99

Distiraegingo dugu

2011n

99. zenbakia2010eko abendua l

EEFFRRÉÉNNVVÁÁZZQQUUEEZZZZOORRRRIIZZKKEETTAANNLLEEZZAAMMAAKKOOEEUUSSKKAARRAAEELLKKAARRTTEEAATTXXEERRNNOOBBIILLEELLKKAARRTTEEAA

AIKOR! 99 l 2010eko abenduawww.aikor.com SUMARIOA 3

Argitaratzailea: TOTOAN, Txorierriko EuskaraElkarteen Federazioa (Lagatzu, Zorrizketan,Arrekikili, Tximintx) Tel.: 94 452 34 47 [email protected] / www.aikor.comZuzendaria: Xabier GoienetxeErredakzio burua: Itxaso MarinaErredakzio taldea: Jose Angel Mentxaka, MaiteLekerika, Iñaki Suarez, Gaizka Eguskiza, JuanLuis Goikoetxea, Pospolin, eta Aritz ta NagelKolaboratzaileak: Inés Serrano, Imanol Álvarez,Oihana Astobieta, Jabi Agirre, Belen Gana, JesúsPedrero, Itsasne Zubiri, Gotzon Barandiaran,Mikel Etxebarria, Xabier Díaz, Juantxu Bilbao,Lurdes Etxebarria eta AiolZuzentzaileak: Alberto Mtz. de la Cuadra, IñakiAstorkiza eta Jagoba ZalloPublizitatea: Arantza Atxutegi (686 58 92 38)Banaketa: EtxerainoMaketatzailea: Gaizka EguskizaInprimategia: GertuAle kopurua: 6.000Lege gordailua: BI 137-02 ISSN 1578-9322

4 Eritxia 5 Laburrak eta albisteak 11 Iruditan... Edozein garaitan12 Gurean izan da... Efrén Vázquez14 Gaztea eta... Denis Sola17 Guztientzako Gabonetako22 Euskararen Eguna24 Zorrizketan Lezamako euskara elkartea30 Txorierriko jatetxe bikainak32 Loiu argazkitan34 Sondika moto36 Elkarteak/Taldeak... Txernobil elkartea38 Osasuna... Buruko mina40 Teknologia... Teknologia erabili baino gehiago41 Aikorrizketan... 2011 mosuz hasiko da42 Sukaldaritza45 Denborapasa

AIKOR! aldizkariak ez dau bere gain har-tzen aldizkarian adierazitako esanen edo-ta eritxien erantzukizunik.

diruz lagundutako aldizkaria

12 Efrén Vázquez 26 Zorrizketan euskara elkartea 36 Txernobil elkartea

Kuriosoa, leloa; gure bizitzaren hariaknahitaez maneiatzen dituen logikaekonomikoaren lehen mandamendua.

Baina urrearen sukarra aspaldi bukatu bazenere, gaizotasunak badirau. Denbora urrea daberaz,... urrea denbora dela kasik esangonuke nik. Orain dela gutxi Atxagari irakurrinion legez, “... paradisua promesten digunlogika ekonomikoak, kasurik onenean, bene-tako garrantzia duen gauza bakarra kentzendigu, denbora”.

Zenbat diru behar dugu bizi izateko?

Zenbat denbora libre? Interesgarriak bezainalferrikakoak dira galdera horiek. Pertsonakbeste erantzunak egon arren, bakar bateanlaburbil daitezkeelako: duguna. Ze erreme-dio... Beharrizan kontzeptuak subjektibitate-aren sakontasuneraino hondoratzen gaitu,baina burua atera nahian, bizitzaren garaiezberdinetan beharrizan berberak ez ditugu-la onar dezakegu. Ez ditugu beti gastu berdi-nak, ezta denboraren premia bera ere. Gurebaimenez eraiki den sistema honek –gukeraiki dugula gehiegi esatea izango litzateke-elako–, ordea, ez ditu honelakoak ulertzen.Zortzi orduan, eta hortik gora, lan egitendugu gure seme-alaben heziketa, aitona-amonen zaintza, aisialdia edo plater aurreko-zinatuak ordaintzeko. Zorionekoak gu, ira-tzargailuaren beharra dugun bitartean...

Baina krisi handi hau ere subjektiboa daoso, begira dezagun bestela gure ingurura:nork ez du autorik?, nor ez da oporretan joa-ten?, nork ez du arropa berria urtero eros-ten?, nork ez du astero kanpoan afaldu etatrago batzuk hartzen?... Autoen zaldiek,

hotelen izarrek, arroparen markek edo tele-bisten hazbeteek baino ez gaituzte ezberdin-tzen. Bien bitartean etxebizitzen prezioekberdintsu jarraitzen dute, hori bai benetakobeharrizana! Besteak, tira, dirua ez da inoizgehiegi; bizioa, gutxiegi, akaso. Logika eko-nomikoak gugan sortu duen etengabeko kri-sian murgildu ginen aspaldian. Eta denbora?Erosi egiten da. Baina preziatua denez etagutxi dugunez kalitatezkoa izan behar du,garestia! Ze erremedio beste behin...

Gogoeta honek ez du kritika egitekoasmorik; hatz erakuslea luzatuz egiten denkritika horietako bat ez da, behintzat. Bestebizimodu baten aldarrikapen txikia baino ezda. Gero eta gehiago dira nire inguruan dirunahikoa baina denbora librerik ez dutenlagunak, baita tamalez denbora osoa libredutenak ere… Zaila da ulertzea populazioa-ren erdiari falta zaiona beste erdiak izatea,eta alderantziz. Ederra da askatasuna, bakoi-tzak diruarekin egin dezala nahi duena! Den-bora libre gehiago erosi ahal izatea ere ede-rra litzateke.

AIKOR! 99 l 2010eko abenduawww.aikor.com4 ERITXIA

Denbora urrea da

IMANOL ÁLVAREZ

(Filosofian lizentziatua)

Korrika 1980an sortu zenetik 30 urte pa-satu diren arren, AEK-k, oraindik ere,herritarren laguntza behar du bere

proiektua aurrera atera ahal izateko. EuskalAutonomia Erkidegoan (EAEn) diru-laguntzapolitika hobetu bada ere, Nafarroan eta Ipa-rraldean jasotzen diren diru-laguntzek ez du-te jardun arruntaren ehuneko txiki bat bainoestaltzen. Gainera, EAEn ere diru-laguntzenpolitikan atzerapausoak emango ez ote di-ren zalantza daukagu. Bestalde, badaudeAEKn hamaika egiteko ezin direnak diru-laguntza publikoen bidez bete, esaterako,matrikulazio prezioak mantendu edota jais-tea AEKren doakotasunaren aldeko aldarria-

ren bidetik. Horregatik guztiagatik, duelahiru urte, kanpaina berri bat jarri genuenabian AEKn: “Korrika Laguntzailea” kanpaina,Korrika bera antolatu ahal izateko balioduena, eta txorierritarroi mezu honekin aur-kezten dizueguna. Bi urterik behin Korrikalaguntzaile bihurtzen denak 12 euroko diru-laguntzaren truke (0,5 euro hilero) behera-penak jasoko ditu katalogo batean adierazi-tako dendetan, komertzio-kolaboratzailebatzuei esker, eta baita pin bat ere, oroigarrigisa. Denok ezagutzen ditugu Korrika lagun-tzeko erak: dagoeneko euskaltegietan du-zuen Korrika arropa erosi, antolaketan la-gundu, kuestazioan parte hartu, Korrika la-gun kanpaina, eta, zelan ez, kilometroa e-rostea eta korrika egitea! Has zaitezte, beraz,beroketa-ariketak egiten! Korrika badator!

Korrika 17: Trebiñutik-Donostiara

BELEN GANA

(Irakaslea)

AIKOR! 99 l 2010eko abenduawww.aikor.com LABURRAK 5

TOTOAN Txorierriko Euskara Elkarte-en Federazioak eta Itzarri aholkularitzaenpresak liburu bi aurkeztu dituzte Du-rangoko Azokan: Futbola, oinarritik eus-karaz eta Benjamin eta aurre-benjaminenfutbol entrenamenduaren urteko plangin-tza. Bigarren liburuan Kirolplaning en-presak ere hartu du parte. Lanek futbo-lean euskara bultzatzea dute helburu,eta Bizkaiko Foru Aldundiak eta Txorie-rriko Mankomunitateak babestu dituzte.

Liburuen aurkezpena abenduaren3an egin zen Landako elkartegian. Ber-tan hauek hartu zuten parte: XabierGoienetxe TOTOANeko presidenteak;Koikili Lertxundi Athleticeko jokalari etaItzarriko ordezkariak; Mikel AranburuErrealeko kapitainak; eta Asier Landa Ki-rolplaning enpresaren ordezkari etabigarren liburuaren egileetariko batek.

TOTOAN, Itzarri eta Kirolplaning-ekoordezkariak pozik azaldu dira liburuekizan duten oihartzun eta harrera onare-kin. Izan ere, ikusmin handia sortu dutebisitarien artean eta biak Azokako libu-rurik salduenetarikoen artean egon dira.

Beste alde batetik, Toti Martínez deLezea eta Gotzon Barandiaran idazle la-rrabetzuarrek ere lan berriak eramandituzte Durangoko Azokara. Totik Nureta magia kanpamendua gaztetxoen li-burua eraman zuen; eta Barandiaranek,

Errotik eleberria. Lan bi horiek ere Azoka-ko salduenetarikoak izan dira.

Bizia eta ona

Gerediaga elkarteak balorazioa egindu Durangoko Euskal Liburu eta DiskoAzokaren 45. edizioari buruz. Nerea Mu-jika elkarteko presidentearen esanetan,aurtengo azoka bizia eta ona izan da.Azokaren ezaugarri nagusia galdu barik,ekimen berriek ere lekua finkatu dutela

esan du. Ahotsenea, Haur Literatura Are-toa, aurkezpenetarako aretoa edotaAzoka TB jarri ditu horren adibide. Bisita-ri eta salmenta kopuruari dagokionez,gorabeheratsua izan dela aipatu du.“Abenduaren 6koa izan zen egunik jen-detsuena eta salmentarik gehien ereegun horretan egin ziren. Orokorreanaurreko urteetako kopuruari eutsi dioazokak, eta salmentak ere onak izandira”.

TOTOAN eta Itzarriko liburuak, Durangoko

Azokako salduenetarikoen artean

Argazkia: Aiol

AIKOR! 99 l 2010eko abenduawww.aikor.com6 LABURRAK

a: Hori Bai

Azaroa mugimendu handiko hilabe-tea izan da Hori Bai Larrabetzuko gazte-txean. Kultur ekitaldi sorta zabala eskainidiete bertan herritarrei, eta gaztetxeanjende piloa batu da. Horrela, bada, MikelUrdangarin eta Anari abeslariek kontzer-tua eman zuten, eta Gotzon Barandiara-nek argitaratu berri duen Errotik liburuaaurkeztu egin zuen. Era berean, Munstroalana antzeztu zen gaztetxean eta Saga-rren denbora dokumentala eman zen.

Hori Baitik azaldu duten bezala, eki-menok ikasturte berriari hasiera ematekoantolatu dituzte. “Herritarrei aisialdirakoeskaintza eman behar diegula hausnartudugu, eta hori eskaintza handia izanbehar dela. Gainera, herriko jende ezber-dina erakarri nahi dugu eta horregatikazaroan antolatutako ekitaldiak ere ez-berdinak izan dira”.

Helburua bete dute. Ekintzek arrakas-ta haundia izan dute eta ekimen bakoi-tzean jendetza batu da. “Jendea gogozgeratu dela iruditu zaigu, halako gauzagehiago egitera animatu gaituztelako. E-kitaldiak aurrera ateratzeko Hori Baik egi-ten duen ahalegina larrabetzuarrek esker-tzen dutela esango genuke”.

Elkarlana

Ikusminik handiena sortu zuen ekin-tza Gotzon Barandiaranen Errotik liburua-ren aurkezpena izan zen. “Ez zen aurkez-pen hutsa egin. Euskaldunan beharreanibili ziren lagun bik garai hartako hainbatbizipen kontatu zituzten, eta Kukubiltxo-koek liburuko atal baten irakurketa dra-matizatua egin zuten. Unai Iturriaga etaEtxahun Lekue bertsotan aritu ziren etazuzeneko musika ere entzun genuen”.

