MAXIXATZEN

Agur, Laja

Azko

itiko

her

ri al

dizk

aria

, 201

9ko

otsa

ila -

384.

zen

baki

a

Marta Iraeta: «Bizitza ez dut ulertzen musikarik gabe»

Azkoitiko hileta ohitura zaharrak (1. zatia)

18 | GALDETU AHALA ERANTZUN

22 | BA AL DAKIZU?

«Ekarriko! Ekarriko! Ekarriko!»

05 | IRITZIA

2 maxixatzen.eus

maxixatzen.eus

Kale Nagusia, 62Gipuzkoa, 20720 Azkoitia

943 85 36 17

www.maxixatzen.eus

ARGITARATZAILEA:Maxixatzen Euskaldunon Elkartea

ERREDAKZIO TALDEA ETA KOLABORATZAILEAK:

Naroa Olalde, Idoia Alberdi, Igone Bastarrika, Julen Garate, Andoni

Elduaien, Olaia Juaristi, Aitor Arruti, Gema Lopez, Ainhoa Cuende eta

Josune Herrarte.

KOORDINAZIOA:Olaia Juaristi eta Andoni Elduaien

MAKETAZIOA:Eregi, Euskara eta Komunikazioa

ZUZENTZAILEA:Gema Lopez Las Heras

PUBLIZITATEA:Ainhoa Cuende. Tel.: 943 85 36 17

INPRIMATEGIA:Mcc graphics

TIRADA:850 ale

LEGE GORDAILUA:SS-706-97

ISSN: 1137-8891

Oharra: Maxixatzenek ez du bere gain hartzen IRITZIAN eta GUTUNEAN adiera-zitakoaren erantzukizunik. Argitaratu ahal

izateko, eskutitz guztiek ondo identifikatuta egon beharko dute. Ez ahaztu datu hauek jartzea:

izen-abizenak, NA eta telefono zenbakia, nahiz eta gero izen-abizenak soilik argitaratu. Idatziek

gehienez 25 lerro izan beharko dituzte eta maxixatzen@maxixatzen.eus helbidera bidali beharko dira, hilabeteko azken astelehena

baino lehen.

6

18

28

hileko argazkixeAinhoa Beristain: 'Kyotoko kaleetan

gauez'

iritzixe Ixabel Jauregi: 'Ekarriko! Ekarriko! Ekarriko!'

izena eta dizena 'Korosagasti' filma, labean

iritzi grafikue

Itxaro Iraeta

komunitatin leixue

Anaitasuna Kakute Xake taldea

hilabetin begixetatik

hileko albistie

Laja, trikitiarekin maitemindu zen gizona

galdetu ahala erantzun

Marta Iraeta, irrati esataria

ba al dakizu?Kepa Alberdi: 'Azkoitiko hileta

ohitura zaharrak'

ezetz asmau!Denbora-pasak

bertsoa paperean

Silvia Etxaniz: 'Santa Ageda bezpera'

maxixatzen txikiHaurren txokoa

iritzixe Eneko Odiaga: 'Espaziotik Azkoitira'

hara!Amaia Andreu eta Beatriz Pozo, herriko

dendariak

eskure komeni

ezetz topau!

agendie

4

5

6

12

18

30

28

24

OTSAILEKOALDIZKARIANZER?

22

16

11

14

25

27

29

29

26

4 maxixatzen.eus

Kyotoko kaleetan gauez

HILE

KO A

RGAZ

KIXE

Ainhoa Beristain Bastarrica

«Hitzekin esan ahalko banu, ez nintzateke kamerarekin kargatuta joango», Lewis Hine.

Argazkilaritzak ireki dezakeen ibilbiderik garrantzitsuena adierazpenarena dela esango nuke. Emozioak, momentuak, esperientziak, sormena… edozer plasmatu ahal izateko bide bilaka daiteke.

Gure egunerokotasunetik, kulturatik eta ohituretatik aldenduz, eta horrek eskaintzen digunaren guztiz kontrakoa bilatzeko asmoz, Japoniarako maleta egin nuen udaran.

Argazkiari begira, burura datozkit Kyotoko ilunabarreko goxotasuna, lasaitasuna, argazkia ateratzean lurrean botata eginiko barreak, jendearen errespetua…

maxixatzen.eus

Etxean, 5 bat urteko haurrari «zein opari nahi duzu?» galdetu zioten. «Hor duzu katalogoa… aukeratu hortik». Haurrak «hau eta hau eta hau…», x jarriaz. Katalogoko aukera horiek non saltzen dituzten Azkoitian? Jadanik jostailu denda txikiak bi besterik ez direnean. «Amazonen eskatzen ditugu», esan zidan 8 bat inguruko mutiko batek gertuko plazan jostailu multzo batekin jolasten ari zen batean. Eskatu eta berehala etxera ekartzen dituztela erantzun zidan, patxada ederrean. Hala ere, haur horiek «ekarriko» oihu egingo zuten. Ekarritako oparien artean, umeak zaintzeko edo artatzeko gailuak ere ikusi ditut; horrela, jatetxeetan jan orduko eta bitartean, tabernaz taberna ibiltzeko garaian, kafea hartzen ari direnean, gurasoek lasai asko egoteko modua dute. Beste adibide bat: kalean denbora aprobetxatuz, umeak ingelesa garaiz ikasten hasteko, 2 urterekin Oihaneko liburua filma tabletan.

Beste batzuek ez zuten esan ekarrikorik, ezta beharrik ere, baina nahiz eta etxean bost opari jaso eta amonarenean beste hainbeste, gehiegikerien aurrean ez ziren azaldu opari bakarra jaso zutenak baino zoriontsuago.

Ekarriko esan gabe ere, hainbat erakundek Haur bakoitzak bere jostailua kanpaina deigarria egin dute Gabon giroan, eta 10.000 umek haiei esker jaso omen dituzte opariak.

Herrian ere tankera horretako deia egin zen: opariak jaso ziren, herritarrek borondatetsu erantzun zuten, jasotzaileak pozik gelditu ziren eta Gurutze Gorriaren ezinbesteko laguntzari esker jaso zen guztia banatu zen.

Gure haurtzaroan, aitak Zubillagan lan egiten zuen, eta enpresako erregeak Baztartxora etorri ohi ziren; han, langileen seme-alabei izenez deitu, eta opariak banatzen zituzten.

Urte batean, 9 urte ez nituen izango, ama, anaia eta bi ahizpok erregeen kabalgata etxeko balkoitik ikusten ari ginela, erregeen ondoren kamioi handi batek opari pila zeraman. Gu San Martin kalean bizi ginen, lehen solairuan, eta paje batek eskailera jarri, eta 25 juegos reunidos izeneko kaxa handi bat eman zidan eskura. Ama pozik zegoen; ni zaharrena izanik, begirasun bereziz, maitasun handiz begiratu zidan. Nik aspalditik nekien erregeena, baita gure etxeko txikienak ere. Baina gau hura ez dut inoiz ahaztuko: gure etxean, gau hartan, norbaitek pasilloan errege magoen oinetako batean diz-diz egiten zuten lentejuelak ikusi zituen, erregeak gauean gure etxean ibili ziren seinale.

Harrezkero, errege gaua maitasun gautzat dut, eta hori da ekarriko horretan nik ere eskatzen dudana. Ekarriko oihukatzean horixe eskatzen dugu: maita gaitzatela eta maita dezagula. Joxan Artzeren hitzekin amaitu nahi nuke:

Zuen haurrak ez du/ hau ta hori ta beste hura nahi/ zuen haurrak zuek nahi zaituzte;/ ez du ilargirik nahi ez izar atzemanezinik eskatzen/ askoz ilargiago, askoz izarrago baitzaituzte zuek…

Nahiz eta zuek, agian, askotan/ zaretena baino daukazuena preziatsuagotzat ukan/ zuen haurrak zuek nahi zaituzte (…), zuen maitasuna./ Zuen maitasunaren eguzkia nahi eta behar (…), ez baitago zuen beroa eta argia adinakorik/ zuen haragitik duenez haragi/ zuen odoletik odol/ eta zuek behin hartu zenuten hats beretik/ hark ere bere hatsa/ hats bera eta bakarra.

Ekarriko horrek haur horiekin jolasteko eta batez ere maitatzeko sua ekar diezagula, haurtzaroa bat-batean joaten baita, baina oroitzapen onak betirako iltzatuta gelditu ohi dira.

IRITZIXE

Ekarriko! Ekarriko! Ekarriko!Ixabel Jauregi Alberdi

6 maxixatzen.eus

IZEN

ATA

DIZ

ENA

Erabaki produkzioak taldeko kidea da Asier Sustaeta, eta Korosagasti film luzea grabatzen ari da orain, ia ehun laguneko lantaldearekin. Gidoia berak idatzi du, eta bera da filmaren zuzendari nagusia.

Korosagasti baserrian zer gertatu zen esatea «zaila» dela dio Asier Sustaeta Zabala zuzendariak (Azpeitia, 1979) . Urte asko dira gertaerak pasatu zirenetik, eta hura ezagutu zuen inor ez da bizi. Bestalde, paper ofizial guztiak uholde batzuetan galdu ziren, eta, Sustaetaren iritziz, ahoz ahokoak bertsio eta kontu ilun ugari gehitu dizkie benetako gertaerei.

Ez dute uste jasotako informazio guztia filmean azaltzea beharrezkoa denik istorioa kontatzeko. «Galbahe bat pasatu genuen, eta puntu garrantzitsuenak jaso ditugu gidoian. Ezer asmatu beharrik ez da izan istorio sinesgaitz

Olaia Juaristi Zabala

'Korosagasti' filma grabatzen ari da ia ehun laguneko lantaldea; tartean dira hainbat azkoitiar. Asier Sustaeta azpeitiarra da zuzendaria, eta talde teknikoan dabiltza Itziar Elias, Saioa Murua eta Arantxa

Areizaga azkoitiarrak, besteak beste. Horiekin guztiekin izan da Maxixatzen.

hau osatzeko. Hilketen bezperako egunetik hasi eta hainbat urteren ondoren bukatuko da filma, baina mami handiena ikerketa judizialean eta galdeketetan dago. Aitona-amonek tarteka kontatzen zituzten istorioetakoa da hau, eta askori

'Korosagasti', labean

Asier Sustaeta, zuzendari nagusia

Asier Sustaeta.

«Talde lanean modu ez-

profesionalean film baT ekoizTea da

erronka nagusia»

Azkoitiko Alejandro tabernan grabatu dituzte 'Korosagasti' filmeko zenbait sekuentzia.

IZEN ATA DIZENA

gogorarazi dizkio oroitzapen zaharrak. Dakiguna da ama-alabak erailda azaldu zirela baserri atarian eta gorpuak Tolosan lanean zebilen beste ahizpak aurkitu zituela. Garai hartan hiru egunkari nagusi ziren Gipuzkoan, eta horiek idatzi zituzten kronika guztiak irakurri ditut. Datu pila bat jaso izan dut horren guztiaren inguruan», azaldu du Sustaetak.

Sustaetak aspalditik zuen Korosagastiko istorioaren berri. 2016ko apiril aldera, ordea, sarean nabigatzen zebilela, salgai zegoen 1926. urteko egunkari batekin egin zuen topo: «Egunkariaren titularrak honela zioen: ‘Estos son los asesinos del crimen de Beizama’, eta azpian gertakarietako protagonisten argazkiak ageri ziren. Hura izan zen lan honekin hasteko benetako akuilukada».

Filmagintza du gustuko Sustaetak, eta nabari zaio saltsa horretan gozatzen duela. «Film hau egitea benetako erronka da gure talde xumearentzat. Istorioa bera ezagutaraztea eta lagunarte ederra egitea, ez dut beste asmorik», azpimarratu du.

Hasierako hiru-lau hilabeteak dokumentazio lan hutsa izan ziren. Hemeroteka digitalei esker, garai hartako prentsa guztia eskuratu ahal izan zuen, eta ehunka artikulu irakurri zituen, kronika oso eta zuzen bat osatzeko asmoz. Jasotako datu pilarekin garbi ikusi zuten istorioak «mami handia» zuela. Komunikabideetan deialdia zabaldu, eta lagun taldea osatu zuten. Guztira, ia 60 antzezle eta 30 bat lagun daude talde teknikoan eta ekoizpenean.

