ariketak

IZAKI BIZIDUNAK: ANIMALIAK 5.UNITATEA

1. Irakurri 163. orrialdea, eta irakurmen aldean ipini titulu moduan: “Bizitza Lurrean”. Kopiatu eta erantzun orrialde horretako 2. eta 3. galderak.

2. Irakurri 164. orrialdea, eta irakurmen aldean ipini titulu moduan: “Zertan dira berdinak bizidunak?”. Kopiatu eta erantzun orrialde horretako 4. eta 5. galderak.

3. Irakurri 165. orrialdea, eta irakurmen aldean ipini titulu moduan: “Konposizio unitate bat”. Kopiatu eta erantzun orrialde horretako 6.,7. eta 8. galderak.

4. Kopiatu zure koadernoan, liburu aldean, “1. helburua: Bizidunen konposizio unitatea ezagutzea eta bizidun guztiak zelulaz osatuta daudela jakitea”

5. Kopiatu zure koadernoan: “1. Antolakuntza eta funtzionamendu unitate bat: zelula”( titulu moduan)

6. 167. orrialdea irakurri “ zelula baten egitura” ipintzen duen arte.7. Ezkerraldeko marginean dagoen zelulari buruzko eskema kopiatu zure koadernoan.8. Mapa kontzeptu bat egin hurrengo hitzak erabiliz: organismoa, organismo

zelulabakarrak, organismo zelulanitzak, bakterioak eta protozooak, animaliak eta landareak.

9. Egin 167. orrialdeko 10 ariketa.10. Irakurri eta azpimarratu 168. orrialdea11. Idatzi titulu moduan: “1.1.Zelula motak”12. Kopiatu 168. orrialdean agertzen den marrazkia( zelulen antolakuntza zelulanitz

batean)13. Kopiatu 168. orrialdeko agertzen den taula.14. Hiztegian definitu : zelula,organismo zelulabakarra, organismo zelulanitza,

zelularen nukleoa, zelula prokariotoa, zelula eukariotoa, ehuna, organoa15. Kopiatu zure koadernoan 2. helburua “2. Nutrizio, erlazio eta ugalketa funtzioen

helburua jakitea”16. Kopiatu koadernoan: “2. Bizidunen funtzioak”17. 169. eta 170. orrialdeak irakurri eta azpimarratu.18. Nutrizioari buruzko eskema bat egin zure koadernoan honako mapari jarraituz

NUTRIZIOA

Honen bidez lortzen da

motak

adibidez

1


19. Ugalketari buruzko eskema bat egin zure koadernoan honako mapari jarraituz

UGALKETA FUNTZIOA


motak

Behar da Behar dira

Sortzen dituzte

Elkartzean sortzen dituzte

20. Erlazioari buruzko eskema bat egin zure koadernoan honako mapari jarraituz

ERLAZIO FUNTZIOA


Horretarako animaliok dauzkagu

Hauen bidez Honen bidez

21. Irakurri 172. orrialdea22. Hiztegian definitu: fotosintesia, nutrizio autotrofoa, nutrizio heterotrofoa,

belarjaleak, haragijaleak, omniboroak, saprofitoak, sexugabeko ugalketa, sexuzko ugalketa, gametoak, zigotoa, bibiparoa, obiparoa, estimulua, sentimen - organoak, nerbio - sistema, ingurumena,animali homeotermoak, animali poikilotermoak ( lagungarria izan ahal da 180. orrialdea )

23. 181. orrialdeko 4, 8, 12,13,16,17 eta 18. ariketak egin.24. Kopiatu zure koadernoan 3. helburua: “Gaur egun bizidunak sailkatzen diren bost

erreinuak eta horien ezaugarriak ezagutzea”

2


25. Idatzi zure koadernoan: “3. Bost erreinuak”26. Idatzi eta azpimarratu 187. eta 188. orrialdeak.27. Kopiatu eta osatu hurrengo titulua daukan mapa kontzeptuak: “ bizidunak erreinu

batean sartzeko kontuan hartu behar diren ezaugarri nagusiak”:

28. kopiatu zure koadernoan 188. orrialdean dagoen taula.29. Kopiatu eta erantzun hurrengo galderei koadernoan, ematen dituzun erantzunak

azalduz.a. Organismo zelulabakarra heterotrofoa izan daiteke?b. Autotrofo guztiak zelulabakarrak ahal dira?c. Ehunik gabeko organismo zelulanitzak izatea posiblea da?d. Eukariota guztiek ehunak dauzkate?e. Prokariota guztiek zelulanitzak dira?

