Depto · Web viewEgokitzeko gaitasun hori, lanaren antolamendu, lan-eredu, kontratu zein akordioen...

Justizia, Lan eta Gizarte Segurantza Saila

2003-2006ko Erakunde Arteko Enplegu Plana

2003ko uztaila

2003-2006KO ENPLEGU-PLANA

AURKIBIDEA

Orrialdea

0. HITZAURREA........................................................................11

1. EAEko LAN-MERKATUAREN EGOERA......................................15

1.1. JARDUERA, OKUPAZIOA ETA LANGABEZIA...................................151.1.1. Biztanleria...................................................................................151.1.2. Biztanleria potentzialki aktiboa...................................................181.1.3. Jarduera-tasak.............................................................................181.1.4. Langabezia-tasak........................................................................191.1.5. Inaktibitatea................................................................................201.1.6. Biztanleria landuna.....................................................................231.1.7. Biztanleria langabea....................................................................25

1.2. KOLEKTIBO BEREZIAK ETA ENPLEGU-KALITATEA.........................291.2.1. Langabeziaren arazoak bereziki jotako kolektibo bereziak.........291.2.2. Enplegu-kalitatea........................................................................33

....................................................................................................351.2.3. Kolektibo berezien lan-munduratzea...........................................361.2.4. Gizarte Segurantzako afiliazioa...................................................421.2.5. Inmigrazioa eta lan-merkatua.....................................................431.2.6. Euskal enpresen enplegu-eskaria................................................44

1.3. EGOERA EREMU GEOGRAFIKOEN ARABERA................................451.3.1. Lurralde Historikoen arteko konparazioa....................................451.3.2. Eskualdeen arteko konparazioa..................................................491.3.3. Udalerrien arteko konparazioa....................................................52

1.4. EAE EUROPAKO TESTUINGURUAN...............................................541.4.1. EAE eta Estatuaren arteko konparazioa......................................541.4.2. EAE eta Europaren arteko konparazioa.......................................55

2. 2000-2003ko ENPLEGU-PLANAREN EBALUAZIOA....................62


2.1. 2000-2003ko ERAKUNDE ARTEKO ENPLEGU-PLANAREN DESKRIBAPEN OROKORRA...........................................................62

2.2. ENPLEGUAREN INGURUAN EUSKO JAURLARITZAK BURUTUTAKO JARDUERAK662.2.1. Bitartekaritza eta Orientazio Politikak.........................................662.2.2. Enplegua Sustatzeko Programak.................................................682.2.3. Lanerako Prestakuntza Programak..............................................712.2.4. Eusko Jaurlaritzaren Enplegu eta Prestakuntza Programen

balorazioa....................................................................................762.2.5. Eusko Jaurlaritzak enplegu-arloan garatutako beste programa eta

jarduerak.....................................................................................842.3. FORU ALDUNDIEK ENPLEGUA SUSTATZEKO BURUTUTAKO

JARDUERAK.................................................................................862.3.1. Arabako Foru Aldundiaren jarduerak...........................................862.3.2. Gipuzkoako Foru Aldundiaren jarduerak.....................................882.3.3. Bizkaiko Foru Aldundiaren jarduerak...........................................91

2.4. GARAPEN-AGENTZIEK ETA UDALEK ENPLEGUAREKIN LOTUTA GARATUTAKO JARDUERAK...........................................................96

2.5. 2000-2003ko ERAKUNDE ARTEKO ENPLEGU PLANAREN BALORAZIO OROKORRA..............................................................99

3. EUROPAKO ERREFERENTZIAK ETA PRAKTIKA EGOKIAK.........104

3.1. EUROPAKO BATASUNAREN ENPLEGU-POLITIKA.........................1043.1.1. Ikuspegi historikoa....................................................................1043.1.2. Enplegurako Europaren Politikaren Oinarriak............................1063.1.3. Estatu Kideen Enplegu Politikentzako 2002rako Zuzentarauak 108

3.2. EUROPAKO BATASUNEKO HERRIALDE KIDEEN ENPLEGU POLITIKA AKTIBOAK..................................................................................1133.2.1. Europako Batasuneko Herrialde Kideen enplegu-politika aktiboen

garapena...................................................................................1133.2.2. Europako enplegu-politika nazionaletan berriki gertatutako

orientazio orokorraren aldaketak..............................................1173.2.3. Europako esperientzia interesgarriak........................................118

4. DIAGNOSTIKO OROKORRA...................................................121

5. ENPLEGU-PLANAREN ORIENTAZIO ETA HELBURU OROKORRAK129

5.1. ORIENTAZIO OROKORRAK.........................................................1295.2. ENPLEGU-PLANAREN HELBURU OROKORRAK............................134

5.2.1. Helburu finalistak......................................................................1355.2.2. Helburu instrumentalak.............................................................138

6. ENPLEGU-PLANAREN JARDUN-ILDOAK..................................143

6.1. SARRERA...................................................................................143

2


6.2. ENPLEGU ETA PRESTAKUNTZAKO POLITIKAK.............................1446.2.1. Sarrera......................................................................................1446.2.2. Lan-munduratzeko zailtasunak dituzten kolektiboak................1456.2.3. Kolektiboen lana lortzeko oztopoak..........................................1466.2.4. Lana lortzeko oztopoen aurrean jarduteko ildoak.....................148

6.2.4.1. Gazteak......................................................................1486.2.4.2. 45 urtetik gorakoak....................................................1496.2.4.3. Emakumeak...............................................................1506.2.4.4. Guraso bakarreko familiak.........................................1516.2.4.5. Etxean tratu txarrak izan dituztenak..........................1516.2.4.6. Terrorismoaren biktimak............................................1516.2.4.7. Gizarte-bazterketako arriskuan dauden pertsonak....1526.2.4.8. Ezintasunak edo buru-gaixotasunak dituzten pertsonak1526.2.4.9. Enpresak sor ditzaketen pertsonak............................153

6.2.5. ENPLEGU-POLITIKAK..................................................................1536.2.5.1. Enplegurako orientazioa.............................................1546.2.5.2. Lanerako prestakuntza...............................................1586.2.5.3. Enpresetako prestakuntza praktikoa..........................1626.2.5.4. Iraupen luzeko langabeentzako enplegu-prestakuntza

eta enpresa-jarduera berrietan oinarritutako enplegu-prestakuntza..............................................................164

6.2.5.5. Bitartekaritza..............................................................1666.2.5.6. Kontratatzeko pizgarriak eta lan-ezegonkortasunaren

aurkako borroka.........................................................1686.2.5.7. Gizarte-baliabideekin lotzea.......................................1716.2.5.8. Baztertzeko arriskuan dauden pertsonen inguruko

esku-hartzeak.............................................................1736.2.5.9. Enpresa-sustapenerako laguntza...............................1766.2.5.10. Bestelako politikak.....................................................178

6.3. LANBIDE, EUSKAL ENPLEGU-ZERBITZUA...................................1816.3.1. Sarrera......................................................................................1816.3.2. Testuingurua.............................................................................182

6.3.2.1. Jarduerako eskumen-esparrua...................................1826.3.2.2. Eskualdeko Enplegu Zerbitzuak Europar Batasunean.183

6.3.3. Orientazio-printzipioak..............................................................1866.3.4. Bezeroaren eta egitekoaren definizioak....................................187

6.3.4.1. Bezeroa......................................................................1876.3.4.2. Egitekoa.....................................................................1886.3.4.3. Zein zerbitzuk osatzen duten.....................................188

6.3.5. Lanbideren egitura eta antolamendua......................................1926.3.5.1. Enplegu eta Prestakuntza Zuzendaritzaren funtzioak 1926.3.5.2. EGAILAN, SAren funtzioak..........................................1966.3.5.3. LANBIDEren Arretarako Bulegoak..............................197

6.3.6. LANBIDEren entitate laguntzaileak...........................................2016.3.7. LANBIDEren informazio-sistema................................................201

3


6.3.8. LANBIDEn integraturiko zerbitzuen ezaugarriak.......................2046.3.8.1. Informazio-zerbitzua...................................................2046.3.8.2. Orientazio Zerbitzua...................................................2086.3.8.3. Prestakuntza eta Praktika Zerbitzua..........................2156.3.8.4. Lan Zerbitzua.............................................................2226.3.8.5. Enpresa eta Autoenplegua Sustatzeko Zerbitzua.......2256.3.8.6. Azterketa Zerbitzua....................................................2276.3.8.7. Ikerketa eta Garapen Zerbitzua.................................2306.3.8.8. Europako Integrazio eta Koordinazio Zerbitzua..........2316.3.8.9. Lan-merkatuaren aztergunea.....................................2326.3.8.10. Ebaluazio Zerbitzua....................................................237

6.4. ENPLEGUA SUSTATZEKO POLITIKEN KOORDINAZIOA................2406.4.1. Sarrera......................................................................................2406.4.2. Enplegurako politika aktiboetan esku hartzen duten eragileak 2416.4.3. Koordinazioaren beharra...........................................................244

6.4.3.1. Aurrekaria: Enplegua Sustatzeko Erakunde Arteko Plana (2000-2003)...............................................................244

6.4.3.2. 2000-2003ko Planaren koordinazioaren balantzea....2476.4.4. Koordinazio-eskema berria........................................................248

6.4.4.1. Funtzioen banaketa....................................................2486.4.4.2. Enplegua Sustatzeko Erakunde Arteko Itunak............249

6.4.5. “Tokikoa” denaren zeregina enplegu-politikan.........................2516.4.5.1. LANBIDE eta toki-eremua...........................................2526.4.5.2. Lurralde Diagnostikoaren zeregina............................2536.4.5.3. Kontzertazio-egiturak.................................................2546.4.5.4. Dinamika-aniztasuna..................................................255

6.4.6. Enplegurako proiektuak............................................................2566.4.7. Beste erakunde batzuekiko lankidetza......................................257

6.5. ENPLEGU LEGEA........................................................................2586.5.1. Sarrera......................................................................................2586.5.2. Enplegu Lege baten egokitasuna..............................................2596.5.3. Beste Autonomia Erkidego batzuen jardunak...........................2596.5.4. Eskumenei buruzko tituluak......................................................2606.5.5. Legearen Xedea........................................................................2616.5.6. Euskal Enplegu Zerbitzua..........................................................262

6.5.6.1. Aurrekariak.................................................................2626.5.6.2. Xedea.........................................................................2636.5.6.3. Izaera eta Araubide Juridikoa.....................................263

6.5.7. Enplegu Legearen Antolaketaren orientazioa...........................2646.5.8. Epeak........................................................................................266

7. PLANAREN KUDEAKETA......................................................268

7.1. SARRERA...................................................................................2687.2. PLANAREN ARDURA...................................................................268

4


7.3. ERAKUNDEETAKO ETA GIZARTEKO ERAGILEEKIN LANKIDETZAN ARITZEA: ENPLEGUA SUSTATZEKO EUSKAL KONTSEILUA ETA ENPLEGUA SUSTATZEKO LURRALDE KONTSEILUAK...................2697.3.1. Sarrera......................................................................................2697.3.2. Enplegua Sustatzeko Euskal Kontseilua....................................2707.3.3. Enplegua Sustatzeko Lurralde Kontseiluak...............................2707.3.4. Laguntza-tresnak......................................................................271

7.4. LANBIDE, EUSKAL ENPLEGU ZERBITZUAREN HEDAPENA...........2727.5. JARDUEREN PROGRAMAZIOA.....................................................2737.6. GIZA BALIABIDEAK, BALIABIDE TEKNIKOAK ETA AURREKONTU-

BALIABIDEAK.............................................................................2767.7. EBALUAZIOA..............................................................................281

7.7.1. Etengabeko hobekuntza............................................................2817.7.2. Enplegu-politikaren “gobernantza” edo “gobernatze ona”.......2827.7.3. Urteko memoria........................................................................283

7.8. PLANAREN EGUNERATZEA.........................................................283

5


KOADROEN AURKIBIDEA

Orrialdea

1.1. koadroa EAEko biztanleria-mugimenduaren bilakaera, 1991-2001...............161.2. koadroa EAEko lan-egoeraren laburpena, 1994-2002....................................181.3. koadroa Jarduera- eta langabezia-tasak, genero, adin eta Lurralde Historikoaren

arabera, 1994-2002.........................................................................211.4. koadroa Inaktibitate-tasak adin, ikasketa-maila eta egoeraren arabera

sexuka. Inaktibitatean eta lehenagoko lan-esperientziarik gabe daudenen %, sexuka, 2001 (*).........................................................22

1.5. koadroa Lana bilatzen duten pertsona inaktiboen ezaugarri nagusiak sexuka, 2001 (*)............................................................................................23

1.6. koadroa Lana bilatzen ez duten pertsonen ezaugarri nagusiak sexuka, 2001(*).............................................................................................24

1.7. koadroa Biztanleriaren bilakaera sexu eta adinaren arabera, 1994-2002.....251.8. koadroa Euskal biztanleria landuna egoera profesionalaren arabera (milaka),

1994-2002........................................................................................261.9. koadroa 16 urte eta gehiagoko biztanleria langabea sektore ekonomikoaren

arabera hiruhilabeteka (milaka), 1994-2002...................................291.10. koadroa Enplegua bilatzeko eremu geografikoa, nahi den lanaldi-mota eta

pertsona langabeek enplegua onartzeko aurretiaz jarritako baldintzak, 2001 (*)..........................................................................30

1.11. koadroa EAEko emakumezkoen enplegu-egoeraren ezaugarri nagusiak, 2001 (*) 31

1.12. koadroa EAEko gazteen enplegu-egoeraren ezaugarri nagusiak, 2001 (*)..............321.13. koadroa EAEko iraupen luzeko pertsona langabeen ezaugarri nagusiak, 2001

(*) 341.14. koadroa EAEko INEMen erregistratutako kontratuak (kontratu-motaren

arabera) (1998-2002).......................................................................351.15. koadroa Langileak lagatzeko kontratuak, aldi baterako lan-enpresen

kokapenaren arabera (1995-2001)..................................................371.16. koadroa Lan-munduratzearen Emaitzak Familia Profesionalaren arabera

(Rankina Landunen araberakoa)......................................................381.17. koadroa Lehenengo enplegua arte igarotako denbora, hilabetetan, Familia

Profesionalaren arabera eta sexuka.................................................391.18. koadroa Enpleguak ikasketekin duen erlazioa, sexu eta Familia

Profesionalaren arabera...................................................................401.19. koadroa Enplegu-sormenaren rankina karrera bakoitzeko (2001eko

abendua). UPV-EHU, 98ko promozioa..............................................411.20. koadroa Gizarte Segurantzan lan-altan dauden langile atzerritar afiliatuak

EAEn (abenduak 31ko datuak), 1999-2001......................................441.21. koadroa Lan-merkatua Lurralde Historikoen arabera, 1994-2002 (milaka

pertsonatan).....................................................................................491.22. koadroa Euskal eskualdeetako lan-egoeraren ezaugarri nagusiak, 2001......521.23. koadroa INEMen erregistratutako langabezi-tasak udalerrika, 2002ko 3.

hiruhilabetea....................................................................................531.24. koadroa Jarduera- eta langabezia-tasa, Autonomia Erkidegoaren arabera.

2002 urtea........................................................................................551.25. koadroa EAE eta EB-15eko lan-merkatuaren gako-adierazleak.....................581.26. koadroa EAE eta EB-15eko lan-merkatuaren gako-adierazleak (gizonezkoak)........................591.27. koadroa EAE eta EB-15eko lan-merkatuaren gako-adierazleak

(emakumezkoak)..............................................................................60

6


2.1. koadroa 2000-2003ko Erakunde Arteko Enplegu Planaren ardatzak eta neurriak............................................................................................65

2.2. koadroa 2000-2003 Erakunde Arteko Enplegu Planaren aurrekontua (milioika euro).................................................................................................67

2.3. koadroa LANGAIren jarduera (1998-2001).....................................................682.4. koadroa Eusko Jaurlaritzaren Enplegu Programak.........................................702.5. koadroa Diru-laguntzen bilakaera programa eta urtearen arabera.

Guztizkoak........................................................................................722.6. koadroa Eusko Jaurlaritzaren Lanerako Prestakuntza Programak..................732.7. koadroa Eusko Jaurlaritzaren Programen osotasuneko aldagai nagusien

bilakaera..........................................................................................742.8. koadroa Eusko Jaurlaritzaren Lanerako Prestakuntza Programetarako

laguntzen ezaugarri nagusiak, 1998-2001.......................................772.9. koadroa Baloratutako Enplegu eta Enplegu Prestakuntzako Programak.......782.10. koadroa Arabako Foru Aldundiaren Enplegu Programak eta Ekonomia

Sustapena........................................................................................882.11. koadroa Arabako Foru Aldundiaren Prestakuntza Programak........................882.12. koadroa Arabako Foru Aldundiaren hainbat enplegu- eta prestakuntza-

programaren aurrekontua (eurotan)................................................892.13. koadroa Gipuzkoako Foru Aldundiaren Enplegu Programak..........................902.14. koadroa Gipuzkoako Foru Aldundiaren Prestakuntza Programak...................912.15. koadroa Gipuzkoako Foru Aldundiaren hainbat enplegu- eta prestakuntza-

programaren aurrekontua (eurotan), 2001......................................922.16. koadroa Bizkaiko Foru Aldundiaren Enplegu Programak................................932.17. koadroa Bizkaiko Foru Aldundiaren Prestakuntza Programak........................942.18. koadroa Bizkaiko Foru Aldundiaren Enplegurako Azpiegituren Programa......962.19. koadroa Lan eta Trebakuntza Sailaren jarduera 2001ean.............................972.20. koadroa Enplegua eta Ekonomia Sustatzeko Programak...............................982.21. koadroa Garapenen Prestakuntza Programak................................................992.22. koadroa Garapen 2001en aurrekontuaren arlokako banakapena (eurotan)..992.23. koadroa Garapen 2001en Prestakuntza Jarduerak. 2001.............................1002.24. koadroa 2000-2002 aldian lortutako jarduera- eta langabezia-tasak eta

Planean 2003rako ezarritako helburuak.........................................1013.1 koadroa Amsterdameko Hitzarmenaren enpleguari buruzko VIII. Titulua: ildo

orokorrak........................................................................................1063.2 koadroa Enpleguari buruzko Batasunaren politikaren oinarriak..................1073.3. koadroa Enplegu-politiketan egindako gastua, 1985-1998..........................1163.4. koadroa 1999ko Enplegu Politika Aktiboen Gastu Publikoa, Estatu Kideen

arabera (BPGren %).......................................................................1175.1. koadroa 2003-06 Enplegu Planaren helburuak............................................1376.1. koadroa Lehentasunez laguntza behar duten kolektiboak eta horiek lana

lortzeko dituzten oztopoak.............................................................148

7


GRAFIKOEN AURKIBIDEA

Orrialdea

1.1. grafikoa EAEko biztanleria-piramidea, 1991..................................................171.2. grafikoa EAEko biztanleria-piramidea, 1996..................................................171.3. grafikoa EAEko biztanleria potentzialki aktiboa ikasketa-mailaren arabera

(milaka), 1994-2002.........................................................................191.4. grafikoa Okupazioaren bilakaera ikasketa-mailaren arabera, 1994-2002......251.5. grafikoa EAEko biztanleria landunaren proportzioa sektore ekonomikoen eta

sexuaren arabera, 2002...................................................................261.6. grafikoa Biztanleria langabearen bilakaera sexu eta adinaren arabera

(milaka), 1994-2002.........................................................................271.7. grafikoa Biztanleria langabearen bilakaera ikasketa-maila eta langabeziaren

iraupenaren arabera (milaka pertsona), 1994-2002........................281.8. grafikoa Pertsona langabeek enplegua bilatzeko dituzten era nagusiak, 2001

(*) 291.9. grafikoa Soldatako biztanleria landunaren proportzioa (kooperatibistak izan

ezik) kontratu-mota eta sexuaren arabera, 2002.............................351.10. grafikoa Kontratu-txandakatzea sexu eta adinaren arabera: pertsona berak

sinatutako kontratu-kopurua, EAE 2001...........................................361.11. grafikoa Langileak lagatzeko kontratuen portzentajea, enpresa erabiltzaileko

lantokiaren sektorearen arabera (1998-2001).................................371.12. grafikoa Lehenengo enplegua arte igarotako denbora, hilabetetan eta

sexuaren arabera.............................................................................391.13. grafikoa Enplegua lortzeko behar izandako batez besteko denbora

(hilabetetan) sexuaren arabera, UPV-EHUtik 98an ateratakoak......431.14. grafikoa 98ko promozioan UPV-EHUtik aterata, euren aurreikuspenekin bat

datozen enpleguetan ari direla adierazten duten pertsona unibertsitarioen portzentajea, sexuaren arabera (2001eko abendua)43

1.15. grafikoa Gizarte Segurantzara afiliatutako langileak (EAE) eta BJAko landunak, 1994-2002.......................................................................44

1.16. grafikoa Enpresarien ikuspegia 'plantila ezin hobe' bati buruz, 2000 urtea...451.17. grafikoa Kontrataziorako zailtasunak dituztela adierazten duten

establezimenduak, jarduerako sektorearen arabera, 2000..............451.18. grafikoa Jarduera- eta langabezia-tasak, Lurralde Historikoen arabera, 1994-

2002.................................................................................................461.19. grafikoa Langabezia-tasak, sexu eta Lurralde Historikoaren arabera, 1994-

2002.................................................................................................471.20. grafikoa Gazteen langabezia-tasak (16-34 urte) Lurralde Historikoen arabera,

2001 (*)............................................................................................481.21. grafikoa Iraupen luzeko langabeak langabeen guztizkoarekiko, 2001 (*)......481.22. grafikoa Biztanleria landunaren portzentajea sektore eta Lurralde

Historikoaren arabera, 2002............................................................491.23. grafikoa Aldi baterako kontratudun soldatako langileriaren proportzioa

Lurralde Historikoen arabera, 2001 (*)............................................501.24. grafikoa Udalerrietako langabezia-tasak, 2002ko 3. hiruhilabetea................541.25. grafikoa Jarduera-, enplegu- eta langabezia-tasak, 1994-2001. EB eta EAEren

arteko konparazioa..........................................................................562.1. grafikoa Eusko Jaurlaritzaren Enplegu Programetako zenbatekoak eta langile

onuradunak (1998-2001).................................................................712.2. grafikoa Diru-laguntzak programa-multzoen arabera 1998-2001 epearen

guztizkoan........................................................................................76

8


2.3. grafikoa Balorazio Orokorra Programaren arabera........................................792.4. grafikoa Eusko Jaurlaritzaren Enplegu eta Prestakuntza Programetan

baloratutako alderdiak.....................................................................80

9


0. HITZAURREA

10


0. HITZAURREA

Jakina denez, enplegua fenomeno konplexua da, eragiten dien subjektuengatik, subjektu-taldeei eragin diezaiekeen indarragatik eta enpleguan eragina duten era askotako faktoreengatik.

Enpleguaren subjektuen artean enplegu-emaileak, pertsona langabeak, langileak, administrazioa eta gizarte-eragileak daude. Kontuan har ditzakegu pertsona inaktiboak (langabeen estatistiketan aintzat hartu ere egiten ez direnak), langabeak eta enplegatuak.

Enpleguaren fenomenoa ez da homogeneoa, eta era askotan eragiten du kolektiboen arabera. Oro har, enplegurik gabeko kolektiboak eta lanean dihardutenak bereizi behar dira. Lehenengo kasuan, botere publikoen erantzukizuna lan-munduratzea erraztea izango da, kontuan hartuz betiere arazoak ezaugarri oso bestelakoak dituela emakumea, gaztea, adineko pertsona edo beste kolektibo batekoa izatearen arabera. Bigarren kasuan, ekintzak enplegu-kalitatera bideratu behar dira, enpleguaren egonkortasuna eta lan-segurtasun eta -osasunaren baldintzak landuz.

Enpleguan eragiten duten faktoreak oso izaera ezberdinekoak dira. Kontuan hartu behar dira faktore makroekonomikoak, adibidez zerga- eta diru-politikak, interes-tipoak, truke-tipoak, inbertsioa eta ekonomi jardueraren maila orokorra; izan ere, horiek enpresek enplegua sortzeko eragiten dute. Enplegurako erabakigarriak diren beste faktore batzuk, sektoreko sustapen-politikak, industri eta ekonomi ekimenak eta enplegua sortzeko Administrazioaren interbentzioak, enpresaren lehiakortasuna baldintzatzen duten elementuak dira, adibidez zerga-arloa, langileen eskuragarritasun egokia kopuruan zein kualifikazioan, Gizarte Segurantzaren finantzaketa, enpresen nazioartekotzea, modernizazioa etab. Adierazgarriak dira, halaber, enplegu-politika aktiboak deitutakoak (orientazioa, prestakuntza,…), enplegu-politika pasiboak (langabezia-prestazioei lotuak), kontratazio-modalitateak, kontratazioko iruzurraren jazarpena, negoziaketa kolektiboa, lan- eta familia-bizitza bateragarri egitea etab.

Enplegu-plan integral batek, fenomeno hau adierazitako kolektibo guztiak kontuan hartuz landu beharko luke, aipatu ditugun neurri guztiak erabiliz. Hala ere, ikuspegi hori Plan honen irismenetik kanpo geratzen da. Lehenik eta behin, eskumenak direla tarteko. Bigarrenik, dena barne hartzea, ekintzak barreiatzeko modu onena izango litzatekeelako.

11


Enplegu Plan hau Eusko Jaurlaritzako Justizia, Enplegu eta Gizarte Segurantza Sailaren Enplegu eta Prestakuntza Zuzendaritzak dituen eskumenen barnean kokatzen da. Beraz, bere baliabideen bidez (INEM ez baitago transferituta) garatutako pertsona langabeentzako enplegu-politikak hartzen ditu bere baitan, eta kanpoan geratzen dira lanean diharduten pertsonei buruzko eta makroekonomia inguruko politikak, industria sustatzeko ekintzak, enpresen lehiakortasunaren hobekuntza etab.

Planak, beraz, "zentzu zabalean pertsona langabeak" hartzen ditu bere irismenaren baitan, bere neurrien eta INEMetik transferitu gabeko baliabideen bidez garatutako politika aktiboen subjektu hartzaile moduan. "Zentzu zabalean pertsona langabeak" kontzeptuan, zentzu hertsian langabezian dauden pertsonak ez ezik, sartzen dira ere pertsona inaktiboak eta enplegu oso ezegonkorrak dituztenak.

Enplegu-politiketan transferentziarik ez egotea da hain zuzen Plan honen muga handienetakoa. Benetako enplegu-politika bat egiteko elementu erabakigarri asko INEMen eskuetan daude. Transferentziarik ez gertatzearen ondorioz, interferentziak, disfuntzioak eta bikoiztasunak gertatzen dira. Horregatik, ezinbestekoa da transferentzia horiek lortu eta sendotasunez aldarrikatzea.

Eskumen horiek transferitzen ez diren bitartean, Plan honetan lantzen den esparrua, gaur egun garatu izan dena da, nahiz eta kudeaketan aldaketa sakonak egingo diren langabezian dauden pertsonen lan-munduratzea errazte aldera.

Arrazoi bera dela eta, enplegu- eta prestakuntza-programek ez daukate, oro har, gaurdaino egin diren politiken eraginkortasun erreala ezagutzeko datu zehatzik. Zentzu horretan, batez ere INEMen datu-faltak eragozten du gaur egun arte garatutako politika aktiboen balantze sakon bat burutzea.

Bestalde, Eusko Jaurlaritzaren beste Sail batzuek garatutako zenbait ekintzek eragin egiten dute enpleguan. Fenomeno hori bereziki Industria, Merkataritza eta Turismo Sail, Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sail, Etxebizitza eta Gizarte Gaietako Sail eta Ogasun eta Herri Administrazio Sailean (Funtzio Publikoan) gertatzen da. Horregatik, Plan honen nahia da ekintzok Sail horiekin adostuta garatzea eta sailen artean enplegu-gaietako politika koordinatzea.

Agerikoa gertatzen da enplegu-gaietan Eusko Jaurlaritzaren, Foru Aldundien eta zenbait Udalen artean bikoiztasunak eta disfuntzioak daudela. Egoera horri aurre egitearren, Planak bere ekintza-ildoen artean erakunde horiekin koordinatzea nahi du. Koordinazio hori alde bakoitzak duen autonomiaren berariazko aitorpenean eta

12


erakundeen arteko “geometría aldakorreko” akordioen bilaketan oinarritzen da, elkarrekin enplegu-proiektuak garatze aldera.

Azkenik, nabarmendu behar da enplegu-politiken eraginkortasuna, neurri handi batean, langile-ordezkarien eta enpresarien parte-hartzean oinarritzen dela. Ildo horretan, Plan honen garapenean erakunde eta gizarte-eragileen artean benetako gizarte-elkarrizketa lortzeko ahaleginak egin dira; izan ere, hiru aldeko mahaiak ez du fruiturik eman. Gertaera hori, zalantzarik gabe, Plan honen beste mugetako bat da, baina espero dugu Enplegua Sustatzeko Euskal Kontseiluan eragileen arteko konfiantza berreskuratuko dela eta organo horrek elkarrizketaren benetako eragile dinamizatzaile izateko balioko duela.

13


1. EAEko LAN-MERKATUAREN EGOERA


1. EAE ko LAN-MERKATUAREN EGOERA

1.1. JARDUERA, OKUPAZIOA ETA LANGABEZIA

1.1.1. Biztanleria

Euskal biztanleria nahiko egonkor mantendu da 2.100.000 biztanleren inguruan laurogeita hamarreko hamarkada osoan. Hamarkada horren ezaugarria biztanleriaren ikuspuntutik, hain zuzen, hazkunde begetatibo iraunkorra eta migrazio-saldo negatiboak izan dira, jaiotze-tasak goranzko joera arin bat izan duen arren; hala ere, ez da nahikoa euskal biztanleriaren zahartze orokorrerako joera berdintzeko. Biztanleriari buruz egin diren hainbat aurreikuspenek gizarte zahartu bat adierazten dute, eta bertan, aurreikusitako biztanleria-piramideek gaur egungoek baino oinarri estuagoa izango dute.

1.1. koadroa EAEko biztanleria-mugimenduaren bilakaera, 1991-2001.

Urtea Biztanleria Senar-emazteak Jaiotzak Jaiotze-

tasak (‰) Heriotzak Hilkortasun-tasa (‰)

Hazkunde begetatibo

aMigrazio-

saldoa

1991 2.101.775 9.789 16.190 7,7 16.929 8,1 -739 -4.7591992 2.128.567 10.444 16.472 7,7 16.744 7,9 -272 -5.9071993 2.086.970 9.668 15.746 7,5 16.775 8,0 -1.029 -5.2991994 2.079.238 9.729 15.265 7,3 16.840 8,1 -1.575 -6.3991995 2.076.409 9.736 15.476 7,5 17.480 8,4 -2.004 -5.7461996 2.097.754 9.392 16.060 7,7 17.916 8,5 -1.856 -4.3021997 2.097.711 9.509 16.377 7,8 17.319 8,3 -942 -4.2901998 2.095.900 9.519 16.326 7,8 17.539 8,4 -1.213 -6.9371999 2.100.441 9.909 16.892 8,0 18.369 8,7 -1.477 -5.1392000 2.098.596 10.596 17.468 8,3 18.190 8,7 -722 -4.9542001 2.101.478 9.941 17.782 8,0 18.034 9,0 -252 -3.866

Iturria: Movimiento Natural de la Población (INE). Movimientos Migratorios (INE) 2000 urtea. Lehenagoko urteak, Euskadiko Kutxaren Informe de Economía Vasca eta Informe de Economía Navarra.

15


1.1. grafikoa EAEko biztanleria-piramidea, 1991

Iturria: Eustat, Biztanleriaren eta Etxebizitzen Errolda, 1991.

1.2. grafikoa EAEko biztanleria-piramidea, 1996

Iturria: Eustat, Biztanleriaren eta Etxebizitzen Errolda, 1996.

16


1.2. koadroa EAEko lan-egoeraren laburpena, 1994-2002 (milaka pertsona)

1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002GUZTIRABiztanleria potentzialki aktiboa 1.759,3 1.775,8 1.776,8 1.777,0 1.784,2 1.788,1 1.788,0 1.790,8 1.794,8Biztanleria aktiboa 924,4 935,7 933,3 937,6 948,2 962,8 953,6 955,9 968,8Biztanleria landuna 693,5 712,7 724,2 739,4 779,8 813,4 823,3 849,4 888,3Biztanleria langabea 230,9 223,0 209,1 198,2 168,4 149,4 130,3 106,5 80,6GIZONEZKOAKBiztanleria potentzialki aktiboa 858,5 865,7 864,6 862,5 865,7 867,7 866,3 868,3 870,6Biztanleria aktiboa 559,1 560,1 558,0 559,8 569,6 571,4 571,4 569,0 572,9Biztanleria landuna 456,1 461,4 467,3 475,9 501,3 510,6 517,0 526,3 540,3Biztanleria langabea 103,0 98,7 90,7 83,9 68,3 60,8 54,4 42,8 32,5EMAKUMEZKOAKBiztanleria potentzialki aktiboa 900,8 910,2 912,2 914,4 918,5 920,5 921,7 922,4 924,2Biztanleria aktiboa 365,3 375,4 375,1 377,9 378,7 391,6 382,3 386,9 396,0Biztanleria landuna 237,4 251,2 256,8 263,5 278,6 302,9 306,3 323,2 347,9Biztanleria langabea 127,9 124,2 118,3 114,4 100,1 88,7 76,0 63,7 48,016-24 urteko ADINABiztanleria potentzialki aktiboa 319,4 315,8 304,4 295,9 281,1 268,3 255,8 242,4 233,9Biztanleria aktiboa 135,5 132,9 123,6 117,3 114,7 117,4 112,8 97,0 94,6Biztanleria landuna 63,1 66,9 64,7 65,2 72,5 79,2 79,5 72,3 76,1Biztanleria langabea 72,4 66,0 58,9 52,1 42,2 38,2 33,3 24,7 18,525-34 urteko ADINABiztanleria potentzialki aktiboa 342,5 342,3 338,4 335,9 338,5 339,7 335,0 336,6 337,0Biztanleria aktiboa 300,3 301,7 299,0 296,4 302,7 308,7 299,9 300,7 297,2Biztanleria landuna 206,4 210,0 214,7 217,7 241,2 251,6 250,0 259,7 265,6Biztanleria langabea 93,9 91,7 84,3 78,7 61,5 57,1 49,9 41,0 31,635-44 urteko ADINABiztanleria potentzialki aktiboa 299,2 301,7 307,6 313,0 318,0 323,1 327,5 329,7 328,3Biztanleria aktiboa 244,2 248,4 249,8 256,1 260,7 265,8 268,9 271,4 272,5Biztanleria landuna 204,8 207,3 210,9 215,8 219,6 230,1 239,6 248,7 255,1Biztanleria langabea 39,4 41,1 38,9 40,3 41,1 35,7 29,3 22,7 17,445 urte eta gehiagoko ADINABiztanleria potentzialki aktiboa 798,1 816,0 826,4 832,1 846,7 857,0 869,8 882,0 895,5Biztanleria aktiboa 244,3 252,7 260,9 267,7 270,2 271,0 272,0 286,9 304,5Biztanleria landuna 219,2 228,6 233,9 240,6 246,6 252,5 254,1 268,8 291,4Biztanleria langabea 25,1 24,1 27,0 27,1 23,6 18,5 17,9 18,1 13,1ARABABiztanleria potentzialki aktiboa 226,8 229,0 232,6 235,5 237,9 240,7 242,6 245,6 248,8Biztanleria aktiboa 128,4 131,9 134,8 136,0 139,5 142,3 142,0 144,0 146,8Biztanleria landuna 100,2 103,9 108,2 112,8 120,2 122,7 125,5 130,8 136,5Biztanleria langabea 28,2 28,0 26,6 23,2 19,3 19,6 16,5 13,2 10,2BIZKAIABiztanleria potentzialki aktiboa 965,9 975,2 972,7 968,5 971,8 973,0 970,5 970,1 970,9Biztanleria aktiboa 495,7 500,0 494,8 497,0 497,2 505,4 501,1 500,5 503,6Biztanleria landuna 364,4 373,0 373,2 376,0 395,2 414,3 416,7 433,0 454,9Biztanleria langabea 131,3 127,0 121,6 121,0 102,0 91,1 84,4 67,5 48,7GIPUZKOABiztanleria potentzialki aktiboa 566,6 571,6 571,5 572,9 574,5 574,5 575,0 575,1 575,1Biztanleria aktiboa 300,3 303,7 303,8 304,5 311,5 315,3 310,6 311,4 318,5Biztanleria landuna 228,9 235,8 242,8 250,5 264,4 276,5 281,1 285,6 296,9Biztanleria langabea 71,4 67,9 61,0 54,0 47,1 38,8 29,5 25,8 21,6Iturria: PARA

17


1.1.2. Biztanleria potentzialki aktiboa

EAEko biztanleria potentzialki aktiboak azken urteotan goranzko joera arin baina etengabea hartu du, 2002an guztira 1794,8 mila pertsonakoa izateraino. Generoka egindako azterketak erakusten duenez, emakumezkoen presentzia hazi da gehien portzentajeetan. Bestelde, euskal biztanleria potentzialki aktiboak zahartzeko joera nabarmena eduki du, eta beraz, 35-44 urtekoak eta 45 urtetik gorakoak dira kopuruz handitu diren bakarrak, bereziki azkeneko kolektibo hau. Azkenik, euskal biztanleria potentzialki aktiboaren batez beteko kualifikazioak gora egin duela antzeman daiteke.

1.3. grafikoa EAEko biztanleria potentzialki aktiboa ikasketa-mailaren arabera (milaka), 1994-2002.

Iturria: EUSTAT. Biztanleria Jardueraren Arabera sailkatzeko inkesta (BJA).

1.1.3. Jarduera-tasak

EAEko jarduera-tasa, batez beste %54an egon zen 2002 ekitaldian (BJAko datua), eta aldagai horrek 1994-2002 aldian zertxobait gora egin zuela antzeman da. Sexu- eta adin-arteko konparazioak erakusten duenez, ezberdintasun nabarmenak daude. Esate baterako, jarduera-tasak nabarmen aldatzen dira gizonezkoen %65,8tik emakumezkoen %42,8ra. Beste alde batetik, adinari erreparatuz gero, jarduera-tasa altuenak bitarteko adinekoen kolektiboari dagozkio (25-34 urte eta 35-44 urte, %88,2 eta %83 hurrenez hurren), eta aldiz, tasa txikienak, gazteenen eta 44 urte baino gehiagokoen kolektiboari (%40,4 eta %34 hurrenez hurren).

18


1.1.4. Langabezia-tasak

Azken urteetako aldeko bilakaera ekonomikoak, oihartzun zuzena eta positiboa izan du EAEko langabezia-tasen bilakaeran. Esate baterako, 1994an euskal biztanleria aktiboaren %25 lan egin nahi eta ezin zeuden, eta 2002an aldiz, %8,3ra jaitsi da (BJAko datua). Epe horretan, emakumezkoen langabezia-tasak dira jaitsiera nabarmenenak izan dituztenak gizonezkoekin alderatuz gero, hala kopuru absolutuetan nola erlatiboetan. Hala ere, sexuen arteko aldeak handiak izaten jarraitzen du (%5,7koa da gizonezkoen artean eta %12,1ekoa emakumeenean, 2002 urteko datuetan). Adinari erreparatuz gero, adin-talde eta langabezia-tasaren arteko alderantzizko erlazioa ikus daiteke. Hala, muturreko taldeen artean, 16 eta 24 urte artekoen kolektiboan langabezia-tasa %19,5ekoa izan zen 2002an, eta aldiz, %4,3koa adin nagusikoenen artean (45etik gorakoak).

19


1.3. koadroa Jarduera- eta langabezia-tasak, genero, adin eta Lurralde Historikoaren arabera, 1994-20021994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002

GUZTIRAJarduera-tasa 52,5 52,7 52,5 52,8 53,1 53,9 53,3 53,4 54,0Langabezia-tasa 25,0 23,8 22,4 21,1 17,8 15,5 13,7 11,1 8,3GIZONEZKOAKJarduera-tasa 65,1 64,7 64,5 64,9 65,8 65,9 66,0 65,5 65,8Langabezia-tasa 18,4 17,6 16,3 15,0 12,0 10,7 9,5 7,5 5,7EMAKUMEZKOAKJarduera-tasa 40,6 41,2 41,1 41,3 41,2 42,5 41,5 41,9 42,8Langabezia-tasa 35,0 33,1 31,5 30,3 26,4 22,7 19,9 16,5 12,116-24 urteko ADINAJarduera-tasa 42,4 42,1 40,6 39,6 40,8 43,8 44,1 40,0 40,4Langabezia-tasa 53,4 49,7 47,7 44,4 36,8 32,6 29,5 25,5 19,524-34 urteko ADINAJarduera-tasa 87,7 88,1 88,3 88,3 89,4 90,9 89,5 89,3 88,2Langabezia-tasa 31,3 30,4 28,2 26,6 20,3 18,5 16,6 13,6 10,635-44 urteko ADINAJarduera-tasa 81,6 82,3 81,2 81,8 82,0 82,3 82,1 82,3 83,0Langabezia-tasa 16,1 16,5 15,6 15,8 15,8 13,4 10,9 8,4 6,445 urte eta gehiagoko adinaJarduera-tasa 30,6 31,0 31,6 32,2 31,9 31,6 31,3 32,5 34,0Langabezia-tasa 10,3 9,6 10,4 10,1 8,7 6,8 6,6 6,3 4,3ARABAJarduera-tasa 56,6 57,6 57,9 57,8 58,7 59,1 58,5 58,6 59,0Langabezia-tasa 22,0 21,3 19,7 17,1 13,9 13,8 11,6 9,2 7,0BIZKAIAJarduera-tasa 51,3 51,3 50,8 51,3 51,2 51,9 51,7 51,6 51,9Langabezia-tasa 26,5 25,4 24,6 24,3 20,5 18,0 16,8 13,5 9,7GIPUZKOAJarduera-tasa 53,0 53,2 53,1 53,2 54,2 54,9 54,0 54,1 55,4Langabezia-tasa 23,8 22,4 20,1 17,7 15,1 12,3 9,5 8,3 6,8Iturria: PARA

1.1.5. Inaktibitatea

Euskal biztanlerian, inaktibitate-tasa handienak emakumezkoen artean daude, gizonezkoekin alderatuz gero (%48,5 eta %25,5 hurrenez hurren), baita gazteenen

20


eta adin nagusiagoko langileen artean (%61,7 eta %46,4 hurrenez hurren) bitarteko adin-taldeekin alderatuz gero (%16,1 eta %19,8 hurrenez hurren baita ere). Antzematen da, halaber, ikasketa-maila eta inaktibitatearen artean alderantzizko erlazioa dagoela.

1.4. koadroa Inaktibitate-tasak adin, ikasketa-maila eta egoeraren arabera sexuka. Inaktibitatean eta lehenagoko lan-esperientziarik gabe daudenen %, sexuka, 2001 (*).

Guztira Gizonezkoak EmakumezkoakInaktibitate-tasak adinaren arabera 16-24 61,7 57,3 66,4 25-34 16,1 10,6 21,8 35-44 19,8 6,8 32,7 45-64 46,4 27,1 65,4 Total 36,9 25,5 48,5Inaktibitate-tasak ikasketa-mailaren arabera Lehen Hezkuntza 43,4 23,8 62,0 Bigarren Hezkuntza 49,7 41,9 57,8 Profesionala 20,1 14,4 28,1 Unibertsitatekoa 31,1 27,3 34,2Inaktibitate-tasak egoera zibilaren arabera Ezkongabea 37,7 33,7 42,6 Ezkondua 35,8 16,5 53,6 Alarguna 60,0 43,4 63,8 Dibort./banand. 25,5 23,2 26,8Lehenagoko lan-esperientzia gabeko inaktiboen % 56,8 49,6 60,6(*) BJAko metodologia berriaren arabera kalkulatutako datuakIturria: Eusko Jaurlaritza, Lan Merkatuaren Errolda (LME)-2001

Soilik euskal pertsona inaktiboen %7k adierazten dute lana bilatzeko prest daudela, eta portzentaje hori zertxobait altuagoa da gizonezkoen artean emakumezkoen artean baino (%7,9 eta %6,5 hurrenez hurren). Lana bilatzen duten %7 pertsona inaktibo horien erdiak, aktiboki dihardu zeregin horretan, batez ere bere herrian edo Lurralde Historikoan, eta lanaldi osoak edo partzialak onartzeko prest daude. Bestalde, lan egiteko prest ez dauden euskal pertsona inaktibo gehienak muturreko adin-taldeetakoak dira, ezkonduak eta emakumezkoak, eta adina zein lan egiteko premiarik eza ematen dute erabaki hori hartzeko faktore nagusitzat.

21


1.5. koadroa Lana bilatzen duten pertsona inaktiboen ezaugarri nagusiak sexuka, 2001 (*)

Guztira Gizonezkoa EmakumezkoaLana bilatzeko eremu geografikoa (%)Udalerria 39,0 31,7 43,8Lurralde Historikoa 45,9 50,0 43,2Autonomia Erkidegoa 8,7 9,6 8,2EAE edo Nafarroa 0,9 1,2 0,7Estatua 3,8 5,9 2,5Atzerria 1,6 1,7 1,6Guztira 100,0 100,0 100,0Nahi den lanaldi-mota (%)Osoa baino ez 32,9 43,0 26,4Partziala edo osoa 49,8 51,1 49,0Partziala baino ez 15,4 5,8 21,6< 3 ordu 1,9 0,0 3,1Guztira 100,0 100,0 100,0Onartuko lituzkeen baldintzak (prest dauden aktiboak/%)Bizileku-aldaketa 37,5 46,6 31,4Kualifikazioa baino gutxiagoko diru-sarrerak 71,8 78,1 67,6Esperotako kategoria baino txikiagoa 78,8 84,2 75,1Iraupena asteko 30 ordu baino gutxiago 92,0 90,4 93,1Enplegurako mugak (prest dauden aktiboak/%)Muga fisikoa 3,1 2,7 3,4Ikasketa-maila 29,4 28,5 30,1Hizkuntza-maila 27,0 22,5 30,6Lan-esperientzia 40,1 37,1 42,4Soldataren zenbatekoa 7,1 11,1 3,9Ingurune geografikoz mugitzeko ezintasuna 19,7 14,5 24,0Familia-zamaren existentzia 13,0 3,6 20,6Jatorrizko herrialdea 2,8 3,4 2,4Sexua 5,9 1,2 9,7Adina 21,9 17,6 25,4Mugaren bat 86,2 74,5 95,6(*) BJAko metodologia berriaren arabera kalkulatutako datuakIturria: Eusko Jaurlaritza, Lan Merkatuaren Errolda (LME)-2001.

22


1.6. koadroa Lana bilatzen ez duten pertsonen ezaugarri nagusiak sexuka, 2001(*)

Guztira Gizonezkoa EmakumezkoaInaktibitatearen arrazoiak (%)Bazterreko lana 0,2 0,3 0,1Lan egiteko premiarik eza 30,8 24,4 34,1Lana aurkitzeko sinesmenik eza 0,9 0,6 1,0Jarduera bati berrekiteko zain 0,1 0,2 0,0Beste zergati batzuk, adina barne 68,1 74,5 64,7Guztira 100,0 100,0 100,0Lehenagoko lan-esperientzia (%)Bai 41,4 48,3 37,8Ez 58,6 51,7 62,2Guztira 100,0 100,0 100,0Adina (%)16-24 urte 36,2 50,2 28,925-34 urte 8,3 7,6 8,735-44 urte 10,5 4,8 13,545-54 urte 16,2 7,6 20,755-64 urte 28,8 29,8 28,3Guztira 100,0 100,0 100,0Egoera zibila (%)Ezkongabea 45,8 65,8 35,4Ezkondua 49,0 31,2 58,2Alarguna 3,7 1,4 4,9Dibort./banand. 1,5 1,6 1,5Guztira 100,0 100,0 100,0Ikastaroak egiten dituBai 35,6 49,0 28,6Ez 64,4 51,0 71,4Guztira 100,0 100,0 100,0(*) BJAko metodologia berriaren arabera kalkulatutako datuakIturria: Eusko Jaurlaritza, LME-2001.

1.1.6. Biztanleria landuna

EAEko biztanleria landuna etengabe hazi da 1994-2002 aldian, eta 2002 urtean okupazioaren erpin historikoa jo da 888,3 mila pertsonetara iritsiz. Sexuka, emakumezkoen okupazioak izandako hazkundea nabarmendu behar da; izan ere, 1994 urtean 1,9 gizon zeuden lan egiten zuen emakume bakoitzeko, eta 2002an aldiz, proportzio hori 1,6ra jaitsi da. Adin-segmentuka, okupazioa adin-talde guztietan handitu da aipatutako epean, nahiz eta adin-talde horietako bakoitzaren portzentajeen garrantzia berbera den ia.

23


1.7. koadroa Biztanleriaren bilakaera sexu eta adinaren arabera, 1994-2002

Urtea GuztiraSexua Adina

Gizonak Emakumeak

16-24 urte

25-34 urte

35-44 urte

45 eta gehiago

1994 693,5 456,1 237,4 63,1 206,4 204,8 219,21995 712,7 461,4 251,2 66,9 210,0 207,3 228,61996 724,2 467,3 256,8 64,7 214,7 210,9 233,91997 739,4 475,9 263,5 65,2 217,7 215,8 240,61998 779,8 501,3 278,6 72,5 241,2 219,6 246,61999 813,4 510,6 302,9 79,2 251,6 230,1 252,52000 823,3 517,0 306,3 79,5 250,0 239,6 254,12001 849,4 526,3 323,2 72,3 259,7 248,7 268,82002 888,3 540,3 347,9 76,1 265,6 255,1 291,4

Iturria: Eustat, Biztanleria Jardueraren Arabera sailkatzeko inkesta (BJA)

Azken urteotan, hobekuntza bat gertatu da biztanleria landunaren ikasketa-mailan, eta gainera, hirugarren sektoreko okupazioa nagusitu da, batez ere emakumeen artean. Bestalde, euskal biztanleria landunaren gehiengoa soldatako langileen kolektiboari dagokio (guztizkoaren %80,2, 2002ko datuen arabera); izan ere, kolektibo hori hazi egin da besteekin alderatuz gero. Bereziki adierazgarria da emakumezkoen presentzia soldatako pertsonen artean: %83,2 2002an (%78,3, aldiz, gizonezkoen artean).

1.4. grafikoa Okupazioaren bilakaera ikasketa-mailaren arabera, 1994-2002


24


1.5. grafikoa EAEko biztanleria landunaren proportzioa sektore ekonomikoen eta sexuaren arabera, 2002

Gizonezkoak Emakumezkoak


1.8. koadroa Euskal biztanleria landuna egoera profesionalaren arabera (milaka), 1994-2002

Landunak

Guztizkoa Enplegu-emaileak

Langile autonomoak

Familia- laguntzak

Kooperatibistak

Soldatako langileak Bestelakoak

1994 693,5 19,2 105,6 13,7 17,2 537,8 0,01995 712,7 22,5 110,8 16,6 17,6 545,2 0,01996 724,2 22,7 115,5 14,2 20,2 551,6 0,01997 739,4 24,2 118,8 10,9 20,1 565,3 0,11998 779,8 20,9 116,3 7,4 19,4 615,6 0,11999 813,4 22,1 116,0 7,7 17,9 649,7 0,02000 823,0 25,2 112,8 5,5 17,6 662,3 0,02001 849,4 27,9 108,4 6,1 23,5 683,2 0,32002 888,3 30,1 116,9 5,3 23,3 712,3 0,4


Hala ere, langabezia-tasei buruz lehenago adierazi den bezala, biztanleria landunaren bilakaerari buruz dauden aurreikuspenetan ziurgabetasunerako elementuak daude argi eta garbi.

1.1.7. Biztanleria langabea

1994an goia jo zuenetik, EAEn langabezian dauden pertsonen kopurua ia etengabe jaitsi da 1994-2002ko aldian, 230,9 mila pertsona izatetik 2002an 80,6 mila izateraino. Hala gizonezkoen nola emakumezkoen kolektiboek jaitsiera adierazgarriak izan dituzte, nahiz eta portzentajeei dagokienez, jaitsiera hori handiagoa izan den gizonezkoen artean emakumezkoen artean baino. Hala, 2002an, euskal pertsona langabeen %59,6 emakumezkoak ziren. Bestalde, komeni da azpimarratzea 34 urtetik beherakoen artean jaitsiera nabarmena izan dela.

25


1.6. grafikoa Biztanleria langabearen bilakaera sexu eta adinaren arabera (milaka), 1994-2002

Guztira eta sexuaren arabera

Adinaren arabera


Langabezian dauden kualifikazio gutxiko pertsonak, iraupen luzekoak eta lehenengo enplegua bilatzen dutenak izan dira langabezian dauden pertsona-kopuruaren portzentajea gehien jaitsi dutenak. Euskal pertsona langabeek lana bilatzeko dituzten hiru bide nagusiak INEMekiko harremana, komunikabideetako lan-eskaintzak kontsultatzea, eta azkenik, senide eta hurreko pertsonekin kontsultatzea dira. Bestalde, langabezian dauden euskal pertsonek enplegua batez ere euren udalerri edo Lurralde Historikoan bilatzen dute, eta lanaldi osoa zein partziala onartzeko prest daude.

26


1.7. grafikoa Biztanleria langabearen bilakaera ikasketa-maila eta langabeziaren iraupenaren arabera (milaka pertsona), 1994-2002

Ikasketa-maila

Langabeziaren iraupena


27


1.9. koadroa 16 urte eta gehiagoko biztanleria langabea sektore ekonomikoaren arabera hiruhilabeteka (milaka), 1994-2002

GuztiraNon lan egindakoak:

Nekazaritza Industria Eraikuntza Zerbitzuak 1. enpleguaren bila

1994 230,8 2,5 39,9 19,9 103,3 65,21995 223,0 2,8 35,9 19,7 102,6 61,91996 209,1 3,4 32,6 18,1 97,0 57,91997 198,2 2,4 29,2 16,1 95,7 54,81998 168,4 2,1 28,0 12,4 84,6 41,31999 149,4 1,6 25,2 10,0 75,5 37,22000 130,3 1,2 21,3 10,1 63,0 34,72001 106,5 1,2 18,6 8,0 58,3 20,32002 80,6 1,3 11,9 6,0 49,7 11,6Iturria: EUSTAT. Biztanleria Jardueraren Arabera sailkatzeko inkesta (BJA)

1.8. grafikoa Pertsona langabeek enplegua bilatzeko dituzten era nagusiak, 2001 (*)

(*) BJAko metodologia berriaren arabera kalkulatutako datuakIturria: Eusko Jaurlaritza, LME-2001.

28


1.10. koadroaEnplegua bilatzeko eremu geografikoa, nahi den lanaldi-mota eta pertsona langabeek enplegua onartzeko aurretiaz jarritako baldintzak, 2001 (*)

Guztira Gizonezkoa EmakumezkoaEnplegua bilatzeko eremu geografikoa (%)Udalerria 30,5 21,9 37,1Lurralde Historikoa 51,8 55,9 48,7Autonomia Erkidegoa 8,5 10,8 6,7EAE edo Nafarroa 3,1 3,2 2,9Estatua 5,4 6,9 4,3Atzerria 0,7 1,3 0,2Guztira 100,0 100,0 100,0Nahi den lanaldi-mota (%)Osoa baino ez 28,4 37,9 21,2Partziala edo osoa 59,1 57,5 60,4Partziala baino ez 11,2 3,9 16,7< 3 ordu eguneko 1,3 0,7 1,7Guztira 100,0 100,0 100,0Onartuko lituzkeen baldintzak (prest dauden aktiboak/%)Bizileku-aldaketa 41,5 52,5 33,5Kualifikazioa baino gutxiagoko diru-sarrerak 75,0 77,7 73,0Esperotako kategoria baino txikiagoa 82,9 85,2 81,1Iraupena asteko 30 ordu baino gutxiago 87,5 84,9 89,5(*) BJAko metodologia berriaren arabera kalkulatutako datuakIturria: Eusko Jaurlaritza, LME-2001

1.2. KOLEKTIBO BEREZIAK ETA ENPLEGU-KALITATEA

1.2.1. Langabeziaren arazoak bereziki jotako kolektibo bereziak

Emakumezkoei dagokienez, enpleguaren hainbat adierazlek erakusten dute emakumeen artean dagoen egoera txarragoa dela euren gizonezko kidekoekin alderatuz gero. Ildo horretan, emakumezko langabeen kolektiboan arreta jarriz gero, dauden datuek egiaztatzen dute langabezia-tasak handiagoak direla prestakuntza txarragoa dutenengan eta gazteagoak direnengan. Euskal emakumezko langabeen gehiengoak (%79,3raino) lehenagoko lan-esperientzia du. Euskal emakumezko langabeen %48,1ek, urtebete baino gehiago eman dute lan bila.

1.11. koadroaEAEko emakumezkoen enplegu-egoeraren ezaugarri nagusiak, 2001 (*)

Enplegu-egoera %Jarduera-tasa adinaren arabera 16-24 33,6 25-34 78,2 35-44 67,3 45-64 34,6 Total 51,5

29


Enplegu-egoera %Okupazio-tasa adinaren arabera 16-24 26,4 25-34 68,9 35-44 60,6 45-64 32,4 Total 45,7Pertsona landunak jarduera-sektorearen arabera (%) Nekazaritza 1,6 Industria 14,8 Eraikuntza 1,2 Zerbitzuak 82,4Pertsona landunak egoera profesionalaren arabera (%) Enplegu-emailea 1,9 Autonomoa 10,8 Familia-laguntza 1,4 Kooperatibista 2,6 Herri Adm-ko soldatako langilea 14,7 Enpr. Publikoko soldatako langilea 3,7 Enpr. Pribatuko soldatako langilea 64,5 Beste egoera bat 0,4Soldatako pertsonak kontratu-motaren arabera (%) Mugagabea 62,1 Aldi baterakoa 30,5 Bestelakoa 0,1 Kontraturik gabe 7,3Asteko 30 ordu baino gutxiago lan egiten duten pertsona landunak (%)

28,6

Langabezia-tasa adinaren arabera Guztira 11,3 16-24 21,5 25-34 11,9 35-44 9,9 45-64 6,3Langabezia-tasa ikasketen arabera Guztira 11,3 Lehen mailakoak 12,1 Bigarren mailakoak 11,1 Profesionalak 11,4 Unibertsitatekoak 10,6Pertsona langabeak lehenagoko lan-esperientziaren arabera (%)Orain lanean 0,2Lehen lanean 79,3Ez du lanik egin 20,7Pertsona langabeak enplegu-bilaketarako denboraren arabera (%)- < Hilabete 4,8- 1-3 hilabete 19,3- 3-6 hilabete 16,1- 6-12 hilabete 11,6- 1-2 urte 18,1- 2 urte edo gehiago 30(*) BJAko metodologia berriaren arabera kalkulatutako datuakIturria: Eusko Jaurlaritza, LME-2001

Gazteen kolektiboari erreparatuz gero (16 eta 34 urte arteko pertsonak), lan egin nahi dutenetatik ia 100etik 12k ez dute lanik aurkitzen, eta portzentaje hori are handiagoa da emakumezkoen kasuan gizonezkoenean baino (%14,6% eta %9,4

30


hurrenez hurren). Hain zuzen, gazteenak dira (24 urtetik beherakoak) lana aurkitzeko arazo handienak dituztenak, generoari lotutako irizpideak gorabehera. Titulazio profesionalak dituzten euskal gazteak dira langabezia-tasa txikienak dituztenak. Langabezian dauden pertsona gazteen %35ek urtebete baino gehiago daramate lan bila, baina lan bila urtebete baino gehiago daramaten emakumezko langabe gazteen portzentajea handiagoa da gizonezko kidekoena baino (%36,5 eta %33,1 hurrenez hurren).

1.12. koadroaEAEko gazteen enplegu-egoeraren ezaugarri nagusiak, 2001 (*)Guztira Gizonezkoak Emakumezkoak

Jarduera-tasa adinaren arabera 16-24 38,3 42,7 33,6 25-34 83,9 89,4 78,2 Total 62,2 67,1 57,2Okupazio-tasa adinaren arabera 16-24 31,8 36,9 26,4 25-34 75,9 82,6 68,9 Total 54,9 60,8 48,9Okupazioaren % Nekazaritza 1,2 1,6 0,8 Industria 29,4 39,7 16,1 Eraikuntza 10,1 16,8 1,6 Zerbitzuak 59,3 42,0 81,6Okupazioaren % egoera profesionalaren arabera Enplegu-emailea 1,4 1,8 0,9 Autonomoa 8,4 9,3 7,3 Familia-laguntza 1,0 0,9 1,1 Kooperatibista 2,2 1,8 2,6 Herri Adm-ko soldatako langilea 5,6 4 7,7 Enpr. Publikoko soldatako langilea 1,7 1,3 2,3 Enpr. Pribatuko soldatako langilea 79,2 80,5 77,4 Beste egoera bat 0,4 0,3 0,6Okupazioa kontratu-motaren arabera (%) Mugagabea 52,4 55,5 48,6 Aldi baterakoa 43,5 42,8 44,4 Bestelakoa 0,0 0 0 Kontraturik gabe 4,1 1,8 7Asteko 30 ordu baino gutxiago lan egiten duten pertsona landunak (%)

18,6 11,7 27,6

Langabezia-tasa adinaren arabera 16-24 17,0 13,6 21,5 25-34 9,6 7,6 11,9 Total 11,7 9,4 14,6Langabezia-tasa ikasketen arabera Lehen mailakoak 12,3 9,9 17,1 Bigarren mailakoak 11,5 8 15,8 Profesionalak 10,0 7,7 13,3 Unibertsitatekoak 13,6 12,8 14,1

31


Pertsona langabeen % lehenagoko lan-esperientziarik gabe 16-24 33,3 29,1 36,7 25-34 22,1 23,3 21,1 Guztira 26,8 25,9 27,6Langabezia enplegu-bilaketarako denboraren arabera (%) 1-6 hilabete 50,4 51,7 49,3 6-12 hilabete 14,6 15,1 14,2 Urtebete edo gehiago 35,0 33,1 36,5(*) BJAko metodologia berriaren arabera kalkulatutako datuakIturria: Eusko Jaurlaritza, LME-2001

Iraupen luzeko pertsona langabeei erreparatuz gero, proportzioa bat dator zuzenean adinarekin, eta gainera, emakumezkoei eragiten die gehiago gizonezkoei baino. Hala, 24 urtetik beherako pertsona langabeen %27,4, urtebete baino gehiago eman dute lan bila, eta aldiz, portzentaje hori gora egiten doa %66,9ra iritsi arte 45 urtetik gorako pertsona langabeen kasuan. Bestalde, euskal pertsona langabeen guztizkoaren %47,9, iraupen luzekotzat jo daitezke; portzentaje hori, ordea, %41,4ra jaisten da gizonezkoen kasuan. Iraupen luzeko langabezian dauden pertsona gehienek, lehen mailako ikasketak dituzte, nahiz eta nabarmendu egiten den, halaber, unibertsitateko ikasketak dituzten pertsona langabeen portzentaje altua (%41,8 eta %24,7 hurrenez hurren). Iraupen luzeko pertsona langabeen %58,2k bi urte baino gehiago eman dute aktiboki enplegu bila, arrakastarik gabe, eta portzentajea txikiagoa da gizonezkoen artean emakumezkoetan baino; gainera, handituz doa adina zahartu ahala.

1.13. koadroaEAEko iraupen luzeko pertsona langabeen ezaugarri nagusiak, 2001 (*)

Guztira Gizonezkoak EmakumezkoakIr. luzeko langabeen % pertsona langabeen guztizkoarekiko, adinaren arabera 16-24 27,4 25,8 28,8 25-34 40,2 38,5 41,5 35-44 60,5 52,7 64,8 45-64 66,9 61,5 72,5 Guztira 45,1 41,4 47,9Ir. luzeko langabeen % ikasketen arabera Lehen mailakoak 41,8 45,6 39,3 Bigarren mailakoak 13,6 14,9 12,8 Profesionalak 19,9 16,0 22,4 Unibertsitatekoak 24,7 23,5 25,6

32


Lehenago lan egin ez duen ir. luzeko langabea (%) 21,4 20,1 22,3Langabezian bi urte baino gehiago emandako ir. luzeko langabeen % ir. luzeko langabeen guztizkoarekiko, adinaren arabera 16-24 26,1 22,2 29,0 25-34 50,4 45,7 53,7 35-44 73,5 64,0 77,7 45-64 73,5 69,3 77,1 Guztira 58,2 51,8 62,4Langabezian bi urte baino gehiago emandako ir. luzeko langabeen % ir. luzeko langabeen guztizkoarekiko, ikasketen arabera Lehen mailakoak 66,6 56,2 74,4 Bigarren mailakoak 54,3 54,6 54,1 Profesionalak 56,8 48 60,9 Unibertsitatekoak 47,3 44 49,3 Guztira 58,2 51,8 62,4Langabezian bi urte baino gehiago eman eta lehenago lan egin ez duten ir. luzeko langabeen % ir. luzeko langabeen guztizkoarekiko 59,1 42,3 69(*) BJAko metodologia berriaren arabera kalkulatutako datuakIturria: Eusko Jaurlaritza, LME-2001

1.2.2. Enplegu-kalitatea

EAEko soldatako 10 pertsonatatik ia zazpik kontratu mugagabe edo finkoa daukate (%66,1), eta aldiz, %29,2k aldi baterako kontratuak dauzkate; beste %4,7k ez dute batere kontraturik bestelako egoera irregularretan. Aldi baterako kontratuak dituzten soldatako langileen proportzioa handiagoa da emakumezkoen artean (%32; gizonezkoetan, aldiz, %27,3); gainera, alderantzizko erlazioa dago pertsona langileen adinarekiko. Kontratu mugagabe edo finkoko soldatako langileen proportzio handiena, industria-sektorean dago, eta txikiena, aldiz, eraikuntzan (langile landunen %75,5 eta %46 hurrenez hurren).

1.9. grafikoa Soldatako biztanleria landunaren proportzioa (kooperatibistak izan ezik) kontratu-mota eta sexuaren arabera, 2002


33


Urtero INEMen erregistratutako kontratu-kopurua nabarmen handitu da azken lau urteotan, horietatik %90 inguru aldi baterakoak, eta aldiz, soilik %8 kontratu mugagabeak. Lanaldi partzialeko kontratazioak dira hazkunde handiena izan dutenak, nahiz eta kontratazioen guztizkoarekin alderatuz gero, gutxiengoa izaten jarraitzen duten nabarmen. Antzematen da aldi baterako kontratazioak gehiago egoten jarraitzen duela emakumezko eta gazteen artean.

1.14. koadroaEAEko INEMen erregistratutako kontratuak (kontratu-motaren arabera) (1998-2002)

GUZTIRAMUGAGABEA ALDI BATERAKOA

PRESTAKUN-TZAZKOAGUZTIRA Lanaldi

osozLanaldi

partzialez GUZTIRA Lanaldi Osoz

Lanaldi partzialez

1998 562.558 42.177 37.183 4.994 507.952 377.778 130.174 12.4291999 641.175 54.533 46.613 7.920 573.621 441.376 132.245 13.0212000 678.831 52.466 42.550 9.916 614.186 475.287 138.899 12.1792001 691.366 58.204 46.345 11.859 621.993 463.929 158.064 11.1682002*

* 2002ko datuak eguneratzeke.Iturria: INEM

2001ean kontratatutako biztanleriaren %58,2k, kontratu bakar bat sinatu zuten urte osoan, eta aldiz, lau edo gehiago sinatu zutenen portzentajea %13,0koa izan zen. Emakumezkoen artean, kontratu-txandakatzea handiagoa da, eta aldiz, adina zahartu ahala, txandakatze hori gutxiagotu egiten da. Gainera, kontratu-txandakatzeetan alde garrantzitsuak daude jarduerako sektore eta okupazioen arabera.

34


1.10. grafikoaKontratu-txandakatzea sexu eta adinaren arabera: pertsona berak sinatutako kontratu-kopurua, EAE 2001

Guztira eta sexuaren arabera

Adinaren arabera

Iturria: INEM eta Egailan Lan Merkatuaren Behategia.

Aldi baterako laneko enpresen (ABLE edo ETT) langileak lagatzeko kontratu-kopuruak, erakutsi du 1995-2001 epean hazkunde positiboa gertatu dela EAEn. Hala, 1995ean, langileak lagatzeko 36.238 kontratu sinatu ziren guztira, eta 2001 ekitaldian, aldiz, kopuru hori 133.676ra igo zen. Hala industria nola zerbitzuak dira langileak lagatzeko kontratuak gehien erabiltzen dituzten sektoreak, eta nabarmentzekoa da bigarrena hartuz joan den garrantzia.

35


1.15. koadroaLangileak lagatzeko kontratuak, aldi baterako lan-enpresen kokapenaren arabera (1995-2001)

1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001Araba 6.989 12.469 20.607 26.422 28.183 25.013 25.094Gipuzkoa 7.523 19.353 28.537 31.052 34.331 36.035 34.402Bizkaia 21.726 41.313 60.363 79.795 80.489 84.323 74.180EAE guztira 36.238 73.135 109.507 137.269 143.003 145.371 133.676Estatua guztira 378.739 809.139 1.309.021 1.803.547 2.002.039 2.005.132 1.901.352EAE/Estatua % 9,6 9,0 8,4 7,6 7,1 7,2 7,0Iturria: Lan eta Gizarte Segurantza Ministerioa

1.11. grafikoaLangileak lagatzeko kontratuen portzentajea, enpresa erabiltzaileko lantokiaren sektorearen arabera (1998-2001)

Iturria: Lan eta Gizarte Gaietako Ministerioa

1.2.3. Kolektibo berezien lan-munduratzea

Lanbide Heziketan graduatutako EAEko pertsonak oso sartuta daude lan-munduan; izan ere, horien gehiengoa landunak dira (%66,5 batez beste); beste aldean, %15,6 lanik gabe daude, eta gainontzeko %17,9a inaktibitate-egoeran daude. Lan-munduratze hori are handiagoa da industriako arlo jakin batzuetan, adibidez Fabrikazio Mekanikoan, Autopropultsioko Ibilgailuen Mantenimenduan, Produkziorako Zerbitzuen Mantenimenduan, Eraikuntza eta Obra Zibilean, Elektrizitatea eta Elektronikan, eta azkenik, Zura eta Altzarigintzan. LHn graduatutako EAEko pertsonek, batez beste 2,16 hilabete behar dituzte enplegua aurkitzeko, eta denbora hori txikiagoa da gizonezkoen artean emakumezkoen artean baino (1,78 eta 2,77 hilabete, hurrenez hurren). Okupazio handieneko familia profesionalak dira, ikasleak graduatzetik lehenengo enplegua aurkitu arte,

36


tarte laburrena eskatzen dutenak. Mutilen %26,2k iradokitzen dute erlazio-falta dagoela ikasitakoaren eta lanaren edukiaren artean (%39k nesken kasuan).