TALDE TEKNIKOA:Gidoi taldea: Miren Gorrotxategi, Alaitz Olaizola eta Asier Sustaeta.

Irudi zuzendaritza: Oihan Amezua.Irudi taldea: Yuri Agirre, Erik Aznal, Oier Arregi, Irati Uzkudun, Arantxa Areizaga, Aitor Plazaola, Nora Alberdi.

Aktore zuzendaritza: Idoia Uranga, Asier Sustaeta.

Arte zuzendaritza: Itziar lias.

Zuzendaritza: Asier sustaeta.

Audio taldea: Ibon Guerra, Iratz Uranga eta Fabio Morenas.

Ekoizpen taldea: Netzer Bereziartua, Kepa Urbieta, Joseba Fuentes, Saioa Murua.

Jantzien arduraduna eta estilista: Xanti Alkorta.

AKTORE AZKOITIARRAK: Alberto Aristimuiño, Gaizka Astigarraga, Ina Juaristi, Eneko Agirre, Jexus Mari Oteiza, Jon Antsorregi eta Koldo Campos.

«Talde lanean modu ez-profesionalean film bat ekoiztea da erronka nagusia; elkarrekin dugun ezagutza partekatu eta, bide batez, etorkizunerako haziak ereitea», azpimarratu du Sustaetak.

Zuzendari baten lana istorio bat paperetik irudietara eramatea da, eta, alor ezberdinetako zuzendariekin elkarlanean, irudi, giro, estetika eta acting egokia sortzea, film erakargarri bat lortzeko. «Normalean, ordea, gurea bezalako proiektuetan zuzendariak ez du hori bakarrik egiten. Ni neu ekoizle buru ere ari naiz, eta lan horrek buruko min handiagoa ematen du», gaineratu du. «Lantaldean oro har oso giro onean ari gara lanean. Eta hori ez da erraza, kontuan izanda grabazio gehienak gaueko ordu txikietan amaitu ditugula, hotzak akabatzen. Guztiok gaude helburu berarekin, eta, inplikazio maila ezberdina izan arren, elkarlana positiboa da».

Pelikula grabatzeko gauzarik zailena «egutegia egokitzea» dela dio Sustaetak. «Amateurtasunetik jarduteak hori dakar, beste gauza batzuen artean. Guztiok lan egiten dugu beste zerbaitetan, eta denbora libre apur horretan egutegia osatzea ia miraria da. Zenbait sekuentziatan, bederatzi antzezle eta talde teknikoko sei lagun behar dira; hamabost pertsonaren

«gidoian ezer asmaTu beharrik

ez da izan isTorio sinesgaiTz hau

osaTzeko»

agendak bat egitea ez da batere erraza. Halere, lantalde osoari eskerrak eman nahi dizkiot: hemezortzi egun daramatzagu dagoeneko grabatzen, eta ahalegin handia ari dira egiten».

Korosagasti pantaila handian ikusterako, gutxienez 2019 bukaera izango da, aurreikusten dutenez. Grabaketak otsailerako amaitu nahi dituzte, baina eguraldiaren arabera izango da gehienbat. Oraingoz, erdia baino zertxobait gehiago grabatu dute, eta emaitzarekin «oso gustura» geratzen ari dela dio Sustaetak. «Beti dago zer hobetua alor guztietan, baina, ditugun medioak eta aurrekontua ikusita, emaitza oso positiboa da. Sentsazio oso onekin ari naiz gelditzen».

Korosagasti ez da euskara hutsean izango. «Tamalez, gaur egun bezala, 1926. urtean ere erakundeetan gaztelania zen nagusi, eta gu alde horretatik leialak izan gara. Horregatik, euskaldunak euskaraz mintzatuko dira, eta erdaldunak erdaraz», azaldu du Sustaetak.

8 maxixatzen.eus

Itziar Elias.

Antzerkigintzan egin du Itziar Elias Uriak (Azkoitia, 1980) bere ibilbide profesionala. Antzerki munduak duen «prekaritate modu horrek» denetik ikastera eraman duela dio. Bere lanak izan diren Eskutitzak eta Biziminak antzezlanetako atrezzo lanak berak egin zituen. June film laburrean ere parte hartu zuen. Ondoren, Madrileko zuzendari batekin dokumental bat grabatu zuen, eta horren zati batean arte zuzendaria izan zen. Eta Eliasen hirugarren lana izango da Korosagasti: «Aurreneko aldiz egingo dut film luze bat, ardura handi xamarrarekin, baina aldi berean oso gustura nago, herri mailan lanerako aukera eman didatelako. Probatzeko eta esperientzia hartzeko balio dit».

Arte zuzendari lanetan parte hartzen ari da Korosagasti filmean. Azpeitiko Erabaki produkzioak ekoitzitako lana da, eta taldekideak lehenagotik ezagutzen zituen, haiekin aktore moduan lan egin izan duelako. «Proiektua aurkeztu zidatenean, esperientzia bezala aberasgarria izango zela iruditu zitzaidan, eta modu egoki bat film luze batean sartzeko. Gainera, herri mailan izanda, errazagoa egiten zitzaidan. Niretzat oso ederra izaten ari da nire lehen luzea babestuta sentitzen nintzen leku batean egitea».

Eliasen zeregin nagusia Korosagasti grabatzeko lekua egokitzea eta atontzea da, eta, horrez gain, behar den materiala eskura jartzea. «1926. urtean girotuta dago Korosagasti filma, eta, beraz, gelak ondo atondu behar dira grabaketak hasi aurretik, garai hartako itxura emanez. Internetek gauza asko errazten dizkigu garai hartako irudiak topatzeko. Azoka txikietan eta etxeko ganbaran zer dagoen ikusita eta mesede pilo bat eskatuta, material mordoa lortzen da. Horrez gain, kolorea zaintzea oso garrantzitsua da. Koloreek asko nahi

dute esan: hasieratik bukaerara, koloreak zerbait kontatzen digu pelikula batean. Zorionez, talde mundiala da, eta asko laguntzen didate. Denek zikintzen dituzte eskuak, nahiz eta beste zeregin batzuetan ere aritu. Talde lanean aritzen gara, eta oso babestuta sentitzen naiz».

Balorazio ona egiten du Eliasek orain arte grabatu dutenaz. Ezustekoak ere asko izan dituztela gaineratu du. «1926ko materiala topatzea eta dena lehen bezala izatea ez da erraza. Oso proiektu zaila zen hasieratik. Zein garaitan kokatzen zen ikusita, horrek nire lanarekin zailtasun handia zuen. Gaur egungo pelikula bat grabatuko bagenu, lan erdia edukiko nuke. Garai hartan ez zegoen entxuferik… dena zen ezberdina. Lan handia dago atzetik, ikuslea garai haietara bidaiatzera eramateko».

Eliasek dioenez, ezustekoak ia beste pelikula bat grabatzeko lain eduki dituzte: «Denetik pasatu zaigu. Hala ere, balorazioa oso ona da, itxura polita hartzen ari da. Ondo ari garen sentsazioa dut. Esperientzia hau bizitzeko aukera izatea gozamena da, talde lan on batean eta lagunarteko giroan sortzen ari den pelikula delako. Asko ikasten eta gozatzen ari naiz».

Atrezzoko lanean, muntatzea baino gogorragoa izaten da askotan desmuntatzea, eta sarritan hori egokitzen zaie. «Zorionez, Esklabak hor ditugu, eta hor lan handia egin dugu. Aukera eman digu egun batean muntatu beharrean pixkanaka muntatzeko. Politena, berriz, hasierako bidaia da: atrezzo bilaketa… Hor asko gozatzen dut».

Korosagasti-n gertatutakoaren berri ez zuen Eliasek; Asier Sustaeta zuzendariak kontatu zion aurreneko aldiz hango berri. «Oso istorio interesgarria iruditzen zait. Thriller bat da. Beti Hollywoodeko filmetan ikusten ditugu horrelakoak, eta hain gertu gertatu izanak ematen du hotzikara pixka bat. Konturatu naiz adineko jendearengan nolako putzua utzi duen gertatu zenak. Askok galdetzen didate: ‘Eta argituko al duzue nor izan zen hiltzailea? Bizi osoa daramagu istorioa entzuten, eta ez dugu inoiz ziur jakin’. Bukaerarik eman gabeko gertaera bat izan zen, eta horrek gaur egun ere putzua du eta hor mantentzen da. Ez dakit adineko jendea gustura geldituko den emaitzarekin, denek argitzea nahi dutelako, eta ez dakit argitasun hori emango diogun istorioari. Hor utziko dut: emaitza ikusleak balora dezala».

«lan handia dago aTzeTik, ikuslea XX.

mendera bidaiaTzera eramaTeko»

Itziar Elias, arte zuzendaria «hollywoodeko filmeTan ikusTen

direnak hain hurbil gerTaTu izanak

hoTzikara emaTen du»

maxixatzen.eus

Arantxa Areizaga.

Ekoizpen eta irudi taldean buru-belarri dabil Saioa Murua Caballero (Azkoitia, 1996). Batez ere, script lana egiten du filmean, baina tarteka ekoizpen taldean ere laguntzen du. Haren ardura nagusia da sekuentzia, toma eta plano bakoitzean gertatzen den guztiaren berri jasotzea, gero raccord arazoak ekiditeko eta edizioa errazteko.

«ordu TXikieTan grabaTzeak asko

loTu du Taldea»

«Hasierako prozesua zaila izan zen niretzat; asko dakien jendeaz inguratuta egoteak oso urduri jartzen nau. Baina gero eta gusturago sentitzen naiz lantaldean; ordu txikitan grabatzeak taldea asko lotu du. Gainera, gazte asko gaude, eta horrek asko laguntzen du giroan. Asko interesatu izan zait beti zinema mundua, eta banuen horretan jarduteko gogoa. Aukera ederra da Korosagasti mundu horretara gerturatzeko. Nire lehen film luzea da, eta esperientzia oso aberasgarria izaten ari da», azaldu du Muruak.

«sorTzea gauzarik ederrena

da barruko korapilo TXarrak

kanporaTzeko»

Arantxa Areizaga Ugartemendiaren (Azkoitia, 1995) lehenengo aldia da film luze baten grabaketan parte hartzen duena. Script lanetan parte hartu du Korosagasti filmean. «Justuko aurrekontua dagoenean, polibalenteak izan behar dugu. Script postua oinarrizkoa da ikus-entzunezko proiektu batean. Script-a filmaren jarraipenaz arduratzen da, bisualki batez ere: objektuen kokapena, janzkera, kameraren tenperatura eta abar. Gurea 1926an gertatutako istorio bat da, eta adi egon behar dugu egungo modernitateak planoan ez azaltzeko», gaineratu du Areizagak.

«Proiektu honetan parte hartzera animatu naiz sortzea ezinbestekoa delako nire bizitzan. Sortzea, bizitzaren zentzu guztietan, dagoen gauzarik ederrena da: barruko korapilo txarrak kanporatzeko bidea da niretzat. Zinema gehiago da sormen forma bat, ia dena posible den lekua. Ederra da muga zabalekin lan egitea. Esperientzia oso positiboa ari da izaten. Esklabetara 19:00etan sartu, eta 02:00etara arte hantxe egon izan gara lanean. Zure interes berak dituen jendearekin hainbeste ordu partekatzeak energia positibo handia ematen dizu. Talentu asko dago taldean; asko pozten naiz haiekin topo egin izanaz. Batez ere, konturatu naiz garrantzitsua dela zure sektoreko pertsonekin bat egin eta zerbait sortzea, bakoitzak bere bidea egiten duen heinean. Horrek indartsuago egiten gaitu», azaldu du.

Saioa Murua.

