2006-2007 ikaturtean Axular Lizeoa ari da Agenda 21 proiektuan parte hartzen. Proiektuaren helburu nagusia inguru-menarekiko errespetua bultzatzea da. Horretarako, kurtsoan ze-har ekintza ezberdinak antolatu dira eta gure ikastola Donostia-ko beste hamalau ikastetxerekin batera buru belarri aritu da Eusko Jaurlaritzak eta Donostiako udalak kudeatzen duten pro-graman. Ale berezi honetan gai hori buruzko informazio gehiago aur-kitzeaz gain naturak, kontsumoak eta osasun ohiturek izango dute isla. Aukera honetaz baliatuz Axular Lizeoak Agenda 21erako di-seinatutako logoa aurkezten dizuegu. Ekolo du izena eta inguru-menarekin daukagun konpromisoa bizirik mantentzen lagundu-ko digu.

Agenda 21

Agenda 21

Agenda 21

Agenda 21

Agenda 21

Agenda 21

Agenda 21

Agenda 21

Agenda 21 Agenda 21

Agenda 21

Agenda 21

Agenda 21

Agenda 21 Ikastola 2 Ikastola Agenda 21 X. Insausti 4 E. Gaminde 6 J. Eguren 7 J. Lopetegi 8 A. Urdangarin 9 R. Mayoz 10 JM. Ubillos 11 Inkestak 12 A. Gracia 14 Erreportajea A. Lizaso 16 Ikastola A.H. Llorente 17 Ikasle-trukaketak 18 Azken berriak 20

Aurkibidea

JESUS ETXANIZ. AXULAR LIZEOKO SOZIETATE KOOPERATIBAREN ZUZENDARIA

Axular News: Kalitate arloan, zeintzuk izango dira ikasturte honetan jarraituko diren urrat-sak? Jesús Etxaniz: Kalitate arloan, arlo pedagogikoa eta curriculuma errebisatzea izango da egingo du-gun ekintzarik nagusiena. Urtero egiten dugu hobekuntza plan bat, esate baterako, aurten kanpo-ko ikastetxe bat ebaluatzen egon gara. Bigarren trimestrean gurasoentzako inkestak pasako dira, gero ikasleentzat eta azkenik irakasleentzat. Ikas-tolari buruz galdetuko zaizue, metodologiaz, ira-kasleez, instalazioez.... Eta hirugarren hiruhile-koan egingo duguna izango da ikastolaren autoe-baluazio bat. Horrela urrezko Qrako memoria prestatzen hasiko gara. LOE eta Euskal Curriculu-ma uztartzen hastea beste eginkizun bat izango da. A:N.:Finkatuta al dago urrezko Qrako data? J.E.:2008an, hau da, hurrengo urteko urtarrilan hasiko gara prestatzen. Datu pila batekin, grafiko askorekin eta hau egiten urtebete egongo gara. Zi-larrezko Qa jaso ondoren , zenbait atal hobetzeko aholkatu ziguten. 04’tik 08’ra hobe zitezkeen gaiak jorratzen aritu gara. Hau egiteak asko es-katzen du, hainbat jende kontratatzea eta presta-kuntza handia.

A.N.:Hizkuntza Proiektoaz, zer esan dezakezu? J.E.:Axularren lau hizkuntza erabiltzen dira: eus-kara, gaztelera, ingelesa eta frantsesa. Iaz sartu ginen HIZPRO delako proiektoan eta arduradunen lehenbiziko lana izan zen aztertzea Axularren lant-zen diren hizkuntza desberdinen egoera. Aurten hizkuntza mintegiko irakasleek formakuntza saio batzuk bete behar izan dituzte. A.N.:Azter dezagun Euskal Curriculuma. Zen-bait gaitan aurrera pausoak emanten ari dira. J.E.: Bai, Hizkuntza, Historia, Matematika eta Natur Zientzietako mintegietako partaideek Mike-le Aldasorok eta Harri Beobidek antolaturiko for-makuntza saioetara joan behar izan dute. Bertan Euskal Curriculuma aztertzeaz gain, mintegiki-deek gai bakoitzean Curriculumak izan dezakeen eragina baloratzen da. Gai konplexua da, denbora dexente behar duena. Eman behar diren pauso guztiak ondo neurtu eta finkatu behar ditugu, ikasleen ondorengo belaunal-diak behar bezala hezitu nahi baldin badugu.

“2008rako urrezko Qa gure artean egotea nahiko nuke”

Jesús Etxaniz, Axular Lizeoko zu-zendariak, 06-07 ikasturteko helbu-ruez hitz egin digu: aurten gogor ja-rraitu behar da lanean 2008an urrez-ko Qa ikastolan izateko; berrrikunt-zak egiteko asmoa duela aditzera eman ondoren, ikasle-trukaketen an-tolamenduez hitz egin du.

Axular Lizeoko ikasleak elurretan.

A.N.:Ikasle–trukaketari(ei) buruz, aurtengo berezitasunak? J.E.:Ikasle trukaketari dagokionez, urtero anto-latzen dugu baten bat. Aurreko urtean adibidez, DBH 3 eta DBH 2ko ikasle batzuek egin zuten trukaketa Sant Chamondeko eskola bateko ikas-leekin. Eta Batxillergo 1eko ikasleek Alemania-ko ikastetxeko zenbait ikaslerekin harremana mantendu zuten, baina ezinezkoa izan zen truka-keta egitea. Horrenbestez, aurten egin dute tru-kaketa, baina berez, aurreko urtean egin beharra zegoen. Urtero DBH 3ko ikasleak eta Batxiller-goko lehen kurtsoko ikasleek trukaketaren bat egitea antolatuta dago. DBH 3koak Frantziare-kin eta Batxillergokoak Italiarekin. Aurten, esate baterako, batxillergokoak Trentora egin dute bidaia eta DBH3koak Bretainara joan dira. A.N.:Hitz egin dezagun Teknologia berriei buruz… J.E.: Azken urteotan Lizeoko Teknologia be-rriek izan duten garapena aipatzeko modukoa izan da. Ildo horretatik irekitako bideak finkatu eta ideia berriak aztertu ditugu. Moodle platafor-maren erabilpena zabaldu da DBHra, ikastaro

telematikoak antolatu dira zenbait gaitan, Geo-logiako ikastaroak euskaratu dira eta sarean dau-de… Hardware-ari dagokionez, Batxilergoko geletan ordenagailu berriak eta kanoiak instalatu dira eta aretoan ordenagailu finko bat jarri da. A.N.:Azpiegituretan, berrikuntzaren bat? J.E.:2 gauza urgente ditugu. Lehenengoa, zelai zaharra asfaltatu egin behar da eta gero aldagela berriak jartzea, ditugunak nahiko gaizki daude eta. Autopistako aldeko lehioetan kontralehioak jarrito ditugu. Horrek zarata kentzen du eta be-rotasun gutxiago sartzen da eta hotza ez da hain-beste sartzen. Aldagelak 2008an egingo genituzke, 2007ko udaran hasiko ginateke obra prestatzen. Aurten aldagela berriak egitea pentsatuta genuen, horre-gatik, udaran bertan arkitekto bat etorri zen to-kia finkatzeko. Nire iritziz, gaur egun pinponeko gela da lekurik egokiena, baina, arkitektoak hezetasun handia zuela esan zigun. Arkitektoak, aldagela zaharrak behera bota eta bertan berriak sortzea aproposena zela adierazi zuen. Beraz, aldagelen proiektua atzeratu behar dugu. Hori da, gehienbat, azpiegituretan egin nahi dugun aldaketarik handiena.

El director del Liceo Axular tiene como objetivo conseguir la Q de oro en 2008. Se pretende renovar los vestuarios y cambiar el asfalto del campo viejo. También nos habló sobre los intercambios con alumnos de Bretaña, Trento y Alemania han realiza-do los alumnos de 3º de ESO y 1º y 2º de Bachiller

Le directeur du Lycée “Axular” a pour but d’obtenir le Q d’or en 2008. On a l’intention de renouveler les vestiares et changer la chaussée du vieux terrain de sport. Le Directeur nous a aussi parlé des inter-changes que des élèves de Bretagne, de Trento et d’Allemagne ont fair avec certains de nous élèves de 3º de ESO et de 1º et 2º de Baccalauréat.

One of the main abjectives of Axular´s headmaster is to achieve the golden Q in the year 2008. Apart from that there are always repairing-cooks to do as the changing rooms and the asphalt of the old football picht. He also gave us information about the exchan-ge with the students from Bretain, Trento and Ger-many

Jon Kepa irakaslea eta Jesús Etxaniz zuzen-daria Trentoko bidaian.

Dutxatzean 100 litro ur gastatzen dira eta bainatzean, berriz, 300.

