aldizkarixe, geure geurie da. Los proyectos de futuro se ...urremendi.org/uploads/10.pdf · Reserva...

URREMENDi 3

ZUZENDARIA:Pedro María Garay

ARTE ZZUZENDARIA:Pedro María Garay

DOKUMENTAZIOA: Rafael Urien

ERREDAKZIOA: Lourdes Arroitajauregui,

Rafael Urien, Laura Perez,Maider Arazosa.

EUSKERA KKORDINATZAILEA:Esther Korta

DISEINUA EETA MMAKETAZIOA:Alicia Rojo

KOMIKIGILEA: Alex Orbe, Egoitz Moreno

ARGAZKIAK: Pedro Garay, Rafael Urien, Laura

Pérez, AZTI-Tecnalia, M.U, Impesca, ANABAC.

Portadako argazkia Angel Ruiz de Azua.

KOLABORATZAILEAK:Antonio Pou, Mikel Unzueta,

Azti-Tecnalia.

ADMINISTRAZIOA: 94 625 76 09

PUBLIZITATEA:688 61 66 22/ 657 790 836

KORDINATZAILEA:Nueva Europa Diseño, Imagen y

Comunicación, S.L

INPRIMATEGIA: Grafinorte, S.A

ALE KKOPURUA: 16.000 ale

ARGITARATZAILEA:URREMENDi, Gernika-Bermeo

Landagarapen Alkartea. DomingoAlegria Enparantza, z/g. 48300

Gernika-Lumo (Bizkaia)e-mmail:

[email protected] oorria:

www.urremendi.orge-mmail:

[email protected] oorria:

www.busturialdea-urdaibai.com

LEGE GGORDAILUA: BI-2675-06

10.zbk LABUR

w w w . b u s t u r i a l d e a u r d a i b a i . c o m

3 IRRIMARRA4 EDITORIALA5 PIL PILEAN6 GAURKOTASUNA

Ganadu Pirenaikoa.B-HERRIAK

14 AMALURLUR ABERATS: Gernikako Indabea. Salicornia Marítima.ITSASGORA. Atuneros congeladores. Ostratzarra.

26 GEURE ALTXORRAK: Tardoerromatarrak Urdaibaiko kobetan.28 ZER EGIN ETA NORA JOAN

Ganbotarren Lurraldea IbilbideaGASTRONOMIA. "Almiketxu" Jatetxea

32 MUNDUTIK ZEHARReserva de la Biosfera de Gran Canaria

38 ARTISTAKARTISTA. Angel Ruiz de Azua, fotógrafo. PERTSONAIA. La Plazuela.

46 GEURE KIROLAK. BTT martxa "Atxarre- Extreme".50 IRAGARKIAK

14 LUR ABERATS Gernikako Indabea, geure labelaren bermea.

24 ITSASGORABermeo, atun-ontzi izoztaileen sektorearen buru

36 MUNDUTIK ZEHARLa Reserva de Biosfera de Gran Canaria

42 PERTSONAIASukarrietako "La Plazuela"

KOMIKIA

URREMENDi 54 URREMENDi

URTEBETZEAURTEBETZEAUrtea joan da eta.......

Aldizkari barri bat argitaratzeak, abenturea, ilusinoa eta batez be,ahalegina eskatzen dau. Aldizkari bat argitaratzean zehatzak izanbehar dogu, nora joan gura dogun jakin.

Busturialdea 20 herri dira, eskualde bat eta berton bizi garenok egitendogu. Gu geu izateak eta besteekaz eskuzabala izateak, norbereburua ezagutu eta maite dan seinalea da. Urremendi aldizkaria Bustu-rialdeko Udal guztientzako aldizkaria da, Busturialdeko biztanle guz-tientzakoa. Hauxe da bidaia luze baten lehenengo geltokia.

Gure helburua eskualdearen mugak apurtzea da, geldiro-geldiro Bus-turialdea beste alor geografiko, ekonomiko, sozial edo kulturaletanezagutzera emotea.

...urtebete baino ez da pasau.

"URREMENDI aldizkarixe, geure geurie da." The Uski´s, musika taldea

"URREMENDI aldizkariak bbeti bbegirunez eeta mmaitasunez tratatzen ddau ggeure kkirola ,,aparteko kkonpromisua eeta ssen-timendua aagertuz, ZZesta-ppuntarekiko. ZZorionak eeta aaurrera!"

GGoonnzzaalloo BBeeaasskkooeettxxeeaa,, ZZeessttaa PPuunnttaakkoo TTxxaappeelldduunn OOlliinnppiikkooaa..

"Felicitamos ssinceramente aa llos rresponsables dde lla rrevista URREMENDI por ccumplir eel pprimer aaño dde ssu ssingladura, aaltiempo qque ddeseamos qque nnos ssigan ddeleitando ddurante llargotiempo ccon ssus ccuidados rreportajes ssobre UUrdaibai yy ssus ggentes."

Gernikazarra HHistoria TTaldea

"El fotógrafo con sus "Clics", fue creando documentos únicos y conel tiempo la metamorfosis de nuestras calles, ciudades y gentes haquedado plasmado, a veces con apariencia sutil, y otras de loextraordinario...El ayer y hoy, el pasado y el presente...¡ URREMENDI, Zorionak, urte bat egin dozue!

AAnnggeell RRuuiizz ddee AAzzuuaa,, aarrggaazzkkiillaarriiaa CCAAZZAADDOORR DDEE SSOOMMBBRRAASS

"Garrantzitsutzat jotzen dot URREMENDI modukoaldizkari bat eukitea Busturialdean. Hurreko gaierakargarriak jorratzeak bertako biztanleen topagu-ne bihurtu dau eta kanpotarren lokarri, inguruabisitatzeko grina sortuz. Bihotzez eta maitasunezegindako aldizkaria dogu. Nire desiorik onenaurteurren honetan. ZORIONAK!

Kepa JJunkera, mmusikaria

"Los proyectos de futuro se construyen en el día a día. Las largas distanciasse alcanzan paso a paso. Inquietudes compartidas entre todos y trabajadaspara todos, como URREMENDI que ayuda a conocernos, para entendernosy para compartir, pero también para que nos conozcan, en nuestra diversidady complejidad, en nuestras aportaciones y en nuestras utopías, un proyectopara todos …para alcanzar lo global desde lo local…para valorar lo cercanodesde lo universal. ZORIONAK eta urte askotarako

Jesús MMari LLazkano, ppintorea

""IIttzzeell ppoozztteenn nnaauu UURRRREEMMEENNDDII aallddiizzkkaarriiaann ttiittuullaarrrraakk bbeettii eeuusskkeerraazziikkuusstteeaakk,, hhiilleerroo hhaarrttzzeenn ddoott eettxxeeaann,, ttaa ttiittuullaarr hhaannddiixxeekk,,lleettrraa ppoottoollooaakkaazz iikkuusstteeaakk iittzzeell ppoozztteenn nnaauu..""

Edorta JJiménez, iidazlea

6 URREMENDi

GAURKOTASUNA GAURKOTASUNA

URREMENDi 7

GGAANNAADDUU PPIIRREENNAAIIKKOOAA:: HHOOBBEEKKUUNNTTZZAA GGEENNEETTIIKKOOAA BBEETTIIKKOO AARRRRAAZZEEAA MMAANNTTEENNTTZZEEAARREENN AALLDDEE

Arraza pirenaikoa Busturialdeari lotu-lotuta dago;izan be,bertoko arraza eta okelarako arrazen lehiake-tarik zaharrena Gernika-Lumon burutzen da. UrrikoLehenengo Asteleheneko ganadu feria hain zuzen;orain dala 22 urtetik hona egiten da eta urterik urte-ra jabetu ahal gara pirenaikoen abeltzain sektoreaketenbarik egiten dauzan hobekuntzakaz. Abaltzai-nek eta EAEko zenbait alkartek, erakundeen lagun-tzeagaz, arraza honen iraupen eta hobekuntzandihardue eta arraza pirenaikako behi eta txahalgehiago eta hobeak haztea lortu da.

Ganadurik onenearen aukeraketea ustiategietanhasten da. Bizkaian 88 bat dagoz, eta 29 behi bako-txeko. Abeltzainek animalia aukeratzen dabe lehe-nengo, gero estatistika-informatika sistemea, anima-lia ereduaren BLUP balorazino sistemea deitzendanaren bitartez, bere balore genetikoa adieraztenda. " Holan, badakigu zeinek emoten dauan geneti-koki okela edo esne gehiago edo parto errezagoakzeintzuk eukiko dabezan. Aukeraketeak adar bi dau-koz: okela ona aukeratzea eta amaren kalitatea"dinosku Josu Payás Aberekin Intseminazino Zentro-ko hobekuntza genetikoko teknikariak. GernikakoGanadu Ferian behar honek saria izan dau aurtenlehenengoz, hobekuntza genetikoko planetan abel-tzainek be parte hartu dabelako "ganaduok baliohaundia dauke, abeltzain guztiek euki beharko leu-kez, okelea zein biziaren ekoizpenerako" azaltzendau Koldo Bilbaok, ASGAPIR Alkarte bizkaitarrareneta EPIFE Ganadu pirenaikoaren Euskal FederazinokoKoordinatzaileak. Hobekuntza genetikoa egitekoikerketa zorrotzak egon behar dabe; horregaitik,errendimendu kontrola egiten da: jaiotzeko

Ganadu pirenaikoa beti egon da gure baso, zelai eta baserrietan. Ingurura ondo zertzen da eta antzina zer-bitzu haundia egiten eban: baserriko beharrerako, esnea eta haragia emoteko izaten zan eta. Horrexek guz-tiak lagundu deutso, hain zuzen, egunotaraino irauten. Baina aurrerapen teknologikoak eta ikerketa gene-tikoaren aldeko apostuak, arin-baino arinago bultzatu dabe arrazearen hobekuntzea eta iraupena; gauregun, ikaragarrizko ospea dauko, bai ganaduaren kalitatean, baita haragian be, sukaldaritza munduan.

Dentro del estudio europeo de aptitud cárnica,el denominado proyecto europeo GemCual,

en el que se compararon 450 animales de 15razas bovinas, se destacó a la raza pirenaica

como entre las mejores. La carne de razapirenaica es una carne muy tierna, y de altovalor culinario, muy sabrosa. Se comercializa

en gran parte a través de Eusko Label.

hurrengo orrialdera doa

Urriko Lehenengo Asteleheneko Azokea, Euska-diko Pirenaika Arrazako lehiaketeagaz, orain dala

22 urtetik hona burutzen da Gernika-Lumon.

Gernika-Lumon burutzen dan Euskadiko Pirenaika ArrazakoLehiaketan zezen eta behirik onenak aukeratzen dira. Aur-

ten, Egoitz Arruzaren zezena izan da txapelduna.

erreztasuna, 120. egunean daukonpisua, eta erropatik edaten ez dauane-an daukon pisua baloratzen dira,azkenhau hiltzen danerako erreferientzia da.Gainera, denbora gitxitik hona hilte-giek be informazino gehiago emotendabe, lehen bertan behera uzten zirandatuak erregistratzen dabez, kanaleta-ko grasea eta osakerea esate baterako.

