Azalpen testuak

8
Gaitasun komunikatiboari lotutako edukiak. Azalpen-testua. 1 GAITASUN SOZIOLINGUISTIKOARI DAGOZKION EDUKIAK A. TESTUINGURUARI LOTUTAKO ALDAGAIAK 1. Komunikazio asmoa: xedea eta funtzioa o Xedea: :informazioa ematea edo ulertaraztea. o Funtzio erreferentziala eta metalinguistikoa. 2. Partaideak. Ezaugarriak o Igorlea ez da testuan agertzen. o Objektiboa da, ez du baloraziorik egiten. o Igorlea eta hartzailea ez dira trukagarriak. o Igorleak hartzaileak baino informazio gehiago du. o Edukiak hartzailearen arabera egokituak. 3. Testuinguru fisikoa: lekua eta denbora o Ez dago loturarik enuntziatuaren eta enuntziazioaren artean. 4. Kanala o Ahozkoa, idatzia, ikus-entzunezkoa. B. ENUNTZIAZIOARI LOTUTAKO HIZKUNTZA MARKAK 1. Denbora deixia o Denbora deikitikoak ez dira aipagarriak. o Enuntziazioaren denbora: orainaldia. 2. Leku deixia o Ez da aipagarria. 3. Pertsona deixia o 3. pertsonari lotua. 4. Deixi soziala

Transcript of Azalpen testuak

Page 1: Azalpen testuak

Gaitasun komunikatiboari lotutako edukiak. Azalpen-testua.

1

GAITASUN SOZIOLINGUISTIKOARI DAGOZKION EDUKIAK

A. TESTUINGURUARI LOTUTAKO ALDAGAIAK

1. Komunikazio asmoa: xedea eta funtzioa

o Xedea: :informazioa ematea edo ulertaraztea.

o Funtzio erreferentziala eta metalinguistikoa.

2. Partaideak. Ezaugarriak

o Igorlea ez da testuan agertzen.

o Objektiboa da, ez du baloraziorik egiten.

o Igorlea eta hartzailea ez dira trukagarriak.

o Igorleak hartzaileak baino informazio gehiago du.

o Edukiak hartzailearen arabera egokituak.

3. Testuinguru fisikoa: lekua eta denbora

o Ez dago loturarik enuntziatuaren eta enuntziazioaren artean.

4. Kanala

o Ahozkoa, idatzia, ikus-entzunezkoa.

B. ENUNTZIAZIOARI LOTUTAKO HIZKUNTZA MARKAK

1. Denbora deixia

o Denbora deikitikoak ez dira aipagarriak.

o Enuntziazioaren denbora: orainaldia.

2. Leku deixia

o Ez da aipagarria.

3. Pertsona deixia

o 3. pertsonari lotua.

4. Deixi soziala

Page 2: Azalpen testuak

Gaitasun komunikatiboari lotutako edukiak. Azalpen-testua.

2

o Lehenengo pertsona plurala (autoritate akademikoa...) .

o 2.pertsona dibulgazio testuetan, hartzailea inplikatzeko.

5. Igorlea ezkutatzeko baliabideak eta egitura inpertsonalak

o Perpaus inpertsonalak.

o Hartzailea barne hartzen duen plurala.

6. Modalizazio-baliabideak

o Lexiko denotatiboa.

o Adjektibo murriztaileak.

o Modu indikatiboa.

o Perpaus modalitatea: adierazpen perpausak.

o Ez dago zalantza adierazten duen esapiderik edo aditzondorik.

7. Informazioa hautatzeko eta helarazteko hizkuntza baliabideak

o Birformulazioak: aposizioak, erlatiboak, parafrasiak, adibideak...

o Sinonimoak.

o Nominalizazioak.

8. Hizkuntza aldaerak

o Aldaera diafasikoak edo erregistroak, komunikazio egoerari lotuak.

Erregistro formala.

Maila estandarra, jasoa edo teknikoa izan daiteke.

o Aldaera diatopikoak (euskalkiak, tokian tokiko aldaerak), alderdi historiko-geografikoei

lotuak.

o Aldaera diastratikoak (hizkerak, argotak, jergak), (hizkuntzaren gizarte ezaugarriei

lotuak.

9. Kortesia arauak

C.HIZKUNTZAZ KANPKO ALDAGAIAK

1. Proxemikoak

Page 3: Azalpen testuak

Gaitasun komunikatiboari lotutako edukiak. Azalpen-testua.

3

o Ahozko testuetan, solaskideen arteko distantzia.

2. Kinesikoak

o Ahozko testuetan, mugimenduen, jarreren, eta keinuen kontrola .

3. Paralinguistikoak

o Ahots aldaketak, tonua, abiadura, ahotsa indartzea...

D. ALDAGAI KULTURALAK

1. Munduaren ezaguera

o Aldea dago igorleak eta hartzaileak duten ezagutzen artean. Alde horrek markatuko

du edukien hautaketa.

GAITASUN DISKURTSIBOARI DAGOZKION EDUKIAK

A. KOHERENTZIA

1.Pragmatika

o Munduaren ezaguera

Hartzaileak eta igorleak gaiaren inguruan dakitenaren arabera sortuko dira

azalpen testuen modalitateak: zientifikoa, didaktikoa, dibulgaziokoa...

o Inplikatura eta Aurresuposizioa

2. Semantika

o Gainegitura: Sarrera, Garapena, Bukaera.

Deskribapen egitura.

Hurrenkera egitura.

