Camelle - Camariñas. A Coruña- Galicia- España · No folleto turístico “Camariñas Capital do...

C amelle - C amariñas. A Coruña- Galicia- España

R u t a L i t o r a l C A M A R I Ñ A S

RRRCCC 222

http://www.google.es/url?sa=i&rct=j&q=&esrc=s&source=images&cd=&cad=rja&uact=8&ved=0CAQQjRw&url=http://www.bandeiragalega.com/es/celt/galicia.htm&ei=nYA7VMjPNtfdatPPgJgB&psig=AFQjCNE8PsOxUVBgIryV4O_l2dI3fk8-NA&ust=1413272093928888

http://www.edu.xunta.es/portal/

Coordina: Concello de Camariñas

Axencia de Desenvolvemento Local de Camariñas: Mª Josefa J iménez Sánchez

Fotos Portada e Contraportada:

Portada: Abertal e X. Búa Contraportada: Axencia de Desenvolvemento Local

Fotografías e debuxos:

Fotos sen rúbrica Axencia de Desenvolvemento Local de Camariñas

Xexús Búa e Abertal (fotos incluidas na web camarinas.net)

IMEGA Fotos e textos Camariñas sitio de interese xeomorfolóxico: Manuel Anxo

Freire Boado e Juan López Bedoya

Equipo Redactor:

Axencia de Desenvolvemento Local de Camariñas:

Emilio González Ramos Mª Josefa J iménez Sánchez

Empresa IMEGA Textos Camariñas sitio de interese xeomorfolóxico: Manuel Anxo Freire

Boado e Juan López Bedoya baixo la dirección de Augusto Perez Alberti

e Ramón Blanco Chao

Deseño: Concello de Camariñas

Axencia de Desenvolvemento Local do Concello de Camariñas Mª Josefa J iménez Sánchez

Departamento de Informática do Concello de Camariñas

Jose Manuel Sestayo López

RC -2 R uta L i toral Camariñas (A Coruña)

Costa da Morte- Galicia- España. www.camarinas.net 1

1

INDICE

1. CARACTERÍSTICAS DA RUTA

2. PERFIL

3. PUNTOS DE INTERESE

4. REPRESENTACION CARTOGRÁFICA

5. DATOS SOBRE A RUTA E A SÚA PREPARACIÓN

6. DESCRICION DE LA RUTA

7. DESCRICION PUNTOS DE INTERESE DA RUTA

8. ELEMENTOS SINGULARES

RUTA LITORAL

RC

2 Camelle – Camariñas

A Coruña- Galicia



2

RUTA LITORAL

CARACTERÍSTICAS DA RUTA

1

Localización

Parroquia de Camelle do Concello de Camariñas-

Provincia da Coruña- Galicia- España.

Sáese do Museo de Manfred Gärdiner, coñecido

como Man o alemán de Camelle e remata no Castelo

do Soberano de Camariñas. Tamén se pode realizar

en sentido inverso, dende Camariñas ata Camelle

ainda non está sinalizado neste sentido.

Cartografía:

I.G.N. 1:25.000 nº 43-IIICamariñas.

I.G.N. 1:25.000 nº 67-IICamelle

Distancia total

22,8 KM o camiño principal

550m (ida e volta) desvío alternativo á Virxe do Monte

Grao de dificultade

Medio. Accesible para persoas cun hábito físico-

deportivo medio. O tramo de maior esforzo preséntase

no ascenso ó Monte Blanco.

M.I.D.E

Severidade do medio 1

Orientación Itinerario 1

Dificultade Desprazamento 1

Esforzo necesario 4

Tempo estimado

8 horas para o camiño principal

20 minutos desvío Virxe do Monte



3

RUTA LITORAL

Tipo de percorrido

Unidireccional. Conecta e coincide dende Monte

Branco ata Camariñas cunha ruta homologada pola

federación de montañismo de Galicia PRG-38

“Costa da Morte”.

Esta ruta pertence á

categoría de Rutas de Camariñas (RC) sinalizadas

en cor morada, é a nº 2

destas rutas deseñadas e

sinalizadas polo Concello de

Camariñas

Acceso en bicicleta e cabalo

Apto completamente

Observacións:

No folleto turístico “Camariñas Capital do Encaixe” e

“Camariñas Rede Natura 2000”, esta ruta aparece

en verde.

PERFIL

2



4

RUTA LITORAL

1. Camelle. Museo de Man

2. Arou

3. Porto de Santa Mariña

4. Duna Monte Branco

5. Mirador Praia de Trece

6. Vistas panorámicas a Monte Branco e Trece

7. Cemiterio dos ingleses e Cabo de Trece

8. Pedra dos Enamorados

9. Foxo dos Lobos

10. Pedra do Oso

11. Mámoa de Reira

PUNTOS DE INTERESE

3

12. Enseada Arneliña

13. Faro Vilán/Vilán de Fora e Furna dos Infernos

14. Coidal das Castaña

15. Ermita Virxe do Monte

16. Praia de Lago

17. Camariñas

X.Búa



5

REPRESENTACIÓN

CARTOGRÁFICA DA RUTA

RUTA LITORAL

4



6

RUTA LITORAL

A ruta e os seus arredores.

Camelle pertence ó concello de Camariñas, vila mariñeira coñecida

polos seus encaixes de bolillos e pola súa riqueza natural e

medioambiental da que é testemuña o Faro de Cabo Vilán, un dos

máis emblemáticos de Galicia.

