, ait, aiunt: decir que sí, afirmar, decir 

Page 35: Diccionario de Etimologías Grecolatinas_Latín

8/11/2019 Diccionario de Etimologías Grecolatinas_Latín

http://slidepdf.com/reader/full/diccionario-de-etimologias-grecolatinaslatin 35/68

  35

PHÆDRĪ FĀBVLÆ ÆSŌPIÆ 

canis per fluviumcarnemferens

amīttit merĭtō proprium quī aliēnum adpĕtit. 

canis per flūmen carnem cum ferret natans, 

lymphārum in specŭlō vīdit simulācrum suum, 

aliamque prædam iam ab aliō ferrī putans 

eripĕre voluit; verum decēpta avidĭtas 

et quem tenēbat ōre dimīsit cibum 

nec quem petēbat adeo potuit tangĕre.

 ______________________________________

 ______________________________________

VOCABVLA

nōmen substantīvum avid ĭtas, aviditātis f. codicia, avaricia canis, canis m. f. perrocaro, carnis f. carnecibus, cibī m. comidaflūmen, flūmĭnis n. río, corrientefluvium, fluviī n. agua corriente, río, arroyo lympha, lymphæ f. agua cristalina

ōs, ōris n. boca præda, prædæ f. presasimulācrum, simulācrī n. imagen speculum, speculī n. espejo 

nōmen adiectīvum aliēnus, aliēna, aliēnum: ajeno, extraño

 proprius, propria, proprium: propio, particular

verbumad|petĕre, - petīvī , - petītum: desear a|mittĕre, -mīsī, -mīssum: perder, soltar dē|cipĕre, -cēpī, -cēptum: engañar dī|mittĕre, -mīsī, -mīssum: dejar, dimitir ē|ripĕre, -ripuī, -reptum: arrebatar 

Page 36: Diccionario de Etimologías Grecolatinas_Latín

8/11/2019 Diccionario de Etimologías Grecolatinas_Latín

http://slidepdf.com/reader/full/diccionario-de-etimologias-grecolatinaslatin 36/68

  36Presentación del autor

Cayo Plinio Cecilio Segundo (62-113 d.C.) nos ha transmitido en sus cartas ( Epistulæ) una imagen fiely grata de la buena sociedad, intelectual y culta, de la época del emperador Trajano, contribuyendo laresonancia alcanzada por sus cartas a la fama de sus amigos literatos, Tácito y Suetonio, y al prestigiode las personalidades políticas y de los miembros de familias ilustres, cuyos nombres encabezan lasmismas. Repartidas en nueve libros, Plinio nos revela en ellas su carácter de hombre honrado y probofuncionario, propenso al optimismo, cordial con los demás y filántropo en el uso de sus enormesriquezas. Su estilo es ameno y lleno de crónicas de la vida que llevaba en Roma. Nació en Comum  yfue sobrino de Plinio el Viejo. Sabemos que Plinio era un buen orador y que publicó sus discursos yque también escribió versos; sin embargo de sus obras solamente han llegado a nosotros el Panegírico

a Trajano, discurso con que elogia a este emperador y una colección de 247 cartas, en éstas se reflejala vida de la sociedad del siglo I: en ellas hay descripciones, anécdotas, recomendaciones y críticaliteraria.

C. PLĪNIĪ SECVNDĪ 

 EPISTVLAE  

C. Plīnius Cornēliō Tacitō suō S. 

[...] Proximē cum in patriā meā fuī, vēnit ad mē salūtandum mūnicipis meī fīlius praetextā tus.

Huic ego “Studēs?” inquam. Respondit: “Etiam.” “Vbi?” “Mediolānī.” “Cūr nōn hīc?” Et pater

Page 37: Diccionario de Etimologías Grecolatinas_Latín

8/11/2019 Diccionario de Etimologías Grecolatinas_Latín

http://slidepdf.com/reader/full/diccionario-de-etimologias-grecolatinaslatin 37/68

  37

VOCABULARIO: E pistula Pliniī  

ab prep. abl. de, desde, porad prep. acus. hacia, a, junto a

ad|dūcere, ad|dūxī: addūxerat   (a)traer, causarad|icĕre, adiciō, ad|iēcī: adicĕ re añadiradeō adv. tantoaliēnus, -a, -um ajeno, extrañoamāre, amāvī: amāre  amaranimus, anim ī m. ánimo, alientoatque conj. yaudīre, audīvī: audiēbant   oíraut conj. oautem conj.  pero, pues, en efectoC. = Gāius clārus, a, um  claro, ilustrecom|plūres, com|plūra  varioscon|dūcĕre, con|dūxī: condūcere  reunir, conducir, alquilarcōn|ferre, con|tulī, col|lātum: collātā  reunir, comparer

cōn|fluĕre, cōn|flūxī: cōnfluant   fluir (conjuntamente) confluircōn|sentīre, cōn|sēnsī: cōnsentīte   pensar (sentir) unánimemente, consentircōn|spīrāre, cōn|spīrāvī: cōnspīrāte   ponerse de acuerdo, conspirarcōn|suēscĕre, cōn|suēvī: cōnsuēscant   acostumbrarcon|tinēre, con|tinuī: continērentur   contener, retenerCornēlius, iī m. (nōmen gentīle)  Corneliocum conj. cuando, como, aunque, mientrascupĕre, cupīvī: cupiō  desear

Page 38: Diccionario de Etimologías Grecolatinas_Latín

8/11/2019 Diccionario de Etimologías Grecolatinas_Latín

http://slidepdf.com/reader/full/diccionario-de-etimologias-grecolatinaslatin 38/68

