BIZKAIKOHITZA

IÑIG

O U

RIZ

/ FO

KU

Bizkaian 66.587 etxe huts daude, eta 30.543 familia etxea lortu guran b Elkartzen-ek agerian utzi ditubizilekua lortzeko zailtasunak b Haren hitzetan, langile batek 100 urte behar ditu etxea erosteko b 2-3

Ezin eskuratuta

Alonsotegi Futbol zelaiarenlanetan ere EAJko ordezkariek

iruzurra egin zuten aztertzen ari dira

8Elkarrizketa Arkaitz Zarragaksalatu du isuna jarri diotela

euskaraz aritzeko eskatzeagatik

5Ostirala

2018ko irailaren 14aIX. urtea366. zenbakia

www.bizkaia.hitza.eusbizkaia@hitza.eus

2BIZKAIKO HITZA

Ostirala, 2018ko irailaren 14aAstekoa

Natalia Salazar Orbe Bilbo

Bihar beteko dira hamar urteLehman Brothers inbertsio ban-kuak porrot egin zuenetik. AEBe-tako astindu hura mundu osorazabaldu zen. Orduan lehertu zenkrisi ekonomikoak eten eginzuen goranzko joera etengabeanari ziren etxebizitzen prezioenigoera. Burbuilak ezin izan ziongehiago eutsi, eta, orduz geroztik,etxebizitzen salneurria apaltzekojoera hasi zen. 2016an, behea jozuen. Prezioak ez daude edono-ren esku, hala ere. Alokairuarenprezioetan gorakada nabarmenagertatu da, gainera, azken urtee-tan. Batez beste, 970,6 euroan ko-katu da Bizkaiko alokairu librea-ren prezioa. Hala jakinarazi duoraintsu Etxebizitzaren Behato-kiak. Etxe berrien prezioari dago-kionez, metro koadroa 3.239 eu-roan dago, batez beste. Eskubidesozialen aldeko Elkartzen elkar-teak salatu du «ezinezkoa» delaetxebizitza bat alokatu edo eros-tea langileek duten erosahalme-nari erreparatuta. Etxebizitza es-kubidea ezin dela bermatu, hori-xe utzi du argi elkarteak egindakoazterketak: «75 eta 105 urte arte-an beharko genituzke etxebizitzabat erosteko». Hala adierazi duRegina Maiztegi Elkartzen elkar-teko kideak.Soldatak, erosahalmena eta

prezioak. Horiek dira herritar xu-meen ekuazioan nekez bat dato-zen aldagaiak. Espainiako Estatis-tika Institutuaren arabera, 2012azgeroztik lehen igoera erreala izanzuten iaz Araba, Bizkai eta Gipuz-koako soldatek: hilean, 2.128 eu-roko soldatak dituzte, batez beste,

lurraldeotako herritarrek. Kopu-ru horrek atzean duen errealita-tea bestelakoa da, ordea. Izan ere,estatistikek eta batez besteko ba-lioek ezkutuan gordetzen direnaldaera ugari izaten dituzte. Sol-datei dagokienez, bistakoa da as-koz langile gehiagok jasotzen du-tela batez besteko kopuru horibaino diru gutxiago. Gehien ko-bratzen dutenek batezbestekotikduten aldea askoz handiagoa da.Hori azaltzeko, Elkartzenek go-gora ekarri du Eustatek 2017koazaroan argitaratu zuen 2015ekoPertsonen eta Familien Errenta-ren Estatistika. «Txosten horrekerakusten duenez, Araba, Bizkaieta Gipuzkoako biztanleen%60,1ek batez besteko errentabaino diru sarrera txikiagoak di-tuzte, edo ez du inolako diru sa-rrerarik. Hain zuzen, 18 urtekoedo hortik gorako biztanleen%12,5ek ez dute inolako errenta-rik jasotzen. Aurrez aurre, biztan-leen %11,8k batez besteko erren-taren bikoitza jasotzen dute».Sektore desberdinen arteko al-

deaz gain, emakumeen eta gizo-nen artekoa ere jarri du mahaigainean Maiztegik: «Emakume-on urteko batez besteko errentagizonena baino 10.000 euro txi-kiagoa da». Datu horiek agerrarazita, zen-

baki hotzek atzean errealitategordina ezkutatzen dute. EuskoJaurlaritzak Etxebizitzaren GidaPlanean egindako diagnosian ja-soa du alokairu babestuko etxebi-zitzak eskuratu nahi dituzteneksoldataren %30a bideratuko du-tela hori ordaintzera. Datu horioinarri hartuta, herritarrek etxe-bizitza eskuratzeko dituzten zail-

tasunak azaleratu ditu Elkartze-nek. Lanean dihardutenak, lane-an aritu arren «miseriatik ezin ir-tenik dabiltzan pertsonak», lan-gabeak, laguntzak jasotzendituztenak zein ez dituztenakkontuan hartuta, Araba, Bizkaieta Gipuzkoako urteko batez bes-teko errenta 14.400 euro ingu-ruan kokatu du Maiztegik: «Gurezorpetzeko ahalmena 395 euroizanik [diru sarreren %30], ezi-nezkoa da etxebizitza erosi edoalokatzea».Arazoa are larriagoa da 18 eta 34

urte artean dituztenentzat:«Gaur egungo soldatek %122,8igo beharko lukete alokairu librebatera sartu ahal izateko. Egoerahori bera are okerragoa da ema-kumeentzat: emakumeen solda-tek %143,3 igo beharko lukete. Etazer esan 18 eta 24 urte artekoensoldatei buruz: %245,10eko igoe-ra beharko lukete».Diru sarrera nahikorik ez izate

horrek hainbat pertsonari —bere-ziki gazteei— bizitza independen-tea egiteko zailtasunak sortzen

dizkie. «Pobrezia eta ongizaterikgabeko egoerak ezkutatzen dirazailtasun horien atzean. Arazookpertsona horien jatorrizko etxee-tan gorderik geratzen baitira».Eusko Jaurlaritzak osatutako Po-brezia eta Gizarte Desberdintasu-nei buruzko Inkestaren arabera,2016an etxe independente berribat osatu nahi zuten 137.840 per-tsonetatik 113.623k ezin izan zu-ten, diru-sarrera txikiegiak izate-agatik.Egoera horri aurre egiteko,

gero eta gehiago dira laguntzakeskatu behar dituzten herrita-rrak. 2018ko urtarrilean 15.375 gi-zonek eta 21.654 emakumek jasozuten, Bizkaian, Diru sarrerakBermatzeko Errenta (DSBE).Etxebizitzarako osagarri gisa16.542k eskatu zuten. Soldata etabeharrizanei dagokienez, andre-en eta gizonen arteko aldea geroeta handiagoa dela azaldu du El-kartzenek. Bestalde, DSBE urta-rrilean jaso zutenen %65,8 he-mengoak edo Espainiako norta-sun agiria duten herritarrak izan

Etxebizitzaeskubidea,noraezeanElkartzen elkarteak salatu du langileei«ezinezkoa» zaiela etxe bat lortzeab Politika publikoen gabeziaz aritu da:Bizkaian, 66.587 etxe huts daude, eta30.543 sendi etxe baten beharrean

%35BIZILEKU BABESTU KALIFIKA-

ZIOA BETIKO DUTEN ETXEAK

Etxebizitza babestuen kopurua

handia bada ere, urteekin deskali-

fikatu egin dira asko. Bizkaian,

%35 dira behin betiko kalifikazioa

dutenak: 19.354.

Etxe libre bihurtu direnak.

22.811 etxek galdu dute babestu

kalifikazioa. 2017an, beste

13.128ren kalifikazioa iraungi zen.

160AMETZOLAN EGINGO DITUZ-

TEN GAZTEENTZAKO ETXEAK

Bilboko Udalak 25 eta 60 metro

koadro arteko babes ofizialeko

160 etxebizitza egingo ditu Ame-

tzolan. Gazteentzako etxeok alo-

kairuan eskainiko dituzte.

Bi fase.Lehen fasean, 66 etxe

egingo dituzte, eta datorren urte-

rako bukatuko dute.

Bataz beste 970,6 euroan kokatu

da alokairu librearen prezioa

Bizkaian. IÑIGO URIZ / FOKU

3BIZKAIKO HITZAOstirala, 2018ko irailaren 14a Astekoa

dira. «Horrek erabat gezurtatzen

du migratzaileen aurkako dis-

kurtso xenofobo eta arrazisten oi-

narria».

Etxe hutsakAzpiegitura arazorik ez dago

etxebizitza bat eskuratu nahiko

luketen herritarrek berau lortze-

ko. Bizkaian, 541.178 etxe daude,

eta horietatik 66.587, hutsik dau-

de. Hala jaso du Etxebizitzaren

Gida Planak. Lurraldean bertan

30.543 pertsona edota sendi dau-

de etxebizitza baten beharrean.

Hala ondorioztatu du 2017ko

Etxebizitza Beharrei eta Eskariari

buruzko Inkestak. Datuon aurre-

an, Maiztegik uste du argi dagoela

irtenbidea badagoela. «Irtenbi-

dea emateko gogoak behar dira».

Elkarteak uste du administra-

zio publikoek ez dutela bide ho-

rretan laguntzeko baliabiderik ja-

rri. Etxebizitza pribatuen ondoan,

babestutako etxebizitzak eskain-

tzen dituzte Eusko Jaurlaritzak

zein zenbait udalek. Behatokia-

ren txostenaren arabera, babes-

tutako etxebizitzen alokairua

egonkor mantentzen da. Hala ere,

ELAk ekainean aurkeztu zuen

txosten bat ekarri du gogora El-

kartzeneko kideak: «2008an ba-

bes sozialeko alokairuaren batez-

bestekoa 194,1 euro zen. 2017an,

aldiz, 329,1era igo da: %69,5eko

igoera izan du. Zenbat igo dira sol-

datak? Eta KPIa? Lotsagarria da.

Gehiago igo da etxebizitza babes-

tuen prezioa libreena baino».

Alokatzea, garestiagoJabetza pribatuaren aldean, El-

kartzenek argi dauka: alokairua

bultzatzearen aldeko apustua

egin du. «Gaur egun egoera oso

larria da, garestiagoa delako alo-

kairua etxebizitza libre bat eros-

tea baino». Etxebideren helbu-

ruek ere bide hori marrazten

dute. Ekintzek, ordea, bestelakoa.

Gaindegiak gazteen emantzi-

paziorako zailtasunei buruz api-

rilean egindako ikerketa baten

arabera, krisiaren lehenengo ur-

teetan etxebizitza salerosketen

uzkurtzeak alokairuzko etxebizi-

tzen garestitzea eragin zuen, eta,

ordutik, prezioak nahikoa egon-

kor mantendu dira. Hala, hilero

soldata finkoa eta epe luzera begi-

rakoa duenarentzat eskuraga-

rriagoa da, 2014az geroztik, etxe-

bizitza bat jabetzan eskuratzea

alokairuan bizitzea baino. Hori ez

dago denen eskura, ordea.

Etxebizitza Gida Planaren ara-

bera, alokairura bideratzen diren

etxebizitzak gutxiengoa dira:

«Eskaintzak, gainera, ez dio

erantzuten goraka ari den eska-

riari». Bizkaian, etxebizitza par-

kearen %9 dago okupatuta

alokairu erregimenean, txosten

beraren arabera. 5.046, Jaurlari-

tzaren hainbat programa zein

udalek eskainitakoak dira.

Erabaki politikoek bultzatuta-

ko joera da aipatutakoa, Maiztegi-

ren ustez: «Erakunde publikoek

alokairu sozialera bideratu be-

harko lituzkete dituzten etxebizi-

tza guztiak eta hemendik aurrera

eraikiko dituzten guztiak. Eta,

nola ez, garaia da merka-

tu libreko errentak mu-

gatzeko. Horretarako,

ezinbestekoa da esku-

hartze publikoa. Baina

instituzioen politika ka-

pitalaren metatze eten-

gabearen logikaren mo-

rroia da».

Baieztapen hori egite-

ko arrazoiak ere eman

ditu. Besteak beste, «Alokabide-

ren bidez ez dute alokairuen pre-

zioan eragiteko inolako asmorik,

eta bitartean diru publikoa esku

pribatuetara bideratzen dute. Ho-

rrez gain, Etxebideren bidez eros-

keta bultzatzen dute».

2013 eta 2016 arteko Etxebizitza

Planak aurreikusia zuen Araba

Bizkai eta Gipuzkoan promozio

berriko 3.950 etxebizitza alokai-

rura bideratzea eta, 4.050, sal-

mentara. Lehenengoari dagokio-

nez, 941 gauzatu zituzten. Aitzi-

tik, salmentara 4.767 bideratu

zituzten. Alokairuaren helburua,

beraz, %23,8an gauzatu zuten, eta

salmentari zegokiona, %117,7an.

Hori guztia, nahiz eta bere datuek

argi erakusten duten alokairua

dela herritarrek gehien eskatzen

dutena: 2017 hasieran, Etxebiden

izena emanda zeuden eskatzaile

guztien %83k alokairua nahi zu-

ten. Bizkaian, 26.364k eskatu zu-

ten alokairua eta 5.573k, erostea.

Pobretze faktoreaEtxebizitza eskubidea ezin ber-

matu izanak eragina du gizarte-

an. Hala uste du Elkartzenek:

«Gaur egun etxebizitza pobretze

faktore garrantzitsuena da».

Gazteen kasua dago, batetik.