Datuotatik, hobekuntza sistema osobat ipintzen da martxan, intseminazi-no artifizial eta enbrioien transplante-tako teknikekaz. Arraza hobea bultza-tzeko eta odolkidetasunik ez izatekoBizkaiko Foru Aldundiak akoplamendusistemea garatu dau, eta abeltzaineikasu bakotxean zein idisko jagokon

PUBLIERREPORTAIA URREMENDI

KALI

TATE

A F

UN

DA

ZIO

A


GAURKOTASUNAEEUUSSKKOO LLAABBEELLAA DDUUEENN AARRAABBAAKKOO PPAATTAA-TTAARREENN GGAARRAAIIAANN GGAAUUDDEE BBEETTEE-BBEETTEEAANN

Eusko Label bereizgarriak goi mailako kalitatezko Arabako Patataten identifikazioa eta erabateko bermeaeskaintzen ditu. Eusko Labelak aukeratzen dituen pataten landaketak ingurumena errespetatu behar du eta

bakarrik zapore eta kalitate nutritiboaren analisiak gainditzen dituztenak onartzen dira. Aukeraketa zorrotza iza-ten da eta kontuan hartzen dira patataren itxura erregularra , tamaina homogeneoa, kalitate nutritiboa eta

defekturik gabeko azala izatea; horrela patata bakoitza ahalik eta gehien aprobetxatu ahal izateko.

Arabako Patataren araudian, hainbat patata motadaude onartuta, baina aurten bi izango dira nagusikimerkatuan ikusiko ditugunak:Monalisa eta Kenebeck.

Monalisa patata belaunaldi berrien patata da,itxura leuneta garbia duena.Barrutik eta kanpotik hori kolorekoa da;frijitzeko eta mikrouhinerako oso aproposa da. Patatamota hau 3 kiloko sarezko poltsa horietan aurkezten da.

Kennebek barietatea Araban oso errotua dago eta tradi-zio handia dauka. Azala kolore hori-argikoa da etamamia zuria. Zapore bikaina du eta oso egokia da friji-tzeko eta gisatuak egiteko: altxor bat da gure sukaldeeta gusturako. Bere kalitatea bermatzeko patata motahau ez da garbituta aurkezten( lur hondarrak ditu), izanere argiarekiko oso sentikorra da eta ezin da gehiegimaneiatu.4 kiloko sarezko poltsa zurietan aurkezten da.

Kanpaina ona izango daEusko Labela duen Arabako Patataren garaia hasi da

eta espero da urte ona izango dela bai kantitateari etabaita kalitateari dagokienez ere. Kanpainak irautenduen bitartean, irailetik apirilera bitartean, 2 miliotikgora patata merkaturatuko dira.

Aurten, ekoizpena mantendu egingo da iazko igoeranabarmenaren ondoren (izan ere iazko kanpaiankmilioi bat kilotako igoera eman zen). Bilakaera positi-bo honen arrazoi nagusiak honakoak dira: ekoizleberriak Eusko Label proiektuan sartzea eta hektareabakoitzeko lortzen ari diren etekin hobeak.

Aurrerantzean, labore honekin jardungo direnekoizle gehiago espero dira, eta beraz, lurzorugehiago espero da, eta horrekin Eusko Labelbereizgarriarekin patata gehiago egiaztatuta iza-tea. Ekoizleek erakutsi duten interes hori, arrazoiezberdinegatik da; besteak beste zerikusia dute,gutxieneko prezio bat bermatzen duten kontratubikainak eskaintzen direla.

aurreko orrialdetik dator

La raza pirenaica es buenapor todos sus complemen-tos: da buena carne, y en

cantidad, la madre cría fácil,es de crianza tradicional, yse adapta perfectamente al

pasto de montaña. En lamejora genética de la razapirenaica se valora espe-cialmente, unas buenas

ubres, que faciliten que elternero mame, y buenas

patas o aplomos, de lo quedepende en gran medida la

longevidad de la vaca.

La Feria del Primer Lunes de Octubre deGernika-Lumo recibe en dos días más de10.000 visitantes, de los que alrededor de3000 son profesionales del sector. Ganar

un premio en esta feria supone al ganade-ro, prestigio para su ganadería, la satisfac-ción del trabajo bien hecho, y la posibilidadde vender más animales en la propia feria.

Pirenaika Arrazako hobekuntza genetikoa, intse-minazino artifizialaren eta enbrioi trasplantearenbidez lortzen da. ABEREKIN intseminazino zentro-ak, prozesu biok garatzen dauz eta abeltzainenzerbitzuan ipintzen dauz, behar dabenerako.

Segundo Aranburu aulestiarrak poz-pozik hartu ebanintseminazino artifizialaz egindako produkturik onena-ren saria (“Saioa” izeneko zekorraren bigantxea) pasadan Urriko Lehenengo Asteleheneko lehiaketan.

esaten jake. Gainera, hobekuntza genetiko arin etabizkor baten alde, Eusko Jaurlaritzak enbrioientransplante sistemea be martxan ipini barri dauko,eta bertan Euskadiko Abeltzain alkarte guztiek etaAberekin intseminazino zentroak, prozesu guztia-ren arduraduna danak, hartzen dabe parte. Behionak hazi eta sortzea da kontua, eurek atara dagie-zan aurrera txahalak laguntzarik barik, ondo hazidagiezan eta kalitate ona eta okela kantitate onalortzeko. Arraza pirenaikoaren ekoizleen %90 EuskalOkela Labelean dagoz eta zentsoek gora egitendabe. Gernika-Lumoko Urriko Lehenengo Astelehe-neko moduko lehiaketek izena, ospea emoten deu-tse arrazari eta etorkizuna aseguratzen dabe.

La Diputación Foral de Bizkaia colabora con elplan de mejora de la raza, y una de sus apor-

taciones más importantes es la cesión demachos a montes comunales. En Bizkaia nopuede haber ningún toro en montes comuna-

les que no sea raza pirenaica.

10 URREMENDi URREMENDi 11

GAURKOTASUNABherriakMorga

BherriakETXEBIZITZA ESKURAGARRI IZATEKO ESKUBIDEA MuruetaHATSIK BAKO UDALERRIA

Udalerriko azpiegiturak hobetzeko eta zabor kontainerrak emoten dabezan buruhausteeiurtenbideren bat topetako asmoz, Morgako Udalak Andra Mari auzoko kontainerrak lurpera-tzeko proiektua martxan jarri gura dau.Erabagia inguruko auzotarren bizi kalitatearen onera-ko da,ez dabe hatsik izango eta udalerria edertu egingo da kontainerrok barik.

Muruetako Udalak herritarrek etxebizitza izatearen aldeko udal politikeagaz segidu-ten dau,babes ofizialeko etxebizitzak epe laburreko aldietan sustatuteko asmotan.Lehenfasean, orain zazpi urte, babes ofizialeko 12 etxebizitza eraiki ziran, gaur egun, bigarrenfasean dabiltz eta Goierri-aurre inguruan beste 14 eraikiko dira. 2006ko bagilean hasiziran beharrak aurrera doaz eta 2008ko garagarrilerako amaituta egongo ei dira.

Morgako Udalak Andra Mari auzoan zaborkontainerrak lurperatzeko sistema modernoeta barritzailea ipini gura dau martxan,aurrendaria Busturialdean. Lurpean platafor-ma bat egongo da hamar kontainerrantzakolekuagaz, plataformea igo egingo da barru-koa husteko sistema hidrauliko baten bidez.

Ekimen honek 60.000 euroko aurrekontuadauko,behar zibila kontutan hartu barik,eta uda-lak eskaintzen dituan zerbitzuak barrituteko baliodau. Proiektu honetarako, Tokiko Agenda 21enbarruan sartuko dana, aurrera atarateko BizkaikoForu Aldundiaren diru laguntzea espero da.

Udalak ahal dauan guztia egingo dau beha-rrak ahalik eta denbora laburrenean amaitze-ko eta holan, Andra Mari auzoan kontainerre-tatik urteten dauan hatsa betiko kentzeko.

Muruetako udalak herriko gazteek arrazoizko prezioko etxebi-zitzak behar ebezela eta, orain dala zazpi urte babes ofizialeko12 etxebizitza eraiki ebazan, lehen fase baten. Baina epe labu-rrean etxebizitzak lortu eta sustatu guran, beste 14 eraikikodauz Goierri-aurre auzoan, Kaminoko eta Eleizalde artean.Etxebizitzen adjudikazinoetarako konbokatoria bi egin ziranerrolda antzinatasunaren arabera. Oraingoan, hirugarren deial-dia idegi da aurreko bietan bete barik gelditu ziren hiru etxee-tarako: bat ezindunentzat, beste bat familietarako eta hiruga-rrena 28 urtetik beherakoentzat. Parte hartuteko 2005koAbendua aurretik herrian erroldatuta egotea eskatuten da.

2006ko udan hasi ziran beharrak aureratuta doaz; horregaitik,datorren garagarrilerako amaituta egongo direla uste dabe. Ordu-rako, etxe ondoa be urbanizatuta egongo da: plaza, aparkalekuak,berdeunedak... auzo barria errepide nagusiagaz eta herri barrua-gaz komunikatuta geldituko da bide barri baten bidez.

Etxebizitzak, baserri antzekoak, 90m2ko adosatuak izango dira, solai-ru bi,hiru logela,eskaratza,komun bi,trastelekua,garajea eta lorategiaeukiko dabez.125.000 euro inguru izango dira.Bai eraikitzerakoan,baiitxuran,inguruko tipologia eta estetika tradizionalak jagon gura dira.

Muruetako Udala hirugarren fase baterako be leku bila dabil.

Kontainerrak lurperatzeko proiektua Andra Mari azuoan gura dau martxan jarri Udalak.

Udalerria politagoa geratuko da zaborra batzeko kontainer barik.

Kaminoko etaEleizalde arteandagoz BabesOfizialeko etxe-bizitza barriak.

Muruetako Goierri-aurre inguruan beste 14etxebizitza eraikitzen dihardu Udalak.


BherriakErrigoiti

BherriakMendataLOKAL GAZTEA, ERABILERA

ASKOTAKOA ETA NEURRI-NEURRIKOA Errigoitiko gazteek 2008an denbora emoteko eta jarduera sozio-kulturalak garatze-ko lokala eukiko dabe. Errigoitiko Udalak La Villa auzoko gazte-zentroa izango dana-ren beharrekaz jarraitzen dau eta datorren urterako amaitutea itxaroten dabe. Gaztelekuak herrian burutuko diran Busturialdeko Gazte Planaren jarduerentzako espazioaizango dau. Gestinoaren arduraduna udala izango da.

Errigoitiko Udalaren helburu nagusia herriko gazteak herrian geratzea eta denboralibreaz bertan gozatzea da. Gaztelekua kokatuta egongo dan lekuan, medikuarenetxea izan zanak, badauko La Villara emoten dauan urteerea eta euste-hormea, etaholan plazea hazi egin ahal izan da. Beharrak aurrera doaz, eta 2008an amaituko diraplazeak irabazitako lekuaren atondurea ta inguruaren urbanizazioagaz, orduntxe ipi-niko da martxan Gazte lekua; KZgunea egongo da, herriko Gazte Planaren jarduerakbe bertatik zentralizatuko dira eta gainera, medikuaren kontsultea be eraikineanegongo da, beharrezko zerbitzu guztiekaz, Errigoitiko populazioa hasiko balitz be.Gaztelekua, medikuaren kontsultea, eta euste-hormearen barriztapen lanak 300.000eurotik gorako aurrekontua izango dabe.

Gazte lokala hau La Villa bizibarritzeko proiektuaren barruan dago, 60,5m2 izangodauz denbora librerako eta 18 urtetik beherako gazteak batzeko, helburua auzokoekintzak zertralizatzea da. Gaur egun Errigoitik edade horretako 50 auzotar daukozeta lokal honen bitartez euren arteko hartu emona sendotu egingo da.

BARRI EMOTE ZUZEN ETA EGUNERATU BATEN ALDEMendatako udalak informazinoa zuzenean jakitera emoteko panela ipini dauherriaren erdian. Herritarrek jarduera, albiste eta iragarkien barri izan dagien, erraz etabertan, berehala, komunikabideen sasoi honek barriak emoteko eskatzen dauazanbeharrizanetara zertzeko.