  38honestior, honestius adj.  más honesto, más honorableim|pend ĕre, im|pendī: impenditis gastar, consumirin prep. abl. enin prep. acus. a, hacia

in|dūcĕre, in|dūxī: indūcātis  llevar (hacia dentro), inducir īnfantia, īnfantiæ  f. infanciainquam: inquam digo, dijeinter|esse, inter|sum, inter|fuī: intererat estar entre, interesar, tener interés en

vestra interest os interesaipse, ipsa, ipsum pron. él mismois, ea, id pron.: ea, eius, él, ella, elloita adv. así

iūcundius adv. más agradablementelīberī, līberōrum m. pl. hijoslocus, loc ī m. lugar

loca, ōrum n. pl. lugares, regionmāior, māius adj. mayor, más grandeMediolānum, - ī n. nom. pr. Mediolano (hoy Milán)

 Mediolānī   (locativo) en Mediolanomercēs, mercēdis f.  pagomeus, mea, meum pron.: meō  mío, mía, mimorārī: morārentur   morar, habitarmox adv.  prontomūniceps, mūnicipis m. munícipe, conciudadanonam conj.  pues, en efectonāscī: nāscuntur   nacer, surgirnātālis, nātāle adj. natal

Page 39: Diccionario de Etimologías Grecolatinas_Latín

8/11/2019 Diccionario de Etimologías Grecolatinas_Latín

http://slidepdf.com/reader/full/diccionario-de-etimologias-grecolatinaslatin 39/68

  39 prō prep. abl. delante de, en vez de, por proinde conj. así que, por lo cual proximē adv. muy cerca, muy recientemente pūblicus, a, um adj.  público

rēs pūblica  estado, república pudīcius adv. más púdicamente puer, puerī m. niño, muchacho, esclavoquam conj. que, como

quam plūrimum  lo más posible, tanto cuanto se puedaquantulum adv. cuán pocoquāre adv.  por qué, por lo cualquasi conj. como (si)

-que conj. yquī, quae, quod pron.: quae, qui, quod que, quien, el cualquia conj.  porquerēs, rēī f. cosa, asunto, posesión

rēs pūblica  estado, repúblicarespondēre, respondī: respondit responderS. = salūtem (dīcit) salūs, salūtis f.  bienestar, salud

 salūtem (dīcit) (S.)  (él) saludasalūtāre, salūtāvī: salutandum saludarsolum, ī n. suelostatim adv. al instante, inmediatamentestudēre, studuī: st udēs  esforzarse, afanarse, estudiarstudium, iī n. cello, diligencia, estudiosub prep. abl. debajo de, bajo, en

Page 40: Diccionario de Etimologías Grecolatinas_Latín

8/11/2019 Diccionario de Etimologías Grecolatinas_Latín

http://slidepdf.com/reader/full/diccionario-de-etimologias-grecolatinaslatin 40/68

  40

Respondē Plīniī verbīs 

1.  Vbi fuit Plīnius?

R. Plinio estuvo en su patria

______________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________

2.  Quis vēnit ad Plīnium salūtandum?

R.El hijo vestido de (toga) pretexta de un compatriota de Plinio vino a saludarlo

______________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________

3.  Quis addūxerat puerum ad Plīnium salūtandum? 

R. El padre del muchacho lo había llevado a saludar a Plinio.

____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

4.  Nōnne studet puer?

R. Sí, el muchacho estudia.

______________________________________________________________________________________

Page 41: Diccionario de Etimologías Grecolatinas_Latín

8/11/2019 Diccionario de Etimologías Grecolatinas_Latín

http://slidepdf.com/reader/full/diccionario-de-etimologias-grecolatinaslatin 41/68

  419.

 

Num Plīnius habet līberōs?

R. No, Plinio aún no tiene hijos.

______________________________________________________________________________________

10. Quārē puerī in patriā ēducandī sunt? 

R. Los muchachos deben ser educados en su patria porque en ninguna parte morarían más

agradablemente que en su patria.

______________________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

vocabulario:

ēducāre, ēducāvī, educar  num partícula interrogativa , ¿acaso…? respuesta: no

 ─ne partícula interrogativa , ¿acaso…? resp.: sí o no  nusquam adv., en ninguna parte, a ninguna parte

nōnne partícula interrogativa , ¿acaso…? resp.: sí quis, quid pron. interrogativo , quién, qué

Conjuga en presente de indicativo, voz activa, los siguientes verbos:

Page 42: Diccionario de Etimologías Grecolatinas_Latín

8/11/2019 Diccionario de Etimologías Grecolatinas_Latín

http://slidepdf.com/reader/full/diccionario-de-etimologias-grecolatinaslatin 42/68

  42

nōmen mihi est: ______________________________________________________________

I. ¿Cuál es la cantidad de la penúltima sílaba de las siguientes palabras? ¿Larga o breve?

s e n s i b i l i s v i d e n t u r p r o n o m e n a l i a ec r e d i t u r s y l l a b a a r t i c u l a t a v e n i u n tf a c i u n t a m a r e h a b e r e c u p e r ea u d i r e a p p e l l a n t u r a r t i c u l u m c o n f u s a

II. ¿Cuáles son los diptongos en latín? _____________________________________________

III. Clasifica los siguientes verbos (1ª, 2ª, 3ª y 4ª conjugación: -āre, -ēre, -ĕre, - īre) 

a p p e l l ā r e  f a c ĕ r e  c o m p l ē r e  l e g ĕ r e v e n ī r e  f r e q u e n t ā r e  d i s c ĕ r e  s c r ī b ĕ r e 

t e n ē r e  s c ī r e  m u t ā r e  r e l i n q u ĕ r e c u p ĕ r e d ī c ĕ r e  c a p ĕ r e  v o c ā r e  p u t ā r e   p l a c ē r e  n e s c ī r e  c r e d ĕ r e 

IV. Completa la conjugación de esse y posse en presente de indicativo

Page 43: Diccionario de Etimologías Grecolatinas_Latín

8/11/2019 Diccionario de Etimologías Grecolatinas_Latín

http://slidepdf.com/reader/full/diccionario-de-etimologias-grecolatinaslatin 43/68