Arantxa Areizaga, irudi taldeko kideaSaioa Murua, irudi eta ekoizpen taldeko kidea

10 maxixatzen.eus

maxixatzen.eus

IRITZI GRAFIKUE

12 maxixatzen.eus

Aurten 40 urte beteko ditugu, eta ibilbide luze honetan hainbat lortu dugu: gure kirola neska-mutiko askori erakutsi diegu, eta lehiaketa ugari jokatu ditugu, betiere kirol federatuan parte hartuz. Gure jarduerak zenbait arlo hartzen ditu bere baitan:

Alde batetik, Taldearen barruan txapelketak antolatzen ditugu, bazkideek, zaleek eta eskola-ikasleek joka dezaten, lagunartea sustatuz, eta jolasaren kiroltasunari eutsiz. Txapelketak antolatzeko, Federazioko lehiaketa ofizialen etenaldiak baliatzen dira; batzuetan, herriko festak ere bai. Hara hemen herriko txapelketak: Anaitasuna Kopa, Udaberriko txapelketa, Azkoitia Hiribildua, Match-a, Haurren Azkoitia Hiribildua, Motzen Soziala, Luzeen Soziala, San Andres txapelketa, Katturen oroimenezkoa eta Gabonetako Jaialdia. Nabarmenena Azkoitia Hiribildua txapelketa da, 4 jokalariko 18 talderekin. Urtero bete egiten da Kontzejupe pilotalekua, eta omenaldia egiten diogu bertan Joxe Azkue taldeko kide apartari. San Andres txapelketa ere aipatzekoa da, era esponentzialean hazten jarraitzen baitu.

Gipuzkoako Xake Federazioak (GXF) antolatutako txapelketa ofizialetan parte hartuko dugu, bi talderekin, Lehen mailakoa bata eta Hirugarren mailakoa bestea; 40. urteurrena bi maila igoerarekin ospatzea da gure asmoa. Horrez gain, gainerako lehiaketa ofizialetan ere jokatzen dugu.

Bost urte daramatzagu Gaztedi Finala antolatzen; Kutxa Fundazioak GXFari eskatuta, Federazioak gure antolakuntza lanean konfiantza agertu zuen. Harrez gero

110 neska-mutiko parte hartzailek hango giro ederraz gozatzen dute.

Beste alde batetik, Anai Xake Eskola ikastaroak antolatzen ditugu, hainbat eratakoak. Hasiberrien ikastaroan, Taldeko bazkideak izaten dira irakasle. Eskola-ikasleei doan eskaintzen zaie ikastaro bat, xakean jokatzen ikas dezaten. Joku-maila jakin batetik gorako jokalarientzat dira I., II. eta III. mailako ikastaroak, Taldeko bazkideek irakatsita. Ikastaro Aurreratuan, berriz, irakaslea Nazioarteko titulua duen xakelari bat izaten da. Azkenik, Prestakuntza Teknikoko Ikastaroan, xakearekin lotutako antolakuntza alderdiak ikasten dira.

Herritik kanpo, 2018an 3700 kilometro baino gehiago egin ditugu Euskadin zehar txapelketa askotan parte hartuz. Bereziki nabarmentzekoa da gure jokalariek txapelketa garrantzitsuetan parte hartu izana, hala nola Rigako Ope-na (Letonia), Alzheimerren aurkako Torneoa (Madril), Be-nasqueko Opena (Huesca), Vioñokoa (Kantabria), eta abar.

Era berean, merezi du aipatzeak txapelketa batzuekin elkartasunezko lankide garela "0 ilaratik", esate baterako, Arnasarekin (fibrosi kistikoaren aurka) edo Beraungo Xake pobreziari txapelketarekin.

Gure bazkideen antolaketa lan gogorrari eta lehiarako grinari esker, urtea joan, urtea etorri, Zuzendaritzak helburutzat jarritako emaitzak lortu egiten dira. Beste alde batetik, era askotako xake jokalari, eskola-ikasle, senitarteko eta zale ugari Azkoitira erakartzea lortzen da, eta, egia esan, pozik ibiltzen dira gure artean.

KOM

UNIT

ATIE

N LE

IXUE

Azkoitiko Anaitasuna Kakute Xake Taldea gure herrian xakea praktikatu, jokatu, erakutsi, antolatu eta zabaltzea helburu duen kirol talde bat da.

Aurten 40 urte beteko ditu Anaitasuna Kakute Xake Taldeak

Anaitasuna Kakute Xake Taldea

Gaztedi finala. San Andres Torneoa.

maxixatzen.eus

14 maxixatzen.eus

HILA

BETI

N BE

GIX

ETAT

IK

01 02

1-Pentsiodunak plazara itzuli dira pentsio duinak eskatzera.2-63 gaztetxok parte hartu dute patata-tortilla lehiaketan.3-Elena eta Jose Antonio Garate izan dira aurtengo Anaitasunaren Gabonetako sariaren irabazleak.4-Errege magoek ilusioa zabaldu dute herriko kaleetan eta Elosuan.5-Herrixen elkarteak banatu ditu Gabonetako 500 euroko sariak.6-Igor Isuskiza eta Jon Markina garaile Zurteko XI. Mus Txapelketan.7-Irisgarritasun arazoaren lanen zati bat aurten gauzatzeko eskatu dute Floreagako bizilagunek.8-Jon Beristain, ETB2ko 'El Conquistador' saioko lehiakide berria.9-Xabier Gantzarainen 'Zuloa' liburua, 2018ko liburu nabarmenen artean.10-Danbolintero gazteen topagune izan da Azkoitia.11-Iñigo Lamarka adiskide numerario izendatu du Euskalerriaren Adiskideen Elkarteak.12-Maite Lopezen poesia, Madrilgo zebra bide batean: 'Pasar a cada paso sin pensar es pisar sin peso'.13-Herri kirolen saioa egin dute Gurea pilotalekuan.14-Felix Azurmendi erretoreak 'Aita Mari' giza erreskaterako ontzia bedeinkatu du.15-Dozenaka lagunek parte hartu dute Udalera egindako bisita gidatuan.

07

03

05

04

06

maxixatzen.eus

13

11

10

08

12

11

1415

09

13

HILABETEA IRUDITAN

16 maxixatzen.eus

Laja, trikitiarekin maitemindu zen gizona

HILE

KO A

LBIS

TIE

Argazkia: Igotz Ziarreta

Olaia Juaristi Zabala

azkeneko aldiz disko batean: hiru pieza osatu zituen Trikitixa Elkarteak ateratako Geure kolkotik bildumarako.

Erromerietan ez ezik, txapelketetan ere punta-puntan ibilitakoa zen. Loiola Irratiaren bidez 70eko urteetan hasi eta 1991ra bitarte egindako txapelketa haietatik zazpi irabazi zituen, inork baino gehiago.

Iazko ekainean, Lajari omenaldi beroa egin zioten berak hain maitea zuen Aristerrazun (Aia, Gipuzkoa). Antolatzaileek Lajak hainbat urtetan egindako ibilbideari aitorpena egitea erabaki zuten. Horrez gain, erreferentziazko trikitilaria izan da Azkoitian, eta, horren adibide, andramaixetako txupinazoa bota zuen Landakandarekin batera 2016an. Lajak gau eta egunak eman ditu herritarrak dantzan jartzen. Pertsona berezia eta oso maitatua izan da.

Haren aldeko hileta elizkizunak ere argi erakutsi zuen hori: berotasunez agurtu zuten Euskal Herri osotik etorri ziren hainbat belaunalditako dozenaka trikitilarik eta erromeriazalek. Soinu eta panderoak eskuetan hartu, eta trikitiaren bueltan batzen diren hainbat lagunek Laja eta Landakandaren Euskal gazteak dantzan fandangoa jo zuten elizan, irrintzi eta guzti. Bestalde, Sebastian Lizaso, Angel Larrañaga eta haren seme Andoni Larrañagak bertso bana abestu zuten. Irteeran, berriz, kalejira batekin eman zioten betirako agurra Laja maisuari. Trikitizaleen gogoan beti geratuko da irribarrea kendu ezin zuen soinu jotzailearen oroitzapena.

Laja baserrian jaio zen Iñaki Garmendia Laja, eta 7 urte-rekin hasi zen soinua jotzen; aitarekin aurrena, Elgeta-rekin gero. Belarriz ikasi zuen Lajak asko soinua jotzen, oso barruan zeramalako eta langile amorratua zelako.

Ramon Zubizarreta Landakanda pandero jotzaile herri-kidearekin batera, Laja eta Landakanda trikitilari bikote ospetsua osatu zuten, 40 urtean baino gehiagoan. Gipuzkoan gutxi izango ziren Lajak bisitatu gabeko herriak; Euskal Herriko erromeriak kontatuz gero, berriz, milaka izango ziren. Izarraitz azpian izan zen haren lehendabiziko erromeria, eta, handik hasita, horixe maite izan zuen Lajak gehien: erromerietan ibiltzea. Jendaurrean noizbehinka bazen ere, oraindik ere jotzen jarraitzen zuen, baita trikitilari belaunaldi berriei zekiena irakasten ere. Trikitiaren munduan arrastoa utzi du Lajak, zalantzarik gabe.

Euskal Herriko Trikitixa Elkarteak 2016an kaleratu zuen Laja, trikitixaren zubia liburua, Lajaren biografia. Joxemari Iriondok idatzi zuen.

Ibilbide luze eta oparoa egin zuen Lajak trikitiaren munduan, izen nabarmenetako bat izateraino. Horren aztarna bat eman dezakete plazaratu zituen diskoek: Iturbiderekin 1974an ateratako Trikitilariak lanetik hasita, Eguren eta Ziolar lagun hartuta 2005ean kaleratutako Azken Jazzbana-raino –Landakandarekin atera zituen gehienak–. 2015ean parte hartu zuen

Iñaki Garmendia 'Laja' trikitilari azkoitiarra hil zen urtarrilaren 12an, 74 urte zituela, eta oihartzun handia izan du haren heriotzak Euskal Herri osoan. Haren ibilbide oparoa gogoratu nahi izan du Maxixatzenek, eta trikiti munduaren barruan hura gertutik ezagutzen zuten hainbat herritarrekin izan gara.

maxixatzen.eus

Nola gogoratuko duzue Laja?

10 bat urterekin Etxezakortak ireki zidan barrenean zerbait, eta 18 urterekin halako zirrara berezi bat eman zidan Lajak. 20 urterekin soinu jotzaile izugarria zen. Pertsona bezala, berriz, asko zekien festan publikoa irakurtzen eta eramaten. Jendearen gustua egiten aparta zen. Horrela gogoratuko dut beti Laja.

Laja trikitilaririk onena zen. Gizon jatorra zen, gainera. Elkarrekin beti broman aritzen ginen. Inoiz ez nuen haserretuta ikusi, beti alai. Soinua jotzen elkarrekin ibiltzeko ere oso ona zen. «Hasi hik nahi duanean», esaten zidan albotik. Bigarren bueltarako dena hartzen zuen buruan, baita inoiz jo gabeko pieza ere. Zeharo ona zen, onena, partikularra. Haren modukorik berriz izatea zaila izango da. Gainera, sekulako errepertorioa zuen; ez zitzaion piezarik bukatzen. 60 bat orduan jotzen segituta ere, inoiz ez zuen errepikatzen piezarik.

Trikitilari bezain pertsona ona, umila eta oso hurbilekoa zen Laja. Haren bizitzan, isiltasunak ez zuen lekurik izan. Etxean ez zen musikarik falta, eta hori baliagarria izan zen seme-alabei musika grina pizteko.

Azkoitian eta inguruan kalez kale, festarik festa Landakanda alboan zuela edota beste hainbat trikitilari edota dultzainerorekin ere, barrez-barrez ibiltzen zen. Erreferentziazko trikitilaria, askok izendatzen duten bezala: trikiti molde klasikoaren eta berritzailearen arteko «zubia».

Oso pertsona argia zen. Nik beti etxeko bat bezala sentitu izan dut, anaiarentzat eta ilobarentzat ere oso gertukoa zelako. Soinu jotzen, berriz, goxoa eta ona zen. Haren erromeria askotan ibilitakoa naiz, jende askorekin eta giro bikainarekin, Aristerrazun eta festak ziren hainbat herritan. Patxadaz jotzen zituen hark piezak; denak ziren ederrak.

40 urtean baino gehiagoan, guk ordu asko pasatu genituen elkarrekin. Gizon trankila zen, eta oso ondo konpontzen ginen beti. Oroitzapen onak bakarrik utzi dizkit, azkena tristeena, azkar joan da eta. Soinua jotzen, berriz, onena izan zen urte askoan. Jotzen ez zen nekatzen eta aspertzen. Hark ez zuen paperetik ikasten; buruan gordetzen zuen dena. Dohain berezia zuen.