XABIER INSAUSTI. A.Lko BATXILERGOKO KOORDINATZAILEA

.N: Zertan datza agenda XXI proiektua? X.I:Mundu mailan dagoen proiektua ingurumena-ren garapen jasangarria zaintzeko. Etorkizuneko belaunaldiek beren premiak asetzeko izango duten ahalmena arriskuan jarri gabe egungo premiak ase-tzen dituen garapena. A.N: Noiz sortu da proiektua? X.I: 1992. urtean Rio de Janeiroko bileran 170 es-tatuen garapen jasangarria izatea lortu zuten. Gara-pen jasangarrirantz aurrerapausoak emateko ekin-ekin-tzatza--planak planak diseinatzen dira. Erantzule nagusiak go-bernuak dira, (Eusko Jaurlaritza gure kasuan)Horiek udalen bitartez koordinatzen dituzte Agenda 21 proiektuan sartuta dauden zentro des-berdinetan egiten diren lanak. A.N:Zergatik darama izen hori? X.I: Egia esan erantzunaz ez nago oso ziur baina logikaz hartzen badugu agenda hitzak eginbeha-rrak adierazten ditu eta 21 zeren eta hogeita bat garren mendean gaude. A.N: Zeintzuk hartzen duzue parte proiektuan eta zergatik? X.I: Tokioko Agenda 21 Donostiako udaletxean 14 ikastola, ikastetxe, eskola etab daude sartuta. Ber-tan bilerak sortu, informazioa trukatu eta talde la-nak egiten ditugu. A.N: Zer da ikastola egiten duena proiektuan? X.I: Ikastolak landu egiten du jasanbide orokorra hiru esparru desberdinetan: 1)Kudeaketa iraunkorra( hirietan eta etxeetan) 2)Komunitatean parte hartzea ( Agenda 21). 3)Curriculum berrikuntza (metodologia eta edukie-tan). Aurten proiekturik garrantzitsuena birziklapena-rena izan da.

A.N: Zenbat denbora daramazue agendan lan egiten? X.I: Proiektuan bi urte daramagu lanean nahiz eta, lehenbizikoan modu ofizialean ez egon. Gasteizen sinatu genuen konpromisoa eta lanean hasi gara. Aurten proiektua martxan jarri da eta ekintza des-berdinetan parte hartzen ari gara.. A.N: Nori bururatu zitzaion proiektuan ibiltzea eta zein helbururekin? X.I: Ikastolan ikasle bat hasten denetik bere ikas-ketak bukatu arte eta gai desberdinetan lantzen da ingurugiroko begirunea, antolatzen diren ekin-tzak...baina, egia esan hori guztiaren erregistrorik ez zegoen. Esan dezaket proiektoaren helburua ekintzen bilduma eta haien jarraipena egitea da. A.N: Zeintzuk dira proiektu honen eginkizunak bereziki? X.I: Nagusiki ingurugiro arloan gauzak eginez au-rreratzea. Bilketa oso bat egin nahi da. Horreta-rako, lehen esan bezala aztertu behar da zer egin, nola egin eta ideia berrietara irekita egon. Benetan lortu nahi dena da gure eguneroko bizitzan inguru-mena sartzea.

Xabier Insausti aurtengo Euskalitek antolatutako Praktika Onenen saioan

“Garapen Jasangarrirako Euskal Estrategia (2002-2020) ingurumen-gaiei buruzko Batasunaren VI. Programan eta Nazio Batuek 2005 15. aldia Garapen jasangarrirako hezkuntzaren hamarka-datzat hartzen duela eta administrazioei, hezkuntza elkarteari eta herritarrei gomendatu eta es-katu egiten zaie garapen iraunkorra lortzeko itunak egitea eta erantzukizuna hartzea.” Honela dio Eskola Agenda 21 betetzeko konpromiso-akta.

“Agenda 21 ingurumena aldatzen saiatzen ari den proiektua“

A.N: Proiektuaren emaitzak nola ebaluatzen dira? X.I: Ekintza guztiak plan baten bidez antola-tzen . Kurtsoka banatuta dago eta bakoitzean ingurumenari buruzko arloak lantzen dira. Kur-tso bakoitzeko gai bakoitzean ingurumenarekin lotuta dauden ekintzen diseinua egin ondoren zer burutu eta nola egin den aztertzen da. A.N: Zer egin duzue Agenda 21 zabaltzeko? X.I: Agenda. 21 zabaltzeko sentsibilitate proze-sua erabili dugu. Guraso, ikasle eta. irakasleei gure gertuko errealitatea erakutsi zaie. Aldika biltzen den komisio batek gainbegiratzen ditu egindako lanak, ideiak proposatu, informazioa bidali... A.N. Proiektu hau bereziki zeinentzat zuzen-dua dago? X.I: Orokorrean denei zuzendua dago, hau da, proiektu globala da: gurasoei, irakasleei, ez do-zenteei eta bereziki ikasleei.

A.N. Nola uztartzen da Agenda21 ikastolak duen kalitate kudeaketarekin? X.I: Ikastolak duela 10 urte hasi zen EFQM mo-deloan gestionatzen. Bere irizpidetan ingurugi-roari erantzuna ematen saiatzen da.Hau da ikas-tolak egiten duena proiektu honetan. A.N. Azaldu gainetik abenduan izandako praktika Onenen saioan gai honekin lotuta dagoen aurkezpena? X.I: EFQM ereduak eratzen duenez guk ditugun ezagupenak besteei adierazteko baliagarriak di-rela, hau da, niretzat ona dena, zuentzat ona izan daiteke.. Hauxe egin genuen Praktika Onenen saioan. Gure proiektuaz besteei honi buruz zer-bait irakastea izan zen helburua. Foro konkretu honetan, enpresa mota desberdineko arduradu-nek beraien lanak aurkezten zituzten. 18 proi-ektu aurkeztu ziren eta gurea 3. postuan geratu zen.

Xabier Insausti, el coordinador de Bachillerato nos comenta los detalles del proyecto Agenda 21 en el que participa la ikastola activamente desde comienzo de curso. Entre los obje-tivos del programa se encuentran concienciar a alumnos, pa-dres y profesores sobre la problemática del medio ambiente e integrar todas las actividades realizadas dentro del sistema de gestión de calidad. Sobre este tema el propio coordinador ha participado en distintas ponencias.

Xabier Insausti, le coordinateur de Baccalaurèat nous ex-plique les details du project “Agenda 21” auquel le Lycée participle activement dès la Rentrée 2006. Parmi les objec-tifs du programme M. le coordinateur a déjà participle aux causeries sur le problème de l’environement afin d’y inte-grer les élèves, les parents et les professeurs. Il veut aussi integrer toutes les activités realisèes dans le système de la qualité.

Xabier Insausti, the coordinator of Bachiller, talks to us about the project « Agenda 21 », in wich the school has ta-ken part since the beginnis of the course. The main objective of this project is to raise students´, parents´, and teacher´s awareness about the problems with our environment. He has also included all the activities into he EFQM. Regarding that topic he has taken part in some conferences

Txorrota irekita uzten baduzu 18 litro ur gasta daitezke erraz minutu batean

EDUARDO GAMINDE. DONOSTIA OSPITALEKO SENDAGILEA

Axular News: Ingurumenaren degradazioak lo-turarik al du gaur egungo osasun arazoekin? Eduardo Gaminde: Ez beti, baina horrek ez du esan nahi garrantzirik ez daukanik. Adibidez haizearen kutsadurak ozono geruza hondatzen du eta lurraren berotasuna handituz, klima aldatzen du, poloen izotza deseginez, uholdeak eragiten etab. Gainera eguzkia-ren izpiek azalen gaixotasunak sortzen dituzte. Hala ere, ibaien, itsasoen eta mendien kutsadura ez bada ziur baietz. A.N: Zeintzuk dira ildo horretatik gaixotasun ohi-koenak? E.G: Gaixotasun infekziosoak hirugarren munduan, eta gurean uretan eta airean dauden substantzia toxi-koekin sortzen diren gaixotasunak, leuzemia eta asma adibidez. A.N: Ugaritzen al dira? E.G: Gaitz infekziosoak bai noski hirugarren mun-duko herrialdeetan, batez ere. Asma, garatzen ari di-ren hiri eta zona industrializatu batzuetan. A.N: Populazioaren zein estatutan gertatzen dira? E.G: Hirugarren munduan batez ere, eta gurean, auzo eta herri pobretan, eta inguru industrializatuetan. A.N: Non daukate kokalekua? Eremu industriale-tan? Edonon? E.G: Lehenago esan dudan bezala, segun eta zein gai-xotasun. A.N: Euskal Herrian berezitasunik ba al dago horrelako gaixotasunei begira? E.G: Gaur egun, gero eta gutxiago, zorionez. Hala ere, oraindik ez dakigu zein gaixotasun sortuko diren, adibidez izpiekin sakeleko telefono eta antenek igor-tzen duten radiazioekin A.N: Administrazioak zerbait egiten al du eremu horretan? E.G: Bai, lagundu dute, albaitarien, medikuen, neka-zarien eta industrien lana kontrolatzen eta bideratzen, gauzak hobetzeko, hala ere, oraindik, dexente geldi-

tzen dira egiteko. A:N: Eta zer tabakoari buruz? E.G: Argi eta garbi dago ez dagoela inongo arrazoi-rik kontsumitzeko, minbiziak, gaitz kardiobaskula-rrak eta biriketakoak sortzen baitituzte nahiz eta erre-tzaile pasiboa izan. A.N: Gaur egungo egoera kontutan harturik kon-ponketa zaila dela dirudi. Baina arazoa konpon-tzeko soluzioren bat? E.G: Gure herrialdeetan, guztien lana da eta arreta mantendu behar dugu, arlo guztietan: politikoen ar-tean, enpresetan eta gutako bakoitzak. Eta ez ahaztu aholku onak eta praktikan jarri. Hala ere, administra-zio batzuk ez daukate argi zer egin gai konplexu ba-tzuekin esaterako: energia nuklearrarekin, telefonia mugikorrarekin, errausketekin, etab. Beraz, etorki-zuna ezta guretzat ere ez dago oso garbi.