«Gazte askok ezinezkoa dute bi-

zitza independente bat egitea.

Horrek arazo larriak sortzen ditu:

aukeratzen ez diren bizitza

proiektuetara behartuta egotea –

gurasoekin bizitzera, etxea parte-

katzera, bikotekidean mende

egotera –; norbere irudi distor-

tsionatua sortzea – galtzaile gisa

ikustea –; belaunaldi berriak

mendekotasunera kateatzea, ka-

lean pobrezian geratzeko izua he-

datzea errealitatea ez borrokatze-

ko eta eskaintzen dizkiguten ogi

apurrak onartzeko».

Beste aldean etxebizitza lortzea

badutenak kokatu arren, gabezia

izugarriei egin behar diete aurre:

«Diru-sarreren ehuneko handi

bat etxebizitza ordaintzera bide-

ratu behar dute eta horrek, gabe-

ziak sortzen dizkie. Besteak beste,

berogailua edo argia ez jartzea

edota elikadura orekatu bat ezin

eramatea».

Egoera hori guztia iraultzeko

irtenbidea etxebizitza merkatua-

ren logikatik kanpo ateratzea da,

Maiztegiren ustez, «eskubide so-

ziala den heinean». Dagoena bai-

no gehiago eraikitzeak etxebizi-

tzaren arazoa ez duela konpon-

duko dio. «Kontrakoa, baizik,

egungo egoera larriaren arrazoia

izan baita. Etxebizitza hutsa

xahuketa soziala, ekonomikoa

eta ekologikoa da». Etxebizitza

hutsak erabili egin behar dira.

Hala uste du berak. Etxeok alo-

kairu sozialeko etxebizitza parke

publiko baten parte izatera pasa-

tu behar dutela argi du. Horrez

gain, «alokairuen prezioak mu-

gatu behar dira, babestutakoak

zein merkatu librekoak». Elkar-

tzenen ustez, «alokairuen pre-

zioek ez lukete errentariaren diru

sarreren %15 gainditu beharko».

Alokairura bideratzen diren etxeak gutxiengoa dira. MARISOL RAMIREZ / FOKU

«Garaia da merkatu librekoerrentak mugatzeko.Horretarako, ezinbestekoa daesku hartze publikoa»Regina MaiztegiElkartzen elkarteko kidea

‘‘

RZIPRIZTINAKNerea Ibarzabal

Zodiakoa

Kaprikorniok oso hotz

jokatu dezake asko-

tan, baina maite di-

tuenekin ezberdina

da. Ondo egin duzu hartutako

erabakiarekin, Akuario, eutsi

horri. Piscis, zuk inbidiak gaindi-

tzen hasi behar duzu. Aries, hase-

rrealdietan oso krudela zara,

zaindu itzazu lagunak. Oso zaila

da zuretzat, Tauro, baina pertso-

na horri barkatu egin behar dio-

zu. Gemini, zure urduritasunak

inguruko denak euren onetik

ateratzen ditu. Kontrola itzazu

umore aldaketa horiek, Cancer.

Leo, ondo doakizu lanean, agin-

tzeko jaio zara. Ez fidatu zure

amorante berriaz, Virgo. Libra,

zuk ez duzu ongi hautatu. Mani-

pulatzaile hutsa zara, Eskorpio.

Bizitza eredu hori benetan ko-

meni al zaizu, Sagitario?

Zer dio zureak? Trankil, ez

daukate inongo seriotasun astro-

logikorik, neronek asmatuak

dira denak. Baina ziur nago zeu-

rea bilatzen egon zarela, eta gero

sinetsi/gutxietsiariketa mentala

jarriko zenuela martxan: gustu-

ko duzuna sinetsi eta interesa-

tzen ez zaizuna baztertu eta ho-

roskopoa den kontu absurdo eta

inozoa gutxietsi, zeure burua

kritikatuz irakurri izanagatik,

eta batez ere nolabaiteko beldur

baten hondarrak geratu zaizki-

zulako barruan.Ea nork jakin

behar duen zutaz zuk baino

gehiago! Hum!

Jokaera orokortua dela uste

dut, eta horregatik jokatuko

nuke ez dela zodiakoaren ira-

kurketara bakarrik mugatzen

sinetsi/gutxietsibanaketarena.

Eta honek asko esango luke gu-

taz, edozein pitonisak baino

gehiago. Zure liburuak kritika

onak jaso dituela? Noski, arrazoia

dute, sinetsiko ez dut ba! Zure

kontzertua kaka bat izan dela?

Hori ideiarik ere ez daukan jen-

deak esaten du, ez dakite musi-

kaz ezer. Oso pertsona jatorra za-

rela diotela? Zelan ez, hauek bai

jakin. Ez duela zurekin ezer nahi

esan dizula? Pf, beti izan da gizajo

bat, nik bai ez dudala nahi bera-

rekin.

Eta horrela auskalo zenbat ur-

tetan zeharreko geure buruaren

idealizazio ariketa konstante bat,

gustatzen zaizkigun piezak auke-

ratu eta haiek bakarrik erabiliz

gure deskribapenetan. Bizirau-

penerako teknika bat izan daite-

ke, baina ingurukoek zutaz di-

tuzten pertzepzio ezberdinekin

txoke bat izateko aukerak uga-

riak dira, eta mingarriak, dena ez

baita aldizkarien azkeneko

orrialdea pasatzea bezain erraza.

Probatu al duzue inoiz zuen ho-

roskopoa lagunen aurrean ira-

kurtzearena? Imajinatu, «Virgo

berekoia da», «Akuario inuzente

xamarra da», «Leo harroa da»…

dioen partean zuk barrutik «bai

zera!» pentsatzea, baina zure la-

gunek txintik ez esatea, ez uka-

tzea, edo agian begirada konpli-

zeren bat ere gurutzatzea.

Aste honetan Piscisi gertatuko

zaio nortasun-agirirako argazkia

ateratzera joango dela, eta hogei

inguru atera beharko dizkiotela,

bakar batek ere ez duelako kon-

bentzitzen. Denetan ikusiko du

akatsen bat, eta lotsatu egingo da

argazkilariari azaltzen ez duela

bere buruaren idealizaziorik aur-

kitzen irudietan. Hark «ba nik

horrela ikusten zaitut» esango

dio, eta horrek zer pentsatua

emango dio Piscisi, beharbada

zerbait idatziko du. Baina 2028.

urtera arte ez dituzte onartuko

selfieak NANetan.

Gertatuko zaionortasun-agirirakoargazkia ateratzera

joango dela, eta hogeiinguru aterako

dizkiotela, bakarbatek ere ez duelako

konbentzitzen.Denetan ikusiko du

akatsen bat

BIZKAIKO HITZAk irakurleen

eskutitzak plazaratzen ditu. Ez di-

tuzte 1.400 karaktere baino

gehiago izan behar, tarteak bar-

ne, eta BIZKAIKO HITZAk moz-

teko eskubidea du. Helbide ho-

netara bidali behar dira, izen-abi-

zenak eta herria adierazita:

Bizkaiko Hitza, Uribitarte kalea

18-3.C, 48001 Bizkaia. Eskutitzak

Internet bidez bidali nahi izateko-

tan, igorri helbide honetara:

bizkaia@hitza.eus.

%

Irudia b Ubide

Auzolanean margotu dute, komunitatea sortzekoBiztanleen herenaren parte hartzearekin, etxola bat margotu dute Ubiden, elkarlanean: herriaren sarreran, Undurraga eta Legutioko urtegiak batzen

dituen Sei Prima putzua gordetzen duen eraikina. Irantzu Lekuek zuzendu du proiektua, eta, haren esanetan, euskara, generoa eta parte hartzea uz-

tartu dituzte elkarlanarekin. Komunitate sentimendua indartzeko esperientzia aberatsa izan dela eta, gustura daude bai artista bera eta bai egitas-

moa sustatu duen Ubideko Udala. Horma irudirako gaiak aukeratu ez ezik, margotu ere guztien artean egin dute 174 herritarreko herrian. UBIDEKO UDALA

4 BIZKAIKO HITZAOstirala, 2018ko irailaren 14aIritzia

TAO zerbitzuaBilbo guztirazabaldu nahi dute

BILBO bAlfonso Gil Bilboko Mu-

gikortasun zinegotziak jakinarazi

duenez, TAO zerbitzua Bilbo guz-

tira zabaltzea aztertzen ari da

udala. Besteak beste, Abusun,

Uribarrin, Zorrotzan eta San Ig-

nazion ere aparkatzeko ordain-

keta zerbitzua ezartzea aztertzen

ari da. Abuztuan, TAO zerbitzu-

rik egon ez zenean, sistema beha-

rrezkoa dela agerian geratu zela

esanez argudiatu du asmoa.

Irekita dagoKameratoian izenaemateko epea

LEKEITIO bUrriaren 6 eta 7an

egingo da Kameratoia, Lekeition.

Parte hartzaileek 24 ordu izango

dituzte euskarazko film laburrak

egiteko, eta, Lekeition bertan, la-

nerako zein lotarako lekua izan-

go dute. kameratoia.eusweb

orrian eman behar da izena parte

hartzeko, irailaren 24ra arte.

Aitziber Laskibar Lizarribar Bilbo

Hizkuntz eskubideak urratu diz-kiotela eta, suminduta dago Ar-kaitz Zarraga (Bilbo, 1972). Halako«erasoak» eragozteko, euskara-ren ordenantza eskatu dio Bilbo-ko Udalari.Aste Nagusiko txosnak des-

muntatzeko egunean liskarra

izan zenuen udaltzain batekin.

Zer gertatu zen?

Desmuntatzen aritu eta autoantxosnetatik ateratzen ari nintzela,udaltzain batek geldiarazi nin-duen. Zebra-bidearen gainetikpasatu nintzela esan zidan. Txos-nen muntaketa eta desmuntaketaegunetan trafikoa murriztua da-go, eta konpartsakideok txartelberezi bat dugu handik ibili ahalizateko. Azaldu nion hori, baime-na genuela, eta egunero erabiligenuela arazorik gabe. Nik euska-raz egiten nion, berak erdaraz. Etaharrotu egin zitzaidan. Nik esannion: «Bat: lehenengo, lasaitu. Bi:nik esplikatuko dizut zergatikegin dudan hori. Eta hiru: nirekineuskaraz egin». Orduan haserre-tu zen erabat, eta esan zidan bereeskubidea zela bi hizkuntza ofi-zialetako batean erantzutea. Nikjakinarazi nion eskubideen sub-jektua, kasu horretan, ni nintzela;bera administrazioa dela, hiz-kuntz eskubideen subjektua ninintzela eta nire erabakia zela ad-ministrazioarekin euskaraz ari-tzea; beraz, mesedez, euskarazegiteko. Berak orduan esan zidanautoa aparkatzeko, eta isunak jar-tzeko errezeta liburu hori aterazuen. Eta orduantxe okertu zenerabat bere jarrera.Hasieran, ustez autoarekin gaiz-

ki egindako maniobra bategatik

jo zuen zuregana, baina azkene-

rako bi isun jarri zizkizun.

Adierazi zidan bi denuntzia jarri-ko zizkidala: bata trafiko kontua-gatik, eta bestea autoritatea ezerrespetatzeagatik. Errespeturik

ezarena harrigarria egin zitzai-dan, egia esan.Zergatik errespetu eza?

Euskaraz artatua izateko eskubi-de osoa dudala aldarrikatu nuela-ko, argi eta garbi. Gero hainbatdokumentu eskatu zizkidan. Nikesan nion eman beharrekoakemango nizkiola, baina, adibidez,hasi zen eskatzen aseguruaren or-dainagiria. Nik azaldu nion legeaaldatu zutela, hori dagoeneko ezdela eraman beharrik, eta ez nue-la. Agiriak, ere, gidatzekoa etaNANa eskatu zizkidan; gidatzeko-arekin nahikoa zuen ni identifi-katzeko, eta bestea ez neukan,baina tematu egin zen... Hala ere,hizkuntzagatik egotzi zidanerrespetu falta. Harrigarria da:udaltzain batek, administrazioa-ren ordezkari batek, isuna jarri diteuskaraz aritu nahi izateagatik. Beraz, euskarazko harremana

eskatzeagatik hasi zen guztia?

Bai, bai. Izan ere, autoa aparkatze-ko eta autoan sartzeko agindu zi-dan adierazi nionean euskarazaritzea nire eskubidea zela eta ho-ri errespetatu behar zuela. Antzeko beste egoerarik gerta-

tu zaizu lehenago?

Txosnetan ez. Tira, gertatu izandira diskriminazioak; Hau PittuHau konpartsakoa naiz ni, etakonpartsan beti egon gara alda-rrikatzen jai eremuan hizkuntzeskubideak errespeta daitezela.Gure helburua hori da, eta euska-raz bizitzeko bideak jartzea; bainaeraso hain argirik niri behintzatez zait sekula pasatu. Azkenean jarri zizkizuten isu-

nak?

Berak baietz esan zidan. Galdetuzidan ea sinatuko nituen, eta ezetzesan nion. Oraindik ez ditut jaso,baina iritsiko zaizkidala adierazizidan. Zergatik uste duzu gertatzen di-

rela halakoak?