Konparazio egitura.

Page 4: Azalpen testuak

Gaitasun komunikatiboari lotutako edukiak. Azalpen-testua.

4

Kausa- ondorioa .

Arazoa – konponbidea.

B. KOHESIOA

1. Progresio tematikoa

2. Korreferentzia

o Lexikala

Teknizismoen eta lexiko espezifikoaren errepikapenak.

Lexiko-ordezkapenak: nominalizazioak, sinonimoak, hiponimoak, hiperonimoak,

metaforak...

o Erlazio semantikoak

Eremu semantikoak .

Familia lexikoak.

o Gramatikala

Anafora eta katafora.

Determinatzaileak.

3. Markatzaileak eta lokailuak.

o Diskurtsoaren markatzaileak.

Testu egituratzaileak: hasteko, ordenatzeko, bukatzeko...

Diskurtso sartzaileak: birformulatzeko, adibideak sartzeko...

o Harreman logiko-semantikoak: lokailuak

Ideia berriak gehitzeko/emendiozkoak.

Ideiak kontrajartzeko/aurkaritzakoak.

Kausa-ondorioa adierazteko.

Ondorioak adierazteko.

o Indize grafikoak:

Page 5: Azalpen testuak

Gaitasun komunikatiboari lotutako edukiak. Azalpen-testua.

5

Tituluak,azpitituluak, epigrafeak...

Tipografia: Letra tipoa, tamaina, lerroartea, azpimarraketa.

Zenbakiak, ikurrak, irudiak....

Espazioaren antolamendua.

4. Denbora loturak: aditz ardatzari eustea

Aditz denbora orainaldiaren ardatzekoa.

GAITASUN LINGUISTIKOARI DAGOZKION EDUKIAK

A. MORFOSINTAXIA

1. Hitzak

o Elementuak:lexemak eta morfemak: eratorriak eta gramatikalak

o Kategoriak:

Flexioa eta izen motak

Flexioa eta adjektibo motak: izenlagunak, adjektibo murriztaileak,

adjektiboaren graduak...

Flexioa eta aditz motak: modu indikatiboa, orain aldia ardatz gisa, egitura

aktiboak

Adberbio motak:

Flexioa eta determinatzaile motak

Flexioa eta izenordain motak: 3. pertsona singularreko eta 1. pertsona

pluraleko pertsona-izenordainak; izenordain zehaztugabeak, egitura

inpertsonalak.

Juntagailu motak: emendiozkoak, aurkariak, hautakariak, banakariak....

Postposizio motak:

o Egiturak: bakunak, elkartuak, eratorriak, parasintektikoak

2. Sintagmak

Page 6: Azalpen testuak

Gaitasun komunikatiboari lotutako edukiak. Azalpen-testua.

6

o Motak: izen sintagma, aditz sintagma, adjektibo sintagma, adberbio sintagma

Izen sintagma: osagaiak, funtzioak;

Egitura ergatiboa

Postposizio sintagmak eta adberbio sintagmak: osagaiak eta funtzioak

3. Perpausak

o Osagaiak: subjektua eta predikatua

o Egitura ergatiboa: iragangaitzak eta iragankorrak

o Motak:

Igorlearen arabera

Adierazpen perpausak

Harreman sintaktikoen arabera: bakunak, elkartuak, juntaduraz eta

menderakuntzaz

Perpaus bakunak: perpaus kopulatiboak; predikatiboak eta

inpertsonalak.

Perpaus elkartuak:

Juntaduraz elkartuak: emendiozkoak eta alborakuntzaz

lotutakoak.

Menderakuntzakoak: erlatibozkoak, konparaziozkoak,

helburuzkoak...

B. LEXIKOA

1. Hiztegia

o Denotatiboa.

o Espezifikoa.

o Teknizismoak.

o Hitz birdefinituak: aldaketa semantikoa, metafora, metonimia.

o Kultismoak, maileguak, neologismoak...

o Akronimoak, siglak.

2. Esaldi eginak

Page 7: Azalpen testuak

Gaitasun komunikatiboari lotutako edukiak. Azalpen-testua.

7

o Ideiak birformulatzeko esapideak.

o Egilea ezkutatzeko esamoldeak.

o Ziurtasuna, ebidentzia...adierazteko esapideak.

3. Erlazio semantikoak

o Semantiko-lexikoa

Denotazioa.

Sinonimia (hiperonimoak, hiponimoak).

o Semantiko-gramatikala:morfemek gehitzen duten informazioa

Latinetik edo grekotik hartutako atzizkiak eta aurrizkiak.

Hitz familiak.

o Semantiko-pragmatikoa

Eremu semantiko berekoak .

Marko zein esparru semantiko hurbilak

C. FONOLOGIA

1. Hots unitateak

2. Hitzen fonetika

3. Perpausen fonetika

o Azentua eta erritmoa

o Doinua

Adierazpen perpausak.

Enuntziatu parentetikoak (azalpena, argibideak ematekoa...)

D. ORTOGRAFIA

1. Konbentzio tipografikoak eta letra tipoak

o Izenburuak, azpitituluak, epigrafeak.

o Tipografia aldaketak: letra tamaina, tipoa, letrakera...

Page 8: Azalpen testuak

Gaitasun komunikatiboari lotutako edukiak. Azalpen-testua.

8

2. Fonema eta grafemaren arteko lotura

3. Arau ortografikoak

4 Puntuazio zeinuak eta erabilera arauak

5. Alfabetotik kanpoko zeinuak