Mendatako Gobernu taldeak udalaren eta herritarren arteko hartuemona zuzena, eragin-korra eta dinamikoa izateko baliabideak ipini dauz.Eleizalde auzoan ipini daben Informazi-no panel elektronikoaren bitartez emongo dira jakitera mendatarrentzako komunikatuak:jaien egitarauak, deialdiak eta dagozan ekitaldien orduak edo zer jarduera egongo dan.Auzo batetik bestera dagoan distantziak gatx egiten dau herritarren arteko bat-bateko har-tuemona,horregaitik,Udal ekimen honegaz aurre egin gura jakoarazo honeri;gainera,Bus-turialdean aurrendaria da.

Panela Eleizalde auzoan ipini da, artearen ondoan, handixik pasaten dan errepideadalako erabiliena eta jende gehiagok ikusiko daualako. Gainera, ipinita dagoanmoduan ipinita egonda, errepidetik bertatik be irakurri leiteke. Panela, ordenagailubateri konektatuta dagoan sistema elektronikoaren bidez dabil, interfaze sinple bateklotzen dauz zirkuitu biak eta jakitera emon gura dan informazinoa arin igorri ahal da,zenbat denbora agertuko dan be zehaztuta, gainera.

Barriztapen hau irailatik dago martxan.

Informazino panel elektronikoa Eleizalden ipini dau Udalak, bertan herritarrek herriko edozein informazino ezagutu ahal izango dabe.Errigoitiko La Villa auzoan egongo da herriko Gazteentzako lokala.

14 URREMENDi URREMENDi 15URREMENDi 15

BherriakIbarrangelu Ajangizeko Udala udalerrirako sarbi-

deak hobetzeko asmoz, baserri bideaketa auzoen arteko bideak zabaltzekoproiektuak garatzen dabil. Mentzetaauzora doan bidea zabaltzeko etakonpontzeko beharrak hilabete hone-tan hasiko dira. Beharrok bi fasetanburutuko dira, lehenengo fase hone-tan, Antzosolo baserritik hasi eta lehe-nengo 400 metroak konponduko dira.Antzosolo-Mentzeta bideak 4 metro eta erdi izango dauz; holan, ibilgailuak norabidebietan ibili ahal izango dira; gainera, bidea hobetzeaz gain, bide ertzeko urak batzekokanalizazinoa be barriztu eta sendotu egingo da. Etorkizunean sortu leitekezan beha-rrak aurrikusita: auzoko argindarra, fibra optikoa... bide azpian hiru hodi eta arketaksartuko dira. Ajangizeko Udalaren helburua, herriko baserrietarako eta auzoetarakobideak zabaltzea da, guztiek sarbide onak izan arte.

AJANGIZ

ARRATZUArratzuko Udalak Bizkaiko ForuAldundiko Ingurumen Sailagazdaukon lankide-tza-hitzarmenariesker, udalerriko saneamendu sare-an bigarren fasearen beharrak hasidauz. Holan, Arratzuko urzikinenisuriketak amaituko dira eta herrikosaneamenduak hartuko dau inda-rra. Loiola, Laudiz eta Elexalde auzo-etako ur-zikinak, Gernikako ur-ziki-nen araztegi estazinora doan (HUA)

interzeptore nagusira isurtzea da kontua, euren tratamendurako. Hilabete honetanhasi dira beharrak, kolektore barria egingo da, Loiolatik interzeptore nagusiagazbatuko dana eta bidean isurketa puntuak batuko dauzana. Hasierako aurrekontuamilioi bat eurokoa da eta zazpi hilabeteko epea dauke amaitzeko. Orain dala gitxiamaitu zan Arratzuko saneamenduaren lehen fasean, Gautegiz-Arteaga-GernikakoSaneamenduaren Kolektoreagaz Arratzu lotzen dauan adarra egin zan.

BERMEOAzpiegiturak eta udal zerbitzuak hobetzekoasmoz, Bermeoko alkatea, Xabier Legarreta,Kirol zinegotzia, Joseba Iñaki Bilbao eta Kirolteknikaria, Itxaro Zabala, Colonian (Alemania)"Munduko Kirolaren erakuslehioa" lemapeanospatu dan Kirolaren Nazioarteko Azokara joandira, azkenengo aurrerakuntza eta barrikuntzakezagutzeko. Bizkaiko Foru Aldundiko kirol zerbitzuak antolatutako lan bidaia da,Kirolbide programaren bidez. Programa honek kaleko talde, dibertsino eta gazteeta nagusientzako olgetalekuetako jolas barritzaile eta erakargarrien eredubarrien munduan, edo kirol instalazinoen arloan, dagozan ideia barrien munduansartzea errazteko bidea emoten deutse udalerriei.

Bherriak

IBARRANGELUTARREN IRITXIA LAGAKO HONDARTZEAREN ORDENAZINOAREN GAINEAN Ibarrangeluko Lagako hondartzeak erregenerazino osoa behar dau eta horrexetan has-teko zain dagoz. Proiektua Ingurumen Ministerioaren mendekoa dan Euskal HerrikoItsasertz Mugarteak planteatu eban eta Eusko Jaurlaritzak eta Urdaibako Patronatuakadostu eben. Herritarrei proposamenaren barri emoteko, Ibarrangeluko Udalak hausnar-keta prozesua zabaldu dau "Lagako Hondartzearen Ordenazino Proiektua" dalakoa Iba-rrangelu osoaren mesederako izan dagian.

Herritarrek Kosten Zuzendaritza Nagusiak planteatutako aldaketen barri izateko, Iba-rrangeluko Udalak joan dan udan ikusgai ipini eban hondartza, dunak eta landaretzababesteko azpiegitura eta beharren proiektu zehatza. Plano batzuk eta proiektuarenoinarrizko datuak agertzen ziran.Aparkaleku barriak, oinezkoentzako pasabideak, erabilera asko izango dabezan"aparteko eraikuntzea", taberna edo jatetxea zerbitzua eskaintzeko aukereagaz, diraIbarrangeluko Hondartzearen Ordenazino proiektuaren barrikuntzetako batzuk.Ibarrangeluko Udalak Kosten Zuzendaritza Nagusiagaz hartu emonak izan dauz Laga-ko Hondartzearen Ordenazino proiektuaren erabilera eta babeserako elementuennondik norakoak eta arrazoinamenduak argitzeko; bide batez, proiektua herritarrei behurreratzeko. Holantxik ba, ibarrangelutarren esku ipini eban proiektuaren informazi-no guztia; gainera, parte hartu ahal izateko iradokizun buzoia jarri eban eta proiektuahobetzeko herritarren iradokizun asko eta asko jaso dauz: ezindunentzako sarbideakipini, ibilgailuak murriztea eta "aparteko eraikuntza" hori inguruagaz bat etortea. Uda-lak proposamen guztiak Kosten Zuzendaritza Nagusian aurkeztu dauz..Lagaren Ordenazino Osoko proiektuaren beharrak hasi arte,ingurua hondatuta dagoanez,Iba-rrangeluko udala, dunak kontserbatzeari deutson errespetuagaz, baina beti be, herritarrenongizatearen arduradun,zelaia konpontzea,dagozan zerbitzuak mantentzea eta Lagako hon-dartzarako sarbideak hobetzea proposatu dau.

Lagaren OrdenazinoOsoko proiektuagaz hon-dartzea, dunak eta landa-retza babestuko dira.

Aparkaleku barriak dira IbarrangelukoHondartzearen Ordenazino proiek-

tuaren barrikuntzetako batzuk.

Foruko Udalak eta Busturialdeko Ur Patzuergoak sanea-mendu sare barria ipintzeko eta ura eroateko beharrakhasi dabez Baldatika auzoan, auzotar guztiek zerbitzu onaeta barriztua euki dagien. Auzo honek, orain arte bere ur-hornikuntza sistemea euki dau, nahiz eta Baldatikako lurazpiko pozu batetik bonbeoz ura atarateko proiektua

egoan;halanda be,ur kantidade eskasa zala eta proiektua aldatu egin behar izan da.Errigoi-tiko ur-hornikuntza saretik Metxikatik, ura ataratea izan da urtenbidea eta Foruko Udalaeskertuta dago.Horretarako,1.400 metroko tuberia egin behar izan da.Gainera,aurrikusita-koa baino ur depositu haundiagoa be ipiniko da, 120m3ko kapazidadeagaz, bost egunekoura aseguretan dau siketea edo aberiaren bat egongo balitz.Proiektuak izan dabezan gorabeherak dirala eta, aurrekontua 20 milioi euro gehiago izango da.


Eako udalak herriko akzesibilitatea hobetzeko gestino-ak hasi dauz. Udalerrian dagozan traba urbanistiko etaarkitektonikoak aztertuta eta herritarrei zein bisitarieigatx egiten jakela ibiltzea kontuan izanda, Udalak Akz-sebilitate Plan oso bat burutuko dau; bertan egin beha-rreko jarduera guztiak agertuko dira fasetan banatuta.Akzesibilitate Planak 2008an amaituta egon beharko dau ahalbait arinen hastekobeharrean; gainera, erakundeen edozein laguntza jasoteko derrigorrezko betebeha-rra da. Dana dala, udala plana bera idazteko diru-laguntzea izateko hartuemonetandabil Eusko Jaurlaritzagaz.

Elantxobek dauan orografia dala eta, auzokoeei gatxegiten jake gora eta behera ibili beharra, portuan kofra-dia ondoan dagoan mediku kontsultara joateko. Horre-gaitik, Udalak auzotar batzuek dauken ibilbide eza,batez be, edadekoek eta udalerrira sartu eta urtetekodagozan arazoak ikusita, herri barruko garraio zerbitzua

ipini dau martxan debalde. Udal furgoneteak Bidebarripunta auzotik portura eta por-tutik auzora eroango dau jendea herriko medikuak kontsultea daukon egunetan. Zer-bitzuaren ordutegia kontsultakoa izango da, goizeko bederatzietan bajatuko da por-tura eta hamaiketan igon. Oinarrizko zerbitzu hau jendea autobusera edo elizara,mezetaraa edo hiletetara, eroateko be erabiliko da. Elantxobeko mediku kontsultea-ren obrak dirala eta, urriaren 15etik aurrera Elantxobetarrek Ibarrangelura joan behardabe medikunera ; Herrion arteko garraioa be Udal furgoneteagaz egiten da.

Ereñoko Udala Eleizalde auzoa goitik beherakonpontzen dabil, herritarren bizi kalitateahobetuko daben zerbitzu guztiak izan dagiazan.Proiektu haundi honetan "eskola zaharren" erai-kina egokitu da, bertan orain dala 12 urtetikhona mediku kontsultea dago. Beharrak hiru bathilabete iraun dabe, irailean amaitu ziran eta eraikina, kanpotik zein barrutik barriztudabe. Ohala eta lehio barriak ipini eta etxe guztia margotu dabe. 75.000 €ko aurrekon-tua izan dau eta orain, behintzat, herriak behar dauan moduko mediku zentroa izan-go dau, ereñotarren beharrizan guztiak atenditzeko.