Etorkizunean ere azaroa bezalakohilabeteak antolatzeko asmoa dute HoriBaikoek. Horren haritik elkarlanean hasidira herriko beste elkarte batzuekin (Txin-pasmendi, Gurpide...) eta norbanakoekin.“Helburu nagusia guztion artean ekintzaezberdinak antolatzea da, eta hemendikaurrera Larrabetzun kultur mugimendusendoagoa igarriko dela uste dugu. Herritxikia da gurea, eta beharrezkoak ikustenditugu elkarteen arteko harremana etaelkarlana”.

Hilerriko kapera

eraberritzen dabiltza

LezamanOtsailean izandako ziklogene-

siak kalteak sortu zituen Lezamakohilerriko kaperaren teilatuan, etahandik hona hainbat arazo antze-man dira. Horrela, bada, itoginak etahezetasuna daude eraikinean, etateila batzuk mugitu egin dira. Eraberean, kalteak ere badaude egu-rrezko egituran eta, ondorioz, teila-tua eraits liteke. Udalak eraikina era-berritzeko lanei ekin die eta, beste-ak beste, teilak eta egurrezko latakkendu eta egur berria ipiniko da.Horrezaz gainera, iragazgaizte lanakegingo dira eta zeramika mistokoteila gorri berriak jarriko dira. Teila-tu-hodiak eta aluminiozko zorrote-nak ere ipiniko dira, euri-urak jaso-tzeko. Lanetan 56.000 euro inberti-tuko dira. Bizkaiko Foru Aldundiak%90a ordainduko du eta Udalak,gainontzekoa. Lanak urtarrilarenamaierako amaituta egotea esperoda.

Kultur eskaintza zabala egin du

Hori Baik azaroan

AIKOR! 99 l 2010eko abenduawww.aikor.com ZORIONAK ETA URTE BERRI ON! 7


t: Inés Serrano / a: Lurdes Etxebarria

Abenduaren 4an hainbat lagun bilduziren Larrabetzuko plazan, azken hilabe-tean izandako saharar herriaren kontrakoerasoak gaitzestzeko. Horren haritik,Larrabetzuko udalbatzan aho batez eba-tzi zuten adierazpen bateratua egitea,Saharako herriari euren elkartasuna adie-razi eta jasandako eraso bortitz eta neu-rrigabeak behin betiko geldi daitezelaeskatzeko. Herritarrek ere deialdi zabalaegin zuten elkarretaratzean parte hartze-ko eskatuz.

Udondo taldeak

punteria egin duAbenduaren 4tik 7ra bitartean,Dardo Espainiako Txapelketa izanzen Lloret de Marren, Gironan.Txapelketan Udondo Derioko tal-deak hartu zuen parte Amateur Ckategorian. Derioztarrak lehenen-go aldiz aritu dira estatu mailakotxapelketa batean, eta oso tiratzai-le onak direla erakutsi dute. Horre-la, bada, 11. postuan gelditu dirataldekako txapelketan; bosgarrenpostuan, binakako txapelketan;eta hirugarren postuan, banakakotxapelketan. Germán Gómez etaAitor Ferreiro Udondo taldekokideek esan diguten bezala, osopozik daude emaitzekin; hala ere,arantza txiki bat dutela itzuli diraTxorierrira. “Aukera gutxi izangogenuela pentsatuz joan ginen Llo-ret de Marrera, eta ondo pasatzeahartu genuen helburutzat. Bainagure buruarekin haserre bueltatuginen. Izan ere, apur bat gehiagoprestatuz gero, askoz emaitzahobeagoak izan genitzakeela ustedugu”. Nolanahi ere, datorren urte-ko txapelketan edukiko dute aran-tza kentzeko aukera. “Kategoriazigoko gara eta maila handiagoaizango da. Baina gure maila erealtuagoa izango dela sinetsitagaude”. Udondo Derioko dardotaldea orain dela urte eta erdisortu zen, eta dagoeneko Euskadieta Espainiako Txapelketan hartudute parte. Taldea zazpi lagunekosatzen dute.

Larrabetzu, saharar herriarekin bat

“Sahararekin elkartasuna” lelotzatzuen pankarta baten atzean batu zirenherritarrak eta hiru alderdi politikoeta-ko ordezkariek adostutako agiria iraku-rri zuten. Gertaerak gaitzesteaz gaine-ra, Marokoko jokabidea salatu eta hain-bat neurri proposatu zituzten. Esanbezala, neurriok udaletxeetan ez ezik,beste eremu politiko eta sozialetan ere,baita nazioartekoetan ere, bultzatubeharrekoak dira, harik eta herri honekautodeterminazio erreferenduma bu-rutzeko baldintzak bermatuta izan di-tzan arte.


t: Jabi Agirre

UNESCOk Nazioarteko Festibala anto-latu du datorren urterako Parisen, eta Eki-dazu Lezamako abesbatzak bertan partehartzeko gonbidapena jaso du. Festibalahamazazpigarren aldiz egingo da. Ekida-zuk saio bi emango ditu. Lehenengoa urta-rrilaren 28an, barikuan, izango da, Festiba-laren haritik egingo den lehen kantaldian;eta bigarrena, hurrengo egunean, UNES-COren jauregian egongo den kantaldinagusian.

Korukideak gogotik dabiltza Pariseneskainiko duten errepertorioa entseatzen,

eta abesti gehienak euskarazkoak izangodira. “Gonbidapenean horrela adierazi zi-gutelako. Jo ta ke gabiltza abestiok presta-tzen, eta iaz ezagutu genituen Bilboko etaZornotzako abeslari batzuk ere tartekodira entseguetan, elkarrekin taldea osotze-ko”.

Abesbatza urtarrilaren 27an aterako daLezamatik, eta bidaia autobusez zein tre-nez egingo dute. “Diru-laguntza eskatu du-gu zenbait erakundetan, baina, arrazoiezberdinegatik, erantzunak ezezkoak izandira”. Urtarrilaren 30ean Lezamarantz abia-tuko dira eta itzultzean, nazioarteko topa-keten berri emango digute.

Paiak hitzaldia

eskainiko du DerionFredi Paiak urteak eman ditu eus-

kal jakintza batzen. Lan horren berriurtarrilaren 27an, arratsaldeko 7etan,emango digu Derioko Gurea Areto-an. Herri jakintza zelan batu duenkontatuko digu Paiak, baita hori etor-kizunean zelan eta zertarako erabiliere. Hitzaldia Txorierriko Berbalagu-nak antolatu du, Derioko euskaltegibiekin batera. Ekitaldia doakoa da,eta herritar guztiei dago zuzenduta.

Gurutzeak, Troquenor

enpresan Troquenorreko enpresa-batzor-

detik azaldu dutenaren arabera,enplegua erregulatzeko bosgarrenespedientea onartu diote enpresari.Ondorioz, 37 lagun joan dira kalera.Troquenor Sondikako enpresarenlangileek hilabete bi daramate gre-ban. “Neurri honen kontra ibili garaprotestatzen, baina gure jarrerakprozesua atzeratzeko baino ez dubalio izan. Enpresa ondoko landabatean gurutzeak jarri ditugu, batkaleratutako langile bakoitzeko”.Etorkizunak ezarriko du enpresareneta langileen norakoa. Bitartean, gre-ban jarraitzeko asmoa dute langile-ek, eta kontzentrazioa egingo duteenpresako atean bertan zein EuskoJaurlaritzaren aurrean. Langileakkaleratu beharrean, enpresa-batzor-deak beste proposamen batzuk eginditu: erretiro aurreratuak edo bajaksustatzea, esate baterako

Ekidazu abesbatza, Parisera kantari

AIKOR! 99 l 2010eko abenduawww.aikor.com IRUDITAN 11

Edozein garaitan

Gorostia da urteko edozein garaitan Gabonak gogora ekartzen dizkidan landarea; Gabonek ere oroitzapen asko ekartzen dizkidategogora...

Argazkia: Jesús Pedrero (IZAE Zamudioko argazki taldea)

t: Gaizka Eguskiza

Zelan Sondikan?

Oso ondo. Izugarrizko lana egin da,ekimena aurrera eramateko, eta ondobaino hobeto atera da dena azkenean.Ekitaldi polita izan zen; Sondikarako ezezik, Txorierri, Bizkai eta Euskal Herri oso-rako ere bai. Aspaldi honetan motor arlo-ko kiroletarako zaletasunak behera egindu, baina horrelako ekitaldiek berpiztuegiten dute zaletasuna. Erakusketan pri-meran hartu gintuzten eta guk saritzathartu dugu bertan egoteko aukera.

Zer da gehien harritu zintuena?

José Ángel Mendibilek erabilitakomotorrek harritu ninduten. Gidari horimotokrosean aritzen zen eta, haren mo-torra ikusten duzunean, erabat txunditutagelditzen zara, mugimendu eta salto ika-ragarriak egiteko gauza baita. Gainera,

lehiatzeko motorrak ere ikusi genituen,baina horiek ez zitzaizkidan hain ikusga-rriak iruditu, aurretik ere ikusiak nituelako.

Zer deritzozu 2010ean egindako

denboraldiari?

Urtea ondo hasi zen, eta denboraldiaurrean primeran ibili nintzen. Hala ere,urtea aurrera joan ahala, okertu egin zirengauzak: lasterketa batzuetan motorra ezzen batere ondo ibili, erori egin nintzen...

Dena dela, gogor egin genuen lan, etaburuaren aldetik ondo ibili ginen. Azke-nean, bosgarren postuan amaitu dutMunduko Txapelketa, eta pare bat aldizegon naiz podiumean. Beraz, pozik ego-teko modukoa da, ahal izan dudan emai-tzarik onena lortu dut-eta: gure aurretikfaboritoak baino ez dira ibili.

Garaipenen bat bota duzu faltan?

Tira, garaipenak lana borobiltzen du,

AIKOR! 99 l 2010eko abenduawww.aikor.com12 GUREAN IZAN DA

Euskal Herrian asko dira motorzaleak, eta gaur egun berriro dute nor miretsi. Izan ere,azken urteotan bada euskaldun bat 125 cc-ko Munduko Txapelketan parte hartzendabilena: Efrén Vázquez bilbotarra. Herri Torrontegiren lekukoa harturik, haren babes-pean garaipenak gurera ekartzen saiatuko da. Efren Sondikan egon zen, motor erakus-keta bat antolatu baitzen bertan.

“Laster etorriko da garaipena”

“Denboraldia pozik egoteko modukoa

da, ahal izan dudanemaitzarik onena

lortu dut-eta”

“2011n ez diot ezeri uko egingo:

irabazteko aukerabadut, gogo biziz

saiatu egingo naiz”

EFRÉN VÁZQUEZ l moto-gidaria

AIKOR! 99 l 2010eko abenduawww.aikor.com GUREAN IZAN DA 13

baina zaila da irabaztea. Podiumera igo-tzea ere zaila da eta horretarako hainbatalderdi izan behar dituzu zeure alde.Agian, Qatar edo Jerezeko lasterketetanizan nuen irabazteko aukera, eta izugarriaizango zen, han garaipenen bat lortu ba-nu. Hala ere, ezin dut motibazioa galdu:ilusioari eta lanari eusten badiegu, ziurnago laster etorriko dena garaipena.

Datorren urtean Ajo Motorsport

taldean arituko zara. Zergatik aukeratu

duzu talde hori?

Eskaintza batzuk jaso genituen dato-rren urterako. Ajo Motorsport taldea gurebila etorri zen eta interes handia erakutsizuen. Talde horretan ilusio itzelaz egitendute lan, bihotzez, eta txapeldunen tal-

dea izan da azken urteotan (2008an, MikeDi Meglio; eta 2010ean, Marc Márquez).Horrek bermea ematen dit, edo itxura onadu, behintzat. Gero ikusi egin beharko danolako materiala dugun eskura. Dena de-la, tituluei baino, ilusioari eta proiektuanduten parte-hartzeari ematen diot ga-rrantzi handiagoa, eta horregatik aukera-tu dut Ajo Motorsport taldea. Ea lasterke-tak irabaztea lortzen dugun guztion arte-an, eta, posiblea bada, baita MundukoTxapelketa ere.