“Ibai, itsaso eta mendietako kutsadura ez da zaintzen”

Eduardo Gamindek, Donostia Ospitaleko Barne Medikuntzan lan egiten duen sendagileak gure galderei erantzun die. Bere ustez kutsadurak kalte handia egin dezake guregan eta zenbait lekutan egoera nahiko larria da, berak dioenez.

Eduardo Gaminde, Donostia Ospitaleko sendagilea

Hortzak garbitzerakoan txorrota irekia uz-

ten baduzu 10 litro ur joan daitezke, aldiz

itxita uzten baduzu 5 litro ur aurrez daitezke.

A.N: Nola zen zure bizitza baserrian gaztea zinenean? Asko aldatu al da gaur egungora? Jose Eguren: Bai, asko aldatu da. Gaur egungo bizimo-duak ez dauka zerikusirik orain dela urte batzuetakoare-kin. A.N: Gaur egungo Aiete eta orain dela urte batzueta-koa zertan aldatu da? J.E: Dena aldatu da. Lehen dena baserriak eta zuhaitzak ziren eta gaur egun berriz dena etxebizitzaz osaturik dago. Lehengoa atsegin nuen. A.N: Gaztea zinenean, beste baserririk ba al zegoen Aieten? J.E: Gaztea nintzenean, Aieten baserriak bakarrik zeuden. Bospasei baserri zeuden ingurune hauetan. A.N: Gaztea zinenean atsegin al zenuen baserrian lan egitea? J.E: Bai asko gustatzen zitzaidan lan egitea. Egunero nire aitari laguntzen nion baratza lanetan. A.N: Beste baserrietako jendearekin erlazioa ba al ze-nuten? J.E: Bai oso erlazio ona genuen. Jende gutxi zegoenez, familiakoak bezala ginen. A.N: Zuen artean trukaketak egiten al zenituzten? Ed-o zuen artean saldu egiten zenituzten? J.E: Ez genituen trukaketak egiten, bakoitzak bere produk-tuak kontsumitzen zituen..

A.N: Baserritik lortutako produktuetatik eta trukake-taren ondorioz lortutako produktuetatik bizi al zene-zaketen? J.E: Bai, bakoitzak nahiko produktu lortzen zituen bere baratzetik. Gainera baserrian abereak genituen. A.N: Herriko edo hiriko plazara eramaten al zenituen produktuak saltzeko? J.E: Bai, egunero jaisten ginen.Gehienetan San Martineko merkatura jaisten ginen baina batzuetan Bretxako merka-tura joaten ginen. A.N: Gaur egungo barazki eta fruituak lehen baino kalitate gutxiago al dute? J.E: Ez daukate zer ikusirik. Guztiz desberdinak dira.

Lehengoak askoz hobeagoak ziren. A.N: Gaur egun eta lehen landatzen zenituen produk-tuak berdinak al dira? J.E: Ez. Zeharo desberdinak dira.Gaur egun produktu gu-txiago landatzen ditut, baina hala ere, lehengo haziak as-koz sanoagoak ziren. A.N: Zure ustez zergatik desagertu dira hain beste baserri? J.E.: Industrializazioaren ondoren etxebizitzak egiten hasi ziren eta piskana-piskanaka baserriak desagertuz joan ziren. Zer motatako substantziak erabiltzen dituzu barat-zean? J.E: Ongarri naturalak erabiltzen ditut. Gaur egun ez dira ongarri naturalak erabiltzen, ongarri mineralak erabiltzen dira gehien bat. A.N: Gaur egun lehen baino produktu ekologiko gu-txiago jaten al dira? J.E: Bai, askoz ere gutxiago, gainera gaur egun merkatuan aurki ditzakegun produktuak ez dira guztiz ekologikoak. A.N: Zure ustez etorkizunean produktu ekologikoak lantzen jarraituko dira? J.E: Bai, bestela gizakiak ez du ezer izango jateko .Azken 15 urtean egin duen eboluzioa, kontaminazio eta abarrekin beste 35 urtetan gizakiak bukatuko dira, ez duelako bizirik egoteko jakirik izango.

“Gizakiaren geroa ez da oso itsaropentsua”

Jose Eguren, Paolei baserriko jabea

Jose Eguren Paolei baserriko jabearekin solasean aritu gara Aieteko baserriez, ira-ganaz eta etorkizunaz.

JOSÉ EGUREN. PAOLEI BASERRIKO JABEA

Minutuko ham

ar ur tanta galtzeak urtean 2.000 litroren galera ekar dezake

JAVIER LOPETEGI. BERA-BERA SUPERMERKATUKO FRUTA SALTZAILEA

Axular News: Jende askok erosten al ditu produktu ekologikoak? Javier Lopetegi: Egia esan , oso garestiak direnez jendeak normalean produktu ez-ekologikoak erosten ditu. Baina pro-duktu ekologikoak erosten dituztenei berdin zaie zenbat or-daindu behar duten. A.L.: Prezio aldetik ezberdintasun asko dago produktu ekologikoak erosi edo ez? J.L.: Bai noski. Esate baterako, Golden sagar bat ekologikoa denean 6€ balio du kiloak gutxi-gora behera Aldiz, ekologi-koa ez denean, 1€ inguru balio du. Baina oso garestia badiru-di ere, kalitatea eta prezioa alderatuz, ez da hainbesterako. Kalitatea ordaintzen dugulako. A.N.: Kalitate aldetik nabarmena al dago? J.L.:Bai, aurretik esan dudan bezala, produktu batetik beste-ra prezio aldaketa ikusgarri bat dago, baina kalitatean ere nabaritzen da. Donostian arlo horretan oso denda gutxi espe-zializatuta dauden arren, ia janari denda guztietan aurki ditzakegu pro-duktu ekologikoak.Normalean, jendeak gehien erosten di-tuen produktu ekologikoak, porruak, sagarrak, eta letxugak dira. A.N.: Zein ateratzen da probetxugarriago, laborantza

arrunteko produktuak saltzea edota produktu eko-logikoak?

J.L.: Duda izpirik gabe, laborantza arrunteko produktuak saltzea probetxugarriago ateratzen da, nahiz eta, ekologikoe-kin baina diru gehiago gastatu, hedapenean.

Ekologikoekin aldiz, merkeagoa ateratzen da hedapena, bai-na, produktua azkeneko momentuan usteltzen bada edo txori-ren batek jaten badu, produkturik gabe gelditzeko arriskua dago. A.N.: Osasunarentzako zein produktuak dira hobe? J.L.: Nire usterako, barazkiak eta fruituak beti izango dira osasuntsuak guretzako, bai ekologikoak eta baita ere ez-ekologikoak. Baina, aukeratzea eskatzen badidazute, dudarik gabe, ekologikoak aukeratuko nituzke. A.N.: Nork egiaztatzen ditu produktuak ekologikoak di-ren ala ez? J.L.: Denda txikietan normalean ez dituzte egiaztatzen, kont-serbak izan ezik. Baina, egiaztatuko lekuetan, Eusko Jaurla-ritzak du kargua. Denda nire aitarena da eta berak produktu ekologiko batzuk ekoizten ditu, beste guztiak gure baserrikoak dira. A.N.: Non saltzen dituzue zuen produktuak, d e n d e t a n edo merkatuetan? J.L.: Astean zehar dendan eta larunbat goizetan Bretxa ingu-ruko merkatuan saltzen ditugu. A.N.: Zuen dendarako produktuak nork ekoizten ditu? J.L.: Nire aitak baserrian produktu ekologikoak eta ez ekolo-gikoak ekoizten dituenez, ale batzuk dendan saltzeko ematen dizkit. Baina dendan ez daude nire aitak ekarritako produk-tuak soilik, gainerakoak, nik erositakoak dira; beste baserri batzuetan, merkatuetan...

