BIZKAIKO HITZA - berria.eus · bak dira, Gundinen arabera, eta argudio hori bera nahikoa da ho-rien...

BIZKAIKOHITZA

MA

RIS

OL R

AM

IREZ / F

OKU

Heziberri eta PISAko probak egin dizkiete Bizkaiko hainbat ikasleri azken hilabeteetan, baina badiraazterketei planto egitea erabaki dutenak ere b Asteazkenean hasiko dira selektibitateko probak b 2-3

Azterketen

lasterketa

Ea Nuklearren aurkakoborrokek erein zuten hazia

aztertuko dute asteburuan

12Lekeitio Igandean egingo duteEuskal Eskola Publikoaren

27. Jaia, ‘Zapran gagoz’ leloarekin

5Ostirala

2018ko ekainaren 1aIX. urtea355. [email protected]

BIZKAIKO HITZA

Ostirala, 2018ko ekainaren 1a2 b Astekoa

Ainhoa Larrabe Arnaiz

Azterketa ga-

raia izan ohi

da ekaina Eus-

kal Herriko

ikastetxeetan;

ikasturteari

zenbakia ezartzeko sasoia. Nahi-

ko, bikain ala ondo; bost, bedera-

tzi eta zazpi. Gero eta gehiago dira

gaur egungo ebaluazio eredua za-

lantzan jarri eta kalifikazio siste-

ma bertan behera uzteko eska-

tzen duten adituak. «Ebaluazio-

ak, oro har, zertan hobetu behar

den ezagutzeko balio behar du,

eta baita hobekuntza horretarako

zer bitarteko jarri behar diren

erabakitzeko ere. Pertsonaren-

gan eragina duen testuingurua-

ren ebaluazioa egitea beharrez-

koa da, orain arteko kalifikazio

sistema bertan behera utziz, une

oro ikasleen autonomia zainduz

eta autoebaluazioa landuz». Hala

dio Hik Hasi elkarteak, hezkuntza

arloko dozenaka adituren ekar-

penekin batera, heziketa hobe-

tzeko osatutako proposamenak.

Harago doa eztabaida, ordea.

Tokian toki, gelaz gela eta irakas-

gaiz irakasgai, ikasleei egiten

zaizkien azterketez gain, kanpo-

tik diseinatutako bestelako proba

batzuk ezarri dituzte aurten ere:

martxotik hona, PISAko azterke-

tak eta Heziberrik eta LOMCEk

marraztutako ebaluazioak egite-

koak zituzten Araba, Bizkai eta

Gipuzkoako 138 zentrotan. Ho-

rietatik 78, Bizkaian. «Kanpotik

ezarritako azterketak» direla ar-

gudiatuta, planto egitea erabaki

dute Bizkaiko hainbat eskolatako

ikasleek. Katea ez da eten orain-

dik, datorren asteazkenetik osti-

ralera bitarte unibertsitatera sar-

tzeko hautaprobak egingo baiti-

tuzte milaka bizkaitarrek. Kate

luze baten azken katebegia izan-

go da datorren astekoa.

Orotara, sei mailatan egin di-

tuzte azterketak martxoa eta

maiatza bitartean, eta lau azter-

keta mota dira ezarritakoak. Bat:

ISEI Irakas Sistema Ebaluatu eta

Ikertzeko erakundeak ebaluazio

diagnostikoak egin ditu Lehen

Hezkuntzako 4. mailan eta Derri-

gorrezko Bigarren Hezkuntzako

2. mailan. Bi: LOMCE eta Hezibe-

rriren ezarpenaren ondorioz ja-

rritako kanpo ebaluazioak, LHko

6. mailan eta DBHko 4. mailan.

Hiru: PISAko probak, 2002an

jaiotako 15 urteko gazteei. Eta

laugarrena eta azkena: datozen

egunetan, hilaren 6tik 8ra egingo

den unibertsitatera sartzeko hau-

taproba edo lehen selektibitatea

izenez ezaguna zena.

Kanpo ebaluazioei «planto»Otsailean iragarri zuen Hezkun-

tza Plataformen Topaguneak

«azterketa eta errebaliden laster-

keta» zetorrela. Eta ISEIren eba-

luazio probak ez ezik gainontzeko

guztiak ere ikastetxeetatik kanpo

diseinatutako probak direla argu-

diatuta, horiei planto egiteko deia

egin zuten plataformako kideek:

LOMCEk eta Heziberrik zehaztu-

tako LH 6ko eta DBH 4ko probak

zein PISAko azterketak ez egitera

animatu zituzten ikastetxe zein

ikasleak.

Ikasle Abertzaleak taldeak pro-

ba horietan parte ez hartzeko deia

egin du ikasleen artean, «azter-

keta arrotzak» direla argudiatu-

ta. Intsumisio gida ere sortu du

erakundeak; proben aurretik eta

egunean bertan zer egin azaltzen

dute bertan. Halaber, Ikasleok

Zorrotz dinamika aurkeztu zuten

urtarrilaren bukaeran Bizkaiko

dozenaka ikaslek. Lurraldeko

ikastetxeetako azterketa «arro-

tzei» planto egiteko kanpaina

egin dute dinamikan bildutako

gazteek ere.

PISA egin duten ikastetxe ber-

beretan egin behar zituzten

LOMCE eta Heziberriko probak,

Bizkaiko 73 zentro ingurutan. Ez

dituzte programatutako guztie-

tan egin, ordea, aztertzaileak

agertu orduko azterketetan parte

ez hartzea erabaki baitute hain-

bat zentrotan. Romo Artatza ins-

titutuan, Algortako Aixerrota

zentroan, Santurtziko Axular

ikastetxean, Portugaleteko Asti

Lekun, Sestaoko Anglea Figera

eta Saturninon, Basauriko Uriba-

rri ikastetxean, Ondarroako Zubi

Bizkaiko 78 zentrotan LOMCEk eta Heziberrik marraztutako azterketak eta PISAko probak eginbehar zituzten martxotik hona, baina planto egitea erabaki dute hainbat tokitan, «kanpotikinposatutakoak» direla salatuta. Asteazkenean hasiko dira unibertsitatera sartzeko hautaprobak.

Ebaluazioaren ebaluazioa

Hilaren 6tik 8ra bitarte egingo dituzte unibertsitatera sartzeko hautaprobak. JUAN CARLOS RUIZ / FOKU

BIZKAIKO HITZA

Ostirala, 2018ko ekainaren 1a

Zahar herri ikastolan, Santutxu-

ko Karmelo ikastolan eta Luis

Briñas ikastetxean, esaterako,

plantoak egin dituzte. Denek

aipatu dute argudio bera: «Kan-

potik inposatutako azterketak»

dira bai PISArenak eta baita

LOMCE eta Heziberrik zehaztu-

takoak ere.

Ikasle zein herritarrek eginda-

ko mobilizazioetan, tokian tokiko

hezkuntza ereduaren alde aurre-

rapausoak egitea beharrezkoa

dela aldarrikatu dute. Bilboko

Santutxu auzoko mobilizazioak

dira, guztien artean, esangura-

tsuenak. Karmelo ikastolak eta

Luis Briñas ikastetxeak bildu eta

eskola eremutik harago doazen

sareak josi dituzte: ikasleak, gura-

soak, ikastetxeak eta, oro har, au-

zokideak bildu dituzte kanpo az-

terketen kontrako ekitaldietan.

Ikastetxetik auzora jauziDuela hiru ikasturte jarri zuten

lehen hazia Santutxun. Hala azal-

du du Patxi Gundin Karmelo

ikastolako gurasoak. «Heziberri-

ren bidez LOMCE ezarri nahi zu-

tela konturatzean, haren kontra-

ko kanpaina abiatu genuen Kar-

melo ikastolako hainbat gurasok,

gaiarekiko genuen kezkatik tira-

ka. Lan batzorde mistoa osatu ge-

nuen gaia jorratzeko, zentroko

irakasleekin batera, eta ikasleek

ere parte hartu dute azkenaldiko

batzordeetan. Euskal Herriko

beste herri askotan baino beran-

duago hasi ginen lanean; izan ere,

ordurako, Ezkerraldean eta Gas-

teizen lanean zen Hezkuntza To-

paguneen Plataforma». Haiekin

harremanetan jarri ondoren era-

baki zuten dinamikara gehitzea,

eta auzoko hezkuntza komunita-

tea josten aritu dira ordutik.

Ikastetxetik auzora egin zuten

jauzi. «Luis Briñaseko gurasoe-

kin harremanetan jarri eta zubiak

eraikitzen hasi ginen berehala».

Hezkuntza eremuan izandako

murrizketen harira hainbat mo-

bilizazio eginak zituzten Luis

Briñas ikastetxean, eta berehala

jarri ziren bi zentroetako kideak

elkarlanean. Basarrateko plaza

dute elkargune eta sinbolo: ber-

tan atera zuen hezkuntza komu-

nitateak lehen argazkia, duela

hiru ikasturte. Martxoan berriz

hartu zuten plaza. «Ez ditugu

egingo LOMCEk inposatu eta He-

ziberrik arautzen dituen kanpo

azterketa horiek». Karmelo ikas-

tolari DBHko 4. mailako ebalua-

zioa eta PISAko azterketak egitea

zegokion, eta LHko 6. mailakoa

Luis Briñas ikastetxeari.

Auzoko eragile eta elkarteekin

elkarlanean aritu dira aurtengo-

an. Gundin: «Martxoaren 20an,

giza katea egin genuen Luis

Briñas ikastetxean, LHko 6. mai-

lako azterketaren plantoaren au-

zia ahalik eta gehien zabaltzeko».

Apirilaren 20an ere kalejira egin

zuten auzoan zehar. «Karmelo

ikastolaren txanda iritsi zen gero.

Maiatzaren 3an, 15 urteko gazteei

PISAko azterketak egitera etorri

ziren aztertzaileak». Ikasleak

prest ziren ordurako. «%100ean

egin zen planto». Maiatzaren

17an, DBHko 4. mailako proba

egitera joan ziren aztertzaileak,

baina ikasleek planto egin zioten

horri ere. «Bi egun lehenago, hi-

laren 15ean, giza katea egin ge-

nuen auzoan, eta azterketa egu-

nean elkarretaratzea egin zen».

Gainontzeko herrietan bezala,

Santutxuko auzokideek «inposi-

zio» gisa definitzen dituzte azter-

keta horiek. Hezkuntza komuni-

tatetik kanpo adostu diren pro-

bak dira, Gundinen arabera, eta

argudio hori bera nahikoa da ho-

rien aurka egiteko. Hezkuntza

eredua non eta zertarako zehaz-

ten den dago auziaren oinarrian.

Azterketen ezaugarriakZer dira eta zer neurtzen dute, ze-

hazki, probek? OCDE Ekonomia

Lankidetza eta Garapenerako

Erakundeak bultzatzen du PISA,

eta nazioartean sona handia izan

ohi dute probaren emaitzekin

osatzen dituzten rankingek, he-

rrialde zein autonomia erkideko-

en hezkuntza sistemaren «kali-

tatearen» neurgailu gisa hartzen

baitira emaitzak. 15 urteko gazte-

ei egiten zaie azterketa, hiru urte-

an behin, eta hiru aztergai nagusi

ditu: irakurmena, matematika

eta zientziak. Aldi bakoitzean,

arlo bat hartzen dute lehentasu-

nezko gisa, nahiz eta besteak ere

neurtzen dituzten; 2018koan, ira-

kurmena izan da gai nagusia.

Orotara, nazioarteko 80 estatuk

parte hartu dute azterketa horie-

tan.

2015ean egindako probetan

emaitza kaxkarrak jaso ziren Ara-

ba, Bizkai eta Gipuzkoan, eta alar-

mak piztu zituen Jaurlaritzak.

Egoera iraultzeko neurriak ere

iragarri zituen. Kasualitatez edo

ez, urtarrilean, irakurketa plana

osatu zuen Eusko Jaurlaritzako

Hezkuntza Sailak; hain zuzen,

PISAko azterketa egin behar den

urte berean eta irakurmena gai

nagusia denean. Oro har, kritika

asko egiten zaizkio PISAri. Asko-

ren iritziz, heziketa helburuak

baino gehiago, xede ekonomiko-

ak gordetzen ditu OCDEk bultza-

tzen duen probak, eta hezkuntza

sistemak norabide zehatz bat

hartzera bideratzen ditu hiru ur-

terik behin kaleratutako rankin-

gekin.

LOMCE eta Heziberrik zehaz-

tutako ebaluazio sisteman, berriz,

lau azterketa ageri dira, eta, batxi-

lergo bukaerakoa izan ezik, era-

gin akademikorik gabeak dira de-

nak. LHko 6. mailako eta DBHko

4. mailakoak dira aurten egin di-

tuztenak, baina DBHko

3. mailan ere egin zituz-

ten iaz, hainbat ikaste-

txetan. Ikasle zein ikas-

tetxe askok erabaki zu-

ten azterketa ez egitea.