Angel Larrañaga 'Larrañaga'

Joakin Sudupe 'Egurrola'

Ramon Zubizarreta 'Landakanda'

Maite Arrizabalaga, erromeriazalea

Marijose Arregi, Bizkargi Musika Eskolako zuzendaria

Pertsona langilea, gogorra eta indartsua zen musika munduan. Beldurgarria. Nik haren ondoan asko ikasi nuen 32 urtean. Euskal Herrian ez da izango nik Laja eta Landakandarekin zapaldu gabeko herririk. Hau sekulakoa izan da. Jendeak adoratu egiten zuen. Laja bezalako trikitilaririk ez da izan, ezta hark bezala erromeriak muntatzen zekienik ere. Eta ez da inor izango, gainera, Lajaren modukorik. Trikitia jotzen zuen argitasuna, haren begiratu argia, ez dut inoiz ahaztuko.

Kruz Mari Alberdi 'Poxpi'

E.U.: 1992an hartu genuen Martirietako ardura, eta erromeriak antolatzen genituen. Laja eta Mikel askotan etortzen ziren jotzera, eta jendeak gustura hartzen zituen Lajaren doinuak dantzan egiteko; batez ere, agarratuak. Omenaldia ere egin genion Lajari. Gizon atsegina zen, soinu jotzaile ona izateaz gain. Tratu handia genuen harekin.

J.M.A.: Txikitatik lagun handia nuen Laja. 16 urterekin erosi nion soinua. Gaztetan, Martirietako festetan egunero jotzen zuen. Oso gustuko trikitilaria nuen; nik ezagutu dudan onena zen.

Euxebi Urbieta Jose Mari Arrizabalaga 'Sakristaua'

Elkarrekin asko ibili izan gara, besteak beste Zarautzen eta omenaldietan. Euskal Herriko soinu jotzaile onenetariko bat izan da, eta hutsune handia utzi digu. Asko balio izan du, eta horregatik ibili da han eta hemen soinuarekin.

Tomas Soraluze 'Epelde'Nik Lajari esker dantza asko egin dut eduki ditudan bi gizonekin. Hirurok oso zaleak izan gara, eta benetako maisu handiak utzi gaitu. Oso trikitilari ona zen, onena. Dantzan egiteko ere beste goxotasun bat zuten hark jotako piezek. Hark jakiten zuen zein jende zegoen erromerian, eta zer jo behar zuen. Haren baltseoak eta pasodobleak asko gustatzen zitzaizkidan. Barruak irri egiten zidan Lajaren doinuekin; egun asko alaitu dizkit. Oso trikitilari berezia izan da, eta oroitzapen on asko utzi dizkit.

Fatima Ibarbia, erromeriazalea

Gogoratzen lanik ez da, ahazten ez denaz. Nigan sentituko dut maisua sormen bakoitzean, nigan sentituko dut Laja jendea dantzan daukadan artean eta nigan sentituko dut Iñaki trikitiak zoriontsu egiten nauen bitartean.

Iosu Arrizabalaga 'Izer'

18 maxixatzen.eus

Kazetaritza ikasketak egin dituzu?Bai, Informazioaren Zientziak ikasi nituen Madrilgo Unibertsitate Konplutentsean, eta, gero, RNEren masterra atera nuen.

Irrati esataria zara. Nola iritsi zinen irratiko estudiora?Betidanik gustatu izan zait irratia, eta batez ere irrati musikala. Unibertsitatean praktikak egin nituen, baina RNEren masterrak zabaldu zizkidan ateak; irrati antzerkiko irakasle ikaragarri onak zeuden.

‘Amordiscos’ saioa zuzentzen duzu. Zer motatako irratsaioa da?Musika da Amordiscos-en ildo nagusia, eraikin batean adreiluak bezalaxe; batzuetan, istorio bat eraikitzeko balio du, eta besteetan, berriz, gozagarri hutsa da. Saioa ez dago genero edo estilo jakin bati mugatuta. Nahi dudan esparruan “hozka” jarduteko balio dit. Erabateko askatasuna daukat, eta horrek ez dauka preziorik.

Nondik datorkizu musikarako lotura? Musikazalea zara?Bizitza ez dut musikarik gabe ulertzen, eta betitik izan da horrela. Musikak gozarazi egiten zaitu, asaldatu, sen-datu, lagundu, aireratu… bakarrik nahiz konpainian, zeure logelan edo kontzertu areto batean, forma eta ko-lore guztietan. Umetan, gitarra eta piano eskolak hartu nituen Azkoitian. Gitarra neure kasa ikasi nuen, akor-

deekin eta askatasun osoz. Gogoan daukat nola inolako konplexurik gabe ikastolara eramaten nuen kantu infer-nal xamarrak jotzeko, marrazki bizidunetakoak. Pianoa, bestalde, gutxi jo nuen; ederra da, baina exijenteegia. Horrez gain, Atraskuan sasoi batean billarra egon zen lokalean oraindik ere martxan dago 14-15 urte nituela nire aurrezkiekin erosi nuen Amstrad katea; azkeneko aldiz, joan diren Gabon hauetan jarri zuten, Fideon gra-batu zidaten Sam Cooke-ren kasete batekin.Horretaz aparte, uste dut pribilegioa izan zela Azkoitian jaiotzea, tabernetan musika oso ona entzuten baitzen beti. Madrilera joan nintzenean, artean ere talde batzuk deskubritzen nituen Azkoitian, eta haietako batzuk Ma-drilen jo izan zuten gerora.

Zein da zure eguneroko lana eta lan egiteko modua?Egunaren arabera izaten da. Amordiscos egiteaz gain, Radio 3en webgunean ere lan egiten dut. Egun batzuetan gehiago ibiltzen naiz kantuak eta gai berriak aukeratzen, eta beste batzuetan webgunearen alderdi teknikoagoetan sakontzen dut. Eta beste zenbaitetan, kontu horietan ez ezik, Radio 3ek egiten dituen irrati antzerkiko entseguetan lan egiten dut.

Zeri ematen diozu garrantzia lanean?Oso-oso garrantzitsua da lana suspergarri eta ikasbide izatea. Berdin dio zer lan egiten duzun: egunero zeozer ikasten baduzu, merezi du.

Marta Iraeta Blazquez (Azkoitia, 1972) RTVE komunikabideko kazetaria da Madrilen (Espainia). Bi umeren ama da, eta ‘Amordiscos’ saio musikala zuzentzen du. Txikitan beste amets batzuk zituen arren, hogei urte baino gehiago daramatza Iraetak komunikazio munduan. 18 urterekin irten zen Azkoititik, eta Informazio

Zientzien ikasketak egin zituen Madrilgo Unibertsitate Konplutentsean, eta RNE irratiaren masterra ondoren. Bere kazetaritza lanari buruz hitz egin du Iraetak Maxixatzenekin.

Andoni Elduaien Soraluze

GAL

DET

U AH

ALA

ERAN

TZUN

Marta Iraeta: «Bizitza ez dut ulertzen

musikarik gabe»

maxixatzen.eus

PUBLIRREPORTAJEA

Urola bailarako musikari buruz aritu zinen behin irratian, eta bereziki Azkoitikoari buruz. Nolatan?Nire ustez, egundoko kalitatea dauka: talentu handia dago, eta merezi zuen agerian jartzea. Nire anaia Iñigo Azkoiti eta Zarautz artean bizi da, eta hark ematen dit nobedade guztien eta talde handien berri; nik baino dezente gehiago daki, irratian lan egiten ez badu ere.Azkoitian izan nintzenean, esan zidaten Matadeixe zaharberritu dutela eta primeran dagoela. Uste dut sekulako programazioa daukala herri baterako; oso gutxitan joaten naiz, baina izugarri gustatuko litzaidake kontzertu on bat ikusi ahal izatea. Eta aipatu didate Kontrako Eztarrixe ere, handik bertatik emititzen duten irratia; zoragarria da hori.

Oro har, zein motatako musika izaten duzu hizpide irratian?Espektro zabal-zabala daukat, eta oso aberasgarria iruditzen zait hori, gainera. Horregatik, Amordiscos-ek ez du estilo jakin bat. Hara eta hona ibiltzea gustatzen zait: Pixies, Tom Petty, Camaron, Nina Simone eta abar; edo nobedadeak, Protomartyr, JD McPherson…; edo, zer dakit nik, Deloreanek Mikel Laboari egindako omenaldia… Zeinekin geratzen zara zu? Ez dago bat edo beste aukeratu beharrik.

‘Amordiscos’ saioak zer du ona beste saioekin alderatuta? Eta zer ekarri nahiko zenuke beste saioetatik zure programara?Asko gustatuko litzaidake hala nola Juan de Pablos, Diego RJ eta Carlos Galilearen maisutasuna, jakituria eta gaitasuna edukitzea, ederra litzateke benetan. Zer daukan Amordiscos-ek besteek baino hobea? Ez dakit, beharbada ustekabea, zer datorkizun ez jakite hori.

Urte hauetatik guztietatik, zein da oroitzen duzun unerik onena? Eta txarrena?Oroitzapen onenak pertsonekin du zerikusia, pertsonen arteko tratuarekin; esaterako, oroitzapen oso onak ditut Radio Exterior-en pasatutako urteez –RNEren nazioarteko emanaldiak ziren–. Eta oroitzapen txarrenak ere pertsonekin dauka zerikusia, baina pertsona maltzurrekin. Giza harremanak guk uste baino garrantzitsuagoak dira: enpatia, umorearen sena, gutxien espero duzunean egiten dituzun barreak. Horrela bai, horrela gogotsu joaten zara lanera.

Genero asko landu behar izaten ditu kazetariak. Elkarri-zketa ahaztezin bat aipatzekotan, zein esango zenuke?Gehien markatu ninduten hizketaldiak hasierakoak izan ziren. RNEko Siete días izeneko erreportaje saio batean lan egiten nuen, eta bereziki gogoan dauzkat Federico Garcia Lorcaren Errepublika garaiko La Barraca antzerki ibiltarian jardundako pertsonak. Saio hartan, beste kasta bateko jendea elkarrizketatu nuen, bizimodu zirraragarria izan zuena; gogor egiten zuten ikasle garaian mugiarazi zituzten idealen alde, eta benetan indargarria izan zen.Groupie moduan, zur eta lur gelditu nintzen Samuel L. Jacksoni zinema saio baterako egin nion elkarrizketarekin; 40 TVren bidez egin nuen programa hura pare bat urtean, Localiarako.

GALD

ETU AHALA ERANTZUN

«MUSIKA DA 'AMORDIScOS'-EN

ILDO NAGUSIA, ERAIKIN BATEAN

ADREILUAK BEZALAXE»

Gaur egun zaren irrati esataria izatea amesten zenuen?Ez. Txikitan idazle izan nahi nuen, eta nerabezaroan, berriz, hegazkin pilotu. Burutik jota nengoen… Eta horregatik ikasi nituen zientzia hutsak, baina garaiz egin nuen atzera –eta, gainera, miopeei ez zieten lagatzen pilotu izaten–.

Ikus-entzunezkoek zailtasunak jartzen al dizkiote irrati esatari bati, edo aukera berriak irekitzen dizkiote?Nik uste elkarren osagarri direla. Irratiak ez dauka zereginik milenialen garaiko Youtuberekin, ez, baina irratia hainbat bidetatik kontsumi daiteke, baita Youtubetik ere. Amordiscos Radio 3 Extran aditzen da, hau da, edukia sarean bakarrik dago, ez da FM emanaldi bat. Kontsumitzeko modu berri bati erantzuten dio. AEBetan, online irratsaioak puri-purian daude. Erraza da: mugitzeko aukera ematen dizu, eta zerorrek aukeratu duzun irratia entzun dezakezu; inork ez du zure partez aukeratzen.

Musikari ezagun asko ezagutzeko eta elkarrizketatzeko aukera izan duzu. Bat aukeratzekotan, nor aukeratuko zenuke? Zergatik?Ez dakit. Gecko Turner, esate baterako, ezin jatorragoa da; ni eta zu bezalako norbait, bizimodua atera behar duena eta horretarako lanak dituena. Ia inor ezin da musikatik bizi, eta mirestekoa da hainbeste urtean borroka horretan segitzea.

Kazetari gehienok izan dugu erreferente bat. Nor da zurea?Radio Exterior-eko nire nagusi ohia, Eduardo Moyano, nire gertuko lankideak, Diego RJ, Juan de Pablos, SER-eko Sara Vitores, TVEko Eva Lluna… Gertuen dauzkadan horiengandik ikasten dut.