Ea

ELANTXOBE

EREÑO

BherriakFORU

Bherriak

GAUTEGIZ-ARTEAGA

GERNIKA-LUMO

Kortezubiko udalaren helburua herri bideak konpon-tzea da, sartu urtenak hobetuta eta seguridadea haun-dituz eta horrexek proiektuok aurrera atara guran dabilhain zuzen be. Bizkaiko Foru Aldundiaren laguntzeagaz,Elorriaga auzoaren eta Kortezubiko Barruti auzoarenarteko bidea zabaltzeko proiektua dauko. Herri bide

estua da eta obragaz, metro bat eta erdi zabalagoa izango da; gainera, ibilgailu bipasetako lekua izango dau eta oinezkoentzat be seguroagoa izango da. Laster hasikodira zabaltze beharrak, lurra ondo ipintzeaz gain, bideko uren erretenak eta kunetakkonponduko dira. Urtea amaitu baino arinago amaituta egongo da. 45.000€tik gora-ko aurrekontua dauke, %80 Bizkaiko Foru Aldundiaren diru-laguntzea izango da.

Gernika-Lumoko Udalak aurrera pausu bat emongodau Santa Luziako Etxebizitzen proiektuan, ze oraintxehastekoak dira auzo horretan udalak eraikiko dabezanBabes Ofizialeko hamar etxebizitzetatik lau. Guztirababes ofizialeko 549 etxebizitza eraikiko dira, EuskoJaurlaritzak 116 eta beste 379 udalak. Gainera, bigarrenzozketea egitea be aurrikusita dago eta horretan, helbi-de zehatz bat emongo jake ( kalea, atari zenbakia, solai-rua...) aurreko zozketan, 2006ko abendukoan, onara-dun urten eben herritar guztiei. Gernika-Lumoko udala zozketea egingo dauanenpresagaz hartuemonetan parau da eta azaroaren azkenetan burutuko da.

Gautegiz-Arteagako Udalak udalerriaren akzesibilitateplana burutzeko Eusko Jaurlaritzari diru-laguntzeaeskatzea erabagi dau azken plenoan. Plana udalekoarkitektoak idatziko dau.17.900€ko aurrekontua dauko.Helburua hasi udal instalazinoetatik, eta traba arkitek-tonikoak kentzea da, herritar guztiek edonora sartu eta

urteteko arazorik ez izateko, Beraz, jarduera nagusiena udaletxean eta hango bulego-etan sartzeko baliabideak ipintzea izango da. 2008tik aurrera garatuko da plana apur-ka-apurka, baina 3.adinekoen etxera eta medikuaren kontsultarako sarbideak, oraintxe egingo dira; eskulekuak ipiniko dira, ze biek dauke aldats haundia igoteko .

KORTEZUBI

Busturiko Udalak herriko jarduera soziokulturalek lekuhaundiagoa euki dagien Axpe auzoko mutilen eskoleabarriztuko dau; bertan herriko Gazte-Planaren egoitzeaipiniko dau eta herrian dagozan jarduera kulturalak behantxe burutuko dira. 260.000 €ko aurrekontua dauko

proiektuak eta Bizkaiko Foru Aldundiak eta Urremendiren diru-laguntzea izango dau.Holan ba, Irrintzi Alai Dantza Taldeak, herriko beste hainbat talde kulturalek eta jarduerasoziokulturalek eraikuntzearen beheko partean 110m2 eukiko dabez. Bigarren solairuan55m2ko gelea konponduko da gazteentzako eta herriko Gazte-Planaren egoitzea izangoda. Eraikuntzea herriko bideragarritasun planaren barruan dago eta ezinduentzat igogai-lua eukiko dau. Honeek zerbitzuok Altamirako Kultur Etxearen osagarri izango dira.

BUSTURI



KA

PELB

I

BherriakMUNDAKA

MUXIKA

Mundakako Udalak, "Surf Billabong Pro MundakaMunduko Txapelketeak", zelako erakarpena dauannazioarteko turismoan jakinda, buru belarri hartudau parte pasa dan urriko edizinoan. Udalak ekin-tza osagarriak burutu ebazan. Gainera, "Mundaka"marka barriaren promozino ikaragarria egin eban;markea ezkerreko olatu mitikoa, Bizkaiko itsasal-dea, Euskadi, kulturea, hizkuntzea eta berezko aparteko bizimoduari lotuta dago. Eto-rri zan jendetzea aprobetxatuz, Udalak Urremendi eta Bizkaia Costa Vasca-gaz batera,informazino karpa bat ipini eban Atalaian Mundaka ezagutzera emoteko, baita hain-bat materiale be udalarriaren eta inguruaren informazinoagaz batera, bisitarien arte-an banatzeko. Ekimen honek interes haundia sortu dau Busturialdea, jendea eta ohi-turak ezagutzeko surfaz disfrutatzera etorri direnen artean, eta horrek eskualdekohirugarren sektoreri ikaragarrizko diru sarrerea dakartso.

Muxikako Udala arau subsidiarioak aztertzen hasi daherriaren garapen iraunkorra eta egokia zehaztu etabermatzeko. Arauok, baseri lurra edo uri lurra zehaztendabezenez, herriaren geroko urigintza-antolamenduaeta ur, saneamendu telefono, argi.....horniketa sareen

nondik norakoa be bai. Azken baten, herriko lurragaz zer ikusia dauken zerbitzuak etabeharrezko azpiegiturak aurrikustea da; baserri ingurua hasi egingo dala ahaztu bariketa urigunearen antolamenduaren kontrola kontutan izanda.

NABARNIZ Nabarnizeko Udala auzotar guztiek denbora libreapasetako lekuak izan dagiezan, gazte, nagusi etaumeentzako hainbat leku konpontzen dabil. Eleizal-deko plazea konpondu eban, lurrentzako eustarriaipini eban eta hantxe ipiniko dira ume eta gazteen-tzako olgetarako gauzak; nagusientzako alderdia beeukiko dau ariketa fisikoa egiteko aparatuekaz.Lorategia,bankuak eta uri-altzari barriakbe badaukoz eta honexe pasauko dabez eleiza atzean dagozan umeen jolasak.Ume txi-kientzako (0-3 urte) jolasak eta instalazino egokiak eukiko dauz, ze hauxe be izan daherriko beste eskaintzetako bat. Gazteek futbolina, eta pin-poneko mahaia udal fron-toian eukiko dabez, denbora librea pasetako leku estali be bat egon dagian herrian.

SUKARRIETA Sukarrietako Udalak laster udalerriko web orria egingodau, interneten bidez herria danari erakusteko eta bidebatez, alkarreraginez, herritarrek eurek be informazinobidea euki dagien. Orriak udalerriaren informazino zeha-tza emongo dau arloz arlo euskeraz eta erderaz.Web hel-bide honetan bestelako helbide interesgarriak be agertu-

ko dira: garraio publikoaren ordutegia edo herrian bertan sortzen diran albisteak. Komu-nikazino plan honegaz batera, Sukarrietako Udalak kale izendegia be argitaratuko dau.Planoan Sukarrietako gune turistiko-kulturalik nagusienak nabarmenduko dira. Lasterbanatuko jake herritarrei eta Eskualdeko Turismo Bulegoei. Herriko aldizkaria egitea daSukarrietako Udalak emongo dauan hurrengo pausoa komunikazinoaren alde.


AMALUR AMALURLur Aberats Lur Aberats

hurrengo orrialdera doa

GGEERRNNIIKKAAKKOO IINNDDAABBEEAA,, GGEEUURREE LLAABBEELLAARREENN BBEERRMMEEAAUrria heltzen danean gure baserrietan koloreak, usainak eta zaporeak diranagusi. Baina Busturialdean udazkeneko tradizinozko produktorik badago,indabea dogu. Berton dauko jatorria eta kalitatezko zigilua, Eusko Labelindabearen hiru klaseetako batek; "Gernikako Indaba": gorria, pinta zuridu-na, obalatua eta jateko gozo-gozoa.

Gernikako Indaba orain 8 urte baino gehiagoNeiker Ikerketa zentroak egin eban selezinozehatz baten ondorioa da, gure baserrietakoindaba honen 95 barietate baino gehiagorenartean aukeratu eban. Erakundeek bultzatueben hazia aukeratzeko programa hau eta inda-ba linea bi atara ebezan, homogeneotasun etaekoizpen onekoak, 85 eta 95 lineak, hain zuzen.

"Euren artean aldea dago:85 txikiagoa,homogene-oagoa eta arinago heltzen da eta 95 garu haundia-gokoa, bistara dotoreagoa, kolore bizikoa, baina 15bat egun beranduago heltzen da" diñosku FelixUrrutiak, Gernikako Indaba Ekoizle Alkartea sortueban kide batek. Hazi garbia eta kalitatezkoa man-tentzeko,G0 izeneko hazi bankoa dago,eta harexe-kaz barrizten da urtero Gernikako Indaba ekoizpena.

Nekazaritzako Elikagaien Zientziaren aurrerape-nak eta Gernikako Indaba ekoizleen esperien-tzia eta proposamen barriak, kalitate haundikoindaba hau mantentzen laguntzen dabe, sukal-daritzan hain estimatua, gainera.Betiko indabe-aren euskarrien ordez: artoa edo kainaberea,barila metalikoak ipintzea aprobetan dabilz.Barilei esker gehiago ekoiztuko da, ze ez jakolekurik kentzen landareari lurrean, artoa ereite-an gertatzen dan moduan. Datorren denboral-dirako, landarearen oinarria ebagi eta barilansikatzen ixtea probatuko da, honek indaba ba-tzea eta garantzea erraztu egingo dau, kosetxa-dorea erabili ahal izango da eta. "Orain ez dau-kogu makinarik, eskuz egiten da, geldi-geldi.

Dana egiten dogu etxean, erein, batu, sikatu,aukeratu..." dinoskue Zubiarre Goikoa ustiategiko-ek, Gernikako Indaba gehiena bertatik dator.

Aurtengo Gernikako Indabearen produzinoa egu-raldiaren gora beheren menpe egon da, azkenal-dian gertatzen dan moduan. San Isidrotik aurreraereiten da indabea, maiatzeren 15etik aurrera,baina aurten eguraldi txarra zala eta hilabete etaerdi beranduago. Heltzen egoanean, abuztuan,

euriak soloak basatu ebazan eta indaba produzi-noa mermau egin da. " Solo goienetan egoanamantenidu da, baina beheko partekoa bustitaegokeran, usteldu egin da" kexatzen da Feliz,Ajangizeko bere baserrian.

Gernikako Indabearen Ekoizle Alkartean, Busturial-deko batzuk be parte dira eta aurten beste ekoizlekide bat dauke Kortezubin. Gernikako Indabeaeskualdeko hainbat aldera eroaten da, kiloko edo

Gernikako Indabaren pro-duzinoa eskuz egiten

da:erein, batu, eta sikatu;beti egin izan dan lez.

Felix Urrutia, Ajangizko Zubiau-rre Goikoa bere baserritik, Gerni-kako Indaba Eusko Labela sortuzanetik dago elkartearen buru.


AMALURLur Aberats

AMALURLur Aberats

Salicornia ramosissima (latínez)Hierba salada (gazteleraz)

aurreko orrialdetik dator

SSAALLIICCOORRNNIIAA,, PPAADDUURREETTAAKKOO HHOONNDDAARRTTZZEETTAANN Itsasaldien eten bako joan-etorrian, lur gazi etahezi honeetako landaretza agerian geratzen dapaduretan. Espezie ezberdinak daukezankomunitateak dira, euron artean Salicornia.