Euskara, Gaztelania,

Ingelesa, Matematika eta

Zientziak neurtzen di-

tuzte LHko 3. eta LHko 6.

mailako azterketek.

DBHko 4. mailakoek, be-

rriz, Euskara, Gaztelania,

Ingelesa, Geografia eta

Historia, Matematika,

eta ikasle bakoitzak hautatutako

adarreko bi ikasgai.

LOMCE legeakhasieran defini-

tutako errebaliden proposame-

netik geratzen diren hondarrak

dira proba horiek. «Azterketa na-

zional» gisa aurkeztu zituen erre-

balidak PPk, eta LOMCE legearen

bizkarrezurra ziren. Hala, azter-

keten bidez, edukien kontrolean

are gehiago esku hartzeko balia-

bideak ziren errebalidak Espai-

niako Hezkuntza Ministerioaren-

tzat. Baina oposizioa sortu zuen

proposamenak, eta atzera egin du

PPk; hasierako errebalida horiek

eragin akademikorik ez duten az-

terketa gisa utzi dituzte.

Adituek diote gaur egungo

ebaluazio sistemak sailkatu egi-

ten dituela haur eta gazteak, eta

gero eta gehiagotan esaten da

gaiari heltzeko beharra dagoela.

Azken urteetan, ebaluazio ere-

duari buruzko hausnarketa eta

aldaketa eske dabiltza Euskal

Herriko hezkuntza eragileak zein

sindikatuak, eta ildo beretik

jotzen du Hik Hasi taldeak ere

hezkuntza hobetzeko egin duen

proposamenean. Hala dio:

«Hautaprobak edota selektibita-

tea bezalako probak kentzea,

ikasketa prozesua modu desego-

kian baldintzatzen dutelako».

Unibertsitatera sartzekoakKate luze baten azken katebegia

izango da datorren astea batxiler-

goa bukatu eta unibertsitatera

joan nahi duten ikasleentzat. As-

teazkenean hasiko dute uniber-

tsitatera sartzeko proba. Bi fase

ditu: orokorra, bost ikasgaitako

probekin; eta borondatezkoa,

nota igotzeko balio duena. Lehe-

nengo zatian bost azterketa egin-

go dituzte: Euskara eta Literatura;

Gaztelania eta Literatura; Azterri-

ko Hizkuntza; Espainiako Histo-

ria; eta batxilergoko adarrari da-

gokion irakasgai baten azterketa.

Uztailaren 4tik 6ra bitartean

egingo dituzte bigarren deialdiko

azterketak.

Historikoki, azterketa eredu

horren aurka azaldu da ikasle

mugimendua, batxilergoko hezi-

keta prozesua azterketa horiek

gainditzeari begira bideratzea

eragiten duelako.

Kanpo azterketen «lasterketa zoroari» aurre egiteko deia egin zuen Hezkuntza Topaguneen Plataformak martxoaren hasieran. MONIKA DEL VALLE / FOKU

Astekoa b 3

LOMCEk eta Heziberrikzehaztutako azterketak LHko 6. eta DBHko 4. mailakoikasleen artean egin dituzte

Santutxun, auzoko hezkuntzakomunitatea bildu etaazkerketen aurka egin duteazken hiru ikasturteetan

Leioa, Ondarroa, Getxo,Basauri, Sestao etaPortugaleteko hainbat ikaslekplantoak egin dituzte

BIZKAIKO HITZA

Ostirala, 2018ko ekainaren 1a4 b Iritzia

RZIPRIZTINAKNerea Ibarzabal

Entrenamendua

Argi daukat noizbait

umerik izatekotan

aisialdirako zeregin

serioak bilatu behar

ditudala aurretik». Hori edo

antzerako zerbait —hitz zehatzak

ez baititut oroitzen ajearen

ondorioz, nire aisialdia oraindik

serioa ez den seinale— esan zigun

lagun batek Zegama-Aizkorri

mendi-lasterketa ikustetik buel-

tan.

Inguruko beste neska talde

batzuetan ere sarri aipatutako

gaia da aisialdiaren kudeaketare-

na, kirola egitea eta kirol-probe-

tan parte hartzea geroz eta heda-

tuago dagoen honetan batez ere.

Haurrik gabe norbere aisialdia

errespetatzea eta errespetaraztea

zaila baldin bada, zer ote da

guraso izan ondoren!

Horregatik aipatzen zuen gure

lagunak zeregin «serioen» kon-

tua, errazagoa baita zure denbo-

ra tarteak kontuan har ditzaten

lortzea egiten duzun hori entre-

namendu/entsegu bat bada,

ezinbestekoa, jendaurreko proba

baterako prestatuko zaituena

—eta, tartean lehia badago,

oraindik hobeto—. Edo, ustekabe

baten ondorioz, zer utziko zenu-

ke bertan behera lehenago: fut-

boleko entrenamendua ekipoko-

ekin, edo zerbeza bat zeure

lagun batekin? Argi dago, ezta?

Biak dira aisialdi, baina batean

dagoen konpromiso maila altua-

goa da, nahiz eta agian zuk zer-

beza hori munduan beste ezer

baino gehiago behar izan.

Familia bakoitza kasu bat

izango da, baina zenbakiak zen-

bakiak dira oraindik. Emakume-

ok ez dugu osatzen taldekako

kiroletan urteetan jarraikortasu-

nez dabiltzanen gehiengoa, ezta

kirol-probetako izen-emateena

ere. Tamalez ez dira ohikoak

amatxo txirrindulari taldeak

errepideetan igandero —kirol bat

aipatzearren—, edo aitatxo uhol-

deak bide ertzetan karro eta

umeak hartuta ama animatzen

—bai, noski, batzuk badirena,

baina ez ausartu kopuruak kon-

paratzera—. Gero gainera entzun

egin behar ea Lilatoian zergatik

ezin duten parte hartu.

Horregatik pentsatzen dut beti

txarto aitatxoen podiumetako

argazki hunkigarriak ikusten

ditudanean, irribarretsu, bi ume

besoetan hartuta; sentitzen dut,

askotan ez dute mereziko zalan-

tzan jartzea, baina, portadetan

agertzen ez diren beste aldeko

argazki gehiegi ikusi ditudalako

edo, beti egiten ditut galdera

berberak. Nork zaindu ote ditu

ume horiek aitaren entrenamen-

du orduetan? Nor atera da gal-

tzen aisialdiaren negoziazioan?

Esanguratsua da honetarako

prestatu behar izatea, urrutitik

usaintzea amaren aisialdia aita-

rena baino gehiago kuestionatu-

ko dela, eta argudioz hornitu

behar izatea gaurdanik. Buruari

bueltaka ibili naiz, eta, momen-

tuz, «seriotzat» hartuko diren

nire balizko aisialdi aukerak

hauek dira: musika banda,

zumba, bertsolari eta txintxon

txapelketak, txakur lasterketak,

hitz-joko lehiaketak, janari kilo-

ak denbora tarte batean jateko

norgehiagokak.

Edo hori, edo lagun batekin

zerbeza bat hartzearen seriota-

suna defendatzea hil arte.

Tamalez ez diraohikoak amatxo

txirrindulari taldeakerrepideetan

igandero –kirol bataipatzearren–, edoaitatxo uholdeak

bide ertzetan karroeta umeak hartutaama animatzen

Bizkaiko Hitzak irakurleen es-

kutitzak plazaratzen ditu. Ez di-

tuzte 1.400 karaktere baino

gehiago izan behar, tarteak bar-

ne, eta Bizkaiko Hitzak mozteko

eskubidea du. Helbide honetara

bidali behar dira, izen-abizenak

eta herria adierazita: Bizkaiko Hi-

tza, Uribitarte kalea 18-3.C,

48001 Bilbo. Eskutitzak Internet

bidez bidaltzeko aukera ere ba-

dago, ondoko helbidera idatzita:

[email protected].

%

Harrobian zaurituziren langileetakobat hil da

OROZKO bBi langile larri zauritu

ziren asteartean Orozkoko ha-

rrobian. Makina bat konpontzen

ari ziren, eta gainera erori zi-

tzaien. Gurutzetako ospitalera

eraman zituzten biak ala biak.

Horietako bat hil egin zen. 54

urte zituen. Arcanor enpresako

beharginak ziren, eta Arriberriko

harrobian ari ziren lanean.

Irudia b Gernika-Lumo

Girotik bueltan, bero hartu dute Pello Bilbao herrianPello Bilbao gernikarrak harrera beroa eta hunkigarria jaso du Italiako Girotik itzuli berritan. Astelehen iluntzean, txalo zaparrada artean hartu zuten la-

gunek eta familiak hiru astetan egin duen lan eta esfortzuaren aitorpen gisa, lan horrek guztiak emaitza izan du eta. Gernikarra seigarren geratu zen

nazioarteko txirrindularitza proban. Hala, lehen etapan egindako postuari eutsi zion bukaeraraino. Haritz Orbe eta Amets Txurruka txirrindulari ohiak

ere han izan ziren. Eskerrak eman zituen Bilbaok, hunkituta. Lagun eta senideen harreraz gain, Gernika-Lumoko eta Foruko alkateek ere ongietorria

egin zioten gazteari beste ekitaldi batean. ANE MARURI / BUSTURIALDEKO HITZA

Gaur hasiko dahondartzadenboraldiaGETXO bEguraldiak bestelakorik

iradokitzen duen arren, gaur ha-

siko da hondartza denboraldia

Bizkaian. Irailaren 30era arte

iraungo du sasoiak, eta, ezuste-

korik izan ez dadin saiatzeko, 273

behargin arituko dira hondartze-

tako segurtasuna eta garbiketa

zaintzeko lanetan. 154 sorosle eta

30 hondartzain arituko dira Biz-

kaian, eta beste 89 pertsona txan-

dakako garbiketa lanetan.

Aitziber Laskibar Lizarribar Bilbo

«Zapran gagoz». Hala diote

lekeitiarrek pozarren. Zorioneko

sentitzen dira. Euskal Eskola

Publikoaren Jaia dute herrian

igandean, eta milaka lagun jaso-

tzeko irrikan daude. Lekeitiarrek

berezko duten hizkerarekin

harro, bertokoek soilik erabiltzen

duten esamolde bat hartu dute

jaiaren 27. ediziorako lelotzat.

«Itsasotik datorren esamolde bat

da», azaldu du Lekeitioko esko-

lako guraso Unai Zubiaurrek

Zapran gagoz leloaren esanahia:

«Arrantzaleek esaten zuten,

arrantza ona egiten zutenean.

Orain, edozein unetan erabiltzen

da zapran gagoz». Zorioneko

daudela adierazteko esamoldea

da, zortea dutela ospatzekoa. Eta

halaxe sentitzen dira eskola

publikoen jaia jasotzeagatik.

Bilbora joan dira poza adierazi,

herritarrak jaira gonbidatu eta

egun osorako prestatu duten egi-

taraua aurkeztera. Herrian, ma-

kineria guztia martxan dute. Zen-

bat jende hartuko duten ez daki-

tela diote, baina, milaka izango

direnez, herrian izaten den jende

uholderik handienean hartzen

dituzten neurriekin alderatu di-

tuzte oraingo prestaketa lanak:

«Antzara eguna hartu dugu oina-

rritzat», azaldu du Koldo Goitia

alkateak.

EHIGE gurasoen elkarteak

urtero antolatzen duen jaia

Lekeitioko haur eskolako, esko-

lako eta institutuko kideekin

elkarlanean prestatu du aurten.

Eta Bilboko aurkezpenean egon

dira horien ordezkariak: ikasleak,

gurasoak eta irakasleak. Guztion-

tzako izango den euskal eskola

publikoa aldarrikatu du Ana

Puente EHIGEren presidenteak;

guztiontzako izan behar duenez,

«laikoa», nabarmendu du.

Lekeitioko eskola publikoa jarri

dute, hain zuzen, aldarrikatzen

dutenaren adibide: «Eskola alaia

eta koloretsua, gizarteari herrian

errotutako kalitatezko euskal es-

kola publikoa eskaintzearekin in-

plikatuta dagoen hezkuntza ko-

munitatea». Mezu zuzenagoa

igorri du Zubiaur gurasoak:

«Euskal hezkuntza siste-

maren ardatzak publikoa

izan behar du».

Ohi denez, festa giroan

egingo dute aldarrikapena

igandean, eta askotariko egita-

raua prestatu dute horretarako.

Euskal Eskola Publikoaren Jaia

kostako herri batean izanik, itsa-

soarekin lotutako jardunek ga-

rrantzi berezia izango dute. Por-

tuan, esaterako, ontzigintza tra-

dizionalarekin lotutako tailer eta

erakustaldiak izango dira, Albao-

laren eskutik. Eta hondartzara jo-

aten direnek piraguan zein arrau-

nean aritzeko aukera eta Garraitz

irla bisitatzekoa izango dute.

Baina bestelako ikuskizunak

ere izango dira egun osoan: kon-

tzertuak, erromeriak, tailerrak,

pailazoak, kale animazioa eta

bestelako ikuskizunak. Atseden

hartu nahi duenak hondartza on-

doko parkea izango du horretara-

ko leku aproposa.