  43

VI. Completa la declinación de los siguientes sustantivos latinos

littera, ae f. la letra syllaba, ae f . la sílabasingular plural singular plural

nom. littera litterae syllab__________ syllab__________gen. litter________ litter__________ syllabae syllabārum dat. litterae litterīs  syllab__________ syllab__________acus. litter________ litterās  syllabam syllab__________voc. littera litterae syllab__________ syllab__________abl. litter________ litter___________ syllabā  syllab__________

sententia, ae f . pensamiento  patria, ae f . la patriasingular plural singular plural

nom. sententi______ sententi__________ patri________ patri_________gen. sententi______ sententi__________ patri________ patri_________dat. sententi______ sententiīs  patri________ patri_________acus. sententiam sententi__________ patri________ patri_________

voc. sententia sententiae patri________ patri_________abl. sententi_______ sententi__________ patri________ patri_________

numerus, ī m. número   puer, puerī m. el niño singular plural singular plural

nom. numerus numerī   puer puer__________

Page 44: Diccionario de Etimologías Grecolatinas_Latín

8/11/2019 Diccionario de Etimologías Grecolatinas_Latín

http://slidepdf.com/reader/full/diccionario-de-etimologias-grecolatinaslatin 44/68

  44

Presentación del autor

El poeta Cayo Valerio Catulo nació en Verona en el año 87 a.C. Es el escritor lírico más vivo y original de toda

la literatura latina. Hijo de una familia notable, antes de haber cumplido los 20 años llegó a Roma, provisto de

dinero y de ingenio, y pasó a formar parte de un círculo de jóvenes refinados en cuanto a gustos y cultura,

inquietos, de una escuela poética, la “neotérica”, que había de tener en Catulo a su más insigne representante. Se

trata de una poesía que reacciona frente la tradición nacional y antigua y que tiende al individualismo, sensible a

los problemas inquietantes de la crisis republicana. Lírica y subjetiva, expresaba las pasiones con un rigor

distinto al de las composiciones helenísticas.

C. VALERIĪ CATVLLĪ 

CARMINALūgēte, ō Venerēs Cupīdinēsque, 

et quantum est hominum venustiōrum. 

Passer mortuus est meae puellae,

passer, dēliciae meae puellae, 

Page 45: Diccionario de Etimologías Grecolatinas_Latín

8/11/2019 Diccionario de Etimologías Grecolatinas_Latín

http://slidepdf.com/reader/full/diccionario-de-etimologias-grecolatinaslatin 45/68

  45

Disertissime Rōmulī nepōtum, 

quot sunt quotque fuēre, Mārce Tullī, quotque post aliīs erunt in annīs,

grātiās tibi māximās Catullus 

agit pessimus omnium poēta,  5

tantō pessimus omnium poēta quantō tū optimus omnium patrōnus. 

Carmen XLIX

Nūllī sē dīcit mulier mea nūbere mālle 

quam mihi, nōn sī sē Iuppiter ipse petat. 

Page 46: Diccionario de Etimologías Grecolatinas_Latín

8/11/2019 Diccionario de Etimologías Grecolatinas_Latín

http://slidepdf.com/reader/full/diccionario-de-etimologias-grecolatinaslatin 46/68

  46

VOCABVLA: Catūllī Carmĭna 

ā, ab prep. abl. de, desde, porad prep. acus. hacia, a, junto aagere, ēgī, āctum  empujar, dedicarse a, hacer

 gratiās agere  dar las graciasalius, alia, aliud pron. indef.. otro (de muchos)amāre, amāvī, amātum  amarannus, annī m. año, estación (del año)

aqua, aquae f. aguaat conj.  peroau|ferre, au|ferō, abs|tulī, ab|lātum  quitar

 bellus, a, um lindo, bello bene adv. modo  biencarmen, carminis n. canto, poemaCatūllus, ī m. (cōgnōmen)  Catulocircum|silīre  saltar alrededorCupīdō, Cupīdinis m. nom. pr. Cupido

Cupīdinēs  los seguidores de Cupidocupidos, a, um deseoso, ansiosodēliciae, dēliciārum f. pl. delicias, deleitedē|vorāre, vī, tum  devorardīcere, dīxī, dīctum  decir, hablardisertus, a, um elocuente, diserto

Page 47: Diccionario de Etimologías Grecolatinas_Latín

8/11/2019 Diccionario de Etimologías Grecolatinas_Latín

http://slidepdf.com/reader/full/diccionario-de-etimologias-grecolatinaslatin 47/68

  47Mārcus, ī m. (praenōmen)  Marcomāter, mātris f. madremāximus, a, um  máximo, el más grandemellītus, a, um  de mielmeus, a, um pron. pos. mío, mía, mimisellus, a, um pobrecitomodo... modo adv. modo  por un lado... por el otromorī, morior, mortuus sum  morirmortuus, mortua, mortuum ( part. perf. morī )  muertomovēre, mōvī, mōtum  mover, conmover, hacer movermulier, mulieris f. mujer

nam conj.  pues, en efectonec conj. y no, ninegāre, vī, tum  decir que no, negarnepōs, nepōtis m. nietone|scīre, ne|scīvī, ne|scitum  no saber, ignorarnōn adv. énfasis nonōnus, a, um (IX.) num. noveno

nōvisse ( pf. nōscere, nōvi, nōtum) sabernūbere, nūpsī, nuptum  casarse (una mujer)nūllus, a, um pron. indef. ninguno, ningunanunc adv. tiempo ahoraō interjección ¡oh!ocellus, ī m. (diminutivo de oculus) ojitoōdisse  odiar

Page 48: Diccionario de Etimologías Grecolatinas_Latín

8/11/2019 Diccionario de Etimologías Grecolatinas_Latín

http://slidepdf.com/reader/full/diccionario-de-etimologias-grecolatinaslatin 48/68

  48quot pron. rel. indecl. cuantosrapidus, a, um rápidore|d|īre, re|d|eō, re|d|iī, r e|d|itum regresarre|quīrere, re|quīsīvī, re|quīsītum  preguntar, investigar