Gernika-Mundaka itsasadarrak, botanikari jagokonez, ur landarediaren azalera haundia-gaitik eta flora dibertsitateagaitik interes nazionala dauko.Salicornia, "bedar gazi" lez be ezaguna, atlantiar itsasaldean hazten da. Txenopodiazeenfamiliakoa da eta espainiar estatuan sei mota ezagutzen dira. Eurotako bat salicorniaramosissima da, urteroko landarea, itsas goran urez beteta geratzen diran lur sailetanhazten da, lur hondartsuetan edo basatzetan. Horrexegaitxik, padura bazterretan, gehie-netan urez beteta egoten dira eta, edo itsasoko urak batzen diran puntuetan garatzen da,ikaragarrizko zelaiak ikusten dira, Zostera noltii, Suaeda maritima edo Halimione portula-coides espeziekaz batera.Itxura mamitsua dauko eta 30 zmko alturea euki ahal dau.Bere generoan, ramosissimada beranduen loratzen dana, urri inguruan, eta ez da ihartzen azarorarte. Kolore berdedisdiratsua dauko eta lorealdia eta gero, gorri-gorria. Zurtoin berde ilunak mamitsuakdira eta adar gitxi dauke oinarrian. Loreak adarren goiko partean agertzen dira hirunaka,erdikoa alboetakoa baino haundiagoa izaten da. Urteroko landarea danez, ez daukoegurrezko zeparik eta erraz ataraten da lurretik.Salicornia ramosissima galtzeko zorian dagoan espeziea da, ze habitat makaletan haztenda eta edozein mometutan, uholde naturalak dirala edo inguruko ihes edo isurketa toxi-koak dirala eta, apurtu ahal da. Halanda be, gazitasunari ondo eusten deutso, landarehalofitoen ezaugarria daukolako, egitura bereziak eukitzen dauz: guruin iraizleak edogatza gordeteko besikulak.Leku batzuetan, landarearen zurtoin bigunak ozpinetarako eta entsaldetako osagai erabiltzendira.Errautsek sosa ugari dauke eta jaboi egiteko erabiltzen ziran antzina.

Salicornia, Kanalako paduran.

librako sakutxuetan saltzen da feria, azoka etaEusko Labela dauken dendetan " soltean Madrile-ko Gernika jatetxera saldu dot, bere kartan Gerni-kako Indabea dauko".

Datorren denboradan barrikuntza barri bat proba-tu gura da: sakuan plastikozko lehiotxu bat ipin-tzea produktua ikusi ahal izateko. Sakuak ekoizpenzigilua eukiko dau, eta esplotazinoaren informazi-no guztia ekarrriko dau, etxera daroaguna Gerni-kako Indabea dala jakiteko, Eusko Labeldun inda-bea. Kalitatea eta ondo egitearen bermea.

Gernikako Indaba Labelaren barruan, bi linea indaba dagoz: 85 eta 95. Geure baserrie-tan beti erein diran indaben hazien aukeraketea egin eta sortutakoak dira.

Betiko indabearen euskarrien ordez: artoa eta kainaberea,barila metalikoak ipintzea aprobetan dabilz Gernikako Inda-baren produktoreak. Barilei esker gehiago ekoiztuko da, ze

ez jako lekurik kentzen landareari lurrean.


AMALURItsasgora

AMALURItsasgora

Pasa a la página siguiente

BBEERRMMEEOO AA LLAA CCAABBEEZZAA DDEE LLAA FFLLOOTTAA DDEE AATTUUNNEERROOSS CCOONNGGEELLAADDOORREESSNo está a la vista, ni siquiera atraca en su puerto, pero en Bermeo tiene su base el 30% de laflota atunera congeladora de toda la Unión Europea. Desde que hace más de medio siglo losintrépidos arrantzales de la flota artesanal de bajura bermeana dieran el salto a África enbusca de pesca, esa experiencia pionera ha evolucionado en todo un sector, que en la actua-lidad genera una variada actividad económica en la zona, pero también a nivel mundial.

La flota atunera congeladora vasca quegenera el 50% del valor añadido de todo elsector pesquero vasco, es también la másimportante a nivel estatal. Esta relevanciaeconómica, ha hecho que la flota atuneracongeladora bermeana, que por faenar enaguas de los océanos Índico y Atlántico espoco o nada visible en nuestros puertos, seaconocida y reconocida en nuestra comarca."La flota atunera-congeladora vasca está for-mada por 21 barcos, todos de Bermeo, y conarmadores bermeanos, con, todos nuestrosbarcos matriculados aquí",cuenta Juan PabloRodríguez Sahagún, de la Asociación ANA-BAC, mayoritaria a nivel estatal en pesca atu-nera tropical, con sede en Bermeo, y organi-zadora de la última reunión del grupo secto-rial celebrada en la localidad. La tripulación

embarcada es también una vía importantepara mantener el empleo del sector.

Su desarrollo impulsa otros sectores econó-micos, como los astilleros o la industria con-servera, con importante presencia en Bustu-rialdea. Murueta cuenta con todo un astilleroespecializado de reconocimiento internacio-nal en la construcción de grandes buquesatuneros congeladores. La mayor parte de laflota atunera vasca se ha construido o serepara en este astillero. El sector conserverode Busturialdea también se nutre en parte delo que pesca esta flota bermeana.

Yelowfinn,Rabil o Listado,son las tres especiesmayoritarias capturadas por nuestra flota enaguas internacionales. El atún claro, que se

Yelowfinn, Rabil edo Atuntxikia diranazioarteko uretan gure ontziek

harrapatzen dabezan hiru espezienagusiak. Harrapatzeko armadoreeknazioarteko lizentziak eta baimenakbehar dabez. Atun-ontzi izoztaileekIndikoan eta Atlantikoan ibilten dira.

comercializa en conserva,es una especie altamente migra-toria.Para capturarlo nuestros armadores necesitan licencias ypermisos internacionales.La firma de acuerdos pesqueros conterceros países, hasta ahora comandados por la Unión Euro-pea,son indispensables para esta pesquería,que a lo largo delaño necesita alrededor de 10 o 12 licencias de pesca,de otrostantos países. Precisamente esta firma de acuerdos, es uno delos retos futuros que se plantea la flota atunera congeladora.Los acuerdos existentes cada vez se renuevan en condiciones

Europar Batasuneko atun-izoztontzien %30ek Bermeo dau bere jatorria eta basea. Oso arraroa da Bermeoko portuan atun-ontzi hauek ikustea, Indiko ta Atlantiko ozeanotan egoten dira eta.

Euskal atun-izoztontzirik gehie-nak Muruetako Ontzioletan egindira. Ontziok haundi-haundiakdira, tona askokoak, 2000-3000tona gutxi gorabehera eta tekno-logia berriekaz ornituta dagoz.

26 URREMENDi

AMALURItsasgora

CRASSOSTREA ANGULATA (latinez)Ostra portuguesa (gazteleraz)

OOSSTTRRAATTZZAARRRRAA

Crassostrea angulata,Portugaleko ostra edo ostratzarizenez ezagutzen da; Portugaleko itsasertzean daukojatorria, baina itsasalde kantaurriarra eta atlantikoa bekolonizatu dauz, hasi Galizian eta Britaniaraiano.

Urdaibaiko estuarioan ikusi ahal dogun espeziea da, harkaitzetan gogor inkatuta, Busturia-Arteaga eta Mundakak osatzen daben marran.Akitaniar itsasbazterrean, Arcachon badian,ekoizten da gehien,itsas hazkuntza lez.Espezie honen ezaugarrri nagusia bere kusku angularrak dira, beheko kuskuagaz inkaten daharkaitzetan,puztuta balego lez gorputza sartzeko eta gaineko kuskuagaz estaltzen da.Protozoario, alga eta beldarrez elikatzen da, uragaz batera iragazten dauz(150 litro egu-nean) digestio-aparatuaren bidez.Crassostreak 25 zmko luzerea izan ahal dau,sexubakarrekoa da, ostra zapala ez oste-ra, eta kanpotik ernaltzen da. Portugaleko ostrea itsasbazterreko harrietan bizi da,basatzetan eta ostra zapalek baino hobeto jasaten dauz tenperatura aldaketak.

Crassostrea angulata.

viene de la página anterior

más difíciles y costosas. Suponen un gasto notable para los empresarios de este sector, que además ven merma-da su capacidad inversora,por la subida de precios del carburante.Tal y como señalaba el Consejero de Agricultu-ra y Pesca del Gobierno Vasco, Gonzalo Saenz de Samaniego, en el marco de las jornadas sectoriales del atún tro-pical, celebradas el pasado mes de septiembre en Bermeo, " esta flota se caracteriza por pescar especies con ungrado de distribución mundial,lo que le hace ser intensiva,tanto en el uso de la tecnología como en el uso de com-bustible El aumento de los precios de combustible degrada la rentabilidad,y compromete las inversiones futuras".

Para hacer frente a los retos futuros de todo el sector, nuestra flota, ante la necesidad de ampliar la red de acuer-dos con otros países, apuesta por el esfuerzo común, a través de los Organismos Regionales de Pesca (ORP) paraluchar,especialmente,contra la pesca ilegal,por conseguir un adecuado control de las importaciones de pescado,una práctica que está generando grandes daños a nuestra flota.

Euskal atun-ontzi izoztai-leen flotea 21 itsasontzik

osatzen dabe, danak Ber-meokoak eta Bermeoko

armadoreekaz.


GEURE ALTXORRAK GEURE ALTXORRAK

TTAARRDDOOEERRRROOMMAATTAARRRRAAKK UURRDDAAIIBBAAIIKKOO KKOOBBEETTAANN (K.o. IV. eta V. mendeak)

Kobek arrazoi askorengaitik, beti izan dabe aparteko erakar-garritasuna gizonen artean, denboran zehar. Gehienetan, for-mazino geologikootara joateko arrazoi nagusia, eguraldi txa-rretik edo arriskutik babestea izan zan, bai Historiaurrean baiHistoriaren garairik erabagikorrenetan be. K.o. IV. eta V. men-deen artean Oka errekearen arroko bizilagunek okaputuebezan denborada baten. Erromatar inperioa sasoi honetanapurtzeko bidean egoan, krisi politiko eta ekonomiko ikara-garrian sartuta. Egoera honetan, Erroma kanpoko eraso etabarruko amaibako bidelapurrengandik, lurraldea eta berejendea defenditzeko ez zan gai eta bizilagunek, Hispaniareniparraldekoek, babes bila, leku segurutzat eukezenetan sar-tzen ziran. Horregaitik, urigune batzuk barriro gortotu ziran,alturako gotorlekuak egin ziran edo kobak erabili ebezandenborada bateko eskutaleku lez.

Aldi bateko holako okapuzinoak, kobatan egon ziran sasoi-ko materialen arrastoetatik ezagutzen doguz. Fenomenoapenintsulako iparralde osoan zabaldu zan Bizkaian be bai.Arenazan (Galdames) Goukolaun (Berriatua) edo Lumen-txan (Lekeitio) besteak beste, topau ahal doguz holakoasentamenduak. Urdaibain, Peña Foruan (Foru) eta Santi-mamiñe, Sagastigorri, Aurtenetxe eta Kobaederra (Kortezu-bi) moltzoan eta Gerandijon (Ibarrengalua) eta EreñukoArizti (Ereño) kobetan.

Honako maila tardoerromatarra koba baten egoteak, urrunbarik erromatar herrixkea egoan seinalea da, jendea eurota-tik etorriko zan eta. Halandaxe, begi bistakoa da Foruko Ele-zaldeko tontorreko herrixka erromatarraren eta Peña deForua izen bereko harrobia dagoan mendigunearen artekohurbiltasun geografikoa. Ereñoko Arizti kobeak marmolharrobiak ustiatzen ebezan Ereñoko erromatar guneagazdaukon moduan. Basondoko koba moltzoak Kortezubiinguruan erromatar herrixkea egon zala be esan gura leike.Holan ba, orain dala gitxi Santimamine kobearen inguruanerromatar garaiko zeramikea topeteak be, arrazoi horreta-rantz eramaten gaitu.