1.16. koadroaLan-munduratzearen Emaitzak Familia Profesionalaren arabera (Rankina Landunen araberakoa)

FAMILIA PROFESIONALAErantzunen Banaketa (%) Hor. Langabezia Tasa

Langabeak Landunak Jarduera gabe Gizonak Emakumeak

Fabrikazio Mekanikoa 4,9 84,2 10,9 %5,2 %8,7 Autoprop. Ibilgailuen Mantenim. 8,1 82,0 9,9 %9,2 %0,0 Produkziorako Zerb. Mantenim. 7,2 78,5 14,3 %8,3 %9,1 Eraikuntza eta Obra Zibila 13,2 77,4 9,4 %15,2 %13,3 Elektrizitatea eta Elektronika 8,6 74,7 16,7 %10,6 %3,7 Zura eta Altzarigintza 10,9 74,2 14,8 %13,5 %0,0 Informatika 15,3 68,8 15,9 %15,1 %24,2 Ostalaritza eta Turismoa 16,2 67,3 16,5 %18,2 %20,4 Irudi Pertsonala 22,6 62,2 15,2 %0,0 %27,6 Nekazaritzako Jarduerak 18,1 60,6 21,3 %24,6 %17,6 Administrazioa 23,7 58,4 17,9 %28,6 %29,0 Merkataritza eta Marketina 21,2 56,1 22,7 %25,9 %28,1 Bateratua, Irudia eta Soinua 21,1 52,3 26,6 %23,9 %35,3 Ehungintza, Jantzigintza eta Larrugintza

12,5 50,0 37,5 - %20,0

Osasungintza 25,5 49,7 24,8 %36,4 %33,7 Kimika 25,3 49,5 25,3 %20,3 %41,3 Gizarte- eta Kultur zerbitzuak zein Komunitarioak

17,1 48,1 34,8 %25,0 %26,3

Arte Grafikoak 26,0 48,1 26,0 %34,7 %35,7 Elikagaien Industria 23,3 46,7 30,0 %9,1 %60,0 Kirol eta Gorputz-jarduerak 13,2 34,0 52,8 %21,4 %36,4 Guztira 2000ko Promozioa 15,6 66,5 17,9 %12,3 %28,5 Iturria: Egailan, Lanbide Heziketako Euskal Sistemaren Behategia. Encuesta de incorporación a la vida activa

de los/as universitarios/as de la UPV-EHU. Formación Profesional Promoción 99/00. 2001eko otsailaren 4. asteko lan-egoera.

1.12. grafikoaLehenengo enplegua arte igarotako denbora, hilabetetan eta sexuaren arabera

Iturria: Egailan, Lanbide Heziketako Euskal Sistemaren Behategia. Encuesta de incorporación a la

37


vida activa de los/as universitarios/as de la UPV-EHU. Formación Profesional Promoción 99/00. 2001eko otsailaren 4. asteko lan-egoera.

1.17. koadroaLehenengo enplegua arte igarotako denbora, hilabetetan, Familia Profesionalaren arabera eta sexuka

Familia profesionalak Guztira Gizonezkoa EmakumezkoakProdukziorako Zerb. Mantenim. 1,29 1,31 0,63Autoprop. Ibilgailuen Mantenim. 1,41 1,42 0,67Fabrikazio Mekanikoa 1,55 1,55 1,40Zura eta Altzarigintza 1,55 1,55 1,50Eraikuntza eta Obra Zibila 1,71 1,63 1,88Elektrizitatea eta Elektronika 1,73 1,71 2,56Elikagaien Industria 1,73 1,29 2,50Arte Grafikoak 2,00 1,58 2,53Ostalaritza eta Turismoa 2,06 1,86 2,21Nekazaritzako Jarduerak 2,19 2,00 2,73Bateratua, Irudia eta Soinua 2,35 2,81 1,65Merkataritza eta Marketina 2,46 2,42 2,47Irudi Pertsonala 2,54 0,00 2,60Informatika 2,70 2,39 3,32Kimika 2,78 2,30 3,04Administrazioa 2,87 2,62 2,95Osasungintza 2,92 2,94 2,92Gizarte- eta Kultur zerbitzuak zein Komunitarioak

3,01 2,00 3,04

Kirol eta Gorputz-jarduerak 3,94 4,63 3,33Ehungintza, Jantzigintza eta Larrugintza

5,33 -- 5,33

Guztira 2,16 1,78 2,77Iturria: Egailan, Lanbide Heziketako Euskal Sistemaren Behategia. Encuesta de incorporación a la

vida activa de los/as universitarios/as de la UPV-EHU. Formación Profesional Promoción 99/00. 2001eko otsailaren 4. asteko lan-egoera.

1.18. koadroaEnpleguak ikasketekin duen erlazioa, sexu eta Familia Profesionalaren arabera

Familia ProfesionalakEnpleguak ikasketekin duen erlazioa

Bai, erlazio zuzena

Bai, gainkualifikazioa

dutEz du erlaziorik

Gizona Nekazaritzako Jarduerak %49,0 %6,1 %44,9 Kirol eta Gorputz-jarduerak %69,2 %0,0 %30,8 Administrazioa %48,7 %0,9 %50,4 Arte Grafikoak %64,7 %5,9 %29,4 Merkataritza eta Marketina %50,5 %11,9 %37,6 Bateratua, Irudia eta Soinua %61,9 %4,8 %33,3 Eraikuntza eta Obra Zibila %71,9 %9,4 %18,8 Elektrizitatea eta Elektronika %67,6 %6,5 %26,0 Fabrikazio Mekanikoa %76,2 %5,5 %18,3 Ostalaritza eta Turismoa %77,6 %3,7 %18,7 Irudi Pertsonala %50,0 %0,0 %50,0 Elikagaien Industria %27,3 %9,1 %63,6 Informatika %74,3 %3,7 %22,0 Zura eta Altzarigintza %61,3 %5,4 %33,3 Autoprop. Ibilgailuen Mantenim. %73,6 %4,5 %21,9 Produkziorako Zerb. Mantenim. %65,9 %9,1 %24,9

38


Familia ProfesionalakEnpleguak ikasketekin duen erlazioa

Bai, erlazio zuzena

Bai, gainkualifikazioa

dutEz du erlaziorik

Kimika %43,8 %9,6 %46,6 Osasungintza %34,1 %2,3 %63,6 Gizarte- eta Kultur zerbitzuak zein Komunitarioak

%50,0 %0,0 %50,0

Guztira %68,0 %5,8 %26,2 Emakumea

Nekazaritzako Jarduerak %35,3 %0,0 %64,7 Kirol eta Gorputz-jarduerak %72,7 %9,1 %18,2 Administrazioa %59,3 %4,1 %36,6 Arte Grafikoak %60,0 %12,0 %28,0 Merkataritza eta Marketina %52,0 %7,1 %40,9 Bateratua, Irudia eta Soinua %76,9 %3,8 %19,2 Eraikuntza eta Obra Zibila %60,0 %0,0 %40,0 Elektrizitatea eta Elektronika %68,0 %16,0 %16,0 Fabrikazio Mekanikoa %72,5 %6,3 %21,3 Ostalaritza eta Turismoa %66,4 %1,4 %32,1 Irudi Pertsonala %65,3 %3,4 %31,4 Elikagaien Industria %42,9 %0,0 %57,1 Informatika %61,2 %8,5 %30,2 Zura eta Altzarigintza %60,0 %0,0 %40,0 Autoprop. Ibilgailuen Mantenim. %100,0 %0,0 %0,0 Produkziorako Zerb. Mantenim. %54,5 %9,1 %36,4 Kimika %31,0 %3,0 %66,0 Osasungintza %45,3 %3,5 %51,2 Gizarte- eta Kultur zerbitzuak zein Komunitarioak

%52,2 %13,0 %34,8

Ehungintza, Jantzigintza eta Larrugintza %60,0 %0,0 %40,0 Guztira %55,9 %4,9 %39,2

Iturria: Egailan, Lanbide Heziketako Euskal Sistemaren Behategia. Encuesta de incorporación a la vida activa de los/as universitarios/as de la UPV-EHU. Formación Profesional Promoción 99/00. 2001eko otsailaren 4. asteko lan-egoera.

Enplegu-sormeneko tasa oso ezberdinak daude unibertsitateko karreren artean. Enplegu-sormeneko indize handienak (%90etik gorakoak) ingeniaritzari lotutako karreretakoak (goi-mailakoak zein teknikoak), informatikakoak, enpresa-zientzia eta enpresa-administrazioetakoak, fisika edo matematiken pareko zientzietakoak, arkitekturakoak, medizinakoak eta haur-hezkuntzari lotutako hainbat espezialitatetakoak dira. Euskal unibertsitarioek lehenengo enplegua lortzeko batez beste behar duten denbora ezberdina da generoaren arabera, eta gizonezko lizentziatuen artean batez besteko denbora 8 hilabetekoa den bezala, aldagai hori 9,2rainokoa da emakumezko lizentziatuen artean. Unibertsitario izandako gehienak pozik daude egiten duten lanaren eduki eta baldintzekin (unibertsitario gizonezkoen %79 bat datoz horretan, eta emakumeen artean, aldiz, %65).

39


1.19. koadroaEnplegu-sormenaren rankina karrera bakoitzeko (2001eko abendua). UPV-EHU, 98ko promozioa.

Enplegu-sormeneko tasa*Ontzidi Zibileko diplomatua (Nautika) %100Topografiako Ing. Teknikoko UE -Vi- %100OHOko Irakasleen UE -Bi- %100OHOko Irakasleen UE -Vi- %100FIHEZI fakultatea -Pedagogia- %100FIHEZI fakultatea -Psikologia- %100FIHEZI fakultatea -Filosofia- %100Ontzidi Zibileko lizentziatua (Makinak) %100Ontzidi Zibileko lizentziatua (Nautika) %100Frantses filologian lizentziatua %100Atzerriko Hizkuntzako irakaslea -Ss- %100Industria eta Telekomunikazio Ingeniarien Goi Esk. Tek. (Telekomun.) %97Industria eta Telekomunikazio Ingeniarien Goi Esk. Tek. (Industria) %96Informatika Fakultatea %96Medikuntza eta Odontologia Fakultatea (Odontologia) %95Haur Hezkuntzako irakaslea -Ss- %95Topografiako Ingeniari Teknikoa %94Industria Ingeniaritza Teknikorako UE -Eibar- %94Enpresa Administrazio eta Zuzendaritzako lizentziatua %93Arkitektoa %93Ekonomia eta Enpresa Zientzien Fakultatea -Ss- %92Zientzien Fakultatea -Fisika- %92Industria Ingeniaritza Teknikorako UE -Bi- %92Ekonomia eta Enpresa Zientzien Fakultatea (Enpresa Ikasketak) %92Meatze Ingeniaritza Teknikorako UE %91Zientzien Fakultatea -Matematikak- %91Industria Ingeniaritza Teknikorako UE -Ss- %91Industria Ingeniaritza Teknikorako UE -Vi- %89Psikopedagogian lizentziatua %89Heziketa bereziko irakaslea -Ss- %89Gorputz-hezkuntzako irakaslea -Vi- %89Farmazia %88Antropologia Sozial eta Kulturalean lizentziatua %88Ekonomian lizentziatua %88Medikuntza eta Odontologia Fakultatea (Medikuntza) %87Pedagogian lizentziatua %87Ekonomia eta Enpresa Zientzien Fakultatea (Ekonomia) %87Gizarte Hezkuntzan diplomatua -Ss- %87Lan Harremanetako Unibertsitate Eskola %85Euskal Filologian lizentziatua %84Erizaintzako UE -Leioa- %83Psikologia Fakultatea %83Ingeles filologian lizentziatua %83Gizarte Hezkuntzan diplomatua (Bi) %83Gizarte Lanerako UE -Gasteiz- %82Lehen Hezkuntzako irakaslea -Bi- %81Gizarte eta Informazio Zientzien Fakultatea (Informazio Zientziak) %81Lehen Hezkuntzako irakaslea -Vi- %81Zientzietan lizentziatua. Kimika Atala %81Enpresa Zientzietan diplomatua -Bi- %81Psikologian lizentziatua %80Erizaintzan diplomatua -Ss- %80Filologia klasikoan lizentziatua %80Haur Hezkuntzako irakaslea -Bi- %80Zuzenbidean lizentziatua -Donostia- %79

40


Enplegu-sormeneko tasa*Zientzien Fakultatea -Biologia- %79Musika Hezkuntzako irakaslea %78Filosofian lizentziatua %78Arte Ederren Fakultatea (Komuna) %78Enpresa Ikasketen UE -Bi- %77Lehen Hezkuntzako irakaslea -Ss- %77Haur Hezkuntzako irakaslea -Vi- %77Giza Dietetika eta Elikadura %76Historian lizentziatua %76Elikagaien zientzian eta teknologian lizentziatua %75Enpresa Ikasketen UE -Ss- %74Gizarte eta Informazio Zientzien Fakultatea (Politika eta Gizarte Zientziak) %74Kimika Zientzietan lizentziatua %73Geografian lizentziatua %72Filologia Fakultatea -EHko Geografia- %71Filologia Erromanikoan lizentziatua %71Erizaintzan diplomatua -Leioa- %69Biokimikan lizentziatua %69Atzerriko Hizkuntzako irakaslea -Bi- %68Arte Ederretan lizentziatua %68Erizaintzako UE -Donostia- %67Zientzietan lizentziatua. Geologia Atala %66Ontzidi Zibileko diplomatua (Makinak) %25Guztira %84(1) Urdinez dauden karreren enplegu-sormeneko ratioak zuhurtasunez interpretatu behar dira,

gutxi direlako horietatik ateratako unibertsitarioak, plan zaharra egon izanagatik edo eskari murritzekoak izateagatik.

(*) Enplegu-sormeneko tasa: guztizko galdekatuen artean landunek duten pisu erlatiboaIturria: Egailan SA, Lan Merkatuaren Behategia, Encuesta de incorporación a la vida activa de los/as

universitarios/as de la UPV-EHU, Promoción de 1998.

1.13. grafikoaEnplegua lortzeko behar izandako batez besteko denbora (hilabetetan) sexuaren arabera, UPV-EHUtik 98an ateratakoak

Iturria: Egailan SA, Lan Merkatuaren Behategia, Encuesta de incorporación a la vida activa de los/as universitarios/as de la UPV-EHU, Promoción de 1998.

41


1.14. grafikoa98ko promozioan UPV-EHUtik aterata, euren aurreikuspenekin bat datozen enpleguetan ari direla adierazten duten pertsona unibertsitarioen portzentajea, sexuaren arabera (2001eko abendua)

Iturria: Egailan SA, Lan Merkatuaren Behategia, Encuesta de incorporación a la vida activa de los/as universitarios/as de la UPV-EHU, Promoción de 1998.

1.2.4. Gizarte Segurantzako afiliazioa

Gizarte Segurantzan lan-altan dauden langile afiliatuen kopuruak gora egin du azken urteotan, eta 1994ko 671,9 milatik 2002ko 859,6 milara pasa da. BJAko okupazioaren eta Gizarte Segurantzako afiliazioaren arteko aldea txikitu egin da denboraren poderioz; horrek esan nahiko luke merkatu beltzeko okupazioa gero eta gehiago hazten ari dela. Hala ere, nabarmendu behar da 2002an bi kopuruon arteko aldea handitzen ari dela.

42


1.15. grafikoaGizarte Segurantzara afiliatutako langileak (EAE) eta BJAko landunak, 1994-2002

(Milaka)

Iturria: Lan eta Gizarte Gaietako Ministerioa

1.2.5. Inmigrazioa eta lan-merkatua

Dauden azken hiru urteotako datuei erreparatuz gero, Euskal Autonomia Erkidegoan lan-altan Gizarte Segurantzan afiliatuta dauden langile atzerritarren kopurua 1999an 6.613 pertsonakoa izatetik bi urtetan bikoiztera pasa da ia, 2001ean 11.826 pertsona izateraino. Hain zuzen Arabako lurraldean izan da hazkundea handien.

1.20. koadroaGizarte Segurantzan lan-altan dauden langile atzerritar afiliatuak EAEn (abenduak 31ko datuak), 1999-2001

1999 2000 2001Araba 1.427 2.025 3.098Gipuzkoa 2.362 2.996 4.004Bizkaia 2.824 3.710 4.724EAE guztira 6.613 8.731 11.826Espainia guztira 334.976 454.751 607.074EAE/Espainia % 1,97 1,92 1,95Iturria: Lan eta Gizarte Gaietako Ministerioa

1.2.6. Euskal enpresen enplegu-eskaria

Lau euskal establezimendutatik hiruk egokitzat jotzen dituzte euren langileak, hala bolumenean nola osaeran. Aldiz, establezimenduen %19,1ek uste dute

43


beharrezkoa dutela uneko langile-bolumena aldatzea, %5,7k langileen osaera, eta gainontzeko %0,6ak bi faktoreak. Hamar enpresaritatik batek zailtasunak ditu beharrezko kualifikazioko langileak kontratatzeko, eta arazo hori bereziki larria gertatzen da industria-sektorean eta pertsona kualifikatuak kontratatzeko orduan.

1.16. grafikoaEnpresarien ikuspegia 'plantila ezin hobe' bati buruz, 2000 urtea

Iturria: Eusko Jaurlaritza; Justizia, Lan eta Gizarte Segurantza Saila, LME 2000.

1.17. grafikoaKontrataziorako zailtasunak dituztela adierazten duten establezimenduak, jarduerako sektorearen arabera, 2000

Iturria: Eusko Jaurlaritza; Justizia, Lan eta Gizarte Segurantza Saila, LME 2000.1.3. EGOERA EREMU GEOGRAFIKOEN ARABERA

1.3.1. Lurralde Historikoen arteko konparazioa

Bizkaiko Lurralde Historikoak abantaila txikiagoa du beste bi lurralde historikoen aldean. Hala, Arabako Lurraldea da hiru lurraldeetatik jarduera-tasa handiena

44


duena (biztanleriaren %59), Gipuzkoa eta Bizkaiko tasen gainetik (%55,4 eta %51,9 hurrenez hurren, 2002ko datuetan). Bestalde, langabezia-tasa txikiena Gipuzkoari dagokio (biztanleria aktibo guztizkoaren %6,8), gertutik Arabak jarraituta (%7,0) eta pixka bat atzerago Bizkaiak (%9,7).

1.18. grafikoaJarduera- eta langabezia-tasak, Lurralde Historikoen arabera, 1994-2002

Jarduera-tasak

Langabezia-tasak

Iturria: Eustat, Biztanleria Jardueraren Arabera sailkatzeko inkesta (BJA).

EAEren osotasunean, langabezia-tasetan gizon eta emakumeen artean dauden aldeak eta Lurralde Historiko bakoitzean daudenak parekoak dira. Gipuzkoa da emakumezkoen langabezia-tasa txikiena duena (%9,6 2002an). Bestalde, gazteen langabezia-tasak (LME-2001eko datuak) aldakorrak dira: %9 Araba eta Gipuzkoan, eta %14,2 Bizkaian. Bizkaia da, hain zuzen, iraupen luzeko langabe gehien dituen lurralde historikoa langabeen osotasunarekiko.

45


1.19. grafikoaLangabezia-tasak, sexu eta Lurralde Historikoaren arabera, 1994-2002

Gizonezkoak

Emakumezkoak


46


1.20. grafikoaGazteen langabezia-tasak (16-34 urte) Lurralde Historikoen arabera, 2001 (*)

(*) BJAko metodologia berriaren arabera kalkulatutako datuakIturria: Eusko Jaurlaritza, Lan Merkatuaren Errolda (LME)-2001

1.21. grafikoaIraupen luzeko langabeak langabeen guztizkoarekiko, 2001 (*)Iraupen luzeko langabeak


Biztanleria landuna etengabe hazi da aztertutako Lurralde Historikoetan, eta aipatzekoa da batez ere Arabak portzentajean edukitako hazkunde handiagoa (1994 eta 2002 arteko hazkunde metatuaren %36,2) Gipuzkoako eta bereziki Bizkaiko hazkunde arinagoen aldean (%29,7 eta %24,8 hurrenez hurren). Pertsona landunen gehiengoa zerbitzuen sektorean lan egiten du, Bizkaian bereziki, eta aldiz, industria- eta lehen-sektoreko portzentaje altuena bi kasuetan Arabari dagokio (%33,6 eta %3,3 hurrenez hurren). Bizkaia da, soldatako langileen guztizkoarekiko, aldi baterako soldatako langile-proportzio handiena duen Lurralde Historikoa: %28koa (LME-2001ekoa datua).

47


1.21. koadroaLan-merkatua Lurralde Historikoen arabera, 1994-2002 (milaka pertsonatan)

1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002ARABABiztanleria aktiboa 128,4 131,9 134,8 136,0 139,5 142,3 142,0 144,0 146,8Biztanleria landuna 100,2 103,9 108,2 112,8 120,2 122,7 125,5 130,8 136,5Biztanleria langabea 28,2 28,0 26,6 23,2 19,3 19,6 16,5 13,2 10,2BIZKAIABiztanleria aktiboa 495,7 500,0 494,8 497,0 497,2 505,4 501,1 500,5 503,6Biztanleria landuna 364,4 373,0 373,2 376,0 395,2 414,3 416,7 433,0 454,9Biztanleria langabea 131,3 127,0 121,6 121,0 102,0 91,1 84,4 67,5 48,7GIPUZKOABiztanleria aktiboa 300,3 303,7 303,8 304,5 311,5 315,3 310,6 311,4 318,5Biztanleria landuna 228,9 235,8 242,8 250,5 264,4 276,5 281,1 285,6 296,9Biztanleria langabea 71,4 67,9 61,0 54,0 47,1 38,8 29,5 25,8 21,6Iturria: Eustat

1.22. grafikoaBiztanleria landunaren portzentajea sektore eta Lurralde Historikoaren arabera, 2002


48


1.23. grafikoaAldi baterako kontratudun soldatako langileriaren proportzioa Lurralde Historikoen arabera, 2001 (*)


1.3.2. Eskualdeen arteko konparazioa 1

Bi adierazle nagusien, hau da, jardura-tasa eta langabezia-tasen arabera, Gasteiz, Aiara eta Donostialdeak dituzte EAEko guztizko jarduera-tasa altuenak (%66tik gora), eta aldiz, beste muturrean, Ezkerraldeak %57,5eko jarduera-tasa du. Ezkerraldea da hain zuzen emakumezkoen jarduera-tasa txikiena duena, Tolosaldearekin batera. Bestalde, emakumezkoen zein gizonezkoen langabezia-tasa altuenak Bilbon eta Ezkerraldean erregistratzen dira; aldiz, Deba Garaian eta Behean daude langabezia-tasa txikienak. Bost eskualdetan gizonezkoen langabezia-tasak %3tik behera daude (Gasteiz, Aiara, Bizkaia-Kosta, Tolosa-Goierri eta Deba Behea).

Gazte-langabeziako tasa altuenak Bilbon, Eskuinaldean eta Ezkerraldean daude (betiere %12 baino altuagoak); Deba Garaian eta Aiaran dituzte, ordea, tasa txikienak (%5,8koak bi kasuetan). Bestalde, iraupen luzeko pertsona langabeei dagokienez, kolektibo horretako proportzio handiena guztizko pertsona langabeekiko, Deba Beheko eskualdean dago (%63,2), bereziki era horretan kaltetuta dauden beste eskualde batzuetako (Bilbo, Bizkaia-Kosta edo Aiarako) ratioetatik nabarmen altuago (%51,1 , %47,8% eta %45,5 hurrenez hurren). Kontrako aldean, Tolosa-Goierri eta Durangaldea dira arazo honek gutxien jotako eskualdeak.

1 Eskualdekako azterketari buruzko informazio guztia LME-2001ekoa da.

49


1.22. koadroaEuskal eskualdeetako lan-egoeraren ezaugarri nagusiak, 2001

AldagaiakEskualdeak

Gasteiz Aiara Eskuinaldea Bilbo Ezkerralde

aBizkaia-Kosta

Durangaldea

Donostialdea

Tolosa-Goierri

Deba Garaia

Deba Behea

Jarduera-tasa Guztira 67,7 66,4 61,3 62,9 57,5 62,7 63,2 66,1 61,4 66 62,9 Gizonezkoak 83 82,8 71 73,5 68,3 70,4 75,2 77 74,6 77,8 75,7 Emakumezkoak 52,1 49,2 51,9 52,7 46,6 54,7 50,7 55,2 47, 1 53,6 49,5Okupazio-tasa Guztira 63,7 62,8 56,2 54,5 52,2 59,1 59 61,4 57,9 63,7 59,7 Gizonezkoak 81,1 80,6 66,2 65,1 63,5 68,4 71,9 72,7 72,4 75,4 73,6 Emakumezkoak 45,9 44,1 46,5 44,4 40,7 49,5 45,5 50,1 42,3 51,3 45,2Industriako okupazioaren % 35,6 43 20,7 17,7 26,1 30,2 44,8 25,1 46 56,5 45,6Aldi baterako okupazioaren % 21,3 29,8 30,4 23,6 29,9 31,1 27,8 28 25,4 31,5 20,1Langabezia-tasa Guztira 5,9 5,4 8,3 13,3 9,3 5,7 6,7 7,1 5,6 3,5 5,1 Gizonezkoak 2,3 2,6 6,8 11,4 7,1 2,9 4,5 5,6 2,9 3,1 2,8 Emakumezkoak 11,8 10,4 10,4 15,9 12,5 9,5 10,1 9,2 10,2 4,2 8,8 Gazteak (16-34 urte) 9,5 5,8 14,3 18,3 12,9 10,2 9,1 9,5 8,5 5,8 9,2Ir. luzeko langabeen % 41,3 45,5 39,6 51,1 44 47,8 35,2 43,1 39,2 42,2 63,2Langabeak lehenengo enplegu bila % 15,1 18,3 29,3 20,3 20,2 20,3 11,5 14 26 29,6 33,4Iturria: Eusko Jaurlaritza, LME-2001.

50


1.3.3. Udalerrien arteko konparazioa 2

Alde handiak daude euskal udalerrien langabezia-tasen artean. Adibidez, sei euskal udalerritan 2002ko hirugarren hiruhilabetean INEMen erregistratutako langabezia-tasa %11 baino altuagoa izan zen, eta horietako asko Bizkaikoak dira. Hala, langabezia-tasa handienak Sestao eta Urdulizi (%14,2 eta %12,3), Aguraini (%11,5), Portugaleteri (%11,4) eta Etxebarri eta Artziniegari (%11,2 bi kasuetan) dagozkie. Gipuzkoari erreparatuz gero, Irun eta Lasarte-Oriak dute langabezia-tasa altuenak (%10,9 eta %10,3 hurrenez hurren).

1.23. koadroaINEMen erregistratutako langabezi-tasak udalerrika, 2002ko 3. hiruhilabetea

Sestao 14,2 Sopuerta 7,3 Ormaiztegi 5,2 Harana 3,5Urduliz 12,3 Bedia 7,2 Barrundia 5,1 Getaria 3,5Agurain 11,5 Carranza 7,1 Atxondo 5,1 Kuartango 3,5Portugalete 11,4 Villabona 7,1 Deba 5,1 Mañaria 3,5Etxebarri, Doneztebeko Elizatea

11,2 Donostia 7,1 Sondika 5,1 Aramaio 3,5

Artziniega 11,2 Sukarrieta 7,0 Bermeo 5,1 Errezil 3,5Irun 10,9 Astigarraga 7,0 Elciego 5,0 Forua 3,4Alonsotegi 10,4 Urretxu 7,0 Dima 5,0 Berastegi 3,4Lasarte-Oria 10,3 Lemoiz 7,0 Fruiz 5,0 Añana 3,4Sopelana 10,2 Zizurkil 7,0 Ikaztegieta 5,0 Berriatua 3,4Okondo 10,2 Arrieta 6,9 Busturia 4,9 Albiztur 3,3Abanto Zierbena 10,0 Elduain 6,9 Legorreta 4,9 Navaridas 3,3Arrigorriaga 10,0 Erribera Beitia 6,8 Lapuebla de

Labarca4,9 Aia 3,2

Amurrio 9,8 Ibarra 6,8 Berrobi 4,8 Mallabia 3,1Barakaldo 9,8 Arantzazu 6,7 Zegama 4,8 Larrabetzu 3,1Ortuella 9,7 Burgelu 6,7 Ereño 4,8 Lantaron 3,0Santurtzi 9,7 Balmaseda 6,7 Murueta 4,8 Lizartza 3,0Hernani 9,6 Ermua 6,6 Oyon-Oion 4,8 Laukiz 3,0Trucios-Turtzioz 9,6 Zumaia 6,6 Berriz 4,8 Itsasondo 3,0Leioa 9,4 Anoeta 6,5 Errigoiti 4,7 Zeanuri 2,9Iruña Oka 9,4 Aiara 6,4 Antzuola 4,7 Amezketa 2,9Gordexola 9,4 Derio 6,4 Iurreta 4,7 Bernedo 2,9Basauri 9,3 Asparren 6,4 Lekeitio 4,7 Ezkio-Itsaso 2,9Andoain 9,2 Alkiza 6,4 Areatza 4,6 Ajangiz 2,9Llodio 9,1 Belauntza 6,4 Etxebarria 4,6 Berantevilla 2,9Alegria-Dulantzi 9,0 Arraia-Maeztu 6,3 Artea 4,6 Gaztelu 2,9Bilbao 9,0 Mutriku 6,3 Kanpezu 4,6 Eskuernaga 2,8Getxo 8,9 Oiartzun 6,2 Gizaburuaga 4,6 Bidegoian 2,7Plentzia 8,6 Altzo 6,2 Ondarroa 4,5 Arama 2,7Gorliz 8,5 Arrazua-Ubarrundia 6,2 Legutiano 4,4 Elgeta 2,6Artzentales 8,5 Irura 6,2 Arrankundiaga 4,4 Beizama 2,6Zeberio 8,5 Azpeitia 6,1 Urkabustaiz 4,3 Segura 2,6Bakio 8,5 Eibar 6,0 San Millan/

Donemiliaga 4,3 Ataun 2,6

Valle de Trapaga-Trapagaran

8,4 Mundaka 6,0 Lezama 4,3 Baliarrain 2,6

Erandio 8,4 Gernika-Lumo 6,0 Leza 4,2 Izurtza 2,5Orduña 8,4 Soraluze-Placencia de

las Armas6,0 Ea 4,2 Samaniego 2,5

Berango 8,4 Orio 5,9 Mendaro 4,2 Gautegiz Arteaga 2,4

2 Udalerriei buruzko informazioak INEMen du jatorria (2002ko 3. hiruhilabetea).

51


Zaratamo 8,3 Lemoa 5,9 Bergara 4,1 Munitibar 2,3Barrika 8,2 Abaltzisketa 5,9 Muxika 4,1 Orexa 2,2Zalla 8,2 Ordizia 5,8 Altzaga 4,1 Aulesti 2,2Vitoria-Gasteiz 8,1 Galdames 5,8 Laguardia 4,0 Elantxobe 2,2Gatika 8,1 Zigoitia 5,8 Lantziego 4,0 Mendata 2,1Urnieta 8,1 Loiu 5,7 Eskoriatza 4,0 Nabarniz 2,0Galdakao 8,1 Abadiño 5,7 Markina-Xemein 4,0 Otxandio 2,0Ugao-Miraballes 8,1 Zamudio 5,7 Idiazabal 4,0 Lanestosa 2,0Errenteria 8,1 Zestoa 5,7 Valdegobia 3,9 Ribera alta 1,9Arakaldo 8,0 Azkoitia 5,7 Amoroto 3,9 Moreda de alava 1,6Lezo 7,8 Gabiria 5,7 Arrasate 3,9 Leintz-Gatzaga 1,5Muskiz 7,8 Igorre 5,6 Asteasu 3,9 Armiñon 1,5Tolosa 7,7 Morga 5,6 Olaberria 3,9 Hernialde 1,5Güeñes 7,6 Beasain 5,6 Elorrio 3,9 Bilar 1,3Mungia 7,6 Gamiz-Fika 5,6 Iruraiz-Gauna 3,9 Zerain 1,1Zierbena 7,6 Durango 5,5 Zambrana 3,9 Kripan 1,1Maruri/Jatabe 7,6 Legazpi 5,5 Oñati 3,9 Garay 0,9Pasaia 7,6 Usurbil 5,5 Meñaka 3,8 Mañueta 0,8Zumarraga 7,6 Mutiloa 5,5 Peñacerrada-

Urizaharra3,8 Ubidea 0,0

Hondarribia 7,6 Aduna 5,4 Aizarnazabal 3,8 Lagran 0,0Yecora 7,4 Orozko 5,4 Aretxabaleta 3,7 Zalduondo 0,0Zuia 7,4 Amorebieta-Etxano 5,4 Arratzu 3,7 Gaintza 0,0Ibarrangelu 7,4 Elgoibar 5,4 Mendexa 3,6 Larraul 0,0Alegia 7,4 Lazkao 5,3 Zaldibia 3,6 Orendain 0,0Kortezubi 7,3 Labastida 5,3 Zaldibar 3,6Zarautz 7,3 Leaburu 5,2 Ispaster 3,5

1.24. grafikoaUdalerrietako langabezia-tasak, 2002ko 3. hiruhilabetea

Mañariari dagokion datua ez dago eskueranIturria: INEM

52


1.4. EAE EUROPAKO TESTUINGURUAN

1.4.1. EAE eta Estatuaren arteko konparazioa

EAEko eta Espainiar Estatuko gainontzeko lurraldeetako lan-merkatuen konparazioaren bidez (2001eko urteko batezbestekoa3), antzeman daiteke euskal jarduera-tasa Estatutakoaren batezbestekoaz zertxobait gainetik dagoela (bata %51,8an eta bestea %51,6an); emakumezkoen jarduera-tasak berdinak dira, eta gizonezkoen tasa Estatukoa baino zertxobait beherago dago. Bestalde, EAEko langabezia-tasak erakusten du aldeko egoera duela Estatuko batezbestekoarekin konparatuz gero; izan ere, langabezia-tasa estatuko batezbestekoa baino ia bi puntu txikiagoa da (batak, %11,1 eta, besteak, %13,0). Alde hori sexuen araberako azterketa egitean ere bera da.

1.24. koadroaJarduera- eta langabezia-tasa, Autonomia Erkidegoaren arabera. 2002 urtea.

Jarduera-tasa Langabezia-tasaGuztira Gizonak Emakumeak Guztira Gizonak Emakumeak

Andaluzia 52,48 66,85 38,86 20,19 14,64 29,25Aragoi 51,47 64,84 38,64 6,30 3,81 10,31Asturias 45,46 57,72 34,38 9,99 7,10 14,38Balearrak 59,16 70,65 48,05 8,10 7,35 9,17Kanariak 57,28 69,12 45,59 11,26 8,68 15,11Kantabria 51,53 65,59 38,37 10,68 8,57 14,04Gaztela-Mantxa 50,84 65,88 36,14 9,68 5,54 17,07Gaztela eta Leon 49,46 62,13 37,25 10,04 6,18 16,24Katalunia 58,16 69,76 47,20 9,60 7,34 12,74Valentziako Erkidegoa 56,78 69,44 44,79 10,50 8,29 13,75Extremadura 50,43 64,42 36,88 18,98 14,47 26,63Galizia 52,01 62,85 42,11 11,97 7,98 17,40Madril 56,32 68,67 45,11 6,92 4,48 10,28Murtzia 55,29 69,44 41,61 11,43 8,35 16,39Nafarroa 54,98 66,46 43,76 5,24 3,19 8,29Euskal A. Erkidegoa 55,21 66,14 44,92 9,28 6,18 13,58Errioxa 51,76 65,55 38,31 6,10 4,18 9,29GUZTIRA 54,30 67,00 42,32 11,45 8,27 16,20Iturria: Biztanleria Aktiboaren Inkesta, Espainiako Estatistika Institutua.

1.4.2. EAE eta Europaren arteko konparazioa

Euskal lan-merkatuaren errealitatearen azterketa konparatibo batek, euskal lan-merkatuaren egoera txarragoa jartzen du agerian; izan ere, erregistratutako enplegu-tasa eta jarduera txikiagoetan islatzen da hori, baita biztanleria langabearen portzentajearen eta gazte- eta iraupen luzeko langabeziaren tasa

3 Oraindik ez daude eskueran 2002 osoari dagozkion datuak.

53


handiagoetan. Generoari erreparatuz gero, EAEko emakumeek, gizonezkoek baino lan-adierazle txarragoak edukitzeaz gain, Europako bateratzearen zenbakietatik ere urrutiago daude. Hala ere, azterketa konparatiboko gertaera nagusietako bat da aipatutako aldeak murriztuz joan direla pixkanaka, eta enplegu-gaietan EAEk EB-15ekin bateratze aldera egin duela.

1.25. grafikoaJarduera-, enplegu- eta langabezia-tasak, 1994-2001. EB eta EAEren arteko konparazioa.

Jarduera-tasa

Enplegu-tasa

Langabezia-tasa

Iturriak: Europako Batzordea, El Empleo en Europa 2002 eta EUSTAT, BJA.

54


1.25. koadroaEAE eta EB-15eko lan-merkatuaren gako-adierazleak

2481251420

167599849

15865384163,959,240,729,977,172,638,535,414,816,013,427,8

4,21,7

26,439,169,459,169,262,3

12919106,5

7,411,114,910,2

3,35,0

55


1.26. koadroaEAE eta EB-15eko lan-merkatuaren gako-adierazleak (gizonezkoak)2001

124040715

95931526

90503524

7373,344,233,487,388,348,653,9 78,179,3637842,8

6,47,57,29,5

56


1.27. koadroaEAE eta EB-15eko lan-merkatuaren gako-adierazleak (emakumezkoak)

124086705

71668323

6815232254,245,737,125,966,857,328,819,160,254,7654163,7

8,716,5

7,010,9

57


2. 2000-2003ko ENPLEGU-PLANAREN EBALUAZIOA

59


2. 2000-2003 ko ENPLEGU-PLANAREN EBALUAZIOA

2.1. 2000-2003ko ERAKUNDE ARTEKO ENPLEGU-PLANAREN DESKRIBAPEN OROKORRA

Euskal Autonomia Erkidegoko azken urteotako enplegu-politika 2000-2003ko Erakunde Arteko Enplegu Planean kokatuta egon da. Plan hori, Foru Aldundiek eta Euskadiko Udalen Elkarteak (Eudelek) prestatu dute. Erakunde Arteko Enplegu Plan hau prestatzearen helburua 2000-2003an Euskal Autonomia Erkidegoan enpleguaren kalitatea sortzea, edukitzea eta hobetzea sustatzea zen, batez ere Euskal Herri Administrazioko hiru mailen (Eusko Jaurlaritza, Foru Aldundi eta Udalen) arteko politika aktibo, integratu eta koordinatuaren bidez eta gizarte-eragileekin adostuz; era horretan, eskueran dauden baliabideak ahalik eta gehien hoberentzea eta lortutako emaitzak ahalik eta eraginkorren izatea nahi zen.

Erakunde Arteko Enplegu Plana ondorengoak egiteko tresna baliagarritzat definitu zen:a.) Egoera aztertu eta erakundeen arteko diagnostiko konpartitua egin

enpleguaren eta prestakuntzaren gaiari aurre egiteko.b.) Prestakuntza- eta enplegu-politikak koordinatu, garatu eta ebaluatzeko sistema

arin eta eraginkor bat ezarri. c.) Ekintza-konpromiso hitzartu eta koordinatua planteatu, hala plan orokorretan

nola unean uneko programetan, helburuak behar bezala betetzeko.d.) Sektorekako helburuak, ekintzak eta jarraipenerako adierazleak definitu.

Horretarako, erakunde-estrategia bat definitu zen ondorengo elementuetan oinarrituz:1- 2000-2003 Hirurtekorako ekintza-ildo nagusien diseinua.2- Bere arauen garapena, urtean edo urte askotan.3- Neurrien garapen teknikoa eta kudeaketa.4- Proiektu zehatzetako partaidetza bateratua eta kofinantzaketa, errepikapena

eta bikoizketak saihesteko.5- Ekintza eta programen ebaluazio bateratua.6- Ondorengo informazio eguneratuaren elkartrukea:

Prestakuntza eta enplegurako politika eta baliabideak; Lan-merkatuaren egoera;

60


Europako politikak.7- Herritarrentzako enplegu, autoenplegu eta prestakuntzari buruzko informazio-

eta kudeaketa-sistema baten garapena.

Aipatutako guztia kontuan hartuz, 2000-2003ko Erakunde Arteko Enplegu Planean, EAEn epe labur eta erdira burutzeko enplegu-gaietako lehentasunezko helburuak eta enplegu-politikaren garapena artikulatzeko oinarrizko estrategiak ezarri ziren. Zehazki, Planean 2000-2003 eperako ezarritako lehentasunezko helburuak ondorengoak izan ziren:a.) Enplegua sortu, era horretan Europako Batasunean daudenen antzeko

jarduera- eta langabezia-tasen batezbestekoak lortze aldera. Ildo horretan, Planean, ondorengo zenbakizko helburuak ezarri ziren 2003rako EAEren osotasunean:

Guztira Emakumezkoak GizonezkoakBiztanleria aktiboa 1.000.000 419.000 581.000Jarduera-tasa %56,2 %45,3 %67,3Biztanleria langabea 98.024 58.024 40.000Langabezia-tasa %9,82 %14,10 %6,85

b.) Dagoeneko badagoen enplegua sendotu, etac.) Dagoen enplegu-kalitatea hobetu, batez ere ondorengo neurrien aldeko

pizgarriak erabiliz: kontratazio mugagabea, lan-denboraren banaketa eta birrantolaketa, laneko arriskuen prebentzioa, enpresako aniztasunaren errespetua eta sustapena, langileen lan-gaitasun eta gaitasun profesionalari eustea, enpresako euren partaidetza eta Gizarte Ekonomia sustatzeko formulak. Horretarako, erakunde- eta gizarte-sinergiak aprobetxatu ziren, xede horrekin erabilitako baliabideak ahalik eta gehien hoberenduz.

Hiru helburu handi horiek lortze aldera, Plan honetan parte hartu zuten Erakundeek, koordinazio-estrategia definituaren esparruan, Planean ezarritako neurri eta ekintzak onartu zituzten. Neurri eta ekintza horiek hiru ardatzen inguruan egituratu ziren, baita ekintzarako zeharkako irizpide batzuen arabera ere; hona:

61


2.28. koadroa2000-2003ko Erakunde Arteko Enplegu Planaren ardatzak eta neurriak

Ardatzak Neurriak eta Ekintzak

1. ardatza: laneratzea hobetu, pertsona langabeak lan-munduan sartuz edo birsartuz (arreta berezia jarriz kolektibo babesgabeenetan), eta prestakuntza-zentroetan instalazio eta ekipamenduak sustatu, baita bertako irakasleen etengabeko prestakuntza ere.

1. Informazioa, aholkularitza, orientazioa eta motibazioa2. Bitartekaritza3. Orientazioa4. Lanerako Prestakuntza. Lanbide Heziketako Euskal Planarekin

lankidetzan egindako lana 5. Enpresetako ikasketa praktikoen Prozesu Egituratu eta

Sistematikoak6. Lanerako Prestakuntza berezia geroago enpresetan lanean hasteko7. Instalazio eta ekipamenduak modernizatzeko diru-laguntzak/

Lanbide Heziketara bideratutako irakasleen etengabeko prestakuntza

8. Enplegu Zentro Berezietarako eta Lan-munduratzeko Enpresentzako laguntza zuzenak

9. Kolektiboak kontratatzeko laguntzak: emakumeak, iraupen luzeko langabeak, gazteak, 45 urtetik gorakoak, gizarte-laguntzen hartzaileak, pertsona ezgaituak, gizarte-bazterketako arriskupean daudenak edo egoitza-baimena duten etorkinak.

2. ardatza: Enpresa-espiritua garatu eta enpresen eraketan lagundu.

1. Enpresagintzarako ahalmena duten pertsonen sentsibilizazioa eta motibazioa

2. Pertsona enpresagileen informazio eta aholkularitza: Enpresak eratzeko prestakuntza eta laguntza, ondorengoetan

bereziki: Enplegu Sorgune Berriak, Hirugarren Sektorea eta Gizarte Ekonomiako enpresak.

Sustatzaile berrientzako tutoretza, laguntza eta aholkularitza.3. Autoenplegurako prestakuntza eta laguntzak.

3. ardatza: Dagoeneko badagoen enplegua sendotu, kalitatea hobetu eta enplegu berriak sortu.

1. Behin-behineko kontratuak mugagabe bihurtzeko laguntzak2. Errelebu- eta ordezkapen-kontratuetarako pizgarriak eman3. Etengabeko prestakuntza biztanleria landun guztira hedatu, baita

autonomoetara ere4. Lan Segurtasun eta Osasunaren eta Laneko Arriskuen

Prebentzioaren sustapen, sentsibilizazioa eta laguntza5. Biztanleria landuna enpresan parte hartzea sustatu6. Gizarte Ekonomiari buruzko prestakuntza berezia eman7. Gizarte Ekonomiako enpresetan kideak sartu. 8. Lan-antolamenduaren modernizazioari lagundu. Lan-astearen

murrizketa eta berrantolaketa: 35 ordu9. Aparteko orduak ezabatu eta murriztu10.Aukera-berdintasuna bultzatu11.Telelana sustatu12.Lanaldi partzialeko kontratua bultzatu13. Enplegu-aniztasuna edo lanaldi osoa gainditzen duen jarduerari

pizgarririk ez emanIturria: 2000-2003ko Erakunde Arteko Enplegu Plana

Zeharkako irizpideei dagokienez, Erakunde Arteko Planean ondorengoak ezarri ziren:1- Emakumezkoen aukera-berdintasun printzipioa (mainstreaming).2- Enplegu berriak, prestakuntza eta gaikuntza prestatu.

62


3- Aniztasuna (etnikoa, kulturakoa...) errespetatu eta ezgaitasunak dituzten pertsonentzako arreta berezia jarri.

4- Lantokiak euskaldundu eta prestakuntza-ikastaroetan euskara sartu.5- Ingurumen eta Laneko Arriskuen Prebentzio zein Lan Osasun gaiei buruzko

sentsibilizazioa eta trebakuntza.6- Lanean gizarte-faktoreak sustatu, adibidez pentsamendu kritikoa, aztertzeko,

ekimenerako, erantzukizuna hartzeko, talde-lanean aritzeko eta sormenerako gaitasuna etab.

Lehenago aipatu den bezala, 2000-2003ko Erakunde Arteko Enplegu Plana, EAEko administrazio eskumendunen arteko enplegu-estrategia, koordinatu eta adostua izateko definitu zen, euskal lan-merkatuaren berezko berezitasunetara egokituta, eta gainera, enplegurako europar estrategiarekin bat etorriz. Koordinazioaren ideia horren barnean, Enpleguaren Euskal Kontseilua eratzea planteatu zen.

Enpleguaren Euskal Kontseilu hori, Euskal Autonomia Erkidegoko enplegu-politika aktiboei buruzko aholkularitza-organoa izateko definitu zen. Bere definizioaren arabera, Kontseilu hori Planean koordinatutako erakundeek (Eusko Jaurlaritza, Foru Aldundiak eta Udalak) eta EAEko enplegu-gaietako hainbat gizarte- eta ekonomia-eragile aktibok eratu zuten.

Enpleguaren Euskal Kontseilu horren organigrama ondorengoek osatzen zuten: Lehendakari bat (kasu honetan Eusko Jaurlaritzako Justizia, Lan eta Gizarte Segurantza Sailburua edo eskuordetu duen pertsona), Erakunde sinatzaileetako ordezkaritzan hainbat kontseilukide (Eusko Jaurlaritza, Foru Aldundiak, Eudel, Merkataritza Ganberen Konfederazioa, sindikatuak, Euskal Entrepresarien Konfederakuntza —Confebask—, eta azkenik, Gizarte Ekonomiako enpresak) eta idazkari lanetan, Enplegu eta Prestakuntza Zuzendaritzako Zerbitzuburua (ahotsa bai baina botorik gabe).

Azkenik, finantzaketari dagokionez, 2000-2003ko Erakunde Arteko Enplegu Planak, Erakunde sinatzaileek emandako aurrekontua eduki zuen, eta berau, ondorengo koadroan zehazten da:

63


2.29. koadroa2000-2003 Erakunde Arteko Enplegu Planaren aurrekontua (milioika euro)

2000 2001 2002 2003 GUZTIRAEusko Jaurlaritza 53,06 53,42 55,62 56,09 218,20Arabako F.A. 2,24 3,24 3,31 3,39 12,18Bizkaiko F.A. 15,12 16,70 17,53 18,14 67,49Gipuzkoako F.A. 3,29 3,39 3,49 3,60 13,78GUZTIRA 73,71 76,75 79,96 81,22 311,65Iturria: 2000-2003ko Erakunde Arteko Enplegu Plana

2.2. ENPLEGUAREN INGURUAN EUSKO JAURLARITZAK BURUTUTAKO JARDUERAK

2.2.1. Bitartekaritza eta Orientazio Politikak

EAEko lan-merkatuko bitartekaritza, INEMez gain, irabazi asmorik gabeko lanpostu-agentziek burutzen dute, eta langileen eta enpresen enplegu-eskaintzak eta -eskariak bateratzen saiatzen dira. Agentzia horien artean, 1996tik Euskal Lan Zerbitzua (LANGAI) nabarmentzen da, antolakuntza aldetik EGAILANen menpekoa.

EGAILAN, Eusko Jaurlaritzako Justizia, Lan eta Gizarte Segurantza Sailaren Prestakuntza eta Enplegua Sustatzeko Sozietate Publikoa da, eta 1994an sortu zen. Eginkizuntzat Sailari Enplegu eta Prestakuntzako politika aktiboei buruzko emaitzak hobetzen laguntzea du, programak ebaluatuz eta LANGAI Euskal Lan Zerbitzuaren eta Lanbide Heziketako Euskal Sistemaren Behategiaren kudeaketaren bidez.

LANGAIri dagokionez, bere oinarrizko helburua bikoitza da: alde batetik, enpresei hautagai egokiak eskaintzea euren langile-beharrizanak era arin batean betetzeko, eta beste alde batetik, enplegu-eskatzaileei modua ematea enpresa erabiltzaileei euren curriculumak eskaintzeko, betiere aukera-berdintasun, gardentasun eta eguneratze etengabearen printzipioa bermatuz.

Lan-bitartekaritzako prozesu hori burutzeko, LANGAI, zentro laguntzaileetan oinarritzen da; izan ere, horiek eskaintza eta eskaeren hartzaile-lana egiten duten erakunde, enpresa eta kolektiboak dira. Zentroon kopurua 200dik gorakoa da, hau da, 32 Araban, 76 Gipuzkoan eta 102 Bizkaian (2001eko datuak).

2000-2001 epean, LANGAIren jarduerak dinamismo adierazgarria izan du, eta bere jardueran hazkunde nabarmena gertatu da (ikus ondorengo koadroa).

64


2.30. koadroaLANGAIren jarduera (1998-2001)1998 1999 2000 2001

Bideratzeak 28.396 28.368 25.008 34.493Eskatzaileak 31.535 30.729 28.005 35.000Eskaintzak 10.341 11.670 16.441 22.325Kudeatutako lanpostuak 15.605 15.954 21.700 28.495Enpresa erabiltzaileak --- 8.519 13.058 15.965Zentro laguntzaileak --- 208 223 206Iturria: LANGAI.

LANGAIren eginkizun garrantzitsuetako bat, gainera, EGAILANen Behategiarentzat EAEko enplegu eta okupazioak ezagutzeko eta aztertzeko informazio-iturri bikaina izatea da, baita berauen dinamiken jarraipen sistematikoa egitea ere. Tresna hau, lanerako zein etengabeko prestakuntza eta araututako lanbide-heziketa planeatzeko bitartekoa da, eta lanbide-orientaziorako adierazleak eskaintzeaz gain, lanbideen egoerari eta bilakaerari buruz informatzen du.

Era berean, LANBIDENET da aipagarria, LANGAIn inskribatutako pertsonentzako zerbitzu telematikoa. Internet bidez, enplegu-eskatzaileentzako eta oro har lan-merkatuari buruz erabilgarria den era askotako informazio zabala eskaintzen du.

LANGAIrekin lotuta, Eusko Jaurlaritzaren Justizia, Lan eta Gizarte Segurantza Sailak Enplegurako Orientazio Zerbitzu berri bat jarri du martxan, lanpostu bat aurkitzeko zailtasunak dituzten pertsonentzat. Zerbitzu hori, doakoa eta erabat boluntarioa da eta erakunde laguntzaileek osatutako sare baten bidez eskaintzen da. Erakunde horien artean Udalak eta Mankomunitateak daude, baita Ekonomiaren Garapen eta Enplegu Agentziak, Lanbide Heziketako Zentroak, Gizarte Zerbitzuetako erakunde laguntzaileak eta beste erakunde batzuk oro har.

Gaur egun, Orientazio Zerbitzuak horietako 45 zentro ditu. Erakunde horiek homologatuak daude eta euren jarduerak burutzeko diru-laguntzak jasotzen dituzte, 2001ean bi milioi euro baino gehiago. Enplegurako Euskal Orientazio Zerbitzuaren (EEOZen) zentro laguntzaile horien eskualdekako banaketari erreparatuz gero, konturatuko gara horien %62,2 Donostialdean, Bilbon eta Ezkerraldean kokatuta daudela, eta aldiz, Deba Garaian, bat ere ez dagoela.

Enplegurako Euskal Orientazio Zerbitzuaren jarduera, adierazle jakin batzuetara labur daiteke. Hala, zentro laguntzaileei esleitutako pertsona-kopurua, 2000n martxan jarri zirenetik 2002ko maiatza arte, 21.083koa izan da. Enplegurako Euskal Orientazio Zerbitzuari esleitutako pertsonak dauden prozesu-egoera edo -faseari dagokionez, horien %69,2k Zerbitzuak burututako era askotako ekintzetan parte hartu dute, eta aldiz, %27,6 kanpoan geratu dira. Zerbitzura sartu diren pertsonei dagokienez, gehiengo handia (guztizkoaren %51,3) orientazio-fasean

65


dago jada, eta aldiz, %17,5 bete egin du Enplegurako Euskal Orientazio Zerbitzuak (EEOZek) hartutako Orientazio Ereduan biltzen den neurri-multzoa.

2.2.2. Enplegua Sustatzeko Programak

Kontratazioa sustatzeko neurriak, praktikan, enplegua aurkitzeko zailtasunak dituzten kolektibo berezien kontrataziorako laguntza moduan gauzatzen dira, edo enplegua sortzen duten gizarte-ekonomiako sozietateentzako laguntza moduan. Enplegua sustatzeko programa-multzoa Eusko Jaurlaritzaren Justizia, Enplegu eta Gizarte Segurantza Sailak exekutatu eta kudeatzen du.

a) Enplegu-programen zerrenda

Ondoren aurkezten den koadroan, enplegua sustatzeko Eusko Jaurlaritzak dauzkan programak biltzen dira. Oro har, kolektibo jakin batzuen kontratazioari laguntzera zuzenduta daude, enpresei eta langileei laguntza batzuk emanez eta autoenplegua sustatuz.

66


2.31. koadroaEusko Jaurlaritzaren Enplegu ProgramakPrograma Helburua

Enplegurako laguntzaKolektibo jakin batzuetako pertsona langabeak lan-munduan sartzea sustatu, errelebu-kontratuaren bidez eta pertsona langabeen kontrataziorako pizgarriak emanez, enpresetan aparteko orduak ezabatzearen ondorioz.

Kooperatibetako enplegurako laguntza

Programa honek, enpleguari laguntzekoak bezala, helburutzat du kolektibo jakin batzuk lan-munduan sartzea, oraingoan enpresa kooperatiboetan. Laguntzak jasotzeko aukera dago, hala lan-jardueratik erretiroa hartzen duten langile kideentzat nola kolektibo jakin batzuetako pertsonak kontratatzen dituzten enpresentzat.

Autoenpleguaren sustapena

Lan-munduan sartzeko zailtasunak dituzten kolektiboetako pertsonak autonomo moduan ezartzea sustatu, eta horretarako, zentro homologatu batek emandako enpresa-kudeaketari buruzko inbertsio ikastaro bat gainditu behar dute, baita aktibo finko materialetan gutxienez 1.202 €-ko inbertsioa egin.

Lan-munduratzeko laguntzak

Aldi baterako kontratazioa eta lan-munduratze zaileko kolektiboen luzapen mugagabea sustatu.

Kontratazio mugagabea

Pertsona langabeen kolektibo batzuen kontratazio eta luzapen mugagabea sustatu.

Lan-denboraren banaketa

Lan-banaketa sustatu, Langileen Estatutuan agertzen diren figura legalak erabiliz. Ondorengo laguntzetarako aukerak daude: Enpresentzat: enpresek Gizarte Segurantzari egindako kotizazioaren

portzentaje bat diruz laguntzen da langileek lanaldi-laburtze eta lan-utzialdiko egoerak arautzeko figura legalak erabiltzearen ondoriozko kontratazioengatik.

Langileentzat: umeen legezko jagoteagatik lanaldia laburtu edo umeak zaintzeko lan-utzialdia hartzen duten langileek zuzenean diru-laguntza jasoko dute.

Toki-esparruko enplegu-prestakuntza iraupen luzeko pertsona langabeentzat

Iraupen luzeko pertsona langabeen (INEMen 12 hilabete inskribatutakoen) enplegatzeko aukerak tratamendu integral baten bidez hobetu, informazio, orientazio eta enplegurako motibaziotik hasita, lanerako prestakuntzarekin eta lan-esperientziarekin jarraituz (6 hilabeteko kontratua lanaldi osoz) eta enplegua bilatzeko tekniken irakaskuntzarekin eta lan-munduan sartzeko laguntzarekin amaituz.

Gazte langabeentzako enpresa-jarduerei buruzko enplegu-prestakuntza

25 urtetik beherako pertsona gazteen enpresa-espirituari pizgarriak eman lehengoaren antzeko programa integral baten bidez, eta beraz, informazio, orientazio eta enplegurako motibaziotik hasita eta lanerako prestakuntzarekin eta lan-esperientziarekin jarraituz (12 hilabeteko kontratua lanaldi partzialez); bertan sartzen dira enpresa-proiektuaren azterketa eta kudeaketa-plana.

Proiektuak, langabezia-tasa altuko eskualde deprimituetan burutuko dira, eta Enplegu Sorgune Berriak deitutakoekin lotutako zerbitzuetan enpresa-jarduera autonomoa izan behar dute.

Iturria: Eusko Jaurlaritza; Industria, Lan eta Gizarte Segurantza Saila.

b) Jarduera-datuak

Azken lau urteotan Eusko Jaurlaritzak hainbat enplegu-programaren bidez emandako diru-laguntzak 52 milioi euro gainditzen dute, eta ia 12.000 langileri bideratu zaizkie. Esleitutako diru-laguntzen bilakaerak eta onuradun-kopuruak gorantz egin dute epe horretan, 1999 ekitaldian izan ezik, gutxitu egin baitziren.

67


2.26. grafikoaEusko Jaurlaritzaren Enplegu Programetako zenbatekoak eta langile onuradunak (1998-2001)

Milaka euro

Iturriak: Eusko Jaurlaritza, Industria, Lan eta Gizarte Segurantza Saila.

Programa bakoitzean esleitutako diru-laguntzen bilakaerari dagokionez, eskueran dauden datuek agerian jartzen dute enplegu eta prestakuntzako programa bateratuek bideratu dituztela diru-laguntza gehien 1998tik. Ildo horretan, udalerri-mailan egindako iraupen luzeko pertsona langabeentzako enplegu- eta prestakuntza-programak hartu ditu, aztertutako epeko enplegu-programen bidez emandako laguntzen ia %30; aldiz, gazte langabeentzako enpresa-jarduerei buruzko programak laguntzen guztizkoaren %16 bideratu ditu. Bestalde, enplegua bultzatzeko programa da esleitutako diru-laguntzetan hirugarrena kopuruari dagokionez (%14,09), 1999an hasi zen arren; horren arrazoia, batez ere 2000an edukitako hazkunde ikusgarria eta 2001ean horri eutsi izana da.

68


2.32. koadroaDiru-laguntzen bilakaera programa eta urtearen arabera. Guztizkoak.

1998 1999 2000 2001 Total %Enplegurako laguntza 0,00 255.652,52 3.218.432,93 3.873.025,11 7.347.110,56 %14,1 Kooperatibetarako laguntza 0,00 0,00 0,00 2.958.933,00 2.958.933,00 %5,7 Autoenplegua 517.935,39 497.038,14 431.441,20 241.200,47 1.687.615,20 %3,2 Lan-munduratzeko laguntzak 1.362.491,11 1.311.016,71 1.647.266,27 1.348.996,15 5.669.770,25 %10,9 Kontratazio mugagabea 2.407.835,39 1.672.817,42 1.292.150,90 1.072.973,94 6.445.777,66 %12,4 Lan-denboraren banaketa (enpresak) 472.131,51 550.458,42 553.374,80 939.842,71 2.515.807,44 %4,8 Lan-denboraren banaketa (langileak) 177.741,14 469.933,49 679.396,81 999.958,26 2.327.029,70 %4,5 Ir. luzeko langabeen* enplegu-prestakuntza 3.889.938,16 2.704.081,17 3.500.722,72 4.754.318,04 14.849.060,09 %28,5 Gazte langabeen enpresa-jarduerei buruzko enplegua -prestakuntza*

2.557.565,65 1.759.012,18 1.842.988,59 2.168.045,72 8.327.612,14 %16,0

Guztira 11.385.638,35 9.220.010,05 13.165.774,23 18.357.293,40 52.128.716,04 %100,0*: bi programa hauen 2001eko datuan, prestakuntza-jardueretara zuzendutako kopurua ere sartzen da.Iturria: Eusko Jaurlaritza; Industria, Lan eta Gizarte Segurantza Saila.

Oro har, programa gehienetan tramitatutako laguntza-bolumenek hazkunde bat izan dute, autoenplegua sustatzeko programak eta kontratazio mugagabekoek izan ezik, horietan pixkanaka murrizketa bat egon baita.

2.2.3. Lanerako Prestakuntza Programak

Eusko Jaurlaritzak, prestakuntza-arloan, pertsona langabeen enplegu-aukerak handitzeko prestatu dituen neurriak, Eusko Jaurlaritzaren Justizia, Lan eta Gizarte Segurantzako Enplegu eta Prestakuntza Zuzendaritzako Prestakuntza Zerbitzuak exekutatzen ditu.

a) Lanerako Prestakuntza Programen zerrenda

Ondorengo koadroak Eusko Jaurlaritzak lanerako prestakuntzaren arloan eskainitako programak aurkezten dira, eta bertan, kolektibo jakin batzuetara zuzendutako ekintza-ildoak agertzeaz gain, besteak beste enplegurako orientazio-neurriak ere sartzen dira.

69


2.33. koadroaEusko Jaurlaritzaren Lanerako Prestakuntza ProgramakPrograma Helburua

Lanerako Prestakuntza

Pertsona langabeen lan egiteko aukerak hobetu informazio, orientazio eta enplegurako motibazio eta lanerako prestakuntzaren bidez. Ondorengoei zuzenduta dago: Lan-merkatuan sartzeko zailtasun bereziak dituzten kolektiboak Gaur egungo lan-eskaerei aurre egiteko lanbide-kualifikazio desegokiak edo

ez-nahikoak dituzten pertsona langabeak Sustatzaile potentzialak, enpresagile berriak eta autoenplegatuak

Auzolan Gizarte-bazterketako egoeran edo arriskupean dauden pertsonei gizarte-

erabilgarritasuneko enplegu bat edukitzeko aukera eskaini, eta horretarako, prestakuntza-prozesua lan-praktika batekin konbinatu, aldi baterako lanaldi partzialeko kontratuen bidez.

Gazte langabeentzako enpresa-jardueretako enplegu-prestakuntza

25 urtetik beherako gazteen enpresa-espirituari pizgarriak eman lehengoaren antzeko programa integral baten bidez, eta beraz, informazio, orientazio eta enplegurako motibaziotik hasita eta lanerako prestakuntzarekin eta lan-esperientziarekin jarraituz (12 hilabeteko kontratua lanaldi partzialez); bertan sartzen dira enpresa-proiektuaren azterketa eta kudeaketa-plana.

Proiektuak, langabezia-tasa altuko eskualde deprimituetan burutuko dira, eta Enplegu Sorgune Berriak deitutakoekin lotutako zerbitzuen enpresa-jarduera autonomoa izan behar dute.

Enplegurako Euskal Orientazio Zerbitzua

Pertsona langabeen eskueran identifikazio- eta diagnostiko-prozesuak jarri, baita garapen-tresnak eta laguntzarako baliabide pertsonalizatuak ere; era horretan, definitutako era askotako ekintzen bidez, lan-munduratzeko aukerak hobetzea eta etorkizunean enpleguari eustea nahi da.

Txandakako prestakuntza

Lanerako prestakuntzako eta lanbide-hastapeneko ikasleak produkzio-munduaren errealitatera hurbilarazi, eta era horretan, ikasgelan ikasitako ezagutza teoriko-praktikoak enpresetako prestakuntza-esperientzia ez lanezkoekin osatu; prozesu horren bidez, heziketa- eta enpresa-esparruen elkarren ezagutza handiagoa eta hurbilketa erraztu nahi da, baita ikasleak lan-munduan sartzeko gaitasunak areagotzea ere.

Junior-Enpresa

Junior-Enpresa elkarteen, EAEko Unibertsitateetako ikasle-elkarteen eta enpresa zein erakunde publiko edo pribatuen artean garatutako lankidetza-proiektuak babestu, jarduerarekin eta azken hauen interesarekin lotutako azterketak eta lanak egite aldera eta ikasleentzat ikasturtean hartutako ezagutzek aplikazio praktikoa edukitze aldera.

Bizitza osoko ikasketa Edozein ezagutza-arlotan egindako ikasketa erabilgarriko jarduerak garatu, bizitza osoan egiten den ikasketaren testuinguruan, 25 urtetik gorako pertsona langabe, landun edo inaktiboen kualifikazio profesionalak, gaitasunak eta trebetasun horizontal eta zeharkakoak hobetuz.

Hobetuz EAEko langile landunen etengabeko prestakuntza-ekintzetarako laguntzak arautu, enpresetako pertsona langileen gaitasunak hobetzearren eta birtrebatzearren, euren banakako prestakuntzaren bidez.

Enpresa-erakunde eta sindikatuetako kideen prestakuntza

Enpresa-erakunde eta sindikatuen aldetik prestakuntza-jarduerak antolatzea sustatu dagozkien jarduerei buruz.

Zentro Babestuetarako Ekipamendu Teknologikoak

Lanerako Prestakuntza eta Lanbide Heziketako Zentro Babestuak, Prestakuntza Proiektu babestuak garatzeko ekipamendu teknologikoz hornitu. Proiektu horiek ondorengo ezaugarriak eduki behar dituzte: Izaera integrala eduki; prestakuntzaren hiru azpisistemak bildu behar dituzte

bere baitan: arautua, lanerakoa eta etengabekoa Lan-merkatuan hedatze-bidean ari den jarduera profesionaleko sektore bat

edo badagoen bat sendotzen lagunduko duen bat sustatu EAEren esparruan garatu

IC Equal Equal Ekimen Komunitarioak, lan-merkatuarekin lotutako bereizkerien eta

ezberdinkerien kontra borrokatzeko metodo berriak sustatu nahi ditu nazioarteko lankidetzaren esparruan, kontuan hartuz, halaber, asilo-eskatzaileak diren pertsonen gizarte- eta lan-integrazioa.


70


b) Jarduera-datuak

Eusko Jaurlaritzaren 1998-2001eko era askotako prestakuntza-programen barnean, 5.000 ekintzatik gora egin dira, eta guztira 11 milioi prestakuntza-ordu baino gehiago izan dira; gainera, horietara 200.000 parte-hartzaile bertaratu dira. Aipatutako lau ekitaldietan, programen osotasunerako tramitatu diren diru-laguntzak 90,5 milioi € ingurukoak izan dira.

2.34. koadroaEusko Jaurlaritzaren Programen osotasuneko aldagai nagusien bilakaera.

1998 1999 2000 2001 GuztiraEkintza-kopurua 1.201,00 1.375,00 1.602,00 1.009,00 5.187,00Orduak 3.173.988,00 6.168.367,00 933.780,00 740.443,00 11.016.578,00Parte-hartzaileak 60.707,00 57.176,00 41.153,00 36.850,00 195.886,00Diru-laguntza (€) 18.493.912,00 19.873.078,00 24.098.453,00 27.972.642,00 90.438.085,00Diru-laguntza ikastaroko (€)

15.398,76 14.453,15 15.042,73 27.723,13 17.435,53

Diru-laguntza parte-hartzaileko (€)

304,64 347,58 585,58 759,09 461,69


Aztertutako aldagaien urteko bilakaerak oso errealitate ezberdinak erakusten ditu, eta diru-laguntzak ekitaldiro hazten joan diren bitartean, ekintza-kopurua murriztu egin da 2001ean. Guztizko prestakuntza-orduei dagokienez, 1999an 6 milioi ordu gainditu zirenetik, beherakada nabarmena izan da hurrengo bi ekitaldietan, 2001ean 740.443koa izateraino. Parte-hartzaileen (bertaratuen) kopuruak, bestalde, behera egin du pixkanaka azken lau urteotan, 1998an 60.707 izatetik 2001ean 36.850 izateraino. Datu horiek azken bi urteotan prestakuntza-ekintzen batez besteko iraupena murriztu egin dela jartzen dute agerian.

Bestalde, eskueran ditugun datuek erakusten dutenez, ikastaro bakoitzeko batez besteko diru-laguntza ia 17.500 €-koa da, eta parte-hartzaile bakoitzari dagokion diru-laguntza 461 €-koa da. Gainera, 2001ean, ikastaro bakoitzerako batez beste erabilitako diru-laguntzak handitu egin dira denboraren poderioz, 27.723 €-taraino.