Datorren urteari begira, zeintzuk

dira zure helburuak?

Oraindik oso goiz da. Geziak helburuaikusi barik botatzea bezala izango litzate-ke pronostikoren bat aipatzea. Asma ne-

zake edo ez. 2011n ezeri ere ez diot ukoegingo, hori da esan ahal dudan gauzabakarra: irabazteko aukerarik badut, gogobiziz saiatuko naiz.

Motoziklismoan aurrera egin duzu

beti: 2008an, 20. postuan bukatu ze-

nuen Munduko Txapelketa; 2009an,

14.ean; eta 2010ean, 5.ean. Hurrengo

urratsa txapelketa irabaztea da?

Datorren urtean emaitzak hobetzeadut helburu, baina iaz bosgarren bukatunuen txapelketa, eta oso zaila da horigainditzea. Nire ustez, ilusioari eta umilta-sunari eustea da garrantzitsuena, baitazirkuituetan orain arte hartutako eskar-mentua erabiltzea ere.

Nortzuk izango dira zure aurkariak

2011n?

Gidari guztiak. Lehiakortasun itzeladago nire kategorian, eta ezin izango nu-ke pilotu bakar bat aipatu.

Marc Márquezek (aurtengo txapel-

duna), Pol Espargarók (hirugarrena)

eta Bradley Smithek (laugarrena) ez

dute parte hartuko 125 cc kategoriako

Munduko Txapelketan, 2011n. Horrek

kentzen dio lehiakortasunik txapelke-

tari?

Ez dut uste. Sergio Gadea eta HéctorFaubel sartuko dira lehian haien ordez,eta gidari bi horiek eskarmentu handiadute. Dena dela, gidari guztiok gaude ira-bazteko irrikan, eta izugarrizko ilusiozlehiatuko gara 2011n. Iaz azkar aritu gi-nen, eta aurten ere beste horrenbesteegingo dugu. Zaila izango da, beraz, lehe-nengo postuetan ibiltzea.

t: Gaizka Eguskiza / a: Itsasne Zubiri

Webguneak diseinatzen dituzu,

baina zehatz-mehatz zein da zure

lana?

Diseinatzeaz gain, maketazioa etaprogramazioa ere lantzen ditut. Denadela, enpresen beharren arabera lanmota bat edo beste bat egiten dut.

Informatika munduan ibili baino

lehen kimika ikasi zenuen EHUn, Leio-

an. Zergatik ez zara kimikalari aritu?

Lan merkatuak bultzatu ninduen. Ka-rrera bukatu nuenean, ez nuen laniktopatu eta beste aukera batzuetan bila-tzen hasi nintzen. Orduan, diseinu grafi-koko ikastaroa egin nuen eta izugarrigustatu zitzaidan. Horren haritik, nire ka-buz hasi nintzen programatzen, ikastarogehiago egin nituen, eta azkenik berrirosartu nintzen unibertsitatera, InformatikaIngeniaritza teknikoa ikasteko. Eta geroesparru honetan hasi nintzen lanean.

Zer nahiago duzu, informa-

tika ala kimika?

Programatzea gehiagogustatzen zait, baina ontzibat esku artean dudane-an, osaketa kimikoaribegiratzen diot (kar,kar). Txantxak

alde batera utzita, etorkizunari begira bikarrera horiek uztartzea gustatuko litzai-dake. Hemen ez dago oso zabalduta,baina Katalunia aldean polimeroak-etalantzen dituzte, eta horrelako zerbait egi-teko asmoa dut.

Lanaz gain, gitarra jotzen ematen

duzu denbora. Nondik datorkizu zale-

tasuna?

Familiarengandik datorkit, aitak eregitarra jotzen baitu. Gaur egun talde ba-

tean aritzen naiz eta power pop mu-sika jotzen dugu.

Gustatuko litzaizukeen

musikagile profesionala

jardun izana?

Egia esan, ez. Musikamundua oso konplikatuada. Batzuetan lan pilo batduzu, eta beste batzuetan,

lanik ez. Izarra izan banintz,musikagilea izatea gustatuko

litzaidakeen, baina errealistaizan behar zara: guztiok e-

zin gara izarrak izan. Zu berez bilbotarra

zara, baina Txorierrin,

Derion bizi zara gaur

egun. Zergatik etorri

zinen gurera?

Nire neska Alacantekoa da eta bertanbizi ginen. Hala ere, Txorierrira etorri zenlan egitera, eta orduan erabaki genuenhemen bizi izatea. Oso gustura gaude etaTxorierrin geldituko gara.

Txorierri ezagutzen zenuen hona

etorri baino lehen? Zer deritzozu?

Sondika ezagutzen nuen, besterik ez.Izugarri gustatzen zait Txorierri.

Hainbat lekutan bizi izan zara: Bil-

bon, Alacanten, Venezuelan.... Zer de-

la-eta? Non sentitu zara erosoen?

Venezuelara joan nintzen nire amahara joan zelako. Ikasketak zirela-eta, Bil-bora itzuli nintzen. Geroago, Alacantenere bizi izan naiz nire aita bertan bizi dela-ko eta neska hangoa delako. Lekurikonena? Nire ustez, Bilbo. Askotan joan

naiz kanpora, bainabeti itzultzen naiz.

Eta berriro

kanpora joateko

asmorik baduzu?

Ez, epe ertaine-an behintzat ez dau-

kat pentsatuta. Eta aldatzekotanBilboko erdigunera joango nintzateke(kar, kar).

DENIS SOLA l txorierritartua

AIKOR! 99 l 2010eko abenduawww.aikor.com14 GAZTEA ETA

“Askotan joan naiz kanpora,baina beti itzuli egiten naiz”

Izugarri hazi da gure harana azken bolada honetan. Horidela-eta, hainbat lagun etorri dira Txorierrira bizi izatera,eta Denis Sola bilbotarra horietako bat da. Denis Bilbon,Venezuelan eta Alacanten bizi izan da, baina gaur egungustura dabil Derion.

“Izarra izan banintz, musikagilea

izatea gustatuko liltzaidakeen”


AIKOR! aldizkariak urte distiratsua opa dizue irakurle eta iragarle guztioi

AIKOR! 99 l 2010eko abenduawww.aikor.com16 ZORIONAK ETA URTE BERRI ON!

AIKOR! 99 l 2010eko abenduawww.aikor.com GABONETAKO EGITARAUAK 17

Abenduaren 24an, barikuan

–18:30: Olentzero, zerratik abiatzekoa.Abenduaren 25ean, zapatuan

–19:00: Bertso saioa.Abenduaren 26an, domekan

–19:00: Folk kontzertua, Alboka 2.1. talde-aren eskutik. Abenduaren 28an, martitzenean

–22:00: 8 begi antzezlana, Gilkitxaro talde-aren eskutik. Abenduaren 31n, barikuan

–Kotiloia.Urtarrilaren 3an, astelehenean

–Salda badago dokumentala eta Eriz Za-pirain zuzendariarekin solasaldia.Urtarrilaren 6an, eguenean

–17:30: Umeentzako pelikula eta txokola-tada.

Urtarrilaren 13an, eguenean

–Literaturaz berbetan Ur Apalategirekin.Arrekikili euskara elkartearekin bateraantolatua.Urtarrilaren 14an, barikuan

–Zea Mays eta Split 77 taldeen kontzer-tua.

Hori Baik antolatua (Larrabetzun)

Abenduaren 27tik urtarrilaren 7ra

arte

–10:30-13:30: Jokoak, tailerrak... Lu-dotekan. Urtarrilaren 3an eta 4an, astelehe-

nean eta martitzenean

–15:30-20:30: Puzgarriak, kirolde-gian. Urtarrilaren 5ean, eguaztenean

–18:00: Haurrentzako diskoteka, ki-roldegian. –18:00: “Basajaun bikotea” ErregeMagoen festa, Gure Etxean. Urtarrilaren 7an, barikuan

–18:00: Ipuin kontalaria, Angulerikultur etxean.

Larrabetzu


–10:00: Plater-tiroko saioa, TeknologiaParkeko tiro zelaian. Txorierri Ehiza eta Arrantza elkarteak antolatua. –Olentzero.Abenduaren 27tik 30era bitartean

–16:00-21:00: Jolas parkea, kirolde-gian. Abenduaren 30ean, eguenean

–20:00: “Olentzerori gutuna”lehiaketa-ko sariak banatzea, kiroldegian. Laga-tzu euskara elkarteak antolatua.

Abenduaren 31n, barikuan

–Serantes mendira irteera. Arroeta menditaldeak antolatua. –1:00: Urtezahar eguneko kotiloia, Adin-tsuen Etxean.Abenduan eta datozen hilabeteetan

–Janari batzea, Saharara bidaltzeko. Udale-txean eta DIA eta Eroski supermerkatuetan. Urtarrilaren 19an, martitzenean

–20:00: Erregea eta bufoia antzezlana, Za-mudiotorren. Lagatzu euskara elkarteakantolatua.

Zamudio

Guztiontzako Gabonak “Olentzero arratseko haizeak berrogei edo hiru hilabetean segitzen du” dio atsotitzak.Guk ez dakigu ikazkinak haizerik ekarriko digun, baina ziur gaude opariak utziko dizkigu-la zuhaitzaren azpian edo tximinia ondoan. Urte zaharrak eta urte berriak ere ekitaldisorta zabala ekarriko digute, guztiok ondo pasa dezagun.

Split 77 taldea

AIKOR! 99 l 2010eko abenduawww.aikor.com18 GABONETAKO EGITARAUAK

Abenduaren 23an, eguenean

–19:30: Pentagrama soinu elkartearenemanaldia, Kultura Etxean. Abenduaren 24an, barikuan

–17:00: Olentzero eta Belen biziduna,Udaletxean.Abenduaren 29an eta 30ean, eguazte-

nean eta eguenean

–11:30-14:00 eta 16:00-19:00: Umeen etagazteen parkea, Goronda Beko kirolde-gian. Madiber magoaren emanaldia etaberbena, Mugi-mugi taldearen eskutik.

Abenduaren 31ra arte

–“Sondikako Udala” XIX. Gabonetako Pos-talen Lehiaketako lanak, liburutegian.–Tailerrak, jolasak, marrazkiak... LudotekaIn eta IIn.–Basket txapelketa, kontzertuak, taile-rrak... Gaztetxean.Urtarrilaren 2an, domekan

–Bolaleku batera irteera, Gaztetxeakantolatua. Urtarrilaren 5ean, eguaztenean

–18:00: Errege Magoen desfilea, airepor-tuko lehengo terminaletik.Urtarrilaren 30ean, domekan

–Oketara irteera (Gorbeiako Parke Natu-rala). Izena ematea: urtarrilaren 27ra arte,liburutegian. –“Sondikako Udala” XXIII. Areto-futbolTxapelketaren hasiera. Izen ematea: urta-rrilaren 10etik 23ra, Goronda Beko kirol-degian.

Abenduaren 23an, eguenean

–18:00-19:30: VII. Azoka txikia, liburu-tegiko aterpean. Abenduaren 24an, barikuan

–11:00-13:00: Ludoteka–17:00: Olentzero, Klaratarren komen-tutik pilotalekura.Abenduaren 27an, astelehenean

–11:00-13:00: Ludoteka.–17:00: “Loiuko Udala” Gabonetakopostalen lehiaketa, liburutegian.–19:00: Postalen lehiaketako sariakbanatzea. Abenduaren 28an, martitzenean

–11:00-13:00: Ludoteka.

–18:30: Pepa eta Kutxo pailazoak, lu-dotekan. Abenduaren 29an, eguaztenean

–11:00-13:00: Ludoteka. –18:30: Kontu kontalaria. Abenduaren 30ean, eguenean

–Goizean: Gabonetako Umeen Parke-ra irteera. Abenduaren 31n, barikuan

–11:00-13:00: Ludoteka.Urtarrilaren 3an, astelehenean

–11:00-13:00: Ludoteka.Urtarrilaren 4an, martitzenean

–11:00-13:00 eta 16:30-19:30: Gabone-tako Umeen Parkea, pilotalekuan. Urtarrilaren 5ean, eguaztenean

–11:00-13:00: Ludoteka.Urtarrilaren 7an, barikuan

-11:00-13:00: Ludoteka.