Aztarnategiotan berreskuratu diran arrastoarkeologikoak, koba erabili bitarteko egunerokobizimoduaren arrastoak baino ez dira; lujuzko zera-mikak: terra sigillata hispaniar beranduko beharnaranja eta gorriak, erliebedun errubeda eta erro-setakaz dekoratuta, Ebroko tailerretakoak; sigillatagaliko grisa eta naranja, aztarna geometrikoekaz,Probentzakoa; edo eskatzeko zeramikea, platerak,lapikoak edo katilu hispaniarrak. Gainera jendearenadornoak, erremintak edo armak be badagoz, den-borak aldatuta jakina.

Tresna honeek, eguneroko gauzen arrasto apurtuaketa ahaztuak, dira momentuz, orain dala 1600 urteOka errekearen arroa okupatu eben komunitateerromatarren bizimoduaren lekuko bakarrak.M.U.P.

Ereñokoeskatzerakozeramikasko

lapikoa

Peña Foruako Kaikua


ZER EGIN eta NORA JOAN Ibilbidea

ZER EGIN eta NORA JOAN

Ruta

GGAANNBBOOAALLAARRRREENN LLUURRRRAALLDDEEAA

Ibilbide honetatik goazala,Erdi-Aroan bandoen-gerragaraian, ganboatarrenakziran dorretxe batzuk ikusigeinkez: Belendizekodorrea eta Elorriagakoa.

Ibilbidea Olesko tabernan hasten da, Gernika-Arratzuerrepidean, lehenengo errotondearen ondoan,Gerni-kako saihesbidearen azpitik pasau eta batera. Errekeazeharkatu eta baserri biren albotik joango gara, in-txaur baten ondoko bidetik.Kiwi sailak ikusiko doguz,gaur egun Arratzuko baserri paisaiaren parte. Aurre-ratxuago, pinadi bat zeharkatu, eskerretarantz jo etaMuxoa baserriaren ondotik Barrutiko dorrera heldukogara.Eskumarantz hartu Elorriaga auzora doan hormi-goizko bidetik eta heltzen garenean, galipotezkobidetik segiduko dogu, Elorriaga dorretxearen behe-ko partetik, bertara doan bidearen ezkerretik. 200 batmetrora ezkerrerantz doan bedarrezko bidetik joan-go gara. Beste 200 bat metrora eskumarantz jo etaauzorako lehengo bide zaharretik joango gara.Hemen, nahi bada, ibilbidetik barik,aurrera jo eta SanLorentzo baselizea bisitatu geinke. Ezkerretara hartueta Belendizera eta bertako dorretxera helduko gara.Aurrean dogun asfaltatutako kaminotik segidukodogu Letamendi baserriraino. Baserriaren aurrekobidea hartu eta Gorozika auzora helduko gara,kurtzero batera. Zuzen segidu eta Lubane baserri-ra helduko gara.Asfaltatutako bide baten gora egin eta Zubiate base-rria baino aurrerago,70 metrora pistea topauko dogu,

horixe hartu eta Elena meatzegira helduko gara,bideajarraitzen badogu Lubane Behekoa baserrira heldukogara.Hurrengo baserriaren aurrean, Txertudin, ezke-rrerantz joko dogu eta lehenagoko galtzada zaharra-ren arrastoetatik Loiola auzora helduko gara.Frontoia-ren beheko partetik, Udaletxea eta plazea ikusita,txoko polit-polita geratu eta indarra hartzeko etaaurrera! Errepidean ezkerrera hartu eta ia segiduan,eskumara joango gara, eskolen ondoko eskumakobidetxutik. Baserri batzuen artetik, zubi eder baterahelduko gara. Zeharkatu eta Errementari baserriaeskuma aldean dogula, errekondotik, pinu artekobidetik segiduko dogu.400 bat metrora errekea esku-man dogula, aldatsa igongo dogu, gaztain eta haritzarbolen artean; hortixik segiduko dogu, etxe bat ikusiarte, Ajangizekoa.Etxatzetik ezkerrera hartuko dogueta gero eskumara ortu eskinako bidetik. Pinadiapasau eta zuzen joango gara,errepidea zeharkatu etaAjangizeko eleizara helduko gara. Ajangizen zerreaezkerrean itzi eta "bide-gorritik" joango gara,Obietaraheldu arte. Auiti baserriaren ondotik pasetan daneskumako bidetik Burgo Bekora heldu eta Txorinebaserrira bajatuko gara. Hemendik errepide nagusirajoan eta zeharkatzen dogunean, Olesko tabernanizango gara barriro be.

TTEERRRRIITTOORRIIOOGGAAMMBBOOIINNOO Paseando por ésta ruta, podemos admiraralgunas de las casas torre que en las gue-rras banderizas, en la edad media pertene-cieron al bando gamboino: la torre deBelendiz y la de Elorriaga.

El recorrido comienza en la taberna Olesko, en lacarretera Gernika- Arratzu, junto a la primera rotonda,nada más pasar bajo la variante de Gernika.Cruzaremos el río y pasaremos junto a dos caseríos,por un camino junto a un nogal. Podremos observaruna plantación de kiwis a nuestra derecha,cultivo queha pasado a formar parte del paisaje rural de Arratzu.Un poco más adelante cruzaremos por un pequeñopinar, giraremos a la izquierda y pasaremos junto alcaserío Muxoa llegando a la torre de Barrutia.Aquí torceremos a la derecha, por el camino de hor-

migón de acceso al barrio Elorriaga. Al llegar, conti-nuaremos por el camino asfaltado, por debajo de lacasa-torre de Elorriaga, dejando a mano izquierda elcamino que va hasta la casa-torre.A unos 200 m. abandonaremos este camino y toma-remos un camino de hierba que va hacia la izquierda.A otros 200 m.aproximadamente torceremos hacia laderecha y bajaremos por el antiguo camino de acce-so al barrio.En este punto,si se quiere,es posible salir-se del recorrido y continuar recto por un camino detierra para visitar la ermita de San Lorenzo. Desdeaquí,salimos al barrio de Belendiz a nuestra izquierda,donde está casa torre del mismo nombre.Continuaremos por el camino asfaltado que tene-

mos en frente, que nos llevará hasta el caseríoLetamendi. Aquí tomaremos el camino de tierraque hay frente al caserío y llegaremos hasta elbarrio Gorozika, a un cruce. Continuaremos de

frente, hasta el caserío Lubane.Subiendo por un camino asfaltado, tras pasar el case-río Zubiate, a unos 70 metros encontraremos unapista.Por aquí, llegaremos a la mina Elena,si continua-mos por el camino asfaltado llegaremos al caseríoLubane Behekoa.Frente al siguiente caserío, Txertudi, nos desviare-mos hacia al izquierda y bajando hasta el barrioLoiola. En este tramo es posible observar restos deantigua calzada.Pasaremos por debajo del frontón y llegaremos alAyuntamiento y plaza de Arratzu, un bonito rincón,ideal para reponer fuerzas. En la carretera torceremosa la izquierda e inmediatamente nos desviaremos a laderecha, por un caminito que hay a la derecha de lasescuelas.Circulando entre unos caseríos, llegaremos aun pequeño puente. Lo cruzaremos y continuaremospor un camino que, dejando el caserío Errementari ala derecha, discurre entre pinos, junto al río.A unos 400 metros dejaremos el río a nuestra derechasubiendo por la ladera, entre robles y castaños. Conti-nuaremos así hasta llegar a una casa, ya en el términomunicipal de Ajangiz.Por detrás de la casa nos desvia-remos a la izquierda y torciendo inmediatamentehacia la derecha bajaremos por la esquina de la huer-ta. Atravesaremos un pinar y continuando recto, trascruzar la carretera llegaremos a la iglesia de Ajangiz.Yde Ajangiz,por el bidegorri,hasta Obieta,y por la carre-tera general bajaremos de nuevo hasta Olesko.

Barrutiako Dorrea.

P.R. BI 175

"Este es un caserío con comida muy tradicional - afir-ma Marije Hormaetxea - Trabajamos sólo con la carta,pero aquí se puede comer sin grandes gastos, algotan sencillo como unos huevos fritos con sarteneko(chorizo, morcilla, tocino…) y pimientos verdes, orecetas como talo con leche, típico de caserío".

En cuanto a la carta, dos constantes que confor-man la marca de la casa son el pescado (boni-to, cabrachos, besugo, salmonetes, chipiro-nes, rape, lenguado o anchoas en sala-zón, preparadas al estilo casero) elchuletón a la brasa - de ganadomayor - y la chuleta de ternera.Pero Bermeo es puerto de mary hasta Almiketxu se acercanclientes decididos a probarel pescado, porque el lugarse ha convertido en unareferencia en el entorno.

Sopa de ajo, todo el añoUn aspecto que acentúatodavía más la idea de"comida casera" es elhecho de que las verdurascon las que se trabaja enAlmiketxu proceden de supropia huerta, en la quecontinúa trabajando Txomin,

el padre de Marije. Con sus puerros se prepara unhojaldre y los pimientos, tanto verdes como chori-ceros, tomates, lechugas, cebollas y vainas aportana su cocina el intenso sabor de siempre. Sin dudaes éste el secreto de su éxito.

"Durante todo el año hacemos sopa de ajo y cuan-do vienen clientes franceses, siempre la piden. Eninvierno hacemos cocido de alubias que servimoscon berza y también preparamos marmitako, peroéste por encargo".

32 URREMENDi

Gastronomía

ZER EGIN eta NORA JOAN Gastronomía

En el barrio Almike de Bermeo,frente a la ermita de la patrona de estalocalidad,se alza el caserío de la familia Hormaetxea-Alboniga.Constru-ído en 1850,su interior alberga el asador Almiketxu,un referente en lazona y un reclamo para quienes quieran comer como en casa.

Todo comenzó por vender unos refrescos y poco apoco se fue ampliando hasta llegar a ofrecer algopara picar los domingos, cuando se subía a misa. "Alprincipio, mi madre,Teodora, no quería poner taber-na - comenta Marije Hormaetxea, hija del matrimo-nio y propietaria del establecimiento - pero con lasbotellas de vino se ofrecía un poco de chorizo delcerdo que se mataba y así comenzó todo. La cocinaha sido siempre la que hace mi ama, aita asaba elpescado y el cordero y yo les ayudaba".

Cocina tradicionalEn la actualidad, el caserío de los Hormaetxea conti-núa siendo la vivienda familiar en el piso superiormientras que en la planta baja, el asador Almiketxudispone de tres comedores decorados en el caracte-rístico estilo rústico vasco, uno con capacidad paraveinte personas, otro para veinticinco y el más gran-de, para noventa comensales. El exterior cuenta conuna terraza que se prepara en la época estival y quepermite ampliar el espacio, en caso necesario.

PPAARRAA CCOOMMEERR CCOOMMOO EENN CCAASSAA,, AALLMMIIKKEETTXXUU EERRRREETTEEGGIIAA

Marije Hormae-txea, responsable del resturanteAlmiketxu.

Ensalada de raya.

URREMENDi 33

ZER EGIN eta NORA JOAN

Pasa a la página siguiente

Gosua, postretradicional.


NEI

KER

-Tek

nal

ia

GEURE OORTUETAKO BBARIETATEAK: KONTSERBATEKO EETA DDASTATEKO OONDASUNA

Santiago Larregla eta José Ignacio Ruíz de Galarreta Landare Ekoizpen eta Babes Saila NEIKER-TEKNALIA Nekazal Ikerketa eta Garapenerako Euskal Erakundea.

Neikerren Landare Ekoizpen eta Babes saileko ikerketen artean, orain dala urte batzuetatik hona bertoko barietateen

prospekzioaz, aukeraketeaz, ezaugarriz eta kontserbazinoaz zer ikusia dauken proiektuak burutu dira, piper, indaba,

zerba, tomate, arto garau, arto gozo eta patatagintzan.