Rōmulus, ī m. nom. pr. Rómulorubēre, rubuī   enrojecersed conj.  pero, mas, sinosentīre, sēnsī, sēnsum  sentir, pensarseptuāgēsimus, a, um (LXX) num. septuagésimosī conj. sisōlus, a, um  solo

suī, sibi, sē, sēsē pron. reflexivo de sí, a sí, sesuus, sua, suum pron. pos. suyo, suya, sutam adv. cantidad tan, tantotam... quam adv. correl. tanto... comotantō... quantō adv. correl. tanto... cuantotenebrae, tenebrārum f. pl. tinieblastenebricōsus, a, um  tenebroso

tertius, a, um (III) num. tercer(o)tū pron. pers. túTullius, iī m. (nōmen gentīle)  Tulioturgidolus, a, um hinchaditotuus, tua, tuum pron. pos. tuyo, tuya, tuunde adv. lugar de donde, desde dondeundēquinquāgēsimus, a, um (XLIX)  cuadragésimo noveno

Page 49: Diccionario de Etimologías Grecolatinas_Latín

8/11/2019 Diccionario de Etimologías Grecolatinas_Latín

http://slidepdf.com/reader/full/diccionario-de-etimologias-grecolatinaslatin 49/68

  49

Respondē Catūllī verbīs 

1.- Quid mortuus est?

El gorrión de la niña de Catulo ha muerto.

__________________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________

2. - Quārē dīcit Catūllus passerem esse mellītum? 

Catulo dice que el gorrión es de miel porque él conocía a su dueña como una niña a su madre, y

porque gorjeaba solamente para ella.

__________________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________

3.- Quō it nunc passer? 

El gorrión va ahora por el camino tenebroso, hacia allí, de donde dicen que ninguno regresa.

Page 50: Diccionario de Etimologías Grecolatinas_Latín

8/11/2019 Diccionario de Etimologías Grecolatinas_Latín

http://slidepdf.com/reader/full/diccionario-de-etimologias-grecolatinaslatin 50/68

  50

6. - Cuī scrīpsit Catūllus carmen XLIX ?

Catulo escribió este carmen para Marco Tulio Cicerón

__________________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________

7.- Quī patrōnus fuit Mārcus Tullius Cicerō? 

Marco Tulio Cicerón fue el más elocuente y el mejor de todos los abogados romanos.__________________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________

8.- Quid dīcit Catūllī mulier? 

La mujer de Catulo dice que ella con nadie quisiera casarse más que con él.

__________________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________

9.- Vbi scrībere oportet quod mulier cupidō dīcit amantī? 

Page 51: Diccionario de Etimologías Grecolatinas_Latín

8/11/2019 Diccionario de Etimologías Grecolatinas_Latín

http://slidepdf.com/reader/full/diccionario-de-etimologias-grecolatinaslatin 51/68

  51

Presentación del texto

Gaius Iulius Caesar  nació en el año 100 a.C. Siguió la carrera política (cursus honorum). En el año 60

a. C. formó, de manera privada, una alianza con Pompeyo (Gnaeus Pompeius Magnus) y Craso

( Marcus Licinius Crasus). Craso murió en el año 53, y César y Pompeyo se enfrentaron en una guerra

civil que duró del año 49 al 45. En este año, César venció a las tropas de Pompeyo en la batalla de

Farsalia; posteriormente, Pompeyo fue asesinado en Egipto por los esbirros del rey Tolomeo. A partir

del año 46, como dictador, comenzó a promover sus ideas para el gobierno de Roma. Sin embargo, a

raíz de una conspiración republicana, en la cual participaron especialmente Casio (Gaius Cassius

 Longinus) y Bruto ( Marcus Iunius Brutus), fue asesinado el 15 de marzo del año 44 a.C., en los Idus

( Idus) de marzo.

Escribió sobre muchas cosas, entre otras, sobre gramática, astronomía, oratoria y teatro.

Desafortunadamente, sólo sobreviven dos obras que tratan sobre la guerra de las Galias y sobre la

guerra Civil: los Comentarios sobre la Guerra Gálica (Comment āriī dē Bellō Gallicō), en siete libros,

y los Comentarios sobre la Guerra Civil (Commentāriī dē Bellō Cīvīlī ) en tres libros.

Page 52: Diccionario de Etimologías Grecolatinas_Latín

8/11/2019 Diccionario de Etimologías Grecolatinas_Latín

http://slidepdf.com/reader/full/diccionario-de-etimologias-grecolatinaslatin 52/68

  52

VOCABVLA: de bellō Gallicō  

ā, ab prep. abl. de, desdeab|esse, ab|sum, ā|fuī   estar lejos, estar ausentead prep. acus. hacia, a, junto aalius, a, ud pron. indef. otro (de muchos)animus, ī m. ánimo, alientoappellāre, vī, tum  llamarAquitānī, ōrum m. pl los aquitanos

atque conj. yaut conj. oBelgae, ārum m. pl. los belgas

 bellum, ī n. guerraCaesar, Caesaris m. (cōgnōmen)  Césarcausa, ae f. causaCeltae, ārum m. pl. los celtascommentarius, iī m. comentariocon|tendere, tendī, tentum  contender, pelearcontinenter adv. modo sin cesar, continuamentecotīdiānus, a, um  cotidiano, diariocultus, cultūs m. adorno, cultivo, culturacum conj. cuando, como, aunque, mientrascum prep. abl. condē prep. abl. de (lo alto), acerca de

Page 53: Diccionario de Etimologías Grecolatinas_Latín

8/11/2019 Diccionario de Etimologías Grecolatinas_Latín

http://slidepdf.com/reader/full/diccionario-de-etimologias-grecolatinaslatin 53/68