Loiu

Sondika


–17:00: Olentzero, plazan. Kalejira,dantza, musika... Udalak, Zorrizke-tan euskara elkarteak eta Kurutzedantza taldeak antolatua. Urtarrilaren 3an eta 4an, astele-

henean eta martitzenean

–11:30-13:30 eta 16:30-20:30:Gabonetako umeen parkea, pilota-lekuan.Urtarrilaren 21era arte

–Gabonetako postalen lehiaketakosariak ikusgai, liburutegian.

Lezama

Oketa

Argazkia: Asier Sanz

AIKOR! 99 l 2010eko abenduawww.aikor.com20 GABONETAKO EGITARAUAK


–10:00: Familia osoentzako jarduerak etakirol jolasak, kiroldegian. –10:00: 3x3 jaurtiketa libreak, kiroldegian.Derio Saskibaloi taldeak antolatua. –10:00: Xakearen Tokiko Opena, kirolde-gian. Xake taldeak antolatua.–11:00: “Ezagutu esku pilota. Kirol jola-sak” ekimena, pilotalekuan. Atxiki pilotataldeak antolatua. –17:00: Olentzero, Errekalde parkean. Txi-mintx euskara elkartearen eta Ipar-Aldeabesbatzaren eskutik. Abenduaren 26an, domekan

–12:00: Erromeria ibiltaria, eliza aurrean.Lainomendi dantza taldearen eskutik. Abenduaren 28an, martitzenean

–18:00: Nagusien jaia eta 1925eko kinto-en omenaldia, kiroldegian. Abenduaren 30ean, eguenean

–9:00-13:30 eta 16:00-19:00: Txu-txu tre-na, puzgarriak, ohe elastikoak eta kart zir-kuitua, pilotalekuan. Danerik paraje! el-karteak antolatua. –19:00: Hiruko areto-futbola, kiroldegian.Pozgarri taldeak antolatua. Abenduaren 31n, barikuan

–10:00: Familia osoarentzako jardueraketa kirol jolasak, kiroldegian. –10:00: Aldi Bereko Xakea, kiroldegian.Xake taldeak antolatua. –11:00: “Ezagutu esku pilota. Kirol jola-sak” ekimena, pilotalekuan. Atxiki pilotataldeak antolatua.

Abenduaren 31ra arte

–Erakusleihoen V. Txapelketa, Danerikparaje! elkartearen eskutik.Urtarrilaren 3an eta 4an, astelehenean

eta martitzenean

–11:30-14:00 eta 16:30-20:30: Umeen jaia,kiroldegian eta pilotalekuan. Puzgarriak,tailerrak, mago baten emanaldia eta ber-bena. Urtarrilaren 3tik 7ra

–16:00-19:00 (astelehena eta eguaztena);11:00-14:00 eta 16:00-19:00 (martitzenaeta barikua): Planetario ibiltaria, pilotale-kuan. La Caixa fundazioaren eskutik. Urtarrilaren 5ean, eguaztenean

–18:00: Errege Magoen desfilea, elizan. –19:30: “Txori Herri” XXV. Gabon-kantenfestibala, elizan. Ipar-Alde abesbatzak an-tolatua.Urtarrilaren 6an, eguenean

–12:30: “Txori Herri” XXV. Gabon-kanten

festibala, elizan. Ipar-Alde abesbatzak an-tolatua. Urtarrilaren 7an, barikuan

–19:30: The Upper Room gospel taldea,Gurea Aretoan. Sarrerak: hiru euro, infor-mazio bulegoan.Urtarrilaren 8an, zapatuan

–10:00: Eskolako areto-futbola eta F7, fut-bol-zelaian. Arteaga taldeak antolatua. Urtarrilaren 14an, barikuan

–20:30: Erakusleihoen V. Txapelketakosariak banatzea, Larrabarri baserrian. Da-nerik paraje! elkartearen eskutik. Urtarrilaren 15ean eta 16an, zapatuan

eta domekan

–19:00: Maribel y la extraña familia an-tzezlana, Gurea Aretoan. Sutondoan el-kartearen eskutik.Urtarrilaren 22ra arte

–Janari batzea, Saharara bidaltzeko. Eros-ki eta BM supermerkatuetan.

DerioThe Upper Room gospel taldea

AIKOR! 99 l 2010eko abenduawww.aikor.com22 EUSKARAREN NAZIOARTEKO EGUNA

Herriko txoko guztietan altu eta argientzun zalako. Algarea handia izan zan;eta jaia, askoz handiagoa. Euskerearen E-gunak txorierritarrok Lezaman batu gaituaurton. Egunari antzerkiagaz eta jolasa-kaz emon geuntsan hasierea, eta bertso-lariakaz eta musikeagaz amaitu genduan.Adin eta gura guztiei zuzendutako ekital-diak euki genduzan azaroaren 27an. Herriikastetxeko umeek hurrengo astean har-tu eben txandea. Horrezaz gainera, gai-nontzeko herrietan be ekitaldi sorta za-bala antolatu eben alkarteek, euskalte-giek, ikastetxeek, liburutegiek eta era-kundeek. Halanda be, ezin dogu ahaztuEuskerearen Eguna abenduaren 3an etadata horren inguruko egunetan ospatzendogun arren, urteko gainontzeko egune-tan be, lehen aitatutakoek zein lagun a-nonimoek ahalegin handia egiten dabelaeuskerearen alde. Eta arestian egin danagogoan izateko, hor doaz aurtengo e-kitaldien argazkiak. Kuko, Truko eta Bolenwaider pailazoek txikienei gozarazo eutseen. Algarak belarrietan doguz oraindino.

Ahotsa galdu genduan Taberna Ibiltaria taldekoakaz; tabernaz taberna, txokoz txoko, euskerearen doinua beti en-tzungai.

“Mementu ridiccoliak”bizi izan ebezan herri eskoleta-ko ikasleek; eta barrez lehertu beharrean egon be bai.

Euskerea, ozenki Lezaman

AIKOR! 99 l 2010eko abenduawww.aikor.com EUSKARAREN NAZIOARTEKO EGUNA 23

Txan magoak ahobete hortz itxizituen 10 urtetik 11urtera bitartekoumeak eta horienirakasleak.

Goian, Egañak, Colinak, Lekuek eta Uriak bertso-saioederra eskaini euskuen. Hotza ederra egoan, bainafrontoia bete zan. Ezkerraldean, indarrak neurtu genduzan soka-tiran,bolo-jokoan eta beste. Hitzapasa jolasean be ausar-tu ginan, halanda be dana asmaten eban lagun batbaegoan...

Fantasiara joan ginan Peli, Txirrikizeta Kukubiltxoren eskutik.

ZORRIZKETAN LEZAMAKO EUSKERA ALKARTEA

Iñaki Lekerika Zorrizketan Lezamako euskera alkartearen presidentea da; eta FernandoOlabarrieta, alkartearen sortzaileetariko bat. Azaldu deuskuen moduan, 11 zenbakiakbadau esangura sinboliko bat euskaldunontzat, eta zenbaki horren inguruan hain zuzenbe antolatu dabe alkartearen urteurrena. Hamaika urtean egindako beharra eta euske-rea euki doguz berbabide.

AIKOR! 99 l 2010eko abenduawww.aikor.com24 GAI NAGUSIA

“Parte-hartutea gehiago bultzatu beharko zinguruko ekitaldiak folklore hutsean gerat

Joan zan mendean jaio, eta mende

barrian emon ditu Zorrizketanek lehe-

nengo pausuak...

Aspalditxoan hasi ginan herrian eus-kerearen aldeko gauzak egiten. Hasiera-hasieran kultur aretoan batuten zan eus-kaltzale talde bat ginan, ekitaldi xumeakantolatuten zituana. Geroago ofizialduginan, eta, lokal txiki horretatik herriareneta ibarraren zabaltasunera joan ginan le-lo honegaz: “bata-besteagaz lezamarrokeuskeraz”. Kontseiluak handik lasterreraantolatu eban “Bai Euskarari” kanpaina-ren olatuaren indarrak bultzada handia e-mon euskun bai guri, bai Txorierrin sortuziran gainontzeko euskera alkarteei. Joa-nak joan, etorriak etorri, hamaika urtebete doguz aurton. Asko dira? Gitxi? Norda kapaz itaun honi zuzen erantzuteko?Ospakizunak poztasunerako guneak iza-ten dira, atzerantz begiratu eta ondo egi-nekoagaitik harro sentiduten garalako,edota txarto eginetatik ikasi egiten dogu-lako. Eta batez be aurrera begiratu etaindar barriak hartuten diralako. Asmo etahelburu honeekaz ospatu dogu guk gu-rea.

“Bata-besteagaz lezamarrok eus-

keraz”, zer dago lelo horren atzean?

Taldearen ibilbidearen hasieran, sari-keta antzeko bat antolatu genduan herri-tarren artean, gure leloa aukeratutekoasmotan. Eta beste hainbat esaldi politaskoren artean, hori aukeratu genduan.Leloak argiak eta ulerterrazak izan behardira eta gurearen esangurea nahiko argidago: lezamarron artean, batez be daki-

gunon artean, euskerea ahalik eta gehienerabiltea; azken batean, euskeraz bizi a-hal izatea. Zorrizketan alkarteak Lezamaneuskerearen normalizazinoaren eragileaizatea dau helburu; herriko esparru guz-tietan euskerea hizkuntza erabilia izandaitela lortutea.

Eta erantzukizun aktiboa dozue

behar horretan.

Ekitaldi gehienak herriari begira anto-latuten doguz, Txorierriko beste taldea-kaz batera egiten doguzanetatik aparte.Ekitaldi xumeak izaten dira, betiere eus-kerearen erabilerea sustatuteko, eta tal-dearen presentzia eta prestigioa herrianareagotuteko. Batzuk ekintza ziklikoak di-ra: Gabonetako eguna girotuteko gaztai-nak, San Joan gaua, Goitioltzako jaietakotxakolinaren dastatutea, Andramarietakobazkaria...; eta beste batzuk, puntualak:hitzaldiak, argitalpenak, kontzertuak...Normalean nagusiei zuzendutako ekin-

AIKOR! 99 l 2010eko abenduawww.aikor.com GAI NAGUSIA 25

an, euskerearen u ez daitezan”

“Ospakizunak poztasunerako guneak

izaten dira, ondo eginekoagaitik harrosentiduten garalako

eta indar barriak hartuten diralako”


tzak dira, baina umeentzat be zer edo zeregiten ahalegindu gara, eskoleagaz edotagurasoen alkarteagaz batera. Eta gazteen-tzat, zer? Ba ahalegindu, ahalegindu gara,kontzertu edo halakoren bat inoiz antola-tuz, baina oso gatxa da eurengana heldu-tea, gure aspaldiko erronketariko bat da,duda barik.

Herritarrek be badabe erantzun ak-

tiborik?

Egiten doguzan ekitaldi batzuk, be-hintzat, nahiko errotuta dagoz herrian, e-ta gehiago edo gitxiago, jentea hurrera-tuten da ekintzetara eta gustura sentidu-ten da. Duda barik, Zorrizketanen presen-tziak badau zelanbait eragin positiboaeuskerearen erabilerean, baina ekintzota-tik harago edo Zorrizketan aurrean ez da-goanean, ez dakit zer esan… Helburuabenetan beteten dan edo ez, hori bestekontu bat da, azterketa sakonago bat eginbeharko litzateke.

Ekitaldi ludiko horreetaz aparte,

beste behar sakonago batzuk be egin

dozuez, Mikel Zarateren heriotzearen

25. urteurrenaren haritik antolatutako

ekintzak, esate baterako.

Mikel Zarate idazle lezamarra, zoritxa-rrez oso gazterik joan jakun arren, beti

“Herriko arlo guztietan euskerea hizkuntza erabilia

izan daitela lortuteadogu helburu”

“Mikel Zarateren euskaltzaletasuna

gurako geunke lezamarrei nahastetea...