Euskal Herriko bertoko barietate autoktonoak landatzeko dagoan tradizinoak, dauken aparteko kalitatea onartzeak, eta

beste hainbat ezaugarrik, merkatuan diferentzia markatzen dabe, aparteko produktuak dira; horrexegaitik, Neiker-Tekna-

lia Nekazal Ikerketa eta Garapen Euskal Erakundearen ekoizpen sailetik (lehen Nekazal Ikerketa eta Hobekuntza Zerbi-

tzua) laborantza batzuk hobetu eta ikertzeko programa batzuk eskatu dira . Programoi esker, 9 barietate ezberdin lortu

dira eta Komerzializatzeko Barietateen Erregistroan izena emonda dagoz. (Taula ikusi)

KOMERZIALIZATZEKO BARIETATEEN ERREGISTROAN INSKRIBATUAK

Barazkia Barietate mota Barietatea Komerzializatzeko Barietateen Lortzailea (1) edoErregistroan inskribitutako data Gordetzailea (2)

Zerba Horia SIMA 1996-12-07 NEIKER (1)

Indaba Arabakoa ARABARRA 1997-30-07 NEIKER (2)

Indaba Tolosanea TOLOSANEA 1997-30-07 NEIKER (2)

Indaba Gernikarra MALEN 200223-05 NEIKER (1)

Piperra Gernika DERIO 1997-08-05 NEIKER (1)

Piperra Gernika IKER 1999-09-02 NEIKER (1)

Piperra Pipermin horia BEREZI 2005-14-04 NEIKER (1)

Piperra Erreteko lodia LEUNA 2007-21-09 NEIKER (1)

Piperra Erreteko lodia LUZEA 2007-21-09 NEIKER (1)

Barietateak lortu diranean, NEIKER-rek kontserbatu egiten dauz eta oinarrizko hazia lortzen dau noiztik noizera, Ekoizle-

en Alkarteei emoten deutse eurok ugaltzeko eta hazi industriala ekoizteko.

Busturialdean tradizinoa dauken barietateen artean "Gernikako indaba", "Gernikako piperra" eta erreteko piper lodia dira

nagusi, azken honen Leuna eta Luzea barietateak orain dala gitxi erregistratu dira.

"Gernikako piperra". DERIO barietatea. Erreteko piper lodia. LUZEA barietatea."Gernikako indaba". GERNIKESA barietatea.


INGREDIENTES 6 dientes de ajo laminadosUna pizca de guindilla seca6 cucharadas de aceite de olivaCorteza de barra de pan del día anterior,cortada en láminas2 cucharadas de salsa de tomate1 cucharada de pulpa de pimiento choricero1 litro de agua calienteSal

ELABORACIONSe vierte aceite en una cazuela amplia. Se pone a fuego suave y se vuelca la guindilla seca y los ajoslaminados. Una vez que comienzan a "bailar" sin quemarse, se añade el pan cortado en láminas conun cuchillo, de forma que se empape con el aceite y se doren muy despacio, sin dejar de dar vueltasa todo con una cuchara de madera, durante unod diez minutos.

A continuación se incorpora la salsa de tomate, la pulpa del pimiento choricero y el agua caliente.Se sazona ligeramente y se deja que todo ello cueza muy lentamente, al menos otros quince o vein-te minutos más.

Se deja reposar todo durante unos minutos, para que el pan termine de inflarse y se ligue la sopa.Debe servirse muy caliente. Si se desea, se pueden cuajar unos huevos en la misma sopa, cubriendocon una tapa minutos antes de retirar la cazuela del fuego y dejando que se hagan al calor. Si se pre-fiere, también se pueden añadir batidos al final de la cocción de la sopa sin dejar de remover con lacuchara, de forma que el huevo se cuaje y enriquezca el conjunto.

En cuanto a vinos, "por lo general, la gente está abierta a probar nuevos sabores aunque sesigue bebiendo preferentemente Rioja.Un caso curioso es del txakolí.Antes no se vendía nadaporque se prefería sidra u otro tipo de vino, pero sin embargo ahora se vende muchísimo".

La ubicación de Almiketxu,en un alto en las faldas del Sollube,obliga a desplazarse necesariamen-te con vehículo.En este sentido "se aprecia un descenso a la hora de animarse a salir fuera de casay se nota un bajón radical a la hora de pedir copas tras la comida. Por eso, desde hace tiempotengo un aparato para hacer mediciones de alcoholemia y se lo ofrezco a los clientes ".

ZER EGIN eta NORA JOAN Gastronomía

SOPA DE AJO

viene de la página anterior


MUNDUTIK ZEHARMUNDUTIK ZEHAR antonio pou

Palmeral en el Barranco de Fataga.

LLAA RREESSEERRVVAA DDEE BBIIOOSSFFEERRAA DDEE GGRRAANN CCAANNAARRIIAA

Según el geógrafo árabe al-Idrisi,del siglo XII,en días cla-ros se podía ver desde la costa africana el humo que seelevaba de unas islas frente a ella.Nos dice que sus habi-tantes se dedicaban al comercio,el pastoreo y la pirate-ría, apresando a los navíos que pasaban por sus inme-diaciones.Y dice también que Ahmad b.'Umar,almiran-te de la flota del emir Almorávide Ali b. Yusuf, tenía laintención de abordar las islas,pero su muerte abortó elproyecto. Se deduce de todo ello que los canarios noestaban totalmente aislados del continente,que la vidano era fácil y que si llegaron a un relativo equilibrio consu medio fue gracias a que eran pocos: por entoncesGran Canaria no debía superar los 35.000 habitantes.

Hoy son más de 700.000, les visitamos cuatro millo-nes cada año,sus bosques están bastante mermados,gran parte de los suelos erosionados y dependen delbarco para casi todo, incluso para beber,porque hacefalta energía para las desalinizadoras.Es evidente quesi hay un lugar donde existe una necesidad urgentede un desarrollo sostenible armonizado con la con-servación, es éste, aunque evidentemente no es elúnico. Por esa razón la declaración de Gran Canariacomo Reserva de Biosfera por parte de UNESCO enJunio del 2005, abre un comienzo de esperanza yenmienda para una isla un tanto maltratada por losabusos que ha sufrido a lo largo de su historia.

La Reserva tiene dos zonas núcleo, una junto a lacosta de la Aldea de San Nicolás y otra en Tejeda, en elinterior,envueltas ambas por una amplia zona de amor-tiguación y otra de transición. Parte de esta última esmarina, una banda de varios kilómetros de ancho querecorre dos tercios del perímetro de la isla y donde lastortugas pueden sentirse un poco más seguras.En este44% de la superficie insular,debido a lo áspero del terre-no -tempestad petrificada,según Miguel de Unamuno-habitan tan sólo 18.000 personas,pero sin embargo hayuna gran cantidad de valiosa fauna y flora endémicaque las prácticas tradicionales han sabido respetar.

La Reserva incluye también una importante y boyan-te zona agrícola,la Aldea,cuyos magníficos productosse consumen en la isla y se exportan al exterior.

El Cabildo está preparando en la actualidad laconstitución de los órganos de gestión de la Reser-

va, centrándose en un Consorcio en el que habráuna amplia representación de agentes sociales.Sería una ocasión excelente para plantearse abor-dar de forma decidida muchos aspectos de la sos-tenibilidad que están muy lejos de estar resueltosen las Reservas de Biosfera.

El pavoroso incendio del pasado verano, pese a lasadversas condiciones de viento, sequía y altas tem-peraturas, quizá no se hubiese desplazado tanrápidamente si el territorio hubiese estado máshabitado y más intensamente utilizado, comoantes ocurría. Hoy día casi toda la población de laisla, eminentemente urbana, se agolpa en la costa,alejada física y mentalmente del medio rural, igno-rando sus necesidades y requerimientos, a pesarde que dependa de él. Si pretendemos un futuroque sea sostenible tendremos que cambiarmuchas cosas e inventar nuevas estrategias.

Se supone que antes de 1402, cuando los Guanartemes regían la isla sin el acoso de los peninsulares, losbosques de pluvisilva dominaban las partes altas de la isla y el verdor se extendía por casi toda su exten-sión. El agua que las hojas captaban de nubes y vientos alisios empapaba el suelo y éste alimentaba duran-te todo el año regatos y arroyos. Sin duda una imagen cercana al Paraíso, en el que los isleños desarrolla-ron durante siglos una vida armoniosa con su entorno.

Costa de Agaete.


ARTISTAKAngel Ruiz de Azua

ARTISTAK

Angel Ruiz de Azua

ÁNGEL RRUIZ DDE AAZUA, EL AARTE DDE VVER AAL MMIRARSu sensibilidad innata y su exuberante intuición son fieles compañerasde viaje de Ángel Ruiz de Azua, fotógrafo y reportero. Cautivado por elbrillo especial de Busturialdea, siente que una parte importante de sucorazón está aquí, en su actual residencia del barrio Eskerika de Morga.

Telebistako saio batzutan hartu eban parte, "Vascos por el mundo" dogu bat; gaur egun,Deia egunkaria hasi zanetik, argazki saileko buru eta argitaratzailea da.

URREMENDI ¿De dónde nace su pasión por la fotografía?ANGEL RUIZ DE AZUA: Yo he sido autodidacta, y en eso, mi aita meinfluyó mucho. Pero hace poco, cuando un primo me regaló una anti-gua cámara kodak descubrí, que mi abuelo también era un gran aficio-nado a la fotografía. Mi padre montó en casa un pequeño laboratoriofotográfico en el que descubrí el milagro del revelado. Tendría yo 15años. Así empezó mi afición.

U.: ¿ Y su profesión de fotógrafo?A.R.A.:Siendo un chavalito trabajaba en El Correo y Claudio hijo,jefe de foto-grafía de "El Correo Español-El pueblo Vasco" me ofreció pasar a la secciónde fotografía,y transformar la pasión en profesión.Ahora,y desde los comienzos de Deia,ejerzo como edi-tor y jefe del departamento de fotografía.

U: En toda su trayectoria profe-sional hay fotografías míticas,como la del abrazo entreOteiza y Chillida.¿Qué ha significado en sucarrera vivir y captar esemomento? A.R.A.: Fue una foto queme brindó Oteiza, queme hizo llamar parahacerla. Yo no sabía ni adonde, ni a qué íbamosexactamente. Fui el únicofotógrafo presente.

Angel Ruiz de Azuaargazkilariarenautoerretratua

Egusentian, Morgako pun-tatik Angel Ruiz de Azuak

ataratako argazkia.

Esa foto tiene un significado especial. Era unmomento conflictivo, y que dos personas, que comoartistas se odiaban,de repente,decidieran abrazarse…Oteiza,ha sido uno de los artistas y una de las persona-lidades que más me han influido. Controvertido, polé-mico,...un sabio por el que siento gran cariño.Me ense-ñó mucho y tuve el privilegio de que confiara en mí.

U:¿ Guarda fotografías de Busturialdea solo parasu disfrute?A.R.A.: Durante mucho tiempo, me negué a hacerfotos de Busturialdea. El valle de Oma era mi secreto.No quería compartir su luz, ni los paisajes. Fue JulioCaro Baroja quien me animó a que sacara fotos, por-que decía que había que fotografíar lo que se podíacambiar o se podía transformar. Pero también mi aitame influyó en la pasión por Busturialdea. Él veníamucho a Arketas, donde en aquella época comíadirectamente las ostras que cogía en las rocas, rega-das con el limón que traía de casa. Ya entonces meenganchó Urdaibai. Venía mucho en bici. Varias demis rutas pasaban por aquí.Cuando tuve la oportuni-dad, me vine a vivir aquí, a un baserri que reconstrui- Laidako paisaia iluntzean.