  53ipse, ipsa, ipsum pron. dem. él mismo, ella misma, ello mismois, ea, id pron. dem. él, ella, ellolēctiō, lēctiōnis f. lectura, lecciónlēx, lēgis f. ley

lingua, ae f. lengualongē adv. lugar lejosMatrona, ae f. el río Mátronamercātor, mercātōris m. mercaderminimē adv. cantidad lo menos posible, de ninguna maneranoster, nostra, nostrum pron. pos. nuestro, nuestraomnis, omnes adj. todo, cada

 pars, partis f.  parte per|tinēre, tinuī, tentum  pertenecer, importar, servir prae|cēdere, cessī, cessum  anteceder proelium, iī n. combate, disputa pro|hibēre, uī, itum  impedir, prohibir, expulsar proptereā adv.  por esto

 proptereā quod    porque

 prōvincia, ae  f.  provinciaPrōvincia, ae f. nom. pr. designación abreviada de la parte oriental de la Galia

 Narbonense

 proximus, a, um próximo, el más cercano-que conj. yquī, quae, quod pron. rel. quien, que, el cualquod conj.  porquequoque adv. énfasis también

Page 54: Diccionario de Etimologías Grecolatinas_Latín

8/11/2019 Diccionario de Etimologías Grecolatinas_Latín

http://slidepdf.com/reader/full/diccionario-de-etimologias-grecolatinaslatin 54/68

  54

Respondē Caesăris verbīs 

1. Quōmodō Gallia est divīsa? 

Toda la Galia está dividida en tres partes.

 __________________________________________________________________________________

2. Quī sunt Gallī? 

Los belgas, los aquitanos y los celtas son galos.

 __________________________________________________________________________________

3. Quī ipsōrum linguā Celtæ, quōmodō nostrā appellantur? Quienes en su propia lengua se llaman celtas, en la nuestra se llaman galos.

 __________________________________________________________________________________ 

 __________________________________________________________________________________

Page 55: Diccionario de Etimologías Grecolatinas_Latín

8/11/2019 Diccionario de Etimologías Grecolatinas_Latín

http://slidepdf.com/reader/full/diccionario-de-etimologias-grecolatinaslatin 55/68

  55

7. Quārē Belgæ omnium Gallōrum fortissimī sunt? 

Los belgas son los más fuertes de todos los galos porque están muy lejos de la cultura y de lacivilización de la provincia, y de ninguna manera llegan a ellos los mercaderes ni importan lo que

sirve para debilitar los ánimos.

 __________________________________________________________________________________ 

 __________________________________________________________________________________ 

 __________________________________________________________________________________  __________________________________________________________________________________

8. Vbi incolunt Germānī? 

Los germanos habitan del otro lado del Reno.

 __________________________________________________________________________________

9. Quārē Helvetiī reliquōs Gallōs virtūte praecēdunt? 

Los helvecios aventajan en valor a los restantes galos porque contienden con los germanos en

combates casi diarios.

Page 56: Diccionario de Etimologías Grecolatinas_Latín

8/11/2019 Diccionario de Etimologías Grecolatinas_Latín

http://slidepdf.com/reader/full/diccionario-de-etimologias-grecolatinaslatin 56/68

  56 I. Quid signīficant hæ oratiōnēs Latīnæ? Respōndē Hispanĭcē 

1) amici t ĭa magis lūcet inter æquāles (Ciceró n)  2 a d v . 7 0 4 p r e p . a c . 5 5 4

 _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _

2) iust i t ĭa omnĭum est domĭna e t regīna vir tūtum (Cicerón)l a j u s t i c i a 5 7 5 g e n . p l . 8 2 1 2 2 r e i n a 3 7 9 g e n . p l .

 _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _

3) gloria umbra vir tūt is es t (Séneca) 3 4 8 4 3 7 9 8 2 1

 _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _

4) misĕrōs prudentĭa re l īnquit (Ovidio) 5 4 8 6 8 7 8 1

 _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _

5) misĕram servitūtem falsō pacem vocant (Táci to)5 4 8 3 5 7 a d v . 3 2 9 6 8 1

 _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _

6) mors honēsta sæpe vitam quoque turpem ornat (Cicerón) 3 0 0 4 6 9 a d v . 9 0 a d v . 5 7 9 6 5 2

 _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _

7)  doctō homĭni   v ivĕre es t cogitāre (Cicerón) 4 5 8 2 6 7 7 9 9 8 2 1 6 0 9

 _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _

8) nudus amor formæ non amat ar t i f ic ĭum (Propercio)  

Page 57: Diccionario de Etimologías Grecolatinas_Latín

8/11/2019 Diccionario de Etimologías Grecolatinas_Latín

http://slidepdf.com/reader/full/diccionario-de-etimologias-grecolatinaslatin 57/68

  5715) quī vi t ĭa odit , homĭnes odit (Plinio)  

I V 2 0 0 ( o d i a ) 2 6 7 ( o d i a )

 _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _

16) fortes fortūna adiūvat (Terencio) 5 6 4 3 1 6 3 1

 _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _

17) nemo patr iam amat quia magna est , sed quia sua (Séneca)V I I I , 1 5 9 6 0 4 c o n j . 4 8 0 8 2 1 ( s i n o ) c o n j . I I I

 _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _

18) monēre e t monērī proprium est veræ amicit ĭæ (Cicerón)7 0 6 7 0 6 5 0 7 8 2 1 5 4 1 2

 _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _

19) mors est non esse (Séneca)3 0 0 8 2 1 8 2 1

 _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _

20) quid est somnus gel ĭdæ nisi mortis imāgo? (Ovidio)V I , 1 8 2 1 1 7 8 ( d e l a g é l i d a ) ( s i n o ) 3 0 0 2 7 3  

 _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _

21) vi ta s ine l i t t ĕrīs mors es t . (Robertson)9 0 4 7 3 0 0 8 2 1

 _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _

22)  v i ta mortuōrum in memoriā vivōrum est posĭta . (Cicerón) 9 0 5 1 8 2 1 7 7 6

 _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _

Page 58: Diccionario de Etimologías Grecolatinas_Latín

8/11/2019 Diccionario de Etimologías Grecolatinas_Latín

http://slidepdf.com/reader/full/diccionario-de-etimologias-grecolatinaslatin 58/68

  5830) in princip ĭō creāvit Deus cælum et t erram. (Gen.)