“Barazkiak eta fruituak beti izango dira osasuntsuak, bai ekologikoak eta baita

ez-ekologikoak ere”

Produktu ekologikoen prezioa dela eta, jendeak nahiago izaten du laborantza arrunteko produktuak erostea. Erosleok diru gutxiago ordaintzea nahi omen dugu, kalitateari begiratu gabe. Hona hemen Javier Lopetegiri Bera-Bera supermerkatuko frutadendaren ardunadu-nari egindako elkarrizketan adierazi digu-na.

Javier Lopetegiren Bera-Bera supermerkatuko frutadenda

ANDER URDANGARIN. PRODUKTU EKOLOGIKOEN EKOIZLEA

“Oraingoz gutxi kontsumitzen dira”

Axular New : Nola pentsatu zenuen nekazaritza ekologi-koa ekoiztea? Ander: Osasunagatik egia esan. Nekazaritza ekologikoan ez dugu produktu kimikorik erabiltzen. A.N: Lan gehiago egin behar da, produktu ekologiko bat lantzeko, beste bat baino? A: Bai. Lana kontu handiagoarekin egin behar da. A.N: Estatuak subentzionatzen al dizute horrelako pro-duktuak? A: Bai, baina oso gutxi. Nekazaritzako beste zenbait sekto-retan laguntza handiagoak jasotzen dituzte. A.N: Zein herrialdetan dago zabalduen produktu ekolo-gikoak? A: Hemen, konsumitzen da, baina oso gutxi. Gehien produ-zitzen dute Italian da eta kontsumo handiena Alemanian gertatzen da. A.N: Produktu ekologikoak kutsatzean zein metodo era-biltzen dituzu hauen aurka egiteko? A: Lehenengo gauza gaixotasunak ez etortzea da, eta etort-zen badira produktu kimikorik erabili gabe gaixotasunetikan babestea. A.N: Material bereziak erabiltzen dituzu produktu hauek lantzeko? A: Bai erabiltzen dira, ongarri naturalak baina iñnoiz ez du-gu erabiltzen produktu kimikorik, zeren bestela ez ziren izan-go produktu ekologikoak. A.N: Nora eramaten dituzu produktu ekologikoak saltze-

ra? A: Eramaten ditugu batera kontsumidoreen elkarte batera, inguruko azoketara eta produktu hauek eskatzen dituzten bezero pribatuentzat. A.N: Garestiagoak al dira produktu ekologikoak besteak baino? Eta zergatik? A: Teorian ez dira garestiagoak, ez baitugu gastatzen pro-duktu kimikoetan. A.N: Nola kontrolatzen dute produktu bat ekologikoa den ala ez? A: Eusko Jaurlaritza arduratzen da. Produktuak azterketa desberdinak pasa behar ditu. Kontrol kalitatea gaindituz gero, produktuak lortzen du label bat. A.N: Produktu hauen produkzioa eskasa al da? A: Bai, eskasa da, aldaratzen badugu produktu ez ekologi-koekin. A.N: Jendeak baloratzen al ditu produktu ekologikoak? A: Bai, produktu ekologikoak baloratzen dituzte ezagutzen dituzten neurrian. Eta gero eta jende gehiagok ezagutzen di-tu. A.N: Produktu ekologikoen zaporea bereizten al dute?Eta jendeak nabaritzen al ditu? A: Gehienetan ezaugarri nagusiak koinziditu egiten dira. A.N: Onurak sortzen dizkigu produktu ekologikoek? A: Noski, ez dugulako produktu kimikorik erabiltzen gure gorputzerako txarrak direlako. A.N: Zein produktu da jendeak gehien erosten duena? A: Ez ekologikoak dudarik gabe. Bestelakoak gutxiengo batek eskatzen ditu.Eta produktu ekologikoen artean ezin dut zehaztu inongo produkturik. A.N: Medikuek gomendatzen al dituzte produktu hauek? A: Ez, medikuek bakarrik ez, botikek, nutrizionistek erego-mendatzen dituzte. A.N: Etorkizuna al dute produktu ekologikoak? A: Dena gure esku dago, jendeak baloratzen eta ezagutzen baditu bere kontsumoa handituko da.

Ander Urdangarin lanean

Ander Urdangarin nekazaria Arabako Elgea izeneko herrian dauzka bere baratzak. Pro-dukto ekologikoak ekoizten ditu. Gai horre-taz solasean aritu gara berarekin.

Rafael Mayoz hernaniarra konposta ekoizle eta erabiltzaile bat da. Elkarriz-keta honetan konposta zer den, zer mate-rial erabili behar den eta zertarako era-biltzen duen azaldu digu. Irakurri arre-taz.

Axular News: Zer da konposta? Rafael Mayoz: Soberan dauden janari begetal guztiak usteltzean sortzen den lur organiko begetala. A.N.: Zer behar da egiteko? R.M.: Konposteko zabor organiko begetala, konpost kutxa, denbora eta nahi baldin bada, produktu kimikoak erabili daitezke. A.N.: Zertarako erabiltzen duzu konposta? R.M.:Ongarri bezala, , landare eta zuhaitzak gehiago irauteko eta azkarrago eta sendo haztzeko. Gaitera berzi-klatu dezakegu belar eta material organikoa eta ez dugu zaborretara botatzen A.N.: Noiz hasi zinen erabiltzen? R.M.: Gutxi gora behera, orain dela hiru edo lau urte hasi nintzen konposta erabiltzen. A.N.: Zergatik hasi zinen erabiltzen? R.M.:Bizilagun batzuek egiten zutelako Ideia ona zela pentsatu nuen. Gainera daukagun baratzetik aprobetxa genitzakeen soberakinak, berziklatu eta baratzean bertan bota.

A.N.: Gomendatuko zenioke norbaiti? R.M.: Bai. Baratzak eta lorategak dauzkaten horiei batez ere. Konposta lortzeko prozesua zaindu behar da baina, ez da bat ere zaila. A.N.: Nola erabiltzen da? R.M.: Lehenengo material organikoa konpostagailuan sartzen da. Denbora bat pasatzen denean, ontzitik aterat-zen da, lurrarekin nahasteko. A.N.: Zenbat denbora behar da egiteko? R.M.: Hiru edo lau hilabete normalean, baina kantitatea-ren arabera doa, Materia asko sartuz gero denbora gehia-go beharko du. A.N.: Abiadura areagotu daiteke? Nola? R.M.. Bai. Produktu kimiko batzuekin areagotu daiteke abiadura, baina nik ez dut erabiltzen ez dudalako atsegin. Gainera ez dut beharrezkoa ikusten. A.N.: Zer helbururekin egiten duzu? R.M.: Materia hau guztiz naturala da, aprobetxa daiteke. Hau ingurumenarekin begirunea izateko beste pauso bat da.

Rafael Mayoz konpostagailua ondoan duela

Konposta materia organikoaren deskonposizioa da, fermentazioaren bidez lortuta. Humus kantitate handia du eta ongarritzat erabiltzen da. Gainera, teknologia mota bat da, ingurumena zaintzeko balio duena. Konposta ere beste izen bat du: “humus artifiziala”.

“Orain hiru bat urte hasi ginen konposta

erabiltzen”

RAFAEL MAYOZ. KONPOSTaren EKOIZLE ETA ERABILTZAILEA

JOSE MARIA UBILLOS. ZAZPI SA ko LANGILEA

Axular News: Energia berreiztagarrien artean, energia eolikoa zein leku okupatzen du? Jose Maria Ubillos: Energia eolikoak posizio garrantzit-sueneteako bat du Espaina mailan. Baina oraindik ez du arrakasta handia izan mundu mailan, konpetentzia handia du eta. Errotak kokatzeko baldintza bereziak bete behar dira (klima…). Ez da erraza. baina, urte batzuk barru ener-gia eolikoa oso garrantzitzua izango da eta ateratako eteki-nak handiagoak ere. A.N: Nola sortzen da energia errota hauen bidez? J.M: Energia eolikoak haize-korronteen bidez lortzen da. Haizeaak, errotak mugiarazten ditu eta hauek motor bati konektauak daude. Motorrak, errotak dituen hiru makilak lotzen ditu eta hauek sortzen duten energia konprimatu egiten du. Ondoren motorra martxan garri eta energia sortzen da, haizearen indarrarengatik. Bertan sortutako energia zentralita batera igortzen da. A.N: Nola dago osatua errota bat? J.M: Errota batek atal nagusi batzuk ditu. Lehenengoa, hiru makil motorrari lotuak daudenak. Hauek oso luzeak dira eta nahiko pisutsuak. Bigarrena, energia ekoizten duen motorra eta azkenik makil luzeak eta motorrari helt-zen dien egitura. A.N: Zein da lekurik egokiena horrelako errota jartze-ko? J.M: Argi dago lekurik egokiena malda altuak direla. Ge-hienetan mendietan jartzen dira baina ez edozein mendi-tan, haize dexente dabilen duen lekuan baizik. A.N; Klima bereziren bat behar da? Zein? J.M: Bai noski. Energi eolikoak haize-korronteak behar ditu bestela ez da energia sortzen. Klima edota zona haize-tsuak orokorrean. A.N: Naturan izan dezakeen eragina zein da? J.M: Naturarentzako alde batetik bikaina da nergia mota hau ez baitu asko kutsatzen eta ez du leku gehiegi betet-zen. Baina bestetik hegaztieengan eragin handia izan deza-ke.