É unha parroquia

eminentemente mariñeira. A

súa orixe parece vir dun

asentamento de mariñeiros

vascos que se dedicaban á

captura de baleas. No século

XVIII foi territorio dos Condes

de Altamira contando cunha ducia de casas e a capela de culto ó

Espírito Santo. Conta con dúas entidades de poboación

importantes: Camelle e Arou. Ámbalas dúas con porto, e nas que

atopamos construcións relacionadas co sector pesqueiro. En

Camelle aínda podemos ver os restos dunha construción dedicada

á salgadura de peixe que foi introducida por empresarios cataláns

no s.XIX. Con técnicas tradicionais de salgadura ou secado

elaborábase sardiñas o congrio para comercializar.

Estas costas foron sempre complicadas para a navegación e

punto fatídico onde naufragaron embarcacións como o Boris

5

DATOS SOBRE A RUTA E A SÚA

PREPARACIÓN



7

Scheboldaef, Natalia ou Yeoman. A finais do século XIX abriuse

nesta parroquia unha Estación de Salvamento, ben equipada, que

se dedicaba á extracción de chatarra e ó despece de barcos.

Nesta empresa practicábanse as primeiras dilixencias e

xestionábanse os medios para o traslado de náufragos. Esta

actividade xerou postos de traballo en Camelle converténdose nun

lugar de referencia para a navegación.

Arou é un pequeno porto situado diante das illas Lobeiras,

dedicado á pesca artesanal. Conta cunha praia dotada de servizos

(quiosco de bebidas en temporada, duchas, teléfonos, limpeza de

areais, baños...). Na historia

deste pobo aparecen

numerosos naufraxios

ocorridos nas súas costas,

como o do Santa María, C.

Monteagudo ou o do Nill no

ano 1927. Este último levaba

una carga moi variada, que foi

chegando á costa, e foi recollida polos veciños, dando lugar a

moitas e curiosas anécdotas.

Nas illas Lobeiras, pertencentes á “Rede Natura 2000: Costa da

Morte” medra o marisco máis apreciado nas cartas gastronómicas,

o percebe, que require de zonas batidas. A pesca artesanal é a

actividade económica de maior importancia con capturas de

X.Búa X.Búa

X.Búa



8

nécoras, polbos e outras especies de alta calidade e valor

comercial. Arou tamén conta con comunidade de montes veciñal,

estando xestionadas polos propios comuneiros e con local cultural

propio.

As festas celébranse en Camelle o primeiro domingo de agosto (a

Virxe do Carmen) con procesión mariñeira e danza de arcos, as do

Espírito Santo, celébranse o luns de Pentecostés e o 29 de

setembro as festas de San Miguel. Arou ten as súas celebracións

no primeiro sábado de outubro (romaría de San Roque) e o 24 de

agosto en honor a San Bartolo.

En todas as parroquias de Camariñas, podemos atopar tranquilas

praias, fermosas paisaxes e unha gastronomía con produtos

frescos da ría e o mar.

En Camariñas podemos visitar o Museo de Encaixe de Bolillos

(Tfno.: 981 73 63 40), o porto, a igrexa de San Xurxo e a ermida

da virxe do Carme, pasear polo

entorno da rede natura 2000 e

gozar de zonas virxes no Cabo e

Faro Vilán. A ruta “PRG-38

Costa da Morte” parte de

Camariñas e percorre os espazos

medioambientais e naturais máis

significativos deste concello.

X.Búa

X.Búa

J.Ignacio del Moral. Maraton fotografica 1



9

Na Ponte do Porto está localizada a Ruta PRG-37 Ruta dos

Muíños que percorre a fermosa desembocadura do Río Grande.

Ademais, podemos visitar o museo etnográfico, situado na rúa

Curros nun local particular, é conveniente concertar cita para visita

guiada (Tfno.: 981 73 09 98).

Por Xaviña discorre a ruta “RC - 1 Ruta da Insua” que comeza e

remata na praia de O Ariño. Esta ruta transcorre por unha península

rodeada das augas da ría

de Camariñas. Poderemos

gozar de praias de fina

arena, tranquilas augas e

de fermosas paisaxes

típicas da costa galega,

ademais da fauna propia da

zona de ría.

X.Búa X.Búa



10

Como chegar.

En vehículo particular:

- Dende Santiago de Compostela. 76,1 Km.

Ruta de Santiago a Bertamiráns pola AG56-Noia, a Ponte

Maceiras pola AC-544 a Negreira pola AC-546, a Baíñas

pola AC-441, a Casadas pola AC-9203, a Vimianzo pola

AC-552 a Ponte do Porto pola AC-432 e a Camelle pola

AC-1601.

- Dende A Coruña. 86,2 Km

Ruta: De A Coruña a Carballo pola AG-55 a Vimianzo pola

AC-552 a Ponte do Porto pola AC-432 e a Camelle pora

AC-1601.

- Dende Vigo.154,2Km

Ruta: De Vigo a Milladoiro pola AP-9 a Bertamiráns pola

AG-56-Noia a Ponte Maceiras pola AC-544 a Negreira pola

AC-546, a Baíñas pola AC-441, a Casadas pola AC-9203,

a Vimianzo pola AC-552, a Ponte do Porto pola AC-432 e

a Camelle pola AC-1601.

Líñas de autobús

Desde Santiago de Compostela e A Coruña.Os horarios

de saída soen ser demde as 8:00 ata as 14:30 horas e o

tempo medio da viaxe rolda as dúas horas. Recoméndase

confirmar horarios e destinos coas empresas de

transportes.