1 6 5 6 1 1 1 1 0 1 0 3 8 2

 _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _

31) omnis ars natūræ imita t ĭo es t . (Séneca)5 7 5 2 1 3 5 6 i m i t a c i ó n 8 2 1

 _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _

32) errōrēs medicōrum terra   tegi t . (máxima de la escuela salerni tana)e r r o r e s d e l o s m é d i c o s 8 2 7 9 0

 _ _ _ __ _ __ _ __ _ __ _ __ _ _ _ _ _ _ _ __ _ __ _ __ _ __ _ __ _ __ _ __ _ _ __ _ _ __ _ __ _ __ _ __ _ __ _ __ _ __ _ __ _ __ _ __ _ _ _ _ __ _ __ _ __ _ _

33) cælō tegĭtur quī non habet urnam. (Lucano)1 0 3 7 9 0 I V 6 9 9 u r n a

 _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _

34) non rec ĭp i t s tul tus verba prudentĭæ. (Vulgata, Prov.)8 0 2 e l n e c i o 1 9 5 6 8

 _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _

35) poss ĭde sapientĭam, quia aurō melior est . (Vulgata, Prov.)7 1 8 7 4 p o r q u e 9 7 4 4 4 8 2 1

 _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _

36) dum loquor hora fugit (Ovidio)m i e n t r a s 8 3 6 3 6 8 0 5

 _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _

37) ocŭlī sunt in amōre ducēs (Proper cio)  1 5 2 8 2 1 2 1 1 2 4 8

Page 59: Diccionario de Etimologías Grecolatinas_Latín

8/11/2019 Diccionario de Etimologías Grecolatinas_Latín

http://slidepdf.com/reader/full/diccionario-de-etimologias-grecolatinaslatin 59/68

  5943) timĕo homĭnem unīus librī (frase atribuida a Santo Tomás de Aquino)

725 267 VII 135

 _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _

44) turpe est aliud loquī, aliud sentīre; sed turpĭus aliud scribĕre, aliud sentīre  (Sen. Ep. 24, 19)579 821 VII 836 VII 818 conj. 579 VII 783 VII 818

 _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _

45) Omnes homĭnes, quī sese student præstāre cetĕrīs animalĭbus, summā ope nitī  decet ne vitam

silentĭō transĕant veluti pecŏra, quæ natūra prona atque ventrī oboedentĭa finxit. (Salustio) 

 _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _

 _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _

 _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _

Page 60: Diccionario de Etimologías Grecolatinas_Latín

8/11/2019 Diccionario de Etimologías Grecolatinas_Latín

http://slidepdf.com/reader/full/diccionario-de-etimologias-grecolatinaslatin 60/68

  60

CARMĬNA  BVR  Ā NAFORTVNAIMPERĀTRIX M VNDĪ 

Ō Fortūna  velut Lūna statū variabĭlis, semper crescisaut decrēscis; vita detestab ĭlis 

nunc obdūrat et tunc curatludō mentis acĭem, egestātem, potestātem dissōlvit ut glacĭem. 

Sors immānis et inānis, rota tū volubĭlis, status malus, vana salūs semper dissolub ĭlis, 

VOCABVLAnōmen substantīvum aciēs, acieī f. agudeza, perspicacia affēctus, affēctūs m. afecto, pasión cor, cordis n. corazón, el ánimodefēctus, defēctūs m. defecto, falta, rebelión

dorsum, dorsī n. dorso, espaldaegēstās, egēstātis f. pobreza, escasez, falta Fortūna, Fortūnæ f. la Fortuna [diosa]glacies, glacieī f. hielohora, horæ f. hora, tiempo imperātrix, imperātrīcis f. la que manda: emperatrizludus, ludī m.  juego, tiempo libre Lūna, Lūnæ f. Luna mens, mentis f. mente, inteligencia mora, moræ f. tardanza, demoramundus, mundī m. mundo potēstās, potēstātis f. poder, potestad pulsus, pulsūs m. pulsorota, rotæ f. rueda [símbolo de la inestabilidad]salūs, salūtis f. salud, conservación scelus, scelĕris n. desgracia, calamidad, fechoríasors, sortis f. dado, suertestatus, statūs m.  situación, estadovirtūs, virtūtis f. valor, virtudvita, vitæ f. vida

nōmen adiectīvum angarius, angaria, angarium: obligado, forzado 

contrarius, contraria, contrarium: contrario, desfavorable detestabilis, detestabile: detestable, abominable dissolubilis, dissolubile: separable, divisible fortis, forte: fuerte immānis, immāne: desmesurado, sin medida inānis, ināne: vacío, vano, inútil malus, mala, malum: malvado, funestonūdus, nūda, nūdum: desnudo, al descubierto obumbrātus, obumbrāta, obumbrātum: sombreado, cubierto omnis, omne: todo vānus, vāna, vānum: vano, inconsistente 

Page 61: Diccionario de Etimologías Grecolatinas_Latín

8/11/2019 Diccionario de Etimologías Grecolatinas_Latín

http://slidepdf.com/reader/full/diccionario-de-etimologias-grecolatinaslatin 61/68

  61CARMĬNA BVRĀNA 

TEMPVS EST IOCVNDVM 

tempus est iocūndum, 

ō virgĭnes modo congaudēte, vōs iuvĕnes ō, ō, ō! tōtus florĕo, iam amōre virgināle tōtus ardĕo! novus, novus amor est, quō perĕo! 

mea mē confōrtat  promissio,mea mē depōrtat negatĭo. ō, ō, ō! 

tōtus florĕo, 

iam amōre virgināle tōtus ardĕo! novus, novus amor est, quō perĕo! 

tempŏre brumālī  vir patiens,anĭmō vernālī  lasciviensō, ō, ō! 