Ez da erraza izango”

egon da hor, Zorrizketan sortu baino as-koz be lehenago. Guk bere irudia, bereeuskaltzaletasuna, bere handitasuna ze-lanbait “aprobetxau”gura izan dogu, Leza-man eta inguruan euskerearen alde zeredo zer egiteko, eta bide batez berari zorgeuntsana eskaini. Hortik etorri zan bereheriotzearen 25. urteurrenean omenaldihandi bat antolatutea. Harrotasunez esanbehar dogu, jente askoren beharrari etalezamarren erantzunari eta bere familia-ren eskuzabaltasunari esker, herriaren his-torian egin dan kultur ekitaldirik handienaizan dala.

Izan be, hiru hilebetean hainbat eta

hainbat ekitaldi antolatu ziran Leza-

“Oraindino be Lezamaneuskeraz bizi gura

dauanak zailtasunak eta oztopo handiakditu… Negargarria”

AIKOR! 99 l 2010eko abenduawww.aikor.com GAI NAGUSIA 27

man eta Txorierriko beste herri guztie-

tan be bai.

Berbaldiak, erakusketak, kontzertuak,Euskaltzaindiaren batzarra eta adierazpe-na, liburuen eta diskoen argitalpenak, do-kumentalak, herri bazkaria… Grabautageratu ziran ekitaldi guztiak gure begi-belarrietan eta baita euskarri digitaleanbe. Eta hor geratu dira betiko Gure Mikelliburua, Juan Luis Goikoetxeak zuzendu-tako biografia antzeko bat, edo LabayrukoAsier Bidart eta Aintzane Etxebarriak bu-rututako Lezamako Toponimia, edo IñakiGamindek atondu zuen Lezama berbarikberba lana, edo Gaizka Peñafiel musikarigaztearen Mikel Zarate diskoa, edo Mikelberaren inoiz argitaratu bako Utopiarenfantasiaz poesia liburua, edo Susa argita-letxearen eskutik bere lan osoak sareratu-tea eta danon esku itxitea...

Barru-barruan daroazuen euskal-

tzale, idazle, persona, laguna... da Mi-

kel.

Eredu eta ejenplua da euskerearenarloan, bai gure taldearentzat, bai besteeuskera talde askorentzat be bai. Eta bidehorretatik, Mikelen eredua eta beharrak

zabalduz gurako geunke bere euskaltza-letasuna lezamarrei nahastetea... Ez daerraza izango.

Hain txarra da euskerearen egoerea

Lezaman, ala?

Dana ez da baltza, leku edo ingurune-etatik inguruneetara desbardintasun han-diak direlako. Baina euskerearen erabile-

rea Lezaman oraindino eskasa da, osoeskasa, negargarria. Ez geunke katastro-fista agertu gura, baina gauza asko egindan arren, hobetu dogun arren, erdereada nagusi tabernetan eta dendetan, uda-letxean, medikuaren kontsultan, ume etagazteen artean, Athletic-en instalazioe-tan, enpresetan, pelotalekuan, txokoetan,

jaietan, alkarteetan.... Baina hori bainobaltzago ikusten dogun gauza bat bebada: oraindino be, XXI. mendean, Leza-man euskeraz bizi gura dauanak zailtasu-nak eta oztopo handiak dituala… Negar-garria.

Euskerearen Eguna Lezaman ospa-

tu dogu aurton. Zertarako balio dabe

halako jaiek?

Euskerearen alde benetan egiten danedozein ekitaldi beti izango da onuraga-rri eta aprobetxagarri. Euskerearen Nazi-noarteko Egunaren inguruan horrelakoaketa beste asko antolatuten dira, eta modupositiboan ikusi behar dira. Dagoan arris-kua ekitaldiok folklore hutsean geratuteada, arduradunen kontzientzia zuritutekoprestatuten ei diralako. Txorierriko ka-suan, egun hori antolatutearen alde izangara beti gure taldean. Egin gurako gen-dukeen kritika bakarra (eta konstrukti-boa) da herrietako alkarteen parte hartu-tea gehiago bultzatu behar dala. Osteran-tzean, “goitik” eginda datorren gauzeageratuten da, interesgarria eta aprobe-txagarria izan daitekena, jakina, bainabere arriskuak be badituena.

Oso harreman estua dozue Txorie-

rriko gainontzeko euskera alkartea-

kaz, ezinbestekoa da lankidetzea?

Bai, eta horren alde jokatu dogu beti.Alkarte bakotxak indar gehienak bereherrian erabili behar baditu be, ez garaisolatuta bizi eta ondokoen lagunenganabe jo behar da, emoten eta hartuten.Horren lekuko dira AIKOR! aldizkaria, Ber-balagun proiektua, batera antolatuten

diran ekitaldiak, Baserri Antzokia proiek-tua…

“Hemendik kultura saria” jaso do-

zue oraintsu, urteurrena biribildu dau?

Sariak zigorrak baino hobeak eta era-ginkorragoak dira beti. Baina, beharbada,beste alkarte batzuk be badagoz sariamerezi dabenak. Sari batek ez dau ibilbi-

de oso bat adierazoten, eta batzuetanhori emoten dauanaren ikuspuntua ispi-latuten dau. Kontuan hartutekoa da, bai,baina gauza puntuala be bada… Edozeinkasutan, sariak esan gura dau norbaitekguregan zerbait (gitxi edo asko) positiboaikusi dauala, eta hori beti da pozgarria etaeskergarria.

Batzuek kuriosidadea eukiko dabe,

zer esan gura dau Zorrizketan berbe-

ak?

Lezamarrok “zorriztoak” edo “zorriak”gara ezizenez. Eta ezizenaren alde ludi-koa eta soziala erabiliz, taldekide batek“Zorrizketan” berba barria asmau eban,“zorriak euskeraz berbetan”adierazo guradauana.


Poztasunez eta harrotasunez ospa-tu dabe Zorrizketaneko kideek alkarte-aren 11. urteurrena. Pirritx eta Porrotxpailazoen emonaldia, gazteei zuzen-dutako kontzertuak, bertso-afaria, kul-tura astea, berbaldiak, herri bazkariberezia... ekintza sorta zabala eskainideutsee urte osoan zehar lezamarreieta txorierritarrei. Urteurren bat lagu-nen artean ospatu behar dan jaia dala-

ko. Baina urteurrenak begirada atzerabotateko gunea be bada, eta alkarteakhalan egin dau. “Gatxa da 11 urterenibilbidea lerro bitan azaldutea. Laburraeta oparoa izan dala esango geunke;akatsez beterikoa beharbada, bainailusinoz gainezkakoa be bai. Alkartea-ren marka herrian ixteko modukoa bai,behintzat”. Aitatu deuskuen moduan,barrura begira hausnarketa sakonaegiteko momentua be bada, “ondoedo txarto zer egin dogun jakiteko”.Horrela, bada, inkesta bat egiteko as-moa dabe, eta hori herritarrei zabaldu-ko deutsee, “zelan ikusten gaituen etagutaz zer pentsetan eta itxaroten da-ben ezagututeko”. Inkestak eta alkarte-aren geroko eztabaidak eta gogoetakmarkauko deutsee aurreranzko bidea.Bitartean, euskerearen normalizazino-aren eta euskal kulturearen alde jarrai-tuko dabe beharrean.

“Ibilbide laburra eta oparoa”

“Sariak esan gura daunorbaitek guregan

zerbait positiboa ikusidauala, pozgarria eta

eskergarria da”

t/a: Gaizka Eguskiza

Legina Goikoa baserria Larrabetzundago. Hara joateko aldapa itzela gainditubehar da, baina hortik ikusten den pai-saiak merezi du: handik Txorierri osoadago bistara. Baserri horretan Horma-ondo erretegia dugu, eta bertan jatenematen dutenak ere merezi du. Izan ere,“Matías Gorrotxategi” saria eman dioteEstatuko erretegirik onena izateagatik.Mikel Bustinza eta Jayne Hardcastle se-nar-emazteek zuzentzen dute jatetxeaeta ez zuten “inondik inora” saria espero.“Gure parrillak ospea izan du beti, bainaustekabe galanta hartu genuen saria jasogenuenean, baita kristoren poza ere”.

2007ko otsailaren 16an ireki zutenLarrabetzuko jatetxea, baina beste Hor-ma-ondo bat ere bazuten Zornotzan, Ber-nagoitia auzoan. Oso pozik bizi eta lanegiten zuten bertan, baina lekua txiki gel-

ditu zitzaien. “Ez zegoen autoak aparka-tzeko lekurik, eta jantokia ere ez zen osohandia”. Horregatik, “etorkizuna berma-tzeagatik”, Larrabetzura joan ziren eta horaukera itzela topatu zuten. “Lekua zoraga-rria da. Jatetxetik mendiak eta inguruosoa ditugu ikusgai”. Ripa Bilboko errete-gia ere bada eurena, eta Aspe GoikoaDimako jatetxearen bazkideak ere badira.

Jatetxea erabat familiarra da: ama etaJon sukaldean dabiltza, eta beste anaiaeta aita, platerak zerbitzatzen. “Sariak ga-rrantzia du guk urteetan egin dugun lanaaintzat hartu duelako eta ospea ekarriko

digulako. Hala ere, guretzat saririk onenabezeroa bera da, hau da, bera hemendikpozik ateratzea. Eta gure ustez, normale-an lortzen dugu aspaldiko bezeroak ditu-gulako eta gainera euren seme-alabak ereetortzen direlako”, dio Jaynek.

Eta zein da gakoa? “Kalitatea, maitasu-na eta, azken batean, egiten duguna gus-tatzen zaigula”, erantzun digute. Batenbatek pentsa lezake jakiak parrillan erre-tzea erraza dela, baina hori ez da egia.“Okela eta arrain bakoitza ezberdina da:lodierak, neurriak edo urteko sasoiak zeri-kusia dute parrillan egiteko orduan.Horregatik, bada, gure lana ez da mono-tonoa”. Horma-ondo jatetxean denetarikegiten dute parrillan: lehen platerak, a-rrainak, haragia eta postreak. “Esate bate-rako, anana txingarretan erretzen dugu.Horri almibarra, jogurta eta izozkia gaine-ratzen dizkiogu. Eta beste batzuk ere eginditugu: adibidez, batzuetan marrubiak e-

Euskal Herriko sukaldari-tza ezaguna da mundumailan, eta Larrabetzunegundoko adibide bi ditu-gu: Horma-ondo erretegiaeta Azurmendi jatetxea.Lehenengoa Estatukoerretegirik onena izenda-tu dute; bigarrenak biga-rren Michelin izarra lortudu. AIKOR! aldizkaria biensukaldeetan egon da etaeuren usain eta zaporeakekarri dizkizue.

Sukalde

AIKOR! 99 l 2010eko abenduawww.aikor.com30 TXORIERRIKO JATETXEAK

Horma-ondo: “Produktuen kalitatea

eta maitasuna dira gure gakoak”

Azurmendi:“Izar gehien duena baino,

jendea gurera etorri etahemendik pozik

ateratzen den jatetxeaizatea nahiago dugu”

do gereziak erabili ditugu. Edozein gauzaerre daiteke parrillan eta goxo-goxoa da”.

Bigarren izarra, lapikora

Legina Goikoa baserria utzi eta alda-pan behera goaz. Bidean Azurmendi jate-txea topatzen dugu. Eneko Atxaren jate-txeari beste Michelin izar bat eman diote,bigarrena jatetxea duela 5 urte ireki zene-tik. “Gure lan taldeak gogor egin du beharazken bost urte hauetan, eta esker onajaso dugu. Eta gainera esker on itzela,Michelin izarrak nazioarte mailan jatetxebatek lortu ahal duen saririk handienakbaitira. Oso polita izan zen izar bat jaso-tzea eta askoz politagoa bigarrena erelortu izana”, esan du sukaldariak.

