BIOANIZTASUNA BERMATZEN

AURKIBIDEA

1-Zer da bioaniztasuna?

2-Zeintzuk dira 2-Zeintzuk dira

bionaztasunaren eragileak.

3-Izaki bizidunak eta kategoria

taxonomikoak.

4-Zangozako ekosistemak.

5-Zangozako hegazti

ezagunenak.

1-ZER DA BIOANIZTASUNA?

● Ekosistemetan dagoen izaki

bizidun ezberdinen kopurua

adierazten duen kontzeptuari adierazten duen kontzeptuari

bioaniztasuna deritzo.

● 1-Intsektuak oso

arrakastatsuak izan dira.

Zergatik?

● 2-Landare loredun espezie

gehiago daude loregabeak gehiago daude loregabeak

baino. Zergatik?

2-BIOANIZTASUNAREN ERAGILEAK

● Leku jakin batean

dagoen bioaniztasuna dagoen bioaniztasuna

eragile jakin batzuen

menpe dago.

l 3-Zuen ustez, zeintzuk

dira bioaniztasunaren

eragileak?

BIOANIZTASUNAREN ERAGILEAK

● Bioaniztasunaren

eragileak hauek dira:eragileak hauek dira:

● klima, lurzorua, erliebea,

espezieen arteko

erlazioa eta ura.

● Klima:Eguzkiaren

erradiazioa eta uraren erradiazioa eta uraren

kokapenarekin zerikusia

du.

● 4-Zein klimatan dago

bioaniztasun gehiago?

BIOANIZTASUNAREN ERAGILEAK

● Lurzoruaren

konposizioa:lurzoruan konposizioa:lurzoruan

dauden mineraleen

konzentrazioaren

arabera bioaniztasuna

aldatuko da.

● 5-Gatz konzentrazio

haundia duen lurzoruan, haundia duen lurzoruan,

nolakoa izango da

bioaniztasuna?

BIONAZTASUNAREN ERAGILEAK

● Erliebea:erliebearen

arabera bioaniztasuna arabera bioaniztasuna

aldatzen da.

● 6-Non egongo da izaki

bizidun ezberdin gehiago

lautada batean edo

eremu menditsu batean?

BIOANIZTASUNAREN ERAGILEAK

● Izaki bizidunen arteko

erlazioa:ekosistemetan erlazioa:ekosistemetan

izaki bizidunen artean

sortzen diren

harremanak eragin

zuzena dute

bioaniztasunean.

7-Ekosistemetan izaki ● 7-Ekosistemetan izaki

bizidun berriak sartzea

arriskutsua izan daiteke.

Zergatik?

BIOANIZTASUNAREN ERAGILEAK

● Ura:ura ezinbestekoa da

izaki bizidunentzat.Ura izaki bizidunentzat.Ura

dagoen lekuetan

bioaniztasuna askoz

altuagoa da.

● 8-Landareak landatzeak

leku bateko klima alda

dezake. Zergatik?dezake. Zergatik?

Horrek eragina izango

luke leku horretako

bioaniztasunean?

3-IZAKI BIZIDUNAK ETA KATEGORIA TAXONOMIKOAK

● Espeziearen

definizioa:espezie definizioa:espezie

bereko izaki bizidunak

antzekoak izateaz gain

elkar ugal daitezke.

● Gaur egun 1,5 milio

espezie sailkatu dira,

baina 5 eta 50 miloi baina 5 eta 50 miloi

espezie artean egon

daitezke katalogatu

gabe.

IZAKI BIZIDUNAK ETA KATEGORIA TAXONOMIKOAK

● Izaki bizidunak

sailkatzeko kategoria sailkatzeko kategoria

taxonomikoak erabiltzen

dira.

● Izaki bizidun baten izena

ematerakoan genero eta ematerakoan genero eta

espeziea latineraz

adierazten da.

IZAKI BIZIDUNAK ETA KATEGORIA TAXONOMIKOAK

●:

4-ZANGOZAKO EKOSISTEMAK

● 9-Zer da ekosistema

bat?bat?

● 10-Zer esan nahi du

hurrengo adierazpenak?

BIOTOPO+BIOZENOSIA

=EKOSISTEMA

ZANGOZAKO EKOSISTEMAK

● IBAIAK ETA ERREKAK

Irati, Aragoi eta Onsella ● Irati, Aragoi eta Onsella

ibaiak ditugu.

● Azkeneko urte hauetan

ekosistema horiek

nahiko degradatuak izan

dira.dira.

● Landareak:lezkak,ihiak,

sahatsak, alisoak,haltzak

makalak eta zurzuriak.

ZANGOZAKO EKOSISTEMAK

● IBAIAK ETA ERREKAK

Animaliak:bereziki ● Animaliak:bereziki

ornogabeak

daude.Horietako batzuk

ibaiaren uraren

kalitatearen adierazleak

dira.

● 10-Ibai batean amurrainak

aurkitzeak zer adierazten

du? Amurrainek bizitzeko

oxigeno asko behar dute.

ZANGOZAKO EKOSISTEMAK

● Arrainak:amurrainak,

karpak, barboak,...

● Narrastiak:suge

biperinoa, eta lepoko

sugea.

● Anfibioak:igela

berdea,apoa eta tritoi

jaspeatua.jaspeatua.

ZANGOZAKO EKOSISTEMAK

● Ugaztunak:uretako

arratoia, satitsuak arratoia, satitsuak

satorra, liroia,azeria,

azkonarra eta katu

basatia.

