6 ibaiak

SARE HIDROGRAFIKOA

UR BALIABIDEAK ETA BALDINTZATZAILEAK

UR BALIABIDEAK

IBAIAK URTEGIAK AINTZIRAK UBIDEAK AKUIFEROAK

Kantauri isurialdea

Mediterraneoisurialdea

Gizakiarentzako hornidura

Ureztatzea

Argindarra sortzeaUr gezazkoak

etaendorreikoak

InperialaLodosaBardeakTauste

Nafarroako U.

Kantaurialdekoeta

Pirinioko eremua

Ebroko beheragunea

ERLIEBETOPOGRAFIKOA

LITOLOGIA GIZAKIA LANDARETZA

BALIABIDEEN BALDINTZAZAILEAK

KLIMA

FAKTOREAK

-klima: leku euritsua eta hezea bada, ur emari haundia, aldiz leku lehorra bada ur emari txikia. Prezipitazio irregularrak baditu, emaria ere irregularra izango da. Mediterraneoan eta mediterranear kontinentalizatuan emari gutxiago, atlantikoan berriz alderantziz.

IBAI ERREGIMENA: urte osoko ur emaria kontrolatu eta gero bere batazbestekoa egiten da. hori, bat mailan jartzen da, eta gero hilabetez hilabete, maila horretik beiti edo goiti dagoen jarri behar da, honela grafikoa eginez,-euria: euri prezipitazioagatik iristen dira ibaira urak. a-ozeanikoa: neguan bitik gorako grafikoa, baina martxorarte mantendu edo azken hilabeteetan gorakada. Uda aldera berriro jaitsiera. (5) b-mediterranearra: udaberri, udazken eta neguan gorakada izango du, prezipitazioaren banaketagatik. c-Mediterranear kontinentalizatua: klima mediterranear kontinentalizaturekin konparatzen da. neguan euri gehiago eta udan berriz, zeroraino irits daiteke, ur emari txikiagatik. d-betikoa: lehorte oso luzea. Neguan bakarrik batazbestekotik gora, gainerakoan bataren azpitik.

Prof. ISAAC BUZO SÁNCHEZ

FAKTOREAK


-elurretakoa: ibai horretako ura, elur prezipitaziotik etorri da. leku gutxitan aurki dezakegu, mendi altuetan soilik (2000m+), penintsulan Pirineotan. Berezitasun bezela, maximoak udan daudela( ekaina, uztaila, abuztua), elurrak urtu direlako, udazken eta neguan alderantziz ez delako urtutzen. (1)

-elur-euri: elur prezipitazioak emandako urari, euri prezipitazioek sortutakoa gehituko zaie. Maitza eta ekainean maximoak, baita, udazken eta neguan ere, nahiz eta hauek baxuagoak izan, euria bakarra izaten baita orduan. (2)

-euri-elur: euri prizipitazioetatik bilduko du ur gehiena, baina baita elurretatik ere. Neguan maximoak ematen dira, udazkenetik otsaila arte, gero martxo, apirila, maitza inguruan, beste maximoa. (3)

Elur erregimenekoak eta mistoak

Euri erregimenekoa

FAKTOREAK

-erliebea:aldapatsua bada, ibaiek higadura edo erauzketa lana egingo dute,hau da, mendiko partikulak, leku lauetara eraman (meandroak), hemen berriz, sedimentazio lana egingo da, partikulak pilatzea alegia (delta).

-lur mota : lur ezberdinekin, ezaugarri desberdinak. Kareharritsua bada, ura erra iragazten da, eta lurzorua idor geratzen da. Buztintsua bada aldiz, lurzoru iragazgaitza, eta ur emari handiko ibaiak sortzen ditu, guztiak arro horretan bihurtuz.

-landaretza : zenbat eta landareri handiagoa, ur emari handiagoko ibaiak, bestela emari txikikoak eta irregularrak, momentu batean prezipitazio handiak daudelako eta ez dagoelako landaretzarik kontrolatzeko.