VOCABVLANŌMEN SUBSTANTĪVUM amor, amōris m.: amoranĭmus, anĭmī m.: ánimo, intención 

domicēlla, domicēllæ f.: damisela, señoritagaudium, gaudiī n.: gozo, alegría iuvĕnis, iuvĕnis m.: jovennegatio, negatiōnis f.: negación

 promissio, promissiōnis f.: promesasimplicĭtas, simplicitātis f.: simplicidad, sencillez tempus, tempŏris n.: tiempo vir, virī m.: varónvirginĭtas, virginitātis f.: doncella virgo, virgĭnis f.: virgen, mujerNŌMEN ADIECTĪVUM 

 brumālis, brumāle: invernaliocūndus, iocūnda, iocūndum: agradable, jocosolasciviens, lasciviēntis: que juega, que retoza novus, nova, novum: nuevo

 patiens, patiēntis: que soporta, que sufre, sufrido  pulcher, pulchra, pulchrum: bello, hermoso vernālis, vernāle: primaveral, de la primavera virginālis, virgināle: virginal, de una doncella VERBUM ardēre, arsī, arsum: arder, abrasarse confortāre, confortāvī, confortātum: confortar congaudēre, congavīsus sum: gozar, regocijarse 

Page 62: Diccionario de Etimologías Grecolatinas_Latín

8/11/2019 Diccionario de Etimologías Grecolatinas_Latín

http://slidepdf.com/reader/full/diccionario-de-etimologias-grecolatinaslatin 62/68

  62

CARMĬNA BVRĀNA  

FORTVNÆ VVLNĔRA  

1. Fortūnæ plango vulnĕra stillantĭbus ocēllīs, 

quod sua mihi munĕra subtrahit rebēllīs. 

verum est, quod legĭtur, fronte capillātā, sed plerūmque sequĭtur  occasĭo calvāta. 

2. in Fortūnæ solĭo sed ĕram elātus,  prosperitātis varĭo flore coronātus. 

quidquid enim floruī  

Fortūna, Fortūnæ f . la Fortuna [diosa] plangĕre, planxī, planctum lamentarse, llorar  

vulnus, vulnĕris n. heridastillāre, stillāvī, stillātum gotear, derramar  ocŭlus, ocŭlī m. ojo / dim.: ocēllus, ocēllī  

quod conj. causal: porque 

suus, sua, suum pron. pos. suyo, suya, suego, meī, mihi, mē, mecum yo, me, mi, conmigo munus, munĕris n. deber, cargo, obligación subtrahĕre, traxī, tractum sustraer, quitar  rebēllis, rebēlle adj. rebelde, desafiante

verus, vera, rerum adj. verdadero, verazesse, sum, fuī ser, estar, haber, existir

legĕre, lēgī, lectum recoger, reunir, leer

frons, frontis f. frentecapillātus, capillāta, capillātum adj. cabelludo sed conj. sino, pero plerūmque adv. a veces, ordinariamentesequī, sequor, secūtus sum seguir

occasio, occasiōnis f. ocasión, momentocalvātus, calvāta, calvātum calvo, ralo 

in prep. + abl. ensolĭum, soliī n. trono, solio

sedēre, sēdī, sessum sentarse, estar sentado

efferre, effero, extŭlī, ēlātum llevar fuera, sacar, elevar

 prosper ĭtas, prosperitātis f. prosperidad, felicidad, dichavarius, varia, varium adj. variado, coloridoflos, floris m. florcoronātus, coronāta, coronātum adj. coronado

quisquis, quidquid cualquiera que, todo lo que

Page 63: Diccionario de Etimologías Grecolatinas_Latín

8/11/2019 Diccionario de Etimologías Grecolatinas_Latín

http://slidepdf.com/reader/full/diccionario-de-etimologias-grecolatinaslatin 63/68

  63

CARMĬNA BVRĀNA  

 VĒR GRĀTVM 

Ecce grātum et optātum  ver redūcit gaudia. 

purpurātum floret prātum 

sōl serēnat omnia. 

iamiam cedant tristia! æstas redit. nunc recēdit hiemis sævitia. 

iam liquēscit et decrēscit grando, nix, et cetĕra; 

bruma fugit et iam sugit  ver æstātis ubĕra. 

illī mens est misĕra 

VOCABVLAnōmen substantīvum æstās, æstātis f. estío, calor

brūma, brūmæ f. bruma, niebla

Cupīdo, Cupidĭnis m. Cupido

Cypris, Cypr ĭdis f. Venus dulcēdo, dulcedĭnis f. agrado, encanto 

gaudium, gaudiī n. gozo, alegría

grando, grand ĭnis  f. granizo 

hiems, hiemis  f. invierno, frío

iussus, iussūs m. orden, mandato 

mel, mellis n. miel, dulzura 

mens, mentis f. mente, pensamiento

nix, nivis  f. nieve

Paris, Par ĭdis m. Paris præmium, præmiī n. beneficio, ganancia, premio 

prātum, prātī n. prado, pradera

sævitia, sævitiæ  f. rigor, dureza, crueldad 

sævitia hiemis: el rigor del invierno

sōl , sōlis m. sol, luz del sol

ūber, ūbĕris n. ubre, pecho / fecundidad, riqueza 

vēr, vēris n. la primavera 

nōmen adiectīvum cetĕrus, cetĕra, cetĕrum: restante, lo demás 

dexter, dextĕra, destĕrum: favorable, propicio, oportunogrātus, grāta, grātum: grato, agradable

miser, misĕra, misĕrum: mísero, pobre, desdichado omnis, omne: todo optātus, optāta, optātum: deseado, esperado

par, paris: par, semejante, igual purpurātus, purpurāta, purpurātum:  purpurado tristis, triste: triste verbumcedĕre cessī cessum: marchar irse ceder

Page 64: Diccionario de Etimologías Grecolatinas_Latín

8/11/2019 Diccionario de Etimologías Grecolatinas_Latín

http://slidepdf.com/reader/full/diccionario-de-etimologias-grecolatinaslatin 64/68

  64

CARMĬNA BVRĀNA  

IN TABERNĀ QVANDO S VMVS

In taberna quando sumus,non curamus quid sit humus,sed ad ludum properamus,cui semper insudamus.Quid agatur in taberna 5ubi nummus est pincerna,hoc est opus ut queratursi quid loquar audiatur.