11

Teléfonos e web das empresas:

- AUCASA 981 58 88 11

- MONBUS 902 29 29 00

http:/ /www.monbus.es/ index2.htm

- VAZQUEZ 981 14 84 70

Tfno. Estacións de autobús:

- Santiago de Compostela

Praza Camilo Díaz Baliño, S/N

15704 Santiago de Compostela

981 542 416

- A Coruña

Caballeros, 21

15009 La Coruña

981 184 335

- Vigo

Avenida de Madrid, 57

36214 Vigo

986 373 411

En taxi.

Tfno. Taxis de Ponte do Porto 981 73 01 18

Tfno. Taxis de Camariñas. 981 73 61 69

Por vía marítima

Camariñas conta con porto deportivo.

Peirao Novo s/ n, Camariñas. Tfno. 981 73 71 30

[email protected]

Latitude: 43º 07' '' N

Lonxitude: 9º 11' '' W

Amarres: 83

Xesús Búa

X.Búa

http://www.monbus.es/index2.htm

mailto:[email protected]



12

Calado: 4 m

Eslora máxima: 10 m

En avión

- Aeroporto de Santiago de Compostela

LAVACOLLA, S/N. 15820 Santiago de Compostela

Tfno. 902 404 704

- Aeroporto de Alvedro (A Coruña) ALVEDRO, S/N, Culleredo – Tfno. 902 404 704

- Aeroporto de Vigo Avenida AEROPORTO, S/N. 36318 Vigo Tfno. 902 404 704

- Aeródromo privado a 54 Km Empresa: Naturmaz

(Mazaricos). Consultar dispoñibilidade. Tfno.: 981 107902, 610 550 524, 902 009 766. Fax: 902 009

767 Mail:[email protected] Web:www.naturmaz.com

Equipo persoal aconsellado.

Calzado axeitado preferentemente de montaña.

Gorro e crema protectora

Auga, mínimo 1 litro por persoa

Bastóns, mapa

Cámara de fotos e prismáticos

Impermeabel ou similar na época non estival.



13

Recomendacións.

Antes de facer la ruta consultar sempre as previsións

meteorolóxicas.

Prudencia nos camiños que son empregados por outros

usuarios, vehículos ou animais.

Respectar e manter o contorno limpo, non tirar papeis,

envoltorios ou residuos.

Non acender fogos e por suposto non tirar cabichas de

cigarros durante o percorrido.

En primaveira e verán é convinte levar proteción solar e

produtos contra as picaduras de insectos.

Servizos de saúde e axuda (SOS).

- Centro Médico de Camelle. R/Campo de Area, S/N - 15121

Camelle.

Tfno.:981 710 513.

- Centro de urxencias máis preto (a 9 Km en Vimianzo). R/

Rosalía de Castro, 15129-Vimianzo

Tfno.: 981.716208

- Hospital Virxe da Xunqueira (a 32 Km en Cee). Pº Alcalde

Pepe Sánchez, 7 - 15270 Cee

Tfno.: 981.706001

- Farmacia de Álvarez Pardiñas en Ponte do Porto. Praza de San

Roque, 23, Ponte do Porto

Tfno.: 981 730001

- Farmacia de Josefa Fernández. Plaza de Insuela, 1,Camariñas

Tfno.: 981 737301

http://www.google.es/imgres?q=cruz+roja&um=1&hl=es&safe=active&sa=G&rlz=1R2ADFA_esES432&biw=1607&bih=775&as_st=y&tbs=iur:f&tbm=isch&tbnid=1HbxyygKc6Z_EM:&imgrefurl=http://www.flickr.com/photos/prognatis/3248471152/&docid=FNi_c5g_YFVSwM&w=500&h=300&ei=Dcw_Tu38MMOF-wbe4Lm2Ag&zoom=1



14

- Farmacia de Trullenque Álvarez. R/Arenal s/ n, Camariñas.

Tfno.: 981 736280

- Protección Civil Camariñas Avda. da Coruña, 66- Camariñas.

Tfno.: 650 420 021/981 737336

- Garda Civil Camariñas. R/ Constitución, 8. Camariñas.

Tfno.: 062/ 981 736 262

- Policía Local Camariñas. Praza de Insuela S/N

Tfno.: 607 482 382/ 91 736050

- Teléfono calquera emerxencias: 112

- Teléfono urxencias médicas: 061

- Servizo Protección Natureza (SEPRONA) 981 736262

Aloxamento.

Na Ponte do Porto

- Pensión Residencia** La Fe.

Estrada de Camariñas, 63- Dor Tfno.: 981 731133

www.pensionlafe.es e e-mail: [email protected]

- Pensión** O Pincho. R/ Curros 22. Tfno.:981 730250

En Camariñas (A 14 Km)

HOTEIS

- Hotel* O Cotariño. Lugar do Cotariño- Camariñas.

Tfno.: 639638634/659923693.

[email protected]

web: http:/ /www.docotarino.com/

- Hotel* Residencia O Parranda. Rúa Casadillo, 1.

Tfno.: 981 70 54 68/ 662340893.

[email protected] web. http:/ /www.oparranda.com/

H

http://www.pensionlafe.es/



http://www.docotarino.com/


http://www.oparranda.com/



15

- Hotel* Puerto Arnela. Praza do Carmen, 20

Tfno.: 981 705477 [email protected]

web. http:/ /www.puertoarnela.es/ - Hotel* Scala. Rúa Traspraia, 6. Tfno.: 981 737109.

PENSIÓNS - Pensión *Catro Ventos. Rúa Muiño do Vento, 71. Tfno.:

981 73 60 64. [email protected]

web. http:/ /www.catroventos.com/

- Pensión** Gaviota. Rúa do Río, 15. Tfno.: 981 73 65 22

[email protected]

Web. http:/ /www.hostalgaviota.cjb.net/

- Pensión* Stella del Mare. Ronda de San Xurxo, 7. Tfno.:

981 73 73 04. [email protected]

web http:/ /www.stelladelmare.es/

Restaurantes.