Angelek Busturialdeagazaparteko hartuemona dauko.

pasa a la página siguiente


ARTISTAK

mos en el barrio Eskerikas de Morga. No se porquépero tenía un imán con esta zona. Durante treceaños estuvimos en el camping de Laida con unaautocaravana,allí aprendió a nadar mi hijo.Busturial-dea siempre me ha acogido muy bien.Tengo el cora-zón dividido entre el pueblo que me vió nacer, Agu-rain, el barrio en el que crecí, La Peña, y el que me haacogido desde hace 8 años, que es Morga.

Angel Ruiz de Azuak argazki erakusketa etaargitalpen askotan hartu dau parte: "Veinteaños de fotografia en Deia", "Bilbao un día",

edo "Un día en la vida de California doguz bat-zuk. Bere azken erakusketea Agurainen, bere

jaioterrian izan da, antologikoa izan zan, soinuaeta irudia nahastu ebazan.

U: Exposiciones, medios de comunicación ,catá-logos de muestras fotográficas, premios, entreellos el Planeta.¿ Se considera usted un artista de laimagen o más un currela de la imagen?A.R.Z.: Soy un fotógrafo, que procura ver cuando mira.La foto se brinda,está ahí,...es verla.Como decía Oteiza,nunca estar en la diana,hay que estar viendo la diana...ysentir, que es lo que hacemos cuando conjugamos lamente, el corazón, y el ojo.Y como decía Chillida, tam-bién se trata de mirar,pero saber mirar,y saber ver,quetambién es sentir...Y siempre cámara en mano.

Planeta Saria irabazi eban AngelRuiz de Azuak Bilboko uholdeetan

ataratako argazki honegaz.

Oteiza eta Chillidaren arteko besar-kadea, hain famatua egin ebanargazkia.Angel Ruiz de Azuak egineban.

viene de la pagina anterior

Angelen argazkietan Eus-kadiko pertsonaia ugariagertzen dira. Hemen Ber-nardo Atxaga idazlea.

Angel Ruiz de Azua


PERTSONAIA“ La Plazuela”

PERTSONAIA

“ La Plazuela”

SSUUKKAARRRRIIEETTAAKKOO "" LLAA PPLLAAZZUUEELLAA""::JJAANNAARRII GGOOZZOOEENN AARRTTEEKKOO GGOOMMUUTTAA MMAAMMIITTSSUUAAKK Denboraren joanak ez dautse Sukarrietako "La Plazuelako" gomutei aterik zarratu. Zenbat bizipen, zenbatistorio! Pilar eta MªCarmen Artetak kontetan deuskuez graziaz beterik, eurek izan ziran taberna-dendearennagusi, haren 30 urteetan; eskolea, maisu etxea, udal bulegoak eta herriko tabernea izan zan eraikin haretan.

"Mundu guztiak jan gura eban "La Plazuelan". Feli-sa Etxebarriaren etxeko lapikoko gozo hareen usai-na sudurretan sartzen zan. Haren jatekoa dastatudabenek, haxe zala benetako jatekoa diñoe, lehe-nagokoa; Pilarrek eta MªCarmenek be ondo gomu-taten dabe:"amak pazientzia haundiz egiten ebanjatekoa eta hori jaten igarten da"

"La Plazuela" tabernea baino gehiago zan, umeen etanagusien topa lekua be bazan eta. Orduko umeak,gaur egun, ingienariak, arkitektoak edo legegizonak,nostalgiaz beterik esaten dabe: "gose ginanean betijoaten ginan La Plazuelara bokadilo bila".

Okaranak, tomateak, ogia, txorizoa, azukerea,pipak... "nahaste ordenatua" danetarikoa egoan"La Plazuelan" urteko 365 egunetan " urtarrilaren1etik abenduaren 31ra zabalik egoan, aitak etaamak esaten eben lez Plazuelea zarratu, horixe baiezetz! jendeak geure beharra eukon. Bitan bainoez dogu zarratu 30 urteotan" Felisa, Pili eta MªCar-men ama-alabak Plazuelaren arimea ziran, taber-nearen eta dendearen ardurea euken eta aita, Gre-gorio Arteta, non behar eben hantxe zan, batez beamarretan; "beti egoan Sukarrietako ranpan"diñoe gogoan daukenek.

Quienes probaron los ricos y caseros guisosde Felisa Etxebarria en "La Plazuela" de Suka-rrieta, recuerdan que era auténtica cocina, dela de antes. Este bar-establecimiento, que ha

estado abierto durante 30 años, se convirtió enlugar de encuentro de niños y mayores.

"Gaur egun mekanismo ugari dago, baina lehenboteak uretaratzeko burdi bat,tratorea eta Gregorio-ren sokea baino ez egoan. Gure aita beti ikusi dotontziralekuko ranpan, kontuz trenagaz ipintzeneban seinalean sokea lotzen eta tiretuten" dinoskuMªCarmenek. Gregorio gizon zintzoa zan, betilaguntzeko prest. Kate, motor eta zerrailen arteanzan zoriontsua. Halanda be, urte askotan Sukarrieta-ko kanposantuko giltzaren ardurea euki eban. Sabi-no Aranaren gorpuzkiak dagoz bertan lurperatuta"aitak baekian noiz helduko zen gorpua zein egune-tan eta zein ordutan, baina ez euskun ezer esan

Gregorio Arteta zoriontsua zan Sukarrietako portuan.Motor, kate eta estrobo artean gustora; beti edonori

laguntzeko prest.(Ruiz de Velasco-ren argazkia)

Mientras madre e hijas, Felisa, Pili yMªCarmen, eran el alma de "La Plazuela",y se encargaban de llevar adelante la tien-

da y el bar, Gregorio Arteta, esposo ypadre, siempre estaba allí donde se le

necesitara, pero sobre todo entre amarreso en la rampa de Sukarrieta.

Mari Carmenek eta Pilarrek, La Plazuelakodenda-tabernan danetatik saltzen eben.

Mari Carmen eta Pilar Arteta, “La Plazuela”-ren ardu-radunak azken 30 urteetan. Irudian euren aitaren erre-

tratua be ikusten dogu; Carlos Gil artisteak egindakoa

eguna heldu arte" aurten be Sabino Aranaren gor-puzki gehiago ekarri dabe eta Plazuelara joan beharizan dabe giltzaren bila. Eta aurtengo zemendian,hain zuzen, gomutaz jositako leku maitagarri etaatsegin hau Sukarrietako "La Plazuela" zarratu daedo hobeto esanda "atsedena" diñoen kartela eske-gi dau Pilik eta M.Carmenek orduko istorioak bururadakarzen bitartean. Kontuok ezin izango dira gaindi-tu, baina taberna zaharraren aurreko lokal barrian"La Plazuela" kartela irakurtzen da. Behintzat, badau-ko ordezkoa bere izatea ez galtzeko.

Gregorio Arteta eta FelisaEtxebarria bikotea ezagun-

ezaguna izan zan Sukarrietan.Felisak prestatutako plater

gozoak “La Plazuela”ren ari-mea ziran eta Gregorio beti

ontziralekuko ranpan.(Ruiz de Velasco-ren argazkia)


GEURE KIROLAK GEURE KIROLAK

""AATTXXAARRRREE-EEXXTTRREEMMEE"" IIBBIILLBBIIDDEE GGOOGGOORRRRAA BBEELLDDUURRBBAAKKOO TTXXIIRRRRIINNDDUULLAARRIIEENNTTZZAATT Gure mendiak, pistak, eta baso bideak, egutegikomendi bizikletearen probarik gogorrenetarikoa buru-tzeko aparteko lekua izan dira, Biker ausartak, busturial-deko "Atxarre- Joseba Arriola Zabalia Memorial" BTTmartxan parte hartu ebenak, 100 kmtik gorako ibilbi-deari aurre egin eutsen, zirkuitu gatxean, eskualdekopaiasaren edertasuna lagun.

"Atxarre- Extreme " BTT probea paregabea da, mendibizikletearen zaletuentzat desafioa, ikusgarrizko eder-tasuna dauan parajean."Gu Alteatik gatoz (Alicante).Interneten entaratu ginan

probea egoala, bikezone orrian, oporretan gengozaneta animatu egin ginan. Ibilbidearen deskribapena ikusidogu eta badakigu erreserba naturala igaroko doguna,padurak eta mendiak,leku polita" diño bikote batekmartxan hasi aurretik..

Busturialdeko lehenengo Extreme martxa honetan biziizandako mendi bizikletearen egun aparta, gaur egun,mountain bike inguruagaz eta izaereagaz bat datorrenkirol mota dala erakutsi eban. Baina batez be, Busturial-dean BTT zentro bat sortu eta dinamizatzeak turismoaktiboaren erakartzen dauan adierazgarri izan zan,mundu osoan zabaltzen dagoan turismo motea.

Pasa dan urriaren 12an Autonomia Erkidegotik etabeste komunitate batzuetatik etorritako 80 lagunekBusturialdeko BTT zentrotik urten eben. Eleizalde auzoamartxearen lehenengo pedaladen lekuko izan zan.Kontu haundiz diseinatuta egoan ibilbidea, lurrarenaparteko ezaugarriak kontutan hartuta "Atxarre-Extre-me" eta partaideentzat erronkea izateko behar danguztia eukon. Terrenoa ezagutzen ebenak baekien zereuken: "gu gernikakoak gara, eta ez dot uste amaitukodogunik, 100km-ak oso gogorrak dira, nik eginda dau-kodaz eta oso gogorra da zirkuitoa. Benetan zoro dagojendea kirol honetan, zenbat eta gogorragoa hobeto"onartzen eban Alex Malaxetxebarria bikerrak martxeahasi aurreko minutuetan. 108 kilometro, pistea, bidezi-dor ikaragarriak, jeitsiera arriskutsuak, aldats malkar-tsuak eukezan Eskualdeko bizikleta probarik gogorre-nean. "Ikusten zenduazan behiak eta esaten eutsozunzeure buruari horrexe heldu behar dot? Gogorra da,baina mendi hau polita da barriro be etorriko naz" esa-ten eban beste parte hartzaile batek arnasa hartzeneban bitartean, Belendizeko Arratzuarra auzoan ipinieben jan-edana hartzeko lehenengo puntuan. Zirkuito-ak urteerea eta helduerea Mendatan izan ebazan etaibilbidean, Busturialdeko hainbat udalerritik pasatuzan: Ajangiz, Arratzu, Ereño, Gautegiz-Arteaga, Gernika-Lumo, Ibarrangelu, Kortezubi, Muxika eta Nabarniz.Ederto baten egindako zirkuitoa, martxea eskualdekogunerik nagusienetatik pasau zan: Urdaibaiko padurea,Omako baso margotua, Arrolako Kastroa eta erromatarzubi eta antzinako burdinolak, Arratzuko Olazarratik,

esate baterako.

Eskualdeko pistak, bidezidorraketa jeitsierak izan ziran martxa

honetako zirkuitorik onenak.

Mendi bizikletearen zale-tuentzat desafioa izan zanBTT Atxarre-Extreme mar-txea, paraje eder ikusgarrian.

Mendatako Elizalden izan eban urteerea BTT "Atxarre- extreme"k, 100km-tik gorako ibilbidea euken aurrean.

aldizkarixe, geure geurie da. Los proyectos de futuro se ...urremendi.org/uploads/10.pdf · Reserva...

Documents

Transcript of aldizkarixe, geure geurie da. Los proyectos de futuro se ...urremendi.org/uploads/10.pdf · Reserva...