Uste dut Bilboko Udalean ez direlabehar diren neurriak jartzen. Adi-

bidez, Hau Pittu Hau eta euskal-gintzako beste hainbat talderenaldarrikapen historikoa da euska-raren udal ordenantza ezartzeaBilbon. Horrek nolabait babesaemango liguke euskaldunoi gurehizkuntz eskubideak errespeta-tzeko. Baina udalak ez du orain-dik onartu, eta askotan esan du ezdela behar. Harrigarria egiten zai-gu euskararen Bilboaipatzen du-tela, gu garenean euskararen or-denantzarik ez duen herri baka-rretakoa. Euskararen ingurukoaldarriak ikuspegi folkloriko ba-tetik hartzen badira, halakoakgertatzeko bidea egiten da. Bilboko Udalak bat egin du, adi-

bidez, Euskaraldiarekin. Kontra-

esana iruditzen zaizu?

Izugarrizko kontraesana da. AsteNagusiko ostegunean, Aburtokahalegin itzela egin zuen Euska-raldia bultzatzeko argazkian le-hen lerroan egoteko, baina gerohorrelakoak gertatzea ahalbide-tzen du.Zer aldarrikatzen duzu horren

aurrean, ordenantza egitea?

Bai, euskararen ordenantza egindadila. Eta, bestetik, batez ere jen-dearekin harremanean daudenherri langileei nolabaiteko ikasta-roak eta protokoloak ezartzea, ja-kin dezaten zeintzuk diren hiz-kuntz eskubideak eta zelan erres-petatu behar dituzten. Esan behardut udaltzain horrek, 1.052. udal-tzainak, ulertu ulertzen zidalaeuskaraz; baina berak adierazi zi-dan ez zuela nahi. Larria irudituzitzaidan. Borondate eza zen eta,kasu horretan, euskaldunon es-kubideak errespetatu behar zi-tuen administrazioaren ordezka-ria den heinean. Uste duzu herritarrek errazegi

onartzen dituztela halako jarre-

rak?

Egia da halakoetan guztiok eran-tzungo bagenu eta tente jarri,gauzak zerbait aldatuko lirateke-ela. Baina ezin zaigu eskatu eus-

kaldunoi beti liskarrean egoteaeta horrelako jarrera irmo batieustea, batez ere autoritatea poli-zia denean. Euskaraz bizi nahi iza-tea gatazka iturri bat da beti, etaherri erakundeei eskatu beharzaiena da hori samurtzen lagun-tzea. Eta jendeari eskatuko nioketinko mantentzea ahal den neu-rrian, ulertuta beti ez dela posible.Nik egun hartan txarto pasatunuen, eta sentsazioa neukan kon-tatu egin behar nuela gertatu zi-tzaidan hori. Gero, harritu eginnau eduki duen oihartzunak, etahorrek erakusten du jendeak ba-duela horrekin sentiberatasunaeta euskaraz bizitzeko gogoa. Bai-na askotan ez da erraza. Gauregun, ematen du berdintasuneangaudela, baina oso-oso urrungaude berdintasunetik. Eta kon-tatu eta gero izan dudan elkarta-sun uholdea azpimarratu nahikonuke; izugarria izan da. Jende as-ko jarri da nirekin harremanetan,eta Bilboko Konpartsen babesaere sentitu dut; konpartsa askore-na, banaka, eta Bilboko Konpar-tsen Koordinakundearen elkarta-suna. Eta badakit gaia mugitukodutela. Salatu duzu gaizkile bat bazina

bezala sentiarazi zintuztela.

Bai, hala da. Nik eskatzen dut Bil-boko Udalak nirekin harremanaeuskaraz izatea, eta horregatikoso txarto hitz egin zidan agente-

ak, eta isun bat horregatik zelaadierazi zidan, hain zuzen erres-petu faltatzat hartzen zuelako. Baduzu salaketaren bat jartzeko

asmorik?

Udalean jarri dut salaketa, baitaElebiden eta Behatokian ere, etabadut asmoa Segurtasun Sailekoarduradunarekin egoteko. Taldepolitikoren bat nirekin harrema-netan jarri da babesa emateko, etanahiko nuke eurekin hitz egin. Bi-dea egingo dut, eta helegitea jarri-ko dut isunak heltzen direnean.Uste dut ez dagoela inolako arra-zoirik ez isun baterako ez bestera-ko.Uste duzu honek balioko duela

hausnarketa pizteko edo hala-

koak eragozteko bide bat haste-

ko?

Pentsatu nahi dut baietz, kontuanhartuta zenbat jendek idatzi di-dan, zenbat jendek deitu didan,zelako erreakzioak egon diren sa-re sozialetan eta zelan zenbait tal-dek ikusi duten bestelako neu-rriak behar direla Bilboko hiz-kuntz politikan. Gauza gutxi egi-ten da folkloretik harago, hutsa-ren hurrengoa, eta esango nukehonek aktibaziorako balioko due-la behintzat; honek, eta beste gau-za batzuk ere bai. Halakoak askogertatzen dira. Pentsatzen dut bi-dea emango duela gertatzen direnbeste batzuk ere salatzeko. Espe-rantza hori dut.

«Udaltzain batek isuna jarri dit euskarazaritu nahi izateagatik»

Arkaitz Zarraga b Euskaltzalea

Aste Nagusia amaitu eta biharamunean, Bilboko udaltzain batek salaketa jarri zion Zarragari «errespetu eza» argudiatuta. Euskarazegiteko eskatu izana jo zuen errespetu faltatzat 1.052 udaltzainak.

ARITZ LOIOLA / FOKU

5BIZKAIKO HITZAOstirala, 2018ko irailaren 14a Berbetan

Natalia Salazar Orbe Bilbo

Gutxienez ehun umetatik batek

autismoa du. Baina badira porta-

eraren bestelako nahasmenak ere

kognizioaren garapenari erasaten

diotenak. Horiek dituzten umeek

hezkuntza premia bereziak di-

tuzte. Administrazioak horiei au-

rre egiteko baliabideak eskaini

beharko lizkieke. Legeak eskubi-

de hori aitortzen die. Hain zuzen,

hainbat arlotako gabeziak edo de-

sabantailak konpentsatzeko be-

har dituzten laguntzak jasotzeko

eskubidea aurreikusten du lege-

ak. Bereziki, hezkuntza premia

bereziak dituzten ikasleentzat.

Paperean bai, behintzat. Erreali-

tatean eskubide horiek ez dizkie-

tela bermatzen salatu du Raquel

Garciak. Lagundu NEE Enkarterri

elkarteko presidentea da. Ume

bakoitzari dagokion premia ase-

tzeko baliabideak eskatu ditu. Eta

informazio osatua familientzat.

Hezkuntza premia bereziak di-

tuzten ikasleen tratamenduan,

inklusioaren aldeko apustua egin

dute azken urteetan adituek. Eta

legeak ere bide hori urratu du.

Jaurlaritzak gai horren inguruan

onartutako dekretu batek dio

hezkuntza premia bereziak di-

tuzten ikasleek beren beharren

araberako arreta jaso beharko

dutela matrikulatuta dauden

ikastetxean, ikastetxearen berez-

ko baliabideekin eta Hezkuntza

Administrazioak ikastetxearen

esku jarri dituen baliabideekin.

Baliabide horiek murrizteaz gain,

daudenik ere ez dutela jakinaraz-

ten salatu du Lagundu NEE En-

karterri elkarteko presidenteak.

Egoera horri aurre egiteko eratu

zuen elkartea. Gaur egun, 40 fa-

milia inguruk osatzen dute.

Garciak uste du sistema ez da-

goela prestatuta eta trebatuta era

horretako beharrak dituzten

umeei arreta eskaintzeko. Ume

horiek ikastetxeetako ohiko gele-

tan eskolatzeko behar beste pro-

fesionalik ez duela bermatzen ad-

ministrazioak. «Mutikoek, bere-

ziki, izaera oldarkorra edo dis-

ruptiboa izan ohi dute. Hazi aha-

la, indar handia hartzen dute. Eta,

fisikoki txikia den tekniko espe-

zialista laguntzaile batek, adibi-

dez, nekez maneiatu ahalko du

haserrealdi bat duen era horreta-

ko gaztetxo bat».

Jo, liztua bota, gauzak jaurti

edo apurtzeko joera izan ohi dute

ume horietako askok. «Baina ez

dute kalte egiteko nahirik». Eta

askotan, egokia ez den portaera

batengatik, korridorera bidaltzen

dituzte zenbait irakaslek. «Ohiko

jarduera da». Beste askotan, ego-

era kontrolatu ezin dutela-eta,

gurasoei deitzen diete, umea jaso

dezaten.

Apnabi bezalako irabazi asmo-

rik gabeko elkarteetara bidera-

tzea izaten da beste aukeretako

bat. Heziketa berezia ematen

dute zentro horietan. Garciaren

ustez, «ez dira egoitza egokiak

umeak egunero han egoteko».

Erdibideko konponbidea da

berea bezalako kasuetarako

eskatu duena. Izan ere, barru-

barrutik ezagutzen ditu Garciak

arlo horretan dauden gabeziak.

Hiru alaba ditu. Txikienak 6 urte

ditu, eta autismoa eta hiperakti-

bitatea ditu. Bere kabuz aurkitu

behar izan du gela egonkorrak

deritzenak eskatzeko eskubidea

duela. Ohiko ikastetxe batean

eskaintzen dituzte gela horiek,

eta, gehienez, bost ikasle egon

daitezke gelako, irakasle eta

laguntzaile trebatu banarekin.

Gose greba bat egiteko meha-

txuaren ostean onartu zion eska-

era Jaurlaritzak. Alabak astelehe-

nean hasi zuen ikasturte berria

bertan. «Ume askok dauka gela

egonkor baterako eskubidea.

Inork ez dit eskaini niri, nik eska-

tu dudan arte».

Ume bakoitzaren beharra az-

tertu eta dagokion laguntzari bu-

ruz erabakitzeko orduan ere ga-

beziak antzeman ditu. «Ez dago

baliabiderik ume horiei beha-

rrezko laguntza eskaintzeko».

Elkartearen indarra baliatuta, da-

gozkien eskubideak bermatzea

lortu ahalko dutela sinetsita dago.

«Familiek euren eskubideak exi-

jitu behar dituzte. Ez dute izan be-

har beldurrik».

Hezkuntza premia berezia dutenumeen beharrak, bete gabeLagundu NEE Enkarterri elkarteak salatu du Jaurlaritzak ez duela eskaintzen beharrezkobaliabiderik ume horien gabeziak behar bezala asetzeko b Informazio falta ere salatu du

Familiek euren eskubideak exijitzeko beldurra galdu behar dutela uste du Lagundu NEE Enkarterriko presidente Raquel Garciak. JON URBE / FOKU

6 BIZKAIKO HITZAOstirala, 2018ko irailaren 14aGaiak

Ume askok dauka gela egonkor baterakoeskubidea. Inork ez diteskaini niri, nik eskatududan arte»Raquel Garcia Lagundu NEE Enkarterriko presidentea

‘‘

Natalia Salazar Orbe Larrabetzu

Txorierriko mankomunitateak

aldatu egin du errefus ere esaten

zaion hondakinen atala pisatzeko

sistema, eta, jasotako datuen ara-

bera, herri bakoitzarentzako

kuota berriak onartu ditu. Uztai-

lean hartutako erabaki horren

arabera, orain arte baino

18.922,80 euro gehiago ordaindu

beharko lituzke Larrabetzuko

Udalak urtean, hiri hondakin so-

lidoen bilketaren truke. Pisatze

sistema aldatzearekin konforme

agertu da Larrabetzuko Udala;

baita, datuek hala badiote, gehia-

go ordaintzearekin ere. Baina da-

tuak oker daudela uste du, eta be-

rrikusteko eskatu dio mankomu-

nitateari. Horrek onartu berri du

berriz aztertzeko eskaera.

Eskualdeko sei herriren hon-

dakinen bilketa kudeatzen du

mankomunitateak: Derio, Larra-

betzu, Lezama, Loiu, Sondika eta

Zamudio. Azken sei urteetan,

udal bakoitzak sortzen zuen hon-

dakin kopurua kalkulatzeko, ur-

tean bi astez pisatzen zituzten

edukiontziak, horretarako ka-

mioi bereziak hartuta, propio.

Datu horiek oinarri hartuta, herri

bakoitzari ordaindu beharreko

zenbatekoa ezarria zioten.

Joan den uztailean, mankomu-

nitateko zuzendaritzak erabaki

zuen aldatzea udal bakoitzak sor-

tzen duen hondakin kilo kopurua

kalkulatzeko sistema. Igotz Lopez

presidenteak eman ditu xeheta-

sunak. Bi kamioi erosi dituzte, eta

pisatzeko sistema jarri diete. Ho-

rrez gain, dituzten beste bi ka-

mioietan ere jarri dute sistema

hori. Hala, egunero egingo dituz-

te pisaldiak. «Orain, beraz, datu

gehiago eta zehatzagoak ditugu».

Europako Batasuneko proiektu

baten barruan dago sistema be-

rria. Kontua da Larrabetzuko

Udalak uste duela teknikariek ja-

sotako datuekin osatu duten

txostena ez dela zuzena. %12 ga-

restitu zaio kuota herri horri.

Hain zuzen, hilean 1.576,90 euro

gehiago ordaindu beharko dizkio

mankomunitateari. Denera, ur-

tero, 172.813 euro ordaindu be-

harko ditu, mankomunitateak

uztailean onartu zituen kuota be-

rrien arabera. Datuek atentzioa

eman zietenez, azalpenak eskatu

zizkioten Lopez presidenteari.

Uztailaren 2ko Ogasun, Barne

Gai eta Zerbitzuen Batzordean

proposatu zuen EAJk igoera hori.