Lekeitiora iristeko, garraio pu-

blikoa indartuko da igandean; ohi

baino Bizkaibus gehiago egongo

dira Bilbotik zein Durangotik.

Eta, egun handia etzi izango

den arren, bihar ere izango dira

Lekeition euskal eskola publiko-

aren aldeko ekitaldiak, beroketa

gisa. 17:30ean egurrezko jolasak

eta talo tailerrak egingo dituztela

jakinarazi du Elene Ibarzabal

ikasleak, 20:00etan erromeria

izango dela Laket taldearekin, eta

22:30ean Lekittoko Deabruak tal-

dearen Zapran sutara goaz ikus-

kizuna izango dela.

Dena prest Lekeition, EuskalEskola Publikoaren Jaia hartzekoIgandean izango da EHIGEk Lekeitioko eskolekin antolatutako eguna b Lekeitiarrennolakotasunaz eta eskola publikoen onurez harro, ‘Zapran gagoz’ leloa aukeratu dute

Igandeko ekitaldiak aurkezteko Bilbon egindako agerraldian ikasleak pozarren, zapran daudela ospatzen. MARISOL RAMIREZ / FOKU

Euskal hezkuntza sistemaosoaren oinarriak publikoaizan beharko lukeelaohartarazi dute gurasoek

Gaiak b 5BIZKAIKO HITZA


EGITARAUA

Eskola

10:30.Hasiera ekitaldia: Kaxarran-

ka eta Eguzki dantza.

11:00.Zapran gagoz kalejira.

11:30.Atzekabe folk-rock taldea.

13:00.Herri kirol parte hartzaileak.

13:30.Kantukolore animazio musi-

kala.

14:30.Asfaltoan surfeatzen:

Axi Muniain-Carver.

16:30.The Uski’s rock taldea.

Egun osoan.Bideojokoak, zezen

mekanikoa, gladiadoreak, barre-

dora, tirolina, slackline eta kutxen

jolasa.

Atea

12:00 eta 16:00.Sentsibilizazio

tailerrak. Kirol egokitua.

Egun osoan.Musta perkusio tai-

lerra, puzgarriak, dantza, ipuinak.

Eskolape

Taldeen guneak. Zapran Gagoz

informazio gunea eta denda, Gure

Platera Gure Aukera, Ongi Etorri

Errefuxiatuak, Goiener, artisauak.

Kalerik kale.Aittitta Makurra txa-

ranga, Itxaropena txistulari elkar-

tea, Aratuste Alai Estudiantina, Re-

percusion Feminista batukada,

EinGO kanta eta dantza, Burrun-

dada musika elkartea, eta Lekitto

musika banda.

Plaza

12:00.Borobilean. Pirritx, Porrotx

eta Marimotots.

13:00.Funky erakusketa.

13:30.Bazkaria.

15:00.Sardina Freskue ikuskizu-

na, Eidaberen eskutik.

16:00.Herri kirol parte hartzaileak.

18:00.Zapran gagoz kanta, eta

erromeria Trikizio taldearekin.

Egun osoan.Piraten irla tailerrak,

kirol jarduerak, Hiru3 Gorritxo eta

3Txuloko 2TTOR.

Parkea

11:00.Oihal akrobaziaren tailerra.

12:00.Altzuan, 0-3 urte arteko

haurrentzat.

13:00.Oihal akrobaziak. Ikuskizu-

na.

14:00.Txan magoa.

16:00.Oihal akrobaziaren tailerra.

17:00.Altzuan ekitaldia 0-3 urte ar-

teko haurrentzat.

Hondartzan, egun osoan.Big

sup, piraguak, arraunketa eta irlara

bisitaldiak.

Portua

12:00.Albaola. Ontzigintza tradi-

zionala.

12:30.Sasoia: osasun hezkuntza.

Egun osoan.Lekeitioko Untziola

egur lantaldea, elikadura eskola

eta tailerrak.

Aitziber Laskibar Lizarribar

Lurraldea antolatzeko eredua al-datzea premiazkoa dela ohartara-zi du Mañariko alkate eta UrkiolaLanda Garapenerako Elkartekolehendakari Endika Jaiok (Maña-ria, 1983). Lurrei industria etamerkataritza gune handiak ezar-tzeko leku gisa soilik begiratu or-dez, bertoko elikagaiak sortzekooinarri gisa begiratu behar zaiela.Nekazaritzaren eta abeltzaintza-ren aldeko apustua eskatu du.Oinak Lurrean jardunaldiak egin

berri dituzue. Zergatik lurralde

antolaketari buruzko jardunal-

diak egiteko beharra?

Aurtengoa bigarren edizioa izanda. Lehen edizioan, Durangoko

Amankomunazgoak lurralde an-tolaketarako jardunaldi batzukantolatu zituen, sasoi hartanJaurlaritza Lurralde Antolaketa-rako Zuzendaritza berrikusten arizelako. Eskualdetik berrikuspenhorri ekarpenak egitea nahi ge-nuen, eta horregatik antolatu zi-ren jardunaldiak. Nahiko teori-koa izan zen, eta pentsatu genuenbigarren saio hau egitea, prakti-koagoa, martxan zeuden proiek-tuak gurera ekarrita. Lehen sek-torera ere zuzendu nahi genuen,eta horregatik antolatu diraoraingoak Urkiola Landa Garape-nerako Alkartearekin ere.Eskualdearen antolaketa eral-

datzeko beharra dagoela dio-

zue. Zer aldatu behar da?

Elikaduraren gaia beti egon da bi-garren planoan, batez ere azken40 urteetan. Orain dela hamar baturtetik krisialdi bat bizitzen arigara, eta krisi hori orain arteko lu-rralde antolaketaren ondorio erebada. Herrietako edo herrialdekohirigintza plangintzak egin dire-nean beti eduki da kontuan hirilurzorua zein den eta industriaguneak non kokatu behar diren.Baina sekula ez gara jarri pentsa-tzen gure herrirako beharrezkodiren elikagaiak non sortuko di-tugun. Horren ondorioz, nekaza-ritzarako eta abeltzaintzarakoegokienak diren lurrak ez ditugusekula babestu, eta, gaur egun,horretarako egokienak diren le-kuak pabiloi handiekin edo mer-kataritza zentroekin okupatutadaude. Landa garapenerako el-karte baten ikuspuntutik, gai hauagendan sartzeko beharra ikusidugu. Zertan oinarritu behar litzateke

bestelako eredu hori?

Oso industriala den lurralde bate-an bizi gara, eta argi utzi nahidugu ez garela esaten ari industriaalboratu behar denik. Uste dugujarduera guztiak uztargarriak di-rela. Esaten duguna da hirigintzaplangintzak egiten direnean eli-kadura ere aintzat hartu behardela. Kontuan hartu behar delaelikagaiak sortu behar ditugula.Nekazaritzaren eta abeltzaintza-ren aldeko apustua egin behar da,baina, horretarako, lur horiek ba-besteko, neurri politiko batzukhartu behar dira. Parke naturalakbalio ekologiko handia dutelakobabesten diren bezala, abeltzain-tzarako eta nekazaritzarako ego-kiak diren lur horiek ere babestubeharko genituzke, horrek ber-matuko digulako etorkizuna. Gaur egungo egoeratik abiatu-

ta, nondik hasi urratsak egiten?

Nekazaritza parkeen esperientziabadago. Lur eremu handiak ba-bestu, eta nekazaritzarako jar-

dueretara bideratzen dira. Goierrialdean ere egin ziren halako iker-keta batzuk: ikusi zen zeintzuk zi-ren nekazaritzarako lur apropo-senak eskualdean, eta horiek ba-bestea proposatzen da. Arazoa daelikadura ez dagoela agenda poli-tikoan, eta agendan sartzea daegin behar den lehen gauza. Eli-kadura esaten dudanean, gure lu-rretan sortutako elikagai osasun-tsuei buruz ari naiz, nekazaritza-rekin eta abeltzaintzarekin lotuta. Elkarlana ezinbestekoa izango

dela nabarmendu duzue. Bada-

go aukerarik horretarako?

Horrelako gauzak ezin dira izanpertsona baten edo batzuenproiektua; adostasuna eta elkar-lana behar dituzte. Baina oraindikez gara kontziente gaiaren ga-rrantziaz, eta horregatik ez garahasi pentsatzen elkarlan hori sus-tatzeko beharrean. Uste dut etor-kizunean egongo dela elkarlana,baina berandu baino lehen hasibehar genuke, zeren lurra, petro-lioa moduan, mugatua da, etaamaitu egin daiteke. Eta jarraituden garapen ereduagatik oso mu-gatuta gaude dagoeneko; ez dau-de horrenbeste lur. Lur egokie-nek, leku gehienetan, beste oku-pazio bat dute. Gu, eskualdean,bagabiltza saretu nahian, eta lan-da garapenaren barruan elikadu-ra mahaia osatu dugu. Alderdi

nagusiak gaude bertan, eta pau-soak emango ditugu.Bide horretan, Durangaldean in-

dar handia hartu du eskoletako

jangelen eredua aldatzeko es-

kaerak.

Eskualdean badago mugimenduindartsu bat batez ere gurasoenaldetik horren inguruan, eta es-kualdeko alderdi guztiok sinatugenuen Berton Bertokoa mani-festua, gurasoek proposatutakoa.Landa garapenerako elkarte mo-duan ikusten dugu hori izan dai-tekeela lehen sektorerako aukerabat; urratsa litzateke hasiko bagi-na halako ereduekin gurean. Ba-dakigu bidea luzea izango dela,etorkizun oso hurbilean ez delaposible izango dena bertoko pro-duktuez hornitzea, baina presta-tzen hasi behar dugu. Borondatepolitikoa badago, posible da. Bidehorretan, Eusko Jaurlaritzara jo-tzea erabaki dugu eskualdean:plan integral bat eskatuko dugubertako produktuak eskoletansar daitezen eta eskoletan bertanpresta daitezen. Pauso ona litza-teke umeen osasunerako eta hil-zorian dagoen sektorea bultza-tzeko. Bertoko elikagai horieksortuko dizkiguten nekazariakbehar ditugu, eta lan hori duindu.Guk ahora produktu onak era-mateko nekazari asko eta onakbehar ditugu.

«Hirigintza planakegitean elikadura ereaintzat hartu behar da»

Endika Jaio b Urkiola Landa Garapenerako Elkarteko presidentea

Lurrik onenak industriarako eta azpiegitura handietarako hartu dira.Nekazaritzak ez du lekurik hirigintza plangintzetan. Elikaduraosasuntsua nahi bada ikuspegia aldatu behar dela azaldu du Jaiok.

ARITZ LOIOLA / FOKU

BIZKAIKO HITZA

Ostirala, 2018ko ekainaren 1a6 b Berbetan

Natalia Salazar Orbe Bilbo

Euskaldunen hizkuntza ohiturak

astindu eta ohiko harremanetan

euskara erabiltzeko ariketa bat:

horixe proposatzen du Euskaral-

diak. Eta konpromiso horrekin

bat egin du Bilbok ere. Hiriko eus-

kaltzaleen mugimenduak, uda-

lak eta hainbat entitatetako or-

dezkariek bat egin dute proiektu

bera gauzatzeko indar metaketa

horretan. Azaroaren 23tik aben-

duaren 3ra bitartean herritarrei

ahobizi eta belarriprest izateko

deia egin diete, Euskaraldirako

Bilbon darabiltzaten prestaketa

lanen berri ematean: 11 egun eus-

karaz bizitzeko erronka hori abia-

puntua besterik izan ez dadin.

Atxikimenduen zerrenda za-

bala eta askotarikoa lortu dute

orain arte, eta astetik astera luza-

tuz doa. Hiriko auzo gehienetan

sortu dituzte lantaldeak. Haien

izenean mintzatu zen Igor Velez

Otxarkoagako Euskaraldiko ba-

tzordeko kidea astearte iluntze-

an, eragile eta erakundeen ordez-

kariek elkarrekin egin zuten aur-

kezpenean. 2015az geroztik,

hainbat euskaltzalek indarrak

batu eta hizkuntza ohiturak alda-

tzeko ekinaldi bateratua antolatu

zuten auzoan. Hala, Euskaraldia-

ren berri izan zutenean, berehala

egin zuten bat proiektuarekin.

«Herritik sortutako herri eki-

men» gisa definitu duen proiek-

tuaren filosofia auzoz auzo zabal-

tzeko arrazoia ere eman du: «Ba-

dakigulako elkarlana, saretzea eta

nork bere inguru naturalean era-

gitea ezinbestekoak direla ahalik

eta bilbotar gehienengana heltze-

ko».

Abusu, Zazpikaleak, Santutxu,

Uribarri, Indautxu, Deustu, San

Inazio, Altamira, Otxarkoaga, Mi-

ribilla, Irala, Errekalde eta Bilbo

Zaharra dira, besteak beste, atxi-

kimendua eman duten auzoak.