En Camelle - Café Bar Restaurante Chalana. R/ Principal, 2

Tfno.: 981 710512 / 600 871 529

En Ponte do Porto ( A 6 Km)

- Pizzería- Restaurante A Xunqueira. R/ Outeiro, 37.

Tfno.: 981 730450 Web. http:/ /www.axunqueira.es/

- Parrillada Antelo. Lugar de Allo, 177 Tfno.: 981 730495

- Restaurante Casa Trabeiro R/ Outeiro, 50. Tfno.:981

730036 Mail. [email protected]

-


http://www.puertoarnela.es/


http://www.catroventos.com/


http://www.hostalgaviota.cjb.net/


http://www.stelladelmare.es/

http://www.axunqueira.es/




16

- Pizzería- Cervecería Brasil. R/Curros,9. Tfno.: 981

730340.

En Xaviña (A 10,3 Km) - Restaurante O Ariño. Lugar de Tasaraño, 48

Tfno.: 981 7308 21. [email protected]

- Café- Bar Restaurante Rojo. R/ Agramar, 45. Tfno.: 981 731189. [email protected]

En Camariñas (A14 Km) - Restaurante Catro ventos. R/ Muiño do Vento, 71

Tfno.: 981 736064, [email protected]

web Café-www.catroventos.com/

- Club Náutico. Peirao Novo S/N. Tfno.:664 495 357

- Restaurante La Marina. R/ Canton Miguel Feijoo, 3,

Tfn.: 981 737196. [email protected]

web http:/ /www.lamarina-restaurante.com/es/

- Restaurante Marisquería O Meu Lar. R/ Pinzón, 26.

Tfno.: 981 737196 / 666 488 142 / 600 288 018.

[email protected] web.

http:/ /www.costadelamuerte.com/ rest-omeular/

- Restaurante Puerto Arnela. Praza do Carmen, 20

Tfno.: 981 705477. [email protected] web.

http:/ /www.puertoarnela.es/

- Pizzería Stella del Mare. Rolda de San Xurxo, 7.

Tfno.: 981 737304. [email protected]

web http:/ /www.stelladelmare.es/

- Bar Restaurante Victoria. R/ Ambrosio Feijoo, 1.

Tfno.:981 730694 web. www.lamarina-

restaurante.com/es

- Restaurante Villa de Oro. R/ Areal, 7 Tfno.: 981 73 63 54. web http:/ /www.villadeoro.es/




http://www.catroventos.com/


http://www.lamarina-restaurante.com/es/


http://www.costadelamuerte.com/rest-omeular/


http://www.puertoarnela.es/


http://www.stelladelmare.es/

http://www.lamarina-restaurante.com/es

http://www.lamarina-restaurante.com/es

http://www.villadeoro.es/



17

Máis información sobre Camariñas: Concello de Camariñas. Axencia de desenvolvemento local. Praza de Insuela S/N 15123 Camariñas (A Coruña) Tfno.: 981 737004 www.facebook.com/concellocamarinas [email protected]

www.camarinas.net

http://www.facebook.com/concellocamarinas

http://www.camarinas.net/



18

RUTA LITORAL

Este itinerario comeza en Camelle no museo do alemán, en

alusión a Manfred Gnädinger (1936-2002), máis coñecido

coma “Man”. Esta ruta de Camariñas denominada “RC-2 Ruta

Litoral” percorre espazos de gran riqueza medioambiental,

paisaxística e ornitolóxica que están incluídos na Rede Natura

2000 Costa da Morte. Foi inicialmente acondicionada e

sinalizada polo Ministerio de Medio Ambiente, quen tamén

realizou os paneis informativos sobre praias, formacións

xeomorfolóxicas e outros elementos de interese que aínda

conserva esta ruta.

É un percorrido de dificultade media xa que so presenta dous

ascensos leves: o primeiro ata Monte Branco (200m) e o

segundo ata o Cabo e Faro Vilán no desvío sinalizado de

500m.

Por Arou e Santa Mariña podemos gozar de praias tranquilas e

familiares, paraxes practicamente virxes e laboriosos portos de

pesca.

Nesta costa, a forte erosión eólica e mariña foi dando formas

suxerentes a pedras como a “furna dos infernos” ou a “pedra

do oso” e creou un litoral de praias de areas finas tales como

as de Reira, Santa Mariña, Arou, Camelle e Trece ou dunas

como Monte Branco e onde atopamos a maior reserva de

Camariñas de Galicia , planta que dá nome ó municipio.

6

DESCRICIÓN DA RUTA



19

RUTA LITORAL

1 Camelle. Museo de Man

A ruta parte do Museo do Alemán en Camelle, parroquia de

Camariñas. O inicio está situado no mesmo porto de

Camelle, que foi reformado ó longo das últimas décadas,

conseguindo maior protección e seguridade para as

embarcacións deste lugar.

Camelle conta con Confraría de Pescadores, e dende o

dique podemos observar, na outra beira

en dirección a Traba de Laxe, os restos de

fábricas de salgadura do século pasado que contaban con

embarcadoiro propio.