Hurrengo astean onartu zuen

mankomunitateak, osoko bilku-

ran, EAJren botoekin. Hilaren 9a

zen. Handik bi egunera jaso zi-

tuen Larrabetzuko Udalak datu

gutxi batzuk. Hain zuzen, urtarri-

lari, otsailari eta martxoari zegoz-

kien pisatze datuak. Ordurako,

ordea, onartuta zegoen herri ba-

koitzaren kuota. Hori dela eta, in-

formazio falta salatu du Iñigo

Gaztelu Larrabetzuko alkateak.

«Ez da bidezkoa batzorde batera

deitzea eta daturik eman gabe

esatea sistema berriaren ondorioz

kuota igoko dutela. Eta hurrengo

asteko osoko bilkuran proposa-

men hori onartzea».

Datu deigarriakKuota berriak onartu ostean iritsi

zitzaizkien txosten teknikoari bu-

ruzko datuak. Sakon aztertzeko

denbora gehiago behar bazuten

ere, berehala eman zieten aten-

tzioa zenbait datuk: «Batetik,

txostenean udalerrian ez dauden

hogei edukiontzi agertzen dira».

Baina bereziki deigarria iruditu

zitzaien Lezamak, Larrabetzuk

baino ia 400 biztanle gehiago iza-

nik, hark baino %30 hondakin

gutxiago sortzea hiri ingurunean.

2017ko mankomunitatearen da-

tuek ere erakusten dute hilero ia

6.000 kilo gehiago jaso zituztela

Lezaman Larrabetzun baino —hil

batzuetan gutxiago, eta beste ba-

tzuetan gehiago—.

Datuok ikusita uztailean ber-

tan batzartu ziren Txorierriko

Mankomunitateko presidentea-

rekin, zituzten zalantzak argitze

aldera. «Bera ere harrituta geratu

zen Lezamarekin egin genuen al-

deraketa ikustean. Zabor gutxia-

go sortzea ez zitzaion iruditu logi-

koa. Aztertuko zuela esan zi-

gun». Hala ere, joan den astera

arte ez dute izan beste albisterik.

Orduan baieztatu zien Lopezek

datuak berriz aztertuko dituztela;

baita pisaldi berrien datuak kon-

tuan hartuko dituztela ere.

Erantzuna «ontzat» eman du

Gazteluk. «Mankomunitateko

presidenteak onartu du, behin-

tzat, zerbait arraroa badagoela.

Izan ere, Larrabetzuko EAJk, pre-

sidentearen alderdi berekoa iza-

nik, ontzat emana zuen kuoten

igoera».

Gauza bakarra eskatu dio alka-

teak mankomunitateari: «Irail

bukaeran, datu berriak eskuan

dituztenean, batzar bat egin deza-

tela azalpenak emateko». Orain

arteko prozesuan informazio fal-

ta sumatu du eta. Kuota berriak

presaka onartu zituztela uste du.

Mankomunitatearen kuota be-

rriak indarrean daude, ofizialki,

uztailaz geroztik. Hala ere, Lope-

zek esan du «berrikusten» ari di-

rela. «Datuak txarto badaude, ez

dugu izango inolako arazorik al-

datzeko». Eta sistema berriaren

onurak goraipatu ditu. Hari es-

ker, «kamioi bakoitzak egun,

ordu jakin batean eta edukiontzi

zehatz batean zenbat kilo zabor

jaso duen jakingo dugu; egune-

ro». Horrek zaborraren bilakae-

rari buruzko datuak emango diz-

kie; baita egunen araberako bil-

ketari buruzko informazioa ere.

Txorierrin zabor kuota ezartzeko

sistema berriak eztabaida sortu du

Errefusaren pisatze sistema aldatu du mankomunitateak, eta kuota berriak onartubDatuakoker daudela uste du Larrabetzuko Udalak, eta mankomunitateak berriz aztertuko ditu

Eskualdean jasotako errefusa Bilboko Zabalgarbi errauste plantara eramaten dute. LUIS JAUREGIALTZO / FOKU

Gipuzkoakozaborra jasotzenhasi da Zabalgarbi

RGipuzkoako hiri honda-

kin solidoak hartzen ha-

sia da Bilboko Zabalgarbi

errauste planta. Astelehenaz

geroztik egunero iristen dira

errefus hondakin deritzenez be-

tetako hamar kamioi zabor. Gi-

puzkoako 5.000 tona zabor ja-

soko ditu hilean.

Aurreko astean hasi zituzten

proba saioak, eta, orain, ja-

rraian ari dira egiten garraiook.

Gipuzkoako eta Bizkaiko foru

aldundiek akordioa adostu zu-

ten horretarako.

Hondakin horiek erre ostean,

errautsak Bilboko Artigas za-

bortegira jaurtiko dituzte.

Gipuzkoako agintariek azal-

du dute Zubietako errauste

plantak datorren urteko urri

edo azaro aldera hartuko ditue-

la herrialdeko zaborrak.

7BIZKAIKO HITZAOstirala, 2018ko irailaren 14a Gaiak

Natalia Salazar Orbe Alonsotegi

Alfonbra altxatu eta azpian gor-

detako hautsaren antzera ari dira

ateratzen Alonsotegiko aurreko

udal agintarien kudeaketan izan-

dako irregulartasunen zantzuak.

Orain, futbol zelaia eraikitzeko

lanak eta kostuak daude epailea-

ren jomugan.

Hamabi urte egin behar da

atzera afera horren sorburura

iristeko. 2006ko azaroan inaugu-

ratu zuten Bazteitako futbol ze-

laia. Handik hiru urtera, gabezia

batzuk hobetzeko lanak egin zi-

tuen udalak. Denera, 3,2 milioi

euro inbertitu zituen zelaia mar-

txan jartzeko; hasieran aurreiku-

sitako kostua baino 1,5 milioi

gehiago. Orain, futbol zelaiak ga-

beziak eta hutsuneak dituela on-

dorioztatu du auditoretza egin

duen enpresa independenteak.

Araudia ez du betetzen

Azterketa horrek agerian utzi ditu

zelaiak dituen gabeziak. Besteak

beste, ez ditu betetzen suteen

kontrako araudiak aurreikusita-

koak; ezta irisgarritasun eta ingu-

rumen araudiak aurreikusitako-

ak ere. Izan ere, ur hondakinak

kontrolik gabe jaurtitzen ditu Ka-

daguaren ibaiadar batera. Arau

horiek guztiak indarrean zeuden

eraikina egin zutenean. Aurkitu-

tako gabezien adibide batzuk bes-

terik ez dira. Eta horiek guztiak

konpontzeko 1,04 milioi euro be-

harko direla aurreikusi du enpre-

sak.

Legearen arabera, zelaiaren

obren berme aldia amaitu gabe

dagoela uste du azterketa egin

duen Eptisa enpresak. Hala ere,

zail iritzi dio enpresa eraikitzaile-

ak konponketen kostua bere gain

hartzeari. Lanen zuzendaritza eta

arkitektura taldearen erantzuki-

zuna ere jarri ditu mahai gainean

Eptisak, akatsik gehienen izaerari

erreparatuta. Horrez gainera,

obra zuzendariak egiazkotasunik

ez zuen txostena egin zuela ondo-

rioztatu du.

Azken hori, Alonsotegi Eraikiz

deritzon kasuaren barruan pro-

zesatu duten arkitektoetako bat

da. Epaileak uste du balitekeela

hainbat delitu gauzatu izana. EH

Bilduk hainbat salaketa egin ditu

haren kontra. Besteak beste, obra

ziurtagiri faltsuak egitea eta bera

parte zen enpresa gauzatzen ari

zen proiektuen aldeko erabakiak

hartu izana egotzi diote.

Koalizioak berak eskatu zuen

Bazteitako zelaiaren auditoretza

egiteko. Eta, lehenengoz, EAJko

egungo alkate Joseba Urbietak

babestu egin zuen alderdikideak

izan zituen aurreko udaleko kide-

en lana aztertzeko mozioa.

Auzibideak abiatuta

Udaleko hainbat ordezkari jeltza-

lek sortu zuten Alonsotegi Eraikiz

plataforma, herriko higiezinak

kudeatzeko. Haren kudeaketa sa-

latu zuen EH Bilduk, 2014an, el-

kartea desegin eta hark utzitako

zorra udalak hartu baitzuen bere

gain: 4,1 milioi euro. Elkarte publi-

ko horretako proiektu handiene-

tako bat izan zen futbol zelaiarena.

Joan den uztailean auzia epai-

tzeko prozedura abiatu zuen

epaileak. Udaleko sei kide epaitu-

ko dituzte: Gabino Martinez de

Arenaza —1999tik 2007ra bitarte

EAJko alkatea izan zen, eta Turis-

mo Saileko zuzendari lanetan jar-

dun du aldundian 2007 eta 2016.

urteen artean—; Aitor Santieste-

ban Aldama —2007tik 2011. urtera

bitartean izan zen Alonsotegiko

alkatea, orduan ere EAJ alderdiko

ordezkari gisa—; Alberto Zulueta

udal arkitektoa; eta Irkus Palacio,

Ainhoa Varona eta Iratxe Larrin-

gan lege aholkulariak. Diru publi-

koa oker erabiltzea, iruzur egitea

eta kargua beraien intereserako

erabiltzea egotzi diete Alonsotegi-

ko bi alkate ohiei, udal arkitekto-

ari eta lege aholkulariei.

2008ko uholdeek eragindako

kalteak konpontzeko udalak ja-

sotako diru laguntzen kudeaketa-

gatik ere 2011-2015 arteko alkatea

ikertzen ari da Barakaldoko auzi-

tegia. Lanak egiteko 600.000 euro

eman zizkion aldundiak. Diru ho-

ri hainbat enpresatan banatu

zuen Jose Luis Erezuma alkateak,

baina lanak ez zituzten egin.

Iruzur lupa, Alonsotegi gainean2006ko azaroan inauguratu zuten futbol zelaiaren lanak ere aztertzen ari da epaileabAurreikusi baino 1,5 milioi euro garestiago atera zen, eta orain hainbat gabezia ditu

Alonsotegiko herritarrek ustelkeriaren aurka egindako protestetako bat ageri da irudian. JABIER ETXEBARRIA

8BIZKAIKO HITZA

Ostirala, 2018ko irailaren 14aGaiak

Peru Azpillaga Bilbo

Helburu zehatz batekin jaio zen

2015ean Open Arms Gobernuz

Kanpoko Erakundea: Mediterra-

neo itsasoa gurutzatzeko ahalegi-

nean itotzen diren pertsonei bizia

salbatzea. Grezian abiatu zuten

bidaia, eta, hiru urteko jarduna-

ren ostean, 59.395 pertsona erres-

katatu dituzte. Horretarako,

mundu osoko boluntarioen la-

guntza izaten dute; baita Euskal

Herrikoena ere.

Adibidez, Bilboko lagun talde

batek, euren ekarpena egiteko as-

moarekin, kontzertua antolatu

du, gaur bertarako, Shake areto-

an. Egitasmoaren irabazi guztiak

Open Arms erakundearen mese-

detan izango dira. Guztira, hamar

talde arituko dira; besteak beste,

The Bribones Blues Band, Supe-

ralfa, Was edota The Renegados

taldeak.

Elkartasuna adierazteko ekital-

diak egiten dituztenez gain, badi-

ra Open Arms erakundearen

erreskate lanetan zuzenean ari di-

renak ere. Xabier Aranburu da

horietako bat: «Gure helburua

pertsonak laguntzea da, eta traba

guztiak gaindituz helburua lor-

tzen dugunean, sekulako sentsa-

zioa da, benetan betegarria, eta

egindako guztiak merezi izan

duela ulertzen duzu». Aranbu-

ruk zenbait urte daramatza itsa-

soko erreskateak egiten eta hain-

bat espediziotan parte hartzen.

Esperientzia «gogorra bezain

aberasgarria» dela aitortu du, eta

salatu «biziki kezkatzen dutela»

egun zenbait gobernuk hartutako

jarrerek.

Open Armseko itsasontziek

Mediterraneora egiten dituzten

bidaietan hogei bat lagun aritzen

direla azaldu du, eta, oro har, hiru

taldetan banatzen direla. Batetik,

talde profesionala, hots, itsason-

tziaren funtzionamenduaz ardu-

ratzen den tripulazioa: kapitaina,

ofiziala, mekanikoak, etab. «Bes-

tetik, erreskatea egiten dugunon

taldea: patroiak, erreskatatzaile-

ak, medikuak eta erizainak». Az-

kenik, logistikara bideratutako

taldea dago, kozinatzeaz eta bes-

telako azpiegitura kontuez ardu-

ratzen dena.

«Dena dela, hiru taldeok, talde

bakarra osatzen dugu; 40 metro

eskas dituen itsasontzi batean

mugitzen gara, eta, nolabait esa-

teko, azkenean denok laguntzen

diogu elkarri». Erreskate lanetan

ibiltzen dena sukaldean ere ari-

tzen da, eta sukaldaria, erreskate

lanetan. Arrazoitu duenez, erres-

kate egun normal batean 200 eta

300 pertsona inguru salba daitez-

ke; «azkenean, barkuan goazen

20 pertsonek, 300 pertsona zain-

du behar ditugu. Gainera, kasu

gehienetan, pertsona horien ego-

era larria izaten da. Talde lanik

gabe, ez dago aurrera egiterik».