Hegaztiek ez dute palen mugimendua bereizten eta horien contra talka egin ondoren hil daitezke. A.N: Nolako erabilpenak ditu? J.M: Ekoizten den energia behar desberdinetarako erabili-ko da esaterako etxeetan, industrietarako ... A.N: Zenbat energia ekoizten da? J.M: Beti ez da energi bera ekoizten. Haize korrontearen araberakoa da, geroz eta haize gehiago energia gehiago baina normalean asko. Ez dakit esaten kantitate jakin bat. A.N: Zer abantailak ditu energia hau erabiltzeak? J.M: . Naturan izan dezakeen inpaktoa alde batera tusita, ngurumenarekin zerikusia du. Hau da, ez du asko kutsa-tzen beste energia batzuk bezela askoz ere garbiagoa da. Etekin ekonomikoak ere baditu. Energia hau nahiko mer-kea da eta.. A.N: Zenbat balio du parke bat antolatzeak? J.M.: Leku egokia aurkitzea, egokitzea eta gero tresneria guztia martxan jartzea ez da ez merkea. Errota kopurua ere kontutan hartzekoa da. Hemendik eraikitzen ari diren ho-riek 2 milioi € inguru. A.N: Geroari begira, nola ikusten duzu energia mailan? J.M: Gizakiak energiak berriztagarrien beharra dauka iku-sita energia iturri tradizionalen garapena eta ingurumena-ren suntsiketa. Energia eolikoa aukera garbia da eta dato-rren urteetan bere erabilpena areagotu egingo da.

Jose Maria Ubillos, 1968. urtean jaiotako enpre-saburua da. Delineazio ikasketak egin zituen. Gaur egun, makinak konpontzeaz gain, errota eolikoak diseinatu eta eraikitzen ditu Andoaingo ZAZPI SAko enpresan. Motor gehienak Nafa-rroako parke eolikoetara bidaltzen dira. Hona hemen zer esan digun poluitzen ez den energia honi buruz.

“Energia eolikoa gero eta gehiago erabiltzen ari da”

Jose Mª Ubillos, enpresaburua

Nahikoa birziklatzen al dugu? DBHko 2. zikloan (DBH 3 eta DBH 4) ikasleen etxeetan zer eta zenbat birziklatzen den jakiteko asmoz inkesta bat pasa genuen. Bertan 15 galdera zeuden era guztietakoak eta ikas-leen %88k 89 ikasle bete zuen. Datu aipagarrienetarikoa ikasleen %94ren etxeetan birzikla-tzen dela jakitea izan da, baina portzentaia horren

%56 bakarrik dira bere kabuz birziklatzen dutenak; gainera, ikasleen %54a atsegina du birziklatzea. Esan beharra dago ikasle gehienak betidanik birziklatzen duela. Logikoa den bezala, gehien birziklatzen diren materialak plastikoa eta beira dira, baina ez portzentaia handietan.

Ziklo honetako hamaika ikaslek beira ez dutela birziklatzen diote, zortzik %25 birziklatzen dute, hemezortzi ikaslek %50 , hamazazpik %75 eta hogeita hamabost ikaslek,%100a birziklatzen dute.

Laurogeita bederatzi ikasleetatik, sei ikaslek ez dute paperik birzikla-tzen etxean, beste seik %25 birziklatzen dute, hogei ikaslek %50, he-mezortzi ikaslek %75a birziklatzen dute eta ikasle gehienak, hau da 39 ikaslek, %100 birziklatzen duela dio.

Plastikoari eta tetrabrikari dagokionez hamabi ikaslek ez dute ezer birziklatzen, hamarrek %25 birziklatzen du, hogei ikaslek %50 birziklatzen du, hemezortzik %75a eta hogeita bederatzik plastiko eta tetrabrik guztia birziklatzen du.

Dakizuenez, Agenda 21 martxan dago ikastolan. Baina ikasleek ezagutzen al dute proiektua? Datuen arabera ematen du DBH 3ko ikasleek adiago egon behar dutela...

Horrez gain, ikasleen %18k proiektu honetan parte hartzen du, izan ere, proiektua interesgarria da.

ZENBAT BEIRA BIRZIKLATZEN DUZU?

02468

1012

ezer ez 25% 50% 75% 100%

DBH 3A

DBH 3B

DBH 4A

DBH 4B

ZENBAT PAPERA BIRZIKLATZEN DUZU?

0

2

4

6

8

10

ezer ez 25% 50% 75% 100%

DBH 3A

DBH 3B

DBH 4A

DBH 4B

ZENBAT PLASTIKO ETA TETRABRIK BIRZIKLATZEN DUZU?

02468

10

ezer ez 25% 50% 75% 100%

DBH 3A

DBH 3B

DBH 4A

DBH 4B

BA AL DAKIZU ZER DEN AGENDA 21?

0

510

1520

25

DBH 3A DBH 3B DBH 4A DBH 4B

bai

ez

PARTE HARTZEN AL DUZU?

0

510

1520

25

DBH 3A DBH 3B DBH 4A DBH 4B

bai

ez

NONGOAK DIRA KONTSUMITZEN DITUZUN ELIKAGAIAK?

0

10

20

30

DBH-3A DBH-3B HELDUAK

super

etxekoak

Helduen garaian nabaria da kontsumitzen ziren produk-tuen jatorria ez zela dendeta-koa bakarrik. Zenbait artiku-lu etxeetan, baserrietan ekoizten ziren eta agian gaur egun ere ekoizten jarraitzen dute.

ZENBAT JATEN DUZU ETXETIK KANPO?

0

5

10

15

20

DBH-3A DBH-3B HELDUAK

askotan

gutxitan

Etxetik kanpo maiz joaten gara jatetxetara. Duela be-rrogei urte jatetxetara joatea ez zen ohikoa Ospakizunak etxeetan gertatzen ziren eta kasu berezietan bakarrik kanpoan.

Gure gurasoen garaian orain baino seme-alaba gehiago egoten ziren. Neskek eta mu-tilek gela desberdinetan egin behar zuten lo baina anaia edota errebaren batekin. Gaur egun ia guztiok dauka-gu gure gela.

ZENBAT PERTSONAK EGITEN DUTE LO ZURE LOGELAN?

0

5

10

15

20

bakarrik binaka hirunaka launaka bostnaka

DBH-3ADBH-3BHELDUAK

Anai arrebekin arropa, beraiei txikia geratzen zaienean besteari ema-ten zioten, baino orain, gehiena, lehenengo es-kukoa da.

DAUKAZUN ARROPA GUZTIA, BERRIA, A LA BIGARREN ESKUKOA DA?

0

5

10

15

20

25

DBH-3A DBH-3B HELDUAK

berria

bigarren eskukoa

Agenda 21 dela eta, DBH 3ko ikasleek guraso eta gure arteko inkesta bat pasa dugu beren kontsumo ohiturak eta gureak denboraren poderioz aldatu diren egiaztatzeko asmoz. Hona hemen lortutako datuak.

Kontsumo ohiturak…lehen eta orain

Axular News:Zein ikasketa egin behar izan di-tuzu? Alejandro Gracia: F.P II. Forestal. Dena dela, gaur egun, lanpostuaren erakargarritasuna dela eta, biolo-gia edo eta ingeniaritza teknikoa ikasten dutenek eskuratzen dituzte sortzen diren lanpostu gehienak. A.N:Zenbat denbora behar izan duzu presta-tzeko ikasketak? A.G.:Arautuak dauden ikasketatik aparte aldian al-diko lanpostu berriak konbokatzen direnean jarritako gaiak prestatu behar dira. A.N:Zertan datza basozaintza? A.G:Baso eta mendi, pribatu zein publikoaren zain-keta (ehiza eta ibaien zaintza, mendiko suteen landa-keta, mendien ustiaketa,mintegiak zaintzea, mozketa baimenak… kontrola eta ustiaketa; natur parkeen zaintza. A.N:Zer zaintzen duzu? A.G:Aurreko galderan jasoa dago erantzuna zentzu orokorrean. Hor aipaturiko atalen legedia, bete araz-tea da gure lana. Beraz, mendian egiten den lan guzti-guztiak (zuhaitzak moztea, landaketak egitea, bideak irekitzea...) basozain baten ardurapenean egi-ten dira. Ehiza garaietan, ehiztariei kontrolatzea le-gea bete dezaten. Arrantza garaietan berdin. Ibaietan ur kalitatearen kontrolatu. Sute arriskuko garaietan, egun nahiz gauetan, zaintzea eta behar denean itzal-keten ardura.

