9. UNITATEA

Landareen erreinua

1. LANDAREEN EZAUGARRI OROKORRAK

• Zelulaniztunak dira.• Zelula eukariotoz (landarearena)

osatuta.• Elikadura autotrofoa dute.• Lurzoruari finko lotuta bizi dira• Ugalketa sexuala eta asexuala eduki

dezakete.

2. LANDAREEN ORGANOAK• SUSTRAIA– Lurzorutik ura eta gatz mineralak xurgatzen ditu.– Landarea lurrean finkatzen du.– Erreserbarako substantziak biltzen ditu.

• ZURTOINA– Landareari tente eusten dio.– Ingurunetik xurgatutako gai inorganikoak

hostoetara garraiatzen ditu.• HOSTOAK– Elikagaiak egiten dira hostoetan, hau da,

fotosintesia bertan ematen da.

SUSTRAIA

HOSTOA

ZURTOINA

3. LANDARE MOTAK3.1. HAZIRIK GABEKO LANDAREAKGOROLDIOAK•Zelula guztiek xurgatzen dituzte ura eta gatz mineralak.•Oso giro hezeetan bizi dira.•Ez dute sustrairik, zurtoinik edo hostorik, ERRIZOIDEAK, KAULOIDEAK ETA FILOIDEAK baizik.

IRATZEAK•Giro hezeetan bizi dira•Zurtoina ERRIZOMA izenez ezagutzen da eta lurpean dago.•SUSTRAIA errizoman hasten da, lurrazpian ere.•Hostoei HOSTORRIAK deritze.

3.2. HAZIDUN LANDAREAKGIMNOSPERMOAK-Landareen hazia PINABURUetan dago.-Mota honetakoak dira KONIFEROAK (pinua, izeia eta nekosta).

ANGIOSPERMOAK•Haziak FRUITUetan dituzte.•Espezie ugari daude•Ingurune desberdinetan bizi daitezke.

4. LANDAREEN BIZI FUNTZIOAK4.1. ELIKADURA1.Xurgatzea:Lurzorutik ura eta gatz mineralak xurgatu sustraiari esker eta izerdi landugabe nahasketa sortzen dute.

2.Garraioa:Izerdi landugabea zurtoinetik eta honen adarretatik hedatzen da landarearen gainerako zatietara.

3. Fotosintesia: Kloroplastoetako klorofilari eta eguzki argiari esker landareek materia organikoa eta oxigenoa sortzen dute ura eta karbono dioxidoa hartuta.

4. Arnasketa: Fotosintesian lortutako oxigenoa eta materia organikoa mitokondrian deskonposatzen dira ENERGIA eskuratzeko.

4.2. ERLAZIOATROPISMOAK = aldaketa iraunkorrak•Fototropismoa: Argiak eragindakoa. Zurtoina argirantz hazten dira•Geotropismoa: Grabitateak eragindakoa. Sustraiak lurraren barnealderantz eta zurtoinak kontrako aldera.•Hidrotropismoa: Urak eragindakoa. Sustraiak lurzoruko leku urtsuetarantz hazten denean.•Tigmotropismoa: Kontaktu fisikoak eragindakoa.

NASTIAK= aldaketa ez iraunkorrak•Fotonastiak: Argiaren aurrean emandako erantzunak.

•Kimionastiak:Substantzia kimiko jakin batzuen aurrean emandako erantzunak.

•Termonastiak: Tenperatura-aldaketen aurrean emandako erantzunak

•Sismonastiak: Ukitzerakoan landareen mugimendu azkarrak.

4.3. LANDAREEN UGALKETAA) UGALKETA SEXUGABEA

ESTOLOIAK TUBERKULUAK ERRABOILAK ERRIZOMAK

Lurzoruarekiko paraleloan hazten diren zurtoin meheak. Hauetatik sustraiak ateratzen dira

Lurpeko zurtoinak dira, mantenugaiak biltzen dituztenak. Bakoitzetik landare berri bat sor daiteke.

Lurpeko zurtoin txikiak, hosto mamitsuz estaliak.

Lurpeko zurtoinak. Hauetatik landare berriak gara daitezke.

Marrubiak Patata Tipula edo baratxuria

Haritza

B) SEXUBIDEZKO UGALKETALoredun landareek dute ugalketa mota hau:

1. POLINIZAZIOA•Polen aleak ANTERATIK ESTIGMARA garraiatzen dira, haizeak edo animaliek eramanda.

2. ERNALKETA ETA FRUITUA SORTZEA•Polen alea PISTILOTIK OBULUTEGIRA jaisten da eta OBULUAREKIN elkartzen da.•Ernaldutako obulua HAZI bihurtzen da.•Obulutegitik FRUITUA sortuko da hazia babesteko.

3. ERNATZEA•HAZIA LURRERA erortzen da eta ernatu egiten da, landare berriak sortuz.

5. LANDAREEN GARRANTZIA

• Guk arnasteko behar dugun oxigenoa sortzen dute.

• Atmosferako karbono dioxidoa erregulatzen du, fotosintesia egiteko xurgatzen baitu.

• Onddo eta animali batzuentzat elikagai diren materia organikoa ekoizten dute.

• Lurzoruaren higadura saihesten dute sustraiei esker.