1998tik 2001era prestakuntza-programa bakoitzerako esleitutako diru-laguntzen bilakaerari dagokionez, eskueran ditugun datuek erakusten dutenez, diru-laguntzen gehiengoa, pertsona langabeak eskaria duten lanbideetarako trebatzeko programetara bideratu da, eta ia 32,5 milioi €-rekin, aztertutako epean esleitutako diru-laguntza guztien %35,9 bereganatu dute. Atzetik izan dituzte lan-munduan

71


sartzeko zailtasunak dituzten pertsona langabeen prestakuntza hobetzeko programak, diru-laguntzen guztizkoaren %18 eskuratu baitute.

2.27. grafikoaDiru-laguntzak programa-multzoen arabera 1998-2001 epearen guztizkoan

Milaka euro


Programei banaka erreparatuz gero, kontratazioko konpromisoa duten enpresen programak esleitu du aztertutako epean diru-laguntza bolumen handiena: 12 milioi €-tik gora eta guztizkoaren %13,5. Bigarren dator teknologia-arloetako prestakuntzakoa (%9,1). Aztertutako epeko diru-laguntzen bilakaerari dagokionez eta programa-multzoka, oro har handitu egin dira, nahiz eta kasu guztietan diru-laguntzen hazkundea etengabea izan ez den.

Lehenago aipatutako datuak, programa horietan parte hartu duten pertsonei eta eurek lortutako lan-munduratze mailari buruzko informazioarekin osatu daitezke (ikus ondorengo koadroa).

72


2.35. koadroaEusko Jaurlaritzaren Lanerako Prestakuntza Programetarako laguntzen ezaugarri nagusiak, 1998-2001.

Sektore onuradunak: Fabrikazio mekanikoa (%25), Eraikuntza eta Obra Zibila (%10).Zentro-motak: Irabazi asmorik gabeko erakundeak (%36); Enpresa pribatuak (%34).Parte-hartzaileak:

Langabeak: %85. Adina: 25-44 urte %36; 20-24 urte %28. Generoa: Gizonezkoak %52; Emakumezkoak %48. Titulazio akademikoa: DBH eta gutxiago %35; LH %28; Batxilergoa %12; Goi-mailakoak %25.

Lan-munduratzea (%50-%60) Gehien: Kontratazioko konpromisoa duten enpresak %84; Mikroenpresen sorrera %72. Gutxien: Kolektibo bereziak eta Ir. Luzeko Langabeak %41. Generoa: Gizonezkoak %56-66; Emakumezkoak %45-55. Adina: Gehien 20-24 urte (%65); Gutxien > 50 urte (%36). Titulazioa: Gehien LH II %61; Gutxien Lehen Mailakoak amaitu gabe %42. Enpleguak: Aldi baterakoa (%71); Mugagabea (%12); Autonomoa (%10); soilik %25ek

iraupena > 1 urte.Iturria: Eusko Jaurlaritza, Industria, Lan eta Gizarte Segurantza Saila.

2.2.4. Eusko Jaurlaritzaren Enplegu eta Prestakuntza Programen balorazioa

Gaian eskumena duten EAEko eragileek Eusko Jaurlaritzaren Justizia, Lan eta Gizarte Segurantza Sailaren enplegu- eta prestakuntza-programei buruzko balorazio bat edukitze aldera, 2002ko azaroan, enplegu-gaietan diharduten 11 erakunde publiko eta pribaturi balorazio-galdetegi bat bidali zitzaien (Udalei, Garapen Agentziei, Gizarte Ekonomiako Enpresei, Lanbide Heziketako zentro publiko eta pribatuen elkarteei, esparru honetan diharduten finantza-erakundeei etab.).

Zehazki, baloratutako programak ondorengoak izan ziren (ikus ondorengo taula):

73


2.36. koadroaBaloratutako Enplegu eta Enplegu Prestakuntzako Programak Izena Helburua

Lanerako Prestakuntza Pertsona langabeen lan egiteko aukerak hobetu.Toki-esparruko Enplegu-prestakuntza programa

Iraupen luzeko pertsona langabeen (INEMen 12 hilabete inskribatutakoen) lan egiteko aukerak hobetu.

Gazte langabeentzako enpresa-jarduerei buruzko enplegu-prestakuntzako programa

25 urtetik beherako pertsona gazteen enpresa-espirituari pizgarriak eman

Txandakako Prestakuntza

Lanerako prestakuntzako eta lanbide-hastapeneko ikasleak produkzio-munduaren errealitatera hurbilarazi, eta era horretan, ikasgelan ikasitako ezagutza teoriko-praktikoak enpresetako prestakuntza-esperientzia ez lanezkoekin osatu lan-munduan sartzea erraztu.

Kontratazio mugagabea Pertsona langabeen kontratazio eta luzapen mugagabea sustatu.

Lan-munduratzeko laguntzak Aldi baterako kontratazioa eta lan-munduratze zaileko kolektiboen kontratu-luzapen mugagabea sustatu.

Enpleguari laguntzeko neurriakKolektibo jakin batzuetako pertsona langabeak lan-munduan sartzea sustatu eta pertsona langabeen kontrataziorako pizgarriak eman, enpresetan aparteko orduak ezabatzearen ondorioz.

Kooperatiba elkarteetan enpleguari laguntzeko neurriak

Kooperatibek kolektibo jakin batzuk kontratatzea sustatu.

Autoenplegua sustatzeko neurriakLan-munduan sartzeko zailtasunak dituzten kolektiboetako pertsonak autonomo moduan ezartzea sustatu.

Enplegurako Euskal Orientazio Zerbitzua Pertsona langabeen lan-munduratzea hobetu eta etorkizunean enpleguari eutsi.

Enplegu- eta prestakuntza-programei buruzko balorazioa nahiko aldekotzat jo daiteke (6,25ekoa, 0tik 10erako eskalan), eta oro har, prestakuntza-programek puntuazio altuagoa lortzen dute enplegukoek baino (6,48 eta 5,4 hurrenez hurren).

74


2.28. grafikoaBalorazio Orokorra Programaren arabera

Programaka, Lanerako Prestakuntza izan zen balorazio onena jaso zuena, eta Txandakako Prestakuntza bigarren tokian. Hoberen baloratutako enplegu-programa, ordea, Lan-munduratzeko Programa izan zen. Bestalde, Euskal Orientazio Zerbitzua, hirugarren tokian dago enplegu eta prestakuntzaren aldeko Eusko Jaurlaritzaren neurrien artean. Dauden programetan landutako alderdiei buruz, langabeziaren kontra borrokatzeko duten garrantzia dirudi hobekien baloratutako elementua, eta aldiz, laguntzen zenbatekoek jasotzen dute puntuazio txarrena.

75


2.29. grafikoaEusko Jaurlaritzaren Enplegu eta Prestakuntza Programetan baloratutako alderdiak

Balorazio orokor horiez gain, iritzi-saio honek, kontsultatutako erakundeen ustez Enplegu zein Enplegu-Prestakuntzako programek eta Enplegurako Euskal Orientazio Zerbitzuak dituzten puntu sendo eta ahulak ezagutzeko modua eman du. Era oso eskematikoan, iritzi-saio honek ondorengo emaitza nagusiak izan ditu:

a) Enplegu Programei buruz aipatutako puntu sendo eta ahulak

Oro har, enplegu-programek prestakuntzakoek baino balorazio eskasagoa jasotzen dute kontsultatutako enplegu-politiken eragileen aldetik. Lan-munduan sartzeko eta kontrataziorako laguntzak dira hain zuzen balorazio onena jasotzen dutenak, arlo honetako beste programen aldean.

Alderdi positibo nagusia da programa horiek kolektibo babesgabeenak eraginkortasunez lan-munduratzen laguntzen dutela (nahiz eta adierazi egiten den ezgaituen aldeko diskriminazio positiboa ez dela nahikoa). Kudeaketa-prozedurari dagokionez, nabarmendu egiten dute laguntzak jasotzeko baldintzak argiak direla eta diru-laguntzak ordaintzeko orduan kudeaketa ona dela.

Puntu ahulen artean, kontsultatutako eragileek adierazten dute laguntzek ez dutela soilik diruzkoak izan behar, eta aldiz, diru-laguntzak etengabeko prestakuntza-ildoekin bateratu behar direla, baita motibazio-ekintzarekin eta banakako tutoretzarekin ere, pertsonak lan-munduratzeko prozesuan.

76


Zehazki, autoenplegua sustatzeko programari buruz, iritzia da laguntza-markoa ez dela egokia, enpresa berrien finantzaketa-arazoak ez direlako kontuan hartzen, eta ez delako enpresa horien hazkundea, abiaraztea eta sendotzea babesten. Ildo horretan, planteatu da interesgarria izango litzatekeela sustatzaileen eskueran azpiegitura eta laguntza osagarriak jartzea, enpresa berria eratu aurreko faseetan euren proiektuak garatuz joan ahal izateko.

Era berean, adierazi egin da komenigarria dela lagundu beharreko kolektiboak genero, adin, ekonomia- zein familia-egoera eta bestelako irizpideen arabera zehaztu behar direla berriro. Hartara, saihestuko litzateke laguntzetarako behar errealak dituzten gizataldeak programen irismenetik kanpo geratzea.

Gainera, nabarmendu egin da lan-munduratzeko enpresek jokatu dezaketen rol garrantzitsua.

Azkenik, laguntzen zenbatekoa eguneratzeko beharra planteatu da, batez ere ezgaituen kolektibora zuzendutako laguntzena.

b) Enplegu-prestakuntzako programen puntu sendoak eta ahulak

Puntu sendoetatik hasteko, oro har, pertsona langabeak gizarteratzeko prozesuak burutzeko eta enpresen beharrizanak betetzeko orduan prestakuntzak daukan garrantzia (hala teknikoa nola gizatiarra) nabarmendu da. Ildo horretan, prestakuntza-programa horien bidez lan-munduratze maila altuak lortu dira (askotan epe motzean), eta gainera, prestakuntza-ikastaro horien bidez, horietan parte hartu duten pertsonek euren enplegatzeko aukerak handitu egin dituzte oro har, lan-merkatuak eskatzen dituen okupazioetarako orientazioa jasotzearen ondorioz batez ere.

Ikastaroak antolatzeko malgutasun nabarmena azpimarratu da (ikasle-kopurua, edukiak/orduak, metodologiak, hartzaileak, espezialitateak), era horretan prestakuntza-ekintzek duten eraginari etekin handiena atera baita. Era berean, dauden programa batzuen tratamendu integrala nabarmendu da; izan ere, horietan hainbat jarduera osagarri eta beharrezko sartu dira (orientazioa, lanerako prestakuntza etab.) langabezian dauden pertsonak lan-munduratzeko, baita planeatutako jarduerak ondo kudeatzeko beharrezko hainbat figura (koordinatzaile-arduradunaren figura).

Gainera, programen kudeaketak eragindako erraztasunak adierazi dira. Eman diren adibideen artean, Saileko langile teknikoekin egondako harreman arina eta

77


prozeduraren zailtasunekin lotutako edozein arazo konpontzeko eurak eskuragarri egotea aipatu da, baita eskaera-prozedurak arindu eta sistematizatzeko aplikazio informatikoak daudela eta onartutako aurrekontua banatzeko modua ere (%70 sinatzean eta %30 amaieran), era horretan argi eta garbi jardueren finantzaketa erraztuz. Azkenik, Eusko Jaurlaritzak, aurkeztutako jarduerak interpretatu eta ebaluatzeko erakutsi duen malgutasuna aipatu da.

Puntu ahulei dagokienez, tramitazio- eta aurkezpen-prozesuetako epeak luzatzeko komenigarritasuna azpimarratu da, lan-merkatuaren eskaerei denbora-epe luzeagoetan erantzun ahal izateko. Beste kasu batzuetan (Lanerako Prestakuntzan), programaren deialdia urteko ekitaldiarekin bat etortzeko adierazi da, ekintzak lehenbailehen hasteko eta urteko plangintza logikoak egiteko. Programekin lotutako tramitazio batzuk arindu behar direla ere aipatu da, ahal den neurrian paper-kontuak errazteko eta lehenago bidalitako hainbat dokumentu behin eta berriz igortzea saihesteko. Ildo horretan, dagoen aplikazio informatikoari negatiboa izatea iritzi zaio, zurrunegia eta teknikoki konplexua delakoan.

Gainera, laguntza-motak zabaltzeko aukera aipatu da, dauden programen eraginkortasuna eta arrakasta handitze aldera (ikasleen bidaia-kostuak finantzatzea, kolektibo batzuen gehienezko prestakuntza-orduak gehitzea, toki-esparruko Enplegu-prestakuntza Programako kontratazioen finantzaketa zabaltzea, koordinatzailearen figuran diru-laguntzen moduluak bereiztea, txandakako prestakuntzarako eta abarretarako dagoen eguneko 6 orduko gehienezko muga zabaltzea).

Adierazi da, halaber, emandako laguntza eta diru-laguntzen zenbatekoak eguneratzea komeni dela; izan ere, galdekatutako zenbait erakunderen ustez, zenbateko horiek duela urte asko galdu dute errealitatearekiko kontaktua. Puntu horrekin bat eginez, nabarmendu egin da garrantzitsua dela erakunde onuradunekin hitzartutako atzerapenak ahal den neurrian ez gertatzea, horrek finantza-gastuak eragin baititu, eta era berean, irizpide ekonomikoak, egindako ikastaro- edo espezialitate-motaren arabera malgutzea ere.

Gainera, aholkatu da prestakuntza-jardueren kolektibo onuradunak malguago bihurtzea (gazte langabeentzako enpresa-jarduerei buruzko enplegu-prestakuntza), baita aipatu ere laguntzen unibertsaltasuna murrizten dituzten mugak daudela (eskualdearen kokapen edo erakunde onuradunaren araberako mugak).

Adierazi da, halaber, dauden programek ez dituztela kontuan hartzen kolektibo babesgabe zehatzek dituzten berezitasunak, hau da, beste heziketa-figura batzuek

78


parte hartzeko eta horiek finantzatzeko beharra dagoela, prestakuntza teknikoa aprobetxatzeko eta geroago lan-merkatuarekin bat egiteko.

Azkenik, lanerako prestakuntzako programen eta garatutako beste laguntza-ekintza batzuen (adibidez orientazio edo bitartekaritza) arteko koordinazioa sustatzeko premia aldarrikatu da.

c) Enplegurako Euskal Orientazio Zerbitzua (EEOZ)

Baloratutakoen artean, hau da balorazio onenetakoa edukitako programa, eta gainera, enplegu-politikaren eskema orokorreko elementu garrantzitsuenetakotzat jo da. Ildo horretan, EEOZ, sistemara sartzeko atari moduan ikusten da, baita lan-munduratzeko ekintzen osotasuna oinarritzeko ardatz moduan.

Horrekin lotuta, zerbitzu hau, txandakako, lan-munduratzeko, prestakuntza-, bitartekaritza- eta beste programa batzuekin lotu eta artikulatzea beharrezkotzat jo da, eskatzaile bakoitzaren neurrira egindako lan-munduratzeko prozesu pertsonalizatuak diseinatze aldera.

Bestalde, komenigarritzat jo da zerbitzuak bere baitan kolektibo gehiago kontuan hartzea, batez ere kolokan egonda hobetzera egin nahi duten pertsonak, paperik gabeko etorkinak edo lehenago zerbitzua erabilita ere euren ordu erabilgarriak agortu dituzten pertsonak.

Hala, pertsona bakoitzak duen guztizko ordu-muga ez da ondo ikusi, planteatutako problematika- edo beharrizan-maila ez baitu kontuan hartzen, eta adierazi da pertsona batzuek denbora luzeagoa behar dutela. Malgutasun handiagoa behar omen da, beraz, gai horren inguruan.

EEOZeko partaide diren zentroen jardueren aurrekontua egiteko eta horiek finantzatzeko prozedurari buruzko iritzia ere negatiboa da, ekintza-mota jakin baten garapenaren menpe omen daudelako erabat, aurretik aurreikusita ez daudenak kontuan hartu gabe. Ildo beretik, kontsultatuko hainbat erakundek uste dute egindako ekintza bakoitzaren diru-zenbatekoa eskasa dela eta ez direla aintzat hartzen hartutako lanaren gastu errealak (ekintzen azterketa, arazoak, hobekuntza teknikoak, enplegu-prospekzioa,...). Horregatik eragileek proposatzen dute nolabait finantzaketa orientazio- eta zerbitzu-egitura moduan egiteko, kontzeptu horiek barne hartuz. Hala ere, programa hasi zenetik edukitako finantzaketaren jarraitutasun eta egonkortasuna ere estimatzen dute (horrek, izan ere, segurtasuna ematen die zentro laguntzaileei).

79


Bestalde, ez dago iritzi guztiz garbirik zentroek emandako zerbitzuaren koordinazio eta homogeneotasunari buruz. Alde batetik, kontsultatutako eragileek iritzi positiboa dute kudeaketa deszentralizatu eta malguari buruz; izan ere, zentro bakoitzak udalerri bakoitzera eta kolektibo hartzaileen berezitasunetara egokitutako berezko metodologia aplikatzen du. Aldiz, beste batzuek adierazten dutenez, erakundeen arteko koordinazioa ez da nahikoa eta zerbitzua emateko baldintzak nahiko ezberdinak dira elkarren artean; horregatik, zerbitzu guztientzako antzeko protokolo metodologikoen beharra dagoela planteatu da.

Ildo beretik, langile orientatzaileentzako etengabeko prestakuntza eta birziklapenerako prozedurak eskatu dira egoera berrietara egokitu daitezen (inmigrazioa, teknologia berriak, lan-merkatuaren joerak,...), baina betiere behar besteko malgutasunari eutsiz udalerri eta eskualde bakoitzean dauden ezberdintasunei aurre egiteko.

Azkenik, administrazio-prozedurak hobetzeko beharra nabarmendu dute (batzuetan burokratikoegiak izatea leporatu zaie), batez ere aplikazio informatikoena, azken hauek orientazio- eta lan-munduratze prozesuen kudeaketan (baita aurrekontuak kudeatzeko prozesuetan ere) erabiltze aldera.

2.2.5. Eusko Jaurlaritzak enplegu-arloan garatutako beste programa eta jarduerak

a) OSALAN

Eusko Jaurlaritzak enplegu-arloan garatutako beste programa eta jarduerei dagokienez, guztiz aipagarria da Lan Segurtasun eta Osasun eta Lan Arriskuen Prebentzio gaien sustapen, sentsibilizazio eta laguntzarekin lotutako jarduerak. Gai horren inguruan, Eusko Jaurlaritzak, OSALANen bidez, 2000 eta 2001ean Osalanen Kudeaketa Plana diseinatu zuen, eta 2000rako helburu zehatzak ondorengoak izan ziren: EAEn, 1999ko laneko ezbehar-tasa gutxienez %10 jaitsi Enpresan parte hartzen dute eragile guztien informazio eta prestakuntza

sustatu Enpresen prebentzioaren kultura areagotu Lan Osasunari buruzko informazio-sistema bat sortu Osalanen funtzioa sustatu

80


Gainera, 2001erako Kudeaketa Planean beste helburu bat gehiago sartu zen aurreko urtearekiko: "Lan arriskuen prebentzioaren kudeaketari laguntzeko eta berau bultzatzeko bitartekoak garatu".

Helburu horiek lortzeko, Osalanek 2000 eta 2001 urteetan proiektu- eta programa-multzo bat garatu zuen. Jarduera horien artean, ondorengoak ziren nabarmentzekoak: Laneko ezbeharren kontra borrokatzeko Plan bat martxan jarri, gutxiago egon

daitezen; plan horretan, enpresek bete beharreko prebentzio-alderdien kontrol formala sartu zen. 2000 urtean 1164 enpresa bisitatu ziren guztira; 2001ean, ordea, bisitatutako enpresak 1306 izan ziren, batez ere lan-arriskuen prebentzioko gaietan enpresek dituzten betebeharrak betetzeari buruzko informazioa jasotzeko asmoz. Erakunde Arteko Planaren asmo-adierazpenean agertzen zen bezala, OSALANen Kudeaketa Planaren garapenean ondorengoek eman dute laguntza: Lan eta Gizarte Segurantzako Ikuskatzailetza, Gizarte Segurantzako Laneko Istripuen eta Gaixotasun Profesionalen Mutuak, Enpresariak eta eraginpeko enpresetako Prebentziorako Ordezkariak.

Prestakuntzako hainbat jarduera. Esate baterako, 2001 urteari dagokionez, Osalanek 13 prestakuntza-erakunde baimendu zituen lan-arriskuen prebentziorako prestakuntzari buruzko erdi- eta goi-mailako 45 ikastaro emateko eta horien ziurtagiriak igortzeko. Gainera, oinarrizko 87 ikastaro kudeatu zituen guztira, eta horietako 61, araudiari buruzko ikastaroak ziren eta 28, prestakuntza teknikoari buruzkoak. Horietan parte hartutako ikasleak 937 eta 489 izan ziren, hurrenez hurren. Gainera, OSALANek 8 jardunaldi tekniko burutu zituen eta horietara oro har 1331 pertsona bertaratu ziren; lan-arriskuen prebentziorako sistemei buruzko auditoretzen eskuliburu bat ere egin zuen, eta azkenik, ETEetan larrialdiko planak prestatu eta ezartzeko oinarrizko eskuliburu bat ere.

Prebentzioaren kultura sustatzeko asmoz, OSALANek hainbat jarduera burutu ditu 2001 urtean, eta horien artean nabarmentzekoak dira langile hasiberrientzako foileto baten prestaketa, lan-segurtasun eta -osasunari buruzko dekalogo baten erredakzioa, III. lan-arriskuen prebentziorako kanpaina, OSALANen buletineko 3 zenbakiren argitaratzea, argitalpen-katalogo baten argitaratzea eta lan-arriskuen sektorekako prebentziorako hainbat gidalibururen prestaketa.

Bestalde, 2001ean, lan-osasunerako informazio-sistemak sortzea sustatzeko jarduera adierazgarrienak ondorengoak ziren: gaixotasun profesionalei buruzko informazio-sistemaren kudeaketa, “Enfermedades profesionales en la

81


CAPV. Años 1998, 1999 y 2000” dokumentuaren prestaketa, identifikazioko protokolo teknikoaren prestaketa, berriz gaixotzeari buruzko hautaketa zein interbentzioa, eta amiantoaren eraginpeko langileen osasunaren jarraipena eta ebaluazioa.

b) HOBETUZ

Hobetuz, EAEko enpresetako langileen Etengabeko Prestakuntzaz arduratzen den fundazioa da. HOBETUZek Erakunde Arteko Enplegu Planean parte hartu du langile landunen kolektibo guztian etengabeko prestakuntza sustatuz, autonomoen artean barne.

Dauden jardueretako datuei erreparatuz gero, enpresek prestakuntzan aritu ahal izateko aurkeztutako planak 1018 eta 1041 izan ziren, eta horietako 843 eta 848, hurrenez hurren, onartu egin ziren. Bestalde, 2000n ikastaroetan parte hartu zuten langileen kopurua 83.000koa izan zen, eta 2001ean, ordea, partaidetza 204.000koa izan zen. Azkenik, pertsona langile bakoitzak 2000ko deialdian egindako batez besteko prestakuntza-orduak 62,72 izan ziren, eta 2001eko deialdian ratio hori 49,54 prestakuntza-ordutara jaitsi zen.

2.3. FORU ALDUNDIEK ENPLEGUA SUSTATZEKO BURUTUTAKO JARDUERAK

3. atal honen xedea da Lurralde Historiko bakoitzean enplegu-politika aktiboen arloan Arabako, Gipuzkoako eta Bizkaiko hiru Foru Aldundiek garatutako jardueren eta eurekin lotutako jarduera-datu batzuen deskribapen laburra egitea. Aldez aurretik, komeni da azpimarratzea gai horren inguruan Hiru Foru Aldundiek burututako jarduerek oso orientazio eta ikuspegi ezberdinak dituztela elkarrekiko. Horregatik, konparazioak egiteko orduan zuhurrak izan behar dugu.

2.3.1. Arabako Foru Aldundiaren jarduerak

Arabako Foru Aldundiaren enplegu-politika aktiboak, Foru eta Toki Administrazio eta Eskualde Garapenerako Sailaren Ekonomia Zuzendaritzak artikulatzen ditu. Zehazki, enplegua zein ekonomia sustatzeko programak eta prestakuntzakoak eskaintzen dira; hona:

82


a) Enplegu Programak eta ekonomia-sustapena

Arabako Foru Aldundiaren enplegu-programak, ekonomia-sustapenaren esparruan egindako jardueren bidez artikulatzen dira, batez ere lehiakortasun eta berriztapeneko eta turismoaren sustapeneko jarduerak sustatuz.

2.37. koadroaArabako Foru Aldundiaren Enplegu Programak eta Ekonomia Sustapena. Programa Helburua

Arabako ETEen lehiakortasuna hobetzeko laguntzen programa (PROMECO)

Arabako ETEen lehiakortasuna hobetzea erraztuko duten jarduerak bultzatu eta pizgarriak eman.

Enpresa-unitate berrien sustapen-programa (PRONUE)

Arabako enpresa-geruza sustatu, enpresa-unitate berriak sortuz, dauden enpresen industria dibertsifikatuz eta Arabako Lurralde Historikoan enpresak ezarriz.

Turismo-sustapeneko jarduerak burutzeko laguntzen programa

Arabako Lurralde Historikoan turismo-sustapeneko jardueren garapenari lagundu.

Iturria: Arabako Foru Aldundia.

b) Prestakuntza Programak

Arabako Foru Aldundiaren prestakuntza-programek duten helburua da, alde batetik, langileak trebatu eta birprofesionalizatzea eta, bestetik, langabezian dagoen biztanleria lan-munduratzeko prestakuntza-ekintzak sustatzea. Hori guztia, lan-merkaturako (etengabeko aldaketan eta berrikuntzan dagoena) behar diren ezagutzak eta trebakuntza egokitzeko edota ikasteko.

2.38. koadroaArabako Foru Aldundiaren Prestakuntza Programak.Programa Helburua

Arabako enpresetan prestakuntzari laguntzeko programa

Etengabeko prestakuntzarekin lotutako eta Arabako enpresen enplegurako jarduerak bultzatu eta pizgarriak eman.

Irabazi asmorik gabeko erakundeetan prestakuntzari laguntzeko programa

Irabazi asmorik gabeko erakundeek prestakuntzarekin lotutako ondorengo jarduerak egitea bultzatu eta pizgarriak eman: Prestakuntza Ekintza Ez Arautuak (Birziklapen

Ikastaroak, Espezializazioa eta Lanerako Prestakuntza)

Ekipamenduko inbertsioak Prestakuntzari laguntzeko beste jarduera batzuk

(Azterketak-Diagnostikoa, Difusio Jardunaldiak eta Lanbide Heziketari Laguntzeko Kanpainak)

Iturria: Arabako Foru Aldundia.

83


c) Jarduera-datuak

Jarduera-datuei dagokienez, ondorengo koadroetan 2000-2002 epean enplegu- eta prestakuntza-programa batzuetan erabilitako kopuruak aurkezten dira.

2.39. koadroaArabako Foru Aldundiaren hainbat enplegu- eta prestakuntza-programaren aurrekontua (eurotan)

2000 2001 2002 GuztiraPrestakuntza irabazi asmorik gabeko erakundeetan

1.286.914,74 2.118.740,83 1.857.127,40 5.262.782,97

Prestakuntza enpresetan 477.937,98 518.715,85 601.012,10 1.597.665,93Prestakuntzako ekipamenduetako inbertsioak

1.226.064,69 1.260.603,68 1.202.024,21 3.688.692,58

PRONUE programa 411.482,04 312.328,84 390.657,87 1.114.468,752000 eta 2001eko datuak, jada exekutatu diren aurrekontuei dagozkie.Iturria: Arabako Foru Aldundia eta Egailan.

Azkenik, komeni da nabarmentzea Arabako Foru Aldundiak 2000-2002 urteotan Gaztenpresa Programa garatu duela, gazteen artean autoenplegua sustatzeari buruzkoa. Epe horretan, 35 enpresa berriri eman zaie laguntza, eta 72 lanpostu berri sortu dira. Aldundiak proiektuen guztizkoari emandako diru-laguntzen zenbatekoa 52.901,92 eurokoa izan zen.

2.3.2. Gipuzkoako Foru Aldundiaren jarduerak

Gipuzkoako Foru Aldundiaren enplegu- eta prestakuntza-gaietako ekintzak ondorengo koadroetan aurkezten dira, eta Ekonomia eta Turismo Departamentuak artikulatzen ditu4.

a) Enplegua

Enpleguaren esparruan, Gipuzkoako Foru Aldundiak aurreikusitako ekintzek enpresa-espirituaren eta IKT Berrien sustapena hartzen dute oinarritzat gai honen inguruan zailtasun handienak dituzten kolektiboak lan-munduratzeko era moduan. Zehazki, indarrean dauden programak ondorengoak dira:

4 Nabarmendu behar da Ekonomia eta Turismo Departamentuak, adierazitakoez gain, hartuta dituela ekonomia-sustapenaren arloan neurri batzuk, adibidez Artisau Sektorea Sustatzeko Plana, Nazioartekotze Plana, Lurraldea Sustatzeko Plana edota Miramongo Parke Teknologikoari eta Enpresen Haztegiei laguntzeko ekintzak, besteak beste.

84


2.40. koadroaGipuzkoako Foru Aldundiaren Enplegu ProgramakPrograma Helburua

TXEKIN Enpresa-espiritua duten pertsonei mikroenpresak sortzeko eta martxan jartzeko prozesuan lagundu.

TXEKINBIDELan-munduratzea eta eguneratze profesionala sustatu informazioa/orientazio, prestakuntza –Informazio eta Komunikazioaren Teknologien arloan– eta lan-munduratzeko pertsonak edukitako ibilbidearekin bat datozen lan-praktika berezien bidez.

Iturria: Gipuzkoako Foru Aldundia.

b) Prestakuntza

Prestakuntzari dagokionez, ondorengo koadroan agertzen denez, Gipuzkoako Foru Aldundiak hartutako neurriek batez ere bi ekintza-ildo dituzte ardatz: alde batetik, emakume inaktiboak IKT Berriei buruzko prestakuntzaren bidez lan-munduratzea, eta beste alde batetik, prestakuntzaren munduan IKT Berriak sartzea prestakuntzako erakundeak azpiegitura teknologikoz hornituz eta prestatzaileen dagokion prestakuntzaren bidez.

85


2.41. koadroaGipuzkoako Foru Aldundiaren Prestakuntza Programak Programa Helburua

EMAWEB. Emakumea Informazio eta Ezagutzaren Gizartean sartu.

Emakumeak –Interneteko ezagutzarik gabeko eta ordaindutako lan-merkatuan ez dauden 35 urtetik gorakoak– Informazio eta Ezagutzaren Gizartera sartu, eta aldi berean, emakumezkoen jarduera-tasa handitu. Bigarren fasean, EMAWEB+ deitutakoan, bereziki IKT edukia duen arloari buruz prestakuntza-ekintza egingo da, baita lan-merkatuari buruz jarrera aktiboa sustatzeko modulu bat ere.

URRATS Lanbide heziketaren esparruan enpresa-espiritua sustatu bizitza aktiborako trantsizio-prozesuaren oinarrizko alderdi moduan.

EFP. LH Informazio eta Ezagutzaren Gizartean sartu.

Ekintza plan integral baten diseinua eta garapena, ondorengoak barne hartuz:Hausnarketa estrategikoa egin.Prestatzaileak prestatu.Prestakuntza-erakundeak azpiegitura teknologikoz hornitu.Prestakuntzako produktu eta zerbitzuak garatu.Nazioz gaindiko ekimenekin bat egin.

IKASTXEKIN. IKT Berrien Prestatzaileak.

LHko irakasleak IKT Berrietan trebatu Informazio eta Ezagutzaren Gizartean era aktiboan sar daitezen. Partaidetza, Hezkuntza Sailarekin kontzertatutako LHko ikastetxeekin egiten da.

HEZITEK. Heziketako Intranet.

Heziketako Intranet baten bidez zerbitzuak garatu:Gipuzkoako prestakuntza-erakundeen arteko harremana.Gipuzkoako prestakuntza-erakundeen, EAEko hezkuntza-komunitatearen, Estatuaren eta Europako Batasunaren arteko harremana.IKT Berrietan oinarritutako produktu eta zerbitzuak garatu.

Bigarren Hezkuntza Informazio eta Ezagutzaren Gizartean sartu (e-batxilergoa).

Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailaren fondo publikoekin finantzatutako batxilergoa ematen duten Gipuzkoako Bigarren Hezkuntzako Ikastetxeak Informazio eta Ezagutzaren Gizartean sartzea sustatu; horretarako, irakasleak IKTen esparruan trebatzeko ekintzak, azpiegitura digitalen eskurapena eta irakaskuntza-/ikaskuntza-metodologien zein prestakuntzako produktu eta zerbitzuak IKT Berrien arabera garatzea eta aplikatzea landuko da.

Praktikak atzerrian. Gazteak lan munduan sartzera zuzendutako programa, nazioz gaindiko egonaldi-ekintzen bidez, hala lanbide heziketan nola unibertsitateko prestakuntzan.

Iturria: Gipuzkoako Foru Aldundia.

c) Jarduera-datuak

Jarduera-datu nagusiei dagokienez, 2001eko ekitaldiari erreparatuz, hainbat programatarako erabilitako aurrekontu zehatzak ondorengoak dira:

86


2.42. koadroaGipuzkoako Foru Aldundiaren hainbat enplegu- eta prestakuntza-programaren aurrekontua (eurotan), 2001

Programak Erabilitako aurrekontuake-LH: azpiegiturak 170.000Irakasleen Prestakuntza – IKASTXEKIN 6.174.750HEZITEK 1.000.000e-Batxilergoa: Azpiegiturez Hornitu 747.313,87e-Batxilergoa: Irakasleak Prestatu 270.455e-Batxilergoa: Prestakuntzaren Edukiak 362.504,34EMAWEB 468.654,21EMAWEB+ 596.781,79URRATS Ekimena 81.136Iturria: Gipuzkoako Foru Aldundia.

2.3.3. Bizkaiko Foru Aldundiaren jarduerak

Bizkaiko Foru Aldundiaren enplegu- eta prestakuntza-gaietako ekintzak, Lan eta Trebakuntza Sailak artikulatzen ditu eta ondoren aurkezten dira.

a) Enplegua

Bizkaiko Foru Aldundiaren enplegu-programek, guztiak ere LANERA baterako programaren barnean sartuta, helburutzat dute aberastasuna sortuko duen eta lan-bikoiztasuna murriztuko duen kalitatezko enplegu bat lortzea. Ildo horretan, lehiakortasunari kalterik egin gabe enplegua banatzea nahi da, eta aldi berean, lan-bazterketaren kontra borrokatu bizkaitarren enpleguarekin lotutako beste erakunde batzuekin lankidetzan.

Enplegu-programa horiek hiru ildo nagusiren inguruan artikulatzen dira: lan-munduratzeko ekintzak, autoenpleguko programak, eta azkenik, enplegu-egonkortasun eta -kalitatearen sustapena.

87


2.43. koadroaBizkaiko Foru Aldundiaren Enplegu Programak.Programa Helburua

Lan-munduratzeko EkintzakLan-munduratzeko Prestakuntza Langabezian dauden pertsonei sektore, arlo edo

lanpostu zehatz batean lan-munduratzeko ezagutza eta teknikak eman.

Norberaren edo besteren kontura lan-munduratzeko tutoretza

Lan-motibazio, -orientazio eta -bitartekaritzako ekintza-plan indibidualizatuak garatu enplegua bilatze aldera edo negozio berriak eratzeko aholkularitza emate aldera.

Langabeak kontratatu Lan-munduan sartzeko zailtasun bereziak dituzten langabeen kontratazioari lagundu.

Sentsibilizazio eta Informazio Ekintzak

Autoenplegua hedatu/sustatzeko edo, oro har, enpleguari buruz sentsibilizatzeko ekintza bereziak.

Enpleguaren Aldeko Berriztatzaileak Proiektua

Bizkaian enplegua sustatzeko orduan aurrerakada handia ekar dezaketen ekimenei lagundu.

Egonkortasuna sustatu eta enplegu-kalitatea hobetu

30 urtetik beherako gizonen eta emakumeen aldi baterako kontratuak mugagabe bihurtzeko laguntza eman.

Autoenplegu ProgramaGizarte Ekonomiako Enpresak eratu Bizkaian enpresak, direla Lan Elkarte edo Kooperatiba

Elkarte, eratzeko laguntzak eman, ASLEk edo Kooperatiben Federakuntzak abalatuta.

Enpresa berriak sendotu Bizkaiko L. Historikoan eratutako enpresa berriei, bereziki mikroenpresei, babesa emateko laguntzak, baita horientzako aholkularitza funtzionamenduko lehenengo hilabeteetan hurrengo urteetarako euren jarduera sendotze aldera.

“BEHARGINTZA” Enplegu Zentroa “BEHARGINTZA” tokiko enplegu-zentroak eratzeko laguntzak.

Lanbide Heziketa hobetu 2002ko Marketin Plana.Lanbide Heziketako ikastetxeentzako laguntzak, Bizkaian lan-munduratu ahal izateko proiektuak burutzeko ekipamenduaren erosketari lagunduz.

Iturria: Bizkaiko Foru Aldundia.

Koadro honetan agertutako era askotako programen artean, aipagarriak dira “BEHARGINTZA” enplegu-zentroak. Eudel eta BBK Fundazioarekin lankidetzan hartutako neurria dira, langabezian dauden pertsonak lan-munduratzeko eta toki-garapenerako, eta horretarako sortu dira Udalen Enplegu Zentroak. Zentro horien xedea da langabezian dauden pertsonek era askotako laguntza-programak ezagutu ditzatela, orain arte era horretako hurbileko egiturak ez zituzten inguruneetan hain zuzen. Bat egin dute akordio horretan Bizkaiko ia udal guztiek, eta beraz, programak lurralde historikoaren %90 hartzen du bere baitan.

b) Prestakuntza

Bizkaiko Foru Aldundiaren prestakuntza-jardueren xedea da Lurralde Historikoko ekonomia- eta gizarte-ezberdintasunak gutxitzea, eta horretarako, bizitza aktiboan pertsonek, dituzten trebetasunak mantentzea eta horiek garatzeko jarduerak

88


sustatzen dira, eta aldi berean, lan-baldintza egokiak eta aukera-berdintasuna erraztu eta prestakuntza ez-nahikoko langileak enplegutik baztertzea eragoztea.

Zehazki, prestakuntzari buruz Bizkaiko Foru Aldundiak garatutako programak ondorengoak dira:

2.44. koadroaBizkaiko Foru Aldundiaren Prestakuntza ProgramakPrograma Helburua

AutoenpleguaHastapeneko Prestakuntza Aurkeztutako enpresagintzako ideiak identifikatu, ebaluatu

eta bideratzeko informazioa, prestakuntzaren metodologia eta aholkularitza profesionala eman.

Oinarrizko Prestakuntza Enpresa-kudeaketako oinarrizko ezagutza eskaini, sustatzaileak enpresa-proiektua martxan jarri eta garatzeko funtzionamendurako oinarrizko tresnak eduki ditzan.

Negozio Txikiak Sortzeko Prestakuntza

Negozio bat sortu nahi edo berriki eratu duten pertsonentzako babes-jarduerak diruz lagundu, ondorengo ekintzetako bat(tzu)en bidez: prestakuntza, aholkularitza eta lokalak zein finantza-laguntzak lortzeko bitartekaritza.

Enpresa Prestakuntza Praktikoa Ikasle eta graduatu-ondokoen taldeek enpresa-proiektuak prestatzeko laguntzak eman, aholkularitza eta prestakuntza eskainiz. Prestatutako proiektu hautatuak errealitatearekin kontrastatu, eta enpresaren funtzionamenduko lehenengo hilabeteetan aholkularitza eman.

Aukera-berdintasunari lagundu Batez ere emakumeentzat, trebakuntza txikiko pertsonentzat, gazteentzat, 40 urtetik gorakoentzat eta iraupen luzeko langabeentzat, ikasketa praktikoko jarduerak diruz lagundu, lan-munduratzeko aukerak handitzeko.

Birziklapen profesionala Enpresa txikien kudeaketa hobetzeko jarduerak diruz lagundu, enpresa-espiritua sustatu, lan-merkaturako beharrezko lanbideei buruz sentsibilizatu eta prestakuntzan berriztapenak aplikatzeko pizgarriak eman.

89


Programa HelburuaPrestakuntza araututik lan-bizitzarako trantsizioa erraztuPrestakuntza enpresa-praktikekin konbinatuta

Titulazioa lortuta heziketa arautua burutu duten gazteen graduatu-ondoko ikasketak enpresa-praktikekin batera diruz lagundu.

Atzerriko prestakuntza edota lan-praktikak

Atzerriko lan-zentroetan praktikak burutzea edota lanbide-heziketako zein unibertsitateko ikasleei edo titulatu berriak (bereziki lehenago lan-esperientziarik ez dutenak) diruz lagundu.

Teknologia berri eta industri diseinuari buruzko prestakuntza-bekak

Espezialitate teknikoetako titulatu unibertsitarioentzat, EITEn integratutako eta atzerriko zentro teknologikoetan burututako ikerketa-proiektu batean parte hartzeko bekak diruz lagundu. Espezialitate teknikoetako titulatu unibertsitarioentzat, industri diseinuko bekak diruz lagundu.

Prestakuntza-bekak oro har Atzerrian egiteko graduatu-ondoko ikasketak diruz lagundu eta bekaduna, beka amaitzean, kontratatzeko konpromisoa.

Graduatu-ondoko ikastaroak Enpresa-inguruneak eta gizarte-eragileek graduatu-ondokoetarako eskatzen duten antolamendu, kudeaketa eta produkzioko teknikak ikasteko jarduerak diruz lagundu.

Banako karrera profesionalak Masterrak eta Goi-mailako Ikastaroak oro har

Heziketa arautua amaitu eta titulazioa lortu duten gazteentzat (batez ere langabezian daudenentzat), kudeaketa eta produkzioko teknika berriekin lotutako masterrak eta goi-mailako ikastaroak diruz lagundu.

Prestakuntza Moduluak Enpresetako produkzio-kudeaketarekin lotutako gaiei buruzko prestakuntza-moduluak diruz lagundu.


c) Enplegurako azpiegiturak

2000 eta 2001 urteetan, Lan eta Trebakuntza Sailak Turismoko Azpiegitura, Prestakuntza eta Enplegu Programa garatu zuen, nagusiki lanpostuak sortzeko, turismo-sektoreko inbertsioetarako pizgarriak emanez eta enpleguaren sustapenarekin eta prestakuntzaren hobekuntzarekin zuzenean lotutako azpiegituren hobekuntzari lagunduz. Ekintza hau Elkartegiak Programarekin bateragarria da, non Bizkaiko Enpresa Txiki eta Ertainentzako industria eta zerbitzuetako azpiegiturak bultzatzen diren.

90


2.45. koadroaBizkaiko Foru Aldundiaren Enplegurako Azpiegituren Programa.Programa Helburua

Bizkaian Turismoko Azpiegiturak garatu (Turismoko Azpiegitura, Prestakuntza eta Enplegu Programa)

Bizkaiko udalerrietan turismoarekin lotutako azpiegiturak sortzeari pizgarriak eman, eraikin berezien zaharberritzeari eta enplegua sortzea erraztuko duten turismoko inbertsio bereziei lagunduz.

Enplegu eta prestakuntzarako azpiegitura bereziak sortzeko laguntza (Turismoko Azpiegitura, Prestakuntza eta Enplegu Programa)

Enplegua sortzearekin lotutako azpiegiturak garatzeari eta langabeen prestakuntzako baliabideak hobetzeari pizgarriak eman, udalaren eraikin eta lursailak zaharberritze, eraberritze edo egokitzeari lagunduz.


Koadro honetan agertutako programez gain, Bizkaiko Foru Aldundiaren Lan eta Trebakuntza Sailak, Azpiegitura enpresa publikoaren bidez, enplegua sortzeko xedea duen industria-azpiegiturak sortu eta berreskuratzeko programa bat eskaintzen du. Halaber, DEMAren, Bizkaiko Foru Aldundiaren Lan eta Trebakuntza Sailaren menpeko erakundearen eginkizuna da enpresa-proiektuei autoenplegua sustatuz laguntzea.

Azkenik, Bizkaiak badu hainbat gizarte-eragilek parte hartzen duten enpleguaren aldeko mahai bat.

d) Jarduera-datuak

Ondorengo koadroan, 2001 ekitaldian Bizkaiko Foru Aldundiaren Lan eta Trebakuntza Sailak burututako jarduera nagusien aurrekontuaren banakapena erakusten da.

91


2.46. koadroaLan eta Trebakuntza Sailaren jarduera 2001ean.Programa Partaideak Gastua

Enplegu Sorreraren Guztizko Partziala 13.552 12.449.859,87 Lan-munduratzeko Ekintzak-Enplegu Sorrera

Kolektiboak8.587 4.557.167,11

Lagundutako enpresa sortuberriak 895 2.780.979,50 Teknologia berriak ikasteko ekintzen partaideak 538 270.952,61 Sektorekako azterketak - 497.422,63 Difusio-ekintzak 306 442.500,87 Gizarte Ekonomiako Proiektuak 205 115.634,73 Lanbide Hastapeneko Zentroak eta Tailer Eskolak 1.721 627.804,85 Lanbide Heziketa 1.300 631.799,86 Turismoko Azpiegiturak - 2.525.597,71Enpleguaren Kalitate Hobekuntzaren Guztizko Partziala

3.324 2.972.899,28

Egonkortasuna sustatu eta enpleguaren kalitatea hobetu

654 2.205.039,79

Langileen lehiakortasuna hobetu 2.548 407.252,23 Gizarte Ekonomiako Enpresak 122 360.607,26“BEHARGINTZA” Enplegu Zentroak - 785.376,94Prestakuntza eta Enplegurako Udal Azpiegiturak - 567.775,47Bestelakoa - 2.758.045,19Guztira I. Kapituluri gabe 16.876 19.533.956,75I. Kapitulua - 1.873.036,48Guztira 16.876 15.422.759,15Iturria: Bizkaiko Foru Aldundia.

2.4. GARAPEN-AGENTZIEK ETA UDALEK ENPLEGUAREKIN LOTUTA GARATUTAKO JARDUERAK

Udal Erakunde eta Garapen Agentzien enplegu-politika aktiboek, langabeziaren arazoaren erronka bikoitzari (iraupen luzeko pertsona langabeak eta gizarte-bazterketako arriskupean dauden pertsonak dira jomugako kolektiboak), eta bestalde, enpresetan prestakuntza eta birziklapeneko enpresen beharrizan hazkorrei aurre egin nahi diote.

Europako politikekin eta Enplegurako Erakunde Arteko Planarekin bat eginez, Garapen Agentziek eta Udalek erronka bikoitz horri enplegu eta ekonomia-sustapeneko programen bidez erantzun nahi diote. Ildo horretan, ondoren, GARAPENen barne dauden enplegua eta ekonomia sustatzeko programak aurkezten dira. GARAPENek Tokiko Garapeneko hamabost Erakunde hartzen ditu bere baitan, hala eskualdekoak nola indibidualak.

92


a) Enplegua eta Ekonomia Sustatzeko Programak

GARAPENen enplegua eta ekonomia sustatzeko programak, lau ekintza-ildoren inguruan harilkatzen dira: orientazio- zein bitartekaritza-jarduerak, enpresa- sustatzaileentzako zerbitzuak eta enpresentzako zerbitzuak.

2.47. koadroaEnplegua eta Ekonomia Sustatzeko ProgramakPrograma Helburua

Orientazioa Enplegu-eskatzailearen ahalmenen eta ezintasunen arabera ibilbide pertsonalizatua ezarri bere lan-aukerak handitzeko.

Bitartekaritza Lan-eskaera eta -eskaintzaren arteko bitartekaritza-lana; gehien-gehienak LANGAI Euskal Lan Zerbitzuaren Zentro Laguntzaileak, EGAILANek kudeatutakoa.

Enplegurako Ikasgela Enplegu bila dabiltzan pertsonei ondorengo informazioa eskaintzen zaie: Bibliografia eta enplegua bilatzeko dokumentazioa Norbere informaziorako eta enplegua bilatzeko orientazioa

Enpresa-sustatzaileentzako zerbitzuak

Unean uneko informazioa eta aholkularitza Bideragarritasun Plana burutzeko tutoretza Enpresa-zentroak Baldintza bikainetako finantzaketarako modua Enpresa-espiritua sustatu Aukera-berdintasuna sustatu

Enpresentzako zerbitzuak Beharrizanen diagnostikoa egin eta horiek detektatu Informazio pertsonalizatua Etengabeko prestakuntza Lan-bitartekaritza Enpresek behar dituzten lanpostu zehatzak betetzeko

langabeentzako prestakuntza Enpresa-kudeaketarako laguntza

Iturria: Garapen.

b) Prestakuntza

Ondorengo koadroan, Garapenek eskainitako prestakuntza-programak aurkezten dira:

93


2.48. koadroaGarapenen Prestakuntza Programak Programa Helburua

Prestakuntza Langabearen trebakuntza profesionalaren maila hobetu, enplegua lortzeko modua izan dezan. Langabezian dagoen pertsonaren lan-aukerak hobetzeko bitartekoa da. Prestakuntzaren helburu zehatzak ondorengoak dira: Eskualdeko enpresen eta Enplegu Sorgune Berrien beharrizanei

erantzun Ikasketa-epea lantokian Kolektibo jakin bati egokituta Bere kalitatea eta emaitzak ebaluatuIkastaroen eskaintzan ondorengoak daude: Hastapen profesionaleko ikastaroak Sakontze profesionaleko ikastaroak Lanerako prestakuntzako ikastaroak Pertsona langabeen kontrataziorako programak (Enplegu- eta

prestakuntza-programak).Etengabeko prestakuntza Enpresen prestakuntza-beharrizanei erantzun enpresak

merkatuaren premietara etengabe egokitzea lortze aldera.Iturria: Garapen.

c) Jarduera-datuak

Tokiko Garapen Agentzien aurrekontua 2001ean 38,3 milioi eurotik gorakoa izan zen. Aurrekontuaren arlokako banakapenak erakusten duenez, enplegu- eta autoenplegu-zerbitzuek, enplegu- eta prestakuntza-neurri guztiak barne hartzen dutenak, baliabide gehienak eskuratu zituzten, zehazki 2001eko aurrekontu osoaren %61,2.

2.49. koadroaGarapen 2001en aurrekontuaren arlokako banakapena (eurotan).

Arloa Bolumena %Enplegu-zerbitzuak 19.522.196,35 50,95Autoenplegu-zerbitzuak 3.935.339,30 10,27ETEentzako zerbitzuak 1.733.069,08 4,52Merkataritza sustatzeko zerbitzua 1.026.985 2,68Turismoa sustatzeko zerbitzua 1.014.075 2,65Beste zerbitzu batzuk 11.081.784,21 28,92Guztira 38.313.448,96 100,00Iturria: Garapen.

Burututako jarduera zehatzei dagokienez, prestakuntza-jarduerekin hasiz, GARAPENen barnean dauden Agentziek, 2001ean, euren baliabideak batez ere pertsona langabeentzat erabili zituzten, eurentzat lanerako prestakuntzako ikastaroak emateko.

94


2.50. koadroaGarapen 2001en Prestakuntza Jarduerak. 2001.

Prestakuntza-mota Partaide-kopurua Ikastaro-kopuruaGizonak Emakumeak Guztira

Langabeentzako prestakuntza

1.430 1.059 2.428 206

Hastapen profesionala 288 147 435 30 Sakontze profesionala 54 73 127 12 Lanerako prestakuntza 988 693 1.681 134 Bestelakoak 100 146 246 30Kontratazio-programak 352 280 632 47Enplegu-sustapena 31 37 68 -Guztira 1.813 1.376 3.189 253Iturria: Garapen.

Bestalde, Garapen Agentziek eskainitako enplegu-eskatzailearentzako orientazio zerbitzuak goranzko joera izan du 1996tik. Ildo horretan, Tokiko Garapen Agentzien orientazio-zerbitzuek 2001ean artatutako pertsonen kopurua 7.612koa izan zen.

Bitartekaritza-zerbitzuari dagokionez, Garapen Agentziek, gehienetan Euskal Lan Zerbitzu LANGAIren laguntzaileak, 17.203 eskaera hartu dituzte guztira 1997an zerbitzua martxan jarri zenetik, eta horietatik, 4.517 2001ean hartu dira. Agentzien Berezko Lanpoltsari dagokionez, 2001ean kudeatutako lan-eskaintzak igo egin ziren, 4.856 izateraino.

2.5. 2000-2003ko ERAKUNDE ARTEKO ENPLEGU PLANAREN BALORAZIO OROKORRA

Azken atal honetan, 2000-2003ko Erakunde Arteko Enplegu Planaren balorazio orokorra egin nahi da. Horretarako, balorazio honek batez ere EGAILANek berriki burututako Plan honi buruzko Ebaluazio Txostenean agertutako elementuak bilduko ditu. Gainera, informazio hau EAEn enpleguaren aldeko jarduerak garatzen dituzten hainbat organismo eta erakunde publiko zein pribaturen artean jasotako hainbat baloraziorekin osatuko da.

Bere alderdi positiboei erreparatuz, 2000-2003ko Erakunde Arteko Enplegu Planak jarduera- eta langabezia-tasei dagokienez hasieran ezarritako helburuak nahi bezala lortu dira. Ildo horretan, eskueran ditugun datuek erakusten dutenez, 2000-2002ko jarduera- eta langabezia-tasek oso aldeko bilakaera izan dute; eta langabezia-tasak Europako Batasunekoen antzekoetara jaisteko helburua lortu egin da; jarduera-tasak kota jakin batzuetara igotzekoa, ordea, lortzear dago.

Hala, nahikoa da gogoratzea Planak 2003rako zeukan asmoa zela EAEren osotasunerako jarduera- eta langabezia-tasak %56,2 y del %9,8koak izatea

95


hurrenez hurren. Bada, 2002ari dagokion urteko batezbestekoak %54,0 eta %8,3ko jarduera- eta langabezia-tasak erakusten ditu. Generoari erreparatuz gero, gizonezkoen zein emakumezkoen langabezia-tasei buruz ezarritako helburuak bete egin dira, eta jarduera-tasak lortzeko zorian daude.

2.51. koadroa2000-2002 aldian lortutako jarduera- eta langabezia-tasak eta Planean 2003rako ezarritako helburuak

Lortutako ratioak 2003rako helburua2000 2001 2002

Jarduera-tasakGuztira 53,3 53,4 54 56,2Gizonezkoak 66 65,5 65,8 67,3Emakumezkoak 41,5 41,9 43 45,3Langabezia-tasakGuztira 13,7 11,1 8,3 9,82Gizonezkoak 9,5 7,5 5,7 6,85Emakumezkoak 20 17 12 14,1Araba 11,6 9,2 7 9Bizkaia 16,8 13,5 9,7 11,5Gipuzkoa 9,5 8,3 6,8 8,2Iturria: 2000-2003ko BJA eta Erakunde Arteko Enplegu Plana

Agerikoa denez, aipatutako aldian euskal ekonomian izandako ekonomia-oparotasuneko egoera, ezinbesteko faktorea izan da hain aldeko enplegu-adierazleak lortzeko orduan. Dena den, ohar hori eginda ere, garrantzitsua da begi-bistatik ez galtzea euskal erakunde publiko eta pribatuek edukitako rola; izan ere, oso era aktiboan parte hartu dute langabeziaren aurkako borrokan eta enplegua sortzearen alde ahalegin oso nabarmena egiten.

Ildo horretan eta Erakunde Arteko Planarekin lotuta, Planean parte hartu duten erakundeek programatutako era askotako jarduerek lorpen-maila altuak izan dituzte. Gainera, baiezta dezagun erakunde parte-hartzaileak, oro har Planean ezarritako ardatzak segitu dituztela, eta errespetatu egin direla, nahiz eta neurri txikiagoan, enpleguaren aldeko jardueretan erakundeek duten banaketa eta Planaren barnean erakundeek dituzten espezializazioak. Bestalde, Planaren barnean, enpleguaren aldeko Europako zuzentarauak bete dira.

Hala ere, Erakunde Arteko Planaren burutzapenak, aipatu beharreko elementu negatibo batzuk eduki ditu ere bai. Esate baterako, enplegu-gaietan jardunean dauden era askotako euskal erakunde publiko eta pribatuengandik jasotako iritziak kontuan hartuta, Erakunde Arteko Enplegu Plan honetan, kritika daitezkeen planteamendu batzuk aurki daitezke. Edonola ere, kritika horiek Planaren osotasunaren ideia oso positiboa dute abiapuntu; izan ere, bertan, Jaurlaritzak,

96


Aldundiek eta Udalek euren enplegu- eta prestakuntza-jarduerak bateratu eta koordinatzeko parte hartzen dute lehenengo aldiz.

Egiten zaion kritika nagusia, 2000-2003ko Erakunde Arteko Enplegu Planaren izaera bera da, ez baita Plantzat jotzen, baizik eta prestatu zenerako era askotako eragileek ordurako egiten ziharduten jardueren bildumatzat baizik. Beste alde batetik, tokiko eragileen ikuspuntuaren arabera, euren rola ez dago behar beste aitortuta, eta ez soilik programen burutzaile moduan, baizik eta euren berezko baliabideen ekarpen-egile moduan ere.

Bestalde, Erakunde Arteko Planari egiten zaion beste kritika bat da ez dela Plan bateratu moduan praktikan jarri, eta hartara, adierazi nahi da era askotako erakundeek garatutako ekintzen arteko koordinazioa ez dela izan, argi eta garbi, nahikoa. Era horretan, zenbait erakundek diote eremu geografiko berean hainbat erakundek kudeatutako ekintzak gertatu daitezkeela elkarrekin, paraleloan eta komunikazio eta jarraipen koordinaturako mekanismo egonkorrik egon gabe (adibidez, lanerako prestakuntzako programen kasuan, baita batzuetan enplegua sustatzeko programetan ere). Era horretan, erakundeak batzuetan elkarrekin lehiatzen dira.

Zalantza izpirik gabe, Enpleguaren Euskal Kontseilua (Planean xede horrekin berariaz sortutako organismoa) elkartu ez izanak, garatutako jardueren eta izandako lorpenen jarraipen eta ebaluazio formalik ez egotea eragin du. Gainera, gertaera hori hainbat larriagoa izan da INEMen eta Eusko Jaurlaritza zein Erkidegoko gainontzeko eragileen jarduerek aldi berean jardun dutelako; izan ere, era horretan, neurri batean bikoiztasunak eta saihesteko zaila den koordinazio-falta gertatu da zalantzarik gabe.

Dena den, EGAILANen balorazioaren arabera, erakundeen artean, nolabaiteko de facto-ko koordinazioa (edo informala) gertatu da, nahiz eta ez den egin Planean ezarritako organoen bidez (adibidez, orientazioko eta lan-munduratzeko gaietan).

Edonola ere, azken konklusio moduan, EGAILANek Planari buruz egindako balorazioak aditzera ematen du 2000-2003ko Erakunde Arteko Enplegu Planak, aipatutako muga guztiak eta hobetzeko alderdiak edukita ere, lagundu egin duela euskal lan-merkatuko emaitza onak lortzen, nahiz eta ezin den zehaztu zein neurritan egin duen.

97


3. EUROPAKO ERREFERENTZIAK ETA PRAKTIKA EGOKIAK


3. EUROPAKO ERREFERENTZIAK ETA PRAKTIKA EGOKIAK

3.1. EUROPAKO BATASUNAREN ENPLEGU-POLITIKA

3.1.1. Ikuspegi historikoa

Europako enplegu-politikak aldaketa nabarmena izan du Europako Erkidegoaren lehenengo erakunde-agerpenetatik. Hala, jatorrian, hartutako ikusmoldea bereziki pasiboa izan zen, garrantzi gehiago ematen baitzioten batez ere lan-faktorearen zirkulazio-askatasunari (hala soldatako langileena nola norbere konturakoena) eta migrazioko langileen gizarte-segurantza arautzeari. Politika horren osagarritzat, Europako Gizarte Fondoa eratu zen, hala mugikortasun geografiko eta profesionalaren bidez lan-aukerak sustatzeko nola enplegua industriaren aldaketetara egokitzeko.

Hainbat Europako Batzordetan martxan jarritako ekimenen ondoren, 1997ko Amsterdameko Hitzarmenak enplegua aipatzen du espresuki lehenengo aldiz (ikus enpleguari buruzko VIII. Titulua), eta Europako Erkidegoa eratzeko Hitzarmenaren 2. artikuluan aitortzen da enplegua guztion intereseko gaia dela. Aipatutako VIII. Tituluak enplegua aipatzen du espresuki, eta bertan, Erkidegoaren xedeak lortzeko helburuak, prozedurak eta neurriak ezartzen dira.

VIII. Tituluaren oinarrizko helburua, Estatu kideen eta Batasunaren arteko enplegurako estrategia koordinatua lortzea da, eta bereziki sustatzen da prestakuntza zein trebakuntza duen eta lan-merkatuetara egokitzeko gai den lan-indarra, ekonomiaren eta teknologiaren aldaketari aurre egiteko gai dena.

99


3.52 koadroa Amsterdameko Hitzarmenaren enpleguari buruzko VIII. Titulua: ildo orokorrak

Estatu kideek jarraitzen dute gai honi buruzko erantzule nagusiak izaten, baina enpleguaren sustapena interes komunekotzat jotzen dute eta gaiari buruzko euren ekintzak koordinatuko dituzte (126. art.).

Batasuneko ekintza-esparru guztietan, enpleguan eragiten diren ondorioak hartu behar dira kontuan. Edozein politikak enplegu-maila altua edukitzearen helburua hartu behar du kontuan (127. art.).

Hitzarmenak gainbegirapenerako alde anitzeko eta urtekako prozedura ezartzen du, hiru dokumenturen inguruan artikulatuta: enpleguaren aldeko urteko Zuzentarauak, horiek aplikatzeko estatuen txostenak eta Kontseiluari urtero aurkeztu beharreko Urteko Txosten Bateratua (128. art.).

Baterako gainbegirapen-sistemaren emaitzarekin eta enplegu-adierazleetan oinarrituz, Kontseiluak, Batzordeak hala proposatuta, estatu kide zehatzei zuzendutako berehalako ekintzarako gomendio bereziak erabaki ditzake.

Enplegua sustatzeko neurrien aldeko eta enplegu-politikaren gaian praktika egokiak aztertu, ikertu eta elkartrukatzeko oinarri juridikoak ezarri dira (129. art.).

Hitzarmenak organo iraunkor berri bat sortzen du, Enplegu Batzordea eta, prozesu instituzionalean funtzio aktiboa jokatzeaz gain, Europa zabalean gai honi buruzko eztabaida-foro izateko balioko du (130. art.).

VIII. Titulu berriaren lehenengo aplikazioa 1997ko azaroko Luxenburgoko Enpleguari buruzko Goi-bilera Bereziarekin batera gertatu zen. Bilera horretan, estatuan estatuko enpleguaren aldeko ekintza-planetan zuzentarau batzuk ezarri ziren, funtsezko lau oinarriak izenaz deitutakoetan oinarrituta (ikus hurrengo puntua).

Era berean, Luxenburgoko Enpleguari buruzko Goi-bilera Berezi horretan, estatuan estatuko enplegu-politiken aplikazio eta gainbegirapeneko urteko zikloa martxan jarri zen, Luxenburgoko prozesua deitu izan dena. Luxenburgoko prozesu horrek ondorengo faseak ditu:1.) Urte hasieran, Batzordearen proposamenarekin bat eginez, Kontseiluak ekintzarako lehentasuna duten arlo batzuk onartzen ditu: enpleguari buruzko Zuzentarauak. Horiek, bete beharreko helburu zehatz batzuk dauzkate.2.) Herrialde bakoitzak ekintza-plan nazional bat prestatzen du, eta bertan,

herrialde horretan zuzentarauak aplikatzeko metodo egokienak zeintzuk diren adierazten dira. Prozesu horretan, era askotako hainbat eragilek parte hartu behar dute: sindikatuak, enpresariak, udalerri eta eskualdeko agintariak etab.

3.) Batzordeak eta Kontseiluak elkarrekin aztertzen dute ekintza-plan nazional bakoitza, eta abenduko Europako Kontseiluari enpleguari buruzko txosten bateratu bat aurkezten diote. Batzordeak, gainera, hurrengo urteko enpleguari buruzko Zuzentarauak berrikusteko gomendio bat aurkezten du eta neurri berriak ere proposa ditzake.

100


4.) Estatuburuen eta Gobernuburuen konklusioetatik abiatuz, Kontseiluak hurrengo urterako Zuzentarau-multzoa onartzen du; gainera, Batzordeak hala proposatuta, estatuan estaturako gomendio bereziak egin ditzake.

3.1.2. Enplegurako Europaren Politikaren Oinarriak

1997ko azaroan Luxenburgon egindako Enpleguari buruzko Kontseilu Berezian, Europaren politikaren hurrengo urteetako ekintzarako lehentasunezko ildo nagusiak ezarri ziren lehenengo aldiz, eta horiek, Batasuneko terminologian ‘oinarriak’ izenez ezagutzen dira (ikus 3.53 koadroa).

3.53 koadroa Enpleguari buruzko Batasunaren politikaren oinarriakOinarriak Ekintzak

1. oinarria: Enplegu-aukera altuen aldeko baldintzak sortu

1. ekintza: Gazteen eta iraupen luzeko langabeziaren arazoei aurre egin.

2. ekintza: Neurri pasiboetatik neurri aktiboetara pasatzeko trantsizioa.

3. ekintza: Partnership direlakoen arteko hurbilketa bultzatu.

4. ekintza: Hezkuntza-sistematik lan-merkatura pasatzeko trantsizioa erraztu.

2. oinarria: Enpresagileei lagundu

1. ekintza: Enpresa-proiektuak hasi eta garatzea erraztu.2. ekintza: Lanpostuak sortzeko aukerak ustiatu.3. ekintza: Enpresagileentzako zerga-betebeharrak

erraztu eta gutxitu.3. oinarria: Egokitzeko gaitasuna 1. ekintza: Lanaren antolamendua modernoagoa bihurtu.

2. ekintza: Enpresek egokitzeko gaitasuna izatea bultzatu. 4. oinarria: Aukera-

berdintasuna1. ekintza: Sexuaren araberako ezberdinkeriari buruzko

alderdiei aurre egin. 2. ekintza: Familia- eta lan-bizitza bateratu.3. ekintza: Lan-merkatuan sartzea erraztu.4. ekintza: Ezgaitasunak dituzten pertsonak lan munduan

sartzea sustatu.Iturria: Europako Batzordea

Oinarri bakoitzerako, ekintzen multzo zehatz bat definitu da horietako bakoitzean garatzeko, eta ondorengo alderdiak hartzen dituzte kontuan:a) 1. oinarria: Enplegu-aukera altuen aldeko baldintzak sortu

Lau oinarrietako lehenengoak, enplegu-aukerak erraztea eta lan-merkatuan identifika daitezkeen gaitasun profesionalak definitzea du xedetzat. Aldi berean, betiere Europako Batasunaren arabera, birziklapen profesionala oinarrizko puntu bat da; izan ere, hartara, enplegu-eskatzaileek etengabeko aldaketan dagoen lan-merkatuko aukerak aprobetxatzeko behar besteko prestakuntza edukitzea bermatzen da.

101


Oinarri honen beste funtsezko puntu bat, iraupen luzeko langabezia ez gertatzeko interbentzio goiztiarrari heltzeko beharra da, baita gizabanakoen beharrizan identifikatuetara egokitu behar diren ekintzak aurreikustea ere. Horretarako, beharrezkoa da Estatu Kideak bat etortzea enplegu-eskatzaile gazteei eta iraupen luzeko langabeei aukera berriak izaten laguntzeari buruz, eta gainera, prestakuntza-ekintzak areagotu behar dira, biztanleria langabe osoaren eskueran egon daitezen.

b) 2. oinarria: Enpresagileei lagundu

Enplegua sustatzeko estrategiaren Europaren bigarren oinarriaren iturburua da lanpostu hobeen kopuru handiagoa sortzeko negozio-ideien, enpresen eta enplegu finkoaren sorrera hedatzeko dinamika eta errazte-giroa behar dela. Oinarri hau, gainera, zentzu zabalean definituta dago, bertan garatu beharreko enpresa-proiektuen aukera-mota guztiek tokia izateko, jada badauden enpresa-proiektuak ezartzeko eta enpresa handiko ekimenak sustatzeko. Enpleguko baliabide berriak sortzeko neurriak ere bultzatu behar ditu (autoenplegua barne), baita enpresa-sareak zein enpresa eta tokiko agintarien arteko sareak sortu ere.

c) 3. oinarria: Egokitzeko gaitasuna

Europan enplegu-aukerari eragiten dioten arazoen diagnostikoaren zati bat, egokitzeko gaitasun handiagoaren beharra da, hala enplegu-emaileena nola enplegatuena. Hirugarren oinarriak, beraz, enpresen eta langileen egokitzeko gaitasuna du xedetzat, merkatuko eta teknologiaren aldaketei, industria-birmoldaketari eta produktu zein zerbitzu berriei aurre egiteko. Egokitzeko gaitasun hori, lanaren antolamendu, lan-eredu, kontratu zein akordioen motei dagokie, eta egokitzeko gaitasuna da baita ere prestakuntza-sistema eta lanbide heziketa arautzeari dagokionez. Esplizituki aitortzen da malgutasunaren aldetik enpresa-beharrizanen eta pertsona langileen segurtasuneko eta enplegu-aukerako beharrizanen arteko oreka bilatu behar dela, ohartuta ere oreka hori lortzea ez dela beti erraza izango.

d) 4. oinarria: Aukera-berdintasuna

Azken oinarriak aukera-berdintasuna emateko lehentasuna du xedetzat, bi alderditatik, gizartekoa eta ekonomiakoa, gizartea modernizatzeko helburuaz, gizon eta emakumeek erantzukizun-berdintasunean lan egin dezaten, Europako ekonomien ahalmenak erabateko garapen eta hazkundea izan dezan. Era horretan, bi gauza aitortzen dira: alde batetik, gizon eta emakumeen arteko bereizkeria eta

102


ezberdinkeria ezabatzeko premia, eta beste alde batetik, biztanleriaren sektore guztien produkzio-gaitasunaren aprobetxamendua eraginkorra ez izateagatik gertatutako galera ekonomikoa.