Museo de Manfred Gnädinger

(1936-2002) afincado dende

1962 en Camelle, máis coñecido

como “Man”, deixou neste lugar

da costa o seu legado, construído

con elementos salpicados polo

mar. A obra deste singular artista, considerado por moitos un

dos máximos expoñentes do Land-Art, consérvase

actualmente nesta beira do Atlántico e constitúe un museo

único no mundo. A poucos metros do museo atópase a

recentemente creada Fundación Man, dedicada á

conservación e exposición da súa obra. Entre as actividades

máis destacadas están os Encontros anuais de Arte e

Natureza, onde prestixiosos artistas desenvolven actividades

Abertal

Abertal

PUNTOS DE INTERESE DA RUTA

7



20

e obradoiros Nestes catro anos de encontros, participaron

entre outros: Nils-UDO, Rolando Castelló, Miguel Angel

Blanco

2 Arou

Chegamos a esta poboación de Camelle por un camiño

encaixado entre muros de

pedra e sempre á beira do

mar.

Arou conta con porto

pesqueiro e cunha fermosa e

concorrida praia situada no

centro do pobo. Está dotada

de servizos, resgardada de

ventos, con augas tranquilas,

ó estar nunha enseada, e

con areas finas e brancas. O sendeiro discorre por unha

verea de lousas de granito e por unha pasarela de madeira

bordeando o mar, realizado polo Ministerio de Medio

Ambiente e Medio Rural e Mariño.

3 Porto de Santa Mariña

Esta pequena poboación e o seu porto artesanal, queda a

400m do ramal principal. É un desvío opcional para quen

desexe visitar este lugar, que pertence á parroquia de

Xaviña e que ten un enclave impresionante.

Entre Arou e Santa Mariña podemos observar as Illas

Lobeiras, zona de interese para observación de aves.



21

4 Duna Monte Branco

A partir de Santa Mariña entramos xa en zona rede Natura

2000 nun dos paraxes máis fermosos e ricos

medioambientalmente de Galicia. Entre piñeiros e

espectaculares vistas atopámonos con calas virxes rodeadas

de dunas, así como cun fenómeno único en Europa: “Monte

Branco”, duna rampante de 204 metros de altura, a máis alta

de Europa. Preto dela atopamos dunas costeiras fixas con

vexetación herbácea, que logran unha espectacular paisaxe.

5 Mirador de Praia de Trece

Praia

prácticamente

virxe que alberga

gran cantidade

de especies

ameazadas:

Rumex rupestris

(endemismo

europeo), Linaria

aguillonenesis (endemismo da provincia de A Coruña),

Chaetopogon fasciculatus prostrabus e Iberis proccumbens

(endemismo galego-portugués). Ademáis atopamos a maior

colonia de Caramiñas de Galicia.

Abertal



22

6 Vistas panorámicas de Trece e Monte Branco

Dende este punto podemos recrearnos coas fermosas vistas

do corazón da rede Natura Costa da Morte. Espazo natural

protexido que abarca varios concellos da Costa da Morte.

Camariñas ten 1200,48 Ha protexidas por esta rede dende o

año 2001. Este espazo contén zonas de especial protección

de aves e Lugar de Interese Comunitario.

7 Cemiterio dos ingleses e Cabo Trece

Este peculiar cemiterio forma parte dende o ano 2010 do

Itinerario Cultural de Cemiterios Europeos, recoñecido pola

Unión Europea como patrimonio cultural xunto co Camiño de

Santiago.

Neste lugar enterráronse a case totalidade (só houbo 3

superviventes) dos 175 mariñeiros británicos do buque escola

da Armada Inglesa “Serpent” que fatalmente perderon a vida

na Punta do Boi durante unha tormenta en 1.890. A zona

Costa da Morte foi escenario de innumerables naufraxios ó

longo da historia, sendo o deste buque, un dos máis

emblemáticos.

Dende a pasarela de acceso ó cemiterio contemplamos á

esquerda o “Home con boina” , gran rocha granítica. Dende

este punto e ata cabo Vilán existen unha gran cantidade de

rochas con formas caprichosas e vistosas que a imaxinación

popular bautizou con diversos nomes suxeridos pola variedade

Abertal



23

das súas formas: Pedra da Mola, Pedra dos namorados de

Arneliña, Dinosaurio do Petón da Atalaia, Dinosaurio do Peton

da Atalaia, Man de deus, Virxe de Arou, Belén da Pedrosa,

Caudillo de Reira, Pedra do Oso, Os namorados de Reira...

O cabo de Trece, tamén denominado Tosto, é unha lingua de

rocha que se entra no mar, orixinado pola fractura das rochas.

A súa estrutura é prácticamente horizontal aínda que tamén

podemos atopar algunhas puntas sobresaíntes.

Despois do cemiterio dos ingleses chegamos á praia de Reira,

ó longo de varios quilómetros, a ruta discorre pola liña do mar,

apreciándose a paisaxe de arbusto almofadillado marítimo

característico desta paraxe, hábitat protexido segundo a

lexislación europea, onde encontramos o hábitat protexido de

interese comunitario composto de charneca seca atlántica

costeira..

8 Pedra dos Namorados

Na praia da Reira contemplamos a curiosa rocha de Os

namorados de Reira na beira do mar. Formación constituída

por dúas pedras nas que se pode descubrir o perfil de dous

namorados a piques de bicarse.

9 Foxo dos lobos

Despois de pasala pedra do Oso, preto do camiño, a costas da

praia da Reira, atopamos o Foso dos Lobos, construción a

base de muros de pedra organizados en forma de rúas, que



24

converxen nun pozo de pedra. Estas construcións

empregábanse para atrapar a lobos en épocas medievais.

10 Pedra do Oso

É unha estrutura de pedra con forma de oso sobre unha base

plana. Tamén chamada do boi está cabo da pedra do Caudillo.