Esker onak jasotzea garrantzitsua da,noski, baina hori ez da Enekoren taldea-ren lan egiteko arrazoia. “Ez dugu sarietangehiegi pentsatzen. Izar gehien duen ja-tetxea baino, jendea gurera etorri etahemendik pozik ateratzen den jatetxeaizatea nahiago dugu. Eta ahalik eta ondo-en jarraituko dugu lanean hori lortzeko,bezeroen zoriona lortzeko”. Bezeroak dirajatetxearen funtsa, eta horregatik “eure-kin” ospatuko dituzte izarrak. “Bost urtehauetan bezeroek izugarri lagundu digu-te, eta eurei ahalik eta zerbitzurik onenaeskaintzea da gure erronka nagusia”.

Azurmendi jatetxean euskal sukaldari-tza berria eskaintzen dute, batez ere. Ene-kok ez du betiko sukaldaritza eta sukalda-ritza berriaren arteko etengabeko eztabai-da horretan parte hartu nahi. “Nik ez dutinor konbentzitu nahi. Niri biak gustatzenzaizkit, biak onak iruditzen zaizkidalako;egunaren arabera, egun baten bata nahia-go dut eta hurrengoan, bestea. Nik biakdastatzeko gonbita egingo nuke. Azur-mendin errespetuz jokatzen dugu gureproduktu eta betiko errezetekin. Zaporeakerraz bereizten dira hemen”.

Eta zapore horien artean Bizkaikoaknabarmendu nahi dituzte Azurmendin.“Gure lurraldea bereizi behar da gastrono-mia mailan. Azurmendi jatetxean gureraetortzen direnei Larrabetzuko, Txorierrikoeta Bizkaiko zatitxoa ematen diegu ezagu-tzera. Gure zaporeak gure baserritarrek,abeltzainek eta arrantzaleek ematen dizki-guten produktuenak dira. Gure sukaldari-tzako herentzia da hori, eta hori bezeroeihelarazi nahi diegu”.

bikainak

AIKOR! 99 l 2010eko abenduawww.aikor.com TXORIERRIKO JATETXEAK 31

t: Itxaso Marina

Jesus Sustatxak eta Luis Gómezekorain dala urte eta erdi ekin eutsien beha-rrari. Loiuk bilakaera izugarria euki dauazken hamarkadetan, eta loiuztarrek aha-legina egin dabe aldaketa hori argazkienbidez jasotzeko. Etxez etxe ibili dira, auzozauzo eta baserriz baserri, herritarrei tira-dor-hondoan ebezan antxinako argazkiakberreskuratzeko eskatzen. Gutira 500argazki batu dabez, eta horreetako 300ikusgai jarri zituen Landatxueta jatetxean.Izan be, eskola zaharretako ikasle ohiekbazkaria antolatzen dabe urtero jatetxehorretan. Bazkaria 20. aldiz egin dabe aur-ton eta aukerea aprobetxau dabe argazki-bildumea jente-aurrean aurkezteko. Jate-txean 200 lagun inguru bildu ziran, etaerretratuek hain ikusmin handia sortueben, ezen gehienek bazkaria aurretikeskaini zan kopaua galdu eben argazkiakikusteagaitik.

Erakusketa ez eze argazki-albuma beegin dabe Jesusek eta Luisek. Albumeanegileen ustez esanguratsuenak diran 100erretratu argitaratu dabez. Argazkiok

Loiuk berak eta bertakoek bizi izandakomomenturik inportanteenak jasoten da-bez kirol, gizarte, politika eta urigintza-arloan. “Erretratuakaz batera horreen ga-neko aitamena be idatzi dogu. Halan,

argazkian agertzen diran lagunak nortzukdiran azaltzeaz ganera, argazkia zein urte-tan aterata dagoan be aitatu dogu, zeinlekutan, paraje horretan zer egoan leheneta zer dagoan gaur egun... Argazki bako-txari jagokona irakurriz gero, herria zerzan eta zer dan atera daikegu ondorio;hau da, gure historia eta ohiturak ezagu-tu”.

Bildutako argazkirik zaharrenak joandan mendearen hasierakoak dira, beraz,egindako lanak ederto adierazoten dauLoiuren bilakaerea. Jesus loiuztarra dajaiotzez eta Luis orain dala 40 urte joanzan hara bizitzen. Biek ondo baino hobe-to ezagutzen dabe bilakaera hori. “Azken45 urteetan euki dogun aldaketea osohandia izan da maila guztietan. Herrinekazaria izateari itxi deutsagu eta gauregun banaka batzuk dira baserrian beharegiten dabenak. Gizarte-harremanak bebestelakoak dira gaur egun. Herritarrokalkarri laguntzen geuntsan lehen, alkarezagutzen genduan eta etxeko ateak betiegozan zabalik. Herritarrok herria egitengenduan: frontoian, plazan, eleizan, ta-bernan... Orain, barriz, giltzaz ixten dira

AIKOR! 99 l 2010eko abenduawww.aikor.com32 LOIU ARGAZKITAN

Oroitzapenetan sakonduz

Loiuko joan dan mendeko historia argazki-bilduma batenjaso da. Datorren urterako dokumental bat kaleratuko da

Batzoki zaharra, 1978an

ateak eta Loiu lohiri bihurtu da”. Urigintzaarloari jagokonez be aldaketa garrantzi-tsuak egon dira. “Herria hau zen antxina:eleiza, udaletxea eta sakabanatuta ego-zan hainbat baserri. Baserri asko desager-tu egin dira eta urigunea joan da aton-tzen udaletxe eta eleizaren inguruan”.

Testigantzak eta ohiturak

Edozelan be, argazki-erakusketeazein albuma oso arrakastatsuak izan diraeta askok eskatu dabez erretratuen etaalbumaren kopiak. Are gehiago, erakus-ketea herriko beste leku batzuetan be jar-teko proposamena egin deutsee Jesusieta Luisi, eta auzokideek oraindino jarrai-tzen dabe eurenengana joten, argazkigehiago ixteko.

Erretratuak batzen ibili diran bitarte-an, herriko ekintzarik inportanteenak bi-deoz grabau be egin dabez: jaiak, Olen-tzeroa, inauteriak eta azokak, batzuk aita-tzearren. “Herriko historian gehiago sa-kontzeko asmoa dogu. Horretarako, do-kumental bat atera gura dogu eta hanherritarren testigantzak, Loiuko ohiturak,fiestak, bizitza... azaldu. Taloa egiteko era-bilten dan urina zelan egiten dan be gra-bau egin dogu herrian lotzen dan errotabakarrean, baita ohiko txarribodea be”.Era berean, Loiuren ganeko abestia kon-posau dabe eta horri eleizako organistakjarriko deutso musikea. Ahotsa eleizakokoruak eta herriko txikitero batzuk ipini-ko deutsie, eta abestia dokumentaleansartuko da. Lana datorren urtean egongoda amaituta.

la esan deuskue. “Sustraietan sakon-du eta Loiuko joan dan mendekohistoria batu gura dogu liburuan”.Historia eta pasadizuak be bai, he-rrian ahoz aho helarazo diran hamai-ka kontakizun dagozalako. “Derioraporru-landaren bila joan eta kanpo-an hiru egun emon zituan mutilare-na, edo hil zala pentsauz lurperatuaizan eta hurrengo egunean etxekoatea jo eban gizonarena, esate bate-rako”.

Harro dagoz eta eskuartean da-bezan proiektuak ahalik eta jentegehienengana ailegetea gustauko li-tzakie. Beharra musu-truk egiten da-be, eta horren ordainetan jentearenesker ona jasoten dabe. Nahikoa, eu-ren esanetan. “Herria maite behar da,baita bertokoak be”.

AIKOR! 99 l 2010eko abenduawww.aikor.com LOIU ARGAZKITAN 33

Jesusek eta Luisek oso parte-har-tze aktiboa euki dabe Loiuko bizitzasozial eta kulturalean. Lehenengoaherriko alkarte guztietan ibilia da:dantza, futbol eta pelota taldeetan,jai-batzordean, nekazaritza-koopera-tiban... Eta bigarrenak gazteei zuzen-dutako hainbat tailer jarri dau mar-txan. Urteerak be antolatu ditu etaaide zabaleko zinearen arduradunaizan da. Bakotxak bere kabuz egiteneban herriaren aldeko beharra. Bainaegun baten alkarregaz topau etaLoiuko historiarako eta sustraietarakozaletasunak betiko alkartu zituan. Ai-tatutako argazki-bilduma eta doku-mentala grina horren emaitzak dira.Halanda be, gizon honeen jakin-mi-nak ez dau mugarik eta etorkizuneanliburu bat argitaratzeko asmoa dabe-

Loiuk eta hangoek arlo guztietan bizi

izandako momenturikinportanteenak jaso

dira argazkietan

Bidean alkartu dan bikotea

t: Itxaso Marina / a: Antolatzaileak

Motoziklismo zaleek hitzordu garran-tzitsua izan zuten Sondikan azaroaren20an eta 21ean. Gorondabeko kirolde-gian 112 moto jarri ziren ikusgai. Gehie-nak partikularrek utzitako ibilgailuak izanziren eta moto klasikoak, modernoak etalehiaketakoak egon ziren haien artean.Balio ekonomiko eta historiko handikomotoak eraman ziren Sondikara. Horrela,bada, Lube Barakaldoko moto-fabrikakomodelo guztiek euren lekua izan zutenerakusketan, eta munduan bakarrak di-ren moto modeloak ikusi ahal izan zituz-ten zaleek. Santi Herrerok 1970an Man ir-lan izan zuen istripuan gidatzen zuenmotoaren erreplika ere jarri zen ikusgaikiroldegian, baita Aman Sabugok 1959anBilbo-Malaga-Bilbo proba irabazi zuene-an erabili zuen Lube markako motoa ere.Herri Torrontegi, Jose Ángel Mendivil etaEfrén Vázquez gidariek ere euren estandaipini zuten: motoek, kaskoek, ekipamen-duek eta argazkiek ikusmin handia eraginzuen ikusleen artean, eta oroitzapen go-zoak etorri zitzaizkion bati baino gehia-gori.

Abiadura ez ezik motoziklismoarenbeste kategoria batzuk ere erakutsi ziren.Besteak beste, gidari hauen ibilgailuakjarri ziren ikusgai: Aitor Martínez, Euska-diko Supermotard txapelduna; Oihane

AIKOR! 99 l 2010eko abenduawww.aikor.com34 SONDIKA MOTO

Sondika Moto ekitaldira 1.000 zale inguru batu ziren aza-roan. Bertaratutakoek aukera izan zuten, besteak beste,euskal motoziklismoaren iragana eta oraina ezagutzekoeta BQR taldearen kamioi-trailerra bisitatzeko.

Motoziklismorako grina

aurreko hilabeteetan ere. “Udalera jo ge-nuen eta laguntza eman ziguten. Mendi-vil, Torrontegi eta Efrénekin ere harrema-netan jarri ginen eta berehala bat eginzuten gurekin. Gainera, Mendivilek ezin-besteko laguntza eman digu erakusketaosatzeko. Eskerrak eman nahi dizkieguhaiei guztiei, Racing Tolua taldeari etaMendivilen enpresari. Eta, bereziki, anto-lakuntzan ibili diren lagun eta herritarguztiei”. Jende askok galdetu die antola-tzaileei ea Sondika Moto ekimenarenbigarren edizioa egingo ote den datorrenurtean. “Oso pozik gaude emaitzarekin,harro, baina jarri eta ekimena bere osota-sunean aztertu beharra dagoela ustedugu. Ikusi egingo da”.

Albizuri, Euskadiko Motokros txapelduna;Txomin Arana Espainiako eta MundukoMotokros Txapelketako parte-hartzailea;eta Borja Nieto Euskadiko Motokros txa-pelduna gogor kategorian, banaka ba-tzuk baino ez aipatzearren. “Ekimenarenhelburua izan da herritarrei ezagutzeraematea zein diren euskal motoziklismoa-ren historia, pilotuak, haien lana eta mai-la”, azaldu digu Unai Atxak, Sondika Motojardunaldien antolatzaileetako batek.

Torrontegik, Mendivilek eta Vázque-zek solasaldi bat egin zuten Kultura Etxe-an, eta aretoa leporaino bete zen. Osoekitaldi atsegina izan zen eta pasadizoaketa anekdotak izan ziren nagusi.