Europarren ekonomia eta gizarte-bizitzaren generoari buruzko alderdi nagusi honen aipamenaz gain, oinarri honek pertsona ezgaituak lan-bizitzan integratzearen beharra nabarmentzen du. Hori, urrats garrantzitsua da aitortzeko, aukera-berdintasuneren bidean, zailtasunak dituzten pertsonen integrazio osoa oinarrizko alderdia dela.

3.1.3. Estatu Kideen Enplegu Politikentzako 2002rako Zuzentarauak

Luxenburgoko prozesuarekin jarraituz, Europako Kontseiluak lehentasunezko ekintzarako arlo batzuk ezartzen ditu, enpleguari buruzko Zuzentarauak, eta horiek, Estatu Kideek jarraitu beharreko helburu zehatzak dituzte. Gomendio orokorrak dira, eta Estatu guztietan aplikatu beharrekoak. Zehazki, azken gomendioek, 2002 urteari dagozkionak, hala zuzentarau-multzo horizontalak nola funtsezko lau oinarriei dagozkien zuzentarauak ezartzen dituzte.

Horrekin lotuta, 2002ko zuzentarauetan ezarritako helburu horizontalak ondorengo puntuetan laburtu daitezke: A.) Estatu Kideek enplegu-tasa handitzeko estatuan estatuko helburuak ezarri

behar dituzte Europako ondorengo helburu orokorrak lortzen laguntzeko: - 2005eko urtarrilerako, %67ko enplegu orokorreko tasa eta emakumezkoen %57ko enplegu-tasa - 2010ean, %70eko enplegu orokorreko tasa eta emakumezkoen %60tik gorako enplegu-tasa - 2010ean, pertsona nagusienen (55 eta 64 urte artekoen) %50eko enplegu-tasa

B.) Estatu Kideek ahalegindu behar dute lau oinarrien politikek lanpostuen kalitatea mantentzen eta hobetzen laguntzen dutela bermatzen.

C.) Estatu Kideek bizitzan zeharreko prestakuntzari buruzko estrategia orokor eta koherenteak zehaztu behar dituzte, herritarrak bizitza guztian ekonomia eta gizartearen aldaketetara egokitzeko behar diren gaitasunak ikasi eta eguneratu ditzaten. Ildo horretan, Estatu Kideei gomendatzen zaie estatuan estatuko helburuak finka ditzatela giza baliabideetan eta heziketa zein prestakuntza osagarrietan egiten duten inbertsioa areagotzeko. Era berean,

103


gomendatzen zaie helburu horiek betetze aldera egiten diren aurrerapenak maiztasunez gainbegiratzeko.

D.) Estatu Kideei gomendatzen zaie gizarte-ordezkariekin elkarte orokor bat ezartzeko Enplegurako Estrategia aplikatzeko, kontrolatzeko eta jarraipena egiteko.

E.) Estatu Kideek behar beste zaindu behar dituzte lau oinarriak eta helburu horizontalak, euren lehentasunak era orekatuan ezarriz, zuzentarauen izaera integratua eta baliokidetza errespetatze aldera. Gainera, Estatu Kideei gomendatzen zaie estatuan estatuko estrategia praktikan jartzeak kontuan har dezala eskualde-dimentsioa eta eskualdeen arteko ezberdintasunak, era horretan politika aplikatuak eta bilatutako helburuak bereiziz.

F.) Azkenik, gomendatzen da Estatu Kideek eta Batzordeak adierazle komun gehiago ezartzeko lau oinarrietako bakoitzean, lanaren kalitatearen alderdia barnean sartuz eta konparazio bidezko irizpideak finkatze aldera eta praktika egokiak zehazte aldera.

Aipatutako helburu horizontalez gain, Europako Batzordearen Zuzentarauek oinarrietako bakoitzarentzat helburu zehatz batzuk ezartzen dituzte. Zehazki, segitu beharreko jarraibideak ondorengo alderdietan labur daitezke:

1. oinarria: Enplegu-aukerak handitu

Estatu kideei gomendatzen zaie gazte-langabeziaren kontra borrokatzeko eta iraupen luzeko langabeziaren prebentziorako ahaleginak areagotu ditzatela. Horretarako, Estatuek prebentziorako estrategiak garatzeko eta lanbide-munduan sartzeko ahaleginak areagotu behar dituzte, gizabanakoen premien detekzio goiztiarrean oinarrituz. Ildo horretan, estatuei gomendatzen zaie urtebeteko epean langabe bakoitzari aukera berri bat eskaintzeko langabeziako sei hilabete baino lehen, gazteen kasuan, eta hamabi hilabete baino lehen, helduen kasuan; horretarako, lanbide-munduan sartzeko edozein neurri erabili daiteke. Xede horrekin, gomendatzen zaie estatuei enplegurako zerbitzu publikoak modernizatzen eta beste zerbitzu-emaileekiko lankidetza sustatzen jarrai dezatela.

Estatuei gomendatzen zaie beharrezkoa balitz gizarte-prestazioen, zergen eta prestakuntzaren sistemak berrikusi eta egokitzeko; hartara, langabezian dauden pertsonak lanbide-munduan sartzea eta jardunean ez egonik lanpostu bat bete nahi eta ahal duten pertsonak lan-merkatura itzultzea era aktiboan sustatu nahi da. Horretarako, estatuek arreta berezia jarri behar dute pizgarrien sustapenean, langabezian edo jardunean ez dauden pertsonek

104


enplegu bat bilatu edo onar dezaten. Erreparatu behar diete, halaber, pertsona horien trebakuntzak eguneratzeko eta enplegu-aukerak hobetzeko neurriei, batez ere zailtasun handienak dituztenentzat.

Estatuei gomendatzen zaie, dagokionean gizarte-ordezkariekin batera, bizitza aktiboa luzatzeko politikak garatu ditzatela, era horretan adin nagusieneko langileen gaitasuna hobetze aldera eta lan-jardueran ahalik eta luzaroen iraun dezaten pizgarriak gehitze aldera.

Estatuei gomendatzen zaie lan-merkatu berrirako gaitasunak garatzeari garrantzia emateko bizitzan zehar egin beharreko prestakuntzaren testuinguruan. Horretarako, Estatuei iradokitzen zaie heziketa- eta prestakuntza-sistemen kalitatea hobetu dezatela, baita dagozkion programena ere, batez ere orientazio egokiak ezarriz ondorengo gaietan: hastapeneko prestakuntza eta bizitza osoan zeharreko prestakuntza, eta lantokiko ikasketa- eta prestakuntza-sistemen eraginkortasunaren modernizazioa eta hobekuntza. Iradokitzen zaie baita ere ezagutzak hartzeko tokiko lokal balioanitzak susta ditzatela. Gainera, bereziki nabarmentzen da garrantzitsua dela herritar guztiek informatika ikasteko modua edukitzea, eta horretarako, azpimarratzen da garrantzitsua dela eskoletan Interneterako sarbidea egotea eta irakasleek arlo horri buruzko gaitasuna hartzea.

Kontseiluak Estatuei gomendatzen die lanpostua pertsonara egokitzeko eta Europako lan-merkatu berrietan areagotzen ari diren itolarriak ez gertatzeko eta horien kontra borrokatzeko politika aktiboak garatu ditzatela. Horretarako, Estatuei gomendatzen zaie lan-zerbitzuen ahalmena garatzearren lan-indar eskariari erantzuteko, gaitasunen gabeziaren prebentziorako politikak lantzeko, Estatu Kide bakoitzaren eta Batasunaren barneko mugikortasun profesional eta geografikoa sustatzeko, eta azkenik, lan-merkatuen funtzionamendua hobetzeko. Horretarako, lanpostuei eta prestakuntza-aukerei buruzko datu-baseak, Europa zabalean konektatuta, perfekzionatu behar dira.

Azkenik, gomendatzen da lan-merkaturatzeko eta heziketa zein prestakuntza jasotzeko bereizkeriaren kontra borrokatzea, baita enpleguaren bidez gizarte-integrazioa sustatzea ere. Horretarako, Estatuek gizarte-integrazioa sustatzeko politika koherenteak ezarri behar dituzte, eta pertsona zein gizatalde babesgabeak lan-munduan sartzea eta euren enpleguaren kalitatea bultzatu. Era horretan, lan-merkatuan eta bertara sartzeko bereizkeriarik egotea eragotzi nahi da.

105


2. oinarria: Enpresa-espiritua eta enpleguaren sorrera garatu

Estatuei gomendatzen zaie enpresen (bereziki ETEen) sorrera eta kudeaketa errazteko, gazteentzako enplegua eta prestakuntza-aukerak sortzeko ezinbesteko faktoreak baitira. Horretarako, Estatuei iradokitzen zaie enpresen gastu orokorrak eta administrazio-kargak nabarmen murriztearen alde egin dezatela, batez ere sorrera-unean eta pertsona langile gehiago kontratatzen direnean. Gainera, Estatu kideei iradokitzen zaie enpresa-jardueran hastea bultzatzeko, eta horretarako, hainbat neurri erabiltzeko, adibidez enpresa-espiritua sustatzea eta norberaren konturako jarduera, enpresari laguntza zehatza emateko zerbitzua, oraingo eta etorkizuneko enpresarien prestakuntza, autonomo-jarduerara pasatzea zein enpresa txikiak sortzea oztopatzen duten trabak aztertzea, eta azkenik, aitortu gabeko lanaren kontrako borroka eta lan-mota hori enplegu legal bihurtzea sustatzea.

Estatuei gomendatzen zaie ezagutzan eta zerbitzuetan oinarritutako gizartearen enplegu-aukera berriak ustiatzeko, eta horretarako, Estatu Kideei aholkatzen zaie zerbitzuak emateko trabak ezaba ditzatela eta hirugarren sektorearen enplegu-aukerak osoki ustiatzeko baldintzak garatu ditzatela, batez ere ezagutzaren gizartearekin eta ingurumen-sektorearekin lotuta.

Estatu Kideei gomendatzen zaie enpleguaren aldeko tokiko eta eskualdeko ekintza bultzatu dezatela, eta horretarako, Estatuei aholkatzen zaie euren enplegu orokorretan, ahal denean, eskualdeko-garapenaren garrantzia kontuan hartzeko, eta animatu egiten zaie tokiko eta eskualdeko agintariei enplegurako estrategiak ezartzera, tokian tokiko enplegu-sorrerak ematen dituen aukerak osoki ustiatze aldera. Gainera, gomendatzen da garapen lehiakorra eta gizarte-ekonomiak lanpostu gehiago sortzeko gaitasuna bultzatzeko neurriak susta ditzatela, baita maila guztietan lan-zerbitzu publikoek tokiko enplegu-aukerak aurkitu eta tokiko lan-merkatuen funtzionamenduak hobetzeko orduan duten rola indartzeko.

Azkenik, iradokitzen da enplegua eta prestakuntza bultzatuko duten zerga-erreformak eragiteko. Ildo horretan, Estatu Kideei gomendatzen zaie pixkanaka, betiere behar den neurrian eta uneko mailaren arabera, guztizko zerga-karga murrizten joateko eta, pixkanaka, lanaren gaineko zein lanaren soldatakoak ez diren kostuen gaineko presio fiskala (batez ere kualifikatua ez den lanaren eta gaizki ordaindutakoaren gainekoa) murrizten joateko. Gainera, gomendatzen da giza baliabideetan inbertitzeko pizgarriak sartu eta zerga-oztopoak ezaba ditzatela.

106


3. oinarria: Pertsona langileen eta enpresen egokitzeko gaitasuna sustatu

Estatu Kideei gomendatzen zaie euren herrialdeetako lanaren eta lan-moten antolamendua modernizatzea bultza dezatela, eta horretarako, gizarte-ordezkariei negoziatzera eta lanaren antolamendua modernizatzeko akordioak (dagozkion maila guztietan) praktikan jartzera deitzen zaie, lan-formula malguagoak barne, era horretan enpresak produktiboagoak, lehiakorragoak eta industriako aldaketetara egokitzen errazagoak lortzeko, malgutasun eta segurtasun arteko beharrezko orekara iristeko eta lanpostuen kalitatea areagotzeko. Landu daitezkeen gaien artean, badaude teknologia berriak, lan-mota berriak eta lanaldiarekin lotutako gaiak, adibidez urteko lan-denboraren zenbaketa, lanaldiaren eta aparteko orduen murrizpena, lanaldi partzialaren sustapena, lan-jarduera aldi baterako eteteko aukera eta lan-segurtasunarekin lotutako gaiak.

Kontseiluak Estatu Kideei eta gizarte-ordezkariei gomendatzen die dagozkion maila guztietan, hala badagokio, akordioak hitzartu ditzatela bizitzan zeharreko heziketa eta prestakuntzari buruz, egokitzeko eta berriztatzeko gaitasuna errazteko, batez ere informazioaren eta komunikazioaren teknologiaren arloan.

4. oinarria: Gizon eta emakumeen arteko aukera-berdintasuna indartu

Kontseiluak Estatu Kideei aholkatzen die gizon eta emakumeen arteko aukera-berdintasunari buruzko politikak indartu ditzatela eta emakumeek lan egitea erabakitzeko orduan influentzia duten faktoreetan eragiteko. Horretarako, beste neurri batzuen artean, iradokitzen da emakumeen langabezia-tasarekin proportzioan dauden lan-politikako neurri aktiboak ezar daitezela; era berean, arreta berezia jar dadila emakumeentzat zerga-erregimenek eta gizarte-prestazioek izan ditzaketen ondorioetan; bereziki erreparatu dakiola, halaber, ordaintzeko orduan lan beragatik edo balio bereko lanagatik berdintasunaren printzipioa ez urratzeari; arreta handiz begiratu dakiela emakumeei enpresa berriak sortzea edo autonomo bihurtzea eragozten dieten oztopo guztiei, horiek ezabatze aldera; bermatu dezatela emakumeek zein gizonek lana antolatzeko era malguak eduki ahal izatea, era boluntarioan eta enplegu-kalitatearen kalterik gabe; eta bermatu daitezela emakumeek irakaskuntzara eta heziketara zein bizitza osoan zeharreko prestakuntzara sartzen errazteko beharrezkoak diren baldintzak.

Estatu Kideek, dagokionean gizarte-ordezkariekin lankidetzan, gizon eta emakumeen arteko desoreken kontra borrokatu behar dira. Horretarako,

107


Kontseiluak iradokitzen du emakume eta gizonen arteko langabezia-tasa gutxitzeko ahaleginak areagotzeko; sektore zein lanbide guztietan eta maila guztietan emakume eta gizonek duten parte-hartze orekatua lortzeko neurriak hartzeko; ordainketari buruz lan beragatik edo balio bereko lanagatik berdintasuna egotea sustatzeko neurri positiboak hartzeko; eta ezberdintasunak gutxitze aldera, emakumearen aldeko neurrietara maizagoetan jo behar ote den aztertzeko.

Estatu Kideek lan- eta familia-bizitza bateragarri egitea bultzatu behar dute, eta horretarako, aholkatzen da familiari laguntzeko politikak prestatu, aplikatu eta sustatzea, ondorengoak barne: umeak eta norbere kargupeko beste pertsonak zaintzeko modu oneko, hurbileko eta kalitate altuko zerbitzuak, gurasoentzako baimen- edo bestelako erregimenak; ausentzia baten ondoren bizitza aktiboan berriro hasi nahi duten emakume eta gizonen egoerari ondo erreparatu eta bizitza aktiboari ekitea zailagotzen duten oztopoak ezabatu.

3.2. EUROPAKO BATASUNEKO HERRIALDE KIDEEN ENPLEGU POLITIKA AKTIBOAK

3.2.1. Europako Batasuneko Herrialde Kideen enplegu-politika aktiboen garapena

Oro har Mendebaldeko eta zehazki Europako herrialde gehienetan, laurogeiko hamarkadan eta laurogeita hamarrekoaren hasieran zeuden langabezia-tasa altuek, agintari publikoak langabeziaren kontra baliabide publiko handiak erabiltzera ‘bultzatu’ zituzten, eta horien tresna garrantzitsuenetako bat enplegu-politika aktiboak izan dira.

Funtsean, politika aktibo horiek lan-merkatuaren funtzionamendua hobetzea dute xedetzat, ondorengoen bidez: mugikortasuna eta lan-egokitzapena, langileak berriro lanean hastea erraztea, eta oro har (ekonomia, gizarte eta teknika aldetik egondako aldaketen ondorioz) pertsona langileak enplegu-aukera berriak aprobetxatzeko trebatzea. Ildo horretan, politika aktiboak bitarteko oso eraginkorrak dira nahikoa ez den trebakuntza duten langileak edo iraupen luzeko pertsona langabeak berriro lanean hasteko.

Politika aktiboak ohituraz ‘pasiboen’ kontrakotzat jo izan dira (batez ere aldez aurreko erretiroek eta langabezia-prestazioen ordainketak osatuta). Hala ere, azken urteotan politika aktibo eta pasiboen arteko bereizketa hori lausotzen ari da,

108


batik bat langabezia-prestazioen ordainketaren eta lan-merkatuan parte-hartze aktiboa izatearen artean dagoen lotura gero eta handiagoagatik.

Ildo horretan, aurrekoarekin bat eginez, OCDEk5 burututako hainbat estimaziok agerian uzten dutenez, oro har era askotako agintari publikoek gero eta gehiago politika aktiboetan jarri dute arreta, eta enplegu-politiken osotasunerako zein baliabideen eta BPGarekiko portzentaje handiagoa bereganatzen joan dira. Baieztapen hori Espainiaren kasuan betetzen da bereziki.

Bestalde, herrialdeen arteko konparazioa eginez gero, eskueran dugun kopuruei buruzko informazioak erakusten duenez, alde nabarmenak daude OCDE gunea osatzen duten herrialdeen artean (ikus 3.1. koadroa). Ildo horretan, Europako herrialdeei erreparatuz gero, eskueran dugun informazioak erakusten du iparraldeko herrialdeak direla, hain zuzen, BPGarekiko baliabide-bolumen handiena erabiltzen dutenak, hala enplegu-politiken osotasunean (aktibo zein pasibo) nola politika aktiboetan zehazki (%3,6 eta %1,5 batez beste, hurrenez hurren). Bestalde, Europa hegoaldeko herrialdeei dagozkien datuek (Espainia barne) bi kasuetan portzentaje askoz baxuagoak dituzte (%1,6 eta %0,7 batez beste, hurrenez hurren). Europako gainontzeko herrialdeak, ordea, bi muturren artean daude. Edonola ere, horrelako politiketan egiten den gastuaren Europaren batezbestekoa OCDEko beste eremu geografiko batzuetan erregistratzen dena baino altuagoa da. Azkenik, Espainiak, Europako Batasunaren zein OCDEko beste eremu geografikoen batezbestekoarekin konparatuta, erakusten du kasu guztietan Espainiako kasuan portzentajeak beti baxuagoak direla.

5 OCDE, Employment Outlook 2001 & 2002, Paris

109


3.54. koadroaEnplegu-politiketan egindako gastua, 1985-1998

Gastua guztira (BPGren %) Politika aktiboen gastua (BPGren %)

Politika aktiboen gastua (enplegu-politiken guztizko

gastuaren % )1985 1989 1993 1998 1985 1989 1993 1998 1985 1989 1993 1998

Kanada 2,49 2,07 2,60 1,49 0,64 0,51 0,66 0,50 25,90 24,50 25,30 33,80Mexiko -- 0,01 0,01 0,08 -- 0,01 0,01 0,07 -- 59,80 56,40 98,20Estatu Batuak 0,79 0,62 0,79 0,42 0,25 0,23 0,21 0,17 32,10 36,80 26,10 41,40Ipar Amerika 1,64 1,34 1,70 0,96 0,45 0,37 0,43 0,34 29,00 30,60 25,70 37,60Japonia 0,50 0,40 0,39 0,61 0,17 0,16 0,09 0,09 33,50 41,10 22,80 15,00Korea -- -- 0,06 0,64 -- -- 0,06 0,46 -- -- 100,00 71,70Asia -- -- 0,22 0,62 -- -- 0,07 0,27 -- -- 61,40 43,30Danimarka 5,38 5,49 7,08 5,03 1,14 1,13 1,74 1,66 21,20 20,60 24,60 33,10Finlandia 2,22 2,11 6,57 3,96 0,90 0,97 1,69 1,40 40,70 46,00 25,80 35,20Norvegia 1,09 1,83 2,64 1,39 0,61 0,81 1,15 0,90 55,70 44,00 43,70 64,70Suedia 2,97 2,17 5,73 3,92 2,10 1,54 2,97 1,97 70,80 70,90 51,80 50,40Iparraldeko Herrialdeak

2,92 2,90 5,51 3,58 1,19 1,11 1,89 1,48 47,10 45,40 36,50 45,80

Grezia 0,53 0,80 0,72 0,84 0,17 0,38 0,31 0,35 32,70 47,50 43,00 41,50Italia -- -- 2,51 1,83 -- -- 1,36 1,12 -- -- 54,20 61,10Portugal 0,69 0,72 1,74 1,60 0,33 0,48 0,84 0,78 47,30 66,90 48,20 48,60Espainia 3,14 3,18 3,83 2,25 0,33 0,85 0,50 0,70 10,50 26,90 13,10 30,40Hego Europa 1,45 1,57 2,10 1,63 0,28 0,57 0,55 0,73 30,20 47,10 34,70 40,20Txekia -- -- 0,30 0,36 -- -- 0,16 0,13 -- -- 54,30 35,70Hungaria -- -- 2,76 1,01 -- -- 0,65 0,39 -- -- 23,60 38,60Polonia -- -- 2,45 1,00 -- -- 0,58 0,44 -- -- 23,60 44,40Ekialdeko Europa -- -- 1,84 0,79 -- -- 0,47 0,32 -- -- 33,90 39,60Austria 1,20 1,20 1,74 1,71 0,27 0,27 0,32 0,44 22,60 22,60 18,50 25,90Belgika 4,68 3,91 4,24 3,87 1,31 1,26 1,24 1,42 28,00 32,20 29,20 36,70Frantzia 3,03 2,60 3,32 3,11 0,66 0,73 1,25 1,30 21,90 28,20 37,60 42,50Alemania 2,22 2,26 4,10 3,54 0,80 1,03 1,58 1,26 36,10 45,60 38,60 35,60Irlanda 5,04 4,17 4,64 3,44 1,52 1,41 1,54 1,54 30,20 33,90 33,30 44,70Luxenburgo 1,48 0,96 0,88 0,96 0,52 0,30 0,19 0,29 35,30 31,10 21,40 30,30Herbehereak 4,65 4,04 4,61 4,72 1,16 1,25 1,59 1,74 25,00 31,00 34,50 37,00Suitza 0,46 0,34 1,99 1,77 0,19 0,21 0,38 0,77 42,00 62,00 19,10 43,50Erresuma Batua 2,86 1,53 2,15 0,98 0,75 0,67 0,57 0,34 26,20 43,90 26,40 36,40Europako beste batzuk

2,85 2,33 3,07 2,68 0,80 0,79 0,96 1,01 29,70 36,70 28,70 36,90

OCDEren Europako Gunea

2,60 2,33 3,50 2,69 0,80 0,83 1,12 1,05 34,10 40,80 31,80 39,60

Australia 1,72 1,04 2,51 1,48 0,42 0,24 0,71 0,42 24,70 23,30 28,40 28,40Zeelanda Berria 1,54 2,66 2,40 2,21 0,90 0,93 0,79 0,63 58,60 35,00 32,80 28,30Ozeania 1,63 1,85 2,46 1,84 0,66 0,59 0,75 0,52 41,60 29,10 30,60 28,40EB 2,91 2,53 3,63 2,80 0,86 0,86 1,13 1,07 31,70 38,60 31,30 37,70OCDE 2,32 2,09 3,03 2,29 0,72 0,72 0,94 0,87 34,20 38,40 30,30 37,30Iturria: OCDE.

Hertsiki Europaren ikuspuntutik begiratuta eta arreta enplegu-politika aktiboetan jarriz, EUROSTATek6 emandako azken datuetan, Estatu Kideen enplegu-politika aktiboek duten sendotasuna zein orientazioa antzeman daiteke. Ildo horretan, eskueran ditugun datuek (ikus 3.2. koadroa) agerian uzten dutenez, lehenik eta behin, alde nabarmenak daude Estatu Kideen artean politika hauetarako erabiltzen diren baliabideen bolumenean; izan ere, beste alderdi batzuekin gertatzen den

6 Ikus Eurostat, Labour Market Policy Database Methodology

110


bezala, bereizketa bat antzeman daiteke Ipar Europa (Suedia, Danimarka) zein Erdialdeko Europaren (Herbehereak, Belgika, Alemania, Frantzia) eta Hego Europaren (Portugal, Grezia, Italia eta neurri txikiagoan Espainia) artean.

3.55. koadroa1999ko Enplegu Politika Aktiboen Gastu Publikoa, Estatu Kideen arabera (BPGren %)

B DK D EL E (*) F IRL I L NL A P FIN S UK EU-15

Prestakuntza 0,155 0,758 0,412 0,009 0,180 0,295 0,194 0,147 : 0,064 0,213 0,129 0,448 0,949 0,046 0,345Lan-banaketa eta lan-errelebua 0,100 0,001 0,000 0,000 0,004 0,000 0,000 0,002 0,000 0,000 0,000 0,000 0,063 0,064 0,000 0,008Enplegurako pizgarriak 0,156 0,497 0,080 0,078 0,275 0,206 0,051 0,178 0,045 0,070 0,059 0,043 0,105 0,297 0,006 0,174Pertsona ezgaituen integrazioa 0,117 0,407 0,122 0,069 0,061 0,087 0,028 0,003 0,015 0,466 0,050 0,013 0,094 0,543 0,023 0,142Enplegu-sorrera zuzena 0,495 0,123 0,351 0,000 0,092 0,374 0,458 0,072 : 0,315 0,044 0,052 0,182 0,077 0,014 0,282Sustatzaile berrientzako pizgarriak

0,002 0,018 0,038 0,021 0,036 0,001 0,047 0,013 0,001 0,000 0,003 0,011 0,014 0,068 0,000 0,024

GUZTIRA 1,026 1,804 1,003 0,258 0,648 0,963 0,778 0,415 : 0,915 0,369 0,248 0,906 1,998 0,089 0,975(*) Gobernu Zentralari dagozkion datuakIturria: Eurostat

Bestalde, politika horien orientazioari dagokionez, herrialdeen artean alde nabarmenak daudela azpimarratu behar da. Esate baterako, estatu batzuek prestakuntzan erabiltzen dute politika aktiboen portzentaje handi bat (Danimarka, Suedia, Alemania, Austria, Erresuma Batua, Finlandia eta Portugal, bereziki langabeentzat eta bazterketa-arriskupeko kolektiboentzat). Aldiz, Hego Europako hainbat herrialdek, adibidez Greziak, Espainiak eta Italiak, enplegurako pizgarrietarako erabiltzen dute baliabideen portzentaje handi bat. Belgika, Frantzia eta Irlandan, ordea, enplegu-sorrera zuzena erabiltzen da bereziki.

3.2.2. Europako enplegu-politika nazionaletan berriki gertatutako orientazio orokorraren aldaketak

Ikuspuntu kualitatibotik hartuta, azken urteotan Europako herrialde gehienetan aldaketa batzuk gertatzen ari dira enplegu-politiken orientazio orokorretan, eta ondorengo alderdietan labur daitezke: Lehenik eta behin, azken urteotan politika “aktibo” eta “pasiboen” (batik bat

erretiro aurreratuak eta langabezia-prestazioak) arteko bereizketa lausotzen ari da. Era horretan, enplegu-bilaketa aktiboa sustatzen ari da langabezia-prestazioak jasotzen dituztenenen artean, eta joera horren oinarria batez ere

111


langabezia-prestazioak jasotzeko baldintzak gogortzea eta onuradunen enplegu-bilaketari buruzko jarduerak areago monitoretzea da.

Bigarrenik, azken urteotan gero eta gehiago enplegu-politiken kolektibo hartzaileak ‘mugatzen’ ari dira; izan ere, onuradunak diren kolektiboak bereziki gazteak (gehienetan trebakuntza baxukoak) eta iraupen luzeko pertsona langabeak dira. Ildo horretan, gazteen kolektiboari dagokionez, hainbat herrialdetan biziberritu egin da hezkuntza-mundutik lan-mundura pasatzeko trantsizioa ‘errazteari’ buruzko interesa.

Hirugarrenik, azken urteotan enplegu-politika aktiboak diseinatu eta ezartzeko orduan tokiko/eskualdeko agintariek jokatu beharreko rol garrantzitsuan enfasi berezia jartzen ari dira. Enfasi hori, Europako hainbat herrialdetan enpleguaren alde egin diren eskualdeko edo tokiko hitzarmenetan geratzen da hobekien agerian.

Nabarmendu beharreko beste joera bat, uneko lanari buruzko neurrien eta lan-merkatuaren gainean zeharkako eragina duten beste gizarte zein ekonomia aldetiko neurrien arteko koordinazioa handitzea da.

Azkenik, hainbat herrialdek (Frantzia, Herbehereak, Erresuma Batua) garrantzi berezia ematen ari zaizkie ingelesez ‘one-stop shops’ deitutakoei, hau da, langabezian dauden pertsonak joan daitezkeen zentroei, bertan euren interesekoa izan daitekeen informazioa emateko; era horretan, ‘one-stop shops’ horiek, geroago, langabezian dauden pertsonak euren premietarako egokienak diren zerbitzu edo programetara bideratzen dituzte.

3.2.3. Europako esperientzia interesgarriak

Euren lan-merkatuetan egoera inbidiagarrian dauden hainbat Estatu Kideren azterketak (Danimarka, Herbehereak) agerian uzten duenez, herrialde horietakoak zerga gutxiko ekonomia irekiak eta lehiakorrak dira, ezaugarri nagusitzat dutenak lan-merkatu oso malguak izatea eta enplegua sortzeko gai izatea, baina aldi berean, langabezia-prestazio oparoak tartekatzen dituzte langabezian dauden pertsonek lana bilatzen duten bitartean. Azkenik, herrialde horiek, negoziazio kolektiboko sistema bat egon, ezarri eta iraunarazten errazteko aldez aurreko kultur joera dute, kontrako interesen arteko konpromisoetan oinarritutakoa, non adostasunaren kultura eta akordioen bilaketa diren negoziazioen ezaugarri nagusiak.

Jakina, enplegu-politiken ezarpen zehatza oso ezberdina da aztertutako herrialdeen artean. Edonola ere, euskal ikuspegitik, Danimarka eta Herbeheretako ereduen

112


lehenengo ebaluazio batek, aditzera ematen du eredu horien arrakasta, hartutako neurrien 'pertsonalizazioan' oinarrituta dagoela, aldi berean 'azkartasun' bereziarekin tartekatuta, banako pertsonek planteatutako beharrizanei era eraginkorrenean aurre egite aldera; izan ere, langabezian dauden pertsonek egoera horretan ahalik eta denbora laburrena pasatzen dute. Gainera, era askotako agintari publikoen partaidetza aktibo eta koordinatuak (hala estatu-mailan nola eskualdekoan), politikak egin eta ezartzeko orduan gizarte-ordezkariekin buruz buru lankidetzan arituz, ematen diren zerbitzuen eraginkortasuna izugarri areagotzen du.

113


4. DIAGNOSTIKO OROKORRA

115


4. DIAGNOSTIKO OROKORRA

Aurreko analisiak aintzat hartuta eta diagnostiko orokor gisa, ondoko funtsezko elementuak identifika daitezke EAEko lan-merkatuaren egoeran eta enpleguaren arloko politika aktiboarekiko elkarrekintzan.

a) EAEko lan-merkatuaren bilakaera positiboa

EAEko jarduera-tasa hazi egin da azken urteotan. Izan ere, adierazle horrek %54ko batez bestekoa jasotzen zuen 2002ko ekitaldian eta %52,5ekoa 1994koan. Bestalde, azken urte hauetan ekonomiaren bilakaera positiboak eta garatu diren politikek eragin zuzena eta positiboa izan dute EAEko langabezia-tasan. 1994an euskal biztanleria aktiboaren %25ek lan egin nahi eta ezin zuen (hau da, langabezian zegoen), eta 2002an, berriz, ehuneko hori %8,3ra jaitsi zen.

Ildo horretan, 2000-2003 Enplegua Sustatzeko Erakunde Arteko Planean planteatutako langabezia-tasa murrizteko helburu orokorra (%9,84) estalita dago jada; ez, ordea, jarduera-tasarena: %56,2. Hortaz, Enplegu Plan berriaren helburu nagusiak langabezia-mailari eustea eta jarduera-tasa gehitzea izango dira.

b) Langabeziaren problematikan gertatutako aldaketa kualitatiboak

Nolanahi ere, azken urte hauetan gertatutakoaren ikuspegi historikotik, egiazta dezakegu langabeziaren arloan aldaketa handia izan dela, kuantitatiboki zein kualitatiboki. Langabeziaren arazoa euskal gizartean oso zabalduta zegoen arazoa zen, edozein motatako profil sozio-profesionalengan zuen eragina. Gaur egun, aitzitik, fenomeno murritzagoa da, eta arlo sozialarekin lotura handiagoa duen arazoa da, gehiago lotzen da lan-munduratzeko zailtasunak dituzten talde eta pertsonekin.

Hori dela-eta, arlo horretako politika zehatzak diseinatu eta garatu behar dira; askotan, askotariko sektoreetako politikak garatu behar dira, eta hainbat gizarte-problematiketan diharduten beste eragile publiko batzuekin batera jorratu beharko dira politika horiek.

c) Langabeziaren arazoaren eraginpean dauden kolektiboak

Euskal lan-merkatuaren bilakaera positiboa onuragarria izan da gizonen kolektiboarentzat, emakumeen kolektiboarentzat, eta adin-talde guztientzat. Hala

116


ere, alde nabarmenak agertzen dira jarduera eta langabeziako tasetan sexu eta adinaren araberako kolektiboei dagokienez. Langabeziaren arazoak hiru kolektibotan du bereziki eragina, eta, hori dela-eta, hiru kolektibo horiek enpleguaren politika aktiboetarako segmentu estrategiko bihurtu dira. Ondokoak dira hiru kolektibo horiek: emakumeak, gazteak eta denbora luzez langabezian dauden pertsonak. Emakumeen kolektiboari dagokionez, eskura ditugun datuei erreparatuz,

gizonei dagozkienak baino adierazle txarragoak agertzen dira jarduera eta langabeziako tasen arloan. Gizonezkoen jarduera-tasa %65,8koa da eta emakumezkoena %42,8koa, eta alde horiek nabarmenagoak dira langabezia-tasari dagokionez, %5,7koa gizonezkoen kasuan eta %12,1ekoa emakumezkoen kasuan (2002rako datuak). Hortaz, gizonezkoen langabezia-tasa maila frikzionalean dagoen arren, emakumezkoen langabezia-tasan islatu egiten dira osagai estrukturalak eta lan-merkaturatzeko eta enplegua lortzeko zailtasun handiak. Era berean, emakumezkoen langabeziaren arazoa nabarmenagoa da emakume gazteenen eta okerren prestatutakoen artean, eta oso nabarmena da denbora luzez langabezian daudenen proportzioa (langabezian dauden euskal emakumeen %48,1ek urtebete baino gehiago daramate lana bilatzen). Emakumeen artean langabezia murriztea eta beren jarduera-tasa gehitzea funtsezko helburu da.

Bigarren, pertsonarik gazteenek osatutako kolektiboak (16-24 urte) lan-egoera zailagoa du gainerako adin-taldeek baino. Jarduera eta langabeziako tasaren adierazlerik txarrenak dituzte. Hortaz, 2002ko ekitaldiko datuak kontuan izanik, euskal gazteriaren ia ehuneko hogeik lan egin nahi dute, baina ez dute lanik aurkitzen. Ehuneko hori areagotu egiten da emakumezkoen kasuan. Horrez gain, gazteriaren kasuan ere oso nabarmena da denbora luzez langabezian daudenen kasua; izatez, langabezian dauden gazteen %35ek urtebetetik gora daramate lana bilatzen. Hortaz, behar-beharrezkoa da gazteen langabezia murriztea, eta, bereziki, lan-bizitzaren hasieratik egoera kroniko ez bihurtzea.

Hirugarren, iraupen luzeko langabezia dugu. Iraupen luzeko langabeziaren eragina bereziki nabarmena da emakumezkoen kasuan (goraxeago aditzera eman den moduan), adinez handienen kasuan eta prestakuntzarik okerrena duten kolektiboen kasuan. Hala, langabezian dauden 24 urtetik beherakoen arteko %27,4k lana bilatzen bi urtetik gora badaramate, ehuneko hori asko gehitzen da 45 urtetik gorako emakumeen artean, %66,9. Bestalde, nabarmendu behar dugu denbora luzez langabezian daudenen artean, talde handi batek pairatzen duela langabeziako egoera “estrukturala”. Izatez, denbora luzez langabezian diren pertsonen %58,2k bi urte baino gehiago daramate enplegua bilatzen, arrakasta izan gabe. Aurreko kasuan bezalaxe,

117


ehuneko hori txikiagoa da gizonen kasuan emakumeen kasuan baino, eta areagotu egiten da adinarekin eta zertxobait murriztu prestakuntza-maila handiagoa denean.

Aurretik aipatutakoez gain, EAEko lan-merkatuan arazoak dituzten beste kolektibo batzuk ere daude, horien artean daude etorkinak (enpleguaren arloan gero eta eragin handiagoa izango du kolektibo horrek, kuantitatiboki zein kualitatiboki) eta inaktiboen kolektiboa (batez ere emakumezkoen kolektiboari dagokionez). Izan ere, kolektibo horiek etorkizun hurbilerako benetako enplegu-erreserba bihurtu dira, eta kolektibo horiek enplegurantz bideratzea erronka handia izango da.

Azaldutakoaren ildotik, argi eta garbi dago gaur egun dauden kolektibo problematikoen premietara egokitu eta bideratuko diren politikak egin beharko direla (batez ere generoko irizpenei dagokienez). Politika horiek laguntza pertsonalizatua jorratu beharko dute eta lehentasuna eman beharko diote arazoen prebentzioari, eta ez horrenbeste arazoak ondoren ebazteari. Ildo horretan, bereziki langabezian diren pertsonei zuzenduko zaizkien lan-orientaziorako jarduerek funtsezkoak izan beharko dute garatu beharreko enplegu-politikan.

d) Langabeziaren problematikaren metatze geografikoa

Bestalde, EAEko langabeziaren arazoa hainbat eskualde eta udalerri zehatzetan metatzen da. Ezkerraldean, Bilbon, Donostia inguruko udalerrietan (Hernani, Irun, Pasaia eta Errenterian), eta Arabako hainbat udalerritan (Agurain, Laudio-Amurrio-Artziniega eta hiriburuan bertan).

Hortaz, enplegua sustatzeko ekintza publikoak tokian tokiko ezaugarrietara moldatu beharko du, eta, hala, dauden problematiketara ahalik eta gehien egokituko diren ekintzak bultzatu beharko dira. Arazoaren konplexutasunaren eta larritasunaren arabera, jarduteko hainbat maila finkatu beharko dira, betiere jardun publikoan bete behar diren homogenotasunaren eta parekotasunaren printzipioak kontuan hartuz.

e) Europako adierazleekin alde handiak

Europako batez bestekoarekin alderatuta, euskal lan-merkatua askoz ere egoera kaskarragoan dago, enplegu eta jardueraren arloko tasak txikiagoak dira, eta langabezian dagoen biztanleriaren ehunekoa handiagoa da, baita gazte

118


langabetuen tasa eta denbora luzez langabezian daudenen tasa ere. Horrez gain, eta generoaren ikuspegitik, alde horiek nabarmenagoak dira emakumezkoen euskal lan-merkatuan. Emakumezkoen kasuan zenbateko horiek urrunago daude europar konbergentziaren zenbatekoetatik gizonezkoen kasuan baino (gizonezkoen kasuan Europar Batasuneko batez besteko adierazleetatik askoz hurbilago daude).

f) Etorkizunerako ziurgabetasun handiak

Etorkizunera begira, gaur egun antzematen diren aukeretan ziurgabetasuna eragiten duten elementuak ageri dira (ziklo ekonomikoaren bilakaera orokor negatiboa, Ekialde Ertaineko gerra), eta elementu horiek eragin negatiboa izan dezakete euskal lan-merkatuan. Ziurgabetasuneko egoera horretan gomendagarria da zuhurtziaz jardutea helburu kuantitatiboak finkatzean. Bestalde, enplegu-politikak malgua izan beharko du, nazioarteko eszenategi ekonomikoetan gerta daitezkeen aldaketetara eta aldaketa horiek EAEn izan ditzaketen eraginetara moldatu beharko du.

g) 2000-2003 Enplegua Sustatzeko Erakunde Arteko Planaren inguruko egiaztapenak

2000-2003 Enplegua Sustatzeko Erakunde Arteko Planak langabezia-tasari buruz hasiera batean finkatutako helburuak bete dira. Langabezia-tasa Europar Batasuneko tasaren mailetara jaistea lortu da. Bestalde, jarduera-tasa hobetzeko helburuari dagokionez finkatutako helburuak lortu ez badira ere, asko aurreratu da arlo horretan.

Eusko Jaurlaritzak, Foru Aldundiek eta Udalek enpleguaren eta prestakuntzaren arloko jarduerak bateratzeko eta koordinatzeko Planaren ideiak oso balorazio positiboa izan du.

Nolanahi ere, elementu positibo horien aurrean Planak aurre egin ezin izan dien hainbat alderdi daude. Arlo horretan oraindik jaso gabe dauden aginpideen ondorioz, eragozpenak daude enplegu-estrategia koherentea gauzatzeko eta behar bezala koordinatzeko. Horrez gain, enplegu-politiketan hainbat eragilek esku hartzen dutela eta askotan oso bestelako irizpide eta planteamenduak dituztela antzeman da (Foru Aldundiek esate baterako). Hori dela-eta, askotan eragile horien funtzioak bikoiztu eta gainjarri egiten dira, eta horrek nahastea eragiten du arazo honen eraginpean dauden kolektiboen artean; gainera, EAEko lurraldean oinarrizko

119


enplegu-zerbitzuak ez datoz bat, eta, horrenbestez, laguntza ez da kasu guztietan berdina. Beraz, baliabide publikoen erabilera hobe daiteke.

Enplegu-politika aktiboaren arloan, beraz, gidaritza argia finkatu behar da, langabezian dauden pertsonei laguntzeko eta zerbitzuak egiteko sistema integratua bideratu behar da, baita eragile guztientzako jardun-esparru komuna ere, ekintza publikoa homogeneoa eta berdina izan dadin.

Nolanahi ere, garatu beharreko politikek tokian tokiko inguruneen ezaugarri zehatzak hartu beharko dituzte aintzat, betiere arazo honetan inplikatuta dauden erakunde eta eragileen ekintzan elkarlanean jarduteko printzipioarekin.

h) Europako enplegu-arteztarauetan oinarritzen den euskal enplegu-politika

Enplegu-politika baten definizioa Europako Enplegu Estrategiak finkatutako helburu eta estrategiekin koordinatu beharko da. Zehazki, helburuei dagokienez, 2005eko urtarrilean %67ko enplegu-tasa orokorra lortu beharko da eta emakumezkoen enplegu-tasak %57koa izan beharko du. 2010. urterako, aldiz, %70eko enplegu-tasa orokorra eta %60ko emakumezkoen enplegu-tasa lortu beharko da.

Helburu horiek gogoan, Europako Enplegu Estrategiak lehentasuneko hainbat jardun-ildo finkatu ditu (“zutabe” izenekoak). Ondoko alderditan oinarritzen dira jardun-ildo horiek: Enplegagarritasun handiko baldintzak sortzea. Arlo horretako lehentasunen

artean daude gazteen eta langabezian denbora luzez daudenen langabezia-arazoei aurre egitea, neurri pasiboetatik aktiboetara jotzeko neurriak sustatzea, eta hezkuntza-sistematik lan-sistemara iragateko prozesua erraztea.

Enpresagileei laguntzea. Horretarako lehentasunen artean daude, besteak beste, lanpostuak sortzeko aukera emango duten enpresa-proiektuak hasteko eta garatzeko erraztasunak ematea eta enpresagileari zerga-betebeharrak erraztea eta murriztea.

Egokitzapena erraztea. Arlo horretako jardueren artean daude lanaren antolamendua modernizatzea eta enpresetarako egokitzapenean laguntzea, orokorrean.

120


Aukera-berdintasunaren alde egitea, horretarako sexuen araberako desberdintasunen arloko alderdi guztiak aztertuko dira, familiako bizitza eta laneko bizitza berriro bideratzeko aukera emango duten estrategiak jorratuko dira, eta pertsona ezinduak lan-mundura daitezen sustatuko da.

EAEko enplegu estrategia batek koherentea izan beharko du, beraz, Europako Enplegu Estrategian finkatzen diren arteztarauekin, euskal lan-merkatuaren berezko ezaugarri zehatzetara egokituta jakina.

121


122


5. ENPLEGU-PLANAREN ORIENTAZIO ETA HELBURU OROKORRAK


5. ENPLEGU-PLANAREN ORIENTAZIO ETA HELBURU OROKORRAK

5.1. ORIENTAZIO OROKORRAK

Kontuan hartuta, betetik, Euskal Autonomia Erkidegoko lan-merkatuaren egoera eta aukerei buruz egindako diagnostikoa, eta, bestetik, politika aktiboei buruzko praktika egokien gaineko gomendioak eta erreferentziak, ondoko orientazio orokorren arabera planteatu da Enplegu Plana (Eusko Jaurlaritzak datozen urteetarako arlo honetan bideratuko duen ekintzarako gida eta konpromiso den aldetik): Enplegu-politikaren gidaritza

Enplegu-politika pertsonalizatua

Ekintza-multzo integratua

Lehentasuna prebentzio-neurriei

Lan-orientazioa enplegu-politikaren ardatz gisa

Sistemarako sarrera bateratua (leihatila bakarra)

Enplegu-politika hainbat kolektiboen premietara moldatzea

Gizonen eta emakumeen arteko desorekari aurre egingo dion politika

Tokian tokira egokitzea eta elkarrekintzan jardutea

Jardun homogeneoa eta zuzena

Lan-munduratzea eta gizarteratzea: beste eragile publikoekin koordinatzea

Enplegu-politikaren eta enpresa-politikaren arteko koordinazioa

Enpleguaren egonkortasuna eta kalitatea sustatzea

Enplegu Zerbitzu propioa

a) Enplegu-politikaren gidaritza

Enplegu-politikak Euskal Autonomia Erkidegoaren esku dauden heinean, bere gain hartu nahi du Eusko Jaurlaritzak arlo horretako gidaritza, eta enpleguaren maila eta kalitatea hobetzen eta arlo honetan arazorik handienak dituzten

124


kolektiboak lan-munduratzeko ahalmena hobetzen lagunduko duten neurri eta tresna berriak sustatuko ditu.

Gidaritza hori abiarazten bada ere, ez da inola ere ahaztuko gai honetan ekintzak jorratzen dituzten edo ekintza horietan parte hartzen duten beste erakunde eta eragile batzuekin elkarlanean jardun behar dela.

b) Enplegu-politika pertsonalizatua

Gaur egun enplegu-politika aktiboak pertsonalizatzeko beharra planteatzen da. Horretarako, arazo honen eraginpean dauden pertsonen jarraipen indibidualizatu eta jarraitua egingo da, ezinbestekoa baita lan-munduratzeko prozesuak arrakastatsuak izango badira.

Hori dela-eta, lan-munduratzeko banakako planak hartzen dira kontuan lan-munduratu behar diren pertsonekin akordioak finkatzeko (eskubideak eta betebeharrak). Plangintza horrek bat egiten du langabeak eta enplegu-politikako “bezeroen” gisako beste kolektiboak aintzat hartzeko ideiarekin. Banakako plan horiek garatu beharreko ekintzak finkatzen dituzte, baita noizean behin egin behar diren “nahitaezko” elkarrizketa/bileren programa ere (programa hori betetzen ez bada, onurak murrizteko aukera dago).

c) Ekintza-multzo integratua

Aditzera eman den moduan, lan-munduratzeko banakako planek pertsona bakoitzarentzat garatu beharreko ekintza-multzo integratua zehaztu beharko du, eta orientazio, prestakuntza, bitartekaritza, lan-munduratze, jarraipen eta abarreko programen arteko konexioa eta artikulazioa sustatu beharko da. Zatikako tratamenduek ez dute arrakastarako bidea egiten.

Integraltasunaren ideia horrekin, esan daiteke, adibide gisa, lan-kontrataziorako laguntzak ez direla oso baliagarriak alderdi ekonomiko hutsera mugatzen badira eta bestelako euskarririk ez badute (prestakuntza, tutoretza…). Ildo beretik, komeni da prestakuntza-programek lan-munduko praktika-osagarriak izatea kasurik gehienetan.

d) Lehentasuna prebentzio-neurriei

Europako Enplegu Estrategiarekin bat eginez, Enplegu Planak lan-merkatuan arin eta azkar esku hartzeko aukera emango duten prebentzio-neurriak diseinatu eta egiteari emango dio garrantzia.

125


Ildo horretan, lanpostua galdu aurretik edo lehenbailehen lagundu nahi zaie pertsonei, eta ez denbora luzez langabezian daudenean. Hala, langabeziako egoera kronikoak saihestu nahi dira.

e) Lan-orientazioa enplegu-politikaren ardatz gisa

Duela gutxi gure inguruneko herrialdeetan ezarri diren enplegu-politiken esperientziak erakutsi digunez, enplegua bilatzeko orientazio eta laguntzara ondo bideratutako neurriek (elkarrizketak, lan-munduratzeko planak, enplegu-elkarteak, eta abar) eragin positiboa eta sendoa dute parte-hartzaileen enplegu-mailan eta lortutako enpleguen kalitatean.

Ildo horretan, mota horretako neurriak nabarmenduko dira. Langabezian diren pertsonen motibazioa eta enplegua bilatzeko ahaleginak bultzatu eta bideratuko dira, eta programa horietan, prestakuntza-programetan eta beste batzuetan parte har dezaten sustatuko da.

f) Sistemarako sarrera bateratua (leihatila bakarra)

Pertsonalizazioaren, ekintza integratuaren eta lan-orientazioaren ideiek sistemarako sarrera bateratua dakarte. Sarrera bateratu hori leihatila bakarreko sare baten bitartez egin behar da; langabeak leihatila horien bitartez jarriko dira harremanetan enplegu-zerbitzuekin, eta leihatila horien bitartez ezarriko dira lan-munduratzeko planak edo akordioak eta egingo da prozesuaren jarraipena eta kudeaketa.

g) Enplegu-politika hainbat kolektiboen premietara moldatzea

Langabezian diren pertsonek ez dute talde homogeneo bat eratzen, ezaugarri bereiziak dituzten eta, beraz, lan-munduratzeko profil desberdinak eta berariazko premiak dituzten hainbat kolektibo daude. Programa publikoen eraginkortasuna helburuen eta hartzaileen zehaztasun-mailarekin lotzen da. Horrenbestez, enplegu-politikak berariazko tratamenduak bideratu beharko ditu antzeko enplegu-arazoak dituzten kolektibo eta pertsonentzat (esate baterako, zehazki egokitutako prestakuntzako metodoak eta edukiak erabiliko dira eta prestakuntza benetako lan-esperientziatik hurbil dagoen ingurunean garatuko da).

Dena den, ez dugu ahaztu behar kolektibo horiek ez direla guztiz zehatzak, beren arteko mugak oso lausoak izan daitezke, eta pertsona berak hainbat

126


problematika paira ditzake. Hori dela-eta, enplegu-politika benetan pertsonalizatu ahal izateko beharrezko malgutasunari eutsi beharko zaio. Horretarako, egoerarik konplexuenetarako plusak edo laguntza trinkoak bidera daitezke.

h) Gizonen eta emakumeen arteko desorekari aurre egingo dion politika

Inaktibitatearen eta langabeziaren arazoek eragin handiagoa dute emakumeengan gizonengan baino. Hori dela-eta, emakumeak funtsezko kolektiboa dira Enplegu Plan honen kasuan.

Ildo horretan, emakumeek enpleguan parte-hartze handiagoa izateko laguntza planteatzen da, baita emakumeen eta gizonen artean lanerako aukera eta baldintzen berdintasuna sustatzea ere. Horretarako, laneko eta familiako bizitza uztartzera bideratuko diren neurriak jorratuko dira, inaktibotasuneko aldien ondoren emakumeak berriro lan-munduratzea bultzatuko da, hainbat sektoretan eta lanbidetan emakumeen presentzia txikia zuzenduko da, eta abar.

i) Tokian tokira egokitzea eta elkarrekintzan jardutea

Politikak tokian tokiko ezaugarrietara egokitu beharra ere nabarmendu behar da. Arlo horretan, aditzera eman behar da Europar Batasunean enpleguko tokiko sareak bultzatu direla. Sare horietan enplegu-zerbitzuek akordioak (tokiko itunak) ezartzen dituzte, eta elkarrekintzan dihardute hurbileko enpresa-ingurunearekin eta gizarte-ingurunearekin. Hala, lan-munduratzeko premiak eta aukerak identifikatu nahi dira eta beren jarduerak modurik egokienean programatu nahi dira.

j) Jardun homogeneoa eta zuzena

Kolektiboen ezaugarrietarako egokitzapena eta tokian tokiko inguruneetarako egokitzapena egin behar bada ere, behar-beharrezkoa izango da enplegu-politika orekatua izatea eta berau gauzatzeko tresna eta metodologia homogeneoak erabiltzea. Saihestu egin behar da zerbitzugintzaren baldintzak barreiatzea, horrek guztiak ondorioak izango bailituzke berdintasunean, lurraldearen ikuspegitik (mota bereko langabeek lan-munduratzeko aukera desberdinak izan ditzakete lekua batean edo beste batean).

127


Helburu horrekin batera tresna eta metodologia horiek garatu behar dira, etengabeko prestakuntzarako prozedurak garatu behar dira eta tresna eta metodologia horiek abiarazteko langileak birziklatu behar dira. Era berean, politikaren eragileak homologatzeko eta egiaztatzeko motaren bat hartu beharko da aintzat, kalitatea bermatzearren.

k) Lan-munduratzea eta gizarteratzea: beste eragile publikoekin koordinatzea

Enplegu-politikaren laguntza jasoko duten kolektiboetako batzuetan, ekonomia, gizarte eta kulturaren arloan kolektiborik kaltetuenen kasuan zehazki, zenbait problematika pairatzen dira, eta enpleguaren arazoa horietako bat besterik ez da. Horrenbestez, gizarte-ongizatearen, hezkuntzaren, osasunaren eta beste arlo batzuen esparrutik jorratu beharreko beste ekintza batzuekin koordinatu beharko dira lan-munduratzeko planak. Izan ere, gutxieneko errenta jaso nahi izanez gero, lan-munduratzeko jarduerak (prestakuntza eta abar) garatu behar izatea adierazi da.

l) Enplegu-politikaren eta enpresa-politikaren arteko koordinazioa

Europako Enplegu Estrategiaren zutabeen eta gomendioen artean erreferentzia ugari egiten dira enpresa-espiritua garatzeari buruz, enpresa berrien sorrerari buruz eta, orokorrean, gaur egun dauden enpresen lehiakortasunari eta egokitze-mailari buruz, betiere gaur egun dauden enpleguei eusteko eta enplegu berriak sortzeko aukeraren ildotik.

Era berean, enplegu-politika eta enpresak sustatzeko politika koordinatu beharra ere planteatzen da. Arlo horretan, autoenpleguaren esparruko ekintzak eta enpresak sortzeko ekintzak dira koordinazio hori garatzeko egokiak.

Bestalde, enplegu-zerbitzuen eta beren inguruneko enpresen elkarrekintza estua funtsezkoa da politiken eraginkortasuna bermatzeko; izatez, beren premiei erantzun nahi zaie, eta eskaintzen dituzten enplegu-aukerak aprobetxatu nahi dira. Enpresak enplegu-politikaren “bezero” bihurtzen dira.

128


m) Enpleguaren egonkortasuna eta kalitatea sustatzea

Gaur egungo enplegu-politika aktiboek lehentasuna ematen diote egonkortasunarekin lotzen diren alderdiei eta enpleguaren behin-behinekotasunari eta, orokorrean, kalitateari.

Hala, komeni da ez ahaztea langabezia-egoera zorrotzean ez dauden baina laguntza behar duten kolektiboak, zehazki prekarioan eta/edo lan-baldintza eskasetan lan egiten duten pertsonak, paperik gabeko etorkinak, aurretik enplegu-zerbitzutik pasa eta arrakastarik izan ez zuten pertsonak eta abar.

n) Enplegu Zerbitzu propioa

Enplegu-politikaren arloko gidaritzaren eta lortu nahi diren helburu eta orientazioen ondorioz, behar-beharrezkoa da enplegu-zerbitzu propioa garatzea, zuzenean Eusko Jaurlaritzaren mende izango dena.

Zerbitzu horrek enplegu-politika integrala garatzeko aukera eman beharko du, guztiz integratutako agentzia baten moduan jardun ahal izateko. Zerbitzuak oinarrizko hiru funtzioak bete beharko ditu: bitartekaritza, langabezia-sorospenen kudeaketa, eta enplegu-politika aktiboen garapena (honen inguruan INEMen eskumenak jaso ondoren).

5.2. ENPLEGU-PLANAREN HELBURU OROKORRAK

2003-2006 Enplegu Planak bi motatako helburuak planteatzen ditu: Batetik, helburu finalistak, hau da, EAEn lan-jarduerako eta enpleguko hainbat

helburu lortzea erreferentzia dutenak. Bestetik, helburu instrumentalak, hau da, enplegu-politikak eta bere jardun-

programek helburu finalistak lortzeko zenbait jarduera-maila garatu behar dituztela planteatzen dutenak.

129


5.2.1. Helburu finalistak

Lan-jardueraren maila areagotzeko eta langabezia murrizteko helburuak dira, Europar Batasunaren batez bestekora eta Europako Enplegu Estrategiak finkatutako helburuetara hurbiltzeko ahaleginean.

2006rako helburuak eransten den taulan biltzen dira. Helburu horiei dagokienez ondokoa eman behar da aditzera:

a) Testuinguru ekonomikoa:

Oro har, gaur egun pairatzen ari garen dezelerazio ekonomikoko egoera eta epe labur eta ertainerako aukeretan nagusi den ziurgabetasuna nabarmendu behar da. Adierazle eta proiekzioek ez dute etorkizun hurbilerako suspertzerik zehazten.

Egoera horrek, beraz, eragin argia du lan-merkatuan, orokorrean, eta enpleguaren sorreran, bereziki. Ildo horretan, eta lehentxeago adierazi den moduan, azken enplegu-zenbatekoetan nolabaiteko andeatzea antzematen da.

Hori dela-eta, Enplegu Planaren helburuak zuhurtziaren bidetik formulatu dira, eta gehiago jotzen dute azken urteetan erdietsi diren lorpenak finkatzera eta hobetzera, lan-jardueraren eta okupazioaren mailak gehitzera edo langabeziaren mailak murriztera baino, azken horiek ez baitira batere errealistak.

130


5.56. koadroa. 2003-06 Enplegu Planaren helburuak(*) zenbateko absolutuak, mila pertsonatan

GUZTIRA 1996 2001 2002 2006

> 16 urteko biztanleria 1.777 1.791 1.795 1.804Lanean jarduteko bizt. (15-64 urte) 1.454 1.420 --- 1.400Enplegu-tasa (15-64 urte) %49,5 %59,2 %62,5 %65,0Lana duen bizt. (15-64 urte) 720 841 --- 882Lana duen bizt. > 16 urte 724 850 888 914Jarduera-tasa (>16 urte) %52,5 %53,4 %54,0 %55Bizt. aktiboa (>16 urte) 933 956 969 983Langabezia-tasa %22,4 %11,1 %8,3 %7,0Langabeak 209 106 81 69

EMAKUMEAK

> 16 urteko emakumeak 912,2 922,4 924 932Lanean jarduteko emak. (15-64 u.) 724 705 --- 700Enplegu-tasa (15-64 urte) %35,3 %45,2 --- %50,0Lana duten emak. (15-64 urte) 256 319 --- 350Lana duten emak. > 16 urte 257 323 348 365Jarduera-tasa (>16 urte) %41,1 %41,9 %42,8 %44,0Bizt. aktiboa (>16 urte) 375 387 396 410Langabezia-tasa %31,5 %16,5 %12,1 %11,0Emakume langabeak 118 64 48 45

GAZTEAK

Biztan. aktiboa 16-34 urte 422,6 397,7 391,8 375Langabeak 16-34 urte 143 66 50 34Langabezia-tasa %33,9 %16,5 %12,8 %9,0

IRAUPEN LUZEKO LANGABEZIA

Langabeak > 12 hilabete 130 48 31 21%, langabezia osoaren arabera %62,3 %45,0 %37,8 %30,0

b) Enplegu-tasa:

Europar Batasunak bere lurralde-esparruan 2005erako %67ko batez besteko enplegu-tasa eta 2010erako %70ekoa lortzeko helburua finkatu du7.

Eskura dugun daturik berrienak 2001ean %59,2ko tasa ematen zuen EAErako, eta, 1996ko ratioa nabarmen hobetzen badu ere (%49,5), urrun dago gaur egungo Batasuneko batez besteko ratiotik (%63,9 2001ean).

7 16 eta 64 urte arteko biztanleriarako kalkulatutako tasa.

131


Horren arabera, 2005erako %63ko enplegu-tasa lortzeko helburua finkatu da EAEn. Hori dela-eta, gutxi gorabehera 26.000 enplegu sortu behar dira hurrengo 4 urteetan.

Emakumeen kolektiboari dagokionez, Europar Batasuneko helburua 2005erako %57ko tasa lortzea eta 2010erako %60ko tasa lortzea da. Azken ratioaren arabera, %54,9ko tasa agertzen da (2001. urtean).

Kasu horretan, EAErekiko aldea handiagoa da (%45,2 2001. urtean) eta, beraz, 2006. urterako %50eko helburua finkatu da. Horren arabera, emakumeen okupazioa 17.000 enplegutan gehitu beharko da, okupazioaren gehikuntza osoaren bi heren alegia.

c) Jarduera-tasak

2002ko jarduera-tasa EAEko 16 urtetik gorako biztanleriaren %54koa da, eta etengabe ari da gehitzen azken urteetan (%52,5 1996an). Emakumeen kolektiboan tasa negatiboagoa da (%42,8); alabaina, tasa hau ere hobetzen ari da (%41,1 1996an).

2006rako %54,5eko jarduera-tasa planteatzen da biztanleriaren osotasunerako, eta %44koa emakumeentzat. Ondorioz, jarduera-mailaren gehikuntza ia osoa emakumeen kolektiboari dagokio (14.000 emakume aktibo gehiago).

d) Langabezia-tasak:

2002an langabezia-tasa %8,3koa zen biztanleriaren osotasunerako eta %12,1 emakumeentzat. Langabezia-tasak nabarmen murriztu dira 1996ko tasei dagokienez: %22,4 eta %31,5 hurrenez hurren.

Langabezia-tasa orokorra %7ra murriztu nahi da, eta emakumeen langabezia-tasa, berriz, % 11ra 2006. urterako. Horrela, langabetuen kopurua 69.000 pertsona ingurukoa izango da, eta horietatik 45.000 emakumeak izango dira.

Gazteen kolektiboari dagokionez8, 2002ko langabezia-tasa %12,8koa da, eta beherakada handia izan du 1996. urtearekin alderatuta (%33,9). 2006rako %9ko langabezia-tasa lortu nahi da.

8 16 eta 34 urte arteko biztanleria.

132


Azkenik, iraupen luzeko langabeziari dagokionez9, gaur egun kolektibo horrek langabeen %37,8 hartzen du (%62,3 1996an), eta 2006an %30ra murriztea lortu nahi da.

5.2.2. Helburu instrumentalak

Enplegu-politika bideratzeko programek jarduera-maila jakin batzuk lor ditzaten lortu nahi da. Helburuak programa-moten arabera antolatuko dira, eta 2003-2006 aldiaren osotasunerako lortu beharreko jarduera-maila orokor gisa formulatzen dira:

9 Langabezian 12 hilabete baino gehiago daramaten langabeak.

133


PROGRAMA-MOTAK HELBURUAKA) ORIENTAZIOALaguntza jaso duten pertsonak 30.000 Emakumeen ehunekoa %60 Gazteen ehunekoa %50 Iraupen luzeko langabeen ehunekoa %20Zerbitzuarekiko poztasun-maila 8 (10etik)Beste zerbitzuetara bideratutakoen ehunekoa %60B) PRESTAKUNTZAEmandako ordu-kopurua 1.100.000Parte-hartzaileen kopurua 90.000 Emakumeen ehunekoa %55 Gazteen ehunekoa %50 Iraupen luzeko langabeen ehunekoa %20Lan-munduratzearen tasa %56 Emakumeen lan-munduratzearen tasa %52 Gazteen lan-munduratzearen tasa %60 Iraupen luzeko langabeen lan-munduratzearen tasa %40Ikastaroarekiko poztasun-maila 7 (10etik)C) ENPRESETAKO PRESTAKUNTZA PRAKTIKOAPraktiketako parte-hartzaileak 10.000 Emakumeen ehunekoa %55 Gazteen ehunekoa %50 Iraupen luzeko langabeen ehunekoa %20D) GAZTE ENPRESAGILEENTZAKO ENPLEGU-

PRESTAKUNTZAKO PROGRAMAKEmandako ordu-kopurua 32.000Parte-hartzaileen kopurua 800 Emakumeen ehunekoa %55 Gazteen ehunekoa %100Lan-munduratzearen tasa %40 Emakumeen lan-munduratzearen tasa %40Ikastaroarekiko poztasun-maila 7 (10etik)E) IRAUPEN LUZEKO LANGABEENTZAKO ENPLEGU-

PRESTAKUNTZAKO PROGRAMAKEmandako ordu-kopurua 70.000Parte-hartzaileen kopurua 1.600 Emakumeen ehunekoa %55 Gazteen ehunekoa %20Lan-munduratzearen tasa %35 Emakumeen lan-munduratzearen tasa %32 Gazteen lan-munduratzearen tasa %35Ikastaroarekiko poztasun-maila 7 (10etik)F) ENPLEGUA SUSTATZEKO PROGRAMAKLaguntza jaso duten kontratuen kopurua 16.000 Emakumeen ehunekoa %55 Gazteen ehunekoa %40 Iraupen luzeko langabeen ehunekoa %30 Ezinduen ehunekoa %15

134


PROGRAMA-MOTAK HELBURUAKG) AUTOENPLEGUAREN SUSTAPENALaguntza jaso duten autoenpleguen kopurua 800 Emakumeen ehunekoa %55 Gazteen ehunekoa %40 Iraupen luzeko langabeen ehunekoa %30 Ezinduen ehunekoa %15Eratutako enpresen kopurua 750H) LANEKO ETA FAMILIAKO BIZITZA UZTARTZEA Eszedentzia edo jardunaldi-murrizketen kopurua 27.000 Gizonezkoen ehunekoa %10Laguntza jaso duten ordezkapen-kontratuen kopurua 5.000 Emakumeen ehunekoa %55 Gazteen ehunekoa %40 Iraupen luzeko langabeen ehunekoa %30 Ezinduen ehunekoa %15G) BITARTEKARITZAInskripzio berrien kopurua 120.000Laguntza jaso dutenen kopurua (eskaintzaren bat egin zaie) 200.000Kudeatutako lanpostuen kopurua 100.000Enpresa erabiltzaileen kopurua 18.000Onartutako izangaien kopurua/eskaintza egin duen enpresara bidalitako izangaien kopurua

%60

135


136


6. ENPLEGU-PLANAREN JARDUN-ILDOAK

PLAN DE EMPLEO 2003-2006

6. ENPLEGU-PLANAREN JARDUN-ILDOAK

6.1. SARRERA

Mendebaldeko herrialdeetako enplegu-politiketako jardunek ondoko logiketako bati edo hainbati erantzuten diete:a.) Kualifikazio txikiko lanaren kostua bere produktibitate hipotetikora egokitzea,

eta kostu hori diru-laguntzen, zerga-salbuespenen eta abar bitartez murriztea. Izan ere, lan-munduratu beharreko pertsona guztiek lan-merkatuan ohikoa den produkzio-ahalmena baino txikiagoa dutela hartzen da abiapuntu. Logika hori ezintasun-modu jakin batzuei, esate baterako, aplika dakieke.

b.) Enpresaria sustatzea bereizketa positiboa egin dezan eta lan-munduratzeko zailtasun bereziak dituzten kolektiboetako pertsonak kontrata ditzan, hala nola emakumeak edo gazteak.

c.) Langabeen prestakuntza (lan-esperientziaren proportzio egokia barne, enpresatako praktiken bitartez). Horrela, lortu nahi da langabeen profilak enpresen premietara hobe egoki daitezen eta, horrenbestez, beren enplegagarritasuna areago dadin.

d.) Lan-merkatuan dauden informazio-defizitak gainditzea; izatez, defizit horien ondorioz, enplegatzaileek ez dute enplegurako izangaien “kalitatea” ezagutzen, eta horiek ez dituzte enplegatzaileen eskariak ezagutzen. Logika horri jarraituz, lan-merkatuaren gaineko bitartekarien garapenera jotzen da (Enpleguko Zerbitzu Publikoa, enplegu-agentziak...). Bitartekari horiek, bestalde, langabezian dauden pertsonei orientazioa eskaintzen diete.

e.) Interes orokorreko eta lan-munduratzeko enpleguak sortzea. Lan-merkatutik urrunen dauden eta lan-munduratzeko zailtasunik handienak dituzten kolektiboen kasuan jarraitzen den logika da. Lanerako ohiturak eta lan-esperientzia eskaintzen zaie, ohiko lan-merkatuan lan-munduratzeko oso erabilgarria izango zaielakoan.

f.) Biztanleria aktiboaren egokitzapena, aurre-erretiroen, langabezia-sarien edo lan-denboraren erregulazioaren bitartez.

Enplegu Plan honetan logika horien guztien inguruko jardunak aurreikusi dira, (f) puntuan aditzera ematen diren politika “pasiboen” salbuespenarekin. Jardun horiek hiru ardatzetan biltzen dira. Ondokoak dira ardatz horiek: a.) Enplegu eta Prestakuntzako Politikakb.) Lanbide – Euskal Enplegu Zerbitzua

138


c.) Enplegurako politiken koordinazioa

Azkenik, Enpleguari buruzko Lege batek arlo horretako eragileen jardunei estaldura gaineratuko die.