-gizakia : urtegiak sortzen ditu(zentral hidroelektrikoak, nekazaritzarako...), ibaiaren ur emariak erregulatzen ditu, kanaleen bidez norabidea aldatu(ureztapenetarako). Eta trasbaseak ere egiten ditu, hau da, arro bateko urak beste batera eraman. Tajo-Sugura da egindakoa eta orain Ebrotik Murtziara egin nahi dute.

ISURIALDEAK

KANTABRIARRAK

-Laburrak

-Emaritsuak

-Erregularrak

- Ibaiak: Bidasoa, Nervión Nalón, Navia eta Sella.

Desembocadura del río NerviónFuente: Google. Maps

ATLANTIARRAK

-Galiziakoak: Miño, Tambre y Ulla. Kantabriakoak bezalakoak.

-Ibaiak: Duero, Tajo, Guadiana y Guadalquivir .Arro zabala,luzeak bokalean emaritsuak.

MEDITERRANEARRAK

(Ter Llobregat, Francolí), (Turia, Júcar, Segura) (Guadalhorce, Almanzora). Laburrak,iregularrak,emari txikikoak Ebro ibaia ezik

Antolaketa eta kudeaketa

Arro hidrografikoa

Kudeaketa: Konfederazio hidrografikoa

Erkidegoartekoa

Erdidego barnekoa

Estatuak: Norte, Duero, Tajo, Guadiana,

Guadalquivir, Ebro, Segura, Jucar

Erkidegoak: interiores vascas, interiores gallegas,

cuenca sur, interiores catalanas, Baleares eta

Canarias.

Antolaketa


Confederación Hidrográfica Norte: Miño

Confederación Hidrográfica Norte: Kantabriarrak


Fuente: Confederación hidrográfica del Norte

GALIZIAKO KOSTALDEA


DUEROKOA


Fuente: Confederación hidrográfica del Duero

TAJOKOA


GUADIANAKOA


GUADALKIVIRREKOA


Confederación Hidrográfica del Sur


SEGURAKOA


JUKARREKOA


EBROKOA


Ebro ibaiak, Kantabria, Gaztela-Leon, Euskal Autonomia Erkidegoa, Errioxa, Nafarroa, Aragoi eta Katalunia zeharkatzen ditu. Araba eta Burgos artean, muga naturala da. 930 kilometroko luzera du

eta 83.093 km2-k azalera.Ebroko sakon gunea izango genuke arro honen zatirik nagusiena eta ertzetan berriz

Kantabriar Mendikatea, Aurrepirineoa Kataluniako Kostaldeko Mendikateak eta Iberiar Sistemak mugatzen dute. Bertako klima nagusiki Mediterranear kontinentalizatua izango genuke.

Iturburua, lehen Fontibre zela uste zen, 880 metrora; gaur egun, ordea, Ebro ibaiaren iturburua Hijar ibaian kokatzen da, 1980 metrora. Ebro ibaiaren Deltak 7802 hektareako zabalera du, eta

bere barnean, Espainiako arroz landaketa nagusienak egiten dira. Gaur egun, gune natural honek natura parkea osatzen du 1983. urtetik.

KATALUNIAKO BARNEKOAK


Fuente: Generalitat de Cataluña

KANARIAK ETA BALEARRAK


Fuente: Wikipedia

AINTZIRAK

AINTZIRAK

ENDOGENOAK

EXOGENOAK

Tektonikoak

bolkanikoak

Glaziarrak

Karstikoak

Arreikoak

Kostaldekoak

Eolikoak

La Janda (Cádiz)

Campos de Calatrava (Ciudad Real)

Lagos pirenáicos; Sanabria

Lagunas de Ruidera (Ciudad Real)

Tablas de Daimiel (Ciudad Real)

Mar Menor, Albufera Valencia

Closes del Ampurdán


KANTAURI ISURIALDEA

Kantauri isurialdeko ibaiak haran sakonetan sartuta joaten dira, ibilbide laburra dute eta arro txikia..

Ibilgua malda handikoa izaten dute; horregatik indar higagarri handikoak dira. Arro gehienak hartuak dituen baso sarriari esker ez da hortik kalte handirik sortzen.