Aurreikuspena gainditu

BQR taldeak munduko txapelketetanhartzen du parte Moto2 eta 125 cc kate-gorien barruan, eta talde horrek kamioi-trailer bat aparkatu zuen Sondikan. Zale-ek kamioi-trailerra bisitatu zuten, gidaribaten azalpenei arretaz jarraitzen zietenbitartean. Asteburu “moteroari” amaieraemateko, Efrén Vázquezek autografoak si-natu zizkien harengana hurbildu zirenguztiei.

Sondika Moto ekimenak aurreikuspe-nak gainditu ditu eta horren seinale daherrira 1.000 lagun inguru hurbildu zirela.Oso ekimen arrakastatsua izan zen eta za-leak Txorierritik ez ezik Bilbotik Ezkerral-detik, eta Burgosetik ere etorri ziren. Eurizaparrada handiak bota zituen asteburuosoan, baina eguraldi txarrak ez zituenzaleak kikildu, eta batzuk Sondikaramotoz joatera animatu ziren.

Motoziklismoarekiko hitzordu hau ur-tebetez ibili dira prestatzen. “Herrian la-gun asko gara motoziklismoari nola edohala lotuta gaudenok, eta kirol honi me-rezi dituen lekua eta garrantzia emateapentsatu genuen”. Horretarako, hainbateta hainbat pertsona ibili dira antolatze-lanetan, bai ekimenean bertan eta bai

AIKOR! 99 l 2010eko abenduawww.aikor.com SONDIKA MOTO 35

112 moto jarri zirenikusgai; haien arteanmunduan bakarrak

diren modeloak egon ziren

t: Itxaso Marina / a: Jon Llona

Zer lotura dauka Txernobil alkarte-

ak Txorierrigaz?

Hemen lau harrera-familia gagoz: bat,Erandiogoikoan; beste bat, Loiun; bestebat, Lezaman; eta gu, Zamudion. Lezama-ko familiak ume bi ekarten ditu udan. Le-hen baegoan beste familia bat Derion,baina ekarten eben gazteak 18 urte beteditu eta gehiago ez da sartzen umeak e-txean hartzeko programetan. Udan U-krainan izan gara eta bertan ikusi gen-duan, igaz Euskal Herrira etorritako 261umeez ganera, badirala beste 200 umehandik urteteko beharrizana daukienak.Harrera-familia gehiago behar doguz Eus-kal Herrian, Txorierrin!

Orain dala bost urte egin zan azken

txostena, eta txosten horren arabera

orduko erradiazino mailak ez ziran

hain kezkagarriak...

Aurton neurketak egin doguz Txerno-bilen, eta erradiazino maila hemen dogu-na baino bost bider handiagoa da. Besteherri batzuetan ez dago hainbeste, be-harbada. Halanda be, ez da bardina hanbost minutuan egotea edo bizitza osoaemon behar izatea, erradiazinoa pilau e-giten dalako. Erradiazinoa lurrean sartzenda, eta Errusia aldean orain dala gitxi i-zandako suteen ondorioz barriro urtendau kanpora, eta kutsadura handia sortu.Umeentzat komenigarria da handik urte-an bitan urtetea, eta hori gutxienez bosturtean egitea halan. Alde batetik, erradia-zinoagaitik, eta, bestetik, han dagoan pe-simismoagaitik, autoestimurik ezagaitik...

Zeintzuk dira alkartearen jardunbi-

deak?

Garapen-proiektuei jagokenez, Ora-neko eskola bat birmoldatzeko lagunta-suna emon dogu. Sentsibilizazio-kanpai-nak be egiten doguz. Aurtengoa “Bereametsak har itzazu” da eta haren barruanegutegi bat eta Kukuxumusuk diseinauta-ko kamiseta bat jarri doguz salgai. Egute-

gian euren lanbide-karreragaitik gailen-tzen diran emakumeek hartu dabe parte:Toti Martínez de Lezea idazlea, Eva Argi-ñano sukaldaria, Lucía Lacarra dantzariaeta Ángela Vilariño pilotua, adibidez. Hel-burua hau da: hango neskatoek ikusteabadagozala beste aukera batzuk, eta lortuleikiela gura daben edozer.

Non erosi leitekez?

Egutegia Zamudion dago salgai, Ma-rielirenean eta liburu-dendan. Beste he-rrietako dendaren bat prest balego egute-gia bertan saltzeko, gustura eroangogeunkez aleak. Gure egoitzan (Bidarte U-daltegia, Agirre lehendakaria, 42) edo 670419 078 telefono zenbakira deituta belortu leitekez egutegiak eta kamisetak.Guk Ukrainako alkarte bigaz egiten dogubehar. Alkarte horreetako boluntarioak e-txerik etxe ibilten dira eta familia eta umebakotxaren egoerea zein dan aztertzendabe. Batzuetan, oinez joaten dira leku

AIKOR! 99 l 2010eko abenduawww.aikor.com36 ELKARTEAK / TALDEAK

Txernobil alkartea 1996an sortu zan eta harrezkero 3.178harrera bideratu ditu Euskal Herrian. Datorren urtean 25urte beteko dira hondamendi nuklearra gertatu zanetik,eta alkarteak “Bere ametsak har itzazu” kanpainea jarridau abian urteurrena dala-eta. Ana Otaola eta Jon LlonaZamudioko senar-emazteak umeak etxean hartzeazganera, boluntario dabilz alkartean.

TXERNOBIL ALKARTEA

“Umeak etxean hartzeko familiak behar

doguz Txorierrin”

en familiei. Programan parte hartzekoizena emotea zabalik dago hemengofamilientzat, eta gura dauenak gure al-kartera jo leike. Ez da baldintza berezirikbete behar harrera-familia izateko: ohikofamiliak izan leitekez, guraso bakarrekoak,gazteak, helduak, alargunak, semea-ala-bakaz, ume barik... Umeak euren seme-alabak izango balira moduan tratau bainoez dabe egin behar.

Zelako laguntasuna jasoten dabe

harrera-familiak alkartetik?

Programea zertan datzan azaltzendeutsegu, eta psikologoak be badoguzeurakaz berba egiteko. Ganera, umeak e-torten diranean, ez doguz barrik ixten.Monitoreak badaukaguz eta telefono zen-baki bat ipinten dogu familien eskura, ara-zorik badago deitzeko. Era berean, lagun-tza-familiak doguz kezkak-eta partekatuahal izateko. Eta jarduera sorta handiaantolatzen dogu, umeek berton dagozanbitartean guztion artean egiteko. Osoesperientzia positiboa izaten da eta partehartu gura daben guztiak esku zabalikhartzen dira alkartean.

Eta alkarteak be jasoten dau la-

guntzarik?

Diru-laguntzea jasoten dogu erakun-de batzuetatik. Besteak beste, ZamudiokoUdaletik. Laguntzea bulegoko gastuak,paperak eta holakoak ordaintzeko erabil-ten dogu. Ume bakotxaren bidaiak 600euro inguru balio dau eta ha familiekordaintzen dabe oso-osorik. Ondo legokelaguntza apur bat handiagoa eukitea,bidaiaren kostua txikiagoa izan daiten...Bitartean, zoketak, loteria eta abar egitendoguz, diru apur bat lortzeko.

batetik bestera; beste batzuetan, auto-stopez, bizikletaz... Bildutako dirua ibilgai-luak erosteko erabiliko da, ea posible dan!

Batez be umeak etxean hartzeko

programari emoten deutsazue garran-

tzirik handiena.

Programan sei urtetik 17ra bitartekoumeek eta gazteek hartzen dabe parte.Gu Ukrainaraino joaten gara eta bertanaztertzen dogu ea umeek benetako be-harrizanik daukien hona etorteko. Papera-kaz-eta be lagundu egiten deutsegu hare-

AIKOR! 99 l 2010eko abenduawww.aikor.com ELKARTEAK / TALDEAK 37

AIKOR! 99 l 2010eko abenduawww.aikor.com38 OSASUNA

t: Mikel Etxebarria, fisioterapeuta

Gure gizartean ohikoa da burukomina, eta asko dira hori eragin dezaketenarrazoiak: tentsio muskularra, baskularra,hormonala, arazo neuropatikoak...

Arrazoi horien artean tentsio-aldake-tekin zerikusia dutenak dira ohikoenak;hau da, sorbalda, lepo edo buruko musku-luek esfortzu handia egin dutelako, buru-ko min sorra, jarraitua eta lausoa sortzendutenak.

Muskulu bat kontrakturatuta edogainkargatuta dugunean, horrek mina soi-lik gune konkretu batean sortzen duela

pentsatzeko joera dugu. Buruari dagokio-nez, esate baterako, hortzak indartsuki es-tutzeak buruko muskulu tenporala kon-trakturatzea ekar dezake. Muskulu horilokietan dago eta kontrakturatu ahal denburuko muskulu bakarra da. Hala ere,badaude beste muskulu batzuk eraginadutenak buruko minan. Muskuluok lepo-an eta sorbaldan daude, eta gehiegi era-biltzen ditugunean, hainbat mekanismojartzen dituzte martxan, mina bururaino

zabal dadin. Horiei “puntu kolpekariak”esaten zaie, eta muskulu guztiek badutebat edo gehiago.

Muskuluaren arabera, mina era bateanedo bestean azaltzen da. Ondorioz, minmota, horren jatorria eta ondoeza areago-tu edo gutxiagotzen duten jarrerak bereizdaitezke. Horrela, buruko mina zehatz-mehatz zein muskuluk edo muskulu-tal-dek sortzen duten ezagut dezakegu.

Adibideak

Aipatzekoa da muskuluen laburpenadakarten jarrerek, zeinak denbora luzeanmantentzen baitira, eta behin eta berriroegiten den mugimenduek martxan jar-tzen dituztela muskulu bakoitzari dagoz-kion puntu kolpekariak.

Jarrera mota horien adibide batzuklangile hauengan topa ditzakegu: infor-matikariak (burua eta sorbaldak aurreratu-ta dituztela daude ordenagailu aurrean.Gainera, sorbaldetako bat dute apur bataltxatuta, sagua edo teklatua mugitu ahalizateko); administrariak (belarri eta sorbal-daren artean jartzen dute telefonoa);mekanikariak (pezoian lan egiten dute,gorantz begira eta besoak altxatuta dituz-tela). Beste alde batetik, aisialdiari lotuta-ko jarrerak ere sar ditzakegu multzo hone-tan: liburu bat irakurri edo kakorratz-lanaegiten dugun bitartean burua beherantzizatea, adibidez.

Buruko mina

t: Xabier Díaz, BTEKeko zuzendaria

Inguruan dituzuen tresna elektroni-koak hartu eta non egin dituzten azter-tzea proposatzen dizuet: sakelako telefo-noaren bateria, Txinan; mahai gainekotelefonoa, Txinan; sagua, Txinan; erlojua,Japonian; ordenagailuaren pantaila, Txi-nan; argazki-kamera digitala, Japonian...Ea Europan egindakoren bat topatzendudan... Hara, topatu dut! Txekiar Errepu-blikan egindako ordenagailu bat topatudut. Kostata. Baina tripetako memoria,disko gogorra era horrelakoak Asian egin-go zituzten, ziur asko.

Ez da harritzekoa, gailu elektronikoen%80a baino gehiago Japonia, Txina, Tai-wan eta Malaysiatik baitatoz. Eta joan,nora doaz? Erdia inguru, Ipar Amerikara;eta %20a Europara. Bidaia luzea, gailuakgarraiatzeak ekartzen duena ere kontuanhartzen badugu. Autoan goazela, kutsatuegiten dugu. Baina autoa ez da kutsadurasortzen duen bakarra. Autoa salmenta-punturaino garraiatzeak ere kutsatu egi-ten du; eta, ziur asko, horren elektronikagehiena Asiakoa izango denez, tresneriafabrikaraino eraman eta autoari ipini iza-nak ere kutsatu egin du. Beraz, ezin duguesan auto garbirik dagoenik.