«PRIBILEGIOA IZAN ZEN AZKOITIAN

JAIOTZEA, TABERNETAN MUSIKA

OSO ONA ENTZUTEN BAITZEN

BETI»

«EGUNERO ZERBAIT BERRIA IKASTEA

GUSTATZEN ZAIT GEHIENA»

20 maxixatzen.eus

Ez da gauza bera telebistan edo irratian lan egitea. Aurpegiagatik edo ahotsagatik ezagutzen zaituzte kalean?Gehiago ezagutzen zaituzte telebistan ateratzen bazara, bistan da. Ahotsak, ordea, badu halako misterio bat irudimena elikatzen duena: zeuk ematen diozu itxura zeuri bakarrik hitz egiten dizun pertsona horri, eta hori magikoa iruditzen zait oraindik ere.

Sekula probatu al duzu telebista mundua?Bi urtez lan egin nuen 40 TVn zinema saio bat zuzentzen, Localiarako ekoizle gisa, eta mundial pasatu nuen. Irratiko lan etenaldietako bat izan zen, eta, zorionez, ni hautatu ninduten. Asko ikasi nuen Cristina Yunquera errealizadorearekin; lotura oso berezia neukan harekin, barre asko egiten genuen elkarrekin. Ez zen plan txarra: pelikula bat etortzen zen goizean, elkarrizketak egiten nizkien aktore eta errealizadoreei, eta arratsaldez prestatzen nuen. Oso ondo pasatzen nuen. Gero, irratira bueltatu nintzen atzera, beste aukera bat eman zidatelako, baina ez dut uste hautatu egin behar izan nuenik; zetorkidan horretara moldatu nintzen.

Asko aldatu al da kazetaritza egiteko modua?Bai, asko. Orain, informazio guztia bertatik bertara daukazu, Interneten. Zeure irizpidea eta zehaztasuna landu behar dituzu, dena eskura daukazulako, teorian, baina hori espejismoa izan daiteke. Sare sozialak bi ahoko arma dira, eta errealitatea desitxura dezakete. Hortxe dago erronka.

Zerk du garrantzi handiena gaur egun hedabideetan?Sinesgarritasuna ematen duen ahots propioa izateak.

Audientziari begira bizi zarete? Horrek asko baldintzatzen al du eguneroko jarduna?Ez du eragin negatiborik, irrati komertzialetan ez bezala. Irrati publiko baterako lan egiten dut, eta zerbitzu publikoaren irizpideei jarraitzen diet; beti izan da horrela, hala informazioari dagokionez nola eduki kulturalei dagokienez. Kalitatea eta zorroztasuna zaindu behar dira, bai zeuregatik, bai entzuten zaituztenengatik. Guztientzako eta kalitatezko irrati-telebista publiko baten alde nago ni.

Zer da lanetik gutxien gustatzen zaizuna? Eta gustukoen duzuna?Egunero zerbait berria ikastea gustatzen zait gehiena. Txorakeria ematen du, baina oso estimulatzailea da.

Txarrena da egunero joan behar duzula lanera, nahiz eta hondartzara bainua hartzera joateko gogoz egon.Zein albistek txunditu zaitu gehien?Pentsatzen jarrita, ez da oso gauza positiboa. Niretzat, dramatikoa da indarkeria matxistari dagokionez lortu den guztia dudan jartze hori. Sare sozialetako eztabaida kezkatzeko modukoa da, eta gizarte osoak erantzun irmo bat eman behar dio.

Azkoititik Madrilera joan zinen, herri batetik hiri handi batera. Aldaketa handia izan zen?Aldaketa erabatekoa izan zen, ikaragarria, bolkanikoa, sismikoa. Nahiko latza izan zen naturarekin kontaktua galtzea, eguneroko bizimodu hurbileko hori galtzea. Etxera leher eginda ailegatzen nintzen, nigandik gertu etorkizun handirik gabeko horrenbeste jende pasatzen ikusita. Ikuspegia aldarazten dizu, eta egokitu beharra daukazu.

Zein bertute dituzu esatari gisa?Ez dakit ba… Egoera zailetan neure buruaz barre egiteko gai naiz. Hala ere, gauza mordoa daukat hobetzeko, milioika; adibidez, memoria negargarria daukat, iragazki baten parekoa, eta oso despistatua naiz.

maxixatzen.eus

Irratian egun onak eta txarrak izan ohi dira, nahiz eta entzuten ari denak hori ez duen inoiz nabaritzen. Nola egiten zaie aurre egun txar horiei?Ba, beste edozein lanbidetan bezalaxe, hau da, lasaitasunez. Berriro diot: musikak ikaragarrizko ahalmen sendagarria dauka, eta horrek asko laguntzen du.

Zure saioa antolatzeko zailtasunik izaten al duzu?Batzuetan zail egiten da irratiko konpromisoak betetzea eta aldi berean Madrilen bi ume zaintzea. Gero, detaile txikiak ere badaude; oporretan joateko, adibidez, dena aurreikusi eta zenbait saio aurreratu behar dituzu, eta estudio orduak erregutu, oso kotizatuta daude eta.

Zer izango litzateke Marta Iraeta mikrofonorik gabe?Ez daukat halako lotura ezinbestekorik irratiarekin edo mikrofonoarekin. Idazle edo argazkilari mundutik ere jo nezakeen, baina, hori bai, bien bitartean musika entzunez.

Irrati esatarien beharrezko “arma” da ahotsa. Nola zaintzen da?Bada, ni txarrena naiz horretarako: ez dut inola ere zaintzen. Halere, beti ahalegintzen naiz eztarria babestuta eramaten; artilea asmakizun paregabea da.

Zer irakatsi dizu esperientziak?Gehiago disfrutatzen eta gutxiago sufritzen. Erlatibizatzen.

Nola ikusten duzu zeure burua hemendik urte batzuetara? Baduzu beste zerbait probatzeko gogorik edo asmorik?Zahartuta [barrez]. Gustatuko litzaidake konstantea izatea eta erosi nuen gitarra akustiko zoragarriari probetxua ateratzea; Takamine beltz bat erosi nuen, neure buruarengan konfiantza betea jarriz, baina ez naiz horretarako gai.

Zein aholku emango zenizkioke kazetaritza ikasle edo esatari lanetan hastear den bati?Interesatzen zaion edozein arlotan trebatzeko. Ez naiz Kazetaritza karreraren oso aldekoa. Nire iritziz, garrantzitsuagoa da zertaz ari zaren jakiten saiatzea: zientziaz, musikaz, politikaz edo beste edozein gaitaz. Eta bila dezala bere bidea, pasioz.

«SARE SOZIALAK BI AHOKO ARMA

DIRA, ETA ERREALITATEA DESITXURA

DEZAKETE»

«MUSIKAK IKARAGARRIZKO

AHALMEN SENDAGARRIA DAUKA»

«UROLA BAILARAKO MUSIKAK

EGUNDOKO KALITATEA DAUKA:

TALENTU HANDIA DAGO, ETA

MEREZI ZUEN AGERIAN JARTZEA»

22 maxixatzen.eus

BA A

L D

AKIZ

U? Inguru hauetan, kristautasuna sartu eta finkatzearekin batera, hildakoen ehorzketak elizen kanpoaldean egiten hasi ziren. Hildakoak eliza barruan hilobiratzeko usadioa geroago nagusitu zen, XIV eta XV. mendeetan batik bat. Enterramenduak parrokiako zoruan zeuden hilobietan egin ziren 1809. urtera arte, eta, familientzako hilobiak izanik, etxeko sendi guztiak hilobiratzen ziren bertan, aurrez gotzaindegiaren baimena jaso eta diru kantitate bat ordaindu ondoren. 1988 eta 1989 bitartean, hezetasunak zirela eta, Azkoitiko parrokiako zoru guztia altxatzeari ekin zitzaion. Orduan aurkitu ziren lur azpiko hilobiak, Erdi Aro bukaeran ohikoa zen moduan kokatuak. Azkoitiko parrokian aurkitutako hilobi bakoitzean, gutxienez hamar gorpuren hondakinak azaldu ziren, guztiak ekialdera orientatuta. Haien lehen banaketa edo partiketa 1520an dokumentatuta dago, eta herriko familia eta baserri bakoitzak adreiluzko ehorztoki bat zuen bere sendia hilobiratzeko. Adreiluz banatutako oso hilobi gutxi ezagutzen dira, eta Azkoitikoa da horietako bat. Zulo bakoitzak egurrezko tapa zuen, zenbaki eta guzti, eta guztira 310 hilobi baino gehiago azaldu ziren. XIX. mendearen hasieran, zurezko zoru berria egin zen elizan, eta hilobietatik kendu ziren tapa haietako batzuk San Martinen aurki ditzakegu.

Arazoak eliza barruko hilobiekin

Bada pasarte bat parrokia barruko zoruko hilobiekin izandako gorabehera baten berri ematen duena. Itxura denez, bertako hilobiak altuera berean egoten ziren, baina, 1607an, sendi batzuk beren hilobiei altuera handiagoa ematen hasi ziren. Horrela, bertan zen hilobi erreal bat besteen gainetik azaltzen zen elizako zoru ordekan. Azkenean, herriko agintariek parte hartu zuten, bikarioak ere agintariei aditzera emana baitzien nola eliza barruko prozesioetan estropezu egin eta min hartzeko arriskua zegoen. Horrela, 1715ean, hilobi hura kendu edo

berdintzea erabaki zuten. Arazo bat baino gehiago sortu zituzten eliza barruko hilobiek, baina 1787an Karlos III.a Espainiako erregeak ezarritako zedula erreal batekin amaitu ziren haiek eragindako auzi eta buruhausteak. Izan ere, urte haietan izurriteak kalte handiak egin zituen, eta, gaitz haren eragileetako bat eliza barruetan hilobiratutako gorpu ustelduak zirenez, erregeak handik aurrera eliza barruko ehorzketak debekatu, eta gorpuak herritik kanpora eraikitako kanposantuetan ehorzteko agindua eman zuen. Hasiera batean, agintariek elizako kanpandorrearen eta Floreaga etxeko kaperaren artean hilerri berria eraikitzeko lizentzia eta ahalmenak eskatu zituzten, baina, azkenean, egun ezagutzen dugun Baldatxo kanposantua eraiki zen, Azkoitiko herritar guztiei lur emateko. Neurri horrek ez zien nolanahiko buruhaustea ekarri herritarrei; izan ere, haien sinesmen kristaua kontuan hartuta, ulergaitza eta ezmorala egiten zitzaien elizako lur eremu sakratuan hilobiratuak ez izatea.

Azkoitiko parrokian ez ezik, San Jose eta Aingeru Guardako elizetan ere antzinatik daude hilobiak. Duela hamarkada batzuk, irizartarrek haurtxo bat hilobiratu zuten Aingeru Guardan zuten panteoian, eta Granada de Egako sendiak, berriz, errebaleko San Jose elizan zuen panteoia. Santa Klarako eta Karmeliten komentuek eta beste eraikin erlijioso batzuek ere bertan zituzten elizetatik kanpora atera zituzten hilerriak. Egun, bi hilerri daude Azkoitian, bat Baldatxokoa eta bestea Aizpurutxokoa. Parrokiako zoruan egiten ziren hilobiratzeak amaitzea erabaki zenean, Santa Klarako kapilauaren gorpua izan zen Baldatxoko Andre Maria kanposantu berrian lehena hilobiratzen, 1809an. 1186ko dokumentuetatik dakigu gaur egun Baldatxoko kanposantua dagoen lekuan zegoela lehengo Azkoitiko parrokia zaharra. Garai bateko hilobiratzeak han egin ziren, egun ezagutzen den parrokia 1510ean eraiki zen arte. Duela gutxi Baldatxon aurkitutako pareta zaharren kokalekuak eta bertako horma zaharren lodierak

Kepa Alberdi Egaña

Azkoitiko hileta ohitura zaharrak (1. zatia)Azkoitiko San Martini buruz topatutako erreferentzia zaharrena 1324. urtekoa bada ere, badakigu VII. eta VIII. gizaldietan ehorzketa tokia izan zela inguruan finkatutako biztanleentzat, kristautasuna etorri baino lehenagoko asentamendu paganoarentzat, alegia. Duela gutxi, bertako ermita kokatzen den Beidazarko bizkargunean, IV. mendetik VIII. mendera arteko errausketa kutxak dituen nekropoli bat aurkitu da, eta, Gipuzkoari begira, esan dezakegu jentiltasun eta paganismoaren azkeneko aztarnak direla, tontortxo hori sakratua izan baitzen VII.

mendetik aurrera.