6.2. ENPLEGU ETA PRESTAKUNTZAKO POLITIKAK

6.2.1. Sarrera

Justizia, Lan eta Gizarte Segurtasuna Sailaren enplegu eta prestakuntzako gaur egungo politikak ondoko laguntza-ildoen inguruan egituratuta daude:

a) Enplegu Programak

Enplegua bultzatzeko programa Kooperatibetako enplegua bultzatzeko programa Autoenplegua sustatzeko programa Lan-munduratzeko laguntzen programa Kontratazio mugagabea laguntzeko programa Lan-denbora banatzeko eta kontratazio mugagabea sustatzeko programa

(enpresak) Lan-denbora banatzeko eta kontratazio mugagabea sustatzeko programa

(langileak) Laneko eta familiako bizitza uztartzeko neurrien programa Denbora luzez langabezian dauden pertsonei zuzendutako tokiko enplegu-

prestakuntzako programa Langabezian dauden gazteei zuzendutako enpresa-jardueretarako enplegu-

prestakuntzako programa

b) Prestakuntza Programak

Lanerako prestakuntzako programa Junior-enpresa laguntzen programa

139


Enplegurako orientazio-zerbitzuetarako laguntzen programa Langabezian dauden gazteei zuzendutako enpresa-jardueretarako enplegu-

prestakuntzako programa Alternantziako prestakuntzarako laguntzen programa Enpresa-erakundeen eta sindikatuen berezko xedeen barruan prestakuntza-

jarduerak egiteko diru-laguntzen programa

2003-2006ko Enplegu Plan honen arabera, lau fasetan egituratutako azterketa egin da, eta azterketa horren helburua jardun-ildoak proposatzea da, betiere Planaren xedean oinarritutako ikuspegitik, hau da, langabeak lan-munduratzearen ikuspegitik. Ondokoak dira hurbiltze horren lau faseak:

Lan-munduratzeko zailtasunak dituzten kolektiboak identifikatzea Kolektibo horiek lana lortzeko dituzten oztopo nagusiak identifikatzea Oztopo horiek gainditzeko jardun-ildo eraginkorrenak definitzea Jardun-ildoak enplegu-politika aktibo bihurtzea

Enplegu-politika aktiboak berariazko araudira eramateko prozesua aurrerago garatuko da, eta 2004ko ekitaldirako indarrean jartzea aurreikusten da.

6.2.2. Lan-munduratzeko zailtasunak dituzten kolektiboak

Lan-munduratzeko zailtasunik handienak dituzten kolektiboak lan-mundura daitezen bultzatuko duten jardunak bideratu beharko ditu esparru publikoak.

Lan-merkaturatzeko zailtasun bereziak dituzten ondoko kolektiboak identifikatu dira:

Gazteak 45 urtetik gorakoak Emakumeak Guraso bakarreko familiak Etxean tratu txarrak izan dituztenak Terrorismoaren biktimak

140


Gizarte-bazterketako arriskuan dauden pertsonak Ezintasunak edo buru-gaixotasunak dituzten pertsonak

Era berean, tratamendu berezia eskatzen duen ondoko kolektiboa gaineratu behar dugu, nahiz eta enplegua lortzeko oztopoak dituen kolektibotzat ez hartu:

Enpresak sor ditzaketen pertsonak

6.2.3. Kolektiboen lana lortzeko oztopoak

6.1. taulan, lehentasunez laguntza behar duten kolektiboetako bakoitzak lan-merkaturatzean izan ohi dituen zailtasun eta oztopo nagusiak zerrendatzen dira.

141


6.57. koadroa Lehentasunez laguntza behar duten kolektiboak eta horiek lana lortzeko dituzten oztopoak

KOLEKTIBOA LANA LORTZEKO OZTOPOAK

Gazteak

Lan-esperientziarik ez edukitzea Lortzen dituzten enpleguen kalitate txikiaren ondoriozko motibazio

txikia. Erdi-mailako eta goi-mailako titulazio desegokiak dituztenak edo

prestatuegiak daudenak eta berrikuntzarako gaitasun handia dutenak.

Heziketa-maila txikiko gazteak. Emakume gazteek lanbide-irteerarik gabeko hezkuntza-aukerak egin

izana.

45 urtetik gorakoak

Lanbide-aukerak zabaltzeko gaitasun urria (motibazio-eza eta balioaniztasun txikiko lanbide-kualifikazioa)

Lan berria lortzeko presio pertsonal eta sozial handia Autoestimu eta motibazio txikia Enpresaren aurreiritziak, adina produktibitate txikiko eta lanera ez

agertzeko faktore delakoan

Emakumeak

Produkzio-sistemaren kultura sexista Emakumeei eskaintzen zaizkien lanen kolokatasuna Laneko eta familiako bizitza uztartzea – lanerako eta

prestakuntzarako prestasun mugatua Berriro lan-merkaturatu nahi duten emakumeek lan-merkatuaren

errealitatearekin loturarik ez edukitzea Emakumezko biztanleria inaktiboak lanarekiko motibazioarekin ez

izateaGuraso bakarreko familiak

Lanerako eta prestakuntzarako prestasun txikia

Etxean tratu txarrak izan dituztenak

Autonomia pertsonal urria eta mendetasun ekonomikoa

Terrorismoaren biktimak

Presio psikologikoa Bizilekua aldatu beharra

Gizarte-bazterketako arriskuan dauden pertsonak

Enpresak pertsona hauek kontratatzeko aurreiritziak, estereotipoen ondoriozkoak: gutxiengo etnikoak, preso-ohiak, drogazale-ohiak, etorkinak, oinarrizko errenten onuradunak…

Biziraupenerako premia larriak: etxebizitza, oinarrizko errenta… Literaziari, oinarrizko prestakuntzari eta aztertzeko ohiturari

dagokionez maila txikia Motibazio eta lanerako ohiturei dagokienez maila txikia Lanbide kualifikazio txikia

Ezintasunak edo buru-gaixotasunak dituzten pertsonak

Enpresak pertsona hauek kontratatzeko aurreiritziak, estereotipoen ondoriozkoak

Ohiko enplegurako motibazio urria eta autoestimu txikia Lanbide-kualifikazio txikia Enplegu-zentro bereziak enplegu mugagabeko eta kalitate urriko

formulatzat hartzea Enplegu eta prestakuntzagatik, baliabideez baliatzeko ezintasuna Minusbaliatuak gizarteratzeari buruzko legea ez betetzea

Enpresak sor ditzaketen pertsonak

Enpresak sortzeko baliabide barreiatuak (nahastea sortzen du) Sortzen diren enpresen desagertze-maila handia Enpresak sortzeko motibazioa eta prestakuntza egokia duten

pertsona gutxi Autoenplegurako laguntza desegokia

142


6.2.4. Lana lortzeko oztopoen aurrean jarduteko ildoak

Problematika zehatzak dituzten kolektiboak definitu ondoren, eta kolektibo horiek lan-merkatuan dituzten oztoporik nagusienak aztertu ondoren, 6.2.4.1 eta 6.2.4.9 taulen artean oztopo horiek gainditzeko eraginkorrenak izan daitezkeen jarduteko ildoak aurkezten dira.

6.2.4.1. Gazteak

OZTOPOAK JARDUN-ILDOAK

Lan-esperientziarik ez izatea.

Enpresetan ikaskuntza praktikorako baldintzak erraztea, lanekoak ez diren praktiken bitartez eta lan-kontratazioko aldien bitartez (enplegu-prestakuntzako programak).

Lortzen dituzten enpleguen kalitate txikiaren ondoriozko motibazio txikia.

Kualifikatzeko eta esperientzia lortzeko ibilbide adostuak garatzea, epe ertainerako.

Erdi-mailako eta goi-mailako titulazio desegokiak dituztenak edo prestatuegiak daudenak eta berrikuntzarako gaitasun handia dutenak.

Kalitateko enplegu berrietara sartzeko aukerak garatzea (lanbide-berrorientazioa/kontrataziorako estimulua/enpresetako praktikak/sorgune berrietako enplegu-prestakuntzako programak).

Lanaren kulturaren balio berriekin lotzen diren lanbide-gaitasunak zeharka garatzea (ingurumenarekiko begirunea, kalitatea, lan-arriskuen prebentzioa eta laneko osasuna, talde lana…), berariazko lanbide-gaitasunak garatzearekin batera.

Heziketa-maila txikiko gazteak.

Oinarrizko gaitasunak eskuratzeko aukera emango duten ikaskuntzako ingurune malgu eta informalak garatzea, horietan oinarrituta berariazko lanbide-gaitasunak garatzeko.

Bazterketa-prozesuak saihestuko dituzten gizarte-baliabideekin harremanetan jartzea.

Gazte hauen kontratazioa laguntzen bitartez sustatzea, lanbide-gaitasunak eta gizarte eta laneko ohiturak finkatzeko.

Emakume gazteek lanbide-irteerarik gabeko hezkuntza-aukerak egin izana.

Lanbide-arloko berrorientazioa eta birkualifikazioa, enplegu-aukera handiak dituzten aukeretan, estereotipo sexisten gainetik.

143


6.2.4.2. 45 urtetik gorakoak

OZTOPOAK JARDUN-ILDOAKLanbide-aukerak zabaltzeko gaitasun urria (motibazio-eza eta balioaniztasun txikiko lanbide-kualifikazioa).

Lanbide-arloko berrorientazioa, birkualifikazioa eta motibazioa, enplegu-aukera handiak dituzten aukeretan, aldez aurretik daukaten “egiten jakiteaz” baliatuta eta beren lan-esperientzia baloratuz.

Lan berria lortzeko presio pertsonal eta sozial handia.

Oinarrizko errentekiko konexioa. Birkualifikatzen diren bitartean diru-sarrerak lortzeko

aukera emango duten enplegu-prestakuntzako programak.

Lan-kontratazioa gaineratzen duten programen bitartez lanbide-birkualifikazioko aukerak ematea (kontratatzeko konpromisoa hartzen duten enpresak).

Autoestimu eta motibazio txikia. Motibazioaren eta autoestimuaren alorreko alderdien garapena.

Enpresaren aurreiritziak, adina produktibitate txikiko eta lanera ez agertzeko faktore delakoan.

Epealdi handietarako kontratazioa bultzatzea, pertsona hauek kontratatzeko oztopoak gainditzearren.

144


6.2.4.3. Emakumeak


Kultura sexista Estereotipo sexistarik gabeko lan-kultura hedatzea. Emakume eta gizonei lanbide-orientazioa eskaintzea, edozein

estereotipo sexistaren gainetik. Lana lortzeko benetako aukerak dituzten karreretarantz

bideratzea.

Emakumeei eskaintzen zaizkien lanen kolokatasuna.

Emakumeei lan-merkatuan lehiatzeko eta gizonezkoen esparrutzat hartu izan ohi diren inguruneetan lan egiteko lanbide-kualifikazioa eskaintzea.

Ekintza positiboa, langile berrien prestakuntzarako finantzazioa jasotzen duten enpresei kontratazio-konpromisoan emakumeak barne har ditzaten eskatzea.

Gizonezkoen edo emakumezkoen esparrutzat hartu ohi diren enplegu-sorgune berriez baliatzea, eta horretarako emakumeak lanpostu horietarako kualifikatzea (informazio-teknologia berriak, ingurumenaren sektorea, kalitate-kontrola….).

Kalitateko enpleguetan emakumeen kontratazioa sustatzea.

Laneko eta familiako bizitza uztartzea – lanerako eta prestakuntzarako prestasun mugatua.

Prestasun txikia duten emakumeei prestatzen jarraitzeko aukera emango dieten prestakuntza-ingurune malguak bultzatzea (urrutiko prestakuntza, on line…).

Telelana sustatzea, kalitateko lan-baldintzak bermatuz (telelaneko zentroen bitartez….).

Denbora zatizko kontratazioa sustatzea, uztartze horren premiarik handieneko urteetan lan-jarduerarekiko lotura ez galtzearren.

Seme-alaben zaintzarako lan-eszedentzia eta legezko zaintza sustatzea, uztartze hori erraztekotan.

Gizarte-baliabideekin lotzea (haurtzaindegiak eta hirugarren adinekoentzako eguneko zentroak) eta prestakuntzaren ordutegiak gizarte-baliabide horiek erabiltzeko aukerara egokitzea.

Berriro lan-merkaturatu nahi duten emakumeek lan-merkatuaren errealitatearekin loturarik ez edukitzea.

Motibazioa, enplegurako eta lanbide-birkualifikaziorako orientazioa.

Emakumezko biztanleria inaktiboak lanarekiko motibazioarekin ez izatea.

Emakumezko biztanleria inaktiboaren artean, enplegu eta prestakuntzako aukerak zabaltzea, beste kultura, aisi eta kirolaren arloko baliabide batzuez baliatuta (baliabide horietara jotzen da emakumezko horiek erakartzeko).

145


6.2.4.4. Guraso bakarreko familiak


Lanerako eta prestakuntzarako prestasun txikia.

Prestasun txikia duten emakumeei prestatzen jarraitzeko aukera emango dieten prestakuntza-ingurune malguak bultzatzea (urrutiko prestakuntza, on line…).

Telelana sustatzea, kalitateko lan-baldintzak bermatuz (telelaneko zentroen bitartez….).

Denbora zatizko kontratazioa sustatzea, uztartze horren premiarik handieneko urteetan lan-jarduerarekiko lotura ez galtzearren.

Gizarte-baliabideekin lotzea (haurtzaindegiak eta hirugarren adinekoentzako eguneko zentroak) eta prestakuntzaren ordutegiak gizarte-baliabide horiek erabiltzeko aukerara egokitzea.

Kontratazioa sustatzea enpresari zuzendutako laguntzen bitartez.

6.2.4.5. Etxean tratu txarrak izan dituztenak


Autonomia pertsonal urria eta mendetasun ekonomikoa.

Gizarte-zerbitzuekin elkarlanean lanbide-orientazioa eta lanbide-kualifikazioa bideratzea, lanbidea lortzeko aukera gehitzearren.

Enplegurako laguntzak.

6.2.4.6. Terrorismoaren biktimak


Presio psikologikoa Profesionalentzako orientazioa, biktimei laguntzeko zerbitzuekin elkarlanean.

Bizilekua aldatu beharra Mugikortasun geografikoa erraztea lan-zerbitzuen bitartez.

146


6.2.4.7. Gizarte-bazterketako arriskuan dauden pertsonak

OZTOPOAK JARDUN-ILDOAKEnpresak pertsona hauek kontratatzeko aurreiritziak, estereotipoen ondoriozkoak: gutxiengo etnikoak, preso-ohiak, drogazale-ohiak, etorkinak, oinarrizko errenten onuradunak…

Kolektibo hauen kontratazioa sustatzea, lan-mundura daitezen erraztearren.

Biziraupenerako premia larriak: etxebizitza, oinarrizko errenta….

Gizarte-zerbitzuekin harremanetan jartzea etxebizitza publikoa, oinarrizko errentak eta abar lortzeko.

Soldata eta enpresetan esperientzia sozializatzaileak dakartzaten prestakuntza-programak garatzea (enplegu-prestakuntzako programak).

Literaziari, oinarrizko prestakuntzari eta aztertzeko ohiturari dagokionez maila txikia.

Berariazko lanbide-gaitasunak ikasten eta garatzen ikasteko aukera emango duten oinarrizko gaitasun instrumentalak garatzea.

Motibazio eta lanerako ohiturei dagokienez maila txikia

Motibazio-alderdiak garatzea Ikaskuntzako inguruneen arloan malguago jokatzea,

ikaskuntza ez-formala bultzatuz. Enpresetako ikaskuntza praktikoak eta ohitura sozio-

laboralak sustatzea.

Lanbide-kualifikazio txikia Iraupen luzeko lanbide-kualifikazioko programa

malguak garatzea (lanerako hastapenak, enplegu-tailerrak, enplegu-prestakuntzako programak, lanpostuko ikaskuntza…).

6.2.4.8. Ezintasunak edo buru-gaixotasunak dituzten pertsonak

OZTOPOAK JARDUN-ILDOAKEnpresak pertsona hauek kontratatzeko aurreiritziak, estereotipoen ondoriozkoak

Kolektibo hauek lan-munduratzeko dauden baliabideak enpresetan hedatzea: kokatzeko formulak, lan lagunduak, kontrataziorako laguntzak…

Ohiko enplegurako motibazio urria eta autoestimu txikia (segurtasun-eza) eta lanbide-kualifikazio txikia.

Motibazio eta autoestimuaren arloak garatzea, kolektibo honi laguntzen dioten antolakundeen bitartez.

Laneko ingurune babestutik laneko ohiko ingurunera iragateko formulak garatzea.

Enplegu-zentro bereziak enplegu mugagabeko eta kalitate urriko formulatzat hartzea.

Bigarren belaunaldiko enpleguko zentro berezi bihur daitezkeen enpresa-proiektuak garatzea (ohiko lan-merkaturako bide izango direnak eta kalitateko enpleguak izango dituztenak).

Enplegu eta prestakuntzagatik baliabideez baliatzeko ezintasuna.

Enplegu eta prestakuntzak normalizatutako enpleguetara heltzea eragozten dieten oztopo arkitektonikoak eta komunikaziokoak ezabatzea.

Minusbaliatuak gizarteratzeari buruzko legea ez betetzea.

Organo aginpidedunei minusbaliatuak gizarteratzeari buruzko legea betetzen dela zain dezaten eskatzea.

147


6.2.4.9. Enpresak sor ditzaketen pertsonak

OZTOPOAK JARDUN-ILDOAKEnpresak sortzeko baliabide barreiatuak (nahastea sortzen du).

Enpresagileak orientatzea beren premietarako izandun egokiago eta hurbilagoak sortzeko baliabideetarantz.

Sortzen diren enpresen desagertze-maila handia.

Sortu duen enpresan hobe daitezkeen arloak antzematea, eta enpresa finkatzeko enpresagilearen prestakuntza bultzatuko duten jardun-ildoak garatzea.

Enpresak sortzeko motibazioa eta prestakuntza egokia duten pertsona gutxi.

Enpresa sortzeko espiritua eskolan bertan, txiki-txikietatik, eta lanerako prestakuntzako ikastaroetan sustatzea.

Negozioa abiarazteko eta iraungo duela bermatzeko enpresagileei zuzendutako prestakuntza-programak sustatzea, baita enplegu-prestakuntzako programak ere.

Enpresagileari laguntzeko zerbitzu birtuala garatzea (enpresa abiarazi eta mantentzeko tutoretza eta aholkularitza, prestakuntza…).

Autoenplegurako laguntza desegokia.

Nork berak bere lanpostua sortzeko laguntzak sustatzea, eta gaur egun daudenak malguago egitea.

6.2.5. ENPLEGU-POLITIKAK

Langabezian dauden pertsonen taldeak eta enplegua lortzeko dituzten zailtasunak aztertuz gero, esku hartzeko ildoak tipifika ditzakegu, familiako mediku batek gaixotasun-mota bakoitzerako (osasuna eragozten duen bakoitzerako) berariazko sendagaiak (esku hartzeko ildoak) izango lituzkeen bezalaxe.

Ildo horiek, batetik, neurri batean zein bestean “klasiko” diren programen inguruan egituratzen dira, eta horietan gauzatzen da enplegu-politika. Alabaina, aztertzeko erabilitako fokatzeak jarduteko ildo berriagoak identifikatzea ahalbidetzen du. Bide horretatik, ez dira mugatuko tresna klasikoetara. Honakoak izango lirateke gisa horretan egituratutako jarduteko ildo nagusiak:

Enplegurako orientazioa Lanerako prestakuntza Enpresetako prestakuntza praktikoa Iraupen luzeko langabeentzako enplegu-prestakuntza eta enpresa-jarduera

berrietan oinarritutako enplegu-prestakuntza. Bitartekaritza Baztertzeko arriskuan dauden pertsonen inguruko jarduna. Kontratatzeko pizgarriak eta lan-ezegonkortasunaren aurkako borroka.

148


Enpresa-sustapenerako laguntza. Enplegu-sustapena. Gizarte-baliabideekin lotzea. Sentsibilizatzeko kanpainak. Bestelako jarduerak: telelana sustatzea, eta abar.

Horietako bakoitzaren inguruan finkatuko dira jarraitu beharreko irizpide eta jarduteko ildo nagusiak, baita horien berariazkotasunak ere, enplegu-politiken hartzaileen taldeak eta/edo horiek izan ditzaketen egoera pertsonak eta familiarrak kontuan hartuz.

Atal honetan Eusko Jaurlaritzak, plan honen esparruaren baitan, bere egingo dituen enplegu-politika aktiboetako tresnen deskribapena egingo dugu. Horien xedea langabeei lan-munduan sartzea eragozten dieten trabak gainditzea izango da. Gai honen inguruko eskualdatzeren bat gauzatuko balitz, politika horiek berrikusi egin beharko lirateke, inolako zalantzarik gabe, eta bereziki horiek administratzeko modua.

6.2.5.1. Enplegurako orientazioa

Langabezian dauden pertsonek enplegua lortzea zailtzen duten hainbat egoera edo eragozpen dituzte. Horiek bi motatakoak izan daitezke:

Objektiboak: langabezian edo lan-merkatuarekiko loturarik gabe emandako denbora, irakaskuntzaren edo lanbide-kualifikazioaren maila, prestakuntza edo kualifikazioa dauden aukeretara egokitzea, adina, aurreko lan-esperientzia izatea edo ez izatea eta horrek gaur egun duen garrantzia, beste muga pertsonal edo sozialen bat izatea edo ez izatea.

Subjektiboak: definitutako lanbide-helbururik ez izatea edo hori egokia ez izatea, nork bere mugak ezartzea edo estereotipoak izatea enplegu jakin bat aukeratzerakoan, enpleguaren balioa eta enplegurik ez izatea bizitzeko modua, prestasuna, enplegua bilatzeko motibazio txikia, autonomia pertsonalaren maila txikia, konfiantzarik ez izatea nork bere gaitasun eta baliabide pertsonaletan, oinarrizko trebetasunen eta ohituren maila txikia, lan-merkatuari buruzko informaziorik ez izatea, enplegua bilatzeko metodorik edo sistematikarik ez izatea.

149


Traba subjektibo eta objektibo horiek, neurri bateko edo besteko presentzia eta indarra izango dutenek, osatzen dute, batera, “langabezia-egoera”. Hori desberdina izango da egoera horretan dagoen pertsona bakoitzaren kasuan. Egoera horrek baldintzatuko du, halaber, traba horiek aldatzeko eta gainditzeko ezarriko diren ekintzen edukia, intentsitatea eta iraupena. Aipatutako ekintza horiek arreta eta laguntza banan-banan eskaintzeko prozesu baten bidez gauzatuko dira, orientatzailearen eta langabearen arteko lankidetzan.

Hori dela eta, orientazioa lan-munduratzea erraztera bideratutako jarduerak artikulatzen eta bateratzen dituen ardatz gisa hartzen da. Horrezaz gain, sarrera gisako bat da langabezian dauden pertsonak enplegurako baliabideetara iristeko.

Orientazioaren xedea langabezian dauden pertsonek lana lortzeko aukera hobetzea da. Horretarako, enplegua lortzeko ibilbide oso bat eraikitzeko aukera eskaintzen zaie, esku hartzeko prozesu pertsonalizatu, malgu eta konpromisozkoaren bidez. Prozesu horretan, orientazio-prozesu batek berezko dituen jarduerez, erabiltzaile bakoitzaren profil pertsonal eta sozialaren arabera eta hautemandako eta adostutako premien arabera egoki irizten direnez gain (horien artean ditugu motibazioa, gizarte-trebetasun eta jarrerak eta komunikazioaren ingurukoak garatzea, lan-merkatuari buruzko informazioa, enplegua bilatzeko teknikak, lan-munduratzeko banakako plana garatzea,…), abiapuntuko gaitasun-multzoarekin, bere interesekin, lanbide-helburuarekin eta lan-merkatuan dauden enplegu-aukerekin koherente izango diren gaitasunez jabetzera bideratutako ekintzat hartuko dira barne (lanerako prestakuntza, lanpostuko prestakuntza, praktikak...).

Orientazioak langabezian dauden pertsona guztiek enplegurako neurri aktibo guztietarako sarbidea izatea bermatu behar du, baita ekintza horiek gauzatzeko diseinua eta prozesua taldeen berariazko premia eta eskakizunetara egokitzea ere. Horretarako, lan-merkatuari dagokionez zailtasun gehien dituzten taldeekin esku hartzen duten erakunde eta entitateekin batera artikulatuko da prozesu hori. Hori lortzeko, talde horietara iristeko eta horiekin jarduteko lan proaktiboa egingo dugu eta prebentzioan oinarritutako fokatze batetik esku hartuko dugu, bestela esan, arreta berezia eskainiko diegu langabezian kroniko bihurtzeko arrisku handiena duten pertsonei. Hona hemen horiek:

GGD / GLLren onuradun diren pertsonak edo familia-unitateko kideak, oinarrizko gizarte-zerbitzuekin koordinazioan. Horiek bideratuko dute orientazioko zerbitzuetara:

150


- Jarduerak gizarte-izaerako beste bitarteko osagarri batzuekin (laguntza psikologiko eta familiakoarekin, etxebizitzarekin, soldatarekin eta abarrekin) integratzea.

- Motibatzean eta trebetasun pertsonal eta sozialak eta oinarrizko ohiturak garatzean eta indartzean intentsiboki esku hartzeko premia.

- Prestakuntza eta enpleguko programetan barne hartzea, jardun malgu, hedatu eta modularizatuaren ikuspegitik, lan-munduan berehalakoan sartzeko premia kontuan izanik.

Eskolan porrot egin duten gazteak, hezkuntza-bitarteko bereziekin (LHIK eta gizarte-bermeko moduluekin) batera, horien bidez gauzatutako prestakuntza-prozesuak amaitutakoan.

- Epe ertain/luzeko ikuspegiko jarduerak garatzea, ahal den neurrian enplegu ezegonkorrean sartzea eragotziko duten ibilbide luzeetan barne hartzearen bidez.

- Motibatzeko eta porrotaren aurrean beren baliabide pertsonalak (autoestimazioa, segurtasun pertsonala...) areagotzen lagunduko duten prestakuntzaren inguruko jarduerekin lotzeko ekintzak indartzea.

Minusbaliotasun fisikoak, psikikoak edo zentzumenen ingurukoak dituzten pertsonak, talde horiekin esku hartzean espezializatutako erakundeen sarearekin lankidetzan.

- Ezagutza, esku-hartze espezializatua eta dauden erakunde eta elkarteek pertsona horiekin jardutean duten esperientzia balioztatzeko eta pertsona horiek, ahal den neurrian, esku hartzeko prozesu normalizatuetan barne hartzeko ikuspegi bikoitza kontuan hartuz garatzea ekintzak, beharrezko diren egokitzeko bitarteko osagarriak eskainiz.

Inmigranteak, talde horren alde esku hartzen duten elkarte eta erakundeekin batera.

- Egokitzapen kulturalera eta hizkuntz prestakuntzara bideratutako prozesuetako esku hartzeetan barne hartzea, integratzen laguntzeko elementu gisa.

151


- Talde heterogeneoetan barne hartzea, beharrezko diren laguntza eta egokitzapenerako aurretiko jarduerak edo jarduera osagarriak garatuz, integrazio normalizatuaren ikuspegitik.

Familiako kargak dituzten emakumezkoak, inaktiboak edo berriz lan-munduratzen direnak, emakumezkoen elkarteekin eta kultur eta gizarte-izaerako erakundeekin koordinatuta.

- Informazioa eskaintzeko, motibatzeko eta zuzenean lan-munduarekin loturarik ez duten trebetasun, ezagutza eta baliabideak balioztatzeko ekintzak indartzea.

- Enplegu-motak sexuaren arabera esleitzearen desegokitasunaren inguruan sentsibilizatzeko lanak indartzea, estereotipoak gainditzen lagunduz.

- Egun-zatiko kontratua balioztatzea, produkzio-ingurunearekin lotzeko aukera gisa eta lan-merkatuan sartzeko hasierako alternatiba gisa.

Enplegua galtzeko arriskuan dauden 40 urtetik gorako pertsonak, Lan Sailaren ordezkaritzekin koordinatuta eta enplegu-erregulazioko espedienteen inguruko informazioa kontuan hartuz.

- Ikuspegi proaktibo eta prebentibotik jardutea, pertsona horien eskura jartzeko beharrezko irizten diren orientazioa eta bitartekaritza eskaintzeko jarduerak.

- Motibatzeko prozesuak indartzea eta berriz lanbideratzera edo beste lanbide batzuetan jardutera bideratutako prestakuntza-prozesuekin lotzeko bitartekoak eskaintzea.

Gaur egungo egoerarekin konparatuta, berritasun nagusia hauxe izango da: enplegurako orientazioaren inguruko jarduerak bitarteko propioen esku hartzearen bidez gauzatuko dira (hain zuzen ere, LANBIDE, Euskal Lan Zerbitzuko bulego eta langileen bidez, 6.3 kapituluan deskribatutakoaren bidetik). Horrezaz gain, laguntza puntuala eskatuko zaie lan-munduan sartzeko zailtasun handienak dituztenen (minusbaliotasunak dituztenen, gizartean baztertu izateko arriskuan direnen eta abarren) esparruan aditu diren erakunde laguntzaileei, gaur egun ez bezala, egun erakunde laguntzaileen bidez egiten baitira orientaziora bideratutako jarduera guztiak.

152


6.2.5.2. Lanerako prestakuntza

Langabeek lan-munduan sartzeko dituzten trabetako askok ondorengo alderdiekin dute zerikusia:

Oinarrizko irakaskuntzaren (literaziaren) eta gizarte- eta lan-ohituren maila txikiarekin.

Lan-merkatuak eta lanaren kultura berriak eskakizun dituen lanbide-gaitasunetako lanbide-kualifikazio txikiarekin.

Lan-merkatuaren eskakizunen argitara ezegoki edo zaharkitua den kualifikazioa izatearekin.

Lanbide-espezializaziorik ez izatearekin. Enplegurako balioanitz ez izatearekin.

Hori dela eta, lanerako prestakuntza faktore giltzarritzat jotzen da enplegua lortzeko aukera hobetzeko, baita oinarrizko tresnatzat ere, lan-munduan sartzeko.

Autonomia-erkidegoko tradizioa luzea da lanerako prestakuntzaren plangintzari eta kudeaketari begiratuta. Alabaina, ondorengo berritasunak hartuko dira kontuan, lanerako prestakuntzaren programaren etekina eta emaitzak hobetzeko helburuarekin eta hori lan-munduratzeko taldeek dituzten berariazkotasunetara egokitzeko asmoarekin:

a) Balio erantsia emango zaie kualifikatzeko prestakuntza-prozesuei. Horretarako, lehentasun gisa, lan-munduratzea errazteko ondorengo elementuetako bat barne hartzen dutenak sustatuko dira:

Enpresetako praktika egituratuen aldia. Lotutako kontratatzeko konpromisoak. Prestakuntzaren aldiaren osagarri izango diren kontratatzeko aldiak. Kualifikazio hutsaren osagarri izango diren alderdien inguruko aurretiko, aldi bereko edo ondorengo prestakuntza (ohitura eta jarrerak, zehar-arloetako prestakuntza, enplegua bilatzeko teknikak).

b) Ikasteko inguruneei dagokienez, teknologia berrien erabilera hedatzeko lanetan egingo dugu aurrera, horiek taldeko prestakuntza teoriko-praktiko tradizionaleko prozesuak baino eraginkorragoak direnean. Bide horretatik,

153


ondorengoetara hedatuko da, betiere berrikuntzaren, eraginkortasunaren eta ekonomiaren inguruko irizpide konbinatuak hala justifikatzen badu:

Bertaratzea eskatzen ez duen teknologiaren laguntzaz gauzatutako ikaskuntzetara (autoprestakuntza, urrutiko irakaskuntza eta on line ikaskuntza). Lan-inguruneetan bertan egindako ikaskuntzara (lantokiko prestakuntza praktikoa, lanpostuko prestakuntza, tokian tokiko esperientziak…).

c) Esku hartzeko uneari eta moduari dagokienez, prestakuntza ondorengo printzipioei jarraiki egingo da:

Proaktibitatea: ezinbestekoa da pertsona inaktiboak, gizarte-bazterketako arriskuan daudenak edo gaur egungo lanpostua galtzeko arriskuan daudenak kontuan hartzeko. Prebentzioa: langabezia edo gizarte- eta lan-porroteko egoerak kroniko bihurtzea ekiditeko. Berehalakotasuna: orientazio-zerbitzuarekin lan-munduratzeko plana adostu ondoren, prestakuntza-bitarteko egokiak oso epe laburrean egon behar du eskura.

d) Honakoa da kontuan hartzeko oinarrizko irizpideetako bat: pertsona guztiek izatea prestakuntzarik eraginkorrena izateko aukera. Hori dela eta, ezinbestekoa da horietara iristeko eragozpenak kenduko direla bermatzea. Horretarako bide izango dira honakoak:

Parte-hartzaileak barne hartzeko eta hautatzeko profilak definitzeko prozesuetan jardutea. Bide horretatik, oro har, honakoa bermatuko da: emakumezkoek ordezkaritza izatea tradizioz gizonezkoenak izan diren lanbideetarako kualifikatzeko prozesuetan eta kaltetuen diren taldeen ordezkaritza ez izatea txikiagoa aldi berean edo ondoren kontratatzeko osagarria edo konpromisoa barne hartzen duten prestakuntza-aukeretan. Trabak kenduko dituen diseinua finkatzea, batez ere ikasteko ingurune berriei (ordenagailu bidezko ikaskuntzari) eta ezintasuna duten pertsonei dagokienez. Horrezaz gain, biztanleriari lan-merkatuari eta

154


prestakuntza-aukerei buruzko informazioa hurbilduko dieten alfabetatze digitaleko programa masiboak ezartzea. Prestakuntzan sartzeko pertsona batzuek falta dituzten bitarteko materialak eskaintzeko beharrezko zerbitzu eta laguntzekin osatzea prestakuntza (horiek batez ere familiako kargak dituzten pertsonak, baztertzeko arriskuan daudenak, azpienplegatuta daudenak, lan-jarduera informala dutenak izaten dira). Bide horretatik, prestakuntzaren kudeaketak laguntza osagarria aurreikus dezake, kasuan kasu eragiten duten disuasio-faktoreak murriztuz (3 urtetik beherakoei edo besteren mendeko direnei arreta eskaintzea, garraiorako laguntzak…). Horrezaz gain, aldi bereko kontratazioa har dezake barne, baita prestakuntza-prozesuari dagokion soldata ere. Bestela, lantegi irekiko metodologien bidez malgu daiteke (horrek batez ere gizarte-bazterketako egoeran dauden pertsonak lanerako aurrez prestatzeko prozesuekin izaten du lotura).

e) Prestakuntza-prozesua pertsona bakoitzak enplegua lortzeko duen zailtasunera egokitu beharko dugu:

Bertaratzea eskatzen ez duten prestakuntza-modalitateek ikasteko aukerak eskain diezazkiekete bertaratzea eskatzen duen prestakuntza egin ezingo luketenei (familiako kargak dituztenei, ezintasuna duten pertsonei, ...). Nahikoa prestakuntzarik ez duten gazteei prozesu egituratuak eta luze eta osoagoak eskainiko zaizkie, taldearen berezitasunen arabera: alde batetik, berariaz landu behar dira autoestimazioa, motibazioa eta oinarriko prestakuntza; eta bestetik, potentzialtasun handia dute berehala enplegu ezegonkorrean sartzearekin loturarik ez duten kualifikazioez jabetzeko eta lan-ingurune berrietarako (segurtasuna eta osasuna, ingurumena, kalitatea, teknologia berriak) erabilgarri den oinarrizko egitura-prestakuntza asimilatzeko. Taldeak esperientziarik ez duenez, ezinbestekoa da prestakuntza praktika edo kontratazioekin osatzea. Familiako kargak dituzten pertsonek (45 urte baino gehiagokoek, guraso bakarreko familietako emakumezkoek,…) berehala sartu behar dute lan-munduan. Hori dela eta, lehentasun gisa horiek hautatu beharko dira berehala kontratatzeko osagarriak edo konpromisoak dituzten prestakuntza-planetarako.

155


Aurretiko prestakuntzaren arabera, zenbait taldek berriz lanbideratzeko edo berriz kualifikatzeko eskatzen dute. Horien artean ditugu lan-merkatutik kanporatu dituzten pertsona helduak eta lan-munduan sartzeko aukera gutxi eskaintzen dituzten unibertsitateko titulazioak edo lanbide-titulazioak dituztenak. Kualifikazioaren aurretiko oinarrizko prestakuntzako osagarriak beharrezkoagoak izango dira lan-munduaren kulturatik pertsonal eta psikologikoki urrunago dauden taldeen kasuan. Horien artean ditugu eskolan arrakasta izan duten esperientziarik gabeko gazteak, aitortutako kualifikaziorik ez duten emakumezkoak, lan-munduan berriz sartu nahi duten emakumezkoak, ezintasun psikikoa duten pertsonak, orain gutxi inmigratu dutenak eta, oro har, beren egoera soziopertsonala dela eta lan-munduan sartzeko zailtasun handienak dituzten taldeetako kide diren pertsonak. Lan-merkatuan sartzeko zailtasun handienak dituzten pertsonei eta lan-bitartekaritzan estigmatizatuenak direnei (inmigranteei, ezinduei, baztertzeko arriskuan daudenei, emakumezko inaktiboei...) eskainitako prestakuntzari dagokionez, aukeratzat jo liteke eskatzailerik ez duten lan-merkatuko enpleguak, batez ere kualifikazio txikikoak, izatea. Ezintasuna duten pertsonen taldeari lan-munduan sartzeko eskaintzen dioten potentziala dela eta, enplegu-zentro berezietako lanpostuak ugaritzearekin zerikusia duen prestakuntza lehenetsiko da, baita horiek lan-merkatu arruntean sartzea ere. Ezaugarri bereziak dituzten taldeekin esku hartzeak beren elkarte-egiturei (inmigranteei, ezintasuna duten pertsonei, emakumezko inaktiboei, baztertzeko arriskuan daudenei...) protagonismoa ematea du eskakizun. Inmigranteak prestatzeko ezinbestekoak dira hizkuntz gaitasunaren eta kultur egokitzapenaren inguruko osagarriak. Edozein prestakuntza-prozesutan parte hartzen dela ere, prestakuntza-zentroak banakako tutoretza egingo du, dagokion pertsonaren orientazio-zerbitzuarekin harremanetan.

Lanerako prestakuntzaren inguruan jarduerak garatzeko araudiak (dekretu arautzaileak) lotura estuagoa ezarriko du, deskribatutako modalitate horietako edozeinetan, garatu beharreko kualifikazio-ekintzen eta lan-munduan sartzeko plan pertsonalaren edukiaren edo, hala badagokio, langabearen eta orientazio-zerbitzuaren artean ezarriko den egokitasunaren artean.

156


Prestakuntza-eskaintza zabal eta kalitatezkoa ezartzea ahalbidetuko duen sistema artikulatuko da, erantzun arina eta langabezian dauden pertsonen taldeen kualifikazio-premietara egokitutakoa izango dena eskainiko duten prestakuntza-baliabideak eskura izatea ziurtatzeko.

Horrezaz gain, prestakuntza-ekintzen prozesuen, inguruneen eta edukien malgutasuna hartuko da kontuan. Bestalde, laguntzeko eta laguntza osagarriak eskaintzeko ekintzak eskura izango direla ziurtatuko da, prestakuntza garatu aurrekoak, aldi berekoak nahiz ondorengoak, arreta intentsiboagoa eta integralagoa behar duten taldeentzat, hain zuzen ere.

Lanerako prestakuntzako ekintzetan enpresetako ikaskuntza praktikoko prozesu sistematizatuak barne hartzea sustatuko da.

6.2.5.3. Enpresetako prestakuntza praktikoa

Lan-esperientziarik ez izatea eragozpen da lan-munduan sartzeko, edozein hautaketa-prozesutan baloratzen den oinarrizko irizpidea baita lan-esperientzia. Produktibitate-bermea lotu ohi da lan-esperientziarekin eta, azken finean, kontratazioaren emaitzaren inguruko konfiantza ematen dio esperientziak enpresa kontratatzaileari. Ondorengo alderdiak daude lan-esperientzia eskatzearen atzean:

Pertsona kualifikatu bat (lanposturako beharrezko lanbide-gaitasunak izango dituena) izateko premia.

Lan-mundura ohituta eta egokituta dagoen pertsona bat (lan egiteko ohiturak dituena) izateko premia.

Produkzio-antolaketan zailtasunik gabe integratuko den pertsona bat izateko premia.

Horrenbestez, lan-esperientzia lortzea —hori lortzeko prozesuan lan-kontraturik izango ez bada ere— enplegua lortzeko faktore giltzarri da.

Enpresetako prestakuntza praktikoa ikasteko prozesu baten antzera egituratu behar da. Enpresarekin adostutako helburuak, edukiak, metodoak eta ebaluaziorako sistemak izan behar ditu. Enpresa-ingurunea leku bikaina da lan-ohiturez eta gizarte- eta lan-trebetasunez jabetzeko eta dagokion antolaketarekin bat etorriko diren jarrerak garatzeko.

157


Malgutasunez jokatuz, enpresetako prestakuntza praktikoko hainbat modalitate sustatuko dira, betiere lanerako prestakuntza diseinatzeko eta irakasteko gai diren egiturek kudeatuta (ezintasuna duten pertsonen, inmigranteen, baztertzeko arriskuan daudenen eta abarren kasuan, komenigarria da hori gizarte-erakundeen saretik egitea, bertatik eskaintzen baitzaie laguntza integrala). Besteak beste honakoak sustatuko dira:

Lanpostuko prestakuntza: lanpostu jakin bat betetzeko premia zehatza hautematen denean, kontratatzailearekin adostuko da lanpostu horretan aritzeko ezinbestean izan behar diren gaitasunekin bat etorriko den prestakuntza-prozesua. Tutoreak ikaskuntzaren arrakasta bermatuko du eta enpresak ondorengo kontratazioa. Batez ere lanpostuari dagozkion lortu beharreko gaitasunak oso konplexuak ez direnean erabil daiteke eta oso emaitza onak eman ohi ditu hezkuntza-sistema arruntean ikaskuntza-esperientzia arrakastatsurik izan ez duten langabeen kasuan (eskolan porrot egin duten gazteen, ezintasuna duten pertsonen eta abarren kasuan).

Enpresetako praktikak: praktiketako parte-hartzaileak hartzen dituen enpresan lanposturen bat betetzeko premia zehatzik ez badago ere, prestakuntza praktikoko programa bat egituratzen da, aldez aurretik edo aldi berean jasotako prestakuntza teoriko-praktikoarekin bat etorriz.

Tokian tokiko formula: ezintasuna duten pertsonekin erabiltzen da eta enpresa barruko prozesu edo zerbitzu bat aldi baterako gizarte-izaerako erakunde bati azpikontratatzean datza, ezintasuna duen pertsonak aldi jakin batean hori gauza dezan, enpresa langile horiekin berekin lan hori mugarik gabe bere gain hartzeko gai izan arte. Formula honek ezintasuna duten pertsonek prestakuntza praktikoa lan-ingurune arruntetan lortzea ahalbidetzen du.

Ugariak dira adinaren, gizarte-bazterketaren, lan-jarduera etetearen eta beste hainbaten inguruko arrazoiak direla eta lan-esperientziarik ez duten taldeak. Gazteek, ezintasunen bat duten pertsonek, lan-munduan berriz sartu nahi duten emakumezkoek, inmigranteek, gizartean baztertzeko arriskuan dauden pertsonek... enpresetan praktikaren bidez ikasteko prozesuak behar dituzte. Horiek lagungarri izango dira, batetik, beren lanbide-gaitasunak garatzeko eta, bestetik, kontratatzaileek lanik ez lortzearen arrazoi izaten diren talde horietako bakoitzaren ezaugarrien inguruan dituzten aurreiritziak suntsitzeko. Horien artean ditugu izaera sexista duten aurreiritziak edo gizarte-estereotipoekin zerikusia dutenak; besteak beste, kanpoko itxura, ezintasuna duten pertsonen produktibitaterik ezaren inguruko iritzia, emakumezkoek lana gehiagotan huts egitea, gazteen erantzukizunik eza... Oraindik ere “lagun eta ezagunekin kontaktuan jartzea” da

158


kontratatzeko bide nagusia. Hori dela eta, pertsona ezagutzea faktore giltzarri da berori kontratatzeko. Hori lan-praktikak ere ahalbidetzen du.

Araudiaren ikuspegitik, programa arautzeko dekretuan enpresetan ikasteko prozesua gehiago egituratzen eta sistematizatzen ahaleginduko gara, horiek ezarritako helburura egokitzen direla bermatzeko, bestela esan, esparru guztietako lanbide-gaitasunak lortzen direla bermatzeko: ezagutza, trebetasunak, ohiturak eta jarrerak.

6.2.5.4. Iraupen luzeko langabeentzako enplegu-prestakuntza eta enpresa-jarduera berrietan oinarritutako enplegu-prestakuntza

Langabezian denbora luzean egotea, maila txikiko edo egokitu gabeko oinarrizko prestakuntza edo kualifikazioa izatea, familiako kargak dituzten 45 urte baino gehiagoko pertsonak lanbide-jardueratik irtetea edo pertsonak gizartean baztertzeko arriskuan jartzen dituzten beste egoera batzuk dira horiek enplegu-prestakuntzako prozesu batean barne hartzearen egokitasuna baldintzatzen duten faktoreak. Prozesu horretan, ikuspegi integratu batetik, beste enplegu batean jarduteko behar den kualifikazioa eskaintzen da, baita kontratatzeko aldi bat ere. Horren bidez lan horretan lan-esperientzia lortzea ahalbidetzen da. Gainera, prozesu hori guztia informazio, motibazioa eta laguntza eskaintzeko ekintzetan oinarrituko da.

Beste ikuspegi batetik, pertsona gazteak (oinarrizko prestakuntza handia baina lan-merkatuaren eskakizunekin bat ez datorrena dutenak, lan-esperientziarik ez dutenak eta enpresa-ekimen bat garatzeko gaitasun potentziala dutenak) kontuan hartuta, horiek enpresa-jarduera berrietan oinarritutako enplegu-prestakuntzako programa batean barne hartzea izan liteke horiek lan-merkatuan sartzea sustatzeko alternatiba egokietako bat. Esku-hartze hori enpresa-jarduera hori gauzatzeko beharrezkoa den kualifikazioa lortzera bideratuko da, bai gauzatzeko gaitasun teknikoari dagokionez, bai jarduera berriari ekin aurretik beharrezkoa den esperientziari dagokionez, betiere kontratatzeko prozesu baten bidez. Prozesua informazioa, motibazioa eta laguntza eskaintzeko ekintzen bidez indartuko da.

Enplegu-prestakuntzako bi programa misto horiek beren hartzaileek enplegua lortzeko duten ahalmena areagotzea dute xede. Enpresa-jarduera berrien programaren kasuan, aldiz, espiritu ekintzailea sustatzea, prozesuaren amaieran enpresa-ekimen bat sortzeko xedearekin.

159


Kasu batean zein bestean, esku-hartzea ondorengo faseak dituen prozesu integratuaren bidez gauzatuko da:

Enplegurako informazioa, orientazioa eta motibazioa. Lanerako prestakuntza, enpresa-jarduera berrien programaren kasuan

berariazko enpresa-prestakuntzako prozesu batekin osatzen dena. Lan-esperientzia – Kontratazioa. Enplegua bilatzeko teknikak eta lan-munduan sartzeko laguntza.

Esku hartzeko prozesu horiek, talde hartzaileek enplegua lortzeko aukera zailtzen duten trabak mugiarazteko tresna egoki diren arren, kudeaketaren bidez, programa horiek susta ditzaketen entitateak mugatzeko edo horietarako sarbidea izan dezaketen taldeak zehazteko hainbat zailtasun izan dituzte.

Bestalde, ezinbestekoa da horiek orientazio-zerbitzuarekin egoki artikulatzea, horien emaitzak optimizatzeko helburuarekin. Horretarako, prozesu horiek lan-munduan sartzeko plan pertsonalen esparruan hartuko dira barne.

Bi programa horietan gaur egun indarrean dagoen araudia aldatuko da. Zabaldu egingo dira horien garapena sustatu ahal izango duten entitate-motak, tokian-tokian kokatzearen filosofiari eutsiz betiere.

Enpresa-ekimen berriak sustatzeko programen kasuan, talde hartzaileen adinaren muga ere mugatuko da, baita parte hartuko duten taldeen osaketa ere.

6.2.5.5. Bitartekaritza

Lan-merkatuaren banaketa oso modu desberdinean antolatzen da eta, hori dela eta, noizbait enpleguren bat lortu duten pertsonek beste bat bilatzeko aukera gehiago izaten dituzte. Horrenbestez, inoiz enplegurik izan ez dutenek langabe kroniko bihurtzeko aukera gehiago dute. Bestalde, estatistikek erakusten digutenez, lagunak eta ezagunak dira enplegua lortzeko bitartekorik ohikoenak. Horren ondorioz, talde jakin batzuk lan-merkatuan sortzen diren lan-aukeretatik urrun egoten dira eta sortzen den enplegua ez da, oro har, hedatzen. Azkenik, bada langabezia frikzionala ere, enplegu-eskaintzaren eta –eskariaren arteko bat ez etortzearen ondorioz gertatzen dena eta politika publikoen bidez eragotz litekeena.

160


Bitartekaritza gizarte-berdinketako oinarrizko tresna da. Izan ere, batetik, enplegua eskatzen duten pertsonen premiak asetzen ditu:

Beren iguripenen eta lanbide-profilaren arabera egokiak diren enplegu-eskaintzen berri ematen die, baita horietarako hautagai izateko aukera ere.

Unean-unean beren lanbide-profila lan-merkatuaren eskaeretara zenbateraino egokitzen den adierazten die.

Enplegua lortzeko aukera areagotzeko ekintzetara bideratzen dituzte, enplegua bilatzeko egoera ezin hobean egoteko.

Bestetik, bitartekaritzak enplegua eskaintzen duten enpresen premiak asetzen ditu (gisa horretan langabezia frikzionala murrizten laguntzen du):

Horien esku jartzen du hutsik dauden lanpostuak betetzeko zerbitzua arin eta eraginkorra.

Epe laburrean beren premiekin bat datozen lanbide-profilak dituzten pertsonak hurbiltzen dizkie.

Horrezaz gain, aparteko tresna da lan-merkatuaren bilakaera eta sortzen diren enpleguen eskakizunak ezagutzeko.

Bitartekaritza-zerbitzuak harremanetan jartzen ditu enplegua eskatzen duten pertsonak eta lanposturen bat betetzeko premia duten enpresa enplegatzaileak.

Bere zereginak betetzeko, bitartekaritza-zerbitzuak enplegu bila dabiltzan pertsonak eta horien lanbide-profila bilduko dituen datu-base bat izan behar du, baita eskaintzen datu-base bat ere, enpresetan egindako prospekzioen bidez lortutakoa. Bertan bete nahi den edo diren lanpostuen lanbide-profilak ere adieraziko dira. Eskaintza horiek izena emandako pertsonen lanbide-profilekin parekatuko dituen mekanismo bat ere izango du. Horren bidez lanpostua betetzeko hautagaien zerrenda lortu ahal izango da. Zerbitzu horretatik eskaintzaileari bidaliko zaizkio dauden profilak. Une horretatik aurrera eskaintzaileak aukeratuko ditu bidalitako profilen artean gehien interesatzen zaizkionak. Hautaketa horretan ez du parte hartuko bitartekaritza-zerbitzuak.

Parekatzeko mekanismo horrek gardentasuna eta aukera-berdintasuna bermatuko ditu eta lanbide-eskakizunak bakarrik betetzen direla hartuko du kontuan. Ez ditu

161


kontuan izango sexua, adina, bizitokia, nazionalitatea edo antzeko beste alderdi pertsonal batzuk, behar bezala justifikatutako kasuetan izan ezik.

Bitartekaritza-zerbitzua langabezian dauden pertsona guztietara bideratutakoa da, adiera zabalean, nahiz eta parekatzea egiterakoan lan-munduan sartzeko beren lanbide-errendimenduarekin zerikusirik ez duten berariazko trabak dituzten eta enplegua eskaintzen duen enpresak eskatutako lanbide-profila betetzen duten taldeen aldeko ekintza positiborako irizpideak kontuan hartu. Horien artean ditugu honakoak:

emakumezkoak ezintasunen bat duten pertsonak

Bitartekaritza-zerbitzua LANBIDE, Euskal Lan Zerbitzuaren (6.3 atalean aurkeztu da hori) bulego propioen sarearen bidez antolatuko da. Bulego horiek, salbuespen gisa, zentro laguntzaileekin osatu ahal izango dira, horiekin adostutako lankidetza-hitzarmena dela medio. Sarea osatzen duten elementu guztiak informazio-sistema bakar baten bidez egongo dira harremanetan, eta horrek jasotako datuen homogeneotasuna bermatuko du. Zentro laguntzaileek enplegu-eskaintzak eta –eskariak lortzeko zereginean hartu ahal izango dute parte. Bulego propioek, eskaintzak eta eskariak lortzeaz gain, prestasuna egiaztatuko dute, parekatzeak egingo dituzte —gardentasuna eta aukera-berdintasuna bermatuz— eta eskaintzaileari dauden pertsonen profilak bidaliko dizkiote.

Zerbitzu hori LANBIDEko gainerako zerbitzuekin koordinatuko da, bai lana lortzeko aukera areagotzearekin (lanerako prestakuntzarekin, enpresetako prestakuntza praktikoarekin,...) zerikusia dutenekin, bai orientazio-zerbitzuarekin eta barneko zerbitzuekin, besteak beste prospekzioarekin eta behatokiarekin.

6.2.5.6. Kontratatzeko pizgarriak eta lan-ezegonkortasunaren aurkako borroka.

Gure lan-merkatuan sortzen diren enplegu-aukerak ez dira modu berean banatzen langabezian dauden pertsona guztien artean. Lan-esperientziarik ez izatea, adina, sexua, jatorri etnikoa, gizarte edo familiako egoera, ezintasun edo gaixotasunen bat izatea zenbait taldek enplegua lortzeko trabak izateko faktore dira. Bestalde, lan-merkatuan aldi baterako izaerako kontratazioaren maila oso handia izateak pertsona horiek benetan enplegu-egituran sartzea eragozten du. Hori

162


ezegonkortasuna eragiten duen faktore garrantzitsu da beren bizitzetan eta gizartearekin dituzten harremanetan.

Hori ikusita, Europako Batzordeak hainbatetan ohartarazi du Espainian sortzen ari den enpleguaren ezegonkortasun-tasak oso altuak direla.

Bide horretan enplegu-politikek ezartzen dituzten neurriek traba horiek eta enplegua lortzerakoan taldeen artean dauden diskriminazioak gainditzen laguntzea dute xede. Horretarako, talderik kaltetuenak kontratatzen laguntzen dute, emakumezkoen taldearen aldeko ahalegina lehenesten dute eta kalitateko enpleguak (kontratatzeko modalitateari, soldataren inguruko baldintzei eta karga eta erantzukizunen banaketari dagokienez) lortzearen aldeko apustua egiten dute.

Enplegu-politika horrek lehentasunezko lau ardatz edo jarduteko ildo ditu:

Lan-merkatuan sartzeko zailtasun handienak dituzten taldeek enplegua lortzeko aukera hobetzea eta lan-munduratzea erraztea (talde horien barruan emakumezkoek dute egoerarik kaskarrena).

Kontratatzeko baldintzen ezegonkortasunaren aurka borrokatzea eta enpleguaren kalitatea hobetzea, dagoen enplegua egonkortzen laguntzearen eta aparteko orduak kentzearen bidez.

Enplegu berriaren sorrera sustatzea eta aukera-berdintasunaren printzipioa betetzera bideratutako berariazko neurriak hartzea.

Lana eta familiako bizitza uztartzen laguntzea.

Helburu horiek betetzeko garatu beharreko araudia ondorengo ekintzen bidez gauzatuko da:

Lan-merkatuan sartzeko zailtasun bereziak dituzten taldeak lan-merkatuan sartzeko eta horiek enpleguan egonkortzeko neurriak prestatzea. Talde horietakoak ditugu honakoak: gazteak, 45 urtetik gorakoak, iraupen luzeko langabeak, ezintasuna duten pertsonak, toxikomano izandakoak, preso izandakoak, inmigranteak, guraso bakarreko familietako kideak, gutxiengo etnikoak eta abar.

Enpresetan laneko denboraren banaketa ekarriko duten legezko figurak kontratatzea sustatzea.

Enpresetan ordezkapenak eta plantilla-berritzeak sustatzea. Laneko eta familiako bizitza uztartzen lagunduko duten neurriak babestea.

163


Jarduera horietan guztietan, emakumezkoen taldearen aldeko diskriminazio positiborako neurriak hartuko dira zeharka, emakumezkoen jarduera-tasa igotzeko eta EBko mailekin parekatzeko amaierako helburuarekin.

Familiako eta laneko bizitza uztartzearekin zerikusia duen berariazko esparruari dagokionez, aipatu beharrekoa da emakumezkoak soldatapeko lan-munduan sartzeak eta horiek espazio publikoetan parte hartzeak eta horiek betetzeak aldaketak eragin dituela gizartearen, lanaren eta familiaren esparruetako harremanetan. Emakumezkoen gizarteko eta lan-munduko parte-hartzea orekatu ahal izateko dauden trabek emakumezkoei egotzi ohi zaien gizarte-zereginean dute jatorria. Izan ere, horiei egozten zaizkie etxeko eta familiako erantzukizun gehienak. Horrek ondorio kaltegarriak ditu enplegua lortzeko aukeran eta berdintasun-egoeran prestatzerakoan, baita beren lanbide-garapenean ere (lan-baldintzak igotzea, lanbide-zereginaren balioa aitortzea eta hori soldatan islatzea). Horri, gainera, egoera berriak sortzen dituen premiak behar bezala asetzeko gizarte-azpiegitura eta –zerbitzuek duten zailtasuna gehitu behar zaio.

Testuinguru horretan, emakumezkoen enplegua sustatzeko ondoren adierazitako neurrien antzekoak hartuko dira:

0 eta 3 urte arteko neska-mutilei eskaintza nahikoa eta egokia bermatuko dieten haur-eskolak sortzea.

3 eta 6 urte arteko eskolatze osoa. Jaiotza, adopzio, edoskitze, osasun-laguntza eta gaixorik dauden seme-alabak

zaintzearekin zerikusia duten baimen ordainduak berrikustea. Seme-alabak zaintzeko eta familiako kideak zaintzeko eszedentziak

berrikustea. Aitatasunagatiko baimena kontuan hartzea, amatasunagatikotik aparte,

amatasunagatiko baimenaren figura beraren baitan (kontratua etetea) eta kasu horretarako ezarritako baldintzetan.

Familiako kideei arreta eskaintzeko lanaldi-murrizketak edo familiako erantzukizunei arreta eskaintzeko aldi baterako beste edozein eten edo eszedentzia kontratazio berriekin ordezkatzea sustatzea.

164


Bistan denez, horietako zenbait alderdi ez dagozkio zuzenean plan honen esparruari, aitzitik, hobeto kokatuko lirateke 6.4. kapituluan politiken arteko koordinazioari eskainitako atalean.

Enplegua sustatzeari dagokionez, dauden neurriak berrikusi eta eguneratzeaz gain, ondorengo laguntzen potentzialtasuna aztertzea proposatzen da:

aldi baterako kontrataziorako laguntza , enpresetan lanpostu bat lortzeko orduan dauden eragozpenak gainditzea ahalbidetzeko adinakoa izango den lan-esperientzia eskaintzeko helburuarekin, batez ere gazteen, 45 urtetik gorakoen, bazter utzitako pertsonen edo bazter uzteko arriskuan daudenen (3. graduko erregimenean dauden preso-ohiak, toxikomano izandakoak, inmigranteak, gutxiengo etnikoak, oinarrizko errentaren onuradunak) kasuan.

egun-zatiko kontrataziorako laguntza , laneko eta familiako bizitza uztartzea sustatzeko helburuarekin, ondorengo taldeen kasuan: familiako kargak dituzten pertsonak, guraso bakarreko familiak, tratu txarren biktimak eta abar.

lagundutako enplegurako laguntza, batez ere ezintasuna duten pertsonak lanpostuan sartzeko eta bertara egokitzeko laguntza eskaintzera bideratutakoa.

Zehatzago esateko, kontratazio mugagabea sustatzeko neurriak hartuko dira, kasu guztietan diruz lagunduz, nahiz eta hori neurri handiagoan egin kontratatzeko zailtasunak dituzten taldeen kasuan. Aldi baterako kontratazioaren kasuan, kontratatzeko zailtasunak dituzten taldeen kasuan bakarrik laguntzea diruz proposatzen da.

Aldi baterako laneko enpresei eta legezkoak ez diren kontratazio-jarduerak egiten dituzten zerbitzu-enpresei dagokienez, jarduera horiek jazarriko dituzte Lan Zuzendaritzak eta Lan Ikuskaritzak. Horrezaz gain, administrazio publikoak enpresa horiek ez kontratatzea proposatzen da.

6.2.5.7. Gizarte-baliabideekin lotzea

Tokiko administrazioan kokatutako oinarriko gizarte-zerbitzuek harreman zuzenak dituzte gizarte-izaerako esku-hartzea behar duten taldeekin. Langabeziaren fenomenoa dago askotan bazterketaren inguruko arazo askoren eta horiek gainditzeko zailtasunaren jatorrian. Neurri handi batean, produkzio-prozesuan ez parte hartzearen ondorio dira baztertze-prozesu eta –egoerak eta gizabanakoaren

165


eta gizartearen arteko loturaren etena. Hori dela eta, ezinbestekoa da gizartearen eta enpleguaren inguruko esku-hartzeak lotuko dituen prozedura bat artikulatzea.

Oinarriko gizarte-zerbitzuek eta enplegurako orientazio-zerbitzuek bi norabideko harremanak izango dituzte:

batetik, gizarte-zerbitzuetatik orientazio-zerbitzuetara bideratzeko, enplegua bilatzeko ibilbide pertsonala eraikitzeko eta enplegua lortzeko aukera areagotzeko helburuarekin.

bestetik, orientazio-zerbitzuetatik gizarte-zerbitzuetara bideratzeko gizarte-zerbitzuek lantzeko modukoa den gizarte-arazoren bati lotutako langabezia-egoeran dauden pertsonak

eta, oro har, esku hartzeko berariazko programetan, Auzolan programan esate baterako, lankidetzan aritzeko.

Bi zerbitzuek izango dute elkarren irismen eta helburuen inguruko informazio zehatza, langabezian dauden pertsonei zerbitzu bakoitzak eskain diezazkiokeen laguntzei buruzko informazio zehatza eman ahal izateko xedearekin.

Enplegurako orientazio-zerbitzuek finkatuko dituzte lan-munduan sartzeko plan pertsonala gauzatzeko beharrezko diren enpleguaren inguruko baliabideak (lanerako prestakuntza, enpresetako prestakuntza praktikoa, enplegu-prestakuntzako programak, bitartekaritza, …).

Honakoak ditugu bi zerbitzuetako esku-hartzearen xede izan daitezkeen taldeak:

Oinarrizko errenten onuradun direnak Buruko gaixotasun edo ezintasunen bat duten pertsonak Inmigranteak Gizarte-bazterketako egoeran edo babes bereziko egoeretan dauden gazteak Familiako kargak dituztenak Etxean tratu txarrak jasaten dituztenak Espetxeetan edo erregimen irekian daudenak Toxikomano izandakoak edo ohitura kentzeko prozesua egiten ari diren

toxikomanoak

166


Betiere horiek lan-merkatutik urrun baldin badaude eta enplegua lortzeko aukera handiagoa izateko eta lanpostu jakin batean aritzeko lanbide-gaitasuna hobetzeko enplegurako baliabideak behar badituzte.

12/98 Legeak, maiatzaren 22koak, Gizarte Bazterketaren aurkakoak, baztertzeko arriskua prebenitzeko eta bizitza independentea izateko behar adinako baliabide pertsonalak ez dituztenei gizarteratzen laguntzeko beharrezko diren gizarte-izaerako tresnak eta prestazio ekonomikoak arautzen ditu. Lege horretan honela definitzen da gizarte-bazterketa: gizarte-eskubideak, besteak beste lan egiteko eta prestatzeko eskubidea, gauzatzeko ezintasuna edo gaitasunik eza.

1/2000 Dekretuak, urtarrilaren 11koak, oinarrizko errenten onuradun direnekin eta baztertzeko arriskuan daudenekin adostu beharreko gizarteratze-hitzarmenak arautzen ditu. Horietan lan-munduan sartzeko helburuak eta konpromisoak har daitezke barne.

Lan-munduan sartzeko helburuak barne hartzen dituzten gizarteratze-hitzarmenen kasuan, enplegurako orientazio-zerbitzuetara jotzea komenigarria dela adierazi beharko da, bertan prestatzeko lan-munduan sartzeko plan pertsonala.

6.2.5.8. Baztertzeko arriskuan dauden pertsonen inguruko esku-hartzeak

Baztertzeko arriskuan dauden pertsonek esku-hartze integrala behar dute. Horretan, gutxienez, enplegurako orientazio-zerbitzuek eta gizarte-zerbitzuek hartu behar dute parte.

Pertsonaz pertsona, hobetu beharreko lana lortzeko aukeraren inguruko faktoreak definituko dira. Horiek ondorengo alderdiekin izaten dute zerikusia:

Enplegua bilatzeko motibazio txikiarekin, langabeziaren arazoa kanpoan dagoela uste dutelako, oker uste ere.

Autoestimazio txikiarekin, porrot egindako pertsonatzat baitituzte beren buruak.

Enplegua bilatzeko sistematikarik ez izatearekin eta epe ertainera bilatu beharreko enplegurik egokienaren inguruko orientazio ezarekin.

Lanbide-kualifikazioaren maila txikiarekin.

167


Lanbide-ikaskuntza eraikitzeko oinarri izango den literaziaren maila txikiarekin.

Lan-ohituren eta gizarte-trebetasunen garapen eskasarekin.

Lan-esperientziarik ez izatearekin.

Horiek hobetzeko, banakako nahiz taldeko prozesu konbinatuak proposatuko zaizkie, ondorengo helburuekin:

literazia-maila hobetzea (oinarrizko teknika instrumentalak) lanbide-kualifikazioa eskaintzea (lanerako prestakuntza eta enpresetako

prestakuntza praktikoa) lan-ohiturez eta gizarte-trebetasunez jabetzea (prestakuntza,

enplegu-prestakuntza, enpresetako prestakuntza praktikoa) enplegurako orientazioa (orientazioa)

motibatzea eta autokontzeptua hobetzea (prestakuntza)

Alabaina, badira, halaber, pertsonaren baitakoak ez diren trabak ere lan-munduan sartzeko. Horiek gizartean estereotipoak orokortzearekin eta genero, arraza eta abarren estereotipoekin zerikusia duten kontratazioak egiteko orduan sortzen diren aurreiritziekin dute zerikusia. Horiei aurre egiten saiatuko gara, sentsibilizatzeko kanpainekin ez ezik, talderik kaltetuenetakoak kontratatzeko laguntzekin eta enpresetan praktikan ikasteko formulekin, izan ere, horiek aukera eskainiko dute pertsona bakoitzaren lanbide-gaitasunak ezagutzeko, gizarte-estereotipoak alde batera utziz.

Aparteko aipamena merezi du ezintasun edo buruko gaixotasunen bat duten pertsonen taldeak. Ezintasunen bat duten pertsonek duten eragozpen nagusia pertsonak bere lan-munduratzea eta bizi-kalitatea sustatzeko ahalik eta autonomo eta trebeena izateko nahikoa trebetasun lortzea izan ohi da. Hori dela eta, eraginkorra izan ohi da enplegurako baliabideak medikuntza, laguntza, hezkuntza, psikologia eta pedagogiaren inguruko baliabideekin uztartzea. Beharrezko enplegurako baliabideak bat datoz baztertzeko arriskuan dauden pertsonei zegokienean aurreko pasartean adierazitakoekin.

Haatik, talde honetara berariaz bideratutako neurriek badute dagoeneko egonkortuta dagoen ibilbide bat, zabaldu eta hobetu egin behar dena ezintasuna duten pertsonek lan-merkatuan sartzeko tasa altuagoak izan ditzaten. Espainiako estatuan hiru esku-hartze mota egin dira lan-munduan sartzea ahalbidetzeko:

168


Kuotaren bidez enplegua gordetzea edo neurri alternatiboak Enplegua sustatzeko ekintzak (kontratatzeko laguntzak) Enplegu babestua (enplegu-zentro bereziak)

Hala eta guztiz ere, ezintasuna duten pertsonen okupazio-mailak oso txikiak dira eta horietako gehienek enplegu babestua dute.

Kontratatzeko hobarien eta enplegua babestea sustatzearen inguruko enplegua sustatzeko politikak alde batera utzi gabe, ezinbestekoa da lan-merkatu arruntean sartzea sustatuko duten politikei heltzea (horretarako traba arkitektonikoak eta komunikazioaren ingurukoak kendu behar dira, lanpostuak egokitu behar dira, enplegua laguntzen duten metodologiak erabili behar dira, kontratatzeko estereotipoak gainditu behar dira eta abar).

Hori dela eta, ondorengoak bermatuko dituzten berariazko neurriak garatuko dira enplegu-planaren bidez:

Ezintasuna duten pertsonen kontratazioaren egoera erreala ezagutzea. Enpresek enplegua ezintasuna duten pertsonei gordetzeko kuota zenbateraino

betetzen duten ezagutzea eta hori bete dezaten sustatzea. Enplegurako orientazioa eta enplegua bilatzeko autonomia pertsonala. Autoenplegurako pizgarria. Kontratatzeko eta lanpostua egokitzeko gastuak murriztea. Lanerako prestakuntzarako sarbidea. Ezintasunari egokitutako enpresetako prestakuntza praktikoa (laguntzak

dituen enplegua, enplegu-prestakuntza, tokian tokikoa...). Enplegu-zentro berezietan integratutako pertsonak enplegu arruntera

iragaitea, laguntzeko neurri osagarrien bidez. Ezintasuna duten pertsonek bitartekaritza-prozesuetan parte hartzea. Komunikabideetan ezintasuna duten pertsonak lan-ingurune arruntetan

agertzea. Langileen lana eta ezintasuna duen zuzeneko familiako kideren baten zaintza

uztartzea.