Erreskatea da, beraz, Aranbu-

ruren eginbehar nagusia, eta,

esandakoaren arabera, ez da ze-

regin batere erraza: «Jada lurrean

edota lurretik gertu egiten dire-

nean konplikatuak dira, baina

itsaso zabalean egiten direnean

are gehiago». Horretaz gain,

erreskatearen inguruan sortzen

diren beste arazo batzuk ere «are

presio handiagoa» sortzen dutela

baieztatu du. «Arlo burokratiko-

ak eta politikoak presio handia

egiten badigute, are gogorragoa

da». Hala ere, azkenean hori guz-

tia gainditu eta euren helburua

lortzen dutenean, hots, pertsonei

laguntza ematea lortzen dutene-

an, «beteta» sentitzen direla na-

barmendu du: «Egon daitezkeen

harri guztiek jada ez dute inporta.

Gogorra da oso; fisikoki bainoago,

hainbeste sufritu duten pertsona

horien bizitzak eta istorioak eza-

gutzea, haurtxoak begirada gal-

duarekin ikustea... hori da gogo-

rrena; baina, behin helburua lor-

tuta, buelta ematen diogu».

Mediterraneo itsasoko egoera

azken urteetan asko gaiztotu dela

ohartarazi du Aranburuk. Gaine-

ra, orain, hutsune handia sortu

dela azpimarratu du. «Jakin ba-

dakigu zer gertatzen ari zaien

Afrika iparraldetik, batez ere Li-

biako kostaldetik, zuzenean itsa-

soratzen diren pertsona horiei:

itotzen ari dira». Orain, ordea ja-

da ez dago lekukorik, ez dago han

gertatzen denaz informatu eta la-

guntza eman dezakeen inor. Ita-

liak eta Maltak beraien portueta-

ko ateak itxi dizkiete gobernuz

kanpoko erakunde guztiei, eta,

beraz, edozein laguntza mota ere

ekidin egin dute. «Egoera oso la-

rria da. Libian, Tripoli inguruan

eta, ika-mika latzak daude, eta

presioa asko handitu omen da,

Nazio Batuen Erakundeak esaten

duenaren arabera; baina, jada han

ez dagoenez gobernuz kanpoko

erakunderik, lekuko falta dago».

Itsasartera bideanZailtasunak zailtasun, Open

Arms erakundeak uretan inor ito

ez dadin ahal duen guztia egiten

jarraituko duela plazaratu du.

Horretarako, Espainiako Gober-

nuarekin harremanetan jarri

dira, jakitun Alborango itsasoan

eta Gibraltarko itsasartean ere ba-

dagoela itotzen ari den jendea.

«Mediterraneo zentralean egoera

larria da, baina han aritzea oso

konplikatu bilakatu da, eta, gau-

zak guztiz aldatzen ez diren bitar-

tean, oso zaila ikusten dugu han

lan egitea».

Hori guzti hori ikusita, herrita-

rrei zuzendu zaie Aranburu: «Le-

henik eta behin, garrantzitsuena

ez ahaztea da, gizarteak argi iza-

tea hor arazo bat dagoela, eta egu-

nero bizitza hobe bat lortu nahian

euren bizitza arriskuan jartzen

duten pertsonak daudela». Babe-

sa ere behar dutela dio, eta ez soi-

lik ekonomikoa. Gobernuz kan-

poko erakundeek egiten dituzten

ekitaldietan parte hartzea fun-

tsezkoa dela nabarmendu du:

«Laguntza ekonomikoaz gain,

kontzientziazioa eta jarduera so-

ziala egitea».

Musika, bizitzaren mesedetanOpen Arms elkartea diruz laguntzeko, kontzertua egingo dute gaur Bilboko Shake aretoan

Open Arms erakundearen itsasontzia, Bartzelonako portuan sartzen. TONI ALBIR

9BIZKAIKO HITZAOstirala, 2018ko irailaren 14a Gaiak

meotarra kide den One Team tal-deko lau euskaldun. Bost egune-tan goi mailako kirola egin daite-keela erakutsi zuten denek aladenek Umbriako proban. Bizkai-ko Diabetes Cero elkarteko kide-ak ere bertan izan zirela azaldudu Iturrizagak.Kirolarekin diabetesa kontro-

latzen ikastea izan zen probarenhelburuetako bat. «Kirolaribakoitzak bere gorputza ezagu-tzen du, eta metodo desberdinakerabiltzen ditu intsulina kontro-latzeko. Nire kasuan, esaterako,boligrafo baten bidez kontrola-tzen dut momentuan gorputzeandaukadan intsulina. Bestebatzuek, berriz, sentsore berezibat erabiltzen dute horretarako.Ezagutza desberdinak jaso dituguItalian egindako proban».

Zein metodo eta dieta egin be-har dituzten aztertzeko eta plani-fikazioa beharrezkoa dela «ohar-tarazteko» balio izan zuen Italia-ko probak Iturrizagarentzat:«Garrantzitsuena gaixotasunariburuzko ezagutza handitzea izanda».Laguntasunarekin eta lurral-

deekiko mugak gaindituz, dene-tariko probak burutu zituztenItalian. Lehenengo egunean, trai-la egin zuten; bigarrenean etahirugarrenean, berriz, bizikletaprobak izan zituzten aukeran.Azken egunetan, denetariko pro-bak izan zituzten, bai bizikletazegiteko, bai korrika egiteko. One Team taldearekin egon

zen Italian bermeotarra, diabeti-koentzako bost eguneko probe-tan. Hala ere, azaldu du ohikoprobetan ere beste taldekidebatzuen laguntza izaten dutela.«Taldeak maratoi erdietako etamaratoietako anoetan egitenduten lanari esker buka ditzaketlasterketak. Probetako anoetandiabetikoek beharrezko ditugunproduktuak jartzen dituzte». Urte osoko egutegia du aurre-

tiaz planifikatutako kirol probe-kin markatuta bermeotarrak.Handik eta hemendik ibiltzen da,eta horrela jarraituko du, gustu-ko duena egiten. Helburuakzehaztuz eta horiek gaindituzdabil orain sei urtetik, lasterketanaritzeko hurrengo eguna zeinizango den esperoan. Begiz jotadaukan hurrengoa, Bilbokomaratoia da: «Helburuak gaindidaitezkeela erakusteko besteproba bat».

Ane Maruri Aransolo Bermeo

Mugak gaindi-tzeko daude.Arazoak dene-tarikoak izandaitezke, eta

noiznahi eta nonahi agertzendira. Baina oztopo horiek adorea-rekin eta ausardiarekin gaindi-tzen dituzten hainbat eta hainbatpertsona daude; mugak gaindi-tzeko prest agertu, eta horrelaegiten dutenak.Diabetesa da gaur egungo gi-

zartean aurki daitekeen gaixota-sunetako bat. Gaixotasuna izateaeta gustuko ekintzak bateratzeaezinezkoa dela uste dute askoketa askok; baina ez da beti horrelaizaten. Ez, behintzat, Gorka Itu-rrizaga (Bermeo, 1985) bermeota-rraren kasuan.Txikitatik medikuek diagnosti-

katu dituzten diabetikoak daude.Baita gazte direla gaixotasunadaukatela ohartu direnak ere.Baina badaude nagusi izanda dia-betesaren sintomak izaten dituz-tenak. Iturrizagaren kasuan, orain sei

urte ohartu zen diabetikoa zela,27 urterekin. Ondorioz, bere bizi-tzan «ordura arte kontrolatugabe» zituen hainbat alorrez ar-duratu beharra dauka gaur egun;hau da, gorputzaren beharriza-nak hobeto ezagutu behar ditu.Txikitatik kirola egin izan du

Iturrizagak; futbolean eta laster-ketetan parte hartu izan du.«Onuragarria» izan da hori Itu-rrizagarentzat, diabetikoa izandakirola eta dieta egitea funtsezkoabaita; bizitza osasuntsua izatea,

alegia. Hala ere, azaldu du intsuli-naren isuria gehiago aztertu be-har duela kirola egitean, eta az-ken sei urteetan hori nola eginikasi duela. Kirola egiteko bere gorputzak

«nola funtzionatzen duen» jaki-tea beharrezkoa dela dio: «Ezin-bestekoa da diabetesa daukanpertsona bakoitzak bere buruaondo ezagutzea eta helburuakpixkanaka lortuz joatea». Gorputza ondo kontrolatzen

ikasten bada denetariko kirolprobak egin daitezkeela gehitu duIturrizagak: «10 kilometrokoproba laburrak egin daitezke, bai

eta 60 kilometroko mendiko bizi-kleta lasterketak ere». Entrenamenduaren arabera

zer jan behar den eta zer ez erekontuan dauka: «Jendeak ustedu azukrea ez janda dena egindadagoela, baina karbohidratoakdira kontrolatu beharrekoak. Zu-kuak eta azukreak akzio arinadaukate, baina badaude iraupenluzeagokoak ere. Dena jan deza-kegu, baina noiz jan behar dugunezagutzea da garrantzitsuena». Bizitza osasuntsua darama Itu-

rrizagak, kirola bere eguneroko-tasuna da-eta. Urte osoan hainbatprobatan parte hartzen du ber-

Diabetesa dutenek beharrezkoa dute beraien gorputza eta gaixotasuna ezagutzea. Horilortuz gero, mugak gainditu eta edozein kirol proba egiteko gai direla erakutsi dute.

Helburuak lor daitezke

One Team taldeko euskaldunak eta Bizkaiko Diabetes Cero elkarteko kideak, Italiako proban. GORKA ITURRIZAGA

meotarrak, eta hurrengoa dato-rren hileko Bilboko proba izangoda. Gero atseden hartuko dueladio, «hurrengo denboraldia hasibitartean». Orduan, gainera,mendiko lasterketak egin nahi di-tuela dio.

Italiako probaDiabetesa ez da inolako mugaIturrizagarentzat, eta goi mailakokirola egin daitekeela erakutsizuten abuztu bukaeran 1.000diabetikok Umbria Training Cen-ter proban (Italia). Bertara hama-sei herrialdetako delegazioakjoan ziren, eta horien artean, ber-

Diabetikoentzatnorberaren gorputzaezagutzea, kirola egiteaeta dieta egoki bat izateaezinbestekoak dira

10 BIZKAIKO HITZAOstirala, 2018ko irailaren 14aGaiak

11BIZKAIKO HITZAOstirala, 2018ko irailaren 14a Gaiak

Peru Azpillaga

Folk musikaren uholdeak Bizkaia

blaituko du asteburu honetan.

Gurean ohikoak ez badira ere,

folk musikaren doinuek Ermuko

eta Getxoko kaleak hartuko di-

tuzte Folkez Blai eta Getxo Folk

jaialdien bidez. Urteak darama-

tzate bi udalerriek folk jaialdi ho-

riek antolatzen, eta, musika estilo

bera jorratzen badute ere, oso

bestelakoak dira. Bata, folk talde-

en lehiaketa bat da, eta Euskal

Herriko edota Kataluniako, Gali-

ziako eta Espainiako talde gonbi-

datuekin osatzen du egitaraua.

Bestea, ordainpeko eta doako

kontzertuekin antolatutako jaial-

dia da, Euskal Herriko zein nazio-

arteko taldeak biltzen dituena.

Hala ere, bada lotzen dituen

ezaugarri bat. Urtero, Ermuko

Folkez Blai lehiaketako irabazle-

ak, hurrengo edizioko talde gon-

bidatu modura jardun ez ezik,

Folk Getxon ere jotzen du; aurten,

halaxe egingo du Gipuzkoako

Ghost Number & His Tipsy Gyp-

sies taldeak.

Ermuko Folkez Blai lehiaketa

herriko folk taldeek eta udalak

martxan jarritako proiektua da.

Haren helburua da folk musika

sustatzea eta hedatzea, eta,

horretarako, oinarrira jo eta talde

hasiberriei aukera bat eskaintzen

die. Lehiaketak bi fase izaten ditu,

eta irabazleak 3.000 euroko saria

jasotzen du. Aurten, hamahiru-

garren edizioa izango du. Lehe-

nengo fasean, taldeek beraien

grabazioak bidaltzen dituzte, eta,

horiek entzun ostean, epai-

mahiak sei talde aukeratzen ditu

bigarren faserako.

Talde horiek, irailaren bigarren

astean antolatzen den jaialdian

jotzen dute –aurten, gaurtik,

igandera–, beste talde gonbidatu

batzuekin eta aurreko edizioko

irabazlearekin batera. Lehiaketa-

ko taldeek 45 minutu eta ordube-

te bitarteko kontzertua eman be-

har dute, eta, igandean, azken

emanaldiaren ostean iragartzen

da nor izan den irabazlea. Tokiko

bertako taldeek ez dute parte har-

tzen lehiaketan, baina bai antola-

kuntzan eta epaile lanetan.

Tradizio handiko jaialdiaJaialdi heldua da Folk Getxo,

baita klasikoa ere musika estilo

horren zaleentzat. Eta ez da

gutxiagorako, sortu zenetik 34

urte baitaramatza folkaren hazia

Bizkaiko lurraldean ereiten.

Horretarako, urtero-urtero, bai

Euskal Herriko, bai nazioarteko

taldeek osatutako egitarau opa-

roa atontzen du, mota guztietako

erritmoak bilduz. Lau egunez,

beraz, hamar kontzertu hartuko

ditu Areetako Geltokia plazan,

eta, horretaz gain, lankidetza eta

kulturen arteko aniztasuna bul-

tzatzen dituzten zenbait ekitaldi

izango dira.