Esta pedra é un dos elementos característicos da imaxe de

Camariñas. Foi roubada durante os meses seguintes á

catástrofe do Prestige (2002) e cando foi recuperada tiña

seccionada unha pata.

11 Mámoa de Reira

Monumento funerario, do período entre o Neolítico e a idade

de bronce, caracterizado por unha acumulación artificial de

terra e pedras enriba dun enterramento.

12 Enseada de Arneliña

Nesta enseada,

accidente xeográfico

costeiro resultado da

erosión do litoral,

podemos atopar outra

formación rochosa

escultórica chamada Os

Namorados de Arneliña.

Son dúas pedras planas unha ó carón da outra que simula una

parella de namorados mirando ó mar. Non son visibles dende o

camiño, hai que realizar un pequeno esforzo para descubrilos.



25

13 Faro e Cabo Vilán. Vilán de Fora e Furna dos Infernos

Dende o sendeiro divisase o faro e o cabo Vilán prácticamente

durante todo o percorrido. Sen embargo para chegar ata o

Faro e Cabo Vilán hai que desviarse do camiño principal un

quilómetro.

O faro construído en pedra é o faro eléctrico máis antigo de

España, sendo prendído por vez primeira o 15 de xaneiro de

1896. Sinala un dos tramos máis perigosos da Costa da

Morte, pero tamén dos máis fermosos. Erguido a 125 metros

de altitude e comunicado so por un túnel co antigo edificio dos

fareiros, ten un potente canón de luz capaz de acadar os 55

km.

Neste faro podemos visitar no edificio dos fareiros o centro de

interpretación de naufraxios e faros que dende o ano 2.008

expón maquinaria antiga de faros e comunicacións, e paneis

explicativos sobre a

historia dos naufraxios

máis renomeado de

Costa de Morte (Serpent,

Nil, Banora...).

Precisamente, foi o

naufraxio do navío

británico Serpent, o que

acelerou a construción deste faro.



26

Todo o enclave de Cabo Vilán, foi declarado de Interese

Nacional no ano 1933, por ser un lugar rochoso e escarpado,

e hoxe en día é Monumento Natural e Zona de Especial

protección de aves.

Vilán de Fora

Illote que xunto co cabo foi declarado Zona Especial de

protección para as aves (ZEPA) pola Unión Europea. Acolle

especies de aves mariñas aniñantes: gaivota tridáctila (Rissa

tridactyla), gaivota patiamarela (Larus cachinnans) e corvo

mariño cristado (Phalacrocorax aristotelis).

Furna de los Infiernos

Cova existente á fronte do acantilado de Cabo Vilán, que se

formou pola acción do mar e as fases evolutivas das rochas.

Na súa parte superior atopamos unha apertura na que se

forma un sifón debido a que as ondas baten contra ela. So é

visible dende A Pedrosa, mirando a Cabo Vilán.

No cruce de continuidade do noso ramal atopamos un dos

primeiros parques eólicos de Galicia, instalándose os primeiros

aeroxeradores en 1992. A sociedade explotadora é P.E. Cabo

Vilano A.I.E. e a distribuidora é Enel Unión Fenosa

Renovables, S.A.: 50% Endesa Cogeneración y Renovables,

S.A. A potencia instalada é de 3.600Kw.



27

Dende este parque eólico, obtéñense unhas fermosas

vistas do faro e tamén se poden observar as instalación

piscifactoría de rodaballo pertencente á empresa Slot Sea

Farms que está a producir controversias respecto á

idoneidade da súa instalación en zona rede Natura. Esta

instalación abriuse no ano 2005 e foi nese momento a

planta de rodaballo máis grande do mundo. Conta con

90.000m2 de superficie, 1.200 toneladas de capacidade

de produción anual e realizouse unha inversión de 17

millóns de euros, dos que a Xunta de Galicia subvencionou

case a metade.

14 Coidal das Castaña

Ademais dos tesouros botánicos que aparecen nestes

ecosistemas virxes, é obrigado falar do xenuíno patrimonio

xeolóxico existente en toda esta costa; unha representación

son os coídos: o chamado coidal das castañas aparece una

vez pasado Cabo Vilán; é unha bonita praia de cantos

rodados que chega ós 3 metros de espesor, e que pode

apreciarse dende a nosa ruta

15 Ermida Virgen do Monte

Vese dende o camiño no alto do monte. Si queremos visitala,

optaremos pola desviación de ida e volta duns 550m. Esta

ermida de pedra data de mediados do século XVIII, está

situada nun enclave cunhas vistas espectaculares de parte da

ría de Camariñas ata Cabo Vilán e da vila de Muxía enfronte.

Abertal



28

16 Praia de Lago

É un lugar fermoso, de tranquilas augas e baixa ocupación

turística. Debe o seu nome ó río Lago, que desemboca nesta

praia atravesando a banda de area. Presenta un tipo de duna

denominada embrionaria que alberga ecosistemas constituídos

principalmente por Ammophila aerenaria e tres tipos de ericas

(Cilliaris, Tetralix e Vagans) ademais de pastos salinos atlánticos.

17 Camariñas

Chegamos ó final da ruta nas ruínas do castelo do Soberano

que foi construído cara o 1.740 e máis tarde utilizado na

guerra contra a ocupación francesa, pero as súas pedras foron

retiradas a mediados do século XX para construír o vello porto

de Camariñas, polo que actualmente so quedan os cimentos e

parte das murallas.

En Camariñas podemos visitala lonxa, o seu porto pesqueiro e

deportivo. É obrigado achegarse a unha das artesanías téxtiles

máis importantes de Galicia e de España: o encaixe de

Camariñas.