Lehen berba, euskarazEuskaldun gehien duen hiria da

Bilbo. Hala ekarri zuen gogora

aurkezpenean Juan Mari Aburto

alkateak. Hala ere, uste du ez dela

konformatu behar bilbotarren ia

erdiek euskaraz «ondo» edo

«nahiko ondo» egitearekin.

«Herritar euskaldunek euskara

lehenengo komunikazio hizkun-

tza gisa erabiltzea lortu behar

dugu: lehen berba, euskaraz».

Proiektuan zeintzuk konpro-

miso hartuko dituen ez zuen ze-

haztu, baina herritar guztiak dei-

tu zituen «egunero-egunero eus-

karaz gehiago egitera, denon

artean Bilbo gero eta euskalduna-

goa izatea lor dezakegulako».

Ahobizi eta belarriprest rolen bi-

dez, herritar denek batera euska-

ra elkarbizitzarako hizkuntza

dela erakusteko prest azaldu da,

«errespetuz eta ilusioz beterik».

Auzoak, instituzioak eta entita-

teak: hiru ardatz horietan banatu

dute Euskaraldiaren zabalkundea

Bilbon. Entitateen adarrean, au-

kera askotarikoa dute. Besteak

beste, atxikimendua agertu dute

Mutualiak, Mondragon, BAM eta

Deustuko unibertsitateek eta El

Corte Inglesek. Deustuko Uniber-

tsitateko Eleaniztasun zuzendari

Sara Muñiozgurenek argi du nor-

banakoaren hautua eta konpro-

misoa dela euskararen erabilera-

ren alde apustu egitea. «Hala ere,

hautu hori egingarri izateko, ingu-

rune abegikorra ere nahitaezkoa

dugu, euskaraz beldur gabe eta la-

saitasunez hitz egin ahal izateko».

Hori dela eta, «funtsezko» iri-

tzi dio Euskaraldia egunerokoa-

ren parte diren esparru guztietara

iristeari: «Eskolara, unibertsita-

tera, lanera, osasun zentroetara,

merkataritza guneetara, aisialdi-

ko ekimenetara...». Dei egin die

enpresei, kirol taldeei, kultur el-

karteei, sindikatuei, denei, Eus-

karaldira batu daitezen.

Euskaltegien, hainbat ikastetxe

eta ikastolaren eta Osakidetzako

langile askoren babesa ere lortu

dute. Besteak beste, AEK-k, El-

karlan taldeak, Bilbo osoko hez-

kuntza zentro publikoek eta

Urretxindorra, Abusu, Kirikiño,

Lauro eta Begoñazpi ikastolek bat

egin dute.

Eragile eta entitate horiek guz-

tiak kontuan hartuta, Irati Erkizia

Bilboko Euskaraldiko talde eragi-

leko kideak esan du «proiektuak

euskaltzaleen indarrak metatu»

eta «batera jokatzeko» aukera

eman duela. «Antolaketan, auzoz

auzoko dinamikak eta hainbat

sektoretakoak —hezkuntza, aisial-

dia, merkataritza, enpresak, kon-

partsak euskaltegiak eta beste—,

Bilboko Udalaren babesarekin ba-

tera, hiri osora zabaltzeko aukera

eskainiko du».

Hala ere, Bilboko Euskaraldia-

ren koordinatzaile Iñaki Etxarrik

argi utzi du Bilbon aspalditik da-

goela mugimendu euskaltzale

handia. «Euskaraldia ez da etorri

euskara salbatzera. Bilbon bazeu-

den euskara taldeak eta euskal-

gintza indartsua. Euskaraldiak

eman duena da tresna bat dina-

mika honen inguruan lan egiteko.

Espero dugu emaitza batzuk

emango dituela aurrera begira la-

nean jarraitzeko». Udazkeneko

11 egunek etorkizunerako hazia

erein dezaten.

Bilbo osora hedatu da Euskaraldiaprestatzeko konpromisoaAuzo gehienetan sortu dituzte lantaldeak b Gero eta atxikimendu gehiago jasotzen ari dirab Besteak beste, udalak eta Mondragon eta Deustuko unibertsitateek bat egin dute

Bilboko euskaltzaleen mugimenduak, udalak eta hainbat entitatek Euskaraldia aurkeztu zuten asteartean. MARISOL RAMIREZ / FOKU

Gaiak b 7BIZKAIKO HITZA


Elkarlana, saretzea eta nork bere inguruaneragitea ezinbestekoakdira ahalik eta bilbotargehienengana iristeko»Igor VelezOtxarkoagako batzordeko kidea

‘‘«Herritar euskaldunekeuskara lehenengokomunikazio hizkuntzagisa erabiltzea lortubehar dugu»Juan Mari AburtoBilboko alkatea

‘‘«Ingurune abegikorraere nahitaezkoa dugu,euskaraz beldur gabe eta lasaitasunez hitz egin ahal izateko»Sara MuñiozgurenDeustuko Unibertsitateko zuzendaria

‘‘«Proiektuak aukera emango dueuskaltzaleen indarrak metatu etabatera jokatzeko»Irati ErkiziaEuskaraldiaren talde eragileko kidea

‘‘«Euskaraldia ez da etorriBilbo salbatzera. Bilbonbazeuden lehenagotikeuskara taldeak etaeuskalgintza indartsua»Iñaki EtxarriBilboko Euskaraldiaren koordinatzailea

‘‘

Natalia Salazar Orbe Bermeo

Oraingoan ez da inor zauritu. Ez

du utzi duela bost urte 70 herritar

kalean utzi zituen suteak bezala-

ko ondorio larririk. Baina Berme-

oko alde zaharreko etxeetan az-

ken bost urteetan gertatu den ha-

maikagarren sutea piztu zen joan

den larunbatean. Larrialdi zerbi-

tzuek herrira iristeko behar duten

denborari erreparatuta, Bermeo-

rako suhiltzaile talde finko bat

egoteari beharrezko eta ezinbes-

teko iritzi dio udalak.

Aurrekoetxea kaleko 45. zen-

bakian piztu zen sutea, 10:45 al-

dera. Hogei minutu inguru behar

izan zituzten suhiltzaileek Ber-

meora iristeko. Hala azaldu du

Benito Ibarrolaza alkateordeak.

Denbora hori gehiegizkotzat jo

du: «Denok dakigun bezala, sute

batean lehenengo minutuak oso

garrantzitsuak dira suaren kontra

egiteko».

Suhiltzaileak iritsi orduko, ha-

sierako une haietan Herri Babe-

sak esku hartu zuen. Eurentzako

esker hitzak izan zituen Ibarrola-

zak: « Zorionez, Bermeoko Herri

Babeseko boluntarioak izan ditu-

gu suteari lehenengo unetik aurre

egiten». Hala ere, urteetako eska-

riari inoiz baino biziago egin diote

aipamen: «Berriro ere eskaera

hau egin nahi diogu Bizkaiko

Foru Aldundiari, eta espero dugu,

oraingoan, gure eskaerari baiez-

koa ematea».

Aurrekoetxea kalean erretako

eraikinak hiru etxebizitza dauz-

ka. Hirurak hustu egin behar izan

zituzten. Sutea ganbarak dauden

azken solairuan piztu zen. Garren

ondorioz, teilatua erori egin zen.

Hainbat sute

Bermeoko alde zaharrean hain-

bat sute gertatu dira azken urtee-

tan. 2013ko apirilaren 11n piztu-

takoak eragin zuen kalte gehien.

Azken hamarkadetan Bizkaian

izandako larriena izan zen. 70 la-

gun geratu ziren kalean. Nardiz

Tar Jon kaleko 23. zenbakian piz-

tutako garrek, eraikina bera ez

ezik, ondokoak ere kiskali zituen.

Udaletxea ere harrapatu zuen

bete-betean, eta kalte larriak pai-

ratu zituen. Joan den otsailean,

Bidebarrieta kaleko eraikin bate-

an beste sute bat piztu zen. Denak

ala denak alde zaharreko eraiki-

nak dira.

Bermeon suhiltzaile taldefinko bat «ezinbestekoa»dela azpimarratu du udalak2013az geroztik hainbat sute piztu dira herrian; azkena, larunbateanb Suhiltzaileek iristeko denbora asko behar dutela salatu du udalak

Aurrekoetxea eraikineko 45. zenbakian piztu zen sutea. BERMEOKO UDALA

@fpzornotza

946 730 251

[email protected]

www.fpzornotza.com

DATAK

Aurrematrikula

ekainaren 4tik 15era

Matrikula

uztailaren 12tik 18ra

ESKAINTZA OSOA

GOI-MAILAKO ZIKLOAK

• Metal-Eraikuntzak

• Web Aplikazioen Garapena

• Mekatronika Industriala

ERDI-MAILAKO ZIKLOAK

• Merkataritza Jarduerak

• Erizaintzako Zaintza Osagarriak

• Mantentze-lan Elektromekanikoa

• Soldadura eta Galdaragintza

• Mikroinformatika-sistemak eta Sareak

ESKAINTZA PARTZIALA

• Erizaintzako Zaintza Osagarriak

• Soldadura eta Galdaragintza

ENPLEGURAKO PRESTAKUNTZA

• Langile/langabetuentzat ikastaroak

BIZKAIKO HITZA

Ostirala, 2018ko ekainaren 1a8 b Gaiak

Orrialde babestua b 9BIZKAIKO HITZA


Iurreta Lanbide Hezike-ta ikastetxean admi-nistrazio eta informati-ka mintegiek ere emandituzte urratsak erron-ketan oinarritutako

irakaskuntza metodologiarekin.Halaber, datorren ikasturterakozehaztua daukate automozio etaarretako mintegietan metodolo-gia berdina ezartzeko plana.Orain arte lortutako emaitzak

positiboak izan dira ikastetxean.Ikaslearen rola aldatu egiten da;aktiboak eta parte hartzaileakizanik, gehiago ikasten dute,proiektu edo erronketan, egina-ren eginez eskatutakoa lortu arte.Informatika eta elektronikakomintegiak elkarrekin laneandihardute erronkak aurrera era-manez, ikasleen arteko harreman

estuago eta profesionalagoa lortunahian.Jon Odiaga eta Luis Zengotita-

bengoa Elektronikako irakasleeketa Alfredo Barrainkua Informa-tikako irakasleak azaldu dituzteerronketan oinarritutako irakas-

kuntzaren nondik norakoak, etaIurreta Lanbide Heziketa ikaste-txean egiten ari diren hainbatproiekturen gainean ere mintza-tu dira. Erronketan oinarritutako ira-kaskuntza metodologia ezarri

duzue Iurreta LH ikastetxean;zertan datza metodologia hori?Lanbide Heziketako sailburuor-detzak bultzatzen duen metodo-logia didaktikoa da: ikasketa pro-zesu berritzaile bat, non lan etaikasi egiten den proiektuen bidez.Lanbide heziketan, modulu/ikas-gai anitzen beharra izaten daerronka bati erantzuteko.Nola zehazten dituzue erron-kak?Erronkak zehaztea ikasketa pro-zesuaren aurreneko fasea da. Sor-kuntza lan bat dela sentitzendugu sarritan.Euskarari garrantzi handia

ematen diogu ikastetxean. Horre-gatik, pertsona ezagun bat gonbi-datzen dugu urtero, euskara egu-nean, euskara eta bere bizipenakkonta ditzan. Ikasturte honetan,adibidez, Eneko Sagardoy aktore-aren bisita izan dugu, eta izuga-rrizko harrera ona izatea lortu ge-nuen. Bertatik irten zen erronkabat egiteko aukera. Sagardoyrenesanetan, antzerkirako diru gutxiizaten da, eta, antzokietan aktore-ari bakarkako lanetan aritzea to-katzen zaionean, muntatze etateknikari lanak ere egin behar di-tu. Beraz, bakarkako lan horiekerrazteko erronka berria jaso ge-nuen: aktoreak ikuskizunean appbat izatea, antzeztokiko argiak,musika edo efektuak kontrola-tzeko. Jada jarri gara harremane-tan San Agustin kulturguneare-kin erronka berri hori lortzeko.Eta zer izan da emaitza?Erronka horrek informatika etaelektronika mintegien arteko el-

karlana behar du. Hilabete haue-tan, erronka hori lantzen gabiltza,eta datorren ikasturtean ikaslee-kin landuko dugu.Aurtengo erronka bat da Ga-llanda ibilgailua. Azaldu deza-kezue proiektu hori?Orain dela 5 urte, Gallandaauto-mobila sortu genuen, eta, proiek-tu horri jarraipena ematea eraba-ki ondoren, erronka komun batsortu zen, ikastetxe guztia bateraaritzeko: Gallanda ibilgailu elek-trikoa hobetzea.Hauek dira aurten Gallandan

egiten ari garen hobekuntza ba-tzuk: motorra eta transmisio be-rria jartzea; ibilgailuaren atal ba-tzuk telefono mugikorraren bidezkontrolatzea; ibilgailuaren erabi-lera baimentzeko sistema elek-tronikoa ezartzea eta autoarenegoera telemetria bidez jasotzeaeta grafikatzea.Ibilgailuan egindako hobekun-

tzak ekainaren 9an erakutsiko di-tugu, Gasteizen antolatuko denEuskelec ibilgailu elektrikoentxapelketan. Lehiaketa hau, Lan-bide Heziketako Sailburu orde-tzaren babespean, Tknikak (Lan-bide Heziketarako BerrikuntzaZentroa), MUISU fundazioak etaEAFFVA Euskadiko Automobilis-mo Federazioak antolatzen dute.Datorren ikasturteari begira,

berrikuntza gehiago ere aurrei-kusi ditugu.Horrez gain, aurtengo ikasleakzertan dabiltza lanean?Robot batzuekin ari gara lanean;energia iturri berriztagarrien era-bilera probak egin ditugu, siste-ma domotikoekin trebatzen arigara... Erronkak taldearen ezau-garrietara moldatzen ditugu.Zer erronkari aurre egin behar-ko diete datorren ikasturtekoikasleek ?Esku artean daukagu energia itu-rri berriztagarriekin lotutakoerronka bat. Eguzki panela etaerrota eolikoa baliatuz energiametatzea automobil elektrikoakkargatzeko.Horretaz aparte, erronka txi-

kiagoak ere izango ditugu, horie-tako batzuk ikastetxearen egune-rokoarekin lotura zuzena dute-nak: gasolio deposituaren mailaetengabe neurtzea, ikastetxekosare informatikoan metatuz etagrafikatuz; ikastetxeko argiteria-ren egoera monitorizatu eta ku-deatzea; ikastetxeko gune guztie-tako tenperaturak monitoriza-tzea; inauterietako mozorroetangailu teknologikoak txertatzea...