Teknologia erabiltzea kutsatzea bes-terik ez da, orduan? Alde batetik, bai;baina bestetik, ez. Eta inportantea dahorrezaz jabetzea, teknologiaren bidezhainbeste gauza egin ez ezik energiaaurreztu ere egiten dugulako, esate bate-rako auto arinagoak ekoizten direneanedo etxeak eraikitzeko material adimen-tsuak erabiltzen direnean.

Gailuen prezioa ondo baloratu behardugu, hori ez dugulako soilik eurotanordaintzen. Teknologiak hainbat esparru-

tan laguntzen digu, eta orain dela gutxiarte gaindiezinak ziren hainbeste erronkaberari esker gainditu ditugu. Hala ere,horrek ez du esan nahi erronkok edozeinpreziotan onartu behar ditugunik, eztaukatu behar ditugunik ere. Teknologiaondo baloratzen ikasi behar dugu, infor-mazioa eduki, iritzia landu eta erabaki.

BTEK zentroan teknologia mota askodugu erakusgai; jolasteko eta parte har-tzeko teknologia dago gurean. Informa-zioa jaso, eztabaidatu eta aipatutakogauza guztien inguruko gogoeta egitekotarteak ere baditugu, gure leloa “Bizi tek-nologia”baita. Eta teknologia bizitzea horierabiltzea baino gehiago da.

Teknologia erabili baino gehiago

AIKOR! 99 l 2010eko abenduawww.aikor.com40 TEKNOLOGIA

AIKOR! 99 l 2010eko abenduawww.aikor.com

Bi lagunentzako tratamendua:

TXOKOTERAPIA

Zer aurkeztu duteTOTOANek eta Itzarrik

Durangoko Azokan?

Bidali erantzunak, hilaren 15a baino lehen: –Telefonoz: 94 452 34 47–e-mailez: [email protected]

LEHIAKETA

Aurreko erantzuna: Kurutze dantza taldeaIrabazlea: Arantza Mestraitua

t: Juan Luis Goikoetxea / i: Aritz Albaizar

–Egun on Zipiri!–Egun on! Gutuna heldu dok Luki hire

izenean.–Eskutitza nire izenean Zipiri?–Bai! Luki Olabarrieta. Zipirienea kafe-

tegia.

–Zabaldu eik, Zipiri, ia zer dinoan!–Txorirena dok!: Aspaldiko Luki. Badira

egun batzuk zure emaila eta Zipirirenahartu nituala. Eskerrik asko halako lore-berbak idazteagaitik. Zuek zarie txireneparea!

Boise honetan alaitu egiten gaitu eus-kaldunak topeteak. Zelango pozaldia Capi-

AIKORRIZKETAN 41

tol Blvd-en, aurrez-aurre ikusi nebaneanJose Luis Egiluz Txorierri Institutuko zuzen-daria familia ederra lagun dauela!

–Eta holan jarraitzen jok gure Txori-ren eskutitzak:

Boise honetan 10 gradu dau-kaguz zeropetik. Lar be ez da, kon-

tuan hartzen badogu unibertsokotenperaturarik baxuena 273 gradu-

koa izan leitekeela.–Dino gerotxuago: urte barria tele-

bista aurrean hasten dogu, New York-ekoUrtebarri zelan ospatzen dan ikusiz; izan

bere, New York-en 24:00ak diranean, Boisen22:00ak dira-eta. Bestalde, mahaian applepie gozoa nahiz coca-cola zein indioilarraedo txanpana ez dira faltako.

Gero, amerikarrok erregerik ez daukie-nez -Euskal Herrian be ez daukagu- urtarri-laren 1ean amaitutzat Christmasak; danaklanera.

Gure Olentzero ez da santua, bainahemengo Claus bai ze, Santa ipintzen deu-tsie aurretik.

Zuhaitza, beti leiho parean, agirian,kaletik argi baizen garbi ikusi daiten.

–Ederrena ontxe dinotsu Txorik:Gabon zahar gauean, 24:00etako kan-

pai hotsetan, hor mahats garauak jatendira. Hemen, barriz, mahats-ordua barikmosu-ordua da. Tradizinoa da, alboan dau-kazunari mosua emotea. Urtea mosuz has-ten da.

–Hori bai ohitura polita Zipiri! Norlegokeen Boisen!

–Bai, Luki ze, ganera, atsotitzak dino:Eguberri norekin Urtebarri harekin.

2011 mosuz hasiko da

AIKOR! 99 l 2010eko abenduawww.aikor.com42 SUKALDARITZA

Maite Lekerika, sukaldaria

Osagaiak (lau lagunentzat):

–Oliba-orio zurrusta bat–Kilo erdi patata (garbituak eta dadotanebagiak)–Lau porru eder (garbituak eta txikituak)–Litro erdi oilasko-salda–300 ml esne–100 ml esnegain–Gatza eta perejil apur bat (txikitua)

Prestatzeko erea:

Su eztian, bost minutuan, patatak etaporruak prijiduko doguz orioagaz. Saldeagehitu eta su eztian beste 25 minutu in-guru eukiko doguz egosten. Eginda da-gozanean, atera eta hotziten itxiko do-guz. Ondo irabiau eta gatza, esnegaina e-ta esnea botako doguz. Ondo irabiaukodogu. Kremea hotz, epel edo bero zerbi-tzatu daiteke. Gustukoa bada, perejil apurbat be bota daiteke ganetik.

Porruen kremea

(Vichyssoise)

Zapoa mahaspasakaz (txakolin-puntuagaz)

Etxeko sukaldaritza


–800 g zapo (medailoitan ebagia)–Kipula bat–2 berakatz-atal–Porru eder bat–Txakolin apur bat–300 cl ur–50 cl esnegain (arina, ez lodia)–Oliba-orio zurrusta bat–Perejila eta gatza–Lata bat mahats-pikor (edo freskoakerosi eta kendu azala)

Egiteko erea:

Kipulea, berakatzak eta porrua txikitu-

ko doguz eta eltze baten, su eztian, jarrikodoguz prijiduten oriotan. Gatz apur batbotako dogu. Handik 10 edo 12 minuturatxakolin apur bat botako dogu eta alko-hola kendu arte eukiko dogu irakiten. Uragehitu eta irakiten beste 10 minutuan, sueztian, eukiko dogu. Esnegaina eta perejiltxikitua bota eta ondo irabiauko dogu.Beharrezkoa bada, gatza zuzenduko do-gu. Mahats-pikorrak gehituko doguz.Zapo-medailoiak zartagin edo plantxabero baten egingo doguz, bi aldeetatikgorritu arte. Zapoa kazuela baten ipini etasaltsea ganetik botako deutsagu. Su ez-tian bi edo hiru minutuan eukiko dogu.

AIKOR! 99 l 2010eko abenduawww.aikor.com SUKALDARITZA 43

Iñaki Suárez, sumillerra

Ohar zaitezte, aikorlagunok, mahastiahain dela magikoa, ezen haren fruituagehien kontsumitzen den sasoian, Gabo-netako egun hauetan, hibernatzen beza-la egoten baita landarea, egonarritsu, gu-re dastatze ona ospatuz eta, aldi berean,indarrak bilduz bere ziklo begetatiboariamaiera emateko.

Hala azaltzen dit Alberto Valdeloyok,adiskidea baita, beste ezer baino lehen,eta, gainera, baserritarra, mahastizaina,mahastiaren gizona, Errioxa eta, zehaz-kiago, San Vicente de la Sonsierra zaine-tan daramana, bere mahastiei buruz hitzegitean hunkitzen eta hunkitzen dena.Gure azkeneko elkartzean, bertatik berta-ra azaltzen dit nolakoa den inaustekoartea: eder ipini behar da landarea, ondobideratu, gal ez dadin bidean, interesiktxikiena duten erpuruak ebaki (ulertuegin behar da mahastia, halakoak zein-tzuk diren ezagutzeko) eta bost besterik


–225 g “Maria” gaileta (birrinduak)–50 g gurin (urtua)–500 g gaztai (Philadelphia edo antze-koa)–2 koilarakada ezti–50 g azukre baltz–Gatz apur bat–2 arrautza (irabiauak)–Kanela-hauts apur bat (apintzeko)

Egiteko erea:

Gailetak eta gurina (gurinak epelegon behar dau) nahastu eta moldebatera botako dogu (azpikaldea kentzendanetarikoa izan behar dau moldeak).Orea ondo zabalduko dogu eta hozkai-luan sartuko dogu hotzitu arte (ordu erdiinguru).

Betegarria egiteko, gaztaia, eztia, a-zukerea eta gatza nahastu eta ondo ira-biauko doguz. Arrautzak banan-bananbotako doguz krema mehea lortu arte.Laban 45-60 minutuan eukiko dogu 150gradutan. Eginda dagoanean, labea ama-tau eta bertan itxiko dogu hotzitzen.Gustukoa bada, ganetik kanela apur batbotako dogu zerbitzatzeko orduan.

Gaztai-tartea

(laban

eginda)

Bakoren bazterra

Mahastizainak

ez utzi landare bakoitzean, kalitateareneta etekinaren arteko erlaziorik onenabilatzeko.

Harrizko eraikin bat ikusten dut urru-nean, eraikuntza zahar baten antza duenadistantzia horretan, eta, hartaz galdetze-an, mahastizainak direla erantzuten zait;hau da, lehenagoko eraikuntza batzuk,XIX. mendearen bigarren erdian eta XX.mendearen lehenengoan izan baitzutenarrakastarik handiena; izan ere, orduan ezzituzten orain ditugun garraio bide mo-dernoak, eta lur landuetatik etxeetaraino-ko distantziek eragozten zuten etxeraitzultzea bazkaltzeko. Aterpetzat erabil-tzen ziren halako eraikuntzak, eguralditxarra egiten zuenean, bai eta mahastizai-nen elkargunetzat ere, haietan jesartzenbaitziren suaren inguruan jateko, hitz egi-teko eta atseden hartzeko. Iluntzean,gizon bat geratzen zen normalean, ma-hastizaina, mahastiak lapurren edo piz-tien erasoetatik zaintzen zituena.

Eraikuntza horiek Errioxako kultura-ondaretzat hartzen dira gaur egun, etaberreskuratzen ari dira apurka-apurka.Beharbada ez dugu jakingo, baina guztioktopa egiten egongo garen bitartean, ai-korlagunak, urteari agur esateko etaberriari harrera egiteko, asmo onez bete-rik, baliteke mahastiak zaintzen egoteanorbait, ziurtatuta egon dadin ardo onaizango dugula gozatzeko. Mahastizainaizango da pertsonaia magiko hori. Urte-berri on! On egin!

AIKOR! 99 l 2010eko abenduawww.aikor.com DENBORAPASA 45

SudokuaGomendioak

Historiako mende eta erdiko errepasoa eginez, euskaldu-nok Darwinen eboluzioaren teoriara lotzen gaituzten hariakjosi ditu Kepa Altonaga sortzez txorierritarrak. Hautespen na-tural bidezko eboluzioa zientziari dagokion ikerketagaia izan-da ere, liburua saiakera literarioa dela esaten ausartuko gara biarrazoiok argudiatuta: narrazio bakarra izateko helburu argiaeta idaztestiloa. Txundigarria egin zaigu Kepa Altonagak dar-winismoak euskaldunongan izan duen eragina kontatzekoaurrez korapilatu ezinak diruditen pertsonaiak zelan matxin-bratu dituen.

Munduko literatura lanik esanguratsuenetako pertsonaianagusiak izan daitezkeenak ezagutarazi dizkigu liburuak: LeonUthurburu, Armand David, Joxe Aratxabaleta eta Domingo Or-doñanaren eta ,batez ere, Jean Etxepare, Aldudeko medikua.Kepa Altonagak ederto baten ezagutzen duen Etxepare izanzen XX. mendearen hasieran euskaraz eboluzioaren teoriarenalde egin zuen bakarra. Liburuak ahalegin horren historia kon-tatzen digu, ez zientziak mozkortutako jakintsu aspergarriarenjariopean, ez bada idazle baten lumaz.

Gotzon Barandiaran

DARWIN GUREAN

Kepa Altonaga. Pamiela, 2010

9

8 4 2

3 5

3

5

1

4 1

9 7

9 8

7 54

2

7

9

8

1 4

3

99

Documents

Transcript of 99