Quidam ludunt, quidam bibunt,

quidam indiscrete vivunt. 10Sed in ludo qui morantur,ex his quidam denudantur,quidam ibi vestiuntur,quidam saccis induuntur.Ibi nullus timet mortem, 15sed pro Bacho mittunt sortem.

CÁRMINA BURANA

CUANDO ESTAMOS EN LA TABERNA

En taberna cuando estamosen las tumbas no pensamosen juegos nos procuramoslos queremos, disfrutamos.Qué se hace en la taberna, 5con dinero, pieza tiernaes cuestión de investigar:qué pasa y puede pasar

Unos beben, otros juegan,

otros indiscretos quedan 10en amores atrapadosunos quedan desnudados,otros vuelven a vestirse para mejor divertirse. Nadie allí teme la muerte 15Baco allí reparte suerte.

Page 65: Diccionario de Etimologías Grecolatinas_Latín

8/11/2019 Diccionario de Etimologías Grecolatinas_Latín

http://slidepdf.com/reader/full/diccionario-de-etimologias-grecolatinaslatin 65/68

  65

Bibit hera, bibit herus,bibit miles, bibit clerus,bibit ille, bibit illa, 35bibit servus cum ancilla,bibit velox, bibit piger,bibit albus, bibit niger,bibit constans, bibit vagus,bibit rudis, bibit magus, 40

Bibit pauper et egrotus,bibit exul et ignotus,bibit puer, bibit canus,bibit presul et decanus,bibit soror, bibit frater, 45bibit anus, bibit mater,

bibit ista, bibit ille,bibunt centum, bibunt mille.

Parum sexcente nummatedurant, cum immoderate 50bibunt omnes sine meta

Bebe la dueña y el dueño,el soldado y hasta el clero, bebe él y bebe ella, 35el siervo y la doncella, bebe el blanco y bebe el negro,el veloz y el menos diestro,el constante y hasta el vago, bebe el torpe, bebe el mago 40

Bebe el pobre y el enfermo,el que va al destierro, bebe el joven, bebe el viejoel obispo y el decano bebe la monja y el fraile, 45 bebe el viejo y la madre, bebe ése, bebe aquél, beben cientos, beben mil.

Seiscientas monedas duranmuy poco, si nadie duda 50en beber con desmesura.

  66

Page 66: Diccionario de Etimologías Grecolatinas_Latín

8/11/2019 Diccionario de Etimologías Grecolatinas_Latín

http://slidepdf.com/reader/full/diccionario-de-etimologias-grecolatinaslatin 66/68

CUADRO DE LAS TERMINACIONES TRADICIONALES DE LOS CASOS LATINOS

I decl.-a-

II decl.-o-

III decl.--

IV decl.-u-

V decl.-e-

fem./(masc.) masc./fem neutro masc./fem neutro masc./fem. neutro fem. (masc.)

sing. plur. sing. plur. sing. plur. sing. plur. sing. plur. sing. plur. sing. plur. sing. plur.

nom. a æ us(er, ir)

 ī   um a (s)--

ēs  -- a,

ĭaus ūs  ū  ua ēs  ēs 

gen. æ ārum   ī   ōrum   ī   ōrum  is um,

ium

is um,

iumūs  uum ūs  uum eī   ērum 

dat. æ  īs  ō   īs  ō   īs   ī   ĭ bus  ī   ĭ bus uī   ibus u(ī)  ibus eī   ēbus acus. am ās  um ōs  um a em ēs  -- a,

ĭaum ūs  ū  ua em ēs 

voc. a ae e

(er, ir) ī   um a (s)

--ēs  -- a,

ĭa

us ūs  ū  ua ēs  ēs 

abl. ā   īs  ō   īs  ō   īs  e,

 ī  ĭ bus e,

 ī  ĭ bus ū  ibus ū  ibus ē  ēbus 

  67

Page 67: Diccionario de Etimologías Grecolatinas_Latín

8/11/2019 Diccionario de Etimologías Grecolatinas_Latín

http://slidepdf.com/reader/full/diccionario-de-etimologias-grecolatinaslatin 67/68

NOMENCLATURA DE LAS FORMAS VERBALES DEL ESPAÑOL

forma verbal nomenclatura de

Andrés Bello

Academia 1931 Academia 1973

modo indicativocanto  presente presente presente

canté  pretérito pretérito indefinido pretérito perfecto simple

cantaba copretérito pretérito imperfecto pretérito imperfecto

he cantado antepresente pretérito perfecto pretérito perfecto compuesto

hube cantado antepretérito pretérito anterior pretérito anterior

había cantado antecopretérito pretérito pluscuamperfecto pretérito pluscuamperfecto

cantaré futuro futuro imperfecto futuro

cantaría  pospretérito potencial simple o imperfecto condicional

habré cantado antefuturo futuro perfecto futuro perfecto

habría cantado antepospretérito potencial compuesto o perfecto condicional perfecto

modo subjuntivo

cante  presente presente presentecantara / cantase  pretérito pretérito imperfecto pretérito imperfecto

haya cantado antepresente pretérito perfecto pretérito perfecto

hubiera / hubiesecantado

antepretérito pretérito pluscuamperfecto pretérito pluscuamperfecto

cantare futuro futuro imperfecto futuro

hubiere cantado antefuturo futuro perfecto futuro perfecto

modo imperativocanta futuro presente presente

formas no personales (nominales)

cantar infinitivocantado  participio (aspecto perfectivo)

cantando gerundio (aspecto durativo)

haber cantado infinitivo compuesto

habiendo cantado gerundio compuesto

  68

Page 68: Diccionario de Etimologías Grecolatinas_Latín

8/11/2019 Diccionario de Etimologías Grecolatinas_Latín

http://slidepdf.com/reader/full/diccionario-de-etimologias-grecolatinaslatin 68/68