Iurreta Lanbide Heziketa ikastetxea

ERRONKETANOINARRITUTAKOIRAKASKUNTZAAzken ikasturte hauetan, Iurreta Lanbide Heziketa ikastetxeanerronketan oinarritutako irakaskuntza metodologiarekin lanean aritu dira fabrikazio mekanikoko eta elektronikako ikasketetan.

Administrazioa eta Finantzak zikloko ikasle batzuk, beren ikasgelan. IURRETA LANBIDE HEZIKETA

Informazio gehiagobildu nahi izanez gero,bisitatu webgune hau:www.iurretalhi.eus

@

Gallanda ibilgailu elektrikoa. IURRETA LANBIDE HEZIKETA

Natalia Salazar Orbe Bilbo

Enplegua duten herritarrak ere ez

daude pobrezia eta bazterketa

arriskuetatik salbu. Lan prekario-

en, soldata txikien eta behin-

behinekotasunaren ondorioz,

asko eta asko dira hilabete bukae-

rara iristeko modurik ez duten

bizkaitarrak. Gizarte bazterketa

eta pobrezia arriskuan jartzen

ditu egoera horrek hainbat eta

hainbat herritar. Hala adierazi du

Gurutze Gorriak, 2017ko memo-

riako datuetan oinarrituta.

Datu zehatzik ez dute, baina

orain arte artatu behar ez zituzten

kasu ugariren berri izan dute.

Manu Calvo koordinatzaileak

eman ditu zehaztasunak: «Gizar-

tearen eraldaketa handia gertatu

da. Arrisku egoera berriak agertu

dira. Besteak beste, soldata izan

arren hil bukaerara iritsi ezinik

dauden herritarrak; beste batzuk

langabezian daude, eta ezin dute

lanik aurkitu; beste kasu bat en-

plegua lortzeko zailtasunak di-

tuzten gazteena da».

Gehien kaltetutako klaseen ar-

tean pobreziatik ateratzea are zai-

lagoa dela utzi dute agerian da-

tuok. Pobrezian eta gizartetik

baztertuta edo horretarako arris-

kuan zeuden 18.343 lagun artatu

zituzten 2017an; aurreko urtean

baino 577 gehiago. Profil zaurga-

rriena emakumeek osatzen dute:

25 eta 54 urte artekoak dira, eta

adingabeak dituzte euren kargu.

Esku hartzeen atalean artatzen

dituztenen %60 dira.

Adinekoen bakardadeaKezkatzeko beste sektore baten

berri ere utzi du urteroko azterke-

tak. Populazioaren zahartzearen

ondorioz, adinekoen bizi baldin-

tzetan antzeman dituzte gabe-

ziak. «Adinekoen bakardadeak

kezka eragin digu. Ez soilik hirie-

tan bizi direnenak. Baita nekaza-

ritza guneetan bizi direnenak

ere». Gertutasun sareak baliatu-

ta, bakarrik edo abandonatuta

bizi direnei laguntzen diete. Iaz,

4.763 adineko artatu zituzten.

Denera, 85.000 herritar baino

gehiago artatu zituzten iaz Guru-

tze Gorriak eskaintzen dituen

hainbat zerbitzutan —sorospen

edo larrialdi zerbitzuak, errefu-

xiatuak artatzekoak eta gizarte

esku hartzea—, eta 412.000 zerbi-

tzutik gora eskaini. Hala, erabil-

tzaile bakoitzak ia bost zerbitzu

jaso ditu, batez beste.

Gurutze Gorriaz gain, Caritas

ongintzazko erakundeak ere iaz-

ko esku hartzeei buruzko datuak

eman ditu. Gizartetik baztertuta

edo horretarako arriskuan dau-

den ia 11.000 pertsona eta fami-

liari eskaini zien laguntza. Aurre-

ko urteko datuen aldean, ia %4

areagotu da kopurua.

Kasu honetan ere, emakume

gehiago izan dira laguntza eskatu

eta jaso dutenak: %56, hain zu-

zen. Kopuru zehatzak ere eman

dituzte: artatutako 10.909 pertso-

netatik 6.112 emakumeak ziren.

Eta horietatik 3.242k seme-ala-

bak zituzten euren kargu.

Arloz arlo zehaztu dute zein-

tzuk laguntza eskaini dituzten.

Hainbat programa ditu-eta era-

kundeak. Harrera programetan

metatu dira gehienak: 4.791 per-

tsona artatu dituzte atal horretan.

Familia, haur eta gizarteratze

programari dagokionez, 2.836

pertsonari eman diete laguntza.

2.199 etxegabe artatu dituzte, eta

beste 1.566 enpleguaren arloan.

Denera, 1,6 milioi euro bideratu

ditu Caritasek Bizkaian familien

zein norbanakoen pobrezia egoe-

rak arintzeko erabilitako lagun-

tzetara.

Umeentzako kanpainakEgoera ekonomikoak hobera egin

duela iruditu arren pobreziak kro-

nifikatzen jarraitzen duen hone-

tan, umeentzako aparteko lagun-

tza sailak prestatu dituzte zenbait

eragilek. Esne Tanta elkarteak Bil-

boko pertsona ospetsuen zapatak

jaso ditu Alacanteko Elda zapaten

museoan erakuts ditzaten. Beste-

ak beste, El Consorcio taldeko ki-

deenak, Igor Yebra dantzariare-

nak eta Kepa Junkera trikitilaria-

renak jaso dituzte. Trukean, berta-

ko hainbat zapata ekoizlek zapa-

tak eta poltsak emango dizkiete.

Hala, Esne Tanta elkarteak enkan-

tea egingo du, eta, ateratzen duen

diruarekin, bazterketa arriskuan

dauden ume bilbotarrentzako za-

patilak erosiko dituzte.

Bestalde, La Caixaren obra so-

zialak esnea bilduko du Caixa-

Bank bulegoetan eta La Caixa zen-

troetan, ekainaren 4tik 15era bi-

tartean. 35.375 laguni laguntzen

die, urtero, programa horrek.

Gora egin du lan egin arrenpobrezian bizi direnenkopuruakDenera 85.000 laguni baino gehiagori emanzien laguntza Gurutze Gorriak, iaz b 11.000artatu zituen Caritasek b Umeentzako esneaeta zapatak lortzeko kanpainak abian dira

Euren kargu adingabeak dituzten emakumeek jasaten dituzte egoera zaurgarrienetakoak. LUIS JAUREGIALTZO / FOKU

BIZKAIKO HITZA

Ostirala, 2018ko ekainaren 1a10 b Gaiak

Nerea Bedialauneta Alkorta

Amoroto

1980an Xoxoa diskoetxearentzatespresuki egin zen MCI-JH636soinu mahaia berreskuratu duXabi Navarro Etxeberria Jota-k(Irun, 1963). Mahai hark zuen his-toria ikertuta, erosi egin zuen,Kantabriako herri txiki batean bihamarkadaz baino gehiagoz gor-deta egon ostean, erabat txikituta.Zelan eduki zenuen mahai histo-

riko horren berri?

Egun batean telefonoz deitu zida-ten, estudioko mahai bat eskain-tzen. Garai hartan nik konpondu-tako Tac Matchless mahai batnuen, eta oso pozik nengoen ha-rekin. Egia esan, mahai haregazmaiteminduta ere banengoen.Baina Xoxoa diskoetxe ezagune-ko MCI-JH636 soinu mahaia zelaesan zidatenean, jakin-mina sor-tu, eta ikusi egin behar nuela era-baki nuen. 2016ko martxoa zen.Deitu zizunak zelan lortu zuen

mahaia?

Saldu zidanak Xoxoa diskoetxea

itxi zenean hura husten ari zirelahartu zuen mahaia; bestelakoan,txatartegira botako zuten. Etahark gordeta eduki du urte luzezKantabriako herri txiki batekoetxe batean. Gutxi gorabehera,hamarkada bi edo gehiago gorde-ta edukiko zuela kalkulatzen dut. Hainbeste denbora gordeta

egon ostean, zer egoeratan ze-

goen mahaia?

Zikin-zikina, dena desmuntatu-ta, kanalak ere ez zeuden erabil-garri eta kea ateratzen zuten... la-burbiltzeko, erabat txikituta ze-goen. Erosi eta konpontzeaerabaki nuen. Zera esan nionneure buruari: «Mahai hau nik ezbadut konpontzen, inork ez dukonponduko eta». Gaur egun, ta-malez, ni bezalako zoro gutxi ge-ratzen dira.Zelakoa izan da mota horretako

altxor bategaz aurkitzea?

Beharbada oso erromantikoa izan-go naiz, baina oso gustuko dut pen-tsatzea mahai honen erraietatiktalde askoren kantuak sortu direla.Zein talde, esate baterako?

Jean Phocas teknikari famatua-ren eskuek gidatuta, mahai hone-txen bidez hartu ziren hainbat etahainbat talde eta bakarlariren no-tak airean, eta gorde, betirako.Zerrenda luzea da, baina aipatukoditut batzuk: Itoiz taldearen Eze-kieleta Alkoleadiskoak, Oskorri-ren lehenengo hirurak, Mikel La-boaren Lau-Bost, Ruper Ordori-karen lehen hiru diskoak,Errobiren Agur t’erdi diskoa,Txomin Artola, Izukaitz, Haizea…Zein da mahaiaren historia?

Mota honetako mahaiak ez zirendendetan saltzen, enkarguz egi-ten ziren. Mahai hau oso prezia-tua zen, gainera. Chicagoko [AEB]MCI markaren fabrikari enkar-guz egiteko eskatu zuten, eta ma-haia 1980an ekarri zuten Xoxoa-ko estudioetara.Badu berezitasun aipagarririk?

Teknologia aldetik oso mahai onada. Elektronika oso berezia dau-ka, eta bertan lortzen den soinumaila ikaragarria da; digitalarenabaino hobea dela esango nukenik. Digitalak beste soinu bat du,

ez da analogikoaren mailara aile-gatzen.Mota honetako mahai batekin

lan eginda zeunden?

Horrelako kalitateko batekin ezdut sekula lan egin lanean dihar-dudan 38 urteetan. Kondentsado-re bipolarrak ditu, esaterako. Etamahaiek, normalean, kondentsa-dore polarizatuak izaten dituzte.Zarata ere gutxiago ateratzen du,eta ekualizadorea ere oso ona du.Bertan lan egitea zelakoa da?

Gozamena da; lan egiteko orduanerrazagoa da, eskola zaharreanbezala. Mahai digitaletan nahas-ketak ordenagailuan egiten dira,baina, kasu honetan, ordenagai-luan landu beharrean, mahaianbertan ematen dira azken uki-tuak. Askoz errazagoa da, eta soi-nuak ere beste gorputz bat du.Noiz hasi zinen konpontzen?

2016ko martxoan erosi nuen, etaia bi urte nire elektronika lante-gian gordea izan ostean, oraindela sei bat hilabete hasiko nin-tzen konponketa lanekin. Etaoraindik ere badago zer konpon-

du. Bertan lan egiteko moduandago orain, baina beste hilabete in-guru beharko dut azken ukituakegin eta guztiz konpontzeko. Konponketa lanak zelan joan

dira?

Hutsetik hasi behar izan nintzendena berrizten. Asko gozatu dutkonponketa lanetan, eta lan hauburutu ahal izateagatik oso poziknago. Batez ere, bertan grabatuziren disko handi haien sorguneanolabait berreskuratzea lortu du-dalako nago zoriontsu. Ordu askoeman ditut biziberritzen, eta penaeta dena emango dit lana amai-tzen dudanean.Mahaiak 38 urte ditu; piezak aur-

kitzea ez zen erraza izango.