A.N:Bakarrik egiten duzu lan edo norbaitekin batera? A.G:Basozainak gehienetan bakarrik egiten du lan. Dena den, ehiza eta arrantzaren zainketa lanak egi-terakoan ohikoa izaten da bikoteak egitea. Mendiko zenbait lanetan (zuhaitzak neurtzea, abe-reak harrapatzea, etab...) beharraren arabera taldeka aritzen gara. A.N:Zeintzuk dira zure bitartekoak? A.G:Basozain bakoitzak edukitzen du mendirako egokitutako autoa. Automobilen irrati-emisora, tele-fonoa eta pertsonen bilatzailea. Gainerakoan: moto-zerrak, aizkorak, prismatikoak … A.N:Zer arazo sortzen dira basoetan? A:G: Arazo larriena, izurriteak, izaten dira, basoei egiten diren kalteagatik, batzuk konponezinak dira beste batzuk tratatu egiten dira. Beste motako arazoak: landare gazteak direnean, babestuak izaten dira itxitura baten barrenean, baina abereak sartzen badira (ardiak, ahuntzak beheak, orkatzak...) kalte handiak egiten dituzte, alde xamu-rrenak jaten baitituzte. Haizeteak eta elurteek, zuhaitzak hautsi egiten di-tuzte, ibilgailuak, motorrak... Debekatutako eremue-tan eta bideetan sartzen dira, landare babestuak moztu egiten dira (gorostiak, haginak...) . Baso us-tiaketak eta landaketak ez dira beti behar den bezala egiten, eta horren ondoren higadura arazoak…

“Basozainak gehienetan bakarrik egiten du lan”

Alejandro Gracia basozaina da; Gipuzkoako basoetan egiten du lan. Basozainen eginkizu-nak ugariak dira: landaredia eta fauna zain-du, hau da, hesiak jarriz landareak babestu, laku artifizialak egin... Gero, basoetan sute-ren bat egoten bada zuhaitzak berriro landat-zen dituzte basoa ez desagertzeko. Beraiek dira kanpamendu ilegalak galarazi dituzte-nak, hau da, arduratzen dira basoetan jendae akanpatu ez dadin eta surik egin ez dezan.

ALEJANDRO GRACIA. BASOZAINA

Alejandro Gracia basozaina

A.N:Nola konpontzen dituzue arazo horiek? A.G:Gaixotasun eta izurritetan, behin zein gaitza edo arazoa duten argitu eta gero, neurri ezberdinak har-tzen dira. Batzuetan landareak banan bana tratatuz (mineralak, botikak...) besteetan sailean (hegazkinez, helikopteroz). Gainerako kasuetan arazoak identifi-katu eta gero, basozain lan arruntetan sartzen dira eta arreta areagotuz zuzentzen dituzte. A.N:Sute asko egoten al dira Gipuzkoako basoe-tan? A.G:Ez, Gipuzkoakoa ez da leku bat sute asko izaten duenik klima nahiko hezea baita. Gure lurraldeetan jende asko bizi denez ez da errez suertatzen sute handirik. Gure suteen ezaugarriak negu bukaeran ugari eta txikiak direla. A.N:Aldaketa klimatikoaren eragina nabaritu al da basoetan? A.G:Aldaketa klimatikoaren gaia, eztabaida garaian dago eta alde eta kontrako iritziak daude. Dena den zaintzen baditugu zerbait gertatzen ari dela esateko: landareetan gero gaixotasunak gero eta gehiago dira. Euriteak eta lehorteak, bakoitzak bere aldetik area-gotu dira. Zenbait animaliren ohitura aldaketak suma-tzen ari dira eta klima aldaketak eragile zuzena dela esan daiteke. A.N:Zein konponbide egon daitezke klimaren ego-eraren inguruan? A.G:Nik uste neurri desberdinetakoak daudela. Alde batetik, estatuek, agintariek, ekoizle handiek hartu behar dituzte, lehen baino lehen neurri zuzentzaileak. Erdi pareko agintariak, gure kasuan Euskal Herrian lurrari atxikitutako neurriak:

baso guneak, azpiegiturako arazoak, biztanlerien kon-zienziazioa, kontsumo jarrerak bideratuz... Norberaren jarrera: banan bana egunero egin dezake-gun zerbait praktikan jartzen: ekontsumo elektrikoa, elikadura, birziklapena... A.N:Lehen nola aprobetxatzen zen basoa? A.G:Azken 30 urtetan jauzi izugarria suertatu da ba-soen aprobetxamenduaren lanaren inguruan. Dena eskuz egiten zuten, gaur egun jende gutxi egiten du eskuz: motozerra eta prozesadoreak deituriko maki-nak erabiltzen dituzte. Beste zenbait aprobetxamendu ere asko aldatu dira. Lehen basotik industria askok ateratzen zituzten gaiak: ontzigintza, argi indarreko lineak, eraikuntzak, gaur egun beste materialak erabiltzen dira. Gure inguruko papergintza industria gehienak desa-gertu egin dira eta eurekin batera egur eskaera ere bai. Atzerago joanez, garrantzi handikoa izen zuten ba-soko aprobetxamenduetan ikazkinak eta olak. A.N:Zure ustez zein da basoaren etorkizuna? A.G:Industri aprobetxamendutik natura babesguneak izatera eta biztanleriaren aisialdirako doazela dirudi. A.N: Azalduko al zeniguke zer den turismo ber-dea? A.G:Lehenengo galderarekin lotura zuzena du. Gaur egun, hain humanizatua dagoen lurraldeak, naturgu-neak eskatzen ditu eta naturan bizi nahi du biztanle-riak. Hortik dator, natura deskubrimendu berria: men-diak, bailarak, errekak, hegazti eta animaliak... bi-hurtu dira aisialdiko helburuak.

Aztarna ekologikoa adierazlearen bitartez DBH 3ko ikasleok kalkulatu dugu zenbat lur eta itsas-eremu be-harko genuke kontsumitzen duguna eta zaborrera botatzen dugun guztia berriro sortzeko. Ezetz asmatu! Guk geuk bakarrik 2,2 planeta beharko genituzke, Ondoko grafikoan adierazita dago zenbait arlotan zen-bat hektarea beharko genuke garapen jasangarria lortzeko.

Aztarna ekologikoa

0

2

4

6

1

Janaria

Mugikortasuna

Etxebizitza

Ondasunak etazerbitzuak

Aztarna orokorra

DBH 3ko ikasleen aztarna ekologikoa

Auzo Laguneko kalitate eta ingurumen saileko zuzen-daria zen Arantxa Lizasorekin hitz egiteko aukera izan genuen. Jada, 20 urtetan lan egin ondoren jubila-turik dago baina alaitasunez mintzatu zen bere en-presa ohiari buruz.

ARANTXA LIZASO AUZO LAGUNeko KALITATE eta INGURUMEN SAILeko ZUZENDARI OHIA

A.N.: Badakigu Auzo Lagun enpresak sukaldaritza-tik aparte beste zerbitzu batzuk ere eskaintzen ditu-ela. Aipatuko al zenizkiguke bakoitzaren eginki-zuna? A.L.: Bi dibisio daude, errestaurazioa eta garbiketa. Errestaurazio saila janari-prestaketan jarduten da eta bestea eraikin eta lokalen garbiketaz arduratzen da. A.N.: Zein herritan prestatzen da janaria? A.L.: Sukalde zentralak Irun, Arrasate, Bilbo, Iruñea eta Valentzian daude. A.N.: Janari-prestaketan oinarrituz, zein da menu orekatuak egiteko jarraitzen dituzuen irizpideak? A.L.: Menu bat prestatzen da nagusientzat eta beste bat haurrentzat. Triptiko bat egiten dugu hiru hiruhilabe-teko, hau da, menu espezial bat hiruhilabete bakoi-tzeko. Triptiko hori paper batean bidaltzen zaie gura-soei edo tutoreei. Arraia eta barazkiak jartzen ditugu astean behin gutxienez eta jatorduak ahalik eta oreka-tuen izan daitezen saiatzen gara. A.N.:Zenbat pertsonak egiten dute lana janari-prestaketa lanetan? A.L.: Sukaldeetan 1000 pertsona inguru egoten da la-nean. Horretaz aparte bulegoetan, garbiketa lanetan etab,. Orokorrean 6.000 langile inguru daude guztira. A.N.:Non erosten dituzue janaria prestatzeko osa-gaiak? A.L.: Hornitzaile ezberdinak dauzkagu, sukaldea koka-tua dagoen lekuaren arabera. Adibidez, Euskal Herrian esnekiak Kaikuk saltzen dizkigu, Valentzian ordea, Danonek dauka eginbehar hori. A.N.: Zein modutan prestatzen duzue horrenbeste janaria? A.L.: Hiru modu dauzkagu, beroan, hotzean eta beze-roaren sukaldean bertan prestatutakoak. Beroan presta