13/1982 Legeak, apirilaren 7koak, minusbaliotasunen bat dutenak gizarteratzearen ingurukoak, honakoak ezartzen ditu: 38.1 artikuluan enplegua gordetzeko kuota;

169


38.4 artikuluan beren kontratazioei hobaria emateko aukera; eta 43. artikuluan enplegu-zentro berezietarako dirulaguntzak. Gaur egun ez dira EAEra eskualdatu enplegu babestuaren inguruko eskumenak.

12/1998 Legeak, maiatzaren 22koak, gizarte-bazterketaren aurka borrokatzekoak, EAEn baztertzeko arriskuan dauden talde guztiekin esku hartzeko modua ezartzen du, ezintasunen bat duten pertsonekin jarduteko modua barne. Gaur egun dauden laguntzak arautzen dituzten dekretuek, enpleguaren nahiz prestakuntzaren ingurukoek, aurreko pasartean aipatutako berariazko neurriak hartzea ahalbidetzen dute. Horretan salbuespen dira, ordea, kontratazioaren ostean enpresan praktikan ikasteko aldian lanpostua egokitzera bideratutakoak eta norberaren lana eta ezintasunen bat duen zuzeneko familiako kideren baten zaintza uztartzera bideratutako laguntzak.

6.2.5.9. Enpresa-sustapenerako laguntza

Enplegu-politikek beti hartu behar dituzte barne lanpostu berriak sortzea sustatuko duten enpresa berriak sortzera bideratutako jarduteko ildoak. Alabaina, gaur egungo gizartean, erreparo handiak izaten dira negozio berriei ekiteari dagokionez, nahiz eta azken urteetan nabarmen egin aurrera enpresak sustatzeko erakunde-politikei esker. Arrazoi hauek daude horren oinarrian:

Gazteen artean enpresa-espiriturik ez izatea, izan ere, beren ahaleginak besteren konturako enplegua bilatzera bideratzen dituzte oro har.

Ekonomia-krisiaren azken aldietan enpresaburuaren irudiak gizarte-balioa galtzea.

Bestalde, tradizioz negozioak oinordetzan jaso izan dira eta horietan familia arduratu ohi zen kudeaketaz. Hori dela eta, enpresaren zuzendaritza ez zen profesionalizatua. Hori gaur egun, lehia hain bortitza den garaian, ezinezkoa da, enpresaren biziraupena ez bailitzateke bideragarria izango. Hori dela eta, ezinbestekoak dira ondorengo xedeak izango dituzten programak:

Ekintzaile izateko sentsibilizazio goiztiarra. Enpresa-sustapenerako pizgarriak eskaintzea. Negozioak sortzeko modukoak izan daitezkeen ideiak sortzea sustatzea. Negozioaren bideragarritasuna aztertzen laguntzea.

170


Enpresa-jarduera abian jartzen laguntzea. Inbertsioa laguntzea. Enpresa-sustatzaileei enpresa-kudeaketaren inguruan prestatzen laguntzea. Sortutako enpresei bizirauten laguntzea etengabe hobetzeko prozesuak barne

hartzearen bidez.

Gaur egun enpresa-sustapenerako hainbat bitarteko daude, hainbat erakunde publiko nahiz pribatuk kudeatzen dituztenak. Horien artean ditugu hauexek: Eusko Jaurlaritza (Industria eta Lan Sailak), foru-aldundiak, tokiko garapeneko agentziak, merkataritza-ganbarak, Kutxa, BBK, Vital Kutxa eta Euskadiko Kutxa bezalako finantza-erakundeak eta abar. Haatik, ezin dugu esan bermatuta dagoenik biztanleria langabe osoak izatea baliabide horietarako sarbidea. Horren arrazoi informaziorik ez izatea izan liteke, baina bereziki baliabide horien arteko integrazio eta koordinaziorik eza.

Enplegu-planak balio erantsia eskaintzen dio jarduera honi, hauxe: “azpiegitura ekintzailerako sarbidea bermatzea oro har biztanleria langabe guztiari, biztanleria hori adiera zabalean ulertuta”.

Baliabide horiek Lan Sailarekin batera finantzatuko dira, “ekintzaileentzako kredituak” izeneko formularen bidez. Kreditu horiek ekintzaileei emango zaizkie eta batez ere ondorengoak hartuko dituzte barne: ekiteko prestakuntza eta sortutako enpresari eusteko laguntza, gaur egungo autoenplegurako laguntzez gain.

Prestakuntza-prozesuen kasuan (ekiteko eta enpresari eusteko), kalitatearen gutxienekoa eta irakatsi beharreko edukien homogeneotasuna bermatuko dira. Horretarako, homologazio-prozesu bat jarriko da abian. Prestakuntza homologatu hori izango da Lan Sailarekin batera finantzatuko dena.

Ekiteko azpiegitura horrezaz gain, ekintzaileentzako atari bat prestatuko da lanbide.net zerbitzuaren bidez. Atari horretan ondorengo edukiak landuko dira:

Ideien bankua Sortutako enpresen direktorioa Ekiteko edo negozioak zabaltzeko arloko informazioa Gertakariak Finantziazioa

171


Prestakuntza

Atariaren bidez hainbat zerbitzu eskainiko dira:

Aholkularitza (tutore espezializatuek erantzun beharreko kontsultak) Prestakuntza birtuala (Eusko Jaurlaritzaren plataforma publiko bat erabiliz,

diseinatu eta homologatutako prestakuntza-ikastaroetarako sarbidea izango litzateke)

Tutoretzapeko negozio-plana Enpresaren jarraipena (hobetzeko atalak hautematea)

“Ekintzaileentzako kredituak” emateko formulak arautuko dituen berariazko araudia sortuko da. Araudi horretan hartuko dira barne enpresa-sustapenerako eta autoenplegurako prestakuntza-modalitateak nahiz ekimen berria ezarri ondoren garatu beharreko laguntza teknikoko modalitateak, ekimenari eusten zaiola eta hori egonkortzen dela bermatzeko.

Homologazio-prozesu bat finkatuko da, ekiteko prestakuntza-prozesuen gutxieneko kalitatea eta homogeneotasuna eta laguntza teknikoa eskaintzeko eta ondorengo jarraipena egiteko prozesuen egokitasuna bermatzeko.

Autoenplegurako laguntzei dagokienez, gaur egungo araudia aldatuko da. Diruz lagun daitezkeen kontzeptuak malgutuko dira eta laguntzen onuradun izango diren taldeak zabaldu egingo dira.

6.2.5.10. Bestelako politikak

Telelana sustatzea

Telelanak urrutitik lan egiteko aukera eskaintzen du eta horrek malgutasun-aukera handiak eskaintzen dizkie askori, ordutegi eta lantoki malguak behar dituzten pertsonei, hain zuzen ere. Izan ere, gisa horretan laneko eta familiako bizitza uztartu ahal izango dituzte edo beren lanera iristeko zailtasunak gainditu ahal izango dituzte (landa-ingurunean bizi direnek, ezintasunen bat dutenek...).

Lan egiteko modu honetan komunikazio telematikoak enpresarekin elkarreragiteko bitarteko gisa erabiltzea da funtsezkoena, kokapen geografia edozein delarik ere (etxea, partekatutako bitartekoen zentroa, telezentroa...).

172


Lan egiteko modu honek kostuak murriztea ahalbidetzen dio enpresari eta, enpresa txikien kasuan, enpresa handiekin lehian aritzeko balio handiagoko zerbitzuak eta informazio baliotsua eskura izateko aukera eskaintzen du. Gizarteari, berriz, poluzio-mailak murrizteko, trafiko-arazoak gutxitzeko eta energia aurrezteko aukera. Langileei, aldiz, lan-baldintza malguagoak lortzeko aukera, batez ere, edozein arrazoi dela medio etxean egon behar badute, leku urrunetan edo sarbide zailekoetan bizi badira edo ezintasunen bat dela eta lanera iristeko zailtasunak badituzte.

Telelana egiteko modu asko daude: partekatutako bitartekoen zentro diren eta ekipo informatikoak eta telekomunikazioko instalazioak dituzten telelaneko zentroak; satelite-bulegoak, telelana egiteko gune estrategikoan kokatuta dauden eta enpresaren egoitzatik independente diren lantokiak (bezeroaren instalazioak esate baterako); telelan mugikorra (etxean, hegazkinean, hotelean...); eta talde birtualetako telelana, besteak beste.

Telelanak lan-aukera handiak sortuko ditu merkataritza elektronikoa, banka elektronikoa, bidaien eta erreserben telezerbitzuak, telezerbitzu informatikoak eta abar garatu ondoren.

Europan telelana gero eta azkarrago ari da gora egiten. Telelangileen ehunekoak oso handiak dira jada Europa iparraldeko herrialdeetan, baina oso txikiak oraindik hegoaldeko estatuetan.

Lan-baldintzak (lan-isolamendua, kontratuzko baldintzak...) kontrolatzen badira, lan-aukera ona da pertsona askorentzat. Izan ere, IKTB eta lan-antolaketako berariazko prestakuntzari eta telelanerako trebetasun pertsonalei esker (denbora antolatzea, autonomia, arazoak konpontzea eta nork bere burua antolatzea dira horietako batzuk) lan arrunta egiteko dituzten muga pertsonalekin bat etorriko den lana lortzeko aukera izango dute.

Horretarako, telelangileak prestatzea sustatuko da, enplegu-modalitate honek dituen arriskuak arinduko dituzten telelaneko zentroak sortzen lagunduko da eta telezerbitzuak eskaintzen dituzten enpresak sortzea bultzatuko da.

Sentsibilizatzeko kanpainak

Enplegua lortzeko zailtasun jakin batzuk lan-merkatuan sartzeko zailtasun handiagoak dituzten pertsonekin berariaz eta banaka esku hartzearen bidez erabat

173


gainditu ezin diren alderdi soziologiko, kultural edo makroekonomikoetatik eratorritakoak dira. Hori dela eta, berariaz sentsibilizatzeko eta kontzientziatzeko kanpainak egin behar dira, lan-merkatuaren funtzionamendua zailtzen duten ikuspegi oker eta mugatzaileak aldatzen laguntzeko, hain justu.

Horrela bada, ondorengo xedeak izango dituzten komunikatzeko eta hedatzeko ekintzak gauzatuko dira:

Jatorri etnikoa, adina edo sexua lana egiteko mugekin erlazionatuko dituzten estereotipoak gainditzea.

Ikasle gazteak lan-merkatuan aukera errealak dituzten lanbideetara bideratzea, gaur egungo lanaren banaketa sexista alde batera utzita.

Biztanleria inaktiboa enplegu-eskaintzara iragaitea sustatzea. Ezkutuko ekonomia agertzea sustatzea. Ezintasunen baten duten biztanleek lan normalizatua lortzeko dituzten trabak

gainditzea.

174


6.3. LANBIDE, EUSKAL ENPLEGU-ZERBITZUA

6.3.1. Sarrera

Enplegu-politikarekin loturiko laguntza, programa eta erakundeen egitura aberatsa du EAEk. 6.2 idatz-zatian adierazi den bezala, Plan honen helburua politika horien aplikazioa eraentzen duen araudia aztertu eta eguneratzea da.

Dena den, egitura hori zenbait zirkunstantzia objektiboren (eskumenarekin, antolamenduarekin, metodologiarekin eta abar loturikoak) eraginpean dago; egituraren eraginkortasuna mugatzen du, hartarako konpromisoa hartzen duten fondo publikoen ekarpena handia bada ere. Eusko Jaurlaritzak enplegu-gaian duen jardueraren adierazgarrietako bat espezializaturiko beste eragile laguntzaileei ematen zaien diru-laguntza da, eragile horiek euren lana langabetuekin bete dezaten prestakuntzari, lan-orientazioari, bitartekotzari eta abar dagokienez. Horren guztiaren emaitza zera da, eragileek langileei ematen dieten arreta gutxi egituraturikoa eta sakabanaturikoa dela.

Errealitate hori dela-eta, Eusko Jaurlaritzak, Justizia, Lan eta Gizarte Segurantza Sailaren bidez, tresna bat sortu nahi du, “LANBIDE, Euskal Enplegu Zerbitzua” izenarekin, horren bidez hainbat enplegu-politika kudeatzeko, ikuspegi pertsonalizatu eta integralagotik, eragile laguntzaileak Jaurlaritzaren beraren jarduerarekiko osagarri gisa soilik baliatuz.

Laburpen gisa, ondokoak dira Zerbitzuarekin loturiko kontzeptu nagusiak: Eusko Jaurlaritzaren Justizia, Lan eta Gizarte Segurantza Sailaren Enplegu eta

Prestakuntza Zuzendaritzari esleituriko zerbitzua izango da LANBIDE. LANBIDEk nortasun bereizia eta bakarra du. LANBIDEk zerbitzu zentralak eta 30 lurralde-bulego inguruko sarea izango ditu. Eusko Jaurlaritzak izango du LANBIDE sortu eta mantentzeko ardura; dena den,

toki-garapenean, prestakuntzan eta enpleguan espezializaturiko lurraldeko eta tokiko entitateek borondatezko laguntzarako bidea ere zabalik izango dute, 0.2 idatz-zatian deskribaturiko ildoei jarraiki, edo interesgarriak izan litezkeen bestelako ildoei ere jarraiki.

LANBIDEren oinarrizko funtzioa langabetuen bana-banako arreta izango da, eta baita kasu bakoitzerako egokienak diren enplegu eta prestakuntza politikak bideratzea ere.

175


LANBIDEren kudeaketarako, Egailan, SA Sozietate Publikoa izango du Enplegu eta Prestakuntza Zuzendaritzak.

Ondoko motibazioak dira LANBIDE sortzearen oinarri: Langabetua gogobetetzea, BEZEROAREN ikuspegitik, lan-merkatuaren

aldaketetara egokituriko zerbitzu lehiakor eta kalitatezkoak eskaintzeko filosofiari jarraiki.

Eusko Jaurlaritzaren erantzukizun instituzionala, hura baita eskudun enplegu-politikak aplikatzeko.

Konpromiso soziala, enplegu-zerbitzua Herri Administrazioak bermatu beharreko elkartasun sozialeko ereduaren zutabeetako bat baita, hezkuntza eta osasun zerbitzuekin batera.

6.3.2. Testuingurua

6.3.2.1. Jarduerako eskumen-esparrua

Euskadiko Autonomia Erkidegoak 12. artikuluan ezartzen duenez, EAEk "lan-legerian burutzeko" eskumenak ditu, eta horietan barne hartuko lirateke enplegu-politikak. Lan-legeria definitzeko eskumena Estatuaren Gobernuan datza, Lan Ministerioaren bidez.

Transferitu gabeko eskumena denez, Instituto Nacional de Empleo (INEM) erakundearen bidez burutzen du eskumen hori Lan Ministerioak. Baliabide propioak baliatuz egiten ditu bere jarduerak gai honetan Eusko Jaurlaritzak.

INEM Gizarte Segurantza, osasuna eta enpleguaren erakunde arteko kudeaketarako erakunde autonomo administratibo gisa sortu zenetik (36/1978 Errege Lege Dekretua), aldaketa handiak izan ditu erakunde horrek bere funtzioen hedadurari dagokionez, lurralde esparruan zein esparru funtzionalean.

Lan, enplegu eta prestakuntzaren esparruan politika "aktiboak" kudeatzeko aukera Autonomia Erkidegoei transferitu zaie. Prozesu horren ondorioz, dagozkien Enplegu Zerbitzu Publiko Autonomikoak eratzen ari dira Autonomia Erkidegoak lurraldeko enplegu-politikak burutzeko eta gaiari buruzko jarduerak koordinatzeko, kasuan kasuko gobernu eta erakundeetako sailei dagokienez.

Politika aktiboen kudeaketaren elkarren segidako transferentzia hauen ondorioz, geroan ondokoa egokituko zaio soilik INEMen egoera funtzionalari:

176


administrazio-izapidetzea, langabeziagatiko prestazioak kobratzeko eskubidea aintzat hartu baino lehen eta prestazio horiek ordaindu ondoren,

erregistroa mantentzea estatu-mailako estatistikak lantzeko, bitartekotza erkidegoen arteko esparruan eta abar.

Horren haritik, Eusko Jaurlaritzak gogoeta egin beharra dauka gure herritarrei eskaini beharreko Enplegu Zerbitzu Publikoari buruz. Funtsean, ondoko faktoreek baldintzatzen dute gogoeta hori: gai horretan Eusko Jaurlaritzari transferentziak egin ez izana INEM erakunde autonomoan izandako aldaketa funtzionala eta zerbitzu-

aldaketa, goian adierazitako funtzioei egokiturikoa; Euskadin, ordea, INEMen eredu funtzional zaharrak dirau

administrazioaren lurralde-esparruak (Euskadi, Estatua, Europar Batasuna eta abar) gainditzen dituen lan-merkatua aintzat hartzea, eta horrek maila horietako politiken eta helburuen egituraketara behartzen du

6.3.2.2. Eskualdeko Enplegu Zerbitzuak Europar Batasunean.

Eskualdeko enplegu-zerbitzuen garapenerako zein presentziarako babesa argi adierazi zuen Batzordeak 2003ko urtarrilaren 10ean Europar Erkidegoen Egunkari Ofizialean argitaraturiko erabakian; EURES (Enplegu-zerbitzuen europar sarea) sare berriaren oinarriak ezartzen dira bertan.

3. artikuluaren arabera, Estatu kideen eskualdeko enplegu-zerbitzuek osatuko dute, besteak beste, sarea, bazkideen kategoriari dagokionez.

Aurretik, Europar Batzordeak zenbait gomendio eman ditu Enplegu Zerbitzu Publikoen (EZP) modernizazioari dagokionez, aurre egin beharreko erronkak identifikatuta. Gomendio hauek kontuan hartu dira LANBIDE, Euskal Enplegu Zerbitzuaren printzipioak zein alderdi funtzionalak definitzeko garaian.

Ondoko orientazioak adierazten dira Europar Enplegu Estrategia babesteko Enplegu Zerbitzu Publikoen Modernizazioari buruzko 1998ko azaroaren 13ko Batzordearen Komunikazioan:

Bere posizioa indartzea enplegua sortzeko potentzial handia duten sektoreetan, bereziki zerbitzuen sektorean;

177


Informazioaren eta komunikazioaren teknologia berriak gehiago erabiltzea; Zenbait kasutan bat ez datozen enpresaburuen eta enplegu-eskatzaileen

eskakizunak adostea (kasu bakoitzaren bana-banako tratamendu sistematikoa iraupen luzeko langabeziaren aurkako borrokaren mesedetan da, baina enpresaburuei emandako zerbitzuaren kaltetan izan liteke);

Loturak sortzea beste zerbitzu-hornitzaileekin: badira jada merkataritza-xedeak dituzten enplegu-zerbitzuak, baina eskatzaile-mota jakinetarako dira batez ere (zuzendariak edo arduradunak kontratatzea). Garrantzi handi-handi du EZPek merkataritzako edo ez-merkataritzako zerbitzuen gainerako hornitzaileekiko duten zeregina eta egitekoa berriz definitzea; esate baterako, beste enplegu-bulegoek hobeto egin ditzaketen jarduera jakinak EZPek uzteko aukerak eta zenbat zeregin kanpora ateratzeko aukera;

Enplegu-eskatzaileak lanean jartzea eta sorospenak kudeatzea; Estatu kide gehienetan sorospen-erregimena sortzeko borondatea dago, enplegurako laguntza areagotzeko. Hori lortzeko, sorospen-erregimen kudeaketaren eta enplegu-zerbitzuaren prestazioaren arteko lotura indartu behar da;

Politika publikoa aplikatzea eta zerbitzu bat ematea; EZPen kudeaketa eta funtzionamenduak enpresakoetara hurbiltzeko joera badu, politika publikoaren aplikazioak zeregin administratibo eta burokratikoen gainkarga eragin dezake. EZPek eta ministerioek aldian behin akordioak adosten dituzte politika nazionalak aplikatzeko premia eta agentzien funtzionamendu independentea betetzeko;

Ordezkaritza-maila egokia ezartzea eskualdeko eta tokiko agintari publikoen alde, langabeziaren aurkako borrokan konpromiso geroz eta handiagoa hartuta. Dena den, horrekin batera sistema nazional bateratuari eutsi behar zaio tratu-berdintasunarekin edo langabezia-aseguruaren erregimenaren bateratzearekin loturiko gaietarako;

Zerbitzua europar testuinguruan ematea: eskulanaren nazioarteko mugikortasunaren garapena dela-eta, ezinbestekoa da lan-merkatuak europar ikuspegitik kudeatzea. Enpresaburuek berariazko langileak bilatzen dituzte, kualifikazio-maila handiarekin, eleanitzak, eta kultura eta lan-modu berrietara egokitzeko gai direnak. Horrenbestez, EZPek premia berri horiei erantzun behar diete, EURES sarearen lankidetzarekin.

Era berean, Batzordearen arabera, europar enplegu-estrategian identifikaturiko baldintzak egia bihurtzeko beharrezkoak diren tresnak dira Enplegu Zerbitzu Publikoak:

178


Lana bilatzeko bitartekotza eta laguntzako zenbait teknikaren bidez lan-eskaintzetarako sarbidea sustatzea. Horretarako, beharrezkoa da enpresaburuekin harreman onak izan eta garatzea, eta EZPak arian-arian egiazko zerbitzu-enpresa bihurtzea (zerbitzu-aukera modernizatzea, enpresa eta sektore bakoitzeko berariazko bulegoak sortzea, irudi publikoa hobetzea, informazioaren teknologiak erabiltzea eta abar);

Langabetuen kudeaketa sistematikoa kasuz kasu eramatea; horrek banakako premien diagnostiko zehatza eskatzen du, eta enplegu-eskatzaileen jarraipen estua zerbitzu horietan izena emanda dauden denboraldian (aldizkako elkarrizketak eta bana-banako formulak aplikatzea);

Enplegu-eskatzaileentzako zerbitzu-emateak koordinatzeko laguntzea, hau da, koordinazio estua ezartzea orientazio, bitartekotza, informazio eta sorospenen artean;

EZPen eta sareak sortu izanak eragindako gainerako eragileen arteko sinergia baliatzea eskualdeko eta tokiko agintariekin, gizarte-hizketakideekin eta langabetuentzako lanbide-prestakuntzako edo laguntzako ikastetxeekin;

EZPak baliatzea eskulanaren nazioarteko mugikortasuna errazteko eta Europar Batasunean langileen zirkulazio librerako oztopoak gutxitzeko.

Azkenik, Batzordeak adierazten duenez, ondokoetan behar dira ahalegin koordinatuak Enplegu Zerbitzu Publikoak arrakastaz koordinatzeko: EZPek laneko prozedura eta metodo eraginkorragoak ezartzea eta europar

lankidetzak eskatzen dituen aukerak erabat baliatzea; EZPak modernizatzeko laguntza eskaintzea, baita haiek garatzea ere

(langileen kalitatea, gastuen berregituratze orokorra, deszentralizazioa eta abar), Estatu kideek enplegurako duten estrategia aplikatuta

Gizarte-hizketakideek, Estatu kide gehienetan EZPen kudeaketan duela zenbait urtetatik hona parte hartzen dutenez (maila desberdinetan), oso funtzio garrantzitsua dute enpresen eta euren langileen egokitzeko ahalmena hobetzeko;

Nazio-mailan hasitako ahaleginak osatzen dituzten Europar Batasunak sorturiko tresnak eta programak (EURES, Europako Gizarte Fondoa eta Europako EZPen lankidetzarako Batzordearen babesa).

179


6.3.3. Orientazio-printzipioak

Lan-merkatuaren, eskumen-esparruaren, eta eskualdeko enplegu-zerbitzuei eta euren modernizazioari buruzko Europar Batzordearen gomendioen testuingurua kontuan hartuta, ondokoak dira LANBIDEren funtzionamendua bideratuko duten printzipio orokorrak:

1. Bezeroarentzako orientazioaEAEko langabetuen eta enpresen berariazko premiei erantzutea. Bana-banako arreta, kasuz kasu, zerbitzu bakoitzaren kasuetan.

2. Zerbitzuen integrazioa"Leihatila bakarra"ren kontzeptupean eskainitako zerbitzuen koordinazioa. Herritarrak administrazio-konplexutasunetik kanpo mantentzen saiatzea.

3. Estrategia prebentiboa eta proaktiboaPertsonak iraupen luzeko langabetu bihurtzeko aukera saihestea, ia berreskuraezinak izango baitira lan-merkaturako. Lan-merkatuen adierazleen arabera, harreman proaktiboa izango du bere balizko bezeroekin, eta haien bila joango da, noiz etorriko zain egon beharrean.

4. Nortasun bakarra eta bereizitakoaZerbitzu guztiak irudi bakar, propio eta bereizitakotik eskainiko dira: LANBIDE, Euskal Enplegu Zerbitzua.

5. BorondatezkotasunaBezeroen sarbide librean oinarrituta, eta Zerbitzuaren erabiltzeko historiaren jarraipen eta informazioarekin bat etorriz.

6. DoakotasunaBezeroentzako arreta eta, hala badagokio, arreta hori LANBIDE osatzen duten berariazko zerbitzuetara bideratzea doakoa izango da, euren ezaugarriak direla-eta zerbitzu hauen konturako zenbatekoen ordainketa eta abar eskatzea aparte utzita.

7. KalitateaEfikazia, eraginkortasuna, bizkortasuna, erraztasuna eta profesionaltasuna bezeroentzako arretan eta eskainitako zerbitzuan. Berrikuntza eta etengabeko hobekuntza.

8. Aldez aurreko preskripzioaZerbitzurako sarbidea unibertsala da bezeroentzako; dena den, hura osatzen duten zerbitzuetara sartzeko aukera preskripzio-filosofiaren eraginpean dago, bezeroekiko harremana eta baliabide publikoen kontrola bermatzeko.

180


9. Informazio eta Komunikazioaren Teknologia Berriak eraginkortasunez erabiltzea Teknologia berriek kalitate handiagoa ahalbidetu behar dute bezeroekiko harremanean, zerbitzu berriak sortzea (edo egungoak hobetzea), enplegatuen gogobetetze handiagoa eta funtzionamendu-kostu txikiagoak.

10. Lehentasunezko jarduera talde eta zonalde behartsuenen gain, jeneroko ikuspegiarekin batera.Enplegu-politiken preskripzioak eta lan-merkatuaren diagnostiko eguneratuak kontuan hartuta, diskriminazio positiboko jarduerak garatuko ditu LANBIDEk. Gizonek eta emakumeek merkatuan abiatzeko duten egoera desberdina ere kontuan izango du.

6.3.4. Bezeroaren eta egitekoaren definizioak

6.3.4.1. Bezeroa

Langabetuak zentzu zabalean.

Ondokoak barne hartzen dira Bezeroaren kontzeptu honetan: Langabezian dagoen biztanleria: euren enplegua galdu edo oraindik

enplegua eskuratu ez duten langabetuak. Biztanleria ez-aktibo potentzialki aktiboa: langabetuak izaki eta lanerako

prest egonda, hainbat arrazoi direla-eta enplegua bilatzen ez dutenak: lanik ez dutela aurkituko uste dute, nahiz eta ez duten inoiz bilatu, edo lehen bilatzen ibilita, uste dute euren ingurunean batere ez dagoela eskuragarri, batere ez dela euren kalifikaziora egokitzen, ez dakite nora jo aurkitzeko, ezkutuko ekonomian lan egiten dute, eta abar.

Azpienpleguko edota langabezia-arriskua egoeran dagoen biztanleria landuna. Iraupen laburreko kontratuak dituzten langileak egon daitezke talde honetan, denbora partzialeko lanaldi oso murritzekin, kualifikazio baxuko lanetan, euren lanbide-helburutik urrun, edo euren lanpostua galtzeko arrisku handian jartzen dituen prestakuntza-ezaugarri edo ezaugarri pertsonalekin, eta abar.

LANBIDE osatzen duten zerbitzu bakoitzean (politikak eta programak) ildo horretan egiten dituzten zehaztapenak lagungarriak izango dira Zerbitzuaren bezeroei azalpenak eta xehetasunak emateko.

181


6.3.4.2. Egitekoa

Langabetuak lan-munduratzeko aukera erraztea, enplegurako politika aktiboen bidez.

6.3.4.3. Zein zerbitzuk osatzen duten

Bere egitekoa betetzeko, zerbitzu eta neurri teknikoen multzoa osatuko du LANBIDEk, ondoren identifikatzen direnak, hain zuzen ere.

Zerbitzu guztiak nortasun eta izen bakarrarekin eskainiko dira; LANBIDE, Euskal Enplegu Zerbitzua.

Zerbitzu hauek LANBIDEren orientazio-zerbitzuak baliatzen dituzte, eta printzipio bereizgarri propioak dituzte osagarri gisa.

Dokumentu honen Error: Reference source not found idatz-zatian garatzen dira zerbitzu hauen deskripzio-alderdiak: bezeroa, egitekoa, printzipioa eta alderdi antolamenduzkoak eta funtzionalak.

Bi ataletan bil daitezke zerbitzu hauek, erantsitako grafikoan deskribatzen den bezala:

Bezeroarentzako Zuzeneko Zerbitzuak Babeseko Barne Zerbitzuak

182


6.3.4.3.1. Bezeroarentzako Zuzeneko Zerbitzuak:

a.) Informazioa

Lanaren eta lan-merkatuaren esparruan erabilgarri dagoen informazioa bildu, jorratu, eta pertsona eta enpresa erabiltzaileei eskuratzea du helburu, betiere modu erraz, homogeneo eta integralean, euren erabakien babes-tresna gisa. Eusko Jaurlaritzaren enplegu-politikarekin loturiko laguntzen informazioa barne hartzen du zerbitzu honek.

b.) Orientazioa

Langabetuak lan-munduratzeko aukera ahalbidetzea du helburu, zentzu zabalean, enplegu bakoitzerako bana-banako orientazioaren bidez.

c.) Prestakuntza – Praktikaldiak

Langabetuen lan-munduratzea ahalbidetzea du helburu, zentzu zabalean, prestakuntzako eta lanerako praktikaldien eskaintza baten bidez, produkzio-sistemaren premiekin bat datozen kualifikazioa eta gaikuntza ahalbidetzeko moduan.

183


d.) Laneratzea

Euskadiko enplegu-eskatzaileak, eta enpresak eta enpresaburuak harremanetan jartzea du helburu; enpresaburuek enplegua aurkitu nahi dituztenen lanbide-profilak ezagutuko dituzte, betiere adierazitako premietara egokitzeko moduan. Zerbitzu honen barruan, eta osagarri gisa, langileak hautatzeko jarduerak eta prozesuak egingo dira lan-eskaintza eta lanbide-profil jakinetarako.

e.) Enpresa/autoenplegu-sustapena

Enpresa-proiektuak, kolektiboak zein autonomoak, garatzeko enpresa-jarrera sustatzea du helburu, enplegua sortzeko iturri baita, ondokoen bidez :

Biztanleria ez-aktibo eta langabetua enpresaburu izatera animatzea, euren lanpostua sortuta, kolektiboki edo banaka-banaka.Gaikuntza.Administrazio-ingurunea erraztea

f.) Laguntzak

Kontrataziorako laguntzak eta langabetuen lanerako aukerak hobetzeko programak finantzatzeko laguntzak bereizi beharko lirateke hemen.

Kontrataziorako laguntzen egitekoa egungo enplegu-banaketa desberdinean esku hartzea da, kontratazioko aukera-berdintasuna sustatuz, lan-munduratzeko zailtasun handienak dituzten taldeen aldeko ekintza positiboaren bidez.

Lanerako aukerak hobetzeko programak finantzatzeko laguntzen (esateko baterako, prestakuntzarako, enplegura bideraturiko orientaziorako, enpresen sustapenerako, enpresen ikaskuntza praktikorako eta abarrerako laguntzak) egitekoa enplegurako zerbitzu-eskaintza sustatzea eta arautzea dute, langabetuari kalitatezko zerbitzua eskaintzeko egokiagoak diren egituretatik (prestakuntza-zentroak, udaletxeak eta toki-garapeneko agentziak, gizarte-erakundeak eta abar).

184


6.3.4.3.2. Babeseko Barne Zerbitzuak:

1. Azterketa

LANBIDE, Euskal Enplegu Zerbitzuari enpresen giza baliabide eta premiei buruzko informazio-aholkularitza ematea du helburu, informazio kuantitatibo eta kualitatiboa bilduz eta aztertuz.

2. Ebaluazioa eta kalitatea

Ebaluazio Zerbitzuaren helburua LANBIDEren egiteko eta helburuak betetzeko laguntzea da. Horrenbestez, LANBIDEren kalitatea bermatzeko eta hobetzeko lagungarria da, bezeroak gogobetetzeri begira, balio erantsiko informazioa sortuta, bere Zerbitzuen jarraipen eta ebaluaziotik datorrena.

3. Aztergunea

Lan-merkatuaren informazio aholkularitza eta edukiak (kuantitatiboak eta kualitatiboak) LANBIDE, Euskal Enplegu Zerbitzuari eskaintzea du helburu, langabetuentzako eta enpresentzako zerbitzuak planifikatu, definitu eta haien jarraipena egiteko.

4. Zerbitzuen Ikerketa, Garapena eta Berrikuntza (I+G+b)

Programa, metodo, teknika eta baliabideei dagokienez berritzea du helburu, epe laburrean eta ertainean lan-munduratzeko emaitza hobeak lortzea ahalbidetzeko moduan, zentzu zabaleko langabetuen taldean. Langabetuei ematen zaizkien arreta zuzeneko zerbitzuak berritzea zein enplegu-sistema publikoen barruan aplikatu beharreko etengabeko hobekuntza barne hartzen ditu (barne-informazioko sareak eta egiturak, politikak eta programak ebaluatzeko sistemak, giza baliabideak gaitzeko planak eta abar.).

5. Integrazioa, europar koordinazioa eta Batasuneko fondoen kudeaketa

EAEn EGIFen Unitate Administratzailea denez, Europatik datorren finantzaketa lortzea izango du helburu, Enplegu Planak estaldura handiena izan dezan, 2000-2006ko 3. Helburuko Programa Operatiboaren, Equal Ekimenaren eta Europar Batasunetik sustatzen diren Europa mailako ekimen guztien markoan.

185


6.3.5. Lanbideren egitura eta antolamendua

Erantsitako eskema grafikoak definitzen du LANBIDE, Euskal Enplegu Zerbitzuaren antolamendu-maila.

6.3.5.1. Enplegu eta Prestakuntza Zuzendaritzaren funtzioak

Ondoko funtzioak dagozkio Enplegu eta Prestakuntza Zuzendaritzari:

1. LANBIDEren estrategiak ezarri eta zerbitzu guztiak planifikatu eta kontrolatzea (Informazioa, Orientazioa, Azterketa-Aztergunea, Prestakuntza, Enplegurako Laguntzak, Laneratzea, Berrikuntza, Europar Batasuna...), ondokoak bermatzeko moduan: Lurralde-eskualde tratu bidezkoa Tratu bidezkoa pertsona guztien aukera-berdintasunaren ikuspuntutik,

dagozkion ekintza positiboekin. Lanbideren osagarritasuna enplegu-baliabide publikoekin (Inem, Foru-

aldundiak, Eudel, Garapen, …)

Zuzendaritza-funtzio hauek ondoko berariazko arloak ere barne hartuko dituzte:

a. Informazioa:

Informazio-fluxuak, edukiak, erabiltzaileak, banaketa-kanalak eta abar ezartzea, lan-munduratzeko baliabideei buruzko informaziorako pertsona guztien berdintasunezko sarbidea bermatzeko.

b. Orientazioa:

Bana-banako orientazio-eredua ezartzea; enplegurako baliabide guztien ardatz nagusia izango da, eta irizpide handiagoa eragingo dio bezeroari bere etorkizun profesionaleko protagonista izan dadin.

c. Prestakuntza:

Enpresen eta pertsonen premietara egokitzen den prestakuntza-eredua diseinatzea, epe labur eta ertainean, eskaintza eta eskaria efikaziaren,

186


eraginkortasunaren, politika publikoaren eta abarren printzipioen pean uztartuz.

d. Laneratzea:

Eskaintza-eskaria uztartzeko eta neurri zuzentzaileak artikulatzeko hutsak atzemateko modu eraginkorra ezartzea (euren lanerako aukera hobetzen duten beste zerbitzuetarako bitartekotza-lanak egiten ez dituzten pertsonak bideratzea).

e. Azterketa:

Norabideak ezartzea enpresetan informazioak biltzeko, eta informazio-fluxuak erabiltzaile-mota desberdinentzako (orientazio-zerbitzuak)

f. Ebaluazioa:

Zerbitzuak etengabe hobetzeko erabilgarria den informazioa biltzeko norabideak ezartzea eta informazio-fluxuak zehaztea koordinazio eta kudeaketa operatiboko unitateari.

g. Aztergunea:

Lan-merkatuari buruzko azterketarako informazioa biltzeko norabideak ezartzea eta informazio-fluxuak zehaztea koordinazio eta kudeaketa operatiboko unitateari.

h. Ikerketa eta garapena:

Lan-munduratzeko politika, programa eta baliabideei buruzko esperimentazio eta berrikuntzarako norabideak ezartzea.

i. Batasuneko finantzaketa:

Negoziazioa, fondoen administrazioa, plangintza eta harreman instituzionalak Europar Batasuneko gaietan eskudunak diren organoekin.

j. Komunikazioa:

LANBIDErekiko komunikazio-politika definitzea, Zerbitzu hori EAEko erreferentzia izan dadin enplegu-politikei dagokienez, eta erraz identifikatu eta eskuratzeko modukoa izan dadin.

187


2. Araudia landu, eta programa guztien laguntzak erabaki eta kudeatzea.

3. Koordinazio eta kudeaketa operatiboko unitaterako jarduera-ildoak ezartzea agintzen zaizkion babes-zerbitzuei dagokienez, eta hori hala jasoko da zerbitzu bakoitzaren urteko jarduera-planean.

188


4. Lanbideren ordezkaritza instituzionala.

6.3.5.2. EGAILAN, SAren funtzioak

EGAILAN, SA sozietate publikoa, Eusko Jaurlaritzaren Justizia, Lan eta Gizarte Segurantza Sailari esleiturikoa, izango da “LANBIDE, Euskal Enplegu Zerbitzua”ren zuzeneko kudeaketaren organo arduraduna, eta baita enplegurako politika aktiboak emateko eratzen diren zerbitzuei dagozkien zereginena ere, ondokoen bidez:

LANBIDEren Arretarako Bulegoen sarea entitate laguntzaileak egitura propioa, beharrezko euskarri teknologiko eta funtzionala eskainiz

Deskribaturiko funtzio orokorra zehaztuz, ondokoen erantzukizuna izango du EGAILANek:

a.) LANBIDEren arretarako bulegoen sarean emandako zerbitzuak eta giza baliabideak koordinatu eta haien euskarri-lanak egitea.

b.) Proposaturiko urteko planak burutzea, Enplegu eta Prestakuntza zuzendaritzaren norabideen arabera.

c.) Entitate Laguntzaileak garaturiko ekintzak behar bezala burutzen direla koordinatzea.

d.) Zerbitzuaren informazio-sistema definitu, garatu eta mantentzea.e.) LANBIDEren kalitate-sistema Enplegu eta Prestakuntza Zuzendaritzarekin

batera.f.) Urteko Kudeaketa Planaren arabera esleituriko baliabide ekonomikoak

kudeatzea.g.) Aztergune eta Ebaluazioko barne-zerbitzuen ekintzak proposatu eta burutzea.

6.3.5.3. LANBIDEren Arretarako Bulegoak

a) Ezaugarri funtzionalak.

LANBIDEk egitura propioa eta bereizitakoa izango du, EAEko lurralde osoan banaturiko Bezeroaren Arretarako Bulegoen sareak eraturikoa.

189


Bulego hauen helburu nagusia euren instalazioetan LANBIDE osatzen duten zerbitzuak eskaintzea izango da.

Espezializaturiko langile propioek artatu dituzte bezeroak bulegoetan, ondoko zerbitzuak emango direla bermatuta: Informazioa: Lan-merkatuaren esparrua biltzen du, erabilgarritasunaren eta

erabiltzaileen arazoak konpontzearen ikuspegitik. Bana-banako arreta: Aholkularitza, orientazioa eta lan-tutoretza bilduko dira

bertan.

- Protokolizaturiko lan-orientazioko metodologiak eta prozesuak erabiliko dira, betiere erabiltzaileek espero dituzten gogobetetze-mailekin bat badatoz.

- Gure Erkidegoko enplegu eta prestakuntza zerbitzu eta programen multzoa koordinatua eta bertan bilduta egongo da.

- Erabiltzaile bakoitzaren jarraipena eta tutoretza bilduko du, hark bere enplegu-eragile pertsonala izateko moduan. Horretarako, fitxa zabalduko zaio erabiltzaile bakoitzari, eta bertan izandako esku-hartze guztien historia bilduko da.

Preskripzioa: LANBIDEk osaturiko erakundeek finantzaturiko enplegu eta prestakuntza zerbitzuetarako sarbidea preskribituko da Bulego horietatik. Baliabide publikoetan oinarrituriko zerbitzuen erabilera egokitu, arrazionalizatu eta kontrolatzearen filosofiari jarraitzen diote. Ez dute jarrera administratiboa izango; aldiz, bizkortasun eta egokitasuneko parametroei erantzungo diete, informazio eta erabakiaren babeserako sistema osoa eta objektiboa izanda oinarri eta baliabide gisa.

Laneratzea. LANBIDEren Arretarako Bulegoek eskatzaileen edota enpresen arretarako zerbitzua izango dute. Jarduera hori langileak hautatzeko zerbitzuekin osatzea ere biltzen da.

Erabiltzaileen zuzeneko arretarako bulegoetan zerbitzu hauek koordinazioarekin eta politika aktiboak osatzen dituzten gainerako zerbitzuekiko integrazio egokiarekin batera eskaintzea LANBIDEren gakoetako bat dela hartzen da kontuan, BEZEROArentzako zerbitzu egokia eta arrazionalizatua den aldetik.

Laburbiltzeko, hona LANBIDEn integraturiko zerbitzuen eskema funtzionala, ondokoak bereizita: Egitura propioa (Bezeroaren Arretarako Bulegoak) Zentro laguntzaileak.

190


b) Egitura eta dimentsionamendua

LANBIDEren Arretarako Bulegoak osatzen dute haren identifikaziozko egitura fisikoa. Zerbitzuaren identifikaziozko irudiak eta markak izango dituzte euren instalazioetan.

Azalera fisikoa izango du Arretarako Bulego bakoitzak, eta ondokoak bilduko ditu: Harrera eta informazio-arretarako instalazioak. Bana-banako arretarako instalazioak, orientazio, tutoretza eta jarraipenerako,

eta baita lan-elkarrizketak hainbat zerbitzutarako. Talde-arretarako instalazioak. Lan-merkatuaren baliabideen instalazioak. Enplegu Zentroa. Administrazio orokorrerako instalazioak.

Enplegu Zentroak espazio fisiko egonkorrak dira; bertan, langabetuek euren eskura dituzte enplegua bilatzeko informazio eta baliabideei buruzko autokontsulta-tresnak, eta baita orientatzaile baten babesa ere lan-munduratzeko bidean eta hartarako erraztasunak ematen dituzten tresnak erabiltzeko. Lehentasunez, arreta partzialeko premiekin Orientazio Zerbitzura datozenentzat izango dira, betiere autonomia eta baliabide pertsonalen maila handia badute. Bigarrenik, enplegurako orientazio orokorreko prozesua amaituta izaki eta behin betiko lana bilatzeko

191


estrategian unean uneko errefortzu bat behar dutenek, eta, salbuespen gisa, elkarrizketa pertsonala egin ondoren beste orientazio-zerbitzu baten erabiltzaile izan direla egiaztatu bada eta enplegua bilatzeko Plan operatibo zehatza badute.

Ondokoetarako dira baliagarria bulegoetako elementu fisiko eta ekipamendu guztiak: Erabiltzaileei sarbidea errazteko instalazio erakargarrien bidez. Beharrezkoa den intimitatea ziurtatzeko bana-banako arretan. Informazioa eta eskainitako zerbitzuak baliatzeko aukera errazteko euskarri

eta formatu egokien bidez.

Arretarako Bulegoen kopuruari dagokionez, zenbait zirkunstantziak sarearen dimentsionamendua baldintzatzen dute: Loturiko baliabide ekonomikoak. Jarduera “menderatzea”, espero den kalitatea bermatzeko moduan. Lan-merkatuaren adierazle kuantitatiboak, bereziki azpimarratuz arretarako

lehentasuna duten esparru geografikoak eta kolektiboak. Kudeaketa-adierazleak. Enplegu-transferentzien prozesuaren garapena.

Bulegoen eskualde-banaketarako, guztizko biztanleria-adierazleak, langabezia-tasa, aktibitaterik ezaren tasa, INEMen izena emandakoak eskaera-tipologien arabera, azpienplegua eta hainbat aldagaitarako (sexua, adina eta abar) banandurikoak hartuko dira kontuan. c) Giza baliabideak.

LANBIDEren Bulego propioen kopuruaren identifikazioak Zerbitzuaren giza euskarria zenbat lagunek osatuko duten baldintzatuko du bere faseetako bakoitzean (abiaraztea eta sendotzea); hortaz, bereziki azpimarratuko da haien lanbide-profila.

Zerbitzua osatzen dute lagunek zerbitzuari berari ematen dioten osagarria bereizgarria dela-eta, beharrezkotzat jotzen da haren giza baliabideek ondoko balioei erantzutea: Konpromisoa bezeroa artatzerakoan. Gizarte-zerbitzu eta zerbitzu solidariorako bokazioa.

192


Lanbide-konpromisoa.

Bezeroaren Arretarako Bulegoetan biltzen diren zerbitzuei dagokienez, ondoko langile-profilak definituko dira langileentzako, balioaniztasunaren ideiatik abiatuta: Informazioko teknikaria. Bana-banako arretarako teknikaria. Laneratzeko edota hautatzeko teknikaria. Aztertzeko teknikaria. Preskripzio-teknikaria.

Lanpostuen identifikazio honi gutxieneko babeseko administrazio-egitura batu behar zaio, giza baliabideen premiei dagokienez.

LANBIDEk, Zerbitzuaren giza baliabideak bere irudia eta balio bereizgarri nagusia direla kontuan hartuta, haien etengabeko profesionalizazioa ahalbidetzen duen politika garatuko du: Lanpostuen lanbide-eskumenen definizioa. Baliabide tekniko eta materialen zuzkidura. Etengabeko prestakuntza-planak. Trukeak eta topaketak bestelako esperientzia eta adituekin.

6.3.6. LANBIDEren entitate laguntzaileak

Eusko Jaurlaritzak Enplegu Zerbitzu bat unibertsaltasunean eta lurralde-ordezkaritzan oinarrituta abiarazi izanak enpleguaren gaineko jardueren errealitatea ordenatzen eta, aldi berean, hura baldintzatzen du.

LANBIDEk Eusko Jaurlaritzari dagokion enplegu-politikaren kudeaketa-eskumena kudeatzeak egituren arteko koordinazioa funtsezkoa den elkarlanean jartzen ditu Zerbitzua bera zein enplegu eta lanerako prestakuntzako jarduerak burutzeko entitate espezializatuak.

LANBIDEk, abiarazteko zein behin betikotzat har daitekeen dimentsioan, entitate espezializatuen laguntza izango du bere zerbitzuetako zenbait burutzeko. Gai bakoitzean laguntzaile izateko ezartzen diren baldintzak bete beharko dituzte entitate horiek.

193


Ondoko esparruetan aurreikus daiteke entitate laguntzaile espezializatuen laguntza izatea: Prestakuntza Orientazioa, oso modu murriztailean, talde oso berezietarako Laneratzea, baldintza jakinetan Azterketa, baldintza jakinetan

Error: Reference source not found. LANBIDEn integraturiko zerbitzuen ezaugarriak deituriko atalean entitate horiekiko lankidetzaren erreferentzia aurki daitezke adierazitako zerbitzuei dagokienez.

6.3.7. LANBIDEren informazio-sistema

LANBIDEk planteatzen duen informazio-sistema ezagutzak trukatzeko gizarte-eren berrikuntzan oinarritzen da, berrikuntza teknologikoa bere zerbitzurako tresna bezala erabilita, ez xede bezala.

Informazioa hartara zerbitzatu behar dituen erabiltzaileen iguripenekiko modu koherentean antolatuta badago soilik da efikaza (balio du) eta eraginkorra (ondo balio du) informazio-sistema bat.

Egungo Informazio Sistemak agerian uzten ditu zenbait hutsune: bezerorako orientazio eskasa, zerbitzu bakoitzaren sistema heterogeneoak integratzeko zailtasunak eta bezero bakoitzeko prestazioak zehazki ezagutzeko ezintasuna.

Elkarrekin erlazionaturiko lau helburu dituen Sistema garatu behar da: Laguntzarako sistema bat ezartzea, Zerbitzuaren aktore guztien jarduerak eta

erabakiak errazteko moduan: Enplegua Sustatzeko Euskal Kontseilua, Enplegu eta Prestakuntza Zuzendaritza, EGAILAN, SA, LANBIDEren Arreta Bulegoak, Entitate Laguntzaileak, eta AMAIERAKO BEZEROAK;

LANBIDEren azpisistema guztiak integratzea, erabiltzaileek hura josturarik gabeko sistema bakar bezala ikusteko moduan;

Produkzioa neurtzeko gai izatea, hau da, prestazioak bezero eta eragile bakoitzeko ezagutzea;

Arreta-zentroen eta urrutiko bezeroen arteko komunikazio-esperientziak sendotzea.

194


Baina horretarako, zenbait arazo gainditu behar dira; ez dira teknologikoak soil-soilak, eta antolamendu-inertziekin dute zerikusia. Informazioaren integrazioak domeinu-zentro bakanik ez izatea eragingo du. Eskatzen zaion esfortzua eta bere jardueraren gaineko kontrol handiagoa

direla-eta konpentsazioa badutela ikusi behar dute langile teknikoek, prestasun hori kontuan izanda.

Arreta, diagnostiko eta tratamendu prozesuen protokolizazioa sustatu behar da kalitatea hobetu eta kostuari eusteko.

Informazio-sistemen unitate sendoak sortu behar dira, sistema hain konplexua kudeatzeko gai direnak.

Sistema berrien izaera kritikoa gain hartzea; astean 7 eguneko 24 orduko prestasun handia, sartzeko kontrol fidagarria eta segurtasun osoa (hau da, behin baliozkotu ondoren, ezin da daturik galdu edo aldatu, nahita edo nahigabe dela), konfidentzialtasuna eta ikuskagarritasuna eskatzen du horrek.

Sistema ezartzeak onura handiak ekarriko ditu: arreta-prozesuaren integrazio, ikuspen eta protokolizazio handiagoa ahalbidetuko du, kostuaren osagaiak ezagutaraziko dizkigu, zentroen arteko elkarrizketa ahalbidetuko du, arreta-mailen arteko artikulazioa erraztuko du eta bezeroen lan-historiarako bidea ere zabalduko du.

Sistema hau sortu eta ezartzeko eman beharreko urratsak ondokoak dira:1. LANBIDEren estrategia eta politiken zerbitzura egotea.2. Informazioari eta kudeaketari loturiko funtsezko faktoreak identifikatzea.3. Antolamendu guztiaren informazio-premiak LANBIDE ardatz dutela ezartzea.4. Sistemaren erabiltzaileak, eta sortu eta behar dituzten input eta outputak

identifikatzea.5. Plataforma teknologiko egokia definitzea.6. Informazioaren ezaugarriak diseinatzea: Edukiak, irisgarritasuna, formatuak,

mantentzea eta abar.7. Sistemaren kudeaketa-txostena definitzea. Helburuak eta adierazleak.

Egokia litzateke informazio-gaian geroko entitate laguntzaileek zerbitzu honen diseinuan parte hartzea.

195


Informazio Sistemaren eskema grafikoa

6.3.8. LANBIDEn integraturiko zerbitzuen ezaugarriak

6.3.8.1. Informazio-zerbitzua

6.3.8.1.1. Informazio-zerbitzuaren premia

Informazioa da lehenengo maila herritarrek Administrazioarekin duten harremanean. Herritarrei arreta egokia eskaintzeak Informazio Zerbitzu on bat eskatzen du oinarri-oinarrian.

Informazioa “sarrerako atea” da, bertatik lan-munduratzera daraman bideari ekiteko, hori baita langabetuentzako edo pertsona ez-aktiboentzako enplegu-politiken azken helburua.

196


Enplegu-gaien eragile, programa eta zerbitzuak ugaritu izanak esparru nahasgarria eragin du, informazioa sakabanatu egin baita. Orain arte, inork ez du bere gain hartu informazio osoa, integrala eta koordinatua eskaintzeko erantzukizuna.

Informazio-zerbitzu integralik ez izatea: ugari dira informazio "partziala" baino erabiltzen ez duten erabiltzaileak; ematen duten informazioa euren "eragin-esparrura" mugatzen dute.

Herritarrek ez dute ERREFERENTZIARIK informazio-gaian. Informazioa partitzeko aukera hori (intranetak garatzeko proiektuak)

sendotzeko eta baliabide publikoak xahutzeko joera. Informazio, harrera eta arretarako protokolorik ez izatea. Herritarrek jasotzen

duten informazioa informaziorako gunearen menpe dago; ez dira bermatzen erantzun bera, hizkuntza bera edo prozedura berak. Informazio-gaian ere ez da aukera-berdintasuna bermatzen.

Eusko Jaurlaritzak definitu dezake eta definitu behar du (hark baitu hartarako eskumena) EAE guztirako komuna den informazio-zerbitzu on bat, eta kalitatezko estandarrak ziurtatu, informazio osoa, eguneratua eta fidagarria bermatuz.

6.3.8.1.2. Bezeroaren eta egitekoaren definizioak

LANBIDEren Informazio Zerbitzuaren hartzailea biztanleria da oro har.

Zerbitzuaren Egitekoa langabetuan lan-munduratzea erraztea eta enpleguaren kalitatea handitzea da, informazio eskuragarria, homogeneoa eta integrala eskainiz EAEko herritar guztiei.

6.3.8.1.3. INFOLANBIDEren diseinua

INFOLANBIDE izenpean eta Plan honen testuinguruan, Informazio Zerbitzuaren azpiegitura edo euskarria sortzea proposatu du Eusko Jaurlaritzak, hiri elementu ardatz hartuta: Telefono-zerbitzua (Call Center) Zerbitzu telematikoa (ordenagailua) Bertaraturiko arreta-zerbitzua

197


a) Telefono-zerbitzua

Egailan plataforma telefonikoa erabiltzea proposatu da (gaur egungo 901), egungo baliabideak aprobetxatzeko, eta, bide batze, LANBIDEren irudi bakarra sinplifikatu eta errazteko.

Zerbitzuaren dimentsionamenduari dagokionez, 6 teleoperadore proposatu dira urtean 150.000 dei artatzeko.

Aurreikusitakoaren arabera, zerbitzua martxan jartzeko lehenengo etapan arreta intentsiboagoa izango da (eskaintzak eta publizitateak eskarirako eragingo dute), eta ondoren gutxitu egingo da dei-kopurua

Baliabide materialak: Egungo Egailaneko plataformaren lanpostu-kopurua areagotu beharko litzateke, altzari, PC, audifono, luzapen, lizentzia eta abarrekin hornituz.

Arretarako ordutegia: 9:00 eta 18:00 bitartean. 18:00etatik aurrera ahots-sistema bat ezarriko da.

Informazio Zerbitzuaren jardueraren hedadura:

Oinarrizko informazioa ematea (lehen maila), galdera ohikoenak oinarritzat hartuz antolatuta

Herritarrak zerbitzu espezializatuetara bideratzea (bigarren maila)

Zerbitzuaren kalitate-adierazleak: hainbat alderdi biltzen dituzten adierazleak definituko dira; zerbitzu-maila, itxarote-denbora, erreklamazioak edo kexak, dei galduak, produktibitatea eta abar.

b) Zerbitzu Telematikoa

“lanbide.net” ataria izango da LANBIDEren informazio-zerbitzuaren atala, ondokoak kontuan izanda: Informazio-erreferentzia da lan-gaian Kontuak argitu eta erraztu egiten ditu, irudi bakarra indartuz. Egungo baliabideak aprobetxatzen dira.

Bi lan-tresna izan behar ditu zerbitzuak: bata, barrukoa (intranet), eta bestea, kanpokoa (internet).

Barruko maila (intranet):

198


Intraneta sortuko da Enplegu eta Prestakuntza Zuzendaritzaren, Egailanen, bezeroaren Arretarako Guneen eta Lurralde Ordezkaritzen artean Protokoloak edo Argumentarioak eta Eskuliburuak sartzeko, eta baita Sailaren berritasunak eta Foroak ere, eta aplikazioen unean uneko kontsulta ere bai.

Kanpoko maila (internet):lanbide.net berriz diseinatzea planteatu da LANBIDE zerbitzu berrira egokitu dadin. Lan-talde bat eratuko da Lanbide.net-en sartu beharreko informazioa aztertzeko. Edozein kasutan ere, lehentasunezkotzat joko da web-orri horretan inprimaki ofizialak barne hartzea, laguntzetarako ikono independenteak sortzea, lan-egutegia, kexak eta iradokizunak, on line kontsultak eta abar.

Zerbitzuaren kalitate-adierazleak: Ondoko arloen gaineko kalitate-adierazleak definituko dira: Nahi diren orriak aurkitzeko bizkortasuna (webgunearen mapa) On line kontsultak atalerako erantzun-denbora. Erabiltzaileek webgunea nola erabiltzen duten aztertzea: gehien bisitaturiko

orriak, eta kontsultatu gabeko orriak eta atalak. Erabiltzeek Lanbiden hartarako prestaturiko ataletan (esateko baterako "Eman

iezaguzu zure iritzia” eta iradokizunen feed-back-a) idatzita uzten dituzten iradokizunak aztertzea

c) Bertaraturiko Arreta

Hiru esparrutan emango da bertaraturiko arreta: Lurralde Ordezkaritzak: 3 arretarako guneLANBIDEren Arretarako Bulegoak (30 gutxi gorabehera)Zentro Laguntzaileak (Zehaztu gabe)

Bertaraturiko Arretarako Zerbitzuaren jarduerak hedadura bikoitza izango du:

Oinarrizko informazioa ematea (lehen maila), aurretik “oinarrizko informazio”tzat zer hartzen definituta, eta formulario ofizialak ematea hala dagokionean

Herritarrak zerbitzu espezializatuetara bideratzea (bigarren maila)

Zerbitzua emateko beharrezkotzat jotzen diren giza baliabideak definituko dira, Lurralde Ordezkaritzen zein LANBIDE Arretarako Bulegoen mailan.

199


Era berean, Zerbitzuaren kalitate-adierazleak diseinatuko dira eta haiei jarraituko zaie, esate baterako kexen eta iradokizunen kopurua, artaturiko bisitaldien kopurua eta abar.

d) Zerbitzuaren tresnak

Ondokoak behar dira Informazio Zerbitzuak behar bezala funtzionatzeko: Komunikazio-plana Prestakuntza-plana Informazioa kanalen arabera eguneratzeko plana Arretarako eskuliburu eta protokolo estandarizatuak

6.3.8.2. Orientazio Zerbitzua

6.3.8.2.1. Bezeroaren eta Egitekoaren definizioak

LANBIDEren Orientazio Zerbitzuaren hartzaileak “zentzu zabalean” langabetuta dauden pertsonak dira.

Zerbitzuaren Egitekoa langabetuen kolektiboak, langabezia-arriskuan dauden langileak eta biztanleria potentzialki aktiboa orientazio pertsonalizatuaren bidez lan-munduratzea.

“Zabal” definizioaren barruan hiru bezero-segmentu daude: Langabetuta dagoen Biztanleria. Lanik gabeko Biztanleria Potentzialki Aktiboa. Langabezia-arriskuan dagoen Biztanleria Okupatua.

Orientazio Zerbitzuaren bezeroen kolektiboen definizio honen bidez, orientazioari prebentziozko alderdia ematen zaio eta horrekin gure gizartearen giza kapitala balioesten laguntzen zaio.

Bestalde, beharrezkoa den esku-hartzearen intentsitatearen ikuspegitik, gutxienez bi kolektibo-mota handi daude, orientazioari dagokienez, ezaugarri, behar eta arazo desberdinak dituztenak:

200


Ondoko ezaugarriak dituzten pertsonak: instrukzio edota kualifikazio maila altuagoak dituzte, autonomia pertsonal maila handiagoa dute, ez dituzte denbora-tarte luzeak eman langabezian, normalean esku-hartzeko prozesu motzagoak behar izaten dituzte, batez ere, informaziokoak eta arreta indibidualizatukoak.

Lanik gabe dauden pertsonak, gizarte-zerbitzuetatik bideraturikoak edo aspalditik langabezian daudenak izanik, esku-hartze prozesu luze eta konplexuagoak behar dituztenak, hainbat arlotako (enplegua, gizarte-zerbitzuak) jarduera koordinatuak dituztela.

6.3.8.2.2. Zerbitzuaren ezaugarri orokorrak

LANBIDEren Orientazio Zerbitzuak honako ezaugarriak izango ditu: Pertsonalizatua:

Laguntza pertsonalizatua enplegagarritasunean eragin handiena duten pertsonaren alderdiak jorratzeko, hala nola, trebetasun sozialak, lan-merkatuaren ezagutza, enplegura hurbiltzeko estrategiak, lanbide-kualifikazioa, etab.

Konprometitua:Adina, sexua, prestakuntza, langabezian emandako denbora edo beste baldintzatzaile pertsonalak edo sozialak direla-eta, lan-merkaturatzeko zailtasun bereziak dituztenekin.

Malgua:Erritmoari, ordenari, edukiei, etab. dagokienez, parte hartzen duten langabetuen beharretara egokitzeko.

Konpromisozkoa:Langabetuak zerbitzuan parte-hartze aktiboa izateko interesa adierazi beharko du eta enplegua aurkitzeko aukera gehiago izateko behar duen laguntza emango dion prozesu batean sartuko da.

Etengabea:Lan-merkatuan dagoen aldi baterakotasun eta errotazio handiak, pertsonak orientazio-zerbitzuetara eramaten ditu langabezian geratzen direnean.

201


Horregatik, Orientazioa bezeroek bere bizitza aktibo osoan zabalik izango duten baliabidetzat hartzen da.

Irekia:Erabiltzaileek Orientazio Zentroa aukeratu eta aldatzeko eskubidea dute.

Informazio Sistemak:Orientazio Zerbitzuak enpleguaren eta prestakuntzaren eremuei (prestakuntza, bitartekaritza, prospekzioa, etab.) buruzko informazio eguneratua eta garrantzitsua sortu, erabili eta transmitituko du.

Sare moduko funtzionamendua:Zerbitzu guztiak sare moduan funtzionatzeak ondokoak ahalbidetuko ditu: informazioa partekatzea, kudeaketa-sistema komuna, hobekuntza-proposamenak pentsatu eta egitea, eta baita teknologia zein metodologia berrikuntzak txertatzea eta hedatzea ere

6.3.8.2.3. Esku-hartzeko protokoloak

LANBIDEren Bulego guztietan esku hartzeko gutxieneko ildoak ezartzeak EAE osoan emandako orientazio-zerbitzuen homogeneotasuna bermatzeko aukera emango du. Hala ere, malgutasuna Orientazio Zerbitzuaren printzipioetako bat den heinean, funtsezkotzat jotzen da protokoloaren eta malgutasunaren arteko oreka ziurtatzea, batez ere lan-munduratzeko zailtasun bereziak dituzten kolektiboen kasuan.

Ildo beretik, gaur egun zailtasun handienak dituzten kolektiboengan (etorkinak, Gizarte Ongizateak bideraturikoak – Auzolan programa, etab.) esku-hartzeari buruzko jarduteko protokoloak daude eta hobetu egingo dira.

Orientazio Zerbitzuaren aburuz, erabiltzaileen eskaerari berari erantzutea ez ezik, zerbitzua emateko prozesua bera ere bada funtsezkoa, eta bereziki langabetuaren eta orientatzailearen artean sortzen den elkarreragina.

Bi motatako jardunak planteatzen dira: Orientazio-zerbitzurik onena definitzea eta eskaintzea bere kalitate-

dimentsioetatik: denborazkotasuna, osotasuna, profesionaltasuna, enpatia, material eta antolamendu baliabideak.

202


Aukera errealistak sortzea erabiltzaileengan, informazio zehatzaren, egiazkoaren, edo enplegua aktiboki bilatzeko eginiko ibilbidean orientaziotik espero ditzaketen ekarpenetara egokiturikoaren bidez.

6.3.8.2.4. Orientazio-zerbitzuaren ekintzak

Arreta osoagoa eta beharretara egokituagoa garatzeko bideraturiko ondoko ekintzak ezarri dira: Orientazio-ekintza klasikoei eustea: Elkarrizketa, Diagnosia, Kalifikazioa,

Lan-munduratzeko Plan Pertsonalak, Motibazioa, Trebetasun Sozialak, Enplegua Bilatzea, Aurreekitea, Enplegu Zentroak.

“Harrerako / Kaptazioko / Bideratzeko” hasierako fasea, langile orientatzaileek (ez langile informatzaileek) egindakoa. Heltzeko hainbat aukera ditu: banakakoa edota taldekakoa, telefono bidezkoa edota presentziala.

“Lan-munduratzen laguntzeko prozesua” txertatzea. Honen helburua langabetua hartu berri duen lanpostura egokitzen dela ziurtatzea. Prozesuan langilearekin zein enpresa kontratatzailearekin egin beharreko ekintzak hartzen ditu barne. Hau ez da kasu guztietan egin beharreko ekintzatzat hartzen, ohiz kanpokotzat baizik, orientazioa jaso dutenen ezaugarriak kontuan izanik, egokitasunaren eta beharraren arabera.

Orientazio Zerbitzuaren malgutasun-printzipioa indartzea. Hiru alderditatik:- Ekintza-tipologia: gaur egun taldeka egiten diren ekintzak, banaka egin ahal

izango dira, osorik edo zati batean.- Ekintza eta onuradun bakoitzeko gehienezko ordu-kopurua: arretarako

dauden gehienezko mugak kendu egingo dira.- Taldeko ekintzetan parte-hartzaileen gutxieneko kopurua: malgutasun

handiena ezarriko da.Jardunen malgutzea ondoko printzipioekin batera egingo da: zerbitzuaren kalitatea eta erabilgarritasuna, antolamendua, zerbitzuaren eraginkortasun eta efizientzia ekonomikoa.

Enplegu Zentroetarako sarbidearen eta erabileraren birdefinizioa. Orientazio-zerbitzu guztiek Enplegu Zentro bat izango dute, ondorengo orientazio-prozesu formalizatuagoetarako sarbide, kaptazio eta motibazio bide gisa, bai eta orientazioa jaso dutenen (orientazio-zerbitzu trinkoa utzitakoan) jarraipen eta tutoretza bide gisa ere.

203


6.3.8.2.5. Zerbitzurako sarbidea

Zerbitzuaren helburu diren kolektiboen orientazio-zerbitzuen ezagutza eta sarbide-maila gehitzeko hainbat jardun ezarri dira, bertan sartzeko hiru bideetarako:

a) LANBIDEren Bitartekotza Zerbitzuaren bidezko sarbidea

Orientazio Zerbitzua, sartzeko irizpide orokorrak betetzeaz gain, zerbitzuaren arduradunek interesgarritzat jotzen dituzten maila pertsonaleko, prestakuntzako edo laneko beste baldintza batzuk betetzen dituzten zerbitzu-eskatzaileei eskainiko zaie.

b) Erakundeen bidezko sarbidea

Erakunde bidezko kaptaziotzat edozein erakundetatik –Udalak, oinarrizko gizarte-zerbitzuak, Foru Aldundiak, etab.- datorren edo bideratu duten bezeroena hartzen da.

Sarbide honetarako ondoko jardunak proposatzen dira: Erakunde guztiek LANBIDEren sare osoa, bere ezaugarriak eta helburu dituen

kolektiboek dituzten sartzeko aukerak ezagut ditzaten sustatzea. Erakunde arteko lankidetza/bideratze moduak (Auzolan, lan-munduratzeko

txekeak, lan-munduratzeko hitzarmenak,...)

c) Borondatezko sarbidea

Orientazio-zerbitzuen berri edozein bidez ezagutu eta zerbitzuok jasotzeko eskaera aktiboa egin dutenak dira.

d) Biztanleria Ez-Aktibo Potentzialki Aktiboaren Sarbidea

Hauek Orientazio Zerbitzuan sartzea eta handik biztanleria aktibo gisa Lan Merkaturatzea lortzeko, ondoko jarduera-ildoak ezarri dira: Dibulgazio Jardunaldiak Antolatzea Orientazio Zerbitzuari buruzko Informazioa dauden programa edo ekintzetan

txertatzea (Emaweb, KZ-Gunea, ...) Orientazio Zerbitzuaren Dibulgazioa, bai emakume-elkarteetan, bai entitate

soziokulturaletan.

204


Orientazio Zerbitzuaren dibulgazio-foiletoak egitea. Zerbitzuaren berri ematea Udaletxeetan, Unibertsitateetan, Gaztetxeetan,

etab.6.3.8.2.6. Teknologia berriak

Honi dagokionez bi jarduera-ildo bildu dira: Sare telematikoek eta teknologia berriek ematen dituzten aukerak baliatzea,

baliabide hauek erabil ditzaketen bezeroen arretarako, batez ere, ondorengo alderdietan:- Hitzordu Eskaerak.- Internet bidez eskura daitezkeen Autodiagnosi edo Orientazio Tresnak. Hauek

baliatuko dituzten bezeroek enplegua bilatzeko baliabide pertsonal eta autonomia-maila nahikoa izan behar dute.

- Ikastaroen Preskripzioa- Bezeroek eginiko informazio-eskaerei buruzko kontsulta

Enplegua bilatzeko sare telematikoak eskaintzen dituen aukerak gerturatzea, interneteko hainbat atari erabiliz.

6.3.8.2.7. Orientatzaileen profesionalizazioa

Orientazio Zerbitzuaren giza baliabideen profesionalizaziorako ondoko jarduera-ildoak ezarri dira: Langile orientatzaileen oinarrizko lanbide-konpetentzien definizioa. Prestakuntza garapen-elementu iraunkor gisa. Teknologia berrien bidez, langile orientatzaileentzako Laguntza/Aholkularitza

Zerbitzu bat diseinatzea eta abiaraztea, hainbat alderdi jorratuko dituena: prozedurak, edukiak, etab.