Nesta vila sitúase o Museo do Encaixe de Camariñas, que se

creou no mes de novembro de 1996, e exhibe una testemuña

excepcional da supervivencia das artes e oficios populares,

sendo un expoñente da tradición que permanece

practicamente nos seus contextos orixinais. Con isto, inténtase

recuperar a memoria histórica, conservala e difundila mediante



29

a súa creación. A planta superior do edificio alberga a

colección permanente do Museo composta por deseños e

pezas de encaixe de Camariñas, así como os utensilios e

materiais utilizados para a súa elaboración. Tamén atopamos

no paseo marítimo, tendas de venda desta artesanía milenaria

e exhibicións en vivo do traballo das encaixeiras ou palilleiras.

A Mostra de Encaixe de Camariñas, recoñecida como festa de

interese turístico é unha feira internacional que se organiza

cada Semana Santa. Neste evento anual podemos gozar de

exposicións de pezas de encaixes de bolillos nacionais e

internacionais, desfile de moda onde se incorpora o encaixe de

Camariñas ás prendas masculinas e femininas, e por suposto a

exhibicións das palilleiras do municipio que cultivan as técnicas

e deseños tradicionais que abraian a tódolos visitantes. Esta

celebración ten como presidenta de honor á raíña de España.

Tamén podemos visitar en Camariñas, o

casco histórico, a capela da Virxe do

Carme, a igrexa de San Xurxo de Buría, o

conxunto de hórreos e casas tradicionais

da rúa do Calvario ou as praias de Area da

Vila o Lingunde.

http://www.camarinas.net/mostra/ga/web/galeria.php?ide=185&pag=1&id=1



1 A Rede Natura 2000 “ Costa da Morte”

A Rede Natura 2000 é unha rede de espazos naturais de

alto valor ecolóxico a nivel europeo. Esta rede ten o obxectivo

de garantir a supervivencia, a longo prazo, das especies e

hábitats europeos máis valiosos e ameazados. En Galicia

forman parte desta rede 59 LICs (Lugares de Importancia

Comunitaria) e 14 ZEPAS (Zonas de Especial protección de

Aves).

O Código LIC de Camariñas é ES1110005, LIC Costa da

Morte con 12094,43 Ha, protexidas, pertence á rexión

climática Atlántica e atopamos ademais de Camariñas a

territorios dos concellos de Arteixo, Cabana de Bergantiños,

Carballo, Fisterra, A Laracha, Laxe, Muxía, Ponteceso e

Vimianzo.

O concello de Camariñas conta con 1.200,48 Ha protexidas

dentro desta rede recoñecida pola Unión Europea no ano

2001. O Noso territorio obtivo ó longo dos anos diferentes

recoñecementos ós seus valores naturais e medioambientais.

Así en 1933 foille concedido polo estado Español ó cabo e

faro Vilán o título de Sitio Natural de Interese Nacional. No

inventario fr SEO/Birdlife (1988) atopamos o

recoñecementos

RUTA LITORAL

ELEMENTOS SINGULARES

8



coma IBA 004 Costa da Morte (Norte) á avifauna da nosa

costa. Protección que en xuño de 2003 confírmase para a

zona de Vilán como zona ZEPA ES0000176. En 2004

tamén se recoñece a Camariñas como Zona de especial

protección dos valores naturais.

Son os ecosistemas mariños e a biodiversidade de flora e

fauna existente os valores que conseguiron estes

recoñecementos e a especial protección..

Fauna

Este espazo natural é de especial interese por su avifauna,

en particular polas súas poboacións de aves mariñas, que

se concentran para aniñar principalmente nos illotes de

Cabo Vilán.

O illote Vilán de Fóra é o lugar preferido para aniñar de

varias especies en perigo de extinción: A gaivota tridáctila

(Rissa tridactyla), gaivota patiamarela (Larus cachinnans),

corvo mariño cristado (Phalacrocorax aristotelis), así como

as últimas colonias de cría españolas de arao común (Uria

algae). Ademais no seu entorno aniña o paíño europeo

(Hydrobates pelagicus).

Abertal



Esta zona é unha área de tránsito regular e estacionamento

de centos de miles de exemplares doutras especies de aves

mariñas migratorias e invernantes (pardelas, alcatraces,

cormoráns, araos, gaivotas, charráns...)

Flora

A vexetación acadada tan alto grao de desenvolvemento,

variedade e estado de conservación que sitúa a este LIC

entre os espazos naturais máis sobresaíntes do noroeste

peninsular. Domina fundamentalmente a vexetación de

acantilados e chairas costeiras como a herba de namorar

(Armeria pubigera sup. Pubigera), endémica e o perexil

mariño (Crithmum maritimum). Sobre todos eles o

sotobosque de

breixo e toxos, de

baixo porte e

aspecto

almofadillado,

constitúe a

comunidade

características do espazo natural.