Aingeru Guardako ermita. Azkoitiko parrokiako hilobiak.

maxixatzen.eus

BA AL DAKIZU?

garbi erakusten dute garai hartan han zegoen elizak zer dimentsio zituen. Horrekin batera, ondoriozta daiteke bertatik zer harri pila atera zen gaur egungo parrokia eta barriketako iturria eraikitzeko, besteak beste.

Denetariko errituak

Hilerri edo hilobi lekuetan, mendeetan zehar halako zeremonia ohitura batzuei jarraitu izan zaie; bada, hildakoaren gorpua etxean egoten zen denboran, erritu desberdinak ere egin izan dira duela gutxi arte. Horrela, garai batean, gorpuaren eskuak eta hankak zetazko lokarriz lotzen zituzten, eta hildakoaren gorpua zegoen gelako leihoak irekitzen ziren, haren arima bertatik irteteko. Horrekin batera, zapi beltzez estalitako mahai txiki batean, Kristo gurutzatua ipintzen zen, eta haren ondoan buldak, senitarte eta auzotarrek hildakoaren oinetan ipintzeko. Beste ontzi txiki batean, ura eta erramu bedeinkatuaren adartxoak ipintzen ziren, eta ohikoa zen tartean senide batek haiekin hilaren gorpua zipriztintzea.

Oraintsu arte, gorpua etxean izaten zen hileta egunera arte, eta bisitariak etxera etortzen ziren dolumina ematera. Bisitariei jatekoa eta edatekoa eskaintzeko ohiturari begiratzen badiogu, gehienetan gailetak eta ardo goxoa ateratzen ziren hileta bezperako arrosarioan, ondoren nahi zuenak gaubeila egiteko. Ohikoa zen, halaber, hiletatik zortzi egunera bazkari handi bat egitea (bederatziurrena). Horren ondorioz, familia pobre edo behartsuek lanak izaten zituzten hiletari, bederatziurrenari eta hildakoen alde egindako bestelako meza, otoitz eta osterantzekoengatik emandako jan-edan oparoei aurre egiteko. Izan ere, horrelakoetan normala zen hildakoaren inguruko jende andana biltzea sabela bete truke. Horren ondorioz, familia bat baino gehiago, egoera larri hura ezin jasan, eta lehenaz gain gorriak ikustera behartuak izan ziren. Azkenean, Gipuzkoako Foruak, XVIII. mendean, bisitara etorri eta jan-edana emateko senidetasuna hirugarren mailara mugatzea erabaki zuen, neurrigabeko usadio zaharretan oinarritutako egoera latz hari bukaera emateko. Baina, erabaki haiek hain zorrotzak izan arren, neurri haren eraginkortasuna oso eskasa izan zen, herriak antzinatik ondo barneratutako ohitura baitzen hura.

Gorputz bideak eta segizioak

Beste herrietan bezala, Azkoitian ere baziren gorpuak etxetik elizara eramateko bideak. Baserri guztiak ondo markatua zuten beren gorputz bidea, eta, sakratuak zirenez, begirune handiz zaintzen ziren, eta ezin ziren inolaz ere itxi. Gorpua etxetik atera eta hiletara eramatean, hau da,

segizioan, ordena batean joateko ohitura zegoen duela hamarkada batzuk. Gorpuaren atzetik, hildakoaren seniderik hurrekoena joaten zen, lehen apaizak erabiltzen zuten kapa beltz zabalarekin bildurik; ondoren, beste senideak banaka, mailari zegokion moduan, eta atzetik gizonezkoak; haiei jarraian, zapi beltz zabal batekin burua eta bizkarra estalita eta guztiz beltzez jantzita, hilaren sendiko hiru emakume, eta tarte bat utzita, gainontzeko emakumeak. Serora ere atzealdean kokatzen zen, zapi beltz batez babesturiko otarre batean hildakoaren etxeko argizariak eramanaz. Zenbat eta senidetasun hurkoagoa izan, dolua eta lutoa are eta ageriagoa zen soineko eta jantzietan, horrek hildakoarekin zuten lotura erakusten baitzuen. Hiletak amaitu ondoren ere, elizatik irtetean, ordena bati jarraitzen zitzaion: lehenik hilaren seniderik hurrekoena joaten zen, apaiz batek lagunduta; atzetik, banaka eta binaka, sendiko ahaide eta gizonak ateratzen ziren, eta azken horiek ondra-etxera zuzentzen ziren, kale ertzetako espaloian ilaran. Ondra-etxera heldutakoan, apaizak errespontsua eta estazioa errezatzen zituen, eta, horrela, bukaera ematen zion dolu eta segizioari. Horren ostean, bazkaritarako zirenak bertan geratzen ziren, eta besteak sakabanatu egiten ziren. Baserri askok, elizatik urruti geratzen zirenez, herriko etxe bat aukeratzen zuten ondrak egiteko.

Aizpurutxo auzoko eliza Elosuko elizaren jabetzapean egon zen harik eta Aizpurutxon bertako eliza eta kanposantua eraiki ziren arte. Ordura arte, auzo horretako biztanleak Elosura joaten ziren hiletara, bakoitzean hilkutxarekin bide aldapatsua eta gogorra igoz. Goraino igo ondoren, egun Elosuko Andres Deuna elizaren ondoan dagoen Hil-harria izeneko mahaiaren gainean uzten zuten hilkutxa, segizioan etorritakoak elizara sartu aurretik atseden hartu, apaindu eta oinetakoak aldatzeko. Etxe edo baserri bakoitzak bere bidea zuen auzoraino, eta, hortik elizaraino, auzokide guztiek bide bakarra erabiltzen zuten. Sakristauaren etxean, mantila-lekua izeneko estalki bat zegoen, eta, leku hartan, emakumeek beren burua apaintzen zuten eliza barrura sartu baino lehenago. Garai hartan, hiletak goizeko bederatzietan edo hamarretan egiten ziren, eta Azkoitiko beste auzoetan ere, gorpua urrutiko baserri batetik ekartzen bazen, elizarako bidean geratzen zen baserri bateko kanpoaldean mahai bat prestatzen zen, bertan hilkutxa ipini eta hura eramaten ari zirenek bitartean atsedenalditxo bat hartzeko.

Aspalditik ohitura izan badugu ere ehortzitakoari lurpe hotzean bakezko atsedena emateko, ez dira gutxi gertakari horren bueltan herri honek ezagutu eta erabili izan dituen usadio zaharrak, denborarekin horietako asko galtzen joan badira ere.

Emakumezkoak hildakoaren atzetik. J.M.Badiola Aizpurutxoko erretorearen hiletak 1955 inguruan.

24 maxixatzen.eus

EZET

Z AS

MAU

!

HITZ GEZIDUNAK

HITZ GURUTZATUAK

GOITIBEHERA

Ezker-eskuin

t

t

t

tt

t

t

tt

t

t

t

Izugarria

Fruitumota

u Deitura

Miatzea

Nafarroakoibaia

Trebea,abila

Putrea

Berotzenduena

t Maindireak,mihiseakKarea egi-teko labea

u Izena

Jotzen, joz

Sugetzarra

Euskalsindikatua

IruritakoherritarKontso-nantea

Etikaridagokio

EkarpenaAluminioa

Errepika-tuz,

gorotza

t

tEmakumeizena

Kanpo,landa

t

tIndarrezhil

Tente

t

tBoroa

Pl., Italiakodiru zaharra

t

tMusikanota

Kontso-nantea

7

6

5

4

3

2

1

8

9

10

11

Goiti eta beheiti letra bat gutxiago edogehiago du asmatu beharreko hitzak.[1] Familiakoak, familiarrak. [2] Haurrakeramateko orga modukoak. [3] Ortogra-fia ikur, koma. [4] Taberna hau gure herriko Julio Urkijo kalean dago. [5] Metalezko pieza oker. [6] Bizkaikoibaia. [7] Ukapena, ukazioa. [8] Burura-tuak. [9] Beribilak, automobilak. [10] Le-gelari mota. [11] Gauzatuak, egikarituak.

HITZ GEZIDUNAK

HITZ GURUTZATUAK

1. Ehun urteko epea. Gurean Kale Nagusian dago, herritarrakeuskalduntzea du xede. 2. Agoitzeko herritarra. 3. Har ezazu!Esaten ari zen. 4. Nire. Zenbaki bakoiti. Vatikanok eta Valen-tziak, biek dute hasieran. 5. Gure herriko baserria, Kuku-herri aldean. 6. Barazki mota. Azkenekoa eta lehenengoa.Emakume izena. 7. Titanioaren ikur kimikoa. Aretoak. Pota-sioa balio du. 8. Setiatua. 9. Errepikatuz, gorotza. Bokala.Landa, at. 10. Landetako hiriburua. Asiako estatua.

Ezker eskuin1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

Goitik behera1. Jakintza mota. 2. Ezinegonak. 3. Zein pertsonarena? Kon-tsonantea. Bokal mehea. 4. Bostehun eta bi, zenbaki erroma-tarren arabera. Kontsonantea. Mediterraneoa eta ItsasoGorria lotzen dituen ubidea. 5. Ezeztatzeko. Aurpegiko ile.Bokala. 6. Azkazalak. 7. Guraso arra. Gauza bat banatzen denzati bakoitza. 8. Garai, aldi. Osagai bakarra duena. 9. Arme-niako hiriburua. Ornodun urlehortar. 10. Ubideak, berezikiartifizialak. Osmioaren ikur kimikoa.

u Mendi lasterketari azkoitiarra

GOITIBEHERA

t

t

t

t t

t

t

t

Gramoa,labur-labur

Zarenhorri

t

t

tEgur

Bokalik ga-beko arazo

Gipuzkeraz,egoera

t

t

Liburua

t

t

t

t

tt

t

t

tt

t

t

t

Izugarria

Fruitumota

u Deitura

Miatzea

Nafarroakoibaia

Trebea,abila

Putrea

Berotzenduena

t Maindireak,mihiseakKarea egi-teko labea

u Izena

Jotzen, joz

Sugetzarra

Euskalsindikatua

IruritakoherritarKontso-nantea

Etikaridagokio

EkarpenaAluminioa

Errepika-tuz,

gorotza

t

tEmakumeizena

Kanpo,landa

t

tIndarrezhil

Tente

t

tBoroa

Pl., Italiakodiru zaharra

t

tMusikanota

Kontso-nantea

7

6

5

4

3

2

1

8

9

10

11

Goiti eta beheiti letra bat gutxiago edogehiago du asmatu beharreko hitzak.[1] Familiakoak, familiarrak. [2] Haurrakeramateko orga modukoak. [3] Ortogra-fia ikur, koma. [4] Taberna hau gure herriko Julio Urkijo kalean dago. [5] Metalezko pieza oker. [6] Bizkaikoibaia. [7] Ukapena, ukazioa. [8] Burura-tuak. [9] Beribilak, automobilak. [10] Le-gelari mota. [11] Gauzatuak, egikarituak.

HITZ GEZIDUNAK

HITZ GURUTZATUAK

1. Ehun urteko epea. Gurean Kale Nagusian dago, herritarrakeuskalduntzea du xede. 2. Agoitzeko herritarra. 3. Har ezazu!Esaten ari zen. 4. Nire. Zenbaki bakoiti. Vatikanok eta Valen-tziak, biek dute hasieran. 5. Gure herriko baserria, Kuku-herri aldean. 6. Barazki mota. Azkenekoa eta lehenengoa.Emakume izena. 7. Titanioaren ikur kimikoa. Aretoak. Pota-sioa balio du. 8. Setiatua. 9. Errepikatuz, gorotza. Bokala.Landa, at. 10. Landetako hiriburua. Asiako estatua.