30. 188. orrialdeko 12 eta 13. ariketak egin.31. 203. orrialdeko 7 eta 8. ariketak egin.32. 33,34,35,36 eta 37. ariketak banatuko dira taldeka lan egiteko eta gero azaltzeko

besteei ikasi dutena.33. Irakurri 189.,190.,191. orrialdeak, eta irakurmen aldean ipini titulu moduan:

“Onddo-erreinua”. Kopiatu eta erantzun orrialde horretako 15.,16.,17.,18 galderak.34. Irakurri 192.,193. orrialdeak, eta irakurmen aldean ipini titulu moduan: “Protoktista

erreinua”. Kopiatu eta erantzun orrialde horretako 21.,22 eta 23. galderak.35. Irakurri 194.,195. orrialdeak, eta irakurmen aldean ipini titulu moduan: “Algak”.

Kopiatu eta erantzun orrialde horretako 28.,29.,30.,31 galderak.36. Irakurri 198.,199. orrialdeak, eta irakurmen aldean ipini titulu moduan: “Birusak”.

Kopiatu eta erantzun orrialde horretako 32.,33.,34.,35 eta 36 galderak.37. Kopiatu koadernoan 4. helburua: “Metazoo – erreinuko bizidunen ezaugarriak

ezagutzea”38. Kopiatu koadernoan. “ 4. Animaliak: Metazoo- erreinua”39. 205. orrialdea irakurri eta azpimarratu.40. Orrialde honetako eskema bat egin koadernoan.41. kopiatu koadernoan 5. helburura: “Ornogabe motak ezagutzea: poriferoak,

knidarioak, anelidoak, moluskuak, artropodoak eta ekinodermatuak”

3

EZAUGARRI NAGUSIAK

ANTOLAKUNTZA ZELULARRA ZELULA MOTA NUTRIZIO MOTA EHUNIK DUEN

Bai Ez


42. Irakurri eta azpimarratu hurrengo orrialdeak: 206, 207, 208, 209, 210, 211 eta 212 .43. Kopiatu koadernoan: “5.Ornogabeak”44. Kopiatu edo itsatsi ornogabekoei buruzko hurrengo taula. ( TAULA I )45. Kopiatu koadernoan 6. helburua:” Arrainak, anfibioak, narrastiak, hegaztiak eta

ugaztunak ornodunen taldean sailkatzea “46. Kopiatu koadernoan:” 6. Ornodunak”47. Irakurri eta azpimarratu 213. orrialdea48. Irakurri hurrengo orrialdeak: 214, 215, 216, 217, 218,21949. Kopiatu edo itsatsi ornodunei buruzko hurrengo taula. ( TAULA II)50. 223. orrialdeko hurrengo ariketak egin: 1,2,6,9,16 eta 18.

4


PORIFEROAK KNIDARIOAK MOLUSKOAK ANELIDOAK ARTROPODOAK EQUINODERMATUAK

ZEIN DIRA Balakiak Marmokak Itsas anemonakHidrakKoralak

Txokoa,Olagarroa Txibiak,Muskuiluak,Txirlak ,Ostrak,BareakBarraskiloak

Lur zizareakIzainak

LiztorrakArmiarmakEskorpioakEhunzangoakganbak

Itsas trikuakItsas izarrak

NON BIZI DIRA Uretako animaliakHarrietan finko bizi dira.

Uretako animaliak

Ur gezatan eta gazitan, eta lurrean.

Uretan edo hezetasun puntu bat duten lurretan

Uretakoak eta lurrekoak Uretakoak

DESKRIBAPENA Poro txiki ugariz zulatuta egoten dira.Goiko zatian irekigune handia dute: oskulua.

Tentakuluz inguratutakoko digestio barrunbea ( aho eta uzki funtzioak betetzen ditu)

Gorputz biguna, oskol batekin eta oin muskulutsuarekin.

Gorputz zilindrikoa eta luzea.Segmentuetan zatituta dago

Segmentuetan banatutako gorputza,pieza artikulatuz osatutako apendizeekin.Exoeskeletoa.

Aparatu anbulakrala daukate, hodi batzuez osatuta dago eta horietatik itsasoko ura igarotzen da, oin anbulakrala heldu arte.

MOTAK POLIPOAK: lurrean finko bizi diraMARMOKAK: aske

BIBALBIOAK: 2 oskol, muskuilua, ostra, datila.GASTROPODOAK: oskol bat, barea eta barraskiloa.ZEFALOPODOAK: oskolik gabe eta burua oso bereizita. Txokoa , olagarroa eta txibiak.