Kontzertuen plazan bertan, El-

kartasun unea deituriko azoka

egongo da, Gobernuz Kanpoko

Erakundeen eta zenbait elkarte-

ren mota guztietako postuekin.

Ibaiondo kalean, berriz, zenbait

herritako eskulangintza produk-

tuen azoka egongo da goizez eta

arratsaldez, eta, Erromoko Santa

Eugenia plazan, zenbait herritako

platerak dastatu ahal izango dira

Munduko Terraza gune-

an.

Asteburua borobiltze-

ko eta musika herritar

guztien belarrietara era-

mateko, kale banden

desfileak egongo dira egunero,

bai Areetan eta baita Erromon

ere. Era berean, herriko txikienek

Hortzmuga taldearen Juleantzer-

kia ikusi ahalko dute, igandean,

12:30ean.

Folk musikak Getxo eta Ermuko

kaleak beteko ditu asteburuan

Atzo hasi eta igandera arte luzatuko dira Ermuko Folkez Blai lehiaketa eta Folk Getxojaialdia b Biek mota eta jatorri askotako zuzeneko musika eskainiko dute asteburu osoan

The Ghost Number & His Tipsy Gypsies taldea izan zen Folkez Blai lehiaketako aurreko edizioko irabazlea. THE GHOST NUMBER & HIS TIPSY GYPSIES

FOLKEZ BLAI

Gaur hasi, eta igandean amai-

tuko da Ermuko Folkez Blai

jaialdia. Lehiaketako sei talde

finalistez gain, bost talde gon-

bidatu ere arituko dira.

Gaur

18:30.Timbakada (Nafarroa).

19:45.Kolme Katu (Araba).

21:00.Ghost Number & His

Tipsy Gypsies (Gipuzkoa).

Talde gonbidatua.

Bihar

18:30.Tundra (Errioxa, Espai-

nia).

19:45.Samaruas (Coruña, Ga-

lizia).

21:00.Alos Quartet, Oreka TX

eta Aukeran dantza konpainia

(Euskal Herria). Gonbidatuak.

Etzi

13:00.Vanesa Muela (Valla-

dolid, Espainia). Gonbidatua.

FOLK GETXO

Getxoko folk jaialdian bi mota-

tako emanaldiak izango dira.

Batetik, ordainpeko saioak,

eta, bestetik, doakoak. Kon-

tzertu guztiak Areetako Gelto-

ki plazan izango dira.

ORDAINPEKO SAIOAK

Gaur

20:30.Kataluniatik, Txarango;

eta gonbidatuak, Euskal Herri-

tik: Pello Reparaz (Vendetta),

Xabi Solano (Esne Beltza) eta

Zuriñe Hidalgo (Hesian). Sa-

rrera, 10 euroan.

Bihar

20:30.Eleftheria Arvanitaki

(Grezia). Sarrera, 20 euroan.

Etzi

20:30.Fairport Convention

(Ingalaterra), 15 euroan.

DOAKO SAIOAK

Gaur

18:30.Manuel Luna (Canta-

bria, Espainia).

23:00.Sherpah (Katalunia).

Bihar

18:30.Lulavai (Galizia).

23:00.Nogen (Gipuzkoa).

Etzi

18:30.Ghost Number & His

Tipsy Gypsies (Gipuzkoa).

EGUNEROKO EKINTZAK

Elkartasun Gunea.Elkarteen

postuak. Goizez eta arratsal-

dez, Areetako Geltokia plazan.

Munduko eskulanen azoka.

Eskulangintza produktuak.

Goizez eta arratsaldez.

Munduko terraza.Zenbait

herritako gastronomia. Arra-

tsaldez, Santa Eugenia plazan.

Folkez Blai lehiaketako taldeirabazleak, hurrengo edizioanjardun ez ezik, Folk Getxojaialdian ere hartzen du parte

Peru Azpillaga Bilbo

Sua piztu da Gor-beiaren tonto-rrean, eta ada-rraren soinuakdurundi egin dubailaran. Ostera,

egoera errepikatu egin da Koli-tzan, eta baita Oizen ere; adarra-ren deiadarra lau haizeetara za-baldu da, Bizkaiko lurraldean ze-har. Hori ikusi eta berehala, argiapiztu da Ganekogorta eta Sollube-ko tontorretan, eta durundak biz-kaitar guztien belarriak hartu di-tu; hurrengo ilargi aldaketan, Ba-tzar Nagusiak izango dira. Halaxe egiten zuten XV. eta

XVI. mendeetan Bizkaiko Jaure-rriko Batzar Nagusietarako deial-dia, eta geroztik bost mendi horieideiadar mendiak deitu zaie. Aste-buru honetan, ehun bat lagunekkorrika lotuko dituzte bost men-diak Deiadar Xtreme lasterketa-ren bidez; bi egun baino gehiagoemango dituzte korrika, guztira200 kilometroko ibilbide gorabe-heratsua osatuko. Lehenengoedizioa izango da aurten, eta au-rrerantzean bi urtean behin egi-tea da antolatzaileen asmoa.

XVII. mendean desagertu zendeiadar mendien tradizioa, deiaermitetako kanpaien bidez egitenhasi zelako. 2004an, ordea, Biz-kaiko Batzar Nagusiak berrezarrizireneko 25. urteurrena ospatze-ko, aldundiak tradizioa berresku-

ratzea erabaki zuen. Geroztik, ur-tero oroitzapen martxa bat anto-latu dute deiadar mendietako ba-tera, bertan deialdia antzezteko.Hala, adarraren deiadarra urteroitzuli da tradizioz jositako Bizkai-ko bost mendietako bakoitzera.

Tradizioak bultzatuta, TrailSport 52 mendi klubeko lagunbatzuei deiadar mendi guztiaklotuko zituen lasterketa antola-tzea otu zitzaien. Jakinda mendilasterketek egun zer arrakastaduten, konturatu ziren Bizkaian

ez zegoela mota horretako lehia-keta luzerik, eta, horrenbestez,Deiadar Xtreme sortzea erabakizuten. Gernika-Lumoko batzaretxetik abiatuko da lasterketa,arbolaren oinetatik, eta beste bibatzar etxeak ere bisitatuko ditubost deiadar mendietara bidean:Gerediagakoa eta Avellanedakoa.Horrez gain, bi parke natural,biosfera erreserba bat, hamarmendilerro, 27 gailur eta 32 uda-lerri ere zeharkatu beharkodituzte korrikalariek.Deiadar mendiak ez ziren

kasualitatez hautatu, eta lurraldeosoan estrategikoki banatutadaude. Bizkai osoa hartzen duenmendi-gerrikoa osatzen dute, etaesaten da deiadar mendi bakoi-tzaren tontorretik beste laurakikusten direla. Gainera, bakoitzaJaurerriko Merindade batekoazen, eta egun ere eskualde des-berdinetakoak dira denak: Koli-tza (883 metro) Enkarterrikoa,Ganekogorta (999) Bilbo Handi-koa, Gorbeia (1.482) Arratia-Ner-bioi eskualdekoa, Oiz (1.026)Durangaldea eta Lea-Artibaikoaeta Sollube (684) Uribe eta Bustu-rialdea eskualdekoa, hain zuzenere. Hala, tradizioaren oinatzei

Gaur hasi eta igandean amaituko da Deiadar Xtreme ultratrail lasterketa. Izena eman duten ehunkorrikalariek bost deiadar mendiak lotuko dituzte, 200 kilometroko ibilbidea osatuz. LasterketakGernikan izango ditu hasiera eta helmuga, eta antolatzaileek ibilbide motzagoak ere atondu dituzte.

Tradizioaren oinatzei segika

Bost deiadar mendiak lotuko ditu Deiadar Xtreme ultratrail lasterketak. DEIADAR XTREME

ITURRIA: DEIADAR XTREME

DEIADAR LASTERKETAK

Maratoia

45 km

Traila

Ultratraila

Luzera

2.200 m

Desnibela

105 km

Luzera

5.200 m

Desnibela

200 km

Luzera

11.000 m

Desnibela

1.500

1.000

500

1.500

1.000

500

1.500

1.000

500

GanekogortaKolitzaEretza

Sollube

Sollube

Maiaga Katillotxu

Sollube

Katillotxu AtxarreKosnoaga

Gorbeia

SaibiOiz

Oiz

Illuntzar

Kanpona

12 BIZKAIKO HITZAOstirala, 2018ko irailaren 14a

Proposamena

13BIZKAIKO HITZAOstirala, 2018ko irailaren 14a Proposamena

jarraituz, Deiadar Xtreme mendilasterketak Bizkaia osoa zeharka-tuko du, eta lurraldearen paisaiaaskotarikoen eredu argia bilaka-tuko da.

Ibilbide bat baino gehiagoDena dela, 200 kilometrokoultratraila pertsona gutxibatzuen eskura dagoen ibilbideada. Horregatik, antolatzaileekbeste bi ibilbide motzago antolatudituzte: 105 kilometroko DeiadarUltra lasterketa, deiadar mendie-tako bi zeharkatuko dituena –Sollube eta Oiz–, eta baita 45

kilometroko Deiadar Maratoiaere, Sollubera joan-etorria egingoduena. Ibilbide guztiak zirkula-rrak izango dira, eta Gernikanizango dituzte irteera eta helmu-ga. Datu teknikoei dagokienez,

Deiadar Xtreme lasterketako ibil-bideak 22.000 metroko desnibelmetatua izango du, hamasei hor-nidura postu eta atsedenerako bigune. Gaur bertan abiatuko da,10:00etan, eta lasterkariek 56ordu izango dituzte gehienez ibil-bide osoa egiteko. Deiadar Ultralasterketa ere gaur abiatuko da,baina 24:00etan; ibilbideak10.400 metroko desnibel meta-tua du, eta 9 hornidura postu etaatsedenerako gune bat izangoditu. Korrikalariek 25 ordu izan-go dituzte lasterketa osatzeko.Azkenik, Deiadar Maratoia igan-dean abiatuko da, 09:00etan.Ibilbideak sei hornidura postuizango ditu, eta parte hartzaileekbederatzi orduan egin beharkodute.Horrez gain, bost martxa anto-

latu dituzte deiadar mendi bakoi-tzaren gailurrera. Martxak laster-ketaren burua baino lehenhelduko dira tontorretara, etalehiakideak animatzea izangodute helburu. Hori dela eta, bimartxa gauez izango dira. Giroasortzeko, adarrak ere joko dituz-te, urteroko mendi martxan egi-ten den bezala. Gaur goizeanigoko dira Sollubera, arratsaldezKolitzara eta larunbat arratsalde-an Oizera. Ganekogorta eta Gor-beia mendiak, berriz, gauez igokodituzte.

Peru Azpillaga Bilbo

Urte asko daramatza Oihan Ar-zuak mendi lasterketen mun-duan murgilduta. Mota guztieta-ko lasterketetan ibilia da, eta,egun duten arrakasta ikusita, las-terketa propio bat antolatzea otuzitzaion mendi taldeko lagunekinbatera. Bizkaian iraupen luzekomendi lasterketarik ez zegoelaikusita, Deiadar Xtreme ultratrai-la antolatzen hasi ziren: bost deia-dar mendiak lotzen dituen 200 ki-lometroko lasterketa. Geroztik,lepo ibili dira xehetasun eta egin-behar guztiak atontzen.Gaur bertan abiatuko da hain-

beste lan eskatu dien lasterketa,eta, oraingoan korrika ibiliko ezden arren, mota horretako laster-keta bat egitea zer den azaldu dioBizkaiko Hitza-ri.Nolatan otu zitzaizuen Bizkaian

halako lasterketa bat antola-

tzea?

Gure mendi taldean (Trail Sport52 mendi kluba), ultratrailen osozaleak izan gara beti, eta gauregun boommoduko bat dago las-terketa horien inguruan. Euskal

Herrian badaude halako lasterke-ta batzuk egon, baina Bizkaian ezzegoen gisako probarik. Horrega-tik erabaki genuen ultratrail batantolatzea, eta, hori osatzeko,deiadar mendi guztiak zeharka-tzea otu zitzaigun.Zergatik hartu dituzue deiadar

mendiak ardatz modura?

Beti pentsatu izan dugu lasterketabatek nolabaiteko kutsu kultural

edo historikoa izan behar duela;hots, ibilbideak nolabaiteko zen-tzua izatea, eta ez egitea egite hu-tsagatik. Deiadar mendiek loturahistoriko handia dute Bizkaiare-kin, bertatik deitzen baitzen Ba-tzar Nagusietara, eta horretarakoestrategikoki aukeratuta daude,Bizkaiko lurralde guztia hartzenbaitute. Hala, ibilbidea egiteko iaBizkaia osoa gurutzatu behar da,eta, beraz, gure geografia eta pai-saiaren isla argia izango da laster-keta.

Nolakoa da bi egun baino gehia-

go iraun dezakeen lasterketa lu-

ze batean parte hartzea?

Nik beti diot, lasterketa bat baino-ago, abentura pertsonal bat dela.Lehenengoak 30 bat ordu beharizaten ditu ibilbidea osorik egite-ko, eta azkenengoak, berriz, ia 60;hots, bi gau. Denbora asko, beraz,eta azkenean gauza mordoa pasa-tzen zaizkizu burutik, eta lagunak

egiten dituzu bidean; ba-tzuek zurekin egiten di-tuzte kilometro batzuk,gero horiek utzi eta bestebatzuk hartu; momentutxarrak ere badituzu, uz-

teko gogoak; gero, bat-batean,oso ondo zaude... Oso esperientzia berezia da, or-

duan.