Interneti esker, han etahemen –Alemanian, Errusian etaTxinan, esaterako–erosi ahal izanditut pieza asko, baina zaila izanda pieza horiek aurkitzea. Egiaesan, pieza nahiko bereziak dira,eta kosta zait horiek aurkitzea.Nazioarte mailan dagoen merka-tua txikia bada ere, pieza zaharrakedo horiek imitatzen dituztenakbadaude oraindik. Pieza guztiak aurkitu dituzu?

Den-denak ez. Falta diren piezabatzuk nik asmatu beharko ditut.Potentziometroak eta etengai-luak garbitzekoa ere neuk asmatubehar izan dut.Nolatan?

Potentziometroak eta etengailuakultrauhinekin garbitzen ditut nor-malean, baina potentziometroaketa etengailuak dauden moduluaoso luzea da, eta halako makina lu-zerik ez dut aurkitu merkatuan.Horretarako, ultrauhin makinabat fabrikatu behar izan dut mo-duluak garbitu ahal izateko. Beste-lakoan, potentziometroak etaetengailu guztiak banan-bananaskatu, eta ultrauhinen makinatxiki horietako baten sartu beharizango nituen, baina hori guztiaegitea erotzekoa izango litzateke.Konponketa lanak hasi baino ari-nagoko bi urteotan, beraz, makinahori diseinatzen eta fabrikatzenaritu naiz. Egia esan, mahaia geldi-rik egon baldin bada ere, zelankonpondu ikertzen aritu naiz den-bora horretan guztian. Mahai hau ez da zaharberritu du-

zun lehena, ezta?

Gauzak zaharberritzea oso gustu-ko dut. Tailerra soinu trastez bete-ta daukat. Aurreko soinu mahaia,esaterako, nik zaharberritu nuen.Aurrera begira zer amets bete-

tzea falta zaizu?

Horrelako mahai bat nik diseina-tu eta egitea gustatuko litzaidake.Buruan badut proiektu bat, bainahorrek orain ez dudan denboraeskatzen dit. Asmoa badut, bainaez dakit noiz gauzatuko dudan.

«Mahai honen erraietatik sortudira talde askoren kantuak»

Xabi Navarro Etxeberria, ‘Jota’ b Soinu teknikari eta ekoizlea

Hondatuta zegoen Xoxoa diskoetxeko soinu mahaia biziberritu du Musikorta estudioko Jotak.Mahai horretan grabatu zituzten euren lanak Mikel Laboak, Oskorrik, Itoizek eta Txomin Artolak.

NEREA BEDIALAUNETA ALKORTA

Berbetan b 11BIZKAIKO HITZA


BIZKAIKO HITZA

Ostirala, 2018ko ekainaren 1a12 b Proposamena

Natalia Salazar Orbe Ea

Ea eta Elantxobe /

azken 37 urte

hauetan / asko zi-

kindu dute / ka-

poral berde batek

/ eta muxurdin

urdin batzuek / baina ez dute

mantxatu. / Euskaldunen itsaso-

aren aurreran, / hura bezain gar-

bi, bezain xahu, bezain aratz, /

Busturialde hau / enada da / eta

Ea eta Elantxobe / haren begiak /

dira. / Orain / Amerikako zikin-

keria guztia / depositatu nahi

dute / Ogellako plaian, / Apikale-

ostean... / Munduko Zentral nu-

klearrik handiena.Gabriel Ares-tik 1974ko urriaren 13an idatzizuen Enaden Begiakpoema. Gi-roa gaiztotuta zegoen. 1960ko eta1970eko hamarkadetan, erregi-

men frankistak hainbat zentralnuklear eraikitzeko proiektuaegin zuen. Bizkaian, Lemoizkoazgain, Ogeian ere (Ispaster) aurrei-kusi zuten bat. Protesta handiakizan ziren 1970 eta 1980ko ha-markadetan. Nuklearraren aur-kako aldarriak indar handia har-tu zuen norbanako, auzo eta he-rrietan. Ezaguna da Lemoizgeldiarazi zuen borroka; ez ho-rren ezaguna Ogeiak zeukan me-hatxua. Jardunaldiak egingo di-tuzte bihar eta etzi, Ean, herrita-rrek egindako mobilizazio etaborroka latz haiek gogoratu etabelaunaldi berriek zer gertatu zenjakin dezaten. Ekologia, memoriahistorikoa eta indarren bilguneaizango dituzte ardatz. Arestirenpoemaren beraren izena jarri die-te jardunaldi hauei: Enaden Be-giak.

Euskaldunak: / Iberdueroko

akzioak sal itzazue! / Iberduero-

ko akzioak sal itzazue! / Iberdue-

roko akzioak sal itzazue! / Erra

itzazue! / Diru hori madarikatua

da! / Diru hori madarikatua da! /

Diru hori madarikatua da! / Ze-

ren / Ogellan zentral nuklear bat

konstruitzea / enadari begiak

ateratzen bezalakoa / bailitzate-

ke!!! Hala bukatu zuen poemaArestik; eta herritarrek heldu zio-ten haren deiari. Kezka sortu zen,lehenengo, etxetik gertu era ho-rretako elementu garrantzitsubaten mehatxua ikusten zutenenartean. Gero etorriko ziren anto-laketa, mobilizazioak eta protes-tak. Antolatzaileek gogora ekarrinahi dute «plan basati haiek beti-ko gelditzeko euskal jendarteakizan zuen borroka emankorra».Iratxe Arriola Eako alkateak

jardunaldien helburu bikoitzaazaldu du: «Batetik, oroimenaberreskuratu nahi dugu. 1970 eta1980ko hamarkadetan egondakomugimenduen berri eman nahidiegu belaunaldi berriei». Beste-tik, nagusi diren ereduez bestela-ko eredu batzuetan sinistenduten herri, elkarte eta behetikgora antolatzen diren mugimen-duak sustraitu eta euren asmoakaurrera eramateko oinarriak fin-katzeko lagungarri izan nahidute, «bizitza zentroan jartzenduten planteamenduak aurreraeramateko bideak marraztenhasteko».Horrez gain, Enaden Begiak

fundazioa ere aurkeztu dute. Eus-kal Kostalde Ez Nuklearra Defen-datzeko Batzordeko kide izanda-koek herriaren esku utziko dituz-te batzordeak koordinatu zuen

Enaden Begiak jardunaldi ekologistak egingo dituzte Ean bihar eta etzi. Energia nuklearrarenaurkako borroka ezagutarazita, topaketok memoria historikoa eta indarren bilgunea izatea duteasmo. Azalduko dute, Lemoizen ez eze, Ogeian ere geldiarazi egin zutela zentrala egiteko asmoa.

Enara askeen oihartzuna

Ogeiako paraje naturalak guztiz bestelako itxura izango zuen zentral nuklearra egiteko proiektuak aurrera egin izan balu. AINTZINA MONASTERIO

Enaden Begiakfundazioa sortu berridute. Han gordeko dutenuklearren kontrakoborrokaren historia

Balio naturalari etaenergia berriztagarrieiburuz hausnartzekotartea hartuko dutejardunaldietan

N. .S. O. Bilbo

Sortu berri da Enaden Begiak fun-dazioa; hamar urtez Lemoizkozentral nuklearra geldiaraztekoborrokan aritu zen Euskal Kostal-de Ez Nuklearra DefendatzekoBatzordeak sortu eta bildutakomateriala jasoko du. Batzordekokidea izan zen Juan Tomas En-ziondo (Bilbo, 1947), eta fundazio-koa ere bada. Batzorde haren ma-teriala eta historia Ean gordekodituzte, udalak utzi dien aretoan.Enaden Begiak fundazioa sortu

berri duzue. Nork osatu du?

Euskal Kostalde Ez Nuklearra De-fendatzeko Batzordeak hainbatmaterial jaso zuen borrokan arituzen hamar urteetan: liburuak,agiriak, informazioa, kartelak,irudiak... Horrez gain, topaketabatzuk egin ziren Bilbon 1980an,eta 300 euskal artistak artelan ba-tzuk egin zituzten. Hori guztiaetxeetan gordeta izan dugu. Garaihartan gertatutakoaren transmi-

sioak kezkatuta gintuen, ordea:gizarte zibilak mobilizazio han-diak egin zituen, milaka pertso-nak hartu zuten parte. Hori guztiahurrengo belaunaldiei nola hela-razi ez genekiela, Eako Udalareninteresa aurkitu genuen. Ideia na-gusia fundazio bat sortzea izan da.Batzordearen materiala jasokodugu; udalak lokal bat utzi digu. Zer helburu dituzue?

Hiru helburu nagusi ditugu: bate-

tik, zentral nuklearrak geldiaraz-teko egin zen borroka haren his-toria eta material guztia bildunahi dugu. Bigarrenik, iraunkor-tasunaren eta energia alternati-boen aldeko herri borroka berrieiesperientzia haren ekarpena egi-ten saiatuko gara. Azkenik, doku-mentazio zentro bat izango dugu,

gai honen inguruan ikertu nahidutenentzat. Jardunaldietan deiegingo diegu herrietan Lemoizenaurka lanean jardun ziren guztiei,daukaten materiala helarazteko.Euskal Kostalde Ez Nuklearra

Defendatzeko Batzordeko ki-

dea izan zinen. Nolakoak izan zi-

ren hastapenak, eta nola hasi

zenituzten mobilizazioak?

Lehenengo borroka Deban[Gipuzkoa] abiatu zuten. 1972.

urte inguruan, herrianzentral nuklearra eginnahi zutela jakinda,herritar batzuek txostenteknikoa egitea erabakizuten. Aldundiari hela-

razi zioten. Garai hartan oraindikaldundia frankista zen, noski.Hala ere, txostena kontuanhartu, eta erabaki zuen ez emateazentralaren obretarako baimenadministratiborik. Hor sentsibili-zazioa sortu zen. Ea, Ispaster etabeste inguru batzuetako herrita-rrak ere batu zitzaizkion mobili-

zazio horri. Lemoizko zentralaeraikitzeko lanak martxan zeu-den ordurako. Orduan sortu zeneuskal kostaldea defendatzekobatzordea. Auzo elkarteek eratuzuten, orduan ez baitzegoenlegeztatutako alderdi politikorik.Hainbat herritako auzo elkartee-tako eta Bizkaiko auzo elkartee-tako ordezkariak sartu zirenbatzordean. Tartean, ni neu. Tek-nikari eta abokatu talde bana erebagenuen. Hiru ardatz nagusizituen batzordeak. Lehenik,borroka juridikoa, Lemoizkozentralaren obrek aurrera egiteaahalbidetuko zuen baimen oro-ren aurka egiteko. Bigarrenik,informazio zientifikoa: adminis-trazioak eta Iberduerok esatenzuten energia nuklearra zela sorzitekeen garbiena eta osasunga-rriena —haien arabera, zentralnuklearren ondoan sortzen zirenarrainak gizenagoak ziren—; asta-keria izugarriak bota zituzten.Hala, txosten teknikoak aurkeztugenituen frogatzeko zentralnuklearrek, ondo funtzionatutaere, erradiazio txikiak sortzenzituztela, eta eragina zutela osa-sunean. Hirugarren ardatzamobilizazioena zen; berehalalortu genuen manifestazio han-diak egitea. Baina, bereziki, herriguztietan sortu ziren batzordetxikiak, eta horiek antolatzenzituzten hitzaldiak eta hainbatjarduera. Ikusgarria eta ereduga-rria izan zen. Gero indarkeriaagertu zen.Tentsio handiko garaiak ere

biziko zenituzten.

Gizarte zibilaren borroka osoaurreratuta zegoen, baina talkaegiten zuen etengabe administra-zioaren hormarekin, haren inda-rrarekin. Iberduerok esaten zuenLemoiz ezeren gainetik egingozutela. Egoera horretan, baziru-dien gizartean zabaltzen ari zelaea zer gehiago egin zitekeen. Etaorduan ETA sartu zen, bete-bete-an. Lehenik, sabotaje mordoaegin zituen, eta gero hildakoenhondamena iritsi zen. Hala ere,batzordeak mobilizazio guztieieutsi zien. Izan zen borroka hurabertan behera utzi zuenik, baina,orokorrean, denek azkenera artejarraitu zuten.Jardunaldiok garrantzitsuak

izango dira gogoeta egiteko.

Gure asmoa ez da antzinako kon-tuetan indarra jartzea. Egun gureherriak aukera handiak ditunatura, garapen ekonomiko zeinsubiranotasun arloetan. Zentralhaietako baten bat martxan bale-go, herri hau ez litzateke beraizango. Ez genukeen autonomia-rik izango, zentralak Madrilekkontrolatu behar dituelako.