MIRIAPODOAK: hanka asko , ehunzangoa, eskolopendra.KRUSTAZEOAK. Bost hanka pare. otarrainak, otarrainxkaks, ganbak, karramarroak eta txangurroak.ARAKNIDOAK: lau hanka pare. Armiarmak, eskorpioak eta akainak.INTSEKTUAK: 3 hanka

EKIDOIDEAK: plakak soldatuta daude, itsas trikuakASTEROIDEAK: plaka artikulatuak itsas izarrak

5


pare eta bi hego pare.Matxinsaltoak, inurriak, kakalardoak,labezomorroak, euliak, eta erleak.

DIGESTIO - APARATUA

Ez daukate Digestio barrunbea

Osoa ( aho eta uzkia)

Osoa Osoa, ahoa hainbat egokitze izaten ditu elikagai mota desberdinetarako.

Osoa

ARNASKETA Zelula bakoitza Zelula bakoitza Uretakoak - Brankietatik Lurrekoak- birika bat

Azalaren bidez Uretakoak - Brankietatik Lurrekoak- trakeetatik.

Brankien eta aparatu anbulakralaren bidez.

UGALKETA Sexugabeko eta sexuzkoa.

Sexugabeko eta sexuzkoa.

Sexuzkoa Sexuzkoa Sexuzkoa Sexuzkoa

KURIOSITATEAK Poriferoak animalia iragazleak dira.

Tentakuluak zelula erresumingarri berezi batzuk dituzte.

Batzuek erradula izeneko organo bat, hortz txikiak dituen mingain antzeko bat da.

Lur zizareak hermafroditak dira.

Izaten dituzter: MUDAK: exoeskeleto berri bat sortzea, eta zaharra botatzea hazi ahal izateko.METAMORFOSIA: jaiotzen direnetik heldua izan arte, gorputzean dauzkaten aldaketak ugaltzeko arte.

6


TAULA IIARRAINAK ANFIBIOAK NARRAZTIAK HEGAZTIAK UGAZTUNAK

ZEIN DIRA Mazarroak, sardinak, karpak, marrazoak, itsas zaldiak

Igelak, zapoak, arrabioak, uhandreak

Dortokak, muskerrak, sugeak eta krokodiloak

Ostrukak, pingoinoak, arranoak, zisneak, txoriak.

Izurdeak, saguzarrak, zakurrak, arratoiak, untxiak, gizakiak

NON BIZI DIRA Ur gazi edo gezatan

Bizitzako lehenbiziko etapan uretan, heldutakoan lurrean.

Lurrean eta uretan Ingurune guztietan Ingurune guztietan

DESKRIBAPENA Arrain kartilaginosoak: eskatak barik, marrazoak eta arraiak..

Hezur arrainak: hezurrezko eskeletoa eta eskatak

ANUROAK: ( ez dute itsatsik) igela eta zapoa

URODELOAK: ( lau hankak eta itsatsa) arrabio eta uhandrea

KELONIOAK: Dortokak

SAURIOAK: muskerrak

OFIDIOAK: sugeak

KROKODILOAK: krokodiloa

Janariaren arabera moko desberdinak dauzkate.

Monotrematuak: ( obiparoak) orintorrinkoa

Martsupialak: koala, kangurua

Plazentarioak: sagial. Sagizarral, baleak, tximuak,

ARNASKETA Zakatzen bidez. ( batzutan operkulu baten bidez babestuta daude)

LARBA GARAIAN: brankietatik

HELDU GARAIAN: azaletik eta biriketatik

Biriketatik Biriketatik Badaukate aire –

zakuak deiturikoak, birikei laguntzeko-

Biriketatik

7


UGALKETA Obiparoak Obiparoak Obiparoak Obiparoak Bibiparoak gehienak, monotrematuak izan ezik.

ELIKADURA Gehienak haragijaleak, belarjaleak eta omniboroak egon arren.

LARBA GARAIAN: haragijaleak eta belarjaleak.

HELDU GARAIAN:

Haragijaleak

Gehienak haragijaleak, besteak belarjaleak

Belarjaleak Graniboroak Harrapariak Sarraskijaleak

Belarjaleak Graniboroak Haragijaleak Omniboroak

KURIOSITATEAK Poikilotermoak.Albo – lerroaren bidez nabarmentzen dute uraren mugimenduak

Poikilotermoak dira eta metamorfosia jasaten dute.

Poikilotermoak dira, batzuk bizitza osoan hazten ari dira.( pitoiak, krokodiloak, dortokak)

Homeotermoak diraHezur fin eta barrutik hutsak dauzkate, bere pisua arinagoa izateko.

Homeotermoak.Batzuk lozorroan egotera behartuta daude ( muxarrak eta marmotak)

8

ariketak

Documents

Transcript of ariketak