Bai; azken finean, bidaia txiki batdira halako lasterketak, eta ho-rrek zaletasuna sortzen du. Jen-deak hori bizitzen duenean, mugaigarotzea zer den dakienean, igualmomentuan esaten du «ez dutberriro halakorik egingo», bainagero berriz hasten zaio grina hori;abentura pertsonala da, ez soiliklasterketa bat.

Beraz, lasterketa luzeak horre-

gatik dira hain arrakastatsuak?

Bai, harrapatu egiten du. Arrisku-tsua ere bada, batzuk bost eta ha-mar kilometroko lasterketak egi-tetik ultratrail bat egitera pasa-tzen baitira. Baina egia da ultra-trailkontzeptua lasterketakon-tzeptutik askoz harago doala:lehia alde batera utzi, eta erronkapertsonala bihurtzen da.Korrikalaria izanda, zer iruditu

zaizu antolakuntza lanetan ari-

tzea?

Oso konplexua da; ni korrikalarianaiz, eta beti diot antolatzea korri-ka egitea baino askoz zailagoa de-la: ibilbidea asmatzea, neurtzea,berrikustea, jendearekin harre-manetan jartzea, baimenak,deiak... Horrez gain, bakoitzakbere lana eta bizitza ditu, eta zailada dena uztartu ahal izatea.Lasterketa munduko jendea in-

plikatu egin da antolaketan?

Mendi taldean sei bat gabiltza,baina gero 200 boluntario bainogehiagoren laguntza jaso dugu.Mendi talde batzuk asko inplikatudira eta haien esparru osoa haiekbete dute, beste leku batzuetan ezhainbeste, eta guk lotu behar izanditugu. Baina orokorrean bai; ialasterkari baino boluntario gehia-go daude.Beraz, dena izango duzue jada

prest.

Bai, orain azkenengo detaileak ze-hazten ari gara, ibilbidean garbi-keta lanak egiten, laguntzen digu-ten mendi taldeen artean markakbanatzen, udaletxe batzuekin az-ken detaileak konpontzen; azkenegun hauek nahiko estresaga-rriak izaten dira. Adibidez, abuz-tuan amaitu zen izena ematekoepea, eta ehun parte hartzaile in-guru izango dira lasterketa bakoi-tzean. Horrez gain, mendi mar-txak ere egongo dira.Kanpotik ere etorriko da jen-

dea?

Euskaldunak dira parte hartzailegehienak. Hala ere, Espainiatiketa Frantziatik ere etorriko da ba-tzuk, baina nahiko lokala izangoda. Gainera, Urdaibai inguruanizanda, inguruko jende askokeman du izena.Zer eskainiko dute deiadar men-

dien gailurretara antolatutako

martxek?

Urtero egiten diren ibilaldienantzekoak izango dira. Nolabaitesanda, aurreneko korrikalariakigarotzen diren unean, martxakojendea ere gailurretan egotea daideia, korrikalariak animatzeko.Adarrak ere izango ditugu, giroasortzeko eta emozio puntu batemateko. Gainera martxa batzukgauez izango dira eta horrekxarma berezia emango dio.

«‘Ultratrail’ kontzeptua‘lasterketa’ kontzeptutikaskoz harago doa»

Oihan Arzua b Deiadar Xtreme lasterketaren antolatzailea

Oihan Arzua Deiadar Xtreme ultratraila antolatzen ari da mendi taldekolagunekin batera. Bizkaian zegoen hutsune bat betetzeko asmoarekin,kutsu historiko eta kulturala duen lasterketa bat osatzea erabaki dute.

LUIS JAUREGIALTZO / FOKU

«Halako lasterketak bidaiatxiki bat dira, eta horrekzaletasuna sortzen du;abentura pertsonala da»

Deiadar mendietatikadarra joz eta sua piztuzBatzar Nagusietarakodeia egiten zenXV. eta XVI. mendeetan

200 kilometroko mendi lasterketaz gain,beste bi iblbide antolatu ditutze, 105 eta 45 kilometrokoak

MUSIKA

ARTEAGALizzies, On

eta Penadas por la Ley.

bGaur, 22:30ean, plazan.

ARTEAGAArratia Kantuan:

Pantxoa Karrere, Gontzal Mendibil,

Bihotz Gorospe, Juantxu Urkiaga,

Iker Diez, Pauline eta Juliette, Pello

Artabe, Juanpa Agirre, Juanma

Labandibar, Esti eta Olatz, eta

Ibon Iza.

bBihar, 20:30ean, plazan.

ARTEAGATximeleta taldea.

bBihar, 00:00etan, plazan.

BARAKALDOFalling Black.

bGaur, 20:30ean, El Tubon.

BARAKALDOLos Buhos.

bGaur, 21:30ean, Federico

Garcia Lorca plazan.

BARAKALDORevolta Permanent

eta Unholy Covers.

bGaur, 22:00etan, San Luis plazan.

BARAKALDOLove the Tuenti’s:

Safri Duo, Sylver, Lasgo, La Luna,

Ian Van Dahl, Fragma ft. Tess,

Jessy Marvin & Andrea Prezioso,

Anneke Van Hoof, Dee Dee,

Noyze, Clublanders, Tess, Orion

ft. Caitlin, Tss Proyect ft Irantzu eta

Barthezz y XTM ft. Annia.

bBihar, 19:00etan, Bizkaia Arenan.

BARAKALDODiablo Cuney.

bBihar, 20:00etan, Riojana Rocken.

BARAKALDOLos Cheddars

eta Nasti de Plasti.

bBihar, 20:00etan, Tubon.

BARAKALDOKnives eta Ballard.

bBihar, 20:30ean, Mendigon.

BARAKALDONight Demon

eta Etorkizun Beltza.

bAsteazkenean, 19:30ean,

Mendigon.

BARRIKAVenice.

bGaur, 20:00etan, Golfo Norten.

BERMEOSakatu elektrotxaranga:

poteo musikatua.

bGaur, 20:00etan, txosnetatik

Alde Zaharrera.

BERMEOThe Hammer Killers

eta Zea Mays.

bGaur, 22:00etan, Lameran.

BERMEOLeire, Willis Drummond

eta DJ Gatazka.

bBihar, 22:30ean, Lameran.

BERMEOThe Cry.

bOstegunean, 21:00etan,

Beleza Malandran.

BERRIZTierra Hostil, Worth It,

Blame, Stronger Together, Issuna,

Norkzer, Home eta Sasha Green.

bBihar, 18:00etan, Hiltegixe

gaztetxean.

BILBOSin Mala Intencion.

bGaur, 19:00etan, Fnac-en.

BILBOUdal Musika Banda.

bGaur, 19:00etan, Azkuna

zentroan.

BILBORafa Aceves Trio.

bGaur, 19:30ean, La Riberan.

BILBOThe Bribones Blues Band,

Superalfa, WAS, The Renegados,

Lorelei Green, Discofagia Band,

Smile, Dada, Mr. Chase eta

DJ Santo.

bGaur, 20:00etan, Shaken.

BILBOSaltimbankya, Next Step,

Perretual Night eta Mise en Abyme.

bGaur, 20:00etan, Bilborocken.

BILBOEkiza.

bGaur, 20:00etan, Biran.

BILBOCycle.

bGaur, 21:00etan, Stage Liven.

BILBOLuna eta Buffalo.

bGaur, 22:00etan, Kafe Antzokian.

BILBOStereorocks: Matias

Aguayo eta Les Alsborregach.

bGaur, 01:00ean, Kafe Antzokian.

BILBOElsa Garcia & Israel

Santamaria Trio.

bBihar, 12:30ean, La Riberan.

BILBO Jose Vital El Caramelo

eta Laura Vital: De buena rama.

bBihar, 20:00etan, Bidebarrietako

liburutegian.

BILBO1991 eta Codigo de Salto.

bBihar, 20:30ean, Shaken.

BILBOOssyris eta Ad Eternum.

bBihar, 21:00etan, Stage Liven.

BILBOTako.

bBihar, 21:30ean, Azkenan.

BILBODama eta Anestesia.

bBihar, 22:00etan, Kafe Antzokian.

BILBOMikel Uraken.

bBihar, 00:00etan, La Riberan.

BILBORafa Aceves Trio.

b Igandean, 12:30ean, La Riberan.

BILBOThis Frontier Needs

Heroes.

b Igandean, 13:00etan Residencen,

eta 18:00etan Coppolan.

BILBOThe Hillbilly Moonshiners.

b Igandean, 13:30ean,

Itsas Museoko zabalgunean.

BILBO Joan Manuel Serrat.

b Igandean, 19:00etan,

Euskalduna jauregian.

BILBOPerota Chingo: Aguas.

bAsteartean, 20:30ean,

Campos Eliseos antzokian.

BILBOThe Cavemen.

bAsteartean, 21:00etan, La Nuben.

BILBOArnau Griso.

bAsteazkenean, 19:00etan,

Fnac-en.

BILBO Jared James Nichols.

bAsteazkenean, 20:00etan,

Itsas Museoan.

BILBODylan Le Blanc eta Nicole

Atkins.

bAsteazkenean, 20:30ean,

Kafe Antzokian.

BILBOOddisse.

bAsteazkenean, 21:00etan,

Stage Liven.

BILBOBeñat Goiti eta Adrian Puck

DJ: Isturitzetik Etiopian barrena.

bOstegunean, 19:30ean, Biran.

BILBOPurple Vellocet, Yo Gerard,

Lady Banana eta Laverge.

bOstegunean, 20:00etan,

Bilborocken.

BILBOThe Asteroid Nº4.

bOstegunean, 20:15ean,

Kafe Antzokian.

BILBODel Bromham eta Austin

Slack.

bOstegunean, 21:00etan,

La Nuben.

BILBOAinara LeGardon.

bOstegunean, 21:30ean,

Kafe Antzokian.

BILBONazca.

bOstegunean, 21:30ean,

Azkenan.

DURANGOEl Puto Ben

eta El Coco y el Cangrejo.

bBihar, 23:00etan, Plateruenan.

ELORRIOSan Martin de Sotrondio

abesbatza.

bBihar, 20:00etan, Santa Anako

kaperan.

ERMUATimbakada, Kolme Katu

eta Ghost Number & His Tipsy

Gypsies.

bGaur, 18:30ean,

Orbe Kardinalaren plazan.

ERMUATundra, Samaruas,

Alos Quartet, Oreka TX eta

Aukeran dantza konpainia.

bBihar, 18:30ean,

Orbe Kardinalaren plazan.

ERMUAVanesa Muela.

b Igandean, 13:00etan,

Orbe Kardinalaren plazan.

ERMUABesarabia eta La Kabhala.

b Igandean, 18:30ean,

Orbe Kardinalaren plazan.

GALDAKAODa Capo musika

banda.

bGaur, 13:30ean, Kurtzeko plazan.

GALDAKAOMr. Pongo Band

eta Eskorzo.

bGaur, 22:30ean, Ardantza

Lehendakariaren parkean.

GALDAKAOTxokoinedituak,

El Drogas eta Oxabi.

bBihar, 22:30ean, Ardantza

Lehendakariaren parkean.

GALDAKAOUdal txistularien

alardea.

b Igandean, 13:00etan, Kurtzeko

plazan.

GERNIKA-LUMOGorpuzkingz,

Kaleko Urdangak eta Erasoka.

bBihar, 22:00etan, Iparragirren.

GETXOManuel Luna.

bGaur, 18:30ean, Areetako Geltokia

plazan.

GETXOTxarango & Gonbidatuak.

bGaur, 20:30ean, Areetako

Geltokia plazan.

GETXOEven Mud.

bGaur, 22:30ean, Zear Biden.

Galdakao b Santakurtz jaiak

Musika, dantza eta antzerkia, noiznahiSantakurtzak azken txanpan sartu dira Galdakaon, baina asteburu luzea dago musikaz, dantzaz eta antzerkiaz

gozatzeko. Ardantza Lehendakariaren parkean, Eskorzo eta Mr. Pongo Band ariko dira gaur, eta El Drogas,

Txokoinedituak eta Oxabi bihar. Antzerkian ere, ugaria da eskaintza: Hortzmuga, Mama Crea, Deabru Beltzak

—argazkian—, Asier Bilbao, La Baldufa, Oihulari Klown... Eta dantza saioak, berriz, nonahi eta noiznahi izango

dira igandera bitartean. Nabarmentzeko, Oinkari eta Hika taldeen Sagartu, bihar arratsaldean. DEABRU BELTZAK

14 BIZKAIKO HITZAOstirala, 2018ko irailaren 14aAgenda

GETXOSherpah.

bGaur, 23:00etan, Areetako

Geltokia plazan.

GETXOTridents Cover Trio.

bGaur, 23:30ean, El Comercion.

GETXOLulavai.

bBihar, 18:30ean, Areetako Geltokia

plazan.

GETXOLost Preachers.

bBihar, 20:00etan, Ereagako

txiringitoan.

GETXOElephanteria Arvanitaki.

bBihar, 20:30ean, Areetako

Geltokia plazan.

GETXONogen.

bBihar, 23:00etan, Areetako

Geltokia plazan.

GETXOMoonshakers.

b Igandean, 13:00etan, Ereagako

txiringitoan.

GETXOLuhartz.

b Igandean, 18:00etan, San Nikolas

plazan.