«Herri borroka berrieiesperientzia harenekarpena egingo diegu»

Juan Tomas Enziondo b Enaden Begiak fundazioko kidea

Milaka herritarrek euskal kostaldean zentral nuklearrak egitekoproiektuaren aurkako borroka «eredugarriak» egungo Euskal Herrirairisteko izan zuen garrantzia azpimarratu du Enziondok.

JUANAN RUIZ /FOKU

Proposamena b 13BIZKAIKO HITZA


urteetako borroka luzean bildu-tako «esperientzia, material ba-liotsua, lanak eta artelanak». Eangordeko dute dena, zaindu eta za-baltzeko. Eta fundazioak kudea-tuko du hori guztia. Hala, herrita-rren ezagutzan jarriko dute den-dena. Horrez gain, materialaordenatu eta herritarren zeinikerlarien esku jarriko dute.Transmisioa ziurtatuta, inguru-nea babesteko kontzientzia, es-perientzia pilatua eta lan berrituaere ziurtatzea dute xede.Jardunaldietan parte hartzeko

deia egin diete herritarrei. Helbu-rua argia da: «Gure historia hur-bila ezagutzea, eta, inguru natu-ralari egiten zaizkion erasoak etasortzen diren arrisku berriak az-tertu ondoren, energia iturri be-rriztagarri alternatiboak hauta-tzea».

ENADEN BEGIAK

Jardueraz betetako bi eguneko

egitaraua prestatu dute Ean,

1970eko eta 1980ko urteetan

zentral nuklearren aurka egindako

borroka ezagutarazteko.

Bihar, larunbata

10:30.Lemoiz gelditzera darama-

tzan bideakhitzaldi eztabaida,

Eskolondoko hitzaldi aretoan.

13:00.Kalejira, OrKresta taldearen

eskutik. Kalerik kale.

16:30.Txangoa Ogeiara. Bertako

balio paisajistikoari buruzko azal-

penak emango ditu Lurgaiak. Be-

daronako frontoitik abiatuko dira.

Ondoren, umeentzako jarduera:

Altxorraren bila.

19:30.Dantzaldi-erromeria, Aiko

taldearekin. Frontoian.

21:30.Piztu aldaketadokumenta-

laren aurkezpena, frontoian.

Egun osoan.Erakusketa irekia:

Karteldegia, Kronologia 1972-1984.

Eskolondon.

Etzi, igandea

10:00.Aldarrikapen txangoa,

itsasontziz, Elantxobeko portutik

abiatuta. Izena eman behar da,

94-6275227 edo 649-354 834 zen-

bakietara deituta. Kostaldearen

balio naturala aztertuko dute.

13:00.Enaden Begiak fundazioa-

ren aurkezpena. Jarraian, Gladis

del Estal zenaren oroimen ome-

naldia. Eskolondon.

15:00.Herri bazkaria Oihana

Bartra eta Jon Maia bertsolariek

girotuta, frontoian. Aurretik eman

behar da izena.

18:00.Energia berriztagarriei bu-

ruzko aurkezpena eta eztabaida,

Eskolondon.

Egun osoan.Erakusketa irekia:

Karteldegia, Kronologia 1976-2018.

Eskolondon.

«Gizarte zibilaren borroka oso aurreratuta zegoen, bainaadministrazioaren hormarekinegiten zuen talka etengabe»

MUSIKA

ABANTOGlaukoma eta Urrats.

bGaur, 23:00etan, Las Carreraseko

jaietan, Haritzalde plazan.

ABANTOUltima Generacion.

bBihar, 22:00etan, Las Carreraseko

jaietan, Haritzalde plazan.

AREATZAThe Old Timey

String Band, A Contra Blues

eta The Buttshakers.

bGaur, 19:15ean, Music & Beer

jaialdian.

AREATZAConfluence, Anaut,

Laurence Jones eta Priscilla Band.

bBihar, 18:00etan, Music & Beer

jaialdian.

BAKIOSestaoko Orfeoia, Soinu

Bidea eta Bakioko abesbatza.

bBihar, 19:30ean, Karmengo

kaperan.

BARAKALDOLos Buhos.

bGaur, 20:00etan, La Vieja Bandan.

BARAKALDOLa Cosa Nostra.

bGaur, 20:00etan, Retrokafen.

BARAKALDOUther, Reticulate,

Burial Ruthless, Mutilated Judge

eta Obliterated Swarm.

bGaur, 20:30ean, Edaskan.

BARAKALDOBlack Valerie.

bGaur, 20:30ean, El Tubon.

BARRIKAFantabulous & Furry.

b Igandean, 13:00etan, Golfo Norten.

BERMEOLa Pulga & Lagunak

eta DJ Gipsy Queens.

bBihar, 13:00etan, Nuntxakun.

BILBOFairhaven Singers.

bGaur, 19:30ean, Atxuriko

Eleiz Museoan.

BILBOMarkos Untzeta.

bGaur, 20:00etan, Cotton Cluben.

BILBOXoel Lopez eta Olatz

Salvador.

bGaur, 20:00etan, Stage Liven.

BILBOThe Bilbobillies.

bGaur, 20:00etan, Molly Malonen.

BILBOConfluence.

bGaur, 20:00etan, Unamuno plazan.

BILBOAlaitasuna, Mikel Deuna

eta Mendibaiarte abesbatzak.

bGaur, 20:00etan, Zorrotzako

La Milagrosa elizan.

BILBOCharlie Cosh & Mikel

Gaztañaga.

bGaur, 20:30ean, La Campa

de los Ingleses tabernan.

BILBOTresonrock eta TOR.

bGaur, 20:30ean, La Carbonerian.

BILBOMaren.

bGaur, 20:30ean, Jado lazan.

BILBOMi Hermana Corina.

bGaur, 21:00etan, Shaken.

BILBOOs Mutantes eta

Los Estanques.

bGaur, 21:00etan, Santana 27n.

BILBO Javier Merino Quartet.

bGaur, 21:00etan, Hacerian.

BILBOKartzarot eta Fantbulous

Furry.

bGaur, 21:30ean, Ibarrekolandan.

BILBOFire.

bGaur, 21:30ean, Irish Stonesen.

BILBOLos Ganglios, DJ Mimoloco

eta VJ Anisakis.

bGaur, 22:00etan, Bilborocken.

BILBOLet Hotzak.

bGaur, 22:00etan, Funikularreko

plazan.

BILBOMr. Bering.

bGaur, 22:30ean, Ambigun.

BILBODr. Kurogo & Niña Jonas:

Concierto para durmientes.

bGaur, 23:00etatik 08:00etara,

Azkuna zentroan.

BILBOTe mamas & T’empapas.

bGaur, 23:30ean, Kukuan.

BILBODUB Fever: Jah Life Intl.

Sound System, Watts Attack

Sound System eta Skank-Fu Hi-Fi.

bGaur, 00:00etan, Santana 27n.

BILBOGZK & Twist.

bGaur, 01:00ean, Kremlinen.

BILBOCrazy Jazzers.

bBihar, 19:00etan, Areatzan.

BILBOEdu Baste.

bBihar, 20:30ean, Otero 9 Etxean.

BILBOLarry Bird eta Nazca.

bBihar, 21:00etan, Shaken.

BILBOCapitan Cobarde & Los

Niños Perdios.

bBihar, 21:00etan, Azkenan.

BILBOSabes Muy Bien.

bBihar, 21:00etan, Deustuko

San Pedro plazan.

BILBOLast Infusion.

bBihar, 21:00etan, Hacerian.

BILBOCarlos Sadness.

bBihar, 21:30ean, Santana 27n.

BILBONorthagirres.

bBihar, 22:00etan, Satelite T-n.

BILBO Ilargi Beltza.

bBihar, 22:30ean, Funikularreko

plazan.

BILBOMillion Stylez, Big Sound

Boy, Thunder Clap Sound System.

bBihar, 23:00etan, Santana 27n.

BILBOZazkel.

b Igandean, 13:00etan,

Bilbo Zaharra plazan.

BILBOMicky & The Buzz.

b Igandean, 13:00etan, Nave 9n.

BILBONorthagirres.


Crazy Horsen.

BILBOMississippi Queen

& The Wet Dogs.

b Igandean, 18:30ean, Coppolan.

BILBOAneguria eta Behotsik.


Kafe Antzokian.

BILBOEuskadiko Orkestra

Sinfonikoa: Eztanda isila.

bAsteartean, 20:00etan,

Euskalduna jauregian.

BILBOGatibu eta Atom Rhumba.

bAsteartean, 21:00etan,

Kafe Antzokian.

BILBOReach.

bAsteartean, 21:00etan, La Nuben.

BILBODuarte.

bAsteazkenean, 20:00etan,

BBK aretoan.

BILBOGospelbeach.

bAsteazkenean, 20:30ean,

Kafe Antzokian.

BILBORhum Runners.

bAsteazkenean, 21:00etan, Nave 9n.

BILBODorian.

bOstegunean, 19:00etan, Fnac-en.

BILBOBilboko Orkestra

Sinfonikoa: Ravel, 80 urte.

bOstegunean eta ostiralean,

19:30ean, Euskalduna jauregian.

BILBO Ivan Melon Lewis Quartet.

bOstegunean, 20:00etan,

Conde Duque hotelean.

BILBOEl Mato a un Policia

Motorizado.

bOstegunean, 21:30ean,

Kafe Antzokian.

BILBORetroespectre.

bOstegunean, 01:00etan, Kremlinen.

DURANGOMichael Reloaded.

bGaur, 20:00etan, Plateruenan.

DURANGODurangoko Orfeoia,

Pozalaguako Korala eta Andra

Mari Ikastola abesbatza.

bBihar, 20:15ean, Santa Ana elizan.

ERANDIOOxabi Erromeria.

bGaur, 22:30ean, Erandio Goikoan.

ERANDIOTierra Kritikal

eta Trikizio.

bBihar, 22:00etan, Erandio Goikoan.

ETXEBARRIDonestebe, Mendipe

eta Bagabiltza abesbatzak.

bGaur, 20:00etan, San Esteban

elizan.

GERNIKA-LUMOYellow Big

Machine eta Aizkorak Zorroztu

& The Mia Wallace Band.

bGaur, 21:30ean, Iparragirren.

GETXOMalvadillos.

bGaur, 21:30ean, Azkena Romon.

GETXO Juarez.

bBihar, 19:00etan, Ereagako

txiringitoan.

GETXOBrouwer Trio.

bBihar, 19:00etan, Andres Isasi

musika eskolan.

GETXOFeel Acoustic.

bBihar, 21:00etan, kirol portuan.

GETXOYao!.

bBihar, 22:00etan, Baste tabernan.

GETXORosebud.

b Igandean, 13:00etan, Ereagan.

GETXOSigma Project.


Andres Isasi musika eskolan.

GORDEXOLALomoken Hoboken,

Mocker’s, Last Fair Deal, Detroit,

Thee Renegades eta The Wizards.

bBihar, 18:00etan, Laugar Breweryn.

Areatza b Music & Beer jaialdia

Musika beltza eta garagardoa, bi egunezFood trucketa garagardo artean, gaur eta bihar blues ukituko musika beltzaz gozatzeko aukera paregabea izan-

go da Areatzako Music & Beer jaialdian. Hasteko, The Buttshakers kartelburuaren aurretik, The Old Timey

String Band eta A Contra Blues ariko dira gaur. Eta, bihar, Confluence, Anaut —argazkian—, Laurence Jones eta

Priscilla Band. Arratia aldean ondo sustraituta dago Music & Beer jaialdia. HITZA

BIZKAIKO HITZA

Ostirala, 2018ko ekainaren 1a14 b Agenda

Agenda b 15BIZKAIKO HITZA


IBARRANGELULuhartz.bBihar, 22:00etan, Elexalden.

IGORRE Izaro.bBihar, 21:00etan, Kiñu gaztetxean.

MAÑARIASermond’s, Storm,

The Wilsons eta Suizo 13.

bBihar, 21:00etan, plazan.

MARKINA-XEMEIN Itzalak.

bBihar, 20:00etan, Uhagonen.

MUNGIAThe Equalizers.

bGaur, 21:00etan, Zatozen.

MUNGIAKovertizo.

bGaur, 22:00etan, Zubikoan.

MUNGIABroken Izotz.

bBihar, 22:30ean, Zubikoan.

ONDARROAZe Esatek eta Hara.

bBihar, 23:00etan, Kamiñazpin.

ORTUELLAUri-Oste, Oihandi

eta Fruizko Lamiñe abesbatzak.

bBihar, 20:00etan, San Bernaben.

PORTUGALETECaledonian Road.bGaur, 21:30ean, Rock Volatinen.

PORTUGALETEPuraposse, Desorden eta Sinmas.

bBihar, 20:30ean, Grooven.

PORTUGALETEHey Bulldog.bBihar, 22:00etan, Rock Volatinen.

SOPELAMotorastola, Conteiner

eta Ultrasurf.

bGaur, 20:00etan, Plaza Beltzan.

SOPELA12 Strings.

bBihar, 20:30ean, Horkonponen.

SOPELAElbereth.

bBihar, 21:00etan, Plaza Beltzan.