Topaketarako, lankidetzarako eta proposamen edo berrikuntza tekniko eta metodologikoak trukatzeko aukerak ezartzea.

Beren lana garatzeko adinako baliabide zuzkitzea: dokumentazioa, enplegurako baliabideak, beren inguruko enplegu eta prestakuntza aukerak, lan-merkatuaren ezagutza, etab.

205


6.3.8.2.8. Ebaluazio eta kontrol sistemak

Orientazio Zerbitzuaren Hobekuntzarako eta Etengabeko Perfekzionamendurako Ebaluazio Sistema bat diseinatzea eta abian jartzea erabaki da. Honako eginkizunak izango ditu:

- Prozesuen Ebaluazioa. - Eraginen Ebaluazioa.

Sistema honek Zerbitzuaren kalitatea ondokoei dagokienez baloratzeko balio beharko du:

Bezeroek hautemaniko kalitatea. Zenbaterainoko hobekuntzak, aldaketak, enplegua bilatzeko prozesuen

areagotzeak izaten ari diren. Lan Merkatuan eginiko ibilbideak. Lan-merkaturatzearen maila eta politika

publikoetatik sorturiko beste hainbat ibilbide (prestakuntza, aktibitaterik ezatik aktibitatera pasatzea, enpleguaren kalitatearen hobekuntzak, okupazio-aldaketak, etab.).

Era berean, Kexak eta Anomaliak Biltzeko/Ebazteko Sistema abiaraztea planteatu da, Zerbitzua hobetzeko elementu gisa.

6.3.8.3. Prestakuntza eta Praktika Zerbitzua


LANBIDEren Prestakuntza Zerbitzua Orientazio Zerbitzuan definitu den “zentzu zabalean” aintzat harturiko langabeen kolektiboarentzako eginda dago.

Europako enplegu-estrategiari jarraiki, prestakuntza-prozesuetan ondoko kolektiboek lehentasunezko arreta jasotzea ziurtatu behar da: Emakumeak. Gizarte-prestazioak jasotzen dituztenak. Iraupen luzeko langabezia-egoeran daudenak. Ezgaitasunak dituztenak.

206


Lan-munduratzeko zailtasun bereziak dituzten beste kolektibo batzuk: etorkinak, gutxiengo etnikoak, adinduak, tratu txarren biktima izan diren emakumeak, ...

Prestakuntza Zerbitzuaren Egitekoa langabezian daudenen lan-munduratzea. Hartara, prestakuntza langabetuaren posizioa lanpostu bat –lan-merkatuan besteren konturako langile gisa edo autonomo gisa- lortzeko optimizatzea ahalbidetzen duen elementuetako bat da, beharbada nagusia edo, are gehiago, baldintzatzailea.

Ez dago, hala ere, garai eta toki guztietan baliagarria izan daitekeen prestakuntza-eredu unibertsalik; bai, ordea, kasuan kasuko zirkunstantzien araberako prestakuntza-ekintza eraginkorrik.

Plan honetan proposaturiko prestakuntza-proposamena biztanleria langabetuaren –prestakuntza-zentro laguntzaileetan orientatu ondoren- prestakuntza-eskaeran eragin duen esku-hartze publikoaren aukera arrazoitutik sortu da.

Enplegurako prestakuntza proaktibo eraginkorra ondorengo garapenaren ardatza da, eta bezeroa –langabetua- oinarritzat hartzen du zuzenean, eta bere lan-munduratzeko ibilbidean orientatzen eta laguntzen dio.

Hau egiteko kontuan izan ditugu Europan behin eta berriz prebentzioari buruz emandako gomendioak, langabetu guztiek enplegurako prestakuntza egokia benetan eskuratzeko dituzten oztopoak, hainbat kolektibok dituen berariazko zailtasunak, teknologia berrien erabilera eta beharrezkoa den praktika-osagarria.

6.3.8.3.2. Zerbitzuaren printzipioak

Bezeroa oinarritzat hartzen duen eredua: eskaeraren araberako prestakuntza-kudeaketa, pertsona bakoitzaren beharren eta eskaeren araberako erantzun indibidualizatua, sartzeko nahia, babes gutxien dutenen lehentasuna.

Kudeaketa efizientea: sarbiderako leihatila bakarra, jardun proaktiboa eta prebentziozkoa, emaitzen ebaluazioa, dagoen prestakuntza-egitura aprobetxatzea.

Zerbitzuaren kalitatea: eskuragarri dagoen prestakuntza-eskaintza espezializatzearen eta bikaintzearen aldeko apustua, bezero potentzial guztientzako eskuragarritasuna, malgutasun handiena lan-munduratzeko ibilbide bakoitzera egokituriko prestakuntza-modalitate eta ikaste-erritmoak uztartzean, doakotasuna (hala badagokio, fidantza itzulgarriak erabilita).

207


Entitate laguntzaileak: Eusko Jaurlaritzak (LANBIDE) berak ez du Lanerako Prestakuntza ematen; diruz laguntzen du. LANBIDEk homologaturiko/baimenduriko Entitate Laguntzaileek ematen dute. Era berean, prestakuntza-jardueren edukia ere LANBIDEk onartu behar du. Entitate Laguntzailea kontzeptua irekia da eta hezkuntza-sare publikoaren zentroak edo itunpeko ikastetxe pribatuak (LHkoak eta Unibertsitatea), eta baita akademiak, prestakuntza-enpresak, lanbide-elkarteak, gizarte-eragileak, lan-munduratzeko elkarteak, profesionalen elkargoak, eta antzekoak ere.

Prestakuntza Modalitateak: Gaur egun arrakasta duten prestakuntza-modalitate guztiak eskuragarri egoten jarraitzea bermatu behar da eta kasuan kasuko malgutasunarekin uztartu behar dira: taldeko prestakuntza teorikoa, taldeko prestakuntza praktikoa, lantokiko prestakuntza, lanpostuko ikaskuntza indibidualizatua, autoikaskuntza, urrutiko hezkuntza, on line hezkuntza, tutoretza, etab.

Aurretiko orientazioa: Prestakuntzarako sarbidea aldez aurretiko orientazioaren baldintzapean dago. Prestakuntza beste baliabide batzuekin koordinaturiko lan-munduratzeko plan pertsonal baten atal bat da.Prestakuntzarako eskaera eta eskaintza sortzeko prozedura guztietarako epea zabalik egongo da etengabe.

6.3.8.3.3. Bezeroari emandako kredituaren bidezko kudeaketaren eskema (i): Jarduteko modu orokorra

Enplegu eta Prestakuntza Zuzendaritzak eta EGAILAN, SA-k ondoko eginkizunak dituzte: Prestakuntza entitateen eta ekintzen homologazio-prozesuak erregulatzea Ekintzen kostua kalkulatzeko irizpideak erregulatzea (parte-hartzaile/ordua

kostua). Parte-hartzaileak hautatzeko eta sartzeko irizpideak erregulatzea. LANBIDE zerbitzuaren eremuan prestakuntzaren kudeaketa osorako tresna

informatikoa on-line ezartzea. Kontratazio konpromisopeko prestakuntzaren finantziazioa eta kudeaketa

erregulatzea. Toki eta foru administrazioak sustaturiko elkarrekin finantzaturiko eta

kudeaturiko ekintzak erregulatzea. Sistema informatikoa prestakuntza-eskaintza potentzialaz elikatzea.

208


LANBIDEren bulego bakoitzak baliatu ahal izateko kreditua zehaztea eta gastuaren kudeaketa jarraitzea.

Kreditu-emateak (birtualak) formalki onartzea. Prestakuntza-zentroei prestakuntza-ekintzetan bezeroen parte-hartzeak

eragindako gastuak ordaintzea. Parte-hartzaileen, lan-merkaturatzearen eta gogobetetzearen arabera

neurturiko zentroen eraginkortasunaren eta prestakuntza-ekintza bakoitzaren ebaluazioa eta jarraipen osoa egitea.

EGIFari elkarrekin finantzaturiko jarduerari buruzko kontuak ematea.

LANBIDE Arretarako Bulegoen orientazio-zerbitzuari ondokoak dagozkio: Pertsona orientatzea eta bezero bakoitzarentzako lan-munduratzeko plan

egokia adostea: bertan prestakuntza-beharrak eta hauek bete ditzaketen baliabideen aurreikuspena definitzea.

Beren bezeroentzako kreditu-eskaera egitea. Lan-munduratzeko plan bakoitza jarraitzea eta eguneratzea.

Prestakuntza-zentroek ondoko eginkizunak dituzte: Homologazioa eskatzea. Prestakuntza-eskaintza potentziala aurkeztea. Kreditu-titularren ikastaroan parte hartzeko eskaerak jasotzea. Prestakuntza-ekintzetako parte-hartzaileak hautatzea. Prestakuntza ematea, eta hala badagokio, praktikak zuzentzea. Parte-hartzaileen banakako tutoretzak egitea. Prestakuntza-ekintza eta parte-hartzaileak ebaluatzea. Administrazioari jarduera justifikatzeko dokumentazioa igortzea, kobratzeko.

Enpresek zera egin dezakete: Prestakuntza-beharrak aurkeztea, kontratatzeko konpromisoa hartzen dutela. Lantokian eginiko prestakuntza-programetan parte hartzea, praktiken

arduradunak esleituz eta prozesua banaka ebaluatuz. Ikastaroetako parte-hartzaileak kontratatzea.

209


LANBIDEren Azterketa Zerbitzuari enpresak eskaturiko langileen profila jakinaraztea.

Bezeroari (langabetua) zera dagokio: Aldez aurreko hitzordua hartuta orientazio-zerbitzura joatea. Orientatzailearekin bere laneratze-plana eta bertan barne harturiko

prestakuntza-estrategiak adostea. Bere kredituaren onespena jasotzea. Bere kredituaz ordain ditzakeen ekintzetan parte hartzea eskatzea. Fidantza itzulgarria ordaintzea –ezarrita baldin badago- edo behin-betiko izen-

ematerako lehen seinalea ordaintzea. Prestakuntza-ekintzan parte hartzea. Ekintza bukatutakoan kostu osoa ordaintzeko agintzea.

6.3.8.3.4. Bezeroari emandako kredituaren bidezko kudeaketa-eskema (ii): eskaintza potentzialak barne hartzen ez duen prestakuntza-eskaeraren kudeaketa

Eskaeraren araberako kudeaketa-eredu batek arrakasta izateko ekintza koordinatua egin behar da, eskaintza berez sortzen ez denetan sortzeko. Ondoren kasu hauetan garatu beharreko jarduerak azaltzen dira.

Enplegu eta Prestakuntza Zuzendaritzak eta EGAILAN, SA-k: Artatu ez diren bezeroen eskaintzen jarraipen eguneratua egiten dute. Eskaintza erabilgarria edo prestakuntza-zentroen dinamizazioa kontuan izanik,

ahalik eta kasazio onena kudeatzen dute eskaintza berria sortzeko. Hainbat eskualdetako eskaeren integrazioa kudeatzen dute, eskaera nahikoa

sortzeko. Aztergunearen informazioan oinarrituta, eskaintza potentziala sortzea

dinamizatzen dute eskaintza potentzialean erabilgarrian behar baino leku txikiagoa duten kualifikazio-arloetan.

Kolektibo minoritarioentzako eta berezientzako berariazko eskaintza dagoela ziurtatzen dute.

LANBIDEren Orientazio Zerbitzuek:

210


Eskaintza potentzialean barne hartuta ez dagoen ekintza bat bezero-talde homogeneo batentzat proposatzen duenean, talde honen beharrak koordinakunde zentralari jakinarazten dio (ekintza horren lan-munduratzeko potentziala justifikatu eta ziurtatzen du).

Eskaintza potentzialean hainbat bezeroren behar solteentzako erantzunik ez badago, behar horien berri ematen diote koordinakunde zentralari.

Prestakuntza-zentroek: Solte geraturiko eskaerei erantzuteko ekintzak lotzeko edo datak aldatzeko

eskatzen dute. Koordinakunde zentralaren bidez ezaguturiko barne hartu gabeko beharrak

eskaintza potentzial gisa txertatzeko eskatzen dute.

Bezeroek: Orientazio-zerbitzura jotzen dute euren kredituarekin ordaindu beharreko

eskaintza erabilgarrian kreditua kontsumitu ezin dutela jakinarazteko.

6.3.8.3.5. Ereduaren indarguneak

Prestakuntza-zentroen eta prestakuntza-ekintzen kalitatea bermatzen du, entitate laguntzaileak homologatzeko eta ekintzak onartzeko prozesuen bidez.

Lanerako Prestakuntzaren marka-irudi bat eskaintzen du lurralde osorako. Lanerako Prestakuntzaren finantziazioan eta kudeaketan Eusko Jaurlaritzaren erantzukizuna agerian geratzen da.

Inplikaturiko eragileek kudeaketan elkarrekin parte hartzea errazten du. Dauden prestakuntza-baliabideak errentagarri bihurtzen ditu, prestakuntza-

egitura berririk sortu gabe, eta zentroen espezializazioa eta bikaintasuna homologazio-prozesuen bidez sendotuta.

Prestakuntza-eskaintzari buruzko informazioa eskuratzea errazten da, LANBIDEren bezeroaren arretarako zentroetako leihatila bakarraren bidez.

Arreta pertsonalizatua da, abiapuntua beti izaten baitira orientatzailearen eta enplegua eskatzen duen pertsonaren artean une eta toki sozioekonomiko jakin batean atzemandako behar errealak.

Ikastaroak sortu eta bertan izen emateko egutegia ahalik eta gehien malgutzen da, eta beraz, aurrekontu-ekitaldietan edo ikasturtean oinarrituriko planifikazioren mugak gainditzen dira.

211


Aurretikako orientazioak eta kredituak emateak pertsonek euren lan-munduratzeko prozesuaren protagonistak izateko ahalmena (autonomia, erabakitzeko ahalmena) areagotzen dute.

Pertsonak euren lan-munduratzeko prozesuan zenbat eta parte-hartze handiagoa izan, orduan eta emaitza hobeak lortuko dira.

Bezeroari Administrazioaren parte-hartze aktiboa ziurtatzen zaio, eskaintza erabilgarriaren bidez beren prestakuntza-beharrentzako erantzunik lortzen ez dutenetan.

Sistema berehala egokitzen da merkatu-beharretara, lan-merkatua aztertzeko eta prestakuntza ebaluatzeko tresna eraginkorrak baititu.

6.3.8.3.6. E-Learning sistema

On-line prestakuntza informazioaren eta komunikazioaren teknologia berriak erabileran oinarrituriko metodologia berezia erabiltzen duen prestakuntza-modalitate ez presentziala edo semipresentziala da, hala nola, campus birtualak, ikaskuntzako liburutegi elektro-teknikoak, gela birtualak, bideokonferentziak, etab. Hau guztia, prestakuntza Ezagutzaren Gizartearen behar berrietara egokitzeko xedez. Hortaz, XXI. mendeko enplegua sustatzeko prestakuntzak baliatu beharko duen ikaskuntza-tresna modernoa da.

Horrexegatik, ikaskuntza-tresna berri hau gure prestakuntza-prozesuetan txertatzeak gure langabetuen kolektiboentzat aldez aurretik honako abantailak ditu:a. Langabetuek ezagutzaren gizarterako gaitasunak lortzea errazten du, eta

beraz, baita lan-merkatu berrirako gaitasunak lortzea ere. Honela, lanbideratzeko aukerak areagotu egiten dira.

b. Lanerako Prestakuntzaren unibertsaltasun-printzipioa bermatzen da. Prestakuntza-mota honek lekua eta denborari dagokienez duen malgutasunak pertsona guztien prestakuntzarako sarbidea ahalbidetzen du, eta batez ere, arrazoi sozialak, ekonomikoak, geografikoak edo bestelakoak direla-eta, prestakuntza eskuratzeko arazoak dituztenen sarbidea.

c. Hauez gain, prestakuntza-prozesuaren hobetzearen ondorioz badira beste abantaila batzuk ere, hala nola, neurrira eginiko prestakuntza, abangoardiako edukiak eta ikasleen jarraipen-prozesuen hobekuntza. Honek ikasteko zailtasun bereziak dituztenen kontrol handiagoa ahalbidetzen du.

LANBIDE prestakuntza-prozesuetan tresna berri hau abian jartzeak zera eskatzen du:

212


a. E-learning sisteman jarduteko eredua definitzea (ikastaroetarako lizentziak erostea, Hezkuntza Sailarekin edukiei buruzko lankidetza, eduki propioak garatzea, etab.).

b. Gure prestakuntza-zentro laguntzaileen kultura digitala sustatzea, tresna hau beren ikaskuntza-prozesuetan –erabat edo partzialki- txerta dezaten.

c. Prestakuntzarako kalitatezko ekipoen eta azpiegitura teknikoen hornidura bizkortzea zentro laguntzaileetan edo LANBIDEren Arretarako Bulegoetan (euskarri fisikoak, informatika-programak, interneterako sarbideak), edozein arrazoi dela ere, ekipo propioak eskuratu ezin izan dituztenen beharren arretarako.

d. LANBIDEren zentro laguntzaileetan prestakuntza-mota honetarako aholkularitza, laguntza eta mantentze-zerbitzuak kudeatzeko giza baliabide berri egokien beharra aurreikustea. Prestakuntza-mota berri honek lanbide-profil berriak izango dituzten enplegu-sorgune berriak ekarriko ditu: hauen kualifikazioa beharrezkoa da, eta horretarako hezkuntza-sistemak gaur egun ez du prestakuntza-aukerarik ematen. Lanerako Prestakuntzak eta informatikaren arloan, lanbide-profil berriak kualifikatzeko prestakuntza lehenetsi beharko du.

e. Gainera, prestakuntza-mota berri honek sortzen dituen behar material eta ekonomikoei buruzko azterlan bati ekin behar zaio.

6.3.8.4. Lan Zerbitzua


LANBIDEren Lan Zerbitzuaren hartzaileak 0.1.8.2. puntuan “zentzu zabalean” definiturikoak dira.

Zerbitzu honen Egitekoa langabetuen lan-munduratzea erraztea da. Batetik, enpresek eta enpresaburuek, eta bestetik langabetuek, enplegua aurkitzeko nahia izanik enpresek adieraziriko beharrei egokitzen direnen lanbide-profilei buruz modu arin eta eraginkorrean eginiko ezagutza-trukearen bidez.

213


6.3.8.4.2. Printzipioak

Zerbitzu honen funtzionamendua gidatu behar duten printzipio orokorrak hauek dira:a. Zerbitzuaren unibertsaltasuna:

EAEko edozein herritarri zerbitzua erabiltzeko aukera emanez.b. Pertsonak ez diskriminatzea:

Euren lanbide-profila ez den beste arrazoi dela-eta.c. Zerbitzua eraginkortasunez ematea:

Bezero bakoitzaren itxaropenak egoki betez.d. Zerbitzua efizientziaz ematea:

Bezero bakoitzaren beharrei epe barruan erantzunez eta hainbat kalitate-estandar betez.

e. Lan-merkatua etengabe behatzea:Lanaren bilakaerara egokitzea ahalbidetzeko, emandako zerbitzuak egokitzearen bidez.

f. Doakoa eta bermeduna:Zerbitzu publiko baten enplegu eskaintzaileen eta eskatzaileen esanetara jartzeari dagokionez.

g. Koordinazio eta Lankidetza Bokazioa:Erkidegoko eta Europako beste Enplegu Zerbitzu Publiko batzuekikoa.

6.3.8.4.3. Zerbitzuaren eragileak

Zerbitzu honetan esku hartzen duten eragileak eta jasotzen dituzten zerbitzuak hauek dira: Enplegu-eskatzaileak:

Bitartekotza-prozesuetan parte hartzen dute beren lanbide-profilari egokitzen zaizkion enplegu-eskaintzak ezagutarazteko.

Enpresak eta enplegu-eskaintzaileak oro har:Giza-eskubideen eskaerak kudeatzen dira, dagokien lanpostuak betetzeko lanbide-profil egokia izanik, enplegua eskatzen duten pertsonak aurkezteko asmoz.

LANBIDEren Arretarako Bulegoak:Enpresen eta enplegu-eskaintzaileen kontratazio-beharrak eta enplegu-eskatzaileen ezaugarriak “uztartzen” dituzte.

Beste erakunde publiko edo pribatu batzuk:

214


LANBIDEri enplegu eskaintza edota eskaerari buruzko informazioa lortzen laguntzen diote, eta baita bitartekotzan ere berariazko kolektiboen kasuan (adb.: Lanbide Heziketako ikastetxeak, beren ikasleen laneratzeari dagokionez).

6.3.8.4.4. Alderdi funtzionalak eta antolamenduzkoak

Zerbitzu Zentralak

Funtzio garrantzitsuenak hauek dira:a. Bitartekotza eredua definitzea eta ezartzea, osatzen duten kudeaketa-

prozedurak eta EAEko lan-merkatuaren bilakaeraren egokitzapenak zehaztuz.b. Tresna egokiak eta beharrezkoak direnak garatzea definituriko prozedurak

burutzeko (informatika, logistika, dokumentazioa, etab.).c. Zentro Laguntzaileen funtzioak, Zentro Kolaboratzailea izateko baldintzak eta

homologazio-prozesuak definitzea.d. LANBIDEren Arretarako Bulegoei eta homologaturiko Zentroei metodologia,

teknika eta prestakuntza mailako euskarria zuzkitzea, baita hauek buruturiko ekintzak ikuskatzea ere.

e. Bezeroari zerbitzua eta arreta ziurtatzea, kasuan kasuko komunikazio-kanalak definituz.

LANBIDEren Arretarako Bulegoen eta Zentro Laguntzaileen Sarea

Enplegu eskatzaileen eta eskaintzaileen eskura bitartekotza-zerbitzua lehenik eta behin jartzen duten entitate-multzoa osatzen dute. Zentro Laguntzaileen kasuan, harreman hau Zentro bakoitzaren ahalmenen araberako espezializazio-mailak justifikatzen du. Zentro bakoitza berariazko funtzioak betetzeko homologatuta dago.

Funtzio aipagarrienak hauek dira:a. Enplegu eskatzaileei eta eskaintzaileei zerbitzua prestutasunez ematea (Zentro

Laguntzaileen kasuan, homologatuta dituzten funtzioetan) ezarririko prozedurak burutzeko –kasuan kasuko kalitate-maila hoberena ziurtatuta- beren eskura jarririko baliabideak erabiliz.

b. Beren teknika eta giza baliabideak eguneratuta mantentzea, betiere LANBIDEren bitartekotza-ereduaren eskakizunekin bat.

215


c. LANBIDEren Zerbitzu Zentralei prozesuen burutzapenean lorturiko emaitzen eta enplegu eskatzaileen eta eskaintzaileen itxaropenen arteko aldeen berri ematea, eredua lan-merkatura egokitu ahal izateko, lan-merkatu horren bilakaeraren arabera.

6.3.8.5. Enpresa eta Autoenplegua Sustatzeko Zerbitzua

6.3.8.5.1. Bezeroaren eta egitekoaren definizioa

Enpresa eta Autoenplegua Sustatzeko Zerbitzuaren hartzaileak enpresa bat sortu nahi izanda, horretarako gaitasunak, negoziorako ideiak edo ekiteko motibazioa duten langabetuak “zentzu zabalean” dira.

Zerbitzuaren Egitekoa kolektibo honen enpresa eta autoenplegu sustapena suspertzearen eta laguntzearen bidez lan-munduratzea erraztea da.


Enpresa eta Autoenplegua Sustatzeko Zerbitzuak LANBIDEren oinarrizko printzipioekin bat dator. Nolanahi ere, ondoko printzipioa bereziki nabarmentzen du:

Proaktibotasuna.Enpresak edo norbere enplegua sortzeko gauza diren giza baliabideak erakartzeko ahaleginak egingo dira, ekiteko sentsibilizazioaren eta motibazioaren bidez, dagoeneko motibatuta dauden pertsonak soilik joatea itxaron gabe. Izaera ekintzailea txikiengan sustatzeko estrategiak ezarriko dira.


Gaur egun, hainbat erakunde eta entitate publiko edo pribatuk kudeaturiko enpresa sustatzeko baliabide ugari daude, hala nola, Eusko Jaurlaritza (Industria eta Lan Sailak), Foru Aldundiak, Toki Garapeneko Agentziak, Merkataritza Ganberak, Finantza Entitateak (Euskadiko Kutxa, Kutxa, BBK, Vital).

Hala ere, ezin esan daiteke biztanleria langabetuaren baliabide hauetarako sarbide unibertsala era orokorrean bermatuta geratu denik. Horregatik, LANBIDEren Arretarako Bulegoen bidez (Informazio Zerbitzuak eta Orientaziokoak ekiteko baliabideak hedatuko dituzte eta ekiteko interesa dutenak baliabide horietarantz bideratuko dituzte).

216


Pertsona bakoitzari enpresa-bideari bere kabuz ekiteko behar dituen zerbitzuak emango zaizkio. Zerbitzuok ondokoak hartu ahal izango dituzte barne:a. Izaera ekintzailea garatzeko prestakuntzab. Enpresa-plana egiteko aholkularitzac. Sortzeko izapideei eta laguntzak lortzeari buruzko aholkularitzad. Kredituak lortzeko sarbideari buruzko informazioae. Enpresa-prestakuntzaf. Nazioarteko harremanak izateko informazioag. Enpresa instalatzeko eta abian jartzeko laguntzakh. Enpresa instalatu eta aurreko urteetan, enpresa mantentzeko prestakuntza eta

aholkularitza

Elkarrekin finantzatzen duten hainbat organok eman ahal izango dituzte ekiteko baliabideak.

Gainera, lanbide.net zerbitzuaren bidez ekintzaileentzako atari bat garatuko da; bertan, honako edukiak jorratuko dira:a. Ideia-bankuab. Sorturiko enpresen direktorioac. Sektore-informazioa negozioei ekiteko edo handitzekod. Gertaerake. Finantziazioaf. Prestakuntza

Atariaren bidez, hainbat zerbitzu eskainiko dira, besteak beste:a. Aholkularitza (tutore espezializatuek erantzun beharreko kontsultak)b. Prestakuntza birtuala (Eusko Jaurlaritzaren plataforma publikoa erabilita, geuk

diseinaturiko edo homologaturiko ikastaroetarako sarbidea lortuko da)c. Negozio-plan tutorizatua.d. Enpresaren jarraipena (hobetu beharreko arloak atzematea)

217


6.3.8.6. Azterketa Zerbitzua


Azterketa Zerbitzua LANBIDEren barne-. Bere egitekoa LANBIDEri produkzio-sareko giza baliabideen egoerari eta beharrei buruzko informazioa da, informazio kuantitatiboa eta kualitatiboa bildu eta analizatzearen bidez. Zerbitzuaren azken helburua, zalantzarik gabe, “zentzu zabalean” langabetuta daudenen lan-munduratzea erraztea da.

6.3.8.6.2. Enpresak azterketa-zerbitzuan

Zerbitzua informazioa lortzeko mekanismoa da: informazioa analizatu ondoren enpresen lehiakortasuna eta enplegu-eskatzaileen enplegagarritasuna sendotuko dituzten enplegu eta prestakuntza zerbitzuak eskaintzea ahalbidetuko ditu.

Enpresen lankidetza ezinbestekoa da egiteko hau betetzeko. Zalantzarik gabe, lankidetza hau enpresaren baliabideen –langile espezializatuen denbora, alegia- ekarpena da.

Lankidetza hau konpentsatzeko modu gisa, enpresaren beharretara egokitzen diren enplegu-eskatzaileen aukera bat emateaz gain, LANBIDEk zera ere emango dio enpresari: Azterketa-ekintzen bidez lorturiko beharren eta joeren aldizkako txostenak:

enpresaren jarduera-adarrari, bere merkatuko eremu geografikoari loturikoak, etab.

Eusko Jaurlaritzaren hainbat programari eta zerbitzuri buruzko aldizkako informazioa, enpresak atzemandako gaiei buruzkoa.

Azkenik, LANBIDEk, Justizia, Lan eta Gizarte Segurantza Sailaren bitartez, enpresei eginiko informazio-eskaerak bateratzeko eta errazteko ekintzak sustatuko ditu.


Azterketa LANBIDEren zeharkako ekintza da: lurralde-eremu jakin batean (udalerria edo eskualdea) enpleguaren gorabeheretan eragina duten produkzio-sarearen aldagaiei buruzko informazio kuantitatibo eta kualitatiboa ematen du, enpresekin eginiko elkarrizketa egituratu baten bidez.

Hortik lorturiko informazioak LANBIDEk lan-merkatuan eginiko jarduerak hobeto egokitzea ahalbidetuko du. Enpresari eta tokiko enplegu-eskatzaileei zerbitzu

218


hobea emango die, beren lehiakortasuna eta enplegagarritasuna sendotuko dituzten erantzunen bitartez.

a) Zerbitzuaren printzipio operatiboak

LANBIDEren jarduerak eta, hala badagokio, entitate laguntzaile espezializatuenak sarean txertatzea.

Azterketa egitean erabiliriko dokumentazio-euskarriak bateratzea. Tresna-euskarriak bateratzea, batez ere, zerbitzuko kide guztiek emaniko

informazioaren karga, kudeaketa eta kontsulta homogeneizatzea ahalbidetzen dituzten osagai informatikoak.

b) Zerbitzua osatzen dutenak

Azterketa-jarduera LANBIDEren Arretarako Guneetan gauzatuko da, eta salbuespenaz, baita entitate laguntzaileetan ere.

Ondoko baldintzak betetzen dituzten entitate publiko edo pribatuek LANBIDEren entitate laguntzaileen sarea osatu ahal izango dute, azterketari dagokionez: EAEn egotea. Ekonomia-sustapenaren, lan-munduratzearen eta politika aktiboak gauzatzeko

enpresekiko harremanen eremuko entitate aktiboa izatea. Enplegu-aukerak bilatzeko enpresarekiko lan-harremanetan, eta lan-

merkatuari buruzko informazioa biltzen, analizatzen eta sistematizatzen eskarmentua duten langile teknikoak edukitzea.

c) Enplegu eta Prestakuntza Zuzendaritzaren funtzioak

LANBIDEren azterketa-zerbitzuaren banakako eta taldeko helburuak zehaztea. LANBIDEren zerbitzu guztiekiko azterketa-programak dituen koordinazio eta

harreman sistemak ezartzea. Salbuespenaz LANBIDEren entitate laguntzaileen elkarlana zein lurralde edota

sektore eremutan behar den definitzea. Entitate laguntzaileekin eginiko hitzarmenak idaztea, egokia denean (xedea,

iraunaldia, edukia, dokumentazioa, ikuskaritza, jarraipena eta kontrola). Azterketa egingo duenaren profila definitzea.

219


Beharrezkoak diren neurri zuzentzaileak aplikatzea, Ebaluazio-zerbitzuaren datuen arabera.

d) Egailan-en funtzioak

Informatika-tresnak diseinatzea eta horiek zentroen eskura jartzea. Informazioa biltzeko, txertatzeko eta tratatzeko metodologiak definitzea

(enpresarekiko harremanetarako protokoloak eta prozedurak, informazioa biltzeko tresnak, datuen analisia, datu-basea elikatzea, txosnenak egitea, etab.)

Lan-merkatuari buruzko informazio estatistikoa entitate aztertzaileei zabaltzea.

Bisitaturiko enpresen kontrol-sistemak definitzea teilakapenak eta disfuntzioak saihesteko.

Txosten eta balantze orokorrak sortzea, hainbat irizpideren arabera: geografikoa, enpleguak edo lanbideak, jarduera-sektoreak, etab.

Azterketa-sarea osatzen dutenen prestakuntza etengabea: lan-merkatua eta ekonomia, enplegua-prestakuntza eta eskualde-egoera.

Helburuak definitzea: heldu beharreko sektoreei, enpresa-motei, enplegu-motei, zonaldeei, eta antzekoei buruzko planifikazioa (hiru hilez behingoa, sei hilez behingoa) egitea.

e) LANBIDEren Arretarako Bulegoen eta entitate laguntzaileen funtzioak

Enpresei egin beharreko bisitak planifikatzea, logistika eta prestatzea: enpresak hautatzea, gutunak idaztea, hizketakidea identifikatzea, aurretiko telefono-harremanak, eskainiko diren zerbitzuen txostena prestatzea, hitzorduen kudeaketa.

Bisitak egitea, ezarritakoa protokoloaren arabera: aurkezpena, eskerrak ematea, informazioa biltzea, jardunen ekarpena, zuzeneko behaketa (giroa, dedikazioa, jarrerak, instalazioen egoera, ...).

Plantila-beharrak, praktikak egiteko aukerak, eta LANBIDEren zerbitzuekin zerikusia duten beste alderdi batzuk atzematea.

Kudeatu duen enpresaren eskaintza guztien arretaren ardura hartzea. Bisitaldietan lorturiko informazioa biltzea, kudeatzea eta iraultzea, LANBIDEk

eskainiriko protokoloak, fitxa teknikoak eta sistema informatikoak erabiliz.

220


Laneratzea: enplegu-eskaintzak Lan-zerbitzuaren bitartez bideratzea.

6.3.8.6.4. Azterketa-teknikariaren profila.

Honen profilak –ahal bada eta malgutasunez- ezaugarri hauek izango ditu: Unibertsitate-ikasketen titulazio akademikoa Lan-merkatuaren ezagutza orokorra, enpresa-sarea, eragileak, jardunak Toki-garapenean eta enplegu eta prestakuntza jardueren burutzapenean

espezializaturiko toki-hizketakideekin harremanak izateko gaitasuna Giza taldeak, bilerak eta proiektuak kudeatzeko trebetasunak Harremana enpresa-hizketakideekin

6.3.8.7. Ikerketa eta Garapen Zerbitzua


Barne-zerbitzua den heinean, lehenik eta behin, honen bezeroa LANBIDE bera da.

Zerbitzuaren Egitekoa LANBIDEri enplegurako programetan, metodoetan, tekniketan eta baliabideetan dauden berrikuntzen garapen esperimentala eta ezarpena ahalbidetzen dituzten informazioa, aholkularitza, jarduteko proposamenak eta euskarri teknikoak ematea da, hala LANBIDEren Arretarako bulegoetan garatzen diren zerbitzuetan, nola entitate laguntzaileek garatutakoetan.

Azken finean, zerbitzu honek langabetuen esku-hartzeen prozesuak eta lan-munduratzearen emaitzak hobetzeko enplegurako politika aktiboetan esperimentazio eta berrikuntza ildoak garatzen eta proposatzen ditu.

6.3.8.7.2. Funtzioak

1. Politikak, programak, esku-hartzeko ikuspegiak edo “ohitura egokitzat” jotzen diren enpleguari eta prestakuntzari buruzko jardunen azterlana eta analisia, bereizten dituzten elementuak ebaluatzeko, bai eta LANBIDEren jardueren artean txertatzeko aukera eta egokitasuna ereHorretarako, Europako Integrazio eta Koordinazio Zerbitzuarekiko lankidetzan, EBn enplegurako politika aktiboen esparruan jarduten duten organismoen eta entitateen informazioa bilduko du, datu-baseak erabiliko ditu, txostenak eta

221


argitalpenak, web-orri espezializatuak, eta baita jardunaldi teknikoen bidez edo eremu horretan espezializaturiko foroetatik sortzen den informazioa ere.

2. Hobetzeko arloak identifikatzea, langabetuei emandako zerbitzuetan, zein barneko prozedura eta baliabide teknikoetan, zerbitzu horiek gauzatzeko.Horretarako, batetik, hobekuntza eta berrikuntza proposamenak biltzeko, analizatu eta baloratzeko informazio-sistema bat eratuko du; eta bestetik, informazio garrantzitsua lortuko du, LANBIDEren zerbitzu guztietarako ezarririko bezeroaren arretarako dispositiboaren bidez.

3. Prozesuen, metodoen, esku hartzeko tekniken... garapen esperimentalerako proposamenak planifikatzea eta egitea; helburuak eta adierazleak ezartzea, euren eraginkortasuna eta eragina ebaluatzeko; hedagarritasuna analizatzea.

4. Jarduteko prozesu berriak ezartzeko beharrezkoak diren baliabide metodologiko eta teknikoak (materialak, dokumentalak, informatikoak, ...) egitea, eta baita horien garapenean inplikaturiko LANBIDEren barne-langileen prestakuntza-beharren planifikazioa.

6.3.8.8. Europako Integrazio eta Koordinazio Zerbitzua

Europako Integrazio eta Koordinazio Zerbitzuaren xedea Europako Gizarte Fondoaren (EGIF) kudeaketan laguntza ematea eta EAErako EQUAL Ekimen Komunitarioaren jarraipena egitea izango da.

Funtzioak

Enplegurako Europar Estrategiarekiko lotura eta laguntza tresna gisa jardutea.

EBaren eremuan, lan-merkatuaren eta enpresen beharrei buruzko datu zehatzen hornikuntzan paper nagusia izatea.

Langabezia hainbat behar sozial orokorrekin –etxebizitza, osasuna, kultura, eta ikaskuntza- lotzen dituzten irtenbide berriak atzematea eta ikuspegi integratuak sustatzea.

Toki-jarduleei informazio hobea eskaintzea eta dauden tresna eta politika komunitarioak modu koherenteagoan erabiltzea.

Jarduerak

Estatistikak eta analisiak egitea

222


EBko beste eskualde batzuetako enpleguaren eta politika sozialaren alorreko ohitura eta esperientzia egokiak atzematea, ikertzea eta hedatzea.

Esperientzia horiek zenbateraino diren ekartzeko modukoak analizatzea. EBko beste eskualdeekiko kooperazioa eta koordinazioa sustatzea. Programa edo politika jakin batzuen eraginkortasuna analizatzea, eta hobetzen

eta hedatzen laguntzea. Eginiko aurrerapenak ziurtatzeko helburuak eta adierazleak zehaztea.

Produktuak

Argitalpen erregularrak eta aldizka eguneraturiko datu-baseak. Enpleguaren joerei eta arazoei buruzko txosten bereziak Enpleguaren egoerari eta lanbideratzeko ahalmenari buruzko estatistikak.

6.3.8.9. Lan-merkatuaren aztergunea


Lehenik eta behin, horren bezeroa LANBIDE da, Euskal Enplegu Zerbitzua.

Maila operatiboan, bere bezeroak –hauengan egokitu behar du bere informazio-jarduera- honakoak dira: Enplegu-eskatzaileak “zentzu zabalean” Enplegurako Euskal Kontseilua Eusko Jaurlaritzaren Justizia, Lan eta Gizarte Segurantzaren Enplegu eta

Prestakuntza Zuzendaritza EGAILAN, SA sozietate publikoa LANBIDEren Arretarako Bulegoak LANBIDEren Entitate Laguntzaileak Lan-merkatuan jarduten duten foru eta udal Erakundeak Enplegu-politiken eremuan jarduten duten gainerako eragile pribatu eta

publikoak

223


Aztergunearen egitekoa enplegu-politikaren definizioaren eta kudeaketaren arduradunei beren helburuak modu efizienteenean planifikatzeko eta lortzeko behar duten informazioa eta aholkularitza ematea.


Egokitzapena: Informazio-produkzioak definituriko helburuei erantzungo die. Irakurgarritasuna: Produkzioak “irakurgarria" behar du izan, hau da, argia,

sintetikoa eta ulergarria. Fidagarritasuna: Produktuek kontrastagarriak behar dute izan. Horrela ez

bada, lorturiko emaitzek ez dute inolako bermerik eskaintzen. Alderagarritasuna: Ondorio orokorrei zein eduki jakinei dagokienez,

hautaturiko adierazleak eta behar bezala definitu eta kuantifikaturikoak eskainiz.

Eguneratzea: Datuen aldi baterako eskuragarritasuna bezeroen jarduerarekin uztartuz.

Erabiltzailea prestatzea: Produktuak "irakurtzeko gakoak" eskaini behar dituzte, erabiltzailea prestatzeko eta hura datuekin iritzi propioa lantzeko gai izateko aukera sustatzeko moduan.

6.3.8.9.3. Zerbitzuaren alderdi funtzionalak eta antolamenduzkoak

Aztergunearen egiteko funtzionala lan-merkatuaren informazioaren "arkitekto/hirigile" lanak betetzea da.

Funtzioak

Ondoko helburuei erantzuten diete funtzioek: Datuak sortzea: Aztergunearen zereginean input-lanak betetzen dituzten

datuak atzeman, garbitu, mantendu eta ustiatzea (zerbitzu estatistiko bati loturiko funtzioak).

Txostenak lantzea - Informazioa kualifikatzean: Eginiko ustiapenen txosten argitzaile eta sintetikoak sortzea, lan-errealitatea zehaztu edota argitzea ahalbidetzeko moduan, ondokoak bereziki:- Lan-merkatuko titulazioen gorabeherei buruzko azterlanak (arautuak,

laneratzekoak, jarraituak).- Eskulan-premiei buruzko azterlanak.

224


- Joerei eta lanbide berriei buruzko azterlanak. Aholkularitza eta jarduera-norabideei buruzko proposamena: Ateratako

ondorio nagusietan oinarrituta lantzen dira jarduera estrategikoen planak, aurkituriko arazoak konpontzeko edota enplegu-gaian inbertituriko baliabideak optimizatzeko

Jarduera-esparruak

Lan-merkatuaren ondoko esparruetan gauzatuko dira definituriko funtzioak: Lanbide-gaitasunak: Eskaturiko mailarekin lanbide-jarduerak egiteko

beharrezkoak diren lanbide abilezia, trebetasun, gaitasun eta jakintzak, produkzio erakunde eta entitateek euren helburuak lor ditzaten lehiakortasunari, kalitateari eta eraginkortasunari dagokienez.

Jarduera, laneratze eta langabeziako adierazleak: Profesionalek finkaturiko jarduera, laneratze eta langabeziaren ezaugarriak (sexua, adina, esparru geografikoa, jarduera sektore eta adarrak, titulazioak, esperientzia eta langabezia denbora, nazioarteko konparazioa eta abar)

Kualifikazioa: Gaitasun-zehaztapen ofiziala da; edukitzailea akreditatzen du EAEn, eta, hala badagokio, Estatuan eta Europar Batasunean, lan baten lanbide-gaitasunari dagokionez, eta, zenbait kasutan, arauturiko lanbide-jarduera batean aritzeko gaitasunari dagokionez.

Lan-baldintzak: Lanaren jardunari loturiko alderdiak barne hartzen dira kontzeptu honetan; lanpostuaren deskribapena, lan-ordutegia, lan-egutegia, erabilitako ekipoak, lan-giroa eta arriskuak, ordaina, prestakuntza eta abar.

Laneratzeko aukerak: a) Denborarako estrapolazioak talde profesionalentzat b) Ondoriozko egiturak hasierakoekin alderatzea c) Enplegu-bektoreak lortu eta alderatzea lanen eta titulazioen arabera.

Aztergunearen jardueraren ikuspegiak

Diziplina anitzekoa: Diziplina anitzeko ikuspegitik egin behar dira jarduera guztiak, ikuspegi horrek lan-merkatuaren funtzionamenduan eragina duten faktore nagusiak biltzeko moduan:

Demografia:

Hazkunde begetatiboa Adinen egitura: zahartzea

225


Migrazioak

Sozialak:

Emakumearen berdintasuna Talde behartsuak eta gutxiengoak

Enpleguaren egitura:

Gaitasunak Lanak eta kualifikazioak Goranzko lanak Ordezko belaunaldia

Garapen ekonomikoa:

Jarduera-sektoreak Zikloak eta joerak IKTB

Europarra: Arreta berezia jarri beharko da Sailak berak ezarririko eta erreferentziazko europar esparruetatik sorturiko enplegu-politiken testuinguruan biltzeko.

Aukerakoa: Etorkizuneko joerak identifikatu nahiko ditu.

Proposamen-laburpena: Baliabideak berriz egokitzea ahalbidetzen dute, enplegu-politikak diseinatzeko baliagarri izateko moduan.

Antolamendua

Balioaniztasunaren eta diziplina aniztasunaren printzipioetatik begiratuta, Aztergunearen giza baliabide eta teknikariek egitura arlo espezializatuetan eta produktu-lerroetan ordenatuko dute egitura.

Ondokoak erabiliko ditu antolamendu-tresna gisa: Urteko Ekintza Plana; ondokoak deskribatuko dira bertan; produktuak eta

zerbitzuak, bezeroekiko harremanak, kanpoko lankidetza-harremanak, inplikaturiko baliabideen kudeaketa eta abar.

Jarrera eta lehiakortasunari buruzko Gogoeta Estrategikoa.

226


Informazio eskuragarriaren gain (eragiketa estatistikoak, administrazio-erregistroak, txosten kualitatiboak eta abar) aplikatuko ditu bere funtzioak Azterguneak, propioa bada (Eusko Jaurlaritza) zein besterena bada (hartara sartzeko eta hura erabiltzeko akordiorik badago).

Era berean, Azterguneak proposamenak egingo ditu eskuragarri ez dagoen informazioa lortzeko, dagozkion eragiketak gauzatuta.

6.3.8.9.4. Aztergunea eta informazio-sistema.

LANBIDEren informazio-hornitzaile den heinean, zuzeneko harreman funtzionala izango du LANBIDEren Informazio Sistemarekin eta, gainera, hasierako diseinuan, mantentzean eta egokitzapenean hartuko du parte. Bereziki, ondoko alderdietan hartuko du parte:a. Informazioari eta kudeaketari lotutako funtsezko faktoreak identifikatzen.b. LANBIDEren inguruko antolamendu osoaren informazio-beharrak ezartzen.c. Sistemaren erabiltzaileak eta hauek sortzen dituzten eta behar dituzten

inputak eta outputak identifikatzen.d. Informazioaren ezaugarriak, edukiak, eskuragarritasuna, formatuak,

mantentzea eta abar diseinatzen.e. Sistemaren kudeaketa-txostena, helburuak eta adierazleak definitzen.

6.3.8.10. Ebaluazio Zerbitzua


Ebaluazio Zerbitzua LANBIDEren barne-zerbitzua denez gero, bezero nagusia LANBIDE bera da.

LANBIDEn ondokoak barne hartuta daude: Enplegua Sustatzeko Euskal Kontseilua. LANBIDEko arduradun politikoak: Eusko Jaurlaritzako Justizia, Lan eta Gizarte

Segurantza Saileko Enplegu eta Prestakuntza Zuzendaritza. LANBIDEko zuzendaritza operatiboa: EGAILAN, SA. LANBIDEko Arreta Bulegoen Sarea.

227


Bezeroarentzako zuzeneko zerbitzuak (Informazioa, Orientabidea, Prestakuntza, Lana, …).

EAEko beste erakunde batzuk (Aldundiak, Udalak eta abar). Entitate Laguntzaileak. Europako Gizarte Fondoa.

Ebaluazio Sistemaren egitekoa LANBIDEko arduradunei LANBIDEk eskainitako zerbitzuen emaitzei buruzko informazioa ematea da. Horrela, zerbitzu horien jarraipen eta ebaluazioaren bidez sortutako informazioaren bitartez, laneratzeko aukerak hobetu ahal izango dira.


Baliagarritasuna: Ebaluazio-zerbitzu baten helburua bere lana ebaluazioaren bezeroekin itundutako lan-plan baten esparruan beharrezkoa dutenentzat baliagarria izatea da. Bestalde, ebaluazioaren gizarte-baliagarritasuna hertsiki lotuta dago ebaluazio horren ondorioen sinesgarritasun-mailarekin eta gizarte-eragileen aurrean duen legitimitatearekin.

Zeharkakotasuna: Ebaluazio Zerbitzuak LANBIDEk eskainitako zerbitzu guztien zeharkakoa izan behar du.

Bezeroarekiko egokitzapena: LANBIDEren barruan hainbat estamentu eta zerbitzu daude, eta bakoitzak bere lana hobeto betetzeko jardun-esparruaren eta beharren neurriko informazioa beharko du.

LANBIDEren barneko prozesu eta prozeduren etengabeko Zaintza ondokoak bermatzeko:- Langabeziari aurre egiteko duten eraginkortasuna.- Zerbitzuaren kalitatea eta eraginkortasuna.

Informazioaren eta Komunikazioaren Teknologia Berrien erabilera eraginkorra.

Ebaluatzeko lan-metodologien ikerketa, garapena eta berrikuntza.

6.3.8.10.3. Funtzioak

LANBIDEren erabiltzaileen laneratze-mailari buruzko informazioa eta balorazioa ematea (azken batean, LANBIDEren azken egitekoa).

228


LANBIDEk garatutako programek eta ekintzek Lan Merkatuaren behar aldakorren aurrean agertutako egokitzapena neurtzea, Aztergunearekin lankidetzan.

LANBIDEn eskainitako zerbitzuen kalitatea ziurtatzea eta etengabe hobetzea. Hortaz, LANBIDEren zerbitzu bakoitza zaindu eta jarraipen/monitorizazio bat egin beharko da eskainitako zerbitzuetan kalitate-estandar batzuk bermatzen laguntzeko.

LANBIDEko Arreta Bulegoen funtzionamenduari arreta berezia eskaintzea eta zaintzea, langabetuarentzako zerbitzuaren zuzeneko arduradunak eta Herri Administrazioaren ispilu baitira.

Entitate Laguntzaileek egindako zerbitzuen kalitatea bermatzea. Horretarako, erakunde horiek LANBIDEri eta LANBIDEren bezeroei egindako zerbitzuen efikazia eta eraginkortasuna neurtzeko beharrezkoak diren tresnak ezarri beharko ditu Ebaluazio Zerbitzuak.

LANBIDE erabili duten bezeroen/pertsonen gogobetetzea eta profila ebaluatzea.

Ebaluazio-lana erraztuko duten metodologiak eta lan-tresnak diseinatzea, berrikuntza-jarduerak barne hartuta.

Ebaluazioa hainbat asmorekin eta hainbat estamenturentzat egiten da (arduradun politiko, kudeatzaile, teknikari eta abarrentzat). Alor bakoitzean informazio-beharrak ez dira berdinak izaten. Ondorioz, ebaluazioa bezero bakoitzaren beharren neurrira egin behar da.

Erabaki politikoetan erantzukizunak dituzten bezeroei dagokienez, martxan dauden edo jarri beharko liratekeen politiken eta estrategia politikoen emaitzei lotutako galderentzako erantzunak bilatu eta eskatu ohi dituzte. Ebaluazio-mandatu horiek ebaluazio kualitatiboa eskatzen dute.

Kudeaketa administratibo eta teknikoaren arloan, ebaluazio-beharrak programen eta ekintzen eraginkortasunari buruzko informazioa edo datu kuantitatiboak eskuratzeko beharrari lotuta egon ohi dira.

Bestalde, Europako Gizarte Fondoak ere enpleguaren eta prestakuntzaren eremuko programak, zerbitzuak eta jardunak finantzatzen dituela-eta, fondoen kudeatzaileek (Europako Gizarte Fondoak EAEn duen Unitate Administratzaileak) ebaluazio-erantzun bat eman behar diete Europako eskakizunei.

229


6.3.8.10.4. Ebaluazioaren balioa

LANBIDEk laneratzearen eremuan duen kalitatea eta emaitzak hobetzea ahalbidetuko du.

Ebaluazioak informazioa sortzen du eta laneratzearen arazoei buruzko gogoeta-prozesua erraztu eta aberastuko du.

Euskal Administrazioak gizartearekin konpromisoa hartu beharko du langabetuei enplegura hurbil daitezen zerbitzurik onena eskaintzeko.

Gizartearen eskari bati erantzungo dio; izan ere, gizartea gero eta zorrotzagoa da kalitateko zerbitzuen prestazioa eta programen ondorioen ezagutza erreklamatzean.

Herritarrek LANBIDEren eraginkortasunean duten konfiantza sendotuko du. Baliabide publikoen norainokoaren eta ondorioen inguruan gardentasuna

ekarriko du. LANBIDEn esku hartzen duten eragileen gogobetetzea areagotuko du. Europako Batasunaren eskari bati erantzungo dio.

6.4. ENPLEGUA SUSTATZEKO POLITIKEN KOORDINAZIOA

6.4.1. Sarrera

Laneratze eta enplegu politiketan, bereizitako hiru alor daude esku hartzeko: Enplegu/laneratzearen alorra, hau da, lan-merkatutik neurri handi batean edo

luzaroan urrunduta dauden pertsonen enplegurako ibilbidea ahalbidetzen duten tresnei dagokiena. Informazio-ekintzak, laguntza pertsonalizatua, ekonomian barneratzea, enplegurako eta prestakuntzarako sarbidea eta abar barne hartzen ditu.

Garapen ekonomikoaren alorra. Ondokoak barne hartu ohi ditu: enpresak sortzeko prozesuak, garapen exogenoko ekintzak, tokiko ehun ekonomikoaren garapenean laguntzeko ekintzak eta lurraldearen antolamendua.

Esparru honetan, halaber, enplegurako egokitzapenaren alorra kontuan hartzen da, hots, biztanleria aktiboaren profilak eta gaitasunak enpresen eskarien bilakaerara egokitzea eta enplegagarritasuna eta mugigarritasuna hobetzea ahalbidetzen duten tresnei dagokiena. Alor hau Plan honetatik kanpo geratzen den etengabeko prestakuntzaren eremuan barne hartuta dago.

230


Adierazitako lehen alorrean Plan honetan proposatutako ekimenak barne hartuta daude funtsean, hala nola enplegu-politikak edo LANBIDEren sorrera. Bigarren alorrean berriz, Toki Garapeneko Agentzien ohiko jardunak edo enpresa-sustapenaren eta autoenpleguaren aldeko ekintzak barne hartzen dira bereziki.

Eremu hauetako bakoitzean esku hartzen duten eragileak asko dira: Estatuko Gobernua, Eusko Jaurlaritza, Foru Aldundiak, Udalak, Toki Garapeneko Agentziak eta bestelako tresna publiko edo pribatuak.

Planaren kapitulu honetan kontuan hartzen dena eragile horien guztien eta beren jardunen koordinazioaren komenigarritasuna da.

6.4.2. Enplegurako politika aktiboetan esku hartzen duten eragileak

Enplegurako politika aktiboak eta horien kudeaketa EAEri transferitu gabeko eskumenak direnez gero, erreferentziazko egungo oinarrizko eragilea Estatuko Enplegu Zerbitzu Publikoa da (INEM), bere enplegu-bulegoen sarearekin.

Hala ere, ondoko eragile publikoek ere esparru honetan oinarritua dute jarduera (euren baliabide propioen kargura): Eusko Jaurlaritza, Justizia, Lan eta Gizarte Segurantza Sailaren bitartez;

Autonomia Estatutuaren arabera, eskumen batzuk transferitu gabe ditu. Eusko Jaurlaritzak, halaber, Egailan sozietate publikoa du adierazitako Sailak enplegu eta prestakuntzaren arloan duen tresna gisa.

Araba, Bizkaia eta Gipuzkoako Foru Aldundiak. Oso ezberdinak dira egitura organikoei eta esku hartzeko ikuspegiei dagokienez:

- Arabako Foru Aldundia:Arabako Foru Aldundiko Ekonomia Zuzendaritzak ondoko arloetan garatzen ditu bere funtzioak: sustapen ekonomikoa eta enplegua, prestakuntzarako laguntza, enpresa eta ekintzaile berrien sorrera, garapen teknologiko eta berrikuntzako jardueren sustapena eta turismoaren sustapena.- Bizkaiko Foru Aldundia:Bizkaiko Foru Aldundiak garatzen dituen programen helburua enplegua sustatzeko politika aktiboak bultzatzea da eta Eusko Jaurlaritzak garatutakoen oso antzeko ildoei jarraitzen diete askotan. Helburu hori lortzeko, Aldundiak prestakuntza eta azpiegituren garapena koordinatzen ditu, hala nola enpresa-haztegiak edo turismo-ekintzak. Bere jardun-eremu

231


nagusiak ondokoak dira: Udalak (Behargintzen edo tokiko lan-zentroen bitartez), irabazi asmorik gabeko erakundeak eta enpresa-ekimenak oro har.- Gipuzkoako Foru Aldundia:Gipuzkoako Foru Aldundiko Ekonomia eta Turismo Departamentuak Lurralde Historikoko egungo eta etorkizuneko enpleguaren kantitatea eta kalitatea hobetzeko asmoarekin lan egiten du. Horretarako, enpleguaren aldeko ekintzak eta politikak bultzatzen ditu, ezagutzaren eta informazioaren garapena sustatzen du eta ekimen ekintzaileak garatzeko laguntza eskaintzen du.

Arlo honetan programak egiten dituzten zenbait Udal, biztanle-kopuru handikoak bereziki. Hauek ere baliabide eta ikuspegi ezberdinak dituzte.

Ondoko hauek ere enpleguaren arloko eragile aktiboak dira: Garapen-en barne hartutako Toki Garapeneko Agentziak; eskualde-eremu

batetik dihardute arlo honetan, inguruko Udalen esku-hartzearekin. Lanbide Heziketako Ikastetxeak , publikoak edo pribatuak, prestakuntza

emateaz gain ikasleentzako informazio, orientabide eta enplegu jarduerak egiten dituztenak. Horietako asko, gainera, Langairen eragile laguntzaileak (enplegu-zerbitzu gisa) edota lan-orientabideko eragile laguntzaileak dira.

Behargintzen sarea, Bizkaiko Foru Aldundiak BBK erakundearekin eta inguruko Udalekin batera sortutakoa. Lurralde osoan banatutako 20 bulego ditu eta garapen ekonomikoari zein enpleguari lotutako esparruetan dihardu.

Eragile publiko horiez edo sektore publikoak partaidetutako eragile horiez gain, prestakuntza/enplegu politiketan eta/edo laneratze-politiketan diharduten beste eragile asko (pribatuak eta gizarte-ekimenekoak) daude. Kasu askotan, eragile horien arteko mugak ez daude ongi zehaztuta hartzen duten lurralde-eremuari, egiten dituzten zerbitzuei edo zerbitzu horiek jasotzen dituzten giza taldeei dagokienez. Gainera, ezberdintasun handiak agertzen dituzte baliabideei dagokienez eta, sarritan, jarduerak eragile publikoetatik transferitutako baliabideekin finantzatzera mugatzen dira.

Era berean, azpimarratu beharra dago gizarte-eragileen zeregina. Hauek langileak eta enpresaburuak ordezkatzen dituzte eta, zenbait kasutan, enplegurako politika aktiboetako zerbitzuen hornitzaile gisa esku hartzen dute zuzenean (erakundeek ezarritako diru-laguntza ildoen bitartez lortutako finantzaketarekin normalean).

232


Toki Garapeneko Agentzien kasua bereziki aipatu beharra dago, aldi berean garapen ekonomikoaren eta enpleguaren alorretan esku hartzen duten eragileen adierazgarri baitira.

Beste herrialde batzuen esperientziarekin konparatuta ondoriozta daitekeenez, ez dago Toki Garapeneko Agentziaren definizio bat eta bakarra; aitzitik, agentzien funtzioak ezberdinak dira herrialdeen arabera.

Toki Garapeneko Agentziek ondoko helburuak izan ohi dituzte: Agentziek diharduteneko lurraldearen garapen eta eraberritze ekonomikoa. Langabezia-maila txikien lorpena. Egungo edo etorkizuneko lanerako indarraren (lanean edo langabezian

dagoenaren) gaitasun eta kualifikazioen garapena eta aplikazioa. Enpresa lehiakortasuna eta eraginkortasuna (inbertsioak, I+G, transferentzia

teknologikoa eta abar). Garapen jasangarriaren lorpena.

Agentzia hauen esku-hartzeak ondokoak izan daitezke: Enpresen sustapena. Enpresentzako aholkularitza eta zuzendaritza-taldeen prestakuntza. Industria-lurzoruaren sustapena eta inbertsioak erakartzeko bestelako

neurriak. Teknologia-transferentziaren eta enpresen arteko lankidetzaren sustapena. Azterlanak egitea eta lurralde-plangintzako ekimenak garatzea. Industria-gainbeheraren ondoriozko eremu deprimituen eraberritzea. Ingurumenaren biziberritzea eta babesa. Politika eta programa komunitarioen inplementazioa. Langabetuen edo giza talde behartsuen trebakuntza eta laneratzea. Enpleguaren eta prestakuntzaren sustapena.

Antolamenduari dagokionez, Agentzia hauek guztiek oinarrizko 3 antolamendu-arlo dituzte: Azterlanak, plangintza, informazioa eta staff teknikoa. Enpresak sortzeko laguntza, sustapen ekonomikoa, industria-lurzorua eta abar.

233


Prestakuntza eta enplegua: prestakuntza, enplegurako orientabidea, lan-bitartekotza.

6.4.3. Koordinazioaren beharra

6.4.3.1. Aurrekaria: Enplegua Sustatzeko Erakunde Arteko Plana (2000-2003)

2000-2003ko Enplegua Sustatzeko Erakunde Arteko Planak erakunde parte-hartzaile bakoitzak lehentasunez jardun beharreko eremuak eta jardun komuneko eremuetan beharrezkoak ziren koordinazio-ekintzak egituratzeko eta definitzeko proposamena jaso zuen.

Plan horretan itundutako funtzioen banaketa ondoko jardun-ildoetan labur daiteke erakunde bakoitzerako:a.) Informazioa eta aholkularitza

Eusko Jaurlaritzak, Foru Aldundiek eta Udalek eman ahal izango dute, leihatila bakarreko programa batean koordinatuta. Leihatila honetatik beste zerbitzu batzuetara bideratu ahal izango da enplegu-eskatzailea: orientabidea, prestakuntza, autoenplegua eta abar. Udalerri bakoitzetik leihatila bakarreko zerbitzuan sartzeko puntu-kopuru egoki bat eta Internet erabiltzeko “in situ” prestakuntza-zerbitzu bat ezartzeko aukera kontuan hartzen da.

b.) BitartekotzaEusko Jaurlaritzak Egailan-en bitartez eskaintzen duen Langai zerbitzua euskal lan-zerbitzu publikoa da. Bitartekotza zentro lankideen bitartez antolatzen da eta zerbitzu honetan izena eman duten pertsonek zuzenean gauzatu ahal izango dute bitartekotza leihatila bakarreko zerbitzuaren bitartez.Bitartekotzan esku hartzeko asmoa duten gainerako erakundeek eta bestelakoek (Foru Aldundiek, Garapen Agentziek, Udalerriek, Lanbide Heziketako Ikastetxeek) Langairen zentro lankide izan beharko lukete. Horrela, enplegu-eskatzaileei, eskaintzei eta elkarren arteko uztartzeei buruzko informazio guztia EGAILANEN bildu eta bertan jorratu ahal izango da.

c.) Orientabide eta motibazio indibidualizatuaEusko Jaurlaritza orientabide-zerbitzu pertsonalizatuaren arduraduna da.

234


Zerbitzu hau EAEko administrazio publikoei laguntza emateko sortua da; horrela, beraz, hitzarmenen bidez, laguntza ekonomikoa emango die, orientabide-jarduera osagarriak egiteko, zerbitzuaren jasotzaile-kopuruak gora egiten badu edo lehentasunezkotzat jotzen ez diren baina zerbitzuaren laguntza behar duten pertsonak badira.Foru Aldundiek eta Gizarte Zerbitzuek, gainera, informazio eta aholkularitza puntuak erabili ahal izango dituzte orientabidea behar duten pertsonak Eusko Jaurlaritzaren zerbitzu lankide hurbilenera bidaltzeko.

d.) Lanerako Prestakuntza (Modulukako Katalogoa)Eusko Jaurlaritzak eta Foru Aldundiek irizpide tekniko adostuekin jardungo dute, koordinatuta eta erabakiak elkarrekin hartuta. Leihatila bakarreko sistema.Udalak, funtsean, Eusko Jaurlaritzak eta Foru Aldundiek diruz lagundutako prestakuntza-ikastaroen erakunde bitartekari / onuradun gisa azaltzen dira. Ondorioz, ikastaro propio oso espezifikoak edo bereziak egin beharko lituzkete eta, nolanahi ere, Foru Aldundien eta Eusko Jaurlaritzaren ikastaroekin koordinatuz.

e.) Ikaskuntza praktikoa enpresetanEusko Jaurlaritzak Lanbide Hastapenerako Ikastegien (LHIK) eta Lanerako Prestakuntzako ikastaroetako praktiketan parte hartzen jarraitzen du, eta ez ditu diruz laguntzen prestakuntza arautuko unibertsitate-praktikak.Helburua Lanerako Prestakuntza enpresetako praktikekin uztartuta egotea da. Horrela, Eusko Jaurlaritzaren eta Foru Aldundien artean Lanerako Prestakuntzako ikastaroetan lortutako koordinazioa enpresetako praktiketara ere zabaldu beharra dago, Eusko Jaurlaritzak praktika horiei legezko babesa emanez, hala Eusko Jaurlaritzak diruz lagundutako ikastaroetakoak izan, nola Foru Aldundiek diruz lagundutakoak izan.Lan Sailak ez ditu enpresetako unibertsitate-praktikak diruz lagunduko. Foru aldundiek, ondo iruditzen bazaie, inplikatutako eragileekin –hala nola Unibertsitateekin eta unibertsitate-campusekin, enpresa-erakundeekin, merkataritza-ganberekin, eta abar– hitzarmenak sinatu ahal izango dituzte unibertsitateko ikasleek lantokietan praktikak egin ditzaten ahalbidetzeko.

f.) Berariazko Lanerako Prestakuntza enpresetan sartzeko konpromisoen arabera.Erakunde parte-hartzaile guztiek (Eusko Jaurlaritzak eta Foru Aldundiek) elkarrekin lan egin beharko dute, laguntza-deialdia urte osoan zabalik eduki ahal izateko.

235


Interesgarria iruditzen zaigu erakunde arteko lankidetza Eusko Jaurlaritzaren, Foru Aldundien eta enpresen arteko hitzarmenak sinatuz gauzatzea.

g.) Giza talde jakinen kontrataziorako laguntzak.Eusko Jaurlaritzak Gizarte Segurantzako kuotan hobariez bestelako zuzeneko diru-laguntzak mantenduko ditu.Komenigarria izango litzateke Foru Aldundiek laguntza hauek kentzea, horren eraginak eta egokitasunak baliabide horiek mantentzea gomendatzen dutenean izan ezik; halakoetan, Eusko Jaurlaritzarekin koordinatu beharko dute.

h.) Autoenplegura eta pertsona ekintzaileengana zuzendutako jardunak.Eusko Jaurlaritzaren helburua honakoa da: autoenplegurako laguntzak, mikroenpresentzako laguntzak eta enpresa-haztegientzako laguntzak bertan behera uztea, Gizarte Ekonomiako programetan izan ezik, betiere Foru Aldundi guztiek autoenplegu-ibilbideei buruz eta enpresak eta haztegiak sustatzeko asmoen inguruan irizpide tekniko berak dituztela ziurtatu ondoren.

i.) Gizarte Ekonomia sustatzera zuzendutako jardunak.Eusko Jaurlaritzak berariazko prestakuntzaren arloan, Gizarte Ekonomiaren arloan, Gizarte Ekonomiako enpresak eratzeko laguntzaren eremuan eta Gizarte Ekonomiako enpresetan bazkideak sartzeari lotutako esparruan jardungo du. Halaber, Eusko Jaurlaritzari esleitzen zaizkio langileek Gizarte Ekonomiako enpresetan zein bestelako sozietate-formulen bidez eratutako enpresetan partaidetza izan dezaten bultzatzeko jardunak.

j.) Enplegua sustatzeko laguntzak.Eusko Jaurlaritzak enplegua sustatzeko ondoko eremuetan jardungo du:- Behin-behineko kontratuak kontratu mugagabe bilakatzea.- Txanda-kontratuaren sustapena.- Lan-antolamendua modernizatzeko laguntza.- Aparteko orduak kentzea.- Lan-merkatuko aukera-berdintasuna eta gizonezkoen eta emakumezkoen

lanaren eta familiaren uztartzea bultzatzea.- Telelanaren sustapena.- Lanaldi partzialeko lan-kontratuaren sustapena.- Enpleguak metatzeko aukerak murriztea lanaldi osoa gainditzen denean.

236


Era berean, Foru Aldundiek, beren zerga-eskumenak betez, definitutako jardun eta neurriak sustatu ahal izango dituzte berariazko neurrien bitartez.

Bestalde, INEMekin aurreikusitako koordinazio-ekintzak helburu bereko diru-laguntzen gainjartzeak saihesteko informazioa trukatzera mugatzen dira funtsean.

6.4.3.2. 2000-2003ko Planaren koordinazioaren balantzea

2000-2003ko Enplegua Sustatzeko Erakunde Arteko Planak indarrean eman dituen hiru ekitaldien ondoren, ondokoa ikus daiteke: Arlo honetan falta diren eta enplegu-estrategia koherente eta ongi koordinatu

baterako funtsezkoak diren eskumenak transferitu gabe daude oraindik. Funtzio-bikoiztasun asko gertatzen dira enplegu-politiketan esku hartzen duten

eragile ugarien artean. Horrela, nahasmendu handia sortzen da herritarren artean, eta baliabide publikoen erabilera nabarmen hobetu daiteke eraginkortasunari dagokionez.

Foru Aldundi bakoitzak jarduteko dituen planteamenduen artean ezberdintasun handiak daude (lurralde-ezberdintasunak alde batera utzita).

Langabetuen arretan ezberdintasun handiak agertzen dira toki-eragileen arabera. Hauek, neurri handi batean, goragoko mailako erakundeen programen bitartez dihardute, eta diru-laguntzak lortzeko gizarte-ekimeneko eragileekin eta zentro pribatuekin lehiatzen dira.

Informazio, orientabide eta enplegu funtzioek hobekuntza bat behar dute antolamenduari dagokionez (“leihatila bakar” kontzeptuaren inguruan).

Autoenplegua eta enpresa-espiritua sustatzeko funtzioa behar bezala landu gabe dago oraindik.

EAEko lurraldearen barruan, oinarrizko enplegu-zerbitzuen uniformetasuna gauzatu gabe dago oraindik, eta horrek tratu ezberdina dakar herritarren artean.

Langabeziaren inguruan oraindik agertzen den arazoaren tamainak eragile guztien ahaleginak koordinatzea eskatzen du baliabide guztiak era ordenatu batean aprobetxatzeko eta, horrela, EAEko herritarrei eskainitako zerbitzuen eraginkortasun handiagoa lortzeko.