GETXOGhost Number & His Tipsy

Gypsis.

b Igandean, 18:30ean, Areetako

Geltokia plazan.

GETXOFairport Convention.

b Igandean, 20:30ean, Areetako

Geltokia plazan.

GETXOMarban eta Rufus.

bOstegunean, 20:00etan,

Azkorriko Fanfalokan.

GUEÑESGuda Dantza, Hesian eta Gora Herria.

bGaur, 23:00etan, jaigunean.

KARRANTZASu Ta Gar.

bBihar, 00:00etan, El Suceson.

LARRABETZULiher eta Hiru Leike.

b Igandean, 18:30ean, Hori Bai

gaztetxean.

LEZAMABroken Izotz.

bGaur, 00:00etan, plazan.

MARKINA-XEMEIN Josu Bergara

eta Akorde Txikiak.

bBihar, 20:00etan, Uhagonen.

MUNGIAHiri Galduak.

bBihar, 22:30ean, Zubikoan.

PLENTZIA Ibon Belandia

eta Supreme.

bGaur, 20:00etan, Ontziola plazan.

PLENTZIASiracustica eta

Marta Uriona.

bBihar, 20:00etan, Ontziola

plazan.

PLENTZIAX-Talin eta Elley.

b Igandean, 18:00etan, Ontziola

plazan.

PORTUGALETELos Cojones eta Dulce Castigo.

bGaur, 22:00etan, La Rantxe

plazan.

PORTUGALETELos Retumbers

eta Eh, Mertxe.

bBihar, 21:00etan, Arana

tabernan.

SONDIKAXabi Aburruzaga,

Gorantzaileak taldearekin.

bBihar, 20:30ean, Larrabarrena

parkean.

SONDIKAGovernors eta Meridian.

bBihar, 23:00etan, plazan.

SOPELASonic Trash eta Pomeray.

bGaur, 21:00etan, Plaza Beltzean.

SOPELARed Clover.

bBihar, 20:00etan, Gardokiko

talaian.

SOPELAFaltons eta D-Tox.

bBihar, 21:00etan, Plaza Beltzean.

URDULIZThe Cool Clown Clan,Chalwa Band eta Ze Esatek.

bGaur, 22:30ean, Elortzako jaietan.

ANTZERKIA

BALMASEDAAntifaz: No hay

ladrón que por bien no venga.

bBihar, 20:00etan, Klaret antzokian.

BERRIZGanso & Cia: Babo Royal.bGaur, 18:00etan, Elizondon.

BILBOChe y Moche: El funeral.

bGaur, 19:30ean, Arriaga

antzokian.

BILBOLander Otaola: Yo soy

Pichichi.

bGaur eta bihar, 20:00etan, eta

igandean, 19:00etan, Pabilioi 6

aretoan.

BILBOThe Funamviolistas:

Contraescena.

bGaur eta bihar, 20:00etan,

Campos Eliseos antzokian.

BILBONimu Cia: Ni pies ni cabeza.

b Igandean, 12:00etan, Arabellako

plazan.

BILBOTrapu Zaharra: Sefiní.

b Igandean, 18:00etan,

Olabeagako ermitan.

GALDAKAOTraperistak: kale

animazioa.

bGaur, 13:00etan, Santi Brouard

plazan; 18:00etan, Kurtzeko plazan,

eta 21:00etan, Iturrondo plazan.

GALDAKAOHortzmuga: Jule.

bGaur, 17:00etan, Santi Brouard

plazan.

GALDAKAOMama Crea:

Kale gorrian.

bGaur, 19:00etan, Berezikoetxeko

plazan.

GALDAKAODeabru Beltzak:

Su à Feu.

bGaur, 23:00etan, Santi Brouard

plazan hasita.

GALDAKAOAsier Bilbao:

Eusko Kabareta.

bGaur, 23:00etan, Kurtzeko plazan.

GALDAKAOLa Baldufa: Zepellin.

bBihar, 17:00etan, Santi Brouard

plazan hasita.

GALDAKAOOihulari: Trostan.

b Igandean, 18:00etan,

Santi Brouard plazan.

GETXOHortzmuga: Jule.

bBihar, 12:30ean, Santa Eugenian.

SANTURTZILa Trocola: Emportats.bGaur, 20:30ean, Serantes aretoan.

DANTZA

BILBOAdriana Bilbao: Hierro.

bBihar, 20:00etan, eta igandean,

19:00etan, La Fundicion aretoan.

BILBOSara Baras: Sombras.

bDatorren asteazkenetik igandera,

19:30ean, Arriaga antzokian.

Arteaga b Merkartea azoka

Arratia osoa, kantuanMerkartea azokaren bezperan, Lizzies, On eta Penadas por la Ley taldeen

kontzertua izango da, gaur, Arteagako plazan. Eta bihar, Arratia Kantuan

emanaldia: Pantxoa Karrere, Gontzal Mendibil —argazkian—, Bihotz Go-

rospe, Juantxu Urkiaga eta beste, dantzari eta guzti. IMANOL OTEGI / FOKU

BILBOVictor Ullate Balleta.

bDatorren ostegunetik igandera,

19:30ean, Campos Eliseos aretoan.

GALDAKAOBizkaiko sokadantza.

bGaur, 12:30ean, Zabaletako

plazan.

GALDAKAODantza alardea.

bGaur, 20:00etan, Kurtzeko plazan.

GALDAKAOLarrain dantza.

bBihar, 13:30ean, Iturrondo plazan.

GALDAKAOOinkari & Hika:

Sagartu.

bBihar, 19:30ean, Santi Brouard

plazan.

GETXOHitzaren Jantza.

b Igandean, 11:00etatik 14:30era,

Algortako kale eta plazetan.

SONDIKAGorantzaileak taldea.

b Igandean, 18:00etan,

Larrabarrena parkean.

BERTSOLARITZA

ARTEAGABertso poteoa: Oihana

Iguaran eta Maialen Lujanbio.

bBihar, 12:30ean, Merkartean.

BERMEOOihana Bartra, Iratxe

Ibarra eta Jone Uria.

b Igandean, 13:00etan, Gaztelu

plazan.

GALDAKAOBertso bazkaria:

Arkaitz Estiballes eta Fredi Paia.

bBihar, 15:00etan, Kurtzeko plazan.

GERNIKA-LUMOBerso afaria:

Andoni Egaña eta Unai Iturriaga.

bGaur, 21:00etan, Zimela jatetxean.

GETXOOihana Iguaran, Josu

Landeta eta Itxaso Paya.

b Igandean, 16:30ean, San Nikolas

plazan.

JATABEBertso omenaldia:

Aitor Esteban eta Asier Legarreta.

bGaur, 14:30ean, Ibaiondon.

ONDARROA Igor Elortza, Onintza

Enbeita eta Kike Amonarriz:

Jakinduriek mundue erreko dau

bertsozientzia emanaldia.

bOstegunean, 18:30ean, Beikozinin.

OTXANDIOBertso poteoa:

Igor Elortza eta Maialen Lujanbio.

bGaur, 20:00etan, kalez kale.

HITZALDIAK

BILBOSantos Zunzunegi:

Bergman eta melankolia.

bGaur, 18:00etan, Bilbo Arten.

BILBOMaria Uriarte, Javier Arnaiz

eta Jose Fernandez de la Sota:

Hitz zubi batmahaingurua.

bAstelehenean, 20:00etan, BBK

aretoan.

BILBORafa Ugalde eta Pako Aristi.

bAsteartean, 19:00etan, Fnac-en.

BILBOBernardo Atxaga eta

Mariasun Landa: Fikzioaren iturriak.

bAsteartean, 19:30ean,

Bidebarrietako liburutegi nagusian.

BILBOCarlos Aurtenetxe eta

Juan Manuel Uria: Harri eta zerua.

bAsteartean, 20:00etan, BBK

aretoan.

BILBO Javier Corcobado: Hitzaren

zarata.

bOstegunean, 20:00etan, BBK

aretoan.

IKUS-ENTZUNEZKOAK

SOPELASurfeko film laburrak

eta Secrets of Desert Point.

bOstegunean, 20:30ean,

Udaletxeko plazan.

BESTELAKOAK

ARTEAGA Imanol Ituiño magoa.

bGaur, 17:00etan, kultur etxean.

BERMEOEls Dimonis de Morella.

bBihar, 20:00etan, San Juan

Portaletik.

BILBOGalatea taldea: Mud

emakumea ikuskizun poetikoa.

bAsteazkenean, 20:00etan, BBK

aretoan.

15BIZKAIKO HITZAOstirala, 2018ko irailaren 14a Agenda

Aitziber Laskibar Lizarribar

Ia hiru metro lodi eta ia

zortzi metro altu den ha-

rresia da Muskizko Muña-

toiz gaztelura doanak le-

henik aurrez aurre topa-

tuko duena. Norbaitek harresia

gaindituko balu, zuloa aurkituko

luke beste aldean, inguru guztian.

Beste harresi bat ere igaro behar

da erdigunean dagoen eraikin na-

gusira heltzeko, eta dorre horren

hormak ere metro bete baino lo-

diagoak dira. XIV. eta XV. mende-

etan eraikitako egoitzaren behe-

ko solairuak ez zuen ez aterik ez

leihorik. Hermetikoa zen eraikina

erabat. Irazgaitza. Borrokarako

egoitza gisa eraikia dirudi, baina

etxebizitza izan zen, Lope Garcia

Salazarren bizilekua. Hori bai,

kanpoko zein etxe barruko bo-

rrokek odolez bustitako bizile-

kua.

Bizkaiko gaztelu bakartzat

jotzen da, eta Euskal Herriko

konplexuena dela diote adituek.

Monumentu historiko artistiko

izendatu zuten Muñatoiz gazte-

lua 1940. urtean, eta, 2001ean,

kultura ondasun. Barrutik ikus-

tea, hala ere, ez da erraza, itxita

egoten baita. Udaran izaten da

hartarako aukera, iganderoko

bisita gidatuetan. Hain zuzen,

etzi goizean izango da hartarako

azken aukera: 3,5 euroren truke

parte har daiteke bisitan, aurrez

629-27 15 16 telefono zenbakian

ordua hartuta.

Eraikin multzoaren erdigunea,

dorrea, 1339an eraiki zuten Gar-

cia Salazarren arbasoek, eta gero-

ra egin zuten harresia, 1359an.

Borrokalaria izan zen familia, eta,

Lopek berak 16 urterekin hartu

zuen lehenengoz ezpata, gudara-

ko. Borroka, liskar eta eraso arte-

an bizi izan zen beti. Bai beste lei-

nuen aurkako borroketan, bai

etxe barruko liskarretan. Hil ere

bere gazteluan hil zen, baina se-

meak giltzapetuta eta pozoituta.

Guda mota guztietan berbera

izan zen arrazoia: botere gosea.

Bandoen arteko borroken ga-

raian, Bizkaiko leinurik garran-

tzitsuenetako bateko kide zen

Lope; ahaide nagusia, gainera.

Oinaztarren aldeko bandokide

nagusietakoa izan zen Bizkaian,

eta ordaindu zuen hori: bandoen

bortizkeria apaltzeko helburuz,

Cadizko Jimena de la Fronterara

erbesteratu zuten.

Sukarrak jota zela, hiru urtera,

zigorra barkatu zion erregeak, eta

etxera itzuli zen Lope. Baina bo-

rrokak ez ziren eten, batez ere

etxe barrukoak. Oinordekotza

lehia izan zen, hain zuzen, men-

dean hartu zuena. Borrokan hil

zuten anaia baten semeari eman

nahi zion berak oinordetza, baina

oraindik bizi zitzaion Joan semea

ez zegoen hori onartzeko prest.

Berak nahi zuen aitaren boterea,

eta Joana Butroi Muxika amak ere

semearen alde egin zuen, sena-

rraren nahia baztertuta. Senar-

emazteen haustura ekarri zuen

horrek.

1470ean, Joanek, aita setiatu,

eta preso hartu zuen Muñatoizko

dorretxean bertan. Urteak egin

zituen giltzapetuta, eta, ihes egi-

ten saiatu zela eta, Portugaleten

zuen bere beste dorretxera era-

man zuten. Han hil zen, 1476an,

preso, oinordekoek pozoituta.

Hala ere, beste zerbaitegatik da

ezaguna Lope Garcia Salazar:

Bizkaiko lehen kronikaritzat jo-

tzen delako. Bere idatziengatik

ezagutzen da garaiko Bizkaiko

historia.

Bizkaiko «benetako» gaztelu bakarra da Muskizko Muñatoiz. Leinu borrokengaraian eraikia, oinaztarren ahaide nagusi Lope Garcia Salazarren egoitza izan zen.Etxe barruko botere lehiak hil zuen Bizkaiko lehen kronista, preso, pozoituta.

Leinu borroken gotorleku

Bisita gidatuen programaren barruan, igandean izango da gaztelua ezagutzeko azken aukera. BIZKAIKO HITZA

BIZKAIKO HITZAOSTIRALA, 2018ko irailaren 14a

Zuzendaria: Aitziber Laskibar Lizarribar. Argitaratzailea: Bizkaiko Hedabideak SM.Lege gordailua: SS-1515-2010 ISSN: 2173-1721

www.bizkaia.hitza.eus bbizkaia@hitza.eus

sBIZKAIA MAITE

Duen egituragatik eta dituen harresiengatik, «benetako gaztelutzat»

jotzen da Muñatoiz. BIZKAIKO HITZA