ZALDIBARAlerta.bGaur, 22:00etan, Sorgin tabernan.

ZEBERIOOst eta Alma Culter.

bGaur, 20:00etan, plazan.

ZARATAMOLos Primos, Mr. Pongo,

Trastorna2 eta DJ Markelin.

bGaur, 21:30ean, Arkotxako jaietan.

ZARATAMOFetitxe, Zoo, Akerbeltz.

bBihar, 22:30ean, Arkotxako jaietan.

ANTZERKIA

BARAKALDOLa Taimadaren

Lo.Li.Ta, Atom Theaterren Loop

eta HMDK-HEARen Confetti.

bGaur, 19:00etan, Barakaldo

antzokian.

BARAKALDOGran Cabaret Pachon.

bBihar, 21:00etan, eta igandean,

19:00etan, Arimaktoren.

BILBONimu: Ni pies ni cabeza.

bGaur, 18:00etan, Casilda Iturrizar

parkean; eta igandean, 18:00etan,

Errekaldeko plazan.

BILBOCabaret de Mar a Mar.

bGaur, 19:00etan, Errekaldeko

plazan.

BILBORoko eta Alvaro Puertas:

Ninemusikala.

bGaur, bihar eta igandean,

20:00etan, Campos Eliseos

antzokian.

BILBOKantu Kolore: Far West.

bGaur, 20:00etan, Casilda Iturrizar

parkean.

BILBOMario Gas: Caligula.

bGaur eta bihar, 20:00etan, eta

igandean, 19:00etan, Arriaga

antzokian.

BILBOLa Nordika: Rojo estandar.

bGaur, 20:00etan, Errekaldeko

plazan.

BILBOAlanbike: Sal Marina.

bGaur, 20:00etan, Pabiloi 6en.

BILBOLos Torreznos: El cielo.

bGaur, 20:00etan, Azkuna

zentroan.

BILBOLa Tropa Produce: Grinder

musikala.

bGaur, 20:30ean, eta bihar,

21:00etan, Campos Eliseos

antzokian.

BILBOACT: Gobi Dance Company

taldearen Volitant, RL/Pren At One

Pointeta Yang Han Biren Trigger

Warning.

bGaur, 22:00etan, Kafe Antzokian.

BILBOTrapu Zaharra: Sefiní.

bBihar, 13:00etan, Casilda Iturrizar

parkean.

BILBOZirika Zirkus: Tren geltokia.

bBihar, 18:00etan, Casilda Iturrizar

parkean; eta igandean, 13:30ean,

Sabino Arana kalean.

BILBOTiritirantes: A su servicio

en la calle.

bBihar, 19:00etan, Errekaldeko

plazan.

BILBOAimar & Cia: Etxea / Casa /

Home.

bBihar, 20:00etan, Errekaldeko

plazan.

BILBOLos Torreznos: La cultura.

bBihar, 20:00etan, Azkuna zentroan.

BILBOPantzart: Lur-Ikara

kabareta.

bBihar, 20:30ean, eta igandean,

19:00etan, Pabiloi 6en.

BILBOPass & Company:

Juguete Roto 3pO.

bBihar, 20:45ean, Errekaldeko

plazan.

BILBOThe coaching comedy:

Nadia Bolaños, Sergio de Miguel,

Ander Kortazar eta Aritz Garcia.

bBihar, 21:00etan, Bilborocken.

BILBOACT: Sandman & Sabine

Molenaarren Kali, Robin Boon

Daleren ¿Qué hacen las cosas?

eta Los Moñekosen We-Ding!.

bBihar, 22:00etan, Kafe Antzokian.

BILBOTrapu Zaharra: Etsita.

b Igandean, 12:30ean,

Funikularreko plazan.

BILBOEl Gran Rufus: Pink Impact.


Errekaldeko plazan.

BILBOLas Fellini: Operación

Travesti 6.

b Igandean, 19:00etan, Bilbo-

rocken, eta 23:00etan, Badulaken.

BILBODantzerti: Espacio

experimental.


Fundicion aretoan.

BILBOPiszifaktoria: Takoidun

zapata gorria.

bOstegunean, 20:00etan, Biran.

BILBOParasite Kolektiboa: Jokoa.

Bilbo b Zirkualde

Errekaldeko plaza hartu dute zirkuko artistekZirkualde kalealdia udaberri oro loratzen da Bilbon, eta, atzotik igandera

arte, Errekaldeko plaza zirkuko artisten bilgune bihurtuta dago. Cabaret

de Mar, La Nordika, Tiritirantes, Pass & Company, Nimu, El Gran Rufus...

eta Aimar & Cia —argazkian—, Etxea / Casa / Home lanarekin. HITZA

bOstegunean, 20:00etan,

Bilborocken.

BILBO Impro y Punto.


Luz de Gasen.

BILBO Isabel Leon: Tarjeta SIM.

bOstegunean, 21:30etan, Sarean

elkartean.

GERNIKA-LUMOMetrokoadroka

& Pez Limbo: Miss Karaoke.

bGaur, 20:30ean, Lizeo antzokian.

IURRETATtipia: Egur taupadak.

bGaur, 17:00etan, kultur etxean.

LEKEITIOPirritx, Porrotx eta

Marimotots: Borobilean.

b Igandean, 12:00etan, plazan.

SANTURTZIDavid Guapo: #Quenonosfrunjanlafiesta2.

bGaur, 20:30ean, Serantes aretoan.

SESTAOGazteleku: Hipnosia

eta Gabonetako ipuina.

bGaur, 20:00etan, Musika Eskolan.

DANTZA

BILBONatalia de Miguel:

Clara, un mundo feliz.

b Igandean, 19:00etan, Hacerian.

GETXOAgurra, Berantzagi, Itxartu,

Itxas Argia eta Zasi Eskola.

bBihar, 20:00etan, Malakate plazan.

IBARRANGELULorea taldea etaTrikitixa Eskola, gorpuztietako

txupinazoan.

bGaur, 20:00etan, plazan.

BERTSOLARITZA

DERIOAne Labaka eta Beatriz

Egizabal: Erradikalak gara.

bGaur, 20:00etan, Baserri

antzokian.

EANuklearrik ez! bertso-bazkaria:

Oihana Bartra eta Jon Maia.

b Igandean, 15:00etan, frontoian.

ELORRIODurangaldeko V. Kopla

Txapelketa: Bittor Altube, Txaber

Altube, Eneko Abasolo Abarkas,

Miren Amuriza, Aitor Bizkarra,

Eneko Barruetabeña, Aitor Este-

ban, Manu Goiogana, Unai Iturria-

ga, Gorka Pagonabarraga, Ander

Sarriugarte eta Beñat Ugartetxea.

bBihar, 22:00etan, gaztetxean.

IBARRANGELUBertso poteoa:Ander Elortegi, Xabat Galletebeitia

eta Ibai Amillategi.

bGaur, 21:00etan, Elexaldeko

tabernetan.

HITZALDIAK

BILBOPatricia Muñoz, Belen

Sole eta Beatriz Diaz: Santutxu,

Gran Bilbao, mujeres en la guerra

y la represión franquista.


Karmelan.

ELORRIOLiz Quintana: Emakume

etorkin zaintzaileak, ezinbesteko

lan ikusezin hori.


kultur etxean.

BESTELAKOAK

BILBOKastañoseko Euskal Jaia.

bGaur, bihar eta igandean,

Funikularreko plazan.

BILBOKlasikoen irakurketa:

Txomin Agirreren Kresala.

bOstegunean, 08:00etatik

20:00etara, Arriaga antzokian.

DURANGODeiadar Mendien

Eguna: Oiz tontorrera igoera,

eta adar jotzea.

b Igandean, irteera 09:00etan,

Garai herritik, eta adar jotzea

12:00etan, gailurrean.

LEIOATxorierriko jaiak.

bGaurtik igandera, egun osoan,

herrigunean.

LEKEITIOEuskal Eskola

Publikoaren Jaia: Zapran gagoz.

b Igandean, egun osoan,

herrigunean.

sBIZKAIA MAITE

Natalia Salazar Orbe Zeanuri

Zaharrak berriari utziohi dio lekua; halabe-harrez. Hala gertatzenda bizitzako arlorik

gehienetan. Lurrari lotutako jar-dueretan ere gauza bera gertatuda mendeetan. Teknologiak,erreminta tradizionalak albora-tzera ez ezik, jarduerak eurak erealdatzera bultzatu ditu. Zeanurinbadute horren adibiderik. XVIII.mende amaieran sei burdinolaeta hemezortzi errota zeuden he-rrian. Duela berrogei bat urte, 11errotak ziharduten lanean;1979an hiru errota besterik ezzeuden, eta euretako bik etxerakobesterik ez zuten egiten lan. Gauregun, bakar batek dihardu lane-an, eta eginbehar nagusia da ira-ganean izan zuten indar hura go-goraraztea. Olabarriko errota da.

Arratia errekako uren indarra-ren bultza baliatu dute Olabarri-ko errotariek aleak ehotzeko.Ogibidez errotaria zen azken zea-nuriztarra han aritua zen: Benig-no Pujana. Hura desagertu zene-an, Ana Mari alabak hartu zuentradizioz familiaren ogibideaizandakoaren lekukoa. Ferminnebarekin batera errota zaharbe-rritzeko lanetan dihardute.

Historiaren lekukoEuskal Herriko industria tradi-zionalaren adibiderik argieneta-koa, lanean mantentzen dutehala. Errota martxan. Gaur egu-nera museo bat balitz bezala iritsida ia. Aleak ehotzeko ez ezik, egi-ten duten lana ikusteko ere zaba-lik ditu ateak bisitarientzat. Ola-barriko errotaren barrenak ber-tatik bertara ikusteko. Errotenibilbidea antolatu ohi dute Zea-

nurin maiatzeko lehen domekan.Bada, baina, aukerarik ibilbideaedonoiz egiteko. Hiru harrikoerrota aurkituko dute bisitariek.Bisita egin nahi duenak telefonozdeitu behar du (94-673 93 27).Olabarriko errota ere burdinola

izandakoa da. Iragan haren arras-toak gorde ditu barrenean: ola za-harreko lanabesak, hain zuzen. Jon Urutxurtu zeanuriztarrak

errotei buruz egindako ikerketanjasotakoak dira Olabarriko erai-kinaren datuetako asko. Ander

Manterolaren berbak ekarri zi-tuen gogora berak. Haren arabe-ra, norbaitek lan bat utzi arrenlanbideak jarraitu egiten zuela

adierazteko esaera bat dute he-rrian: «Gu hil eta gero be, zorroakerrotara joango dira». Hala ere,errotak ez ezik, eurekin bateraerrotariak ere desagertzen aridira. Errotari zahar batek esanada: «Errotak eurek joango dira gubaino lehenago». Eta hark izan

zuen arrazoia.Gorbeia mendiaren

magalak ikusmira ikus-garria eskaini die men-deetan bisitariei zein to-kiko bertako bizilagunei.

Eremu malkartsu haren oinetan,burdinolei astindu handia emanzieten zeanuritarrek. Metalurgiatradizionalaren krisiak nekazari-

tzara bideratu zuen jende asko.Horren ondorioz, uztak oparoa-goak ziren. Urak bultzatutakomekanismoa balitz legez, goraka-da horrek laboreak ehoko zituz-ten erroten premia ekarri zuen.Hala, herrian zeuden eraikinakbaliatuta, burdinoletako askoerrota bilakatu zituzten. Nekazari mundu tradizionalari

ere iritsi zitzaion gainbehera, or-dea. Orduan ere, errotek ezin izanzieten aurre egin aurrerapen tek-nologikoei. Eta garai batean bur-dinolek egin zuten legez, haiekere gelditu zituzten barrukoerraietako mekanismoak. Harrigeldoetan iltzatuta utziz.

Burdinola izandako eraikin asko eta asko errota bilakatuzituzten Zeanurin, metalurgia tradizionala krisiak astinduzuenean. Olabarriko errotak soilik jarraitzen du martxan.

Erroten goraldiarenazken ordezkaria

Olabarri errotaren funtzionamendua kanpotik zein barrutik ezagutzeko aukera ematen dute bisita gidatuetan. JON URUTXURTU / RAKEL GARCIA

Iraganean errotek izandako garrantzia ezagut daiteke Olabarrin. GORBEIALDEA

Olabarriko errotak zelanfuntzionatzen duen ikustekobisita gidatuak egiten dituzte.Izena emateko deitu behar da

BIZKAIKO HITZAOSTIRALA, 2018ko ekainaren 1a

Zuzendaria: Aitziber Laskibar Lizarribar. Argitaratzailea: Bizkaiko Hedabideak SM.Lege gordailua: SS-1515-2010 ISSN: 2173-1721

www.bizkaia.hitza.eus [email protected]

BIZKAIKO HITZA - berria.eus · bak dira, Gundinen arabera, eta argudio hori bera nahikoa da ho-rien...

Documents

Transcript of BIZKAIKO HITZA - berria.eus · bak dira, Gundinen arabera, eta argudio hori bera nahikoa da ho-rien...