Ezker eskuin1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

Goitik behera1. Jakintza mota. 2. Ezinegonak. 3. Zein pertsonarena? Kon-tsonantea. Bokal mehea. 4. Bostehun eta bi, zenbaki erroma-tarren arabera. Kontsonantea. Mediterraneoa eta ItsasoGorria lotzen dituen ubidea. 5. Ezeztatzeko. Aurpegiko ile.Bokala. 6. Azkazalak. 7. Guraso arra. Gauza bat banatzen denzati bakoitza. 8. Garai, aldi. Osagai bakarra duena. 9. Arme-niako hiriburua. Ornodun urlehortar. 10. Ubideak, berezikiartifizialak. Osmioaren ikur kimikoa.

u Mendi lasterketari azkoitiarra

GOITIBEHERA

t

t

t

t t

t

t

t

Gramoa,labur-labur

Zarenhorri

t

t

tEgur

Bokalik ga-beko arazo

Gipuzkeraz,egoera

t

t

Liburua

t

t

t

t

tt

t

t

tt

t

t

t

Izugarria

Fruitumota

u Deitura

Miatzea

Nafarroakoibaia

Trebea,abila

Putrea

Berotzenduena

t Maindireak,mihiseakKarea egi-teko labea

u Izena

Jotzen, joz

Sugetzarra

Euskalsindikatua

IruritakoherritarKontso-nantea

Etikaridagokio

EkarpenaAluminioa

Errepika-tuz,

gorotza

t

tEmakumeizena

Kanpo,landa

t

tIndarrezhil

Tente

t

tBoroa

Pl., Italiakodiru zaharra

t

tMusikanota

Kontso-nantea

7

6

5

4

3

2

1

8

9

10

11

Goiti eta beheiti letra bat gutxiago edogehiago du asmatu beharreko hitzak.[1] Familiakoak, familiarrak. [2] Haurrakeramateko orga modukoak. [3] Ortogra-fia ikur, koma. [4] Taberna hau gure herriko Julio Urkijo kalean dago. [5] Metalezko pieza oker. [6] Bizkaikoibaia. [7] Ukapena, ukazioa. [8] Burura-tuak. [9] Beribilak, automobilak. [10] Le-gelari mota. [11] Gauzatuak, egikarituak.

HITZ GEZIDUNAK

HITZ GURUTZATUAK

1. Ehun urteko epea. Gurean Kale Nagusian dago, herritarrakeuskalduntzea du xede. 2. Agoitzeko herritarra. 3. Har ezazu!Esaten ari zen. 4. Nire. Zenbaki bakoiti. Vatikanok eta Valen-tziak, biek dute hasieran. 5. Gure herriko baserria, Kuku-herri aldean. 6. Barazki mota. Azkenekoa eta lehenengoa.Emakume izena. 7. Titanioaren ikur kimikoa. Aretoak. Pota-sioa balio du. 8. Setiatua. 9. Errepikatuz, gorotza. Bokala.Landa, at. 10. Landetako hiriburua. Asiako estatua.

Ezker eskuin1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

Goitik behera1. Jakintza mota. 2. Ezinegonak. 3. Zein pertsonarena? Kon-tsonantea. Bokal mehea. 4. Bostehun eta bi, zenbaki erroma-tarren arabera. Kontsonantea. Mediterraneoa eta ItsasoGorria lotzen dituen ubidea. 5. Ezeztatzeko. Aurpegiko ile.Bokala. 6. Azkazalak. 7. Guraso arra. Gauza bat banatzen denzati bakoitza. 8. Garai, aldi. Osagai bakarra duena. 9. Arme-niako hiriburua. Ornodun urlehortar. 10. Ubideak, berezikiartifizialak. Osmioaren ikur kimikoa.

u Mendi lasterketari azkoitiarra

GOITIBEHERA

t

t

t

t t

t

t

t

Gramoa,labur-labur

Zarenhorri

t

t

tEgur

Bokalik ga-beko arazo

Gipuzkeraz,egoera

t

t

Liburua

t

Goitik behera

t

t

t

tt

t

t

tt

t

t

t

Izugarria

Fruitumota

u Deitura

Miatzea

Nafarroakoibaia

Trebea,abila

Putrea

Berotzenduena

t Maindireak,mihiseakKarea egi-teko labea

u Izena

Jotzen, joz

Sugetzarra

Euskalsindikatua

IruritakoherritarKontso-nantea

Etikaridagokio

EkarpenaAluminioa

Errepika-tuz,

gorotza

t

tEmakumeizena

Kanpo,landa

t

tIndarrezhil

Tente

t

tBoroa

Pl., Italiakodiru zaharra

t

tMusikanota

Kontso-nantea

7

6

5

4

3

2

1

8

9

10

11

Goiti eta beheiti letra bat gutxiago edogehiago du asmatu beharreko hitzak.[1] Familiakoak, familiarrak. [2] Haurrakeramateko orga modukoak. [3] Ortogra-fia ikur, koma. [4] Taberna hau gure herriko Julio Urkijo kalean dago. [5] Metalezko pieza oker. [6] Bizkaikoibaia. [7] Ukapena, ukazioa. [8] Burura-tuak. [9] Beribilak, automobilak. [10] Le-gelari mota. [11] Gauzatuak, egikarituak.

HITZ GEZIDUNAK

HITZ GURUTZATUAK

1. Ehun urteko epea. Gurean Kale Nagusian dago, herritarrakeuskalduntzea du xede. 2. Agoitzeko herritarra. 3. Har ezazu!Esaten ari zen. 4. Nire. Zenbaki bakoiti. Vatikanok eta Valen-tziak, biek dute hasieran. 5. Gure herriko baserria, Kuku-herri aldean. 6. Barazki mota. Azkenekoa eta lehenengoa.Emakume izena. 7. Titanioaren ikur kimikoa. Aretoak. Pota-sioa balio du. 8. Setiatua. 9. Errepikatuz, gorotza. Bokala.Landa, at. 10. Landetako hiriburua. Asiako estatua.

Ezker eskuin1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

Goitik behera1. Jakintza mota. 2. Ezinegonak. 3. Zein pertsonarena? Kon-tsonantea. Bokal mehea. 4. Bostehun eta bi, zenbaki erroma-tarren arabera. Kontsonantea. Mediterraneoa eta ItsasoGorria lotzen dituen ubidea. 5. Ezeztatzeko. Aurpegiko ile.Bokala. 6. Azkazalak. 7. Guraso arra. Gauza bat banatzen denzati bakoitza. 8. Garai, aldi. Osagai bakarra duena. 9. Arme-niako hiriburua. Ornodun urlehortar. 10. Ubideak, berezikiartifizialak. Osmioaren ikur kimikoa.

u Mendi lasterketari azkoitiarra

GOITIBEHERA

t

t

t

t t

t

t

t

Gramoa,labur-labur

Zarenhorri

t

t

tEgur

Bokalik ga-beko arazo

Gipuzkeraz,egoera

t

t

Liburua

t

t

t

t

tt

t

t

tt

t

t

t

Izugarria

Fruitumota

u Deitura

Miatzea

Nafarroakoibaia

Trebea,abila

Putrea

Berotzenduena

t Maindireak,mihiseakKarea egi-teko labea

u Izena

Jotzen, joz

Sugetzarra

Euskalsindikatua

IruritakoherritarKontso-nantea

Etikaridagokio

EkarpenaAluminioa

Errepika-tuz,

gorotza

t

tEmakumeizena

Kanpo,landa

t

tIndarrezhil

Tente

t

tBoroa

Pl., Italiakodiru zaharra

t

tMusikanota

Kontso-nantea

7

6

5

4

3

2

1

8

9

10

11

Goiti eta beheiti letra bat gutxiago edogehiago du asmatu beharreko hitzak.[1] Familiakoak, familiarrak. [2] Haurrakeramateko orga modukoak. [3] Ortogra-fia ikur, koma. [4] Taberna hau gure herriko Julio Urkijo kalean dago. [5] Metalezko pieza oker. [6] Bizkaikoibaia. [7] Ukapena, ukazioa. [8] Burura-tuak. [9] Beribilak, automobilak. [10] Le-gelari mota. [11] Gauzatuak, egikarituak.

HITZ GEZIDUNAK

HITZ GURUTZATUAK

1. Ehun urteko epea. Gurean Kale Nagusian dago, herritarrakeuskalduntzea du xede. 2. Agoitzeko herritarra. 3. Har ezazu!Esaten ari zen. 4. Nire. Zenbaki bakoiti. Vatikanok eta Valen-tziak, biek dute hasieran. 5. Gure herriko baserria, Kuku-herri aldean. 6. Barazki mota. Azkenekoa eta lehenengoa.Emakume izena. 7. Titanioaren ikur kimikoa. Aretoak. Pota-sioa balio du. 8. Setiatua. 9. Errepikatuz, gorotza. Bokala.Landa, at. 10. Landetako hiriburua. Asiako estatua.

Ezker eskuin1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

Goitik behera1. Jakintza mota. 2. Ezinegonak. 3. Zein pertsonarena? Kon-tsonantea. Bokal mehea. 4. Bostehun eta bi, zenbaki erroma-tarren arabera. Kontsonantea. Mediterraneoa eta ItsasoGorria lotzen dituen ubidea. 5. Ezeztatzeko. Aurpegiko ile.Bokala. 6. Azkazalak. 7. Guraso arra. Gauza bat banatzen denzati bakoitza. 8. Garai, aldi. Osagai bakarra duena. 9. Arme-niako hiriburua. Ornodun urlehortar. 10. Ubideak, berezikiartifizialak. Osmioaren ikur kimikoa.

u Mendi lasterketari azkoitiarra

GOITIBEHERA

t

t

t

t t

t

t

t

Gramoa,labur-labur

Zarenhorri

t

t

tEgur

Bokalik ga-beko arazo

Gipuzkeraz,egoera

t

t

Liburua

t

denbora-pasak

maxixatzen.eus

Doinua: 'Arratsalde on lehendabizitik'

Silvia Etxaniz Alberdi

GAIA: Santa Ageda bezpera

BERTSOA PAPEREAN

HITZ GEZIDUNAK

ERANTZUNAK

HITZ GURUTZATUAK

GOITIBEHERA

Makilarekin zorua joaz

lurra esnatuz jo ta ke

hainbeste kantu etzun izan da

etxez-etxe atez-ate

azken urteetan ohitura hori

ez al da utzi aparte?

Usadioei heltzea ere

ohitura ona litzake.

Aurten astelehen gorrian dator

Santa Ageda bezpera

eta astea kantuz hasteko

eskura dugu aukera

limosnarikan ez bada ere

kopla batzuk kantatzera

jantzi ditzagun zapiak eta

irten gaitezen kalera!

26 maxixatzen.eus

MAX

IXAT

ZEN

TXIK

I

Soluzioak

maxixatzen.eus

IRITZIXE

«Lurrari espaziotik begiratzen diogunean, geure burua osotasun bat bezala ikusten dugu… Osotasun bat dakusagu, unitatea, ez banaketa; planeta bat, giza arraza bat». Stephen Hawking zientzialari britainiar handiaren hitzak dituzue horiek.

Nire ustean, horien atzean zera ezkutatzen da: gizateriak ezinbestean lortu beharko lukeenaren desira sakona. Giza arraza honek bizirauteko ezinbesteko izango duen baldintza: entitate, kolonia, gizatalde bakar bat bezala aurre egitea datozkion edo dagoeneko gainean dituen erronkei.

Horrek, ordea, aukeran bi bide jartzen dizkigula esango nuke: (a) gizatalde ezberdinduen arteko talde konkretu baten besteekiko gailentzea talde ezberdindu horien arteko lehia sustatuz; hau da, gizateriak gaur egunera arte egin duen bidea jorratuz jarraitzea, betiko garaile eta garaituen formatuan, zapaltzaileak eta zapalduak izango diren sistema betierekotuz, edo (b) elkar ulertu eta onartzearen bideari ekin, elkarri berdinetik berdinera begietara begiratuz, eta errespetuan eta konfiantzan oinarritutako elkarlanari ekin, modu bateratuan eta osotasun baten sentipenetik erronkei aurre eginez, proiektu amankomun bat garatuz eta sustatuz, zeinetako arazoak eta irabaziak denonak izango diren.

Lehen aukera abian da. Ezagutzen eta bizi dugun sistemaren funtsa da bere horretan; gaur egun norbanakoaren mailaraino jaitsita dagoen ekiteko modua. Bigarren aukerak, zoritxarrez, garatua eta barneratua dugun sistemaren

Espaziotik AzkoitiraEneko Odiaga Arriaga

eraldatze sakona eskatuko luke, norbanako bakoitzaren balio, aurreiritzi, pentsabide eta jokamoldeetatik hasita. Lan nekeza benetan.