A vexetación propia de praias e dunas tamén posúe

numerosos enclaves, como os Areais da Pedrosa,Reira e

Trece, cun grao de desenvolvemento e naturalidade que lle

IMEGA

IMEGA



outorgan un gran valor ó espazo. Destaca a presenza da

Caramiña (Corema álbum) na praia de Trece cabo de

Monte Branco, onde se localiza o seu principal reduto no

territorio galego. Estes ambientes albergan un gran número

de especies endémicas e pouco comúns, como a Iberis

procumbens subsp, procumbens, Otanthus maritimus,

Silene scabriflora subspgallaecica, linaria aguillonensis e a

amenazada Omphaloides litoralis subsp. Gallaecica,

endémica na provincia de A Coruña

A zona dende o cemiterio dos ingleses ata a duna de Monte

Branco foi obxecto de catalogación en 1994 pola

especialidade de Medio Ambiente da Escola- Taller de

Camariñas, detectándose especies de gran interese como a

Arabis hirsuta e a Centaurea corcubionensis

Abertal



2 Camariñas sitio de interese xeomorfolóxico

A morfoloxía da Costa de Camariñas é o resultado da acción

combinada de factores como as ondas e os fortes ventos

sobre as rochas, o que dou lugar á gran variedade de formas

que imos atopar representadas neste tramo costeiro.

No percorrido por este impresionante paraxe pódese

distinguir pedras con formas antropomórficas e zoomórficas

coidadosamente modeladas e lugares tan singulares como as

praias de bolos ou coídos, moi características desta zona e

formadas por cantos rodados de gran tamaño e que serán a

posterior fonte de sedimentos para a formación de praias.

Sen dubida algunha a figura xeomorfolóxica estrela de

Camariñas é o monte Branco, a duna remontante máis alta

da península e unha das máis altas de Europa con 150 m. de

altura.

A costa de Camariñas supón na opinión de eminentes

xeólogos un auténtico tesouro dende o punto de vista

xeomorfolóxico pola variedade e rareza das súas formacións.

De entre todas elas destacamos as máis sobresaíntes:

IMEGA



A. Exemplos de retroceso diferencial, chamado así en

xeoloxía ós procesos de desgaste e retroceso terrestre

orixinado ó longo do tempo por diferentes axentes

(auga, vento, precipitacións, diferenzas térmicas).

Froito destes procesos orixináronse os illotes como

testemuñas de ata onde chegaba antes a costa (Illote

de Vilán da Fora o as baleas de Reira), as furnas ou

covas mariñas (Furna do s Infernos) e os corredores

de erosión.

B. Formas menores moldeadas pola erosión. Ademais da

erosión na liña da costa prodúcense a menor escala

erosións de tamaño medio ou pequeno que indican os

diferentes tipos de erosión físico-químico sobre o

substrato granítico. Os socavamentos laterais (coa

forma de chama que indica a seguinte foto), as formas

de pedestal, as pías (buratos cóncavos que quedan

nas rochas), cacholas, balmas, nerviacións

rochosas, canles rochosas e outros elementos de

tamaño media ou pequeno constitúen un extraordinario

catálogo de formas de detalle que sorprenden ó

camiñante en cada recuncho do camiño.

IMEGA



C. As formas orixinadas por acumulacións dos restos

anteriormente erosionados (formas sedimentarias):

depósitos antigos, praias, dunas e coídos

Depósitos antigos: presentan

gran valor a nivel de historia

xeolóxica porque son

testemuñas tanto dos

movementos de subida e

baixada do nivel do mar en

relación á costa como das variacións climáticas

asociadas. Nestas fotografías contemplamos unha duna

que co tempo foi fosilizada e unha praia de cantos

rodados que se foi erosionando co tempo. Ámbolas

dúas retrátannos o pasado xeolóxico desta zona de

Camariñas.

As dunas. O transporte da area das praias que

depositou o mar mediante a acción do vento e cara ó

interior é o que orixina a duna, ó minorarse a forza do

vento Xeomorfoloxia Litoral ante calquera obstáculo,

como a vexetación, e depositar así a súa carga de area.

A tendencia é a formarse cordóns de area paralelos á

dirección do vento dominante ; no obstante os ventos

variables de dirección, a ondas, a acción do home, etc.,

IMEGA

IMEGA



tenden a irregularizalos creando regos de erosión. Ó

darse unhas condicións excepcionais topográficas de

orientación e pendente como as de Monte Branco

poden chegar a orixinarse depósitos de area

ascendentes cara os outeiros costeiros orixinándose así

montañas de area de 100 m., caso único xeolóxico en

toda Europa.

As praias. As praias son os depósitos de area que o

mar deixa no continente. As súas partículas

compóñense de grans de orixe xeolóxico pola erosión

do mar contra a rocha ou ben de orixe biolóxico

(cunchas de seres vivos). Existen moitos tipos de praias

en función da súa dinámica e localización costeira: en

plataforma, en cala, baía, frechas, dobre frechas, de río,

en saínte rochoso, en enseada...

Coídos. Os coídos son

praias de cantos rodados e

bloques de tamaño diverso,

predominando os bloques.

Teñen interese científico xa

que son parte da evolución

xeolóxica histórica da zona.

IMEGA

RC 2 R uta L i toral Camariñas (A Coruña)

Este itinerario, de 19 quilómetros, está situado no

Concello de Camariñas (A Coruña), empeza na

parroquia de Camelle, exactamente en el Museo de

Manfred Gärdiner, coñecido como Man o alemán de

Camelle e remata no Castelo do Soberano de

Camariñas.

Esta Ruta foi

deseñada e

sinalizada

inicialmente polo

Ministerio de Medio

Ambiente. Na

actualidade pertence

ás Rutas municipais

de Camariñas.

Percorre toda a

Costa Atlántica pola

zona Rede Natura do

concello e as súas

impresionantes paisaxes, praias virxes de areas brancas e

finas, zonas de especial protección de aves, esculturas

pétreas naturais, natureza e mar.

Camelle - Camariñas. A Coruña- Galicia- España · No folleto turístico “Camariñas Capital do...

Documents

Transcript of Camelle - Camariñas. A Coruña- Galicia- España · No folleto turístico “Camariñas Capital do...