turiko janariak, isotermoetan garraiatzen ditugu. Hotzean prestatutakoak berriz, golpez hozten ditugu eta gero jantokietan berotzen dituzte. Teknika honi errefrijerazioa deritzo. A.N.: Neurri berezirik hartzen al dituzue azken aldi honetan jakiren batekin arazoak daudenean? A.L.: Hornitzaileei informazioa eta garantiak eskatzen dizkiegu eta kalitate-probak pasatzen ditugu. Norma-lean elikagai jakin bat menutik ezabatzeko eskaria ez badago, ez dugu inolako osagairik kentzen, elikaduran adituek osagaiak dietatik ezabatzea ona ez dela baiti-ote. A.N.: Bezeroek kexaren bat edukiz gero, zein bide eskaintzen duzue hauek zuekin harremanetan jar-tzeko? A.L.: Kalitate sailera deitzen dute kexaren bat egonez gero. Egunero albaran bat bidaltzen zaie bezeroei, jana-riaren kontrola edo analisia egin ahal izateko. Kalitate saileko taldea egunero biltzen da eguneroko otorduen martxa kontrolatzeko. Horrez gain, komite bat dago dena kontrolatzeko. A.N.:Zenbat nutrizionista edo elikaduran adituak diren pertsonek egiten dute lana menu prestaketan? A.L.: Kalitate sailean 6 nutrizionista daude eta sukalde zentral bakoitzean bat. Superbisoreak egoten dira kali-tatea kontrolatzen. A.N.: Eta azkenik, zure iritzia jaso nahi genuke. Ze-r hobetuko zenuke enpresan? A.L.: Nire iritziz jatorduak heziketaren beste zati bat dira eta arlo horretan gehiago lan egin beharko litza-teke. Horretarako, jangelaz aparte, elikadurarekin zeri-kusia daukaten ekintzak egin beharko lirateke ikastole-tan. Etxean ere jorratu beharreko arloa dela iruditzen zait.

“Elikadura bai ikastolan bai etxean jorratu beharre-ko arloa da.”

Uno de los males endémicos que asola a nuestros sis-tema educativo es el de la violencia escolar, sin duda alguna, y tendemos a echarle la culpa de todos los pro-blemas que no podemos solucionar siempre a la socie-dad, y en el peor de los casos a los docentes, a quienes demasiados padres responsabilizan de no educar ni controlar lo suficiente a sus hijos, sin reflexionar si quiera acerca de la causa del problema. Simplemente culpándolos.

La sociedad ha desprovisto a estos profesionales de toda autoridad y ha desprestigiado en gran parte su labor. Por otro lado, el castigo ya no está bien visto y los padres se rebelan ante los profesores demasiado autoritarios, incluso llegando a agredirlos. Es decir, dan el ejemplo perfecto a sus hijos de lo que es el res-peto a los profesionales de la docencia ¿Y luego se preguntan cómo es posible que sus hijos le hayan dado una paliza a un compañero de clase?

Desamparados por las leyes cada vez más permisivas y por una sociedad que ve con malos ojos el castigo, desprovistos de autoridad alguna, enfrentados con los padres irresponsables y ciegos ante la realidad de sus hijos, desilusionados y superados en número, ahora los profesores parecen tener que cargar con otra culpa, la de la violencia escolar. No solo depositamos en ellos la obligación de formar intelectualmente a las futuras generaciones (ardua tarea ya per se), sino que, desde que los padres empezaron a estar demasiado ocupados para educar a sus hijos, les hemos encomen-dado a estos auténticos domadores de fieras la obliga-ción de formar ética y moralmente a los que serán los ciudadanos del futuro. ¿Y luego os preguntáis por qué los profesores están desmotivados a pesar de ser los profesionales con más vacaciones? Tienen que enseñar “los nuevos valores democráticos” a los hijos de los hijos de la transición, a aquellos que

han crecido en la peor de las dictaduras, la que ellos mismos imponen en sus familias con la fuerza de los gritos y berreos y que es alimentada por el pasotismo de muchos de los padres. ¿Cómo va a ejercer así un profesor la nueva tarea que le hemos asignado? ¿Cómo van a impedir que los alumnos de siempre ejerzan su reinado del terror entre sus compañeros cuando los primeros en padecerlo y sufrirlo en silencio son ellos mismos?

Me parece un poco triste tener que hablar en términos militares de la enseñanza, pero cada vez estoy más de acuerdo con aquellos que equiparan la mesa del profe-sor con las trincheras de los campos de batalla. Preten-demos que los profesores combatan la ignorancia ar-mados solo con un cuaderno de calificaciones y un bolígrafo, pero es que ahora pretendemos lanzarlos a los leones, sin armadura ni espada, para que erradi-quen la violencia en las aulas, mientras el público (la sociedad) los abuchea y critica.

Devolvámosles su autoridad y podrán hacer frente a la cultura de la violencia que empieza a extenderse entre nuestros adolescentes; proveámoslos de pedagogía y serán capaces de enseñar los valores democráticos; restituyamos el honor de su profesión y reconozcamos la dificultad de su tarea y así quizá lograremos reducir el número de bajas laborales y les dotaremos de un sistema educativo más eficiente. Entonces, y sólo en-tonces, podremos pretender que nuestros hijos estu-dien a Platón, lean a Góngora, disfruten de Bécquer, lidien con la trigonometría, descubran los misterios de la física cuántica y la estructura del ADN.

Y así, y solo así, los profesores podrán emprender la alquímica tarea de convertir a las futuras generaciones en ciudadanos formados y de provecho, pero mientras tanto el aula seguirá siendo una plaza en la que los profesores tendrán que torear todos los días, acome-tiendo todo tipo de embestidas a pecho descubierto.

Violencia escolar

¿Otra falla del maltrecho sistema educativo o algo más?

Eskola indarkeria hitzetik hortzera dabilen gaia da. Azken boladan, ikasleen artekoari, ikasleek edo gurasoaek irakasleengan eraginda-koa gaineratu zaio. Jarraian Batxiler 2ko ikasle den Adrián Lloren-teren gogoeta doakizue.

“Gure hizkuntza eta ohiturak ezagutzeko aukera izan duzue”

Axular Lizeoko DBH3ko frantseseko ikasleek ikasle-trukaketa burutu zuten otsaila-ren 26tik martxoaren 5era Bretainiako Diwan Brodeger ikastetxeko ikasleekin. Elkarriz-keta honetan Bluevnn Connan eta Marion Landousiniriren iritziak jaso ditugu.

A.N: Zer iruditu zaizue esperientzia hau? M.L: Esperientzia oso ona eta positiboa iruditu zait denei gomendatzeko modukoa B.C: Niri ere oso positiboa zait. Eta gogo asko ditut Donostiara joateko. A.N : Trukaketa honetan parte hartu ez duten ikasleei gomendatuko al zenieten esperientzia hau ? M.L Bai, noski, baina trukea ez egitea beraiek era-bakiko zuten. Bakoitzak bere arrazoiak izango zi-tuen. B.C: Nire lagunek adibidez ez dute trukaketa egin eta bai gomendatuko niekeela. A.N : Zer izan zen irakasleak hizkuntza truka-keta hau proposatzean pentsatu zenuten lehe-nengo gauza ? M.L : Oso ondo iruditu zitzaidan esperientzia haue-taz jendeak oso ondo hitz egin didalako. Adibidez, nire anaiak horrelako trukaketak egin ditu eta oso gustura egon denez niri ere gauza bera egiteko gogoa piztu zitzaidan. B.C: Hasieran ez nuen gogo handirik familia ezeza-gun batera joateko baina nire ikaskidek eta gurasoek animatu egin nuinduten. A.N: Gu ikustean zein izan zen lehenengo inpre-sioa ? M.L : Egia esan ez zitzaidan ezer burura etorri. Hori bai, nire korrespontsala ezagutzeko gogoa izan nuen. B.C: Ilusio asko egin zidan ikasle euskaldunak ikus-teak eta nire korrespontsalarekin lehenengoz hitz egiterakoan. A.N : Trukaketa honetako azpimarratzekoak? M.L : Gehienak gauza positiboak izan dira. Esate-rako trukaketa honekin gure hizkuntza beste pertso-nek ezagutzeko aukera izan dute eta bitartean gure ohiturak eta kultura ikasi dituzte. B.C: Marionekin ados nago. Gauza positibo berbe-rak ikusten ditut. A.N : Errepikatzeko modukoa izan al da esperi-entzia ?

M.L : Bai errepikatzeko modukoa izan da. Gainera, urte bat eramango dugu hurrengo urtean gaztelera ikasten eta orduan komunikazioa errazagoa egingo zaigu B.C: Bai, niri ere errepikatzeko moduko esperientzia iruditu zait nahiz eta oraindik Donostiara ez garen joan. Ondo pasatzea espero dut! …………………………...Eta horrela gertatu zen.

Amaia Iturain Marion eta Bluevnnekin .