Dena den, uste dut merezi duela saiakera egitea. Ez mundu mailan. Ez Europa mailan. Hasiera baterako, ezta Euskal Herri mailan ere. Gutako bakoitzak gertuen dugun inguruko errealitatean. Hortaz, zergatik ez hasi Azkoitia mailan? Jardunbide egokiek tendentzia sor dezakete, eta hala izaten dela sinisten dut. Argi dago aurrez aipatutako lehen aukera horretan murgilduta bizi garela, eta aukera horretan biziraun beharko dugula aurrera begira ere. Baina irudipena dut errealitate horretan elkarbanatutako proiektu bat duen kolektibo bakar bat bezala lehiatzeak onurak izan ditzakeela.

Iazko azaroan, Bilbon Pedro Luis Uriarteren hitzaldi bat entzuteko zortea izan nuen, eta han, beste gauza batzuen artean, argi geratu zen Euskadiren lehiakortasun maila nabarmen atzera egiten ari dela. Horrek, noski, gaur egun bizi dugun ongizate mailan eragin zuzena izango du zerbait egiten hasten ez bagara, eta garaia da elkar hartuta ekite-ko aurrean ditugun erronkei, izan ditzakegun ikuspuntu ezberdinak ahalik eta gehiena hurbilaraziz. Bada garaia etekin kolektiboa norbere etekinaren aurretik ezartzeko, ingurukoen onurak norbere onuran ere izaten baitu eragi-na. Ruper Ordorikak bere abestietako batean dioen bezala: «Zertan zabiltza maite kontuetan? Elkarbizitza jokuan… eta zu, berriz, bertso ttikietan». Has gaitezen kolektibo kontzep-tua norbanakotik apurka-apurka ateratzen, Azkoitira, Eus-kal Herrira, Europara, eta azkenik gizateria osora.

JARRI ZURE

IRAGARKIA

HEMEN!

28 maxixatzen.eus

Andoni Elduaien Soraluze

HARA

!

«Dendariak herriko nukleo garrantzitsua dira, eta lagundu ezean galdu

egingo ditugu»

Zenbat urte daramatzazue denda munduan?

Amaia Andreu: 20 urterekin hasi nintzen. 31 urte daramatzat Azkoitiko hainbat dendatan lanean: Baita dendan, Martin Zahar dendan, Lorea haurrentzako arropa dendan eta okindegi batean aritu izan naiz. 2013ko irailaren 2an Karan haurrentzako arropa denda ireki nuen, eta hasieratik izan dut alboan Beatriz Pozo; beti izan dut haren babesa, eta erakusleihoetan lortutako sariak hari esker izan dira.

Erakusleihoen inguruko ikastaro bat ere egin zenuten 2018an.

Beatriz Pozo: 2018ko otsailean hasi genuen ikastaroa, Gabonetako erakusleihoa egiteko helburuarekin. Hasierako asmoa zen bakoitzak bere erakusleihoa nolakoa zen aztertzea eta gehiago ezagutzea. Irailean hasi ginen erakusleihoak prestatzen eta irudikatu nahi genuen hori egiten. Aipatu beharra dago aurten oso erakusleiho ederrak eta landuak izan direla.

Amaia: Karanek irabazi dituen erakusleiho sariak diru kopuru txiki batekin eginak izan dira. Oso sortzaile ona da Beatriz, eta emaitza apartak lortu ditugu: 2014an lehiaketa irabazi genuen, 2016an erakusleiho handien saria jaso genuen, eta azken bi urteetan lehen saria eta herritarren saria irabazi ditugu. Irabazi genuenean, sentsazio gazi-gozoa izan nuen, azarorako erabakita baineukan denda itxiko nuela.

Zerk eraman zaituzte Karan denda ixtera?

Amaia: Hilabete osoa lanean pasatu, gauzak egin behar diren moduan egin, eta ekonomikoki ez da emaitzarik jasotzen. Etxeko dirua erabiltzen hasten zara, eta hori ezin da. Asko gustatzen zait mundu hau, eta birplanteatu beharra izan dut.

Beatriz: Soldatarik ez bada eramaten etxera, zer ari naiz egiten? Lantegi batean lan egiten duenak etxera soldata eraman eta etxeko arazoei aurre egin beharko die.

Dendariek, ordea, lan egin, dirurik irabazi ez, eta etxera joandakoan arazoak izaten dituzte.

Zer-nolako zailtasunak dituzte dendariek?

Amaia: Interneten aurka ezin dugu ezer egin. Gainera, beldurtzeko moduko zergak ditugu, eta, nahiz eta saldu, ez dugu lortzen soldata duin bat.

Beatriz: Uraren eta zaborraren zergak ikaragarriak dira, eta horri argia gehitu behar zaio. Gero entzun behar izaten dugu Azkoitiko dendetan hotz egiten duela.

Amaia: Dendariarenganako errespetua ere galdu da. Gutxi dira, baina batzuk dendara etorri, arropa ikusi, etxera eraman eta berriz itzuli egiten dute. Hori ondo dago, baina handik egun batzuetara zure dendan zegoen arropa Internet bidez erosi dutela ikusten duzu. Diru gutxiago gastatuta gauza gehiago erosi nahi ditu gaur egungo bezeroak. Balioak galdu dira, eta horrek min egiten du.

Gabezia handiena non sumatzen duzue?

Amaia: Babes falta daukagu, eta askotan bakarrik sentitzen gara; kili-kolo gaude. Ez diot inori errurik bota nahi, baina Udalak erakusleiho sarien banaketan esan zuen hor egongo direla. Dendariek, ordea, dirua behar dute; kalera jaitsi eta laguntzea. Dendariak herriko nukleo garrantzitsua dira, eta lagundu ezean galdu egingo ditugu. Ez dakit hemendik zenbat urtera, baina oso gogorra izango da herriko merkataritzaren galera.

Zein da herritarrek herrian kontsumitzeko bidea?

Beatriz: Dendara sartzen den herritarrak ezagutu egiten du dendaria, eta sartzen den horrek zerbait erosteko beharra edo konpromisoa sentitzen du. Internetetik, berriz, ez dago hori…

Amaia: Dendara sartzean ez dago konpromisorik, eta hori da herritarrari ezabatu behar dioguna. Gu ez gara haserretzen erosten ez duenarekin. Dendetan mugimendua behar da.

Amaia Andreu Arizmendi (Azkoitia, 1967) eta Beatriz Pozo Martin (Azkoitia, 1966) herriko bi dendari dira. Amaia Andreuk duela bost urte ireki zuen Karan denda, baina, hainbat arrazoi tarteko, ixtea erabaki du. Beatriz Pozok, berriz, 25 urte inguru daramatza dekorazio munduan, eta bere dekorazio denda martxan jarri

berri du. Herriko merkataritza nola dagoen azaldu digute Andreuk eta Pozok.

maxixatzen.eus

EZET

Z TO

PAU!

Non dago Zakelmari?

AzkoitiA: Jaen 943 85 07 85Ibai Ondo Kalea, 28

MAlenArrietAUrdAlletA 943 81 12 74

AzkoitiA: Gisasola 943 85 12 35Jandonianiz, 5 beheaAzkoitiA: Mendiola 665 49 67 44Kale Nagusia, 13

Egunez: 09:00 - 20:00

Gauez: 22:00 - 09:00

farmaziak (otsaila)

18, 19, 20, 21, 22, 23, 24

4, 5, 6, 7, 8, 9, 10

Urte osoan irekita.

ENPARAN KALEA, 47 (AZPEITIA)

11, 12, 13, 14, 15, 16, 17

AzkoitiA: Azpiazu 943 85 29 89Kale Nagusia, 66 1, 2, 3, 25, 26, 27, 28

Iñaki Gonzalez, urtarrileko irabazlea.

Urtarrileko aldizkarian Zakel-mari non ezkutatuta ze-goen asmatu behar zen:

6. orrialdean zegoen ezkutatuta. Maxixatzeneko bazkide guztien artean zozketa egin ondoren, Iñaki Gonzalezek irabazi du Ogi Berri okindegiaren zortzi lagu-nentzako tarta.

Datorren hilean, Herrixen Merka-tari Elkartearen 50 euroko txe-kea zozkatuko du Maxixatzenek Zakelmari aurkitzen dutenen ar-tean. Bidali erantzuna otsailaren 20a baino lehen, Kultur Etxeko postontzira edo maxixatzen@maxixatzen.eus helbide elektro-nikora.

ESKURE KOM

ENI

TELEFONO INTERESGARRIAK:

Udaletxea Udaltzaingoa Suhiltzaileak Epaitegia (Azpeitia) Azkoitia Lantzen Iraurgi Berritzen Abarketatxo ludoteka Artxamendi Gaztelekua(GIB) Zubiaurre Elkargunea KIUB KZ Gunea Ertzaintza San Martin ondareguneaMusikagunea Anbulatorioa Plaza Ondo Jubilatuen Etxea

IleapaindegiaTaberna

Bake Epaitegia San Jose Egoitza Aizkibel liburutegia AEK Baztartxo Gurutze Gorria DYALanbide (Azpeitia) SOS Deiak Txerloia Futbol Zelaia Gurea pilotalekua Torre Zuri erakustokia Txerloia Tenisa Kultur Etxea Postetxea Gipuzkoako Urak Xabier Munibe haur eskola Xabier Munibe ikastola Floreaga ikastetxea BiziloreUrola Ikastola BHI Garbigunea Mankomunitatea Tamaina handiko trasteakjasotzeko zerbitzuaAldalur Eusko TrenLa GuipuzcoanaPESAPiper elkarteaTaxiak

943 08 00 80943 85 71 71112943 02 51 91943 85 71 51943 85 08 43943 02 60 27

943 85 60 27943 85 25 44943 85 73 05943 02 36 19943 08 37 80943 85 71 70943 85 10 70943 00 76 10

943 85 21 68943 85 36 25943 08 94 12943 85 15 97943 85 13 23943 85 08 98943 15 10 89 943 85 19 86943 85 32 97943 46 46 22943 15 04 02112943 85 20 61943 85 36 39943 85 71 70669 62 18 02943 85 71 70943 85 33 93943 85 08 83943 08 07 37943 85 06 46943 85 30 43637 70 57 20 943 85 21 74696 67 64 56943 85 73 19

943 45 98 74943 85 27 18902 54 32 10943 85 11 59943 21 26 99943 85 25 87943 85 10 20

30 maxixatzen.eus

OTSAILAAGEN

DIE

otsailak 3astérix: EdabE ma-gikoarEn sEkrEtua

otsailak 10las avEnturas dEl pEquEño Colón

otsailak 17dragoi bola: supEr broly

otsailak 24stubby, un héroE muy

EspECial

ZINE

MA

(Baz

tartx

o)

otsailak 8-9-10-11glass

otsailak 15-16-17-18bohEmian rhapsody

otsailak 24-25bajo El mismo tECho

otsailak 3-4El viCio dEl podEr

2Ipuin-kontaketa saioa Lupe Lekuonaren eskutik, Aizkibel liburutegian, 11:30ean.

- ‘Rita’ antzezlana, Baztartxo antzokian, 19:30ean.

8Biolin entzunaldia Donostiako, Etxarri Aranazko eta Azkoitiko ikasleen eskutik, Elkarguneko Oteiza aretoan, 19:00etan.

9Um Blem Ble tabernarien elkarteak antolatuta, Txapelpunk eta La Furia taldeen kontzertua, herriko plazan, 23:00etan.

10Azkoitiko Musika Bandaren kalejira eta kontzertua 12:30ean, Baztartxo antzokian.

22XXXVII. Bizenta Mogel Ipuin Lehiaketako sari banaketa eta 2007-2014ko ipuin sarituen liburuaren aurkezpena, 19:00etan, udaletxeko osoko bileren aretoan.

23‘Go!azen 5.0’ ikuskizuna, Baztartxo antzokian, 17:00etan eta 19:00etan. Sarrerak aurrez salgai otsailaren 18an, 18:00etatik 19:30era, Baztartxo antzokian. Sarrerak amaitzen ez badira, hurrengo egunetik aurrera udaletxeko kultura sailean egongo dira salgai. Sarrerak zenbakituak izango dira.

ORDUTEGIA:Ostiraletan: 22:00etan

Zapatuetan: 22:00etan

Igande eta jaiegunetan: 19:30ean

*Umeen zinema: 17:15ean

Astelehenetan: 20:00etan

otsailak 1Forum: bordEr

otsailak 22Forum: tiErra dE dios

maxixatzen.eus

32 maxixatzen.eus