237


6.4.4. Koordinazio-eskema berria

6.4.4.1. Funtzioen banaketa

Lan-merkatuaren errealitateak erakusten duenez, enplegu-eskatzaileetako asko enplegu-zerbitzuen zirkuituetatik kanpo geratu dira. Errealitate horretara iristeko arrazoien artean ondokoak aipa daitezke: Zerbitzuak jaso ditzaketen eragileen ugaritasuna, dauden tresnen

administrazio-izapideen konplexutasuna, enplegu-eskaintza eskuragarririk eza eta abar direla-eta, enplegua lortzen lagundu behar zieten profesionalekiko harremanetik urrundu egin dira pixkanaka.

Bestalde, krisialdiko urteen ondoren zailtasun handienak dituzten pertsonak laneratze-zirkuituetatik irten egin dira eta, gaur egun, enplegu-zerbitzuek dagoeneko ez dituzte identifikatzen beren fitxategietan enplegu-eskatzaile gisa.

Aitzitik, enpresek eta jarduera-adar osoek langile espezializatuak hartzeko zailtasunak dituzte eta, ondorioz, horien hazkundea moteltzeko arriskua dago.

Hori guztia dela-eta, Plan honen erronkarik handiena enplegu-eskatzaileak mobilizatzea da. Alde batetik, gizarte-kohesioa lortzeko erronka handia dago horri lotuta; bestetik, hazkunde ekonomikoari eta enpresen garapenari eustea ahalbidetuko da.

Enplegu-eskaria berriz mobilizatzera zuzendutako ahalegin hauek Plan honen 0.1 idatz-zatian xehatutako LANBIDE proiektuaren bitartez gauzatuko dira. Lurralde osoan era uniforme batean garatu beharreko oinarrizko funtzio bat da eta horretarako azpiegitura Eusko Jaurlaritzak eman behar du.

Eusko Jaurlaritzak, zerbitzu honen bitartez, aurreko Erakunde Arteko Planean bildutako ondoko funtzioak beteko lituzke (Plan horretan jasotako “leihatila bakar” kontzeptuari jarraiki):

Informazioa eta aholkularitza. Bitartekotza. Enplegurako orientabide eta motibazio pertsonalizatua.

238


Entitate laguntzaileek (egungo Langaikoek zein orientabidekoek) beteko dituzten funtzioak askoz selektiboagoak izango dira, adierazitako 0.1 idatz-zatian azaldu bezala.

Prestakuntzaren kasuan, ez da inolako aldakuntzarik proposatzen aurreko Planean kontuan hartutako erakunde-eragileen arteko funtzioen banaketari dagokionez. Hala ere, Eusko Jaurlaritzak aldaketa sakona egingo du prestakuntza-ekintza gehienak agintzeko moduan; izan ere, LANBIDE zerbitzuaren bitartez egingo dira.

Gizarte Ekonomia bultzatzeko politikak aurreko Planaren filosofia berarekin mantentzen dira.

Enplegua sustatzeko politikei dagokienez ere (kontrataziorako laguntzak, behin-behineko kontratuak mugagabe bihurtzeko laguntzak, txanda-kontraturako laguntzak eta abar) ez da aldakuntzarik proposatzen Plan honetan.

Autoenplegura eta ekintzailetzara zuzendutako jardunei lotutako alderdi orotan aldiz, norabide-aldaketa bat ikus daiteke 2000-2003ko Erakunde Arteko Planean aurreikusitakoaren aldean. Adierazitako Planak Eusko Jaurlaritza arlo hauetatik aldentzea eta esparrua gainerako eragileen esku uztea aurreikusten zuen. Eusko Jaurlaritzak esperientzia horretaz duen ikuspegiaren arabera, uniformetasun urriko jardueren atomizazio handia dago lurraldearen osotasunean eta oso komenigarria da Eusko Jaurlaritzaren aldetik EAEko langabetu guztientzako homogeneoa izango den azpiegitura ekintzaile bat bermatuko duen jardun tinko bat bultzatzea eta, aldi berean, jardunak eragile guztien artean koordinatzea.

6.4.4.2. Enplegua Sustatzeko Erakunde Arteko Itunak

Indarrean dagoen 2000-2003ko Enplegua Sustatzeko Erakunde Arteko Planak, funtsean, hiru koordinazio-tresna hartzen ditu kontuan: Plana bera, erakunde-mailen arteko funtzio-banaketa ezartzen duena. Enplegua Sustatzeko Euskal Kontseilua, inplikatutako eragileek parte hartzeko

kontsulta-organo gisa. Elkarren artean banatutako laguntza-programetarako mekanismo bat.

Arestian agerian jarri bezala, azken urteetan politiken koordinazioan lortutako aurrerapenak urriak izan dira eta, ondorioz, Plan berri honetan politikak

239


koordinatzeko formula pragmatikoago bat aukeratu da. Formula hau bi printzipiotan oinarrituta dago:a.) Erakunde-eragileen autonomiaren onarpena, beren baliabide propioekin

diharduten neurrian.b.) “Geometria aldakor” kontzeptua; ondoko eremuei lotuta egon daiteke:

- Lurralde-eremua:Itun bat edozein lurralde-eremutarako egin daiteke (EAE osoa, Lurralde Historiko bat edo batzuk, udalerri bat, udalerri-multzo bat, auzo bat eta abar).- Garatu beharreko ekintza politikoa:Itunaren xedea askotarikoa izan daiteke: emakumea lan-merkatuan txertatzea, gazteen laneratzea, eremu degradatu bateko enplegu-adierazleen hobekuntza eta abar.- Itunean inplikatutako eragileak:Lurralde-eremu jakin batean ekintza politiko jakin bat garatzeko hainbat eragile elkar daitezke Eusko Jaurlaritzaz gain (Foru Aldundiak, Udalak, Garapen Agentziak eta abar), bai eta eragile horien edozein konbinazio ere. Ekintzaren ekimena horietako edozeinena izan daiteke.- Koordinazio-tresna:Eragile batek enpleguaren aldeko ekintza jakin bat bere gain hartzeko moduak konpromiso eta lankidetza maila ezberdinak ekar ditzake, asmo-dokumentu soil batekin hasi eta elkarren arteko proiektu batekin amaitzeraino (helburuak, epeak, baliabideak, ebaluazio-mekanismoak eta abar barne hartuta).

Plan berrian, ondorioz, beste erakunde batzuekin koordinatzeko eta itun bidez lan egiteko modu berriak aukeratu dira. Botere publikoak enpleguaren aldeko konpromiso kolektibo baten lorpenean inplikatzeko modua berritzea bilatzen da. Planak helburu horretarako egiten duen ekarpena Enplegua Sustatzeko Erakunde Arteko Itunen irudia da.

Enplegua Sustatzeko Erakunde Arteko Itunen oinarrizko helburua Eusko Jaurlaritzaren eta toki-eragileen (ekonomiko, sozial eta politikoen) arteko ekintza kolektiborako esparru bat sortzea da. Itun horien asmoa, beraz, enpleguaren alde mobiliza daitezkeen baliabideak koordinatzeko “plus” baten ekarpena egitea da.

Enplegua Sustatzeko Erakunde Arteko Itunen ikuspegi berri horrek antz handiagoa du Europako beste herrialde batzuetako “lurralde-itunekin” aurreko Planean

240


definitutako sistemarekin baino. Hortaz, Plan honek garrantzi handia ematen dio “tokikoa” denari.

Konpromiso handiena eskatzen duten Itunak Enplegurako Proiektuak dira. Hauek toki-eremuan zabaltzea Plan honen asmoetako bat da.

Hala ere, ezin dira ahaztu Enplegua Sustatzeko Erakunde Arteko Itunek praktikan izan ditzaketen zailtasunak, hala nola: Askotariko eragileak mobilizatzea; izan ere, lengoaia, logika eta jarduteko

denbora-ikusmugak oso ezberdinak izan daitezke euren artean. Ekintza-lurraldeen edo eskumenen mugetan agian bat ez datozen eragileekin

ekintzak egituratzea. Zalantzarik gabe, horrek guztiak ikuspegi kolektiboak zailtzen ditu.

Logika oportunistak indar handikoak izan daitezke eta ulertzeko borondateak gainditu beharko lituzke.

Horrez gain, kontuan izan behar da denbora behar dela lankidetza-azturak sortzeko. Ondorioz, ekintza puntual eta instrumentalen ordez epe ertain eta luzerako ikuspegi baten beharrak garbi geratu behar du.

6.4.5. “Tokikoa” denaren zeregina enplegu-politikan

Enplegu-politikan lurraldearen zeregina justifikatzen duten faktore ugari daude: Enpleguan eragin dezaketen lurralde bakoitzaren berezitasunak. Ondokoak

ekar ditzakete:- berariazko baliabideak- berariazko eragileak; hauen antolamendua, ekimen-ahalmena, elkarren

arteko edo erakundeekiko lankidetza-azturak eta abar oso ezberdinak izan daitezke lurraldearen arabera

- enpleguari lotutako helburu eta estrategia ezberdinak Lurralde-faktoreek eragin handia dute enpresen lehiakortasunean. Lurraldea biztanleen gizarte-kohesioan erabakigarriak diren hainbat

fenomenok bat egiten duteneko lekua da: auzotasuna, eguneroko elkartrukea, produkzio-baliabideen kokapen fisikoa, estetika komuna, talde-identitatea eta abar.

241


Era berean, lurraldean egiten dute bat Estatuaren, Eusko Jaurlaritzaren eta toki-ekimenen esku-hartzeek, eta bertan gauzatzen edo jasotzen dira goi-mailako eskala politikoetan erabakitako neurriak.

Lurralde bateko eragile sozioekonomikoen eta erakunde-eragileen mobilizazioak eta horien arteko lankidetzak berariazko eskumenak eta lehiakortasun-abantailak sortzen dituzte eta, beraz, elementu erabakigarriak dira aberastasuna eta enplegua sortzeko.

6.4.5.1. LANBIDE eta toki-eremua

LANBIDE ez da bakarrik egongo lurraldean. Enpleguan diharduten politika propioak garatzen dituzten beste eragile batzuk izango ditu ondoan, hala nola INEM eta beste toki-eragile batzuk.

Testuinguru honetan, LANBIDEk funtzio bikoitza bete behar du: Kudeaketa-funtzioa. Funtzio estrategikoa.

Kudeaketa-zereginari dagokionez, LANBIDEk enpleguaren eremuan lurraldeak dituen beharrei erantzuteko Plan honen 0.1 idatz-zatian deskribatutako programa publikoak praktikan jarriko ditu.

Zehazkiago, LANBIDEk ondoko zereginak izango ditu: Lurraldeko enplegu-eskatzaile guztiei zerbitzuak eskuratzeko berdintasuna

bermatzea harrera-sistema unibertsal eta zeharkako baten bitartez (leihatila bakarra). Horren bidez, egon ohi diren leihatilen ugaritasunak dakartzan denbora eta energia galerak murriztea bilatu beharko du eta esku hartzen duten eragileen arteko trukeak eta koordinazioa bultzatuko ditu.

Eragileei sarean funtzionatzeko tresnak eta denontzat berdina izango den informazio komun eta oso baterako sarbidea ematea.

Halaber, eragileei dauden tresnei buruzko ezagutza zehatza ematea (lehen mailako erantzun orokor bat eman ahal izan dezaten) eta pertsona berehala enplegu-zerbitzu eskudunen inguruan orientatzea.

Funtzio estrategikoari dagokionez, lurraldean toki-eragileen aldetik behar adinako garapen-mailarik izan ezean, LANBIDEri enplegu-politika animatzea dagokio, ondokoen bidez hain zuzen ere:

242


Enpleguaren eta laneratzearen inguruko ikuspegi komuna toki-eragileekin, elkarrizketa erreal baten bidez.

Toki-eragileen artean ikuspegi komunaren inguruko lankidetza-kulturaren garapena.

Langabeziaren aurkako lurralde-estrategia baten definizioa. Estrategia horrek ondoko alderdiak hartuko ditu kontuan: lan-merkatuaren ezaugarri eta beharren diagnostiko koherente bat, helburu eta lehentasun handien definizioa eta ekintza-planen eta proiektu komunen diseinua.

6.4.5.2. Lurralde Diagnostikoaren zeregina

LANBIDEk lurraldean egiten duen jardueraren alderdi estrategikoaren barruan, Lurralde Diagnostikoak funtsezko zeregina betetzen du. Tresna honen bitartez, tokiko lan-merkatuaren eta enpleguaren eremuko eragile aktiboen ezagutza hobetu nahi da ondoko helburuekin: Lurraldeko langabetuen eta enpresen berariazko beharrak identifikatzea. Elkarren arteko ikuspegi estrategiko batetik toki-eragileen lankidetza sustatzea

lurraldeen enpleguaren aldeko ahalmenak garatzeko. Dauden eragileen ekintzak eta baliabideak helburu komun batera bideratzea. Tresna berritzaileak garatzea.

Lurralde Diagnostikoak aukera eman behar du epe ertaineko ikuspegi batetik dauden eragileek lan-merkatuaren eta enplegu-eskatzaileen egoerari buruzko analisi komun bat izateko. Halaber, sentsibilizaziorako eta eztabaidarako aukera egokia eman behar du, eragileen arteko konfiantza sendotzeko eta ekintza kolektiboa bultzatzeko.

Tresna honen azpian dagoen logika ondokoa da: kolektiboki identifikatutako lurraldearen behar bati emandako erantzunak aukera gehiago ditu arrakasta lortzeko, eta legitimazio handiagoa du. Horrela beraz, diseinatu beharreko ekintza-ildoek lan kolektibo batean oinarritutako abiapuntu bat izango lukete.

Lurralde Diagnostikoak lurralde bat enpleguaren ikuspegitik bereiztea ahalbidetzen duten faktoreak jaso behar ditu. Hiru azterketa-mota bildu behar ditu: Lurraldearen azterketa sozioekonomikoa:

- Lurraldeko enplegu-eskaintza: jardueren eta enpleguen egitura orokorra, enpresak eta enpleguak sortzeko dinamika, lanaren kolokatasuna eta abar.

243


- Enplegu eta laneratze eskaria: bilakaera demografikoa, biztanleria aktiboaren bilakaera, enplegu-eskatzaileak (kopurua, kategoria, antzinatasuna eta abar), Laneratze Errenten onuradunak eta abar.

- Enplegu-eskaintza eta enplegu-eskaria orekatzeko zailtasunak. Lurraldearen gaineko enplegu-politika osatzen duten ekintza-moduen

funtzionamenduaren ebaluazioa: tresnak, baliabideak, eraginkortasuna eta abar.

Lurraldean enpleguaren eremuan diharduten eragileen ebaluazioa: identifikazioa, estalitako eremuak, lankidetza-azturak eta abar.

Lurralde Diagnostikoak lurraldearen alderdi sendo eta ahulen ebaluazioarekin eta ekintza-ildoen inguruko proposamen batekin amaitu behar du.

Bistan denez, hurbilketa ezberdinak hartu beharko dira kontuan hiri-eremuan eta landa-eremuan.

6.4.5.3. Kontzertazio-egiturak

Ikuspegi honek ez du arrakastarik izango inplikatutako administrazio guztiek hainbat alorretan benetako elkarlan bat egiten ez badute, hala nola beharren azterketan, tresnak praktikan jartzean eta tresna horien zaintzan, ebaluazioan eta etengabeko egokitzapenean.

Etengabeko elkarrizketa honen funtzionamendu egokia lortzeko eta lurraldeko administrazio, erakunde eta indar bizien ordezkarien arteko gogoeta, proposamen eta koordinazio leku gisa, komeni da Kontzertazio Egitura bat izatea.

Kontzertazio Egitura horrek prozesu osoa bultzatu behar du eta, horretarako, prozesu horretan sortutako informazioa banatu, ekintza-planen gauzatzearen jarraipena egin eta zerbitzuen funtzionamendua dinamizatu beharko du.

Dena dela, prozesuaren abiatzea zuzenduko duen norbait behar da, eta funtsezkoa da zuzenduko duenak (LANBIDEk edo toki edo eskualde mailako beste eragile batek) epe ertaineko ikuspegi batetik toki-eragileak bultzatzeko ahalmen handia izatea.

Kontzertazio Egitura horri, bere zeregin estrategikoan, ondokoak dagozkio:

244


Enpleguaren, laneratzearen eta garapen ekonomikoaren inguruko lurraldeko joera eta bilakaera sozioekonomiko handiak era koherentean identifikatzea eta jarraipena egitea.

Eragileen arteko eztabaida bultzatzea eta, horretarako, konparaziorako eta eztabaidarako datuak ematea.

Lurraldean tokiko kudeaketa eta prestakuntzari, laneratzeari eta abarri lotutako ekintzen egokitzapena hobetzea.

Ekintzak ebaluatzea eta jarraipena egitea.

Komenigarria da gizarte-eragileak Kontzertazio Egitura horietan aktiboki txertatzea. Gainera, egiaztatu ahal izan denez, txandakako lehendakaritza bezalako formulek zenbait kasutan eragileen arteko harremanak errazten dituzte eta mesfidantzak gainditzen laguntzen dute.

6.4.5.4. Dinamika-aniztasuna

Bistan da lurralde guztiek ez dituztela eragileen arteko benetako kontzertazio-dinamika bat lortzeko baldintzak beteko. Kasu horietan, LANBIDEk berak egingo du Lurralde Diagnostikoa, lurraldeko ekintza-ildoak antolatzeko edo kontzertazio-dinamika hau lurraldean pixkanaka txertatzea proposatzeko oinarri bat izateko besterik ez bada ere.

Aitzitik, baliteke dinamika hau dagoeneko lurraldean tinko errotuta egotea; hala bada, LANBIDEk txertatu beharko du dinamika horretan.

6.4.6. Enplegurako proiektuak

Lan bat aurkitzeko edo laneratzeko zailtasun handiak dituzten langabetu-taldeekin enpleguaren erronkei aurre egiteak, toki-eragileekiko lankidetzaren bitartez baliabide berriak mobilizatzeaz gain, lankidetza-era berriak eskatzen ditu.

Ildo honetan, Herri Administrazioek programen kudeatzaile gisa bete duten zeregin tradizionala utzi eta “proiektu” baten benetako eskemara jo beharko da. Eskema horrek ondokoak eskatuko ditu: Diagnostiko zehatz bat. Berariazko helburu bat: giza talde bat (emakume ez-aktiboak,

lan-esperientziarik gabeko gazteak eta abar), lurralde bat (udalerri bat, eskualde bat, Lurralde Historiko bat, hainbat lurralde,...) eta abar.

245


Enplegu-eskaintzari eta/edo enplegu-eskariari buruz espero diren emaitzak. Ekintza-plan bat, ondokoak barne hartuta: zereginen bereizketa, lotutako

epeak, definitutako baliabideak, proiektu-talde bat eta arduradun bat. Proiektuaren ibilbidea ebaluatzeko sistema bat. Jardun publikoaren kalitatearen hobekuntzak eta Administrazioaren

modernizazioa proposatzeko diseinatutako politikaren eraginkortasunaren “a posteriori” egin beharreko jarraipena.

Enplegurako Proiektua Erakunde Arteko Itunak egiteko konpromisorik handiena eskatzen duen modua da baina, aldi berean, lurralde-eremu jakin batean zehazki identifikatutako arazo bati aurre egiteko modurik eraginkorrena da. Izan ere, arazo horri irtenbidea emateko eragile jakin batzuek oso konpromiso zehatzak hartzen dituzte eta lan-metodologia zorrotza erabiltzen dute (proiektuen araberako kudeaketa-sistema).

Neurriak kudeatzeko logika tradizional batetik proiektu-logika batera igarotzeak proiektuak bultzatzeko eta proiektuen arabera kudeatzeko eskumenak eskatzen ditu, aurrekontu-kudeaketa bezalako administrazio-teknika klasikoak alde batera utzita.

Halaber, ebaluazio-logika bat eskatzen du zentzu bikoitzean: Lehenik eta behin, lurralderako finkatutako helburuekiko hurbilketa aldizka

neurtzeko (aginte-koadroen eta jarraipen-adierazleen bidez). Bestalde, dauden egituren jardunaren gardentasuna ziurtatzeko.

6.4.7. Beste erakunde batzuekiko lankidetza

Enpleguaren esparruan Proiektuak garatzeko Itunez gain, beste eremu askok ere eragin handia dute enpleguan (zeharkakoa sarritan) eta, eraginkortasuna eta baliabideen aprobetxamendu eraginkorra kontuan hartuta, eremu horiek ere koordinazioaren xede izan behar dute.

Esparru hauek hiru multzotan barne hartzen ditugu: Eragile batzuen jarduera Enplegu Plan honen xedearekin gainjartzen da neurri

handi batean. Horien artean INEM, Foru Aldundiak eta toki-eragileak aipa daitezke (udalak, garapen-agentziak, behargintzak eta abar).

246


Era berean, politika publikoen eremu batzuek enpleguaren esparruan dihardute. Horien artean, gizarte-laguntzari, sustapen ekonomikoari, Lanbide Heziketa arautuari edo fiskalitateari lotutako politikak aipa daitezke.

Azkenik, Plan honen 6.2 Idatz-zatian identifikatutako enplegurako oztopoez gain, langabeziaren arazoari hain lotuta ez dauden baina arazo horretan eragin nabarmena duten beste oztopo batzuk agertzen dira sarritan: etxebizitza, garraioak, haurtzaindegiak eta abar.

Lehen multzoan, koordinazioaren xedeak jardunen bikoiztasuna saihestea izan behar du. Bereziki, foru eta toki eragileekin funtzioak banatzeko itunak lortu beharko lirateke. INEMen kasuan, behin betiko irtenbidea eskumenak EAEra eskualdatzearen bidez lortu beharko litzateke.

Bigarren multzoan berriz, jardun guztiak helburu beretara bideratzen saiatu beharko litzateke, era honetan politikek jardun horien ondorioak indargabetu ez ditzaten. Gizarte-laguntzako politikak koordinazio-maila handia izan behar du enplegu-politikekin, bi politika-multzo horietako giza taldeen artean osagarritasun eta iragazkortasun handia baitago. Ildo berean, ikasle gazteek ongi jabetu behar dute aukeratu dituzten ikasketek eskaintzen dituzten aukerez. Fiskalitateak ere zeregin garrantzitsua betetzen du enplegurako aukerak sustatzeko edo murrizteko.

Etxebizitzak eta garraio publikoak eragin erreala dute langileen mugikortasun geografikoan. Hori dela eta, lan-merkatuaren eraginkortasuna nabarmen areagotu daiteke langileen herri batetik besterako lekualdaketa erraztuz gero (egunero, garraio publikoaren bidez, edota izaera iraunkorrez, bizilekua lekualdatzearen bidez). Ildo honetan, Eusko Jaurlaritzako, Foru Aldundietako edo Udaletako arloek kontuan hartu behar dute eremu horietan garatzen dituzten politikek enpleguan duten eragina. Era berean, eta familia-kargak dituzten pertsonen aukerak gehitzeko, haurtzaindegi-sare baliagarriak eta adinekoentzako arreta-zentroak sustatu beharko lirateke.

Adierazitako jardunetako batzuk Eusko Jaurlaritzako beste Sail batzuen eskumen-eremuan barne hartuta daude. Hori dela-eta, lankidetza hau enpleguaren eremuan eragina duten Sail hauetara zabaldu behar da bereziki. Planak, ondorioz, hemen bildutako jardunen eremua Sail horiekin adostuta zabaltzea eta urtebeteko epean Enplegua Sustatzeko Sailen Arteko Plan bat osatzea proposatzen du.

247


6.5. ENPLEGU LEGEA

6.5.1. Sarrera

Plan honen 4. kapituluan bildutako EAEko enpleguaren egoerari buruzko Diagnostikoak jasotzen duenez, hainbat arazok bere horretan jarraitzen dute. Ondokoak dira:

a) Langabezia-mailak eta jarduera-tasak Europako beste herrialde batzuenetatik urrun daude oraindik.

b) Arazoa laneratzeko zailtasunak dituzten talde eta pertsona jakin batzuetan biltzen da.

c) Langabeziaren arazoaren kontzentrazio geografikoa.d) Zalantza handiak etorkizunari begira.e) Eskumen batzuk transferitu gabe daude oraindik.f) Esku hartzen duten eragileen aniztasun handia eta horrek dakartzan

bikoiztasun-arazoak eta funtzioen gainjartzeak.

Egoera horrek enplegurako politika aktiboen arloan lidergo garbi bat eta politika horiek Europako zuzentarauen testuinguruan integratzeko estrategia bat ezartzea eskatzen du.

6.5.2. Enplegu Lege baten egokitasuna

Plan honetan politika eta estrategia multzo bat aurreikusita dago, langabetuak eta pertsona ez-aktiboak lan-merkatuan txerta daitezen errazteko.

Horrez gain, funtsezko alderdi horiekin batera, EAEko erakundeek enpleguaren eremuan eskaintzen duten zerbitzu publikoaren antolamendu berri bat aurreikusten du Planak.

Planean, bestalde, helburu gisa langabetuen kontratazioa sustatzea duten laguntza ekonomikoetarako erregulazio juridiko berriak hartzen dira kontuan.

Planak, halaber, bereziki azpimarratzen du erakundeen arteko koordinazioaren beharra baliabideak lurralde-eremu bakoitzaren arazoetara hobeto bideratzeko eta baliabide horien bikoiztasunak eta erabilera ez-eraginkorrak saihesteko.

Ekimen horiek guztiak funtsezko printzipio komun batzuetan oinarrituta daude. Printzipio horien, laguntza ekonomikoak antolatuko dituzten xedapenetarako oinarrizko irizpideak definitzeko beharraren eta Euskal enplegu zerbitzua berriz

248


antolatzeko beharraren ondorioz, beharrezkoa da EAEko erakundeek garatu beharreko enplegurako politika aktiboen funtsezko alderdiak arautzea.

Horretarako tresnarik egokiena Enplegu Lege bat da. 2003/2006ko Enplegu Plan honen onarpenak gizartean eta Legebiltzarrean eztabaida zabal bat egitea ahalbidetuko du. Gainera, Lege berria bideratzeko prozesuak eztabaida indar politikoen artean jarraitzea ahalbidetuko du langabeziaren arazoa ikuspegi moderno batetik eta Europako Batasunaren irizpide eta eskakizunei erantzunez lantzeko oinarri koherente eta eraginkor batzuk egituratu arte.

6.5.3. Beste Autonomia Erkidego batzuen jardunak

Joan den urtetik aurrera, beste Autonomia Erkidego batzuek hainbat lege onartu dituzte enpleguaren arloan. Kasu gehienetan (Katalunian, Nafarroan, Valentzian, Balearretan, Kanarietan,...), INEMen politika aktiboen transferentziaren ondoren Autonomia Erkidego horiek euren Enplegu Zerbitzu Publikoa sortu dute Erakunde Autonomo gisa, eta hori lege-mailako arau baten bidez egin beharra dago. Izan ere, kasu horietan guztietan, lege horiek egiten duten ia gauza bakarra Zerbitzu Publiko horiek arautzea da.

Nolanahi ere, aipamen berezia merezi du 2002ko abenduaren 16ko “Andaluziako Enplegu Zerbitzua Sortzeko Legeak”, Zerbitzu hori INEMen transferentzien aurretik sortzen duenak hain zuzen ere. Geratzen diren eskumenak eskualdatu artean, Andaluziako Enplegu Zerbitzuak 120 orientabide-zentro, 7 zentro propio, Lanerako Lanbide Heziketaren arloko 1.200 laguntzaile, 13 eskola espezializatu eta Enplegu eta Toki Garapeneko eta Teknologikoko 112 Lurralde Unitate izango ditu hasiera batean. Transferentziak gauzatu ondoren berriz, aurreikusitakoaren arabera INEMek Andaluziako Autonomia Erkidegoan dituen 190 bulegoak eta 2 prestakuntza-zentroak gaineratuko zaizkio sare horri.

6.5.4. Eskumenei buruzko tituluak

EAEren kasuan, bere erakundeek enplegua eta prestakuntzaren gaia arautzeko erabil ditzaketen Autonomia Estatutuko eskumenei buruzko tituluak ondoko hauek dira:

a) 9.2 artikulua: “Euskal botere publikoek, beroiei dagozkien alorretan: … b) Bizitzeko eta lan egiteko baldintzen hobekuntza ekar dezakeen politika

249


bultzatuko dute, c) Enpleguaren gehikuntza eta ekonomiaren egonkortasuna sustatzen lagun dezaketen neurriak hartuko dituzte …”

b) 12.2 artikulua: “Euskal Autonomia Erkidegoari dagokio lanari buruzko legegintza, lan harremanei dagozkienetan Estatuak gaur egun dituen ahalmen eta konpetentziak bere gain hartuz, bai eta, Estatuaren goi inspekzioarekin batera, lanari buruzko legeak betearazteko haren zerbitzuak eratu, zuzendu eta babesteko ahalmena ere, langileen kualifikazioa eta prestakuntza osoa bultza daitezen lan-baldintzak gizartearen aurrerabide eta aitzinamenduari egokitzen saiatuz.”

c) 20.4 artikulua: “Bere eskumen soil ez diren gaietan, Estatutuak EAEri ematen dizkion exekuzio funtzioetan sartzen da administratzeko eskubidea halaber, zerbitzuei dagozkien antolaketaren barne arautegiak diktatzekoa ere”.

Titulu horiek ikusita, badirudi argi dagoela Autonomia Estatutuaren 12.2 eta 20.4 artikuluek erkidegoko erakundeek duten arautzeko ahalmena onartzen dutela, eta beraz, horren xedea ezin dela lege-lerrunarekin arautu EAEren aldetik.

Beraz, Autonomia Estatutuaren 9.2 artikulua da, bizitzeko eta lan egiteko baldintzen hobekuntzaren eta, zehazkiago, enplegu-gehikuntzaren sustapenaren babesean, EAErako Enplegu Lege baten onespena ren oinarri izan daitekeena.

Lege honen xedeak ezingo luke enplegurako politika aktiboei buruzko esparrua gainditu, sustapen-jardueratzat hartuta, enplegurako politika pasiboei buruzko alderdiak lan-legeriatik eratortzen direlako, eta EAEri gai horretan Estatuko legeria betearaztea onartzen zaio, baina inola ere ez ahalmen legegilea.

6.5.5. Legearen Xedea

Enplegu Legearen xedea, izenak dioen bezala, bere aplikazio-esparruan ezarri nahi den enplegu-politikarekin erlazionatuta dauden eta funtsezkoak diren alderdi guztiak arautzea izan beharko da.

Gehiago zehaztuz, EAEko Enplegu Legeak enplegurako politika aktiboetan oinarritzen diren orientazio-xede hauek izango ditu:

a) Enplegu-politikaren printzipio gidarien definizioa, beharbada xedapen juridiko bakar batean ere osorik eta espreski bilduta agertzen ez direnak direlako,

250


politika aktiboen multzo osoa aipatzen duen arau autonomiko bakar bat ez dagoelako.

b) Laneratzeko enplegurako politiken oinarrizko antolamendua EAEn.

c) EAEko erakunde-eragile ezberdinen laneratzeko enplegurako politikak enpleguaren alorrean emaitzarik onenak ekarriko dituzten lehentasunezko lerro batzuen inguruan koordinatu eta integratuko direla ziurtatuko duen esparru bat sortzea.

d) Enplegu-politika hori sustatzeko hartu beharreko neurriak (batez ere laguntza ekonomikoak, ondoren arauen bidez garatuko litzatekeenak), 80ko hamarkadaz geroztik daudenak, kasuak kasu Dekretu eta Agindu formarekin, aldez aurretik inolako legerik izan gabe, Autonomia Estatutuan aurreikusitako sustapen-jarduera bat delako, Estatuko lan-legeriaren babespean sortutako egoera juridikoak aldatzen ez dituena, eta zenbait kasutan osatu egiten dituena.

e) Euskal Enplegu Zerbitzua sortzea, hala dagokionean, eta arautzea.

f) Euskal Enplegu Zerbitzuarekin elkarlanean diharduten entitateen jarduera-markoa antolatu eta arautzea.

6.5.6. Euskal Enplegu Zerbitzua

6.5.6.1. Aurrekariak

Euskal Enplegu Zerbitzua zerbitzu publiko gisa sortu eta antolatzeari dagokionez, esan dezakegu zerbitzu hori jadanik sortua dagoela EAEn:

a) Lehenik eta behin, EAEko Administrazioari Prestakuntza eta Enplegua Sustatzeko Sozietate Publikoa (EGAILAN, SA) sortzeko baimena ematen dion maiatzaren 11ko 142/1993 Dekretuaren bidez, ondokoa adierazten baitu:

“2. artikulua. - Xedea. Sozietatearen xedea enplegurako politika era eraginkorrez ezartzeko bermea eskaintzea da, lanbiderako informazioa eta orientazioa, enplegurako animazioa eta sustapena, autoenplegurako aholkularitza eta prestakuntzarako orientazioa moduko zerbitzuak eskainiz.”

251


b) Ondoren, zerbitzu hori Euskal Lan Zerbitzuaren (LANGAI) sorkuntzarekin osatu egin zen, Justizia, Ekonomia, Lan eta Gizarte Segurantza Sailak, LANGAI/Euskal Lan Zerbitzua izeneko lan agentziaren bitartez, lan-merkatuan bultzatzen dituen bitartekotza-ekintzen antolaketa eta garapena arautzen duen Justizia, Ekonomia, Lan eta Gizarte Segurantza sailburuaren 1996ko ekainaren 26ko AGINDUAREN bidez, haren izaera juridikoa testuan adierazten ez den arren:

“1. artikulua. - Xedea.

1.- Justizia, Ekonomia, Lan eta Gizarte Segurantza Sailak, LANGAI/Euskal Lan Zerbitzua izeneko lan-agentziaren bitartez, lan-merkatuan bultzatzen dituen bitartekotza-ekintzen antolaketa eta garapena arautzea da agindu honen helburua.

2.- Ekintza horiek Lan eta Gizarte Segurantza Sailordetzaren, EGAILAN, S.A., Prestakuntza eta Enplegua Sustatzeko Sozietate Publikoaren eta elkarren artean konektaturik dauden zentro lankideen sare baten bitartez gauzatuko dira.”

6.5.6.2. Xedea

Euskal Enplegu Zerbitzua enplegurako estrategia gauzatzeko eta enpleguaren eta lanerako prestakuntzaren alorrean politika aktiboak eraginkortasunez aplikatzeko funtsezko eragilea da, enplegurako europar estrategiaren eremuan.

Zerbitzua sortzeko garaian, Egailan, SAren, Langairen, enplegua sustatzeko neurrien eta LANBIDEren fase esperimentalaren kudeaketa-urteetan zehar eskuratutako esperientzia oso kontuan edukiko da, beste zenbait alderdiren artean.

Euskal Enplegu Zerbitzuaren oinarrizko helburua, EAEn lanerako politika, jarduketa-lerro eta zerbitzu guztien integrazioa lortzea da, langabezian daudenen lan-munduratzea eta enpresen lehiakortasun handiagoa lortzeko.

Euskal Enplegu Zerbitzuak helburu horiek lortzeko dituen oinarrizko tresnak ondoko hauek izango dira:

Informazioa Enplegurako orientazioa Lanerako lanbide heziketa Lan-merkatuan bitarteko gisa jardutea

252


Sustapen-neurriak Enpresa-sustapena eta autoenplegua

6.5.6.3. Izaera eta Araubide Juridikoa

Euskal Enplegu Zerbitzuaren egungo egitura ikusirik, badirudi berriz antolatu beharra dagoela. Jarduera gehienak beste eragile publiko eta pribatu batzuekin egindako lankidetza-hitzarmenetan barne hartuta daude, eta horien zerbitzua ez da oso homogeneoa lurralde, talde eta abarren artean.

Bestalde, ez du zentzu askorik zerbitzu hori nolabait ere Egailan eta Langairen artean banatuta egotea, ez eta lan-zerbitzuaren izaera juridiko edo administratiboa eta zerbitzu publikoaren multzoarena ezberdinak izatea ere.

Nolanahi ere, berrantolaketa horrek ez luke lege bat behar izango, Erakunde Autonomo baten sorkuntza ez dakarren bitartean. Egailan sozietate publikoa denez gero, nahikoa izango litzateke Jaurlaritzak dekretu baten bitartez baimentzea.

Bere garaian, seguru asko, ez zen Erakunde Autonomo bat aukeratu gai horri loturik izan zitezkeen transferentziak kontuan izanik, eta egitura eta langile bikoiztasunak saihesteko merkataritza-sozietatearen forma aukeratu zen.

Euskal Enplegu Zerbitzua sortzeko dauden aukerak ondokoak dira:

a) Erakunde autonomo administratibo bat sortzea, Justizia, Lan eta Gizarte Segurantza sailera adskribitua, enplegurako politikaren organo kudeatzaile gisa

b) Egailan enplegurako politikaren organo kudeatzaile bihurtzea, bere izena aldatuz eta “LANBIDE, Euskal Enplegu Zerbitzua” ezarriz

c) “LANBIDE, Euskal Enplegu Zerbitzua” zerbitzu osoaren “marka” bihurtzea, Enplegu eta Prestakuntza Zuzendaritza, sailaren Lurralde Ordezkaritzak, Egailan, SA eta LANBIDEren Arretarako Bulegoak barne hartuz.

Enplegu Legean bide horietako bat aukeratu beharko da. Nolanahi ere, hirugarrenak ez dirudi egokiena denik, Plan honetan LANBIDEren hedapenerako barne hartuta dagoen fase pilotua kontuan izanik.

INEMen eskumenen balizko transferentziak garrantzi berezia izango du aukerarik onena hautatzeko garaian.

253


6.5.7. Enplegu Legearen Antolaketaren orientazioa

Soilik orientazio gisa den arren, landuko den Enplegu Legeak ondoko atal hauek barne hartuko lituzke:

Hitzaurrea: eskumenak

1. Legearen Xedea

2. Enplegu-politikaren printzipio gidarien definizioa eta laneratzeko enplegurako politiken oinarrizko antolamendua EAEn. Eta, zehazki:

a) EAEko erakunde-eragile ezberdinen laneratzeko enplegurako politikak enpleguaren alorrean emaitzarik onenak ekarriko dituzten lehentasunezko lerro batzuen inguruan koordinatu eta integratuko direla ziurtatuko duen esparru bat sortzea.

b) Enplegu-politika hori sustatzeko hartu beharreko neurriak (batez ere laguntza ekonomikoak, ondoren arauen bidez garatuko litzatekeenak).

c) tresna estrategikoak: Enplegu Planak, Erakunde Arteko Itunak, Lan merkatuaren Aztergunea, programa eta zerbitzuen ebaluazioa.

3. Euskal Enplegu Zerbitzua

a) Izaera eta Araubide Juridikoa

b) Antolaketa eta funtzionamendu printzipioak

c) Erabiltzaileen eskubideak eta betebeharrak

d) Zerbitzuaren funtzioak: programa eta ekintzen plangintza, kudeaketa eta ebaluazioa

e) Zerbitzuaren Organoak:

- Kudeaketakoak: Gobernu Kontseilua, Saila, Administrazio Kontseilua, Zuzendaritza-Gerentzia

- Parte-hartzekoak: Enplegua Sustatzeko Euskal Kontseilua

f) Baliabideak: giza baliabideak, zentro propioak, entitate laguntzaileen zentroak

254


g) Kontratazio eta fiskalizazio araubidea

h) Lankidetza-erregimena beste eragileekin: eragile laguntzaileen izaera, barne hartzeko eta kanpo uzteko irizpideak, hitzarmena, prozedura, eraginak, eta abar.

i) Zerbitzuaren egitura eta antolaketa iragankorra

- Falta diren INEMeko eskumenak eskualdatzen diren artean, Euskal Enplegu Zerbitzuak hasiera batean LANBIDEko bulegoak erabiliko ditu, baita lankidetza-hitzarmena indarrean duten orientazio eta lanerako zentro laguntzaileen bulegoak ere

- INEMeko eskumenak eskualdatzen direnean, Erakunde horrek EAEn dituen LHko bulego eta zentroak gaineratuko zaizkio sare horri.

6.5.8. Epeak

Euskal Autonomia Erkidegoko Enplegu Legearen Aurreproiektua 2003ko ekitaldian zehar landuko da, Enplegua Sustatzeko Euskal Kontseiluan aztertzeko eta ondoren Eusko Legebiltzarrean aurkezteko, 2004ko ekitaldian onartzeko.

255


7. PLANAREN KUDEAKETA


7. PLANAREN KUDEAKETA

7.1. SARRERA

Kapitulu honek 2003-2006ko Enplegu Plana osatzen du, bere kudeaketa gidatuko duten irizpideak eskainiz, burutzapenaren ardura izango duen organo administratiboa, gizarte-eragileen parte-hartzea nola antolatuko den, beharrezko baliabideak eta jardueren programazioa adieraziz. Azken finean, zera lortu nahi da: Planaren etengabeko ebaluazioa egiteko funtsezko elementuak adieraztea.

7.2. PLANAREN ARDURA

Enplegu eta Prestakuntza Zuzendaritza arduratuko da 2003-2006ko Enplegu Planaz eta berau gidatzeaz. Organo arduraduna denez gero, zuzendaritza honi egokituko zaio helburuak ezartzea eta hauek lortzeko estrategiak finkatzea, beharrezko baliabideak gaituz. Gidaritza-zeregin bezala, era berean, zuzendaritza honi egokituko zaio horien betetzearen etengabeko ebaluazioa, kasu bakoitzean dagozkion neurri zuzentzaileak hartzeko.

Gobernuaren organo administratibo gisa, era berean zuzendaritza honi egokituko zaizkio funtzio administratibo espezifikoak, adibidez arauak proposatzea edo administrazio-ebazpenak ematea.

Enplegu eta Prestakuntza Zuzendaritzaren eragile instrumentala den heinean, EGAILAN, SA sozietate publikoa Plan honetan definitutako enplegurako politika aktiboen kudeaketa operatiboko organoa izango da. Bereziki, EGAILAN, SAri egokituko zaio, Enplegu eta Prestakuntza Zuzendaritzaren jarraibideak kontuan izanik, LANBIDE, Euskal Enplegu Zerbitzuaren kudeaketa.

EGAILAN, SAri, LANBIDEren funtzionamendu egokirako baliabide operatiboak, propioak nahiz kontrataturikoak, antolatzea egokituko zaio. Horretarako, LANBIDEren sarea osatuko duten bulegoak kontratatu eta egokitu beharko ditu, baita beharrezko langileak kontratatu eta prestatu ere. Era berean, Informazioko, Orientazioko, Laneratzeko eta gainerako zerbitzuak antolatu beharko ditu LANBIDEren sarean erabat operatiboak egon daitezen. Bestalde, “back office” izeneko zerbitzuak produzitu beharko ditu, hala nola I+G, Ebaluazioa edo Aztergunea. Hori guztia, aipatu dugun bezala, baliabide propioekin edo merkatuan kontrataturiko baliabideekin.

257


Enplegu eta Prestakuntza Zuzendaritzaren eta EGAILAN, SA sozietate publikoaren arteko elkarreragina eraginkorra izateko, beste sozietate publiko batzuen esperientziak gomendatzen du bi horien antolaketa-egiturak behar bezala egokitzea. Ez bada hori egiten, horietako bakoitza bere kabuz bilakatzeko arrisku handia dago. Horregatik, Plan honek proposatzen du Enplegu eta Prestakuntza Zuzendaritzaren eta EGAILAN, SAren egiturak berriz definitzea, EGAILAN, SAtik garatutako zerbitzu bakoitzak (adibidez, Informazioa, Orientazioa, laneratzea, Aztergunea), EGAILAN, SAren zuzendaritzaren aurrean erantzuteaz gain, Zuzendaritzako arduradun baten aurrean ere erantzun dezan.

7.3. ERAKUNDEETAKO ETA GIZARTEKO ERAGILEEKIN LANKIDETZAN ARITZEA: ENPLEGUA SUSTATZEKO EUSKAL KONTSEILUA ETA ENPLEGUA SUSTATZEKO LURRALDE KONTSEILUAK

7.3.1. Sarrera

2000-2003ko Enplegua Sustatzeko Erakunde Arteko Planak aurreikusten zuen Enplegua Sustatzeko Euskal Kontseilua sortzea, enplegurako politika aktiboen arloan Plana sinatzen zuten erakundeen aholkularitza-organo gisa eta eragile sozio-ekonomikoekin biltzeko topagune gisa.

Kontseilu hori ez zen behin ere bildu, bertan parte hartu behar zuten eragileen ordezkaritzari dagokionez desadostasunak zeudelako.

2003-2006ko Enplegu Plan honetan ezinbestekotzat jotzen da Enplegua Sustatzeko Euskal Kontseiluaren irudia berreskuratzea, Planaren gaietan Eusko jaurlaritzaren, erakundeetako eragileen eta gizarte-eragileen topagune eta kontsultarako kontsulta-organo bihurtuz.

Ildo horri jarraituz, Kontseilua bi mailatan egituratzea proposatzen da:

1. Enplegua Sustatzeko Euskal Kontseilua2. Enplegua Sustatzeko Lurralde Kontseiluak

7.3.2. Enplegua Sustatzeko Euskal Kontseilua

258


Enplegua Sustatzeko Euskal Kontseilua, gizarte-eragileek EAEko enplegu-politiketan parte hartzeko eta horiek eztabaidatzeko organoa izango da, kontsulta-izaerarekin.

Enplegua Sustatzeko Euskal Kontseiluaren funtzioak ondoko hauek izango dira: Lan-merkatuaren egoerari eta Europako esparruan zehazten diren eta

aplikatzen diren politikei buruzko informazioa aztertzea. Erakundeek eta, bereziki, Plan honetan barne hartutako Enplegu Planak

araudi-garapenari buruz hartutako ekimenen berri ematea, baita horiek aztertu eta ebaluatzea ere.

Araudi-garapenerako ekimenak, erakundeen artean (INEM barne) koordinatzeko ekimenak eta enpleguari loturiko beste edozein ekimen proposatzea erakundeei, baita horiek ebaluatzea ere.

LANBIDE, Euskal Enplegu Zerbitzuari buruzko informazioa aztertu eta ebaluatzea.

Planaren koordinazio-mekanismoak ebaluatu eta berrikustea eta hobetzeko sistemak eskaintzea.

Enplegua Sustatzeko Erakunde Arteko Planen emaitza gisa sortutako Kontzertazio Organoetan gertatzen diren aurrerapenen jarraipena egitea.

Konferentzia Sektorialetan Gobernu Zentralak eta Eusko Jaurlaritzak egindako proposamenak aztertu eta baloratzea.

Enplegurako politika aktiboen arloan, lehentasunezko jarduera-ildoei dagozkien gomendioak eta hobekuntzak diseinatu eta proposatzea, eta horien bilakaera ebaluatzea.

7.3.3. Enplegua Sustatzeko Lurralde Kontseiluak

Lurralde Historiko bakoitzak, era berean, Enplegua Sustatzeko Lurralde Kontseilu bat izango du, bere lurralde-esparruan Enplegua Sustatzeko Euskal Kontseiluaren funtzio berberak izanik.

7.3.4. Laguntza-tresnak

Enplegua Sustatzeko Euskal Kontseiluak, ondoko tresna hauek izango ditu dagozkion funtzioak bete ahal izateko:

259


LANBIDEko Lan-merkatuaren aztergunea. LANBIDEko Ebaluazio Zerbitzua.

Lan-merkatuaren Aztergunea izango da Enplegua Sustatzeko Euskal Kontseiluaren aurrean ondokoen arduraduna:

a.) Planak eragiten duen egoera ezagutu ahal izateko asmoz, lan-merkatuaren adierazleak (biztanleria, taldeak, geografia-eremuak eta sare produktiboa) landu eta lortzea, Europa mailakoekin konparatu ahal izateko.

b.) Planak eragiten duen errealitateak hobeto ezagutzeko eragiketa estatistikoen aplikazioa proposatzea, erabakiak hobeto oinarritzeko.

c.) EAEko lan-merkatuaren diagnosia azalduko duen urteko txosten bat egitea.

Ebaluazio Zerbitzuak ondokoaren ardura hartuko du Enplegua Sustatzeko Euskal Kontseiluaren aurrean:

a.) Planak lortutako helburuei eta emaitzei buruzko informazioa emango duen urteko txostena egitea

b.) Erakunde arteko koordinazioaren hobekuntzan lagunduko duten proposamenak egitea.

260


7.4. LANBIDE, EUSKAL ENPLEGU ZERBITZUAREN HEDAPENA

LANBIDE osatuko duten bulegoen sarea 4 fasetan hedatuko da. Aipatu beharra dago erabat hedatu arte elkarrekin jardungo dute egungo sistemak, entitate laguntzaileekin duen harreman-sistemarekin, eta sistema berriak, LANBIDEren bulegoak ezartzen diren lurralde-esparruetan jardungo duenak.

1. fasea.- Tresnak prestatzea

LANBIDEren bulego-sarea abian jartzeko, kokapena hautatu eta horiek egokitzeaz gain, ondoko barne-lanak egin beharko dira: Zerbitzu ezberdinetarako protokoloak prestatzea (informazioa, orientazioa, eta

abar.) Bulego guztiek sarean funtzionatzeko euskarri izango diren aplikazio

informatikoak lantzea. Zerbitzuaren etengabeko ebaluazioa ahalbidetuko duen informazio-sistema. Aztergunea hedatzea. Eta abar.

Barne-lan hau 2004ko hasieran amaituta egongo dela kalkulatzen da.

2. fasea.- Bulego pilotuak

Tresnak prest daudenean, LANBIDEren hiru bulego pilotuak irekiko dira. Bulego pilotuak horien bitartez protokoloak eta barne-aplikazioak esperimentatuko dira, baita herritarrei arreta eskaintzeko sistemak ere.

Bulego pilotuak esperientzia 2004ko amaierara arte mantenduko da.

3. fasea.- Esperientzia pilotuaren ebaluazioa

Esperientzia pilotuaren balioa, Euskal Enplegu Zerbitzuarentzat lortu nahi diren berariazkotasunak zehazki definitzean datza. Helburu horrekin, esperientzia pilotuaren ebaluazioa egingo da eskaintzen diren zerbitzuen egokitasuna ikusteko eta beharrezkotzat jotzen diren doikuntzak prestatzeko.

Beste zenbait alderdiren artean, bereziki baloratuko da INEMen transferentziaren egoera, hori ikusi ondoren hedapenarekin jarraitzea edota transferitutako INEMen funtzionamendua EAEko beharrizanetara egokitzea erabakitzeko.

261


Ebaluazio horren emaitza Gobernu Kontseiluak aztertuko du, eta LANBIDEren bulegoen hedapenarekin jarraitzeari, behin betiko bulego-kopuruari, irekieren erritmoari eta zerbitzuaren ezaugarriei buruzko erabakia hartuko du.

4. fasea.- Hautatzen den ereduaren garapena

Azken fase honetan, Gobernu Kontseiluak EAErako erabakitzen duen Euskal Enplegu Zerbitzuaren eredua garatuko da, aurreko fasean ebaluatutako aukeretan oinarrituz.

7.5. JARDUEREN PROGRAMAZIOA

Planean proposatzen diren jarduerak gauzatzea ez da erraza izango, eta horregatik ezinbestekoa da denbora-programazioa egitea.

ERROR: REFERENCE SOURCE NOT FOUND atalean LANBIDEren hedapen-faseak adierazi dira.

Araudiari dagokionez, 6.2 kapituluan proposatzen diren enplegu-politiken jarduketa-lerro berriak barne hartu behar ditu, baina era berean LANBIDEren bulegoen irekierarekin bat etorri behar du. Ondorioz, 2003ko ekitaldian zehar aurreko ekitaldiko araudi-sistema berdinarekin jarraituko da, eta aldaketak 2004. urtean sartuko dira.

Politiken koordinazioa pixkanaka hasiko da Plana onesten den unean, baina gero eta sakonagoa izango da LANBIDEren sarea hedatzen den neurrian.

Enplegu Legeari dagokionez, lehen zirriborro bat 2003ko ekitaldian zehar landuko da, Enplegua Sustatzeko Euskal Kontseiluan aztertzeko eta ondoren Eusko Legebiltzarrean aurkezteko, 2004ko ekitaldian onartzeko.

Planeko jarduerak, ondorioz, ondoko programazioaren arabera burutuko dira:

2003. URTEA

2002ko araudi-eskemen araberako laguntzen deialdiak argitaratzea eta dagozkien programak kudeatzea

Enplegua Sustatzeko Euskal Kontseilua abiaraztea

262


LANBIDE zerbitzuaren informazio, orientazio eta bestelako funtzioak egokitzeko beharrezkoak diren laguntza teknikoak kontratatzeko zehaztapen teknikoen Orria lantzea

LANBIDE zerbitzurako laguntza teknikoak esleitzea lehiaketa publiko bidez LANBIDE zerbitzurako protokoloak, aplikazio informatikoak eta abar garatzea LANBIDEren bulego pilotuak ipiniko diren udalerriak hautatzea LANBIDEren nortasun korporatiboa definitzea LANBIDEren 3 bulego pilotuak egokitzea Foru eta Toki erakundeekin Erakunde Arteko Itunak sinatzeko koordinazio-

aukerak ikertzen hastea Araudia prestatzea, Plan honetako 6.2 kapituluan zehaztutako irizpide berriak

eta LANBIDE abiaraztearen ondoriozko dinamika berria kontuan izanik 2003-2006ko Enplegu planaren lehen Memoria egitea, Enplegua Sustatzeko

Euskal Kontseiluarentzat, Ekonomia Gaietarako Ordezko Batzordearentzat eta Eusko Legebiltzarrarentzat

2004. URTEA

Irizpide berriekin berrikusitako araudia eta laguntzen deialdiak argitaratzea, eta dagozkien programak kudeatzea

LANBIDEren hiru bulego pilotuak abian jartzea LANBIDEren entitate laguntzaileekin hitzarmenak sinatzea (prestakuntza,

laneratzea, enpresa/autoenplegu sustapena, azterketa), 2003-2006ko Enplegu Planea ezarritako irizpide berrien arabera, hiru bulego pilotuen esparruan

LANBIDEren zerbitzuen erabateko garapena (Aztergunea, Ebaluazioa, I+G), hiru bulego pilotuen esparruan

LANBIDEren bulegoak Lurralde Diagnostikoekin hastea, 3 bulego pilotuen esparruan

Foru eta Toki erakundeekin koordinatzea Erakunde Arteko Itunak sinatuz LANBIDEren bulego pilotuen esperientzia ebaluatzea 2003-2006ko Enplegu Planaren Memoria egitea, Enplegua Sustatzeko Euskal

Kontseiluarentzat, Ekonomia Gaietarako Ordezko Batzordearentzat eta Eusko Legebiltzarrarentzat

Oharra

263


Ondorengo bi urteetan garatu beharreko jarduerak, Gobernu Kontseiluak LANBIDEren esperientzia pilotua ebaluatu ondoren hautatzen duen Enplegurako Zerbitzu Publikoaren eredura baldintzatuta egongo dira. Hemen kontuan hartzen diren jarduerak, LANBIDE 30 bulegora arte hedatzearekin jarraitzeko hipotesiaren pean daude, hedapena 2006. urtearen amaierarako osatuz.

2005. URTEA

Laguntzen deialdiak argitaratzea eta dagozkien programak kudeatzea LANBIDE sarearen 20 bulego berri irekitzea, dagozkion zereginekin

(instalazioak egokitzea, langileak hautatu eta prestatzea) LANBIDEren entitate laguntzaileekin hitzarmenak sinatzea (prestakuntza,

laneratzea, enpresa/autoenplegu sustapena, azterketa), funtzionamenduan dauden LANBIDEren bulegoen esparruan

LANBIDEren bulegoak Lurralde Diagnostikoen programarekin jarraitzea, eta ondorioak era koordinatuan ezartzea

Foru eta Toki erakundeekin koordinatzea Erakunde Arteko Itunak sinatuz 2003-2006ko Enplegu planaren Memoria egitea, Enplegua Sustatzeko Euskal


2006. URTEA

LANBIDE sarearen 7 bulego berri irekitzea, dagozkion zereginekin (instalazioak egokitzea, langileak hautatu eta prestatzea)

Laguntzen deialdiak argitaratzea eta dagozkien programak kudeatzea LANBIDEren entitate laguntzaileekin hitzarmenak eguneratzea (prestakuntza,

laneratzea, enpresa/autoenplegu sustapena, azterketa) LANBIDEren bulegoak Lurralde Diagnostikoen programarekin jarraitzea, eta

ondorioak era koordinatuan ezartzea Foru eta Toki erakundeekin koordinatzea Erakunde Arteko Itunak sinatuz 2003-2006ko Enplegu planaren Memoria egitea, Enplegua Sustatzeko Euskal


264


7.6. GIZA BALIABIDEAK, BALIABIDE TEKNIKOAK ETA AURREKONTU-BALIABIDEAK

Plan honetako xedapenak gauzatzeko, argi dago giza baliabideak, baliabide teknikoak eta aurrekontu-baliabideak beharrezkoak izango direla.

a) Giza baliabideak

Bulego bakoitzeko batez beste 5 lagun beharko direla kalkulatu da.

Langile berriak kontratatzen hasi aurretik, EGAILAN, SAk dituen giza baliabideen ebaluazioa egin beharko da, horiek zentralean eta bulegoetan modu egokian banatzeko, Plan hau abian jartzeak sortutako beharrizanak langile berriekin osatuz.

Ondorengo urteetan zehar, langile-beharrizanak LANBIDEren bulegoen hedapenaren jarraipen eta erritmoaren araberakoak izango dira. Hipotesi gisa, hedapenak jarraitzen badu eta, erritmoari dagokionez, 2005ean 20 bulego eta 2006an 7 bulego irekitzen badira, 30 bulego osatu arte, beharrezkoak izango lirateke: 2005. urtean: 100 pertsona 2006. urtean: 35 pertsona

Langile gehiago beharko dira, era berean, LANBIDEren Informazio Zerbitzuan, izan ere, 2005. urtetik aurrera beste bi lagun beharko baititu.

b) Baliabide teknikoak

Baliabide teknikoei dagokienez, ondoko esparru hauetan dauden baliabideak erabili ahal izango dira: LANBIDEren Informazio Zerbitzua: LANGAIren telefono-plataforma erabili ahal

izango du, 2 lanpostu berrirekin indartua, baita LANBIDE.NET ataria ere Informatika-baliabide zentralizatuak

Aitzitik, kontratatu egin beharko dira: LANBIDEren zerbitzuen azterketa funtzionala; informatika-aplikazioak eta

funtzionamendu-protokoloak garatzeko

265


LANBIDEren Informazio Zerbitzuaren funtzionamendurako beharrezkoak diren informatika-aplikazioen garapena

LANBIDEren bulegoetako lanpostuetarako informatika-baliabideak LANBIDEren bulego guztiek sarean funtzionatzeko beharrezkoak diren

elementuak LANBIDEren bulegoetako altzariak eta instalazioak

c) Aurrekontu-baliabideak

2003-2006ko Enplegu Planaren funtzionamenduak ez du bere aurrekontu-baliabideen igoera ekarriko, adierazi diren baliabide teknikoen eta pertsonen kontratazioek ekar dezaketenaz gain.

Hipotesi gisa, hedapena erabatekoa bada 30 bulego osatu arte, eta a) atalean kalkulatu den hedapen-egutegiarekin, kalkulatu da 3,5 milioi euroko inbertsioak egin beharko direla bulego berrietako altzari eta instalazioetan eta informatika-sistemetan. Era berean, kalkulatu da langile-gastuak, bulegoak alokatzeko gastuak eta bestelako funtzionamendu-gastuak 9,65 milioi eurora iritsiko direla urtero (dagozkien urteroko gehikuntzekin) LANBIDEren bulego guztiak osatzen direnetik aurrera (2006. urtetik aurrera).

7.1 taula. 2003-2006rako kalkulatutako LANBIDEren kostua (eurotan)

PROGRAMA GUZTIRA URTEA

2003 2004 2005 2006

Inbertsioak 3.500.000 800.000 500.000 2.000.000 200.000

Altzariak eta instalazioak 3.000.000 300.000 500.000 2.000.000 200.000

Informatika-aplikazioak eta baliabideak 500.000 500.000 - - -

Giza baliabideak 14.000.000 - 750.000 5.750.000 7.500.000

Alogerak 865.000 25.000 45.000 345.000 450.000

266


Funtzionamendu-gastuak.

2.800.000 - 150.000 1.150.000 1.500.000

GUZTIRA 21.165.000 825.000 1.445.000 9.245.000 9.650.000

Bestalde, Justizia, Lan eta Gizarte Segurantza saileko Enplegu eta Prestakuntza Zuzendaritzak 2003. ekitaldian 58,9 milioi euroko aurrekontua izango du. Ondoko 7.2 taulan kapituluen eta programen (Enplegua eta Prestakuntza) arabera banakatuta dago, milaka eurotan adierazita.

7.2 taula. Enplegu eta Prestakuntza Zuzendaritzaren 2003ko aurrekontua (milaka eurotan)

PROGRAMA GUZTIRA KAPITULUA

1 2 4 7

Enplegua 37.905,5 731,3 14,2 36.490,5 669,5

Prestakuntza 21.014,7 586,3 30,3 20.398,1

Guztira 58.920,2 1.317,6 44,7 56.888,6 669,5

Enplegu eta Prestakuntza Zuzendaritzaren baliabide hauei, Foru Aldundiekin eta Udalerriekin egindako Erakunde Arteko Itunen ondoriozko Enplegurako Proiektuei dagozkienak gaineratu behar zaizkie.

Aurreikuspenen arabera, Justizia, Lan eta Gizarte Segurantza sailera adskribituta dagoen EGAILAN, SA sozietate publikoa arduratuko da LANBIDEREN funtzionamenduaz. Ondoren, Sozietatearen Balantzea eta Galdu-irabazien Kontua laburbilduta agertzen dira. Ikus daitekeenez, sozietatearen finantzaketa-iturri nagusia Enplegu eta Prestakuntza Zuzendaritzak emandako diru-laguntzak dira.

267


7.3 taula. Egailan, SAren 2003rako aurreikusitako balantzea (milaka eurotan)

AKTIBOA PASIBOA

Informatika-aplikazioak 1.866 Kapitala 2.687

Gainerako ibilgetu ez-materialak 180 Aurreko ekitaldietako emaitzak (655)

(-) Amortizazioak (1.836) Galdu-irabaziak (504)

Ibilgetu materialak 1.525 Hornidurak 3

(-) Amortizazioak (995) Hartzekodunak epe laburrera 3.552

Finantza-ibilgetuak 14

Aktibo zirkulatzailea 5.487

AKTIBOA GUZTIRA 6.242 PASIBOA GUZTIRA 6.242

7.4 taula. Egailan, SAren 2003rako aurreikusitako galdu-irabazien kontua (milaka eurotan)

ZOR HARTZEKO

Langile-gastuak 1.766 Zerbitzu-prestazioak 141

Hornidurak 686 Diru-laguntzak 4.260

Amortizazioetarako zuzkidurak 504 Interesak 36

kanpo-zerbitzuak 1.524 Ekitaldiko galerak 504

Zergak 462

Finantza-emaitzak 36

LANBIDEren zerbitzu zentralei dagozkien gastuak EGAILAN, SAren egungo gastu-egiturarekin bat etortzea aurreikusi da. Ondorioz, kanpotik finantzatu beharreko zenbatekoa 21.165.000 eurokoa izango litzateke, Zerbitzu berria abian jartzeko inbertsioak eta Plan hau indarrean dagoen bitartean langile eta ustiapen-gastuak barne hartuz. 2006. urtean LANBIDE erabat hedatuta dagoenean, ustiapen-gastuak

268


9.650.000 euro urteko izango direla kalkulatu da, eta horixe da EGAILAN, SAri zerbitzu hori eskaintzeagatik finantzatuko zaion zenbatekoa.

269


7.7. EBALUAZIOA

LANBIDE, Euskal Enplegu Zerbitzuaren barruan Ebaluazio-funtzioa deskribatu da, eta bere helburua eskaintzen diren zerbitzuen kalitatea bermatzea da. Hori lortzeko, LANBIDEko kudeaketa eta banaketarako barne-sistemen ebaluazioaz gain, entitate laguntzaileen ebaluazioa azpimarratzen da, baita LANBIDEren erabiltzaileen lan-munduratze maila eta gogobetetze-maila ere.

7.7.1. Etengabeko hobekuntza

“Hobera egiten ez duen orok, okerrera egiten du” esaera abiapuntutzat hartuz, LANBIDEk etengabe hobetzen jarraitu behar du, bezeroen beharrizanei erantzun egokiagoa emateko.

2003-2006ko Enplegu Planaren testuinguruan, era berean, langilea da (bereziki, langabetua) sistemaren erreferentzia nagusia, eta haren gogobetetze-maila hobetzeko eskaintzen diren zerbitzuen kalitatearen etengabeko hobekuntza Ebaluazioaren helburua da.

Ebaluazio-prozesuan gutxienez ere ondoko gaiak aztertuko dira: Lan-merkatuaren egoera eta enplegu-eskaintza eta eskaeraren arteko

desorekak, oro har eta lurralde-esparruen arabera. Burututako jardueren kuantifikazioa eta horien kostuen ebaluazioa. Jarduerekin lortutako emaitzak. LANBIDEren antolamendua lan-merkatura egokitzea. Bere antolatu eta

kudeatzeko moduen operatibotasuna. Eremu juridikoa eta enplegurako pizgarrien sistema lan-merkatuaren

baldintzetara egokitzea. Foru eta toki administrazioen lankidetza-mailen ebaluazioa. Europar Batasunetik eratortzen diren enplegurako helburu komunitarioekin

koordinatzea.

7.7.2. Enplegu-politikaren “gobernantza” edo “gobernatze ona”

Gizartea eta ekonomia aldakuntza sakonak jasaten ari dira. Teknologia berrien agerpena, merkatuen gero eta integrazio handiagoa eta abar, datozen erronkei

270


aurre egiteko erabakiak hartzeko sistemetan eta antolaketa-modalitateetan konplexutasun handia adierazten duten fenomenoak dira.

Badirudi antolamendu hierarkiko tradizionalaren ordez erabaki-hartzea eta erantzukizunak denon artean adostean oinarritzen diren beste formula batzuk nagusituko direla, eta horrek gizarteak eskatuko dituen erantzunen konplexutasuna handitzen du.

Argi dago kudeaketa publiko egokia lagungarria izango dela, inolako zalantzarik gabe, demokrazia eta giza eskubideak sendotzeko, goraldi ekonomikoa eta gizarte-kohesioa sustatzeko, pobrezia murrizteko, ingurunearen babesa eta baliabide naturalen garapen eramangarria hobetzeko, baita herritarrek administrazio publikoarengan duten konfiantza handitzeko ere.

Enplegu-politikak, kudeatzen konplexuak diren eremuetako bat dira, herritar-talde handia ukitzen duena, eta horien burutzapenean eragile askok parte hartuz eta horiek burutzeko ikuspegiak gizarte baten osasun egokirako funtsezkoak izanik.

“Gobernantza” edo “gobernatze ona” kontzeptua, beraz, gero eta garrantzitsuagoa da, giza antolamenduek prozesu konplexu horiek “gidatzeko” modua den heinean. Europako Esparru Ekonomikoko Kontsulta Batzordeak duela gutxi “gobernantza” kontzeptua definizioa eman du:

gobernatzeko era bat da, bertan erakunde, antolamendu, organo, enpresa eta maila ezberdinetako talde edo pertsonek sare eta elkarte publiko eta pribatuetan lan egiten dutelarik. Elkarrizketan, eztabaidetan eta negoziazio-prozeduretan oinarrituz, etorkizuneko erabakiak hartzeko funtsezko eremua eratzen duten akordioak eta kontratuak lantzen dituzte.

“Gobernantza” kontzeptu hau, antolamenduak “gidatzeko” tresna egokiak ezartzeko aplikagarria izateaz gain: Antolamenduen funtzionamendu egokirako koordinazio-sistemak ikusteko

modu bat, horiei buruzko ikuspegi bat da Arazoak berriz formulatzeko hizkuntza bat eskaintzen duen tresna analitikoa

da Antolaketa-garapeneko eta gizarte-arkitekturako arazoak konpontzeko modu

berrietarako jarraibideak emango dituzten ikuspegi alternatiboak sortzeko tresna da

“Gobernantza” kontzeptu honek ondokoa barne hartzen du:

271


Antolamenduen eskubide, betebehar eta ahalmenen banaketaren azterketa Bere koherentziari eusten dioten jarduera ezberdinen koordinazio-sistemak

barne hartzea Antolamendu baten disfuntzioen edo bere ingurunera ez egokitzearen iturriak

ikertzea Antolamenduei berritzen laguntzea, beren “gobernantza-sistemak” agortze-

sintomak dituenean

Enplegu-politikak, oro har, eta Enplegu Plan honek, bereziki, beste erakunde eta eragile batzuekin koordinatzeko alderdiei ematen zaien garrantziarekin, kontzeptu hau aplikatzeko elementu egokiak biltzen dituzte, gai honetan antolaketa-sistema herritarren beharrizanetarako egokia dela ziurtatzeko, baita etengabe aldatzen ari diren beharrizanak kontuan izanik politiken malgutasuna ziurtatzeko ere.

7.7.3. Urteko memoria

Urtero egingo den Ebaluazioaren Memoria, eskainitako zerbitzuen “etengabeko hobekuntzarako” dokumentu garrantzitsua izateaz gain, ondoko hartzaile kualifikatu hauei bidaliko zaie: Enplegua Sustatzeko Euskal Kontseiluari Ekonomia Gaietarako Ordezko Batzordeari Eusko Legebiltzarrari, urteko kontrol parlamentarioa egiteko

7.8. PLANAREN EGUNERATZEA

Erakunde-ingurunearen eta lan-merkatuaren zirkunstantziak asko alda daitezke denbora laburrean. Esate baterako, demagun INEMen transferentzia gauzatzen dela edo gaur egungo merkatu-baldintzak erabat aldatzen direla.

Beste zirkunstantzia bat, jadanik Planean barne hartuta dagoena, Enplegurako Zerbitzu Publikoaren ereduari loturik egingo den azken aukeraketa da.

Zirkunstantzia horien ondorioz Plana zaharkituta gera dadin saihesteko, Plan hau urtero berrikusi eta baldintza berrietara egokitu ahal izango da.

272

Depto · Web viewEgokitzeko gaitasun hori, lanaren antolamendu, lan-eredu, kontratu zein akordioen...

Documents

Transcript of Depto · Web viewEgokitzeko gaitasun hori, lanaren antolamendu, lan-eredu, kontratu zein akordioen...