Bretaña ha sido el destino de los alumnos y alumnas de 3 de ESO que han realizado el intercambio. Durante la sema-na de estancia en esta región han podido practicar francés y conocer de cerca la vida y costumbres de aquellos que les han acogido en casa. Tanto los alumnos de Axular como los del Liceo Diwan Brodeger han juzgado la experiencia como muy positiva.

The students of DBH3 have been to Brittany for an exchan-ge. During that week in this region they could improve their French and knew the habits of Breton people. The stu-dents of Axular Lizeoa and Liceum Diwan Brodeger said that the experience has been very positive.

Les élèves de DBH3 ont fait un exchange. Pendant la se-maine qu’ils sont été à Bretagne, ils ont pu practiquer non seulement la langue française mais en plus connaître les habitudes des bretons. Autant les élèves d’Axular Lizeoa que ceux du Lycée Diwan Brodeger ont dit que l’experience à été positive.

A. N: Zer izan zen Maider ikusterakoan pentsatu zenuen gauza? M. P: Pentsatu, ez nuen ezer pentsatu. Gehien bat bera ezagutzeko gogoa neukan.baina zerbaitek beldurra ema-ten zidan, ez ezagutzearen horrek uste dut. A. N: Zuen ustez zer izan zen trukaketa honen par-terik onena eta txarrena? M. L: Hoberena nire ustez lagun berriak egitea izan da eta alde txarrik ez dut ikusten. M. P: Txarrena nire ustez eguraldia izan da eta hoberena Maiderrek dioen berdina.. A. N: Uste al duzue trukaketa honen helburuak bete direla? M. L: Orokorrean bai. Beste kultura eta ohiturak eza-gutu ditugu eta neurri batean gure gauzak baloratzen ere ikasi ditut. M. P: Horrela dela uste dut nik ere eta gainez ere euska-razko hitz gutxi batzuk ikasi ditut: ura, ogia... A. N: Momenturen batean izan al duzue arazorik zuen korrespontsalarekin edo beraiek egindako akti-bitateekin? M. P: Nik ez, baina zenbait ekintzatan aspertu egin gara. Baina tira... A. N: Ondo pasatzen ari al zara Donostian? Zer da gehien gustatzen zaizuna? M. P: Bikain, oraingoz oso ondo! Itsasoa atsegin dut eta leku publikoak tabernak pub-ak... A. N: Uste duzue zuen korrespontsala ondo adaptatu dela zuen inguruan? M.L: Baietz uste dut. Batzuetan janariarekin arazo txi-kiak izan ditugu (barre egiten du) baina ondo adaptatu dela uste dut. M. P: Esan beharrekoa da arraina ez dudala batere gus-tuko (barre egiten du). Bera ondo ibili da. A. N: Zuek Trenton izandako hemengoa bezalakoa izan al da?

M. P: Bai, antzekoa dela esan daiteke. Ezberdinena ja-naria dela uste dut. A. N: Hemengo kulturari begira, zuenarekin aldera-tuta? M. P: Lehen esan dudan bezala janaria ez, baina lagune-kin izandako erlazioa, familiarekin etab. berdin edo an-tzekoa da. A. N: Berriz hona etortzeko aukerarik izango ba-zenu , etorriko zinateke? Konkretutiki zertara? M. P: Noski baietz! Hemengo jendea zoragarria delako, eta hiria ere bai .

“Trukaketaren onena lagun berriak egitea izan da”

Les élèves de la 1ère année de Baccalauréat du Lycée “Axular” ont fait un nouvel inter-change avec les élèves italiens du Lycée “Antonio Rosmini” de Trento. Une fois de plus les activités réalisées et l’accueil à Trento a Donostia a beacoup touché les professeurs et les élèves. Maddalena Pellegrini et Maider Larrumbe nous racon-tent leur experience.

Los estudiantes de 1º de bachillerato del Liceo Axular han realizado nuevamente un intercambio con los alum-nos italianos del Liceo Antonio Rosmini de Trento. Co-mo en anteriores ocasiones las actividades realizadas así como el ambiente en Trento y Donostia han sido del agrado de todo el alumnado y profesores participantes. Maddalena Pellegrini y Maider Larumbe nos cuentan su experiencia

Batxilergo 1eko ikasleen Trentora eginda-ko trukaketaren esperientzia bikain azal-duko digute. Hemen duzue Maider Larum-bek eta Maddalena Pellegrinik horri bu-ruz esandakoa.

Maddalena, Maider eta Ainhoa hitzegin ondoren.

The students of the 1st course of Bachiller took art in an exchange with Italian students of the Liceo Antonio Ros-mini in Trento. As it has happened in previous years all the students and teachers were delighted with all the ac-tivities done in Trento and Donostia. Maddalena Pelle-grini and Maider Larumbe will speak about their expe-riences

Axularreko 14-18 urte bitarteko mutilen saskibaloi taldeak Series Colegiales ACB txapelketako Ipar Konferentziako txa-peldun izan ziren Gasteizen San Viatorren aurka finala irabazi eta gero. Finala Martxoaren 30ean jolastu egin zen arratsaldeko 18:00etan. Partidoa oso berdinduta hasi zen baina bigarren den-boran Axularrekoak aurreratu egin ziren eta azkenean partidoa oso erraz irabazi zuten. Partidaren amaieran Axularreko jarrait-zaleak ospatu zuten garaipena kantxan bertan. Ipar Konferentziako txapelketa irabazita Madrilgo bidea hartu zuten. Apirilaren 28an finalerdiko partida jokatu zuten Aitor Uriondo pupiloek baina aukera horretan ez zuten zorterik izan. Epaile baten izugarrizko hanka sartzearen ondorioz, finale-tik kanpo utzi zituen Axularreko mutilak. Hanka sartzea ikuste-ko (Youtuben axular jarrita ikus daiteke). Hala ere, hirugarren

Axularreko saskibaloi taldea Espainiako onenen artean

Axular Lizeoko DBHko 1. eta 2. mailako ikasleen artean jolasteko zientziaren inguruko olinpiada.. Era atseginean jorratzea eta teknologia berrietan treba-tzea izan ditu helburu. Horrez gain, sustatu nahi da gazteek parte hartzea eta gelakideek elkarri laguntzea. V. Zernola Olinpiada Hiru irizpide hartu dira kontuan lanak saritzeko orduan: originaltasuna, ego-kitasuna eta zenbat landuta dagoen. Horien arabera, hiru lan aukeratu dituzte eta Axular Lizeoa 3. postuan gelditu da Arrasateko Arizmendi ( San Viator ) ikastola 2T eta bigarren postuan ikastola bereko 2S gelaren atzetik. Sari ba-naketa Gasteizko Artium Museoan izango da ekainaren 1ean eta olinpiadan parte hartu duten 15 ikasleak Joxe Angel Etxeberriarekin batera joango dira saria jasotzera. Z.N. olinpiadetako partaideak

V. OLINPIADAK

Eskolarteko Literatur Lehiaketa. Koldo Mitxelena Saria Donostiako Euskararen Udal Patronatuak Donostiako ikastetxeetako ikasleei zuzenduta antolatzen duen literatur lehiaketa da. 1990an egin zen lehen edizioa, beraz, 2007. urtean deitu dena eskolarteko literatur le-hiaketa honen XVIII. edizioa da. Sari honek haur eta gazteengan euskararen erabilera eta ezagutza bultzatzea eta, era berean, literatur sormena, idazketa eta irakurketa txikitatik lantzea ditu helburu, A, B eta D ereduetan Lehen Hezkuntza, Bigarren Hezkuntza, Batxilergo eta Lanbide Heziketan ikasten ari direnen artean. Aurtengo sarituen artean Axular Lizeoko bi ikasle aurkitzen dira: Mara Sánchez Aginaga eta Mireia Gartzia Ibabe. Tik-Tak eta Maita-sun galdua izenburuko lanak olerkien sailean izan ziren sarituak. Adrián Llorentek eta Vinaixia Garziak aipamena jaso zuten.

KMsaria KMsaria KMsaria KMsaria KMsaria KMsaria KMsaria

Bittori eta Arrate andereñoei agurra Aurten Bittori eta Arrate andereñoak jubilatuko dira irakaskunt-zan 38 urte inguru aritu ondoren. Axularrera iritsi baino lehen Bittorik Tolosa eta Ibarrako ikastoletan egin zuen lan. Arratek, ordea, Elgoibarren. Lizeoan Haur Hezkuntzan eta Lehen Hez-kuntzan aritu dira hurrenez-hurren. Urteetan zehar gure ikasto-lak izandako aldaketez lekuko izan dira. Etapa berri honen au-rrean hainbat asmo burutzeko aukera izango dute; bidaiatu, margotu, ikasi…, norberaren zaletasunak garatuz. Lerro hauek balio dezatela bihotz-bihotzeko omenaldi gisa ikasto-la, euskal kultura eta euskararen aldeko lana eskertzeko Lizeoko ikasle, irakasle eta langileen partetik. Eskerrik anitz.