ZANGOZAKO EKOSISTEMAK

LANDAK:bi motatakoak

daude.

● Lehorrekoak: landare

arrutenak garia eta

garagarrak

dira;olibondoak,

mahastiak eta

almendrondoak ere almendrondoak ere

daude.

● Animaliak: untxiak,

eperrak eta hegazti eta

narrasti ugari aurkituko

ditugu.

ZANGOZAKO EKOSISTEMAK

AMETZEN BASOA

● Landare eta animalia ● Landare eta animalia

ugari bizi dira baso

hauetan.

● Zuhaixkak:ezpela,astigar, serbalak,fresnoak,majuelo, basoko larrosa, masusta, ipurua...ipurua...

ZANGOZAKO EKOSISTEMAK

● Narrastiak:musker

berdea, sugegorria...berdea, sugegorria...

● Ugaztunak:basurdea,

azeria, tejoia, gineta,

katu basatia, liroia,

erbia...

ZANGOZAKO EKOSISTEMAK

● ARTADIA:ekosistema

honetan lurzorua honetan lurzorua

harritsua eta lehorra da.

● Zuhaixken dentsitatea

oso baxua da.

● 11-Animalia ugari

aurkituko ditugu aurkituko ditugu

ekosistema honetan?

ZANGOZAKO EKOSISTEMAK

● Animaliak:basurdeak,

tejoia, fuina eta untxiak.tejoia, fuina eta untxiak.

● SASIAK

● Koskojalak bereziki, non

aurkitzen dugun: allaga,

xarbota, labanda, lastoia,

karraskilla.karraskilla.

● Animaliak:azeria,

azkonarra, untxia,

eperra...

5-ZANGOZAKO HEGAZTI EZAGUNENAK

● BASAHATEA “Anas

platyrhynchos”platyrhynchos”

● Ibai inguruko hegaztia.

Dimorfismo sexual oso

nabarmena.

● OKILHAUNDIA

“Dendrocopos major”“Dendrocopos major”

● Luma ikusgarriak.

Arboletan habia egiteko

zuloak egiten ditu.

● Buztannikara zuria

“Motacilla alba”

5-ZANGOZAKO HEGAZTI EZAGUNENAK

“Motacilla alba”

Azkar mugitzen da

lurretik. Jendearen

inguruan bizi da.

● 12-Bere mokoa behatuz,

zertaz elikatzen da?

● Okil txikia

“Dendrocopos minor”

● 10 eta 15 bikote inguru

daude. Europako hegazti

arotz txikiena da.

● ARRANO TXIKIA “Hieractus pennatus”

5-ZANGOZAKO HEGAZTI EZAGUNENAK

Europako arrano txikiena.

Apirilean ailegatzen da gure

lurraldeetara.

● APO HONTZA “Otus

scops”

● Gaueko harrapari txikiena. Gaueko harrapari txikiena.

Afrikatik dator.

● Oso kantu berezia dauka.

5-ZANGOZAKO HEGAZTI EZAGUNENAK

● GERRI TXORI

ARRUNTA “Certhia

5-ZANGOZAKO HEGAZTI EZAGUNENAK

ARRUNTA “Certhia

brachydactyla”

● Arbolen enborretan

intsektuak harrapatzen

espiralak egiten aritzen

da.

● 13-Oso isatsa sendoa

dauka. Zertarako?

● URRETXORIA “Oriolus

oriolus”

5-ZANGOZAKO HEGAZTI EZAGUNENAK

oriolus”

● Afrikatik datorren hegazti

ikusgarriena da. Bere

kantuak txirula

soinuarekin antza dauka.

● 13-Zergatik abesten du?● 13-Zergatik abesten du?

● MARTIN

ARRANTZALEA

5-ZANGOZAKO HEGAZTI EZAGUNENAK

ARRANTZALEA

● “Alcedo atlhis”

● Kolore askotako hegazti

honek uretan arrantza

egiteko arraseko

hegaldiak egiten ditu.hegaldiak egiten ditu.

● KERTXUN HAUSKERA

“Ardea cinerea”

5-ZANGOZAKO HEGAZTI EZAGUNENAK

● Kertxun arruntena da.

Oso moko luzea dauka

eta arrantzale bikaina

da.

● KASKABELTZ

HAUNDIA “Parus

major"

Bere kantuak udaberria

iragartzen du. Oso

fidakorra da eta arbolen

zuloetan bizi da.

● SINBIOSI BEREZI BAT.

Arbolak beldarrez josita

5-ZANGOZAKO HEGAZTI EZAGUNENAK

● Arbolak beldarrez josita

daudenean kaxkabeltzei

jakin arazten diete eta

hegazti hauek beldar

horiek jaten dituzte.

● 14-Nola jakinarazten ● 14-Nola jakinarazten

diete arbolek

kaxkabeltzei bere

beharra dutela?

● 15-Zer da argazkian

ikusten dena?

● ERREKATXINDORRA

“Cettia cetti”

5-ZANGOZAKO HEGAZTI EZAGUNENAK

“Cettia cetti”

● Txori intsektujale hau

bere kantu motz eta

sendoagatik ezagutzen

dugu.

● TXANTXANGORRIA ● TXANTXANGORRIA

“Eritacus rubecola”

● Gure inguruan urte

osoan zehar bizi den

hegazti intsektujalea da.