Ibai hauetan euriak erregulatzen du ur emariaren erregimena, eta urte guztian barrena oso erregularrak dira, elikatzen dituzten euri ugari erregularrak direla medio. Ibai hauek 1.000 km2 inguruko azalera drainatzen dute, hau da, Nafarroako azaleraren % 10.

Isurialde honetako ibai nagusiak hauek dira:

Bidasoa, eta haren adarra, Ezkurra.

Urumea

Araxes eta

Leitzaran, Oriaren ibai-adarrak.

MEDITERRANEOKO ISURIALDEA

Nafarroako ibai gehienek Mediterraneora isurtzen dute ura Ebro ibaiaren bitartez, izen bereko beheragunearen kolektore handia baita.

Ebro ibaiak 90 kilometro ditu Nafarroako mugapean; kilometro horietako asko Errioxako Komunitate Autonomoarekin muga administratiboa dira.

Nafarroako tartean Nafarroako ibai handien ekarpena hartzen du.Ibai hauek Nafarroako azalera gehiena drainatzen dute, hau da, 9.000 km2 inguru. Ibai hauek Ebroko ur emariari egiten dioten ekarpena 4.180 Hm3koa da, hau da, haren batez besteko emariaren %23.

Nafarroako hiru ibai handiak hauek dira:

Ega ibaia, Urederra eta Irantzu ibai-adarrekin.

Arga ibaia, Aragoiaren ibai-adarra. Haren adar nagusiak dira Arakil, Ultzama eta Elortz ibaiak.

Aragoi ibaia, eta haren adarrak: Eska, Irati (honi Zaraitzu, Urrobi eta Erro ibaiek ematen diote ura) eta Cidacos.

Eta Ebro ibaia, Nafarroa eta Errioxaren arteko muga, Nafarroako Erriberaren hegoaldean.

Ebro ibaia

Helburuak: 220 herri baino gehiago urez hornitzea, Iruña bera ere bai; denera 350.000 biztanle baino gehiago. Bere ibilbideko eskualdeetan kontsumo, industria eta nekazaritzarako dagoen ur defizita berdintzea; 57.713 ha ureztalur bihurtzea eta Nafarroak kontsumitu behar duen energiaren %6,5 produzitzea eta haren garabide sozioekonomikoa garatzea.

Ibilbidea: Nafarroako Ubidea Itoizko urtegian hasten da, Agoizko arroa kurritzen du Urrotz ondoraino. Erro ibaia eta Elortz ibaiko ibarra pasatzen ditu. Artederreta (el Carrascal) gurutzatuta Artaxoara buruz egiten du; handik Tafallara iritsi eta Nafarroa erdialdea pasatzen du. Aragoi ibaiaren ibarra eta Bardeetako ipar-mendebaldea pasatuta, Tuterako Erriberara iristen da eta Ebro gurutzatzen du. Montes del Cierzo mendiak inguratu eta Lorko aintziran du bukaera (Ablitasen).

Datu jakingarriak: Luzera osotara 145 km; enbor nagusi bat eta lau adar ditu: Artaxoa, Tafalla, Corella eta Ablitasera. Honako obrak hartzen ditu: 6 túunel, 12 sifoi, 2 akueduktu eta 4 erregulazio idoi Villavetan, Elon, Artaxoan eta Pitillasen.

ITOIZKO URTEGIA ETA NAFARROAKO UBIDEA

Nafarroako urtegiak

Nafarroako urtegiak gutxi dira eta garrantzi gutxikoak. Esakoa, Aragoi ibaian, da Nafarroako urtegi garrantzitsu bakarra, duen ur azaleragatik eta hartzen duen ur kopuruagatik. Urtegi honetako ura ureztatzeko erabiltzen da eta bai ur kiroletarako ere, halanola bela, wind-surf eta uretako eskia.

Beste urtegi aipagarri batzuk dira Allozkoa, salado ibaian; Eugikoa, Arga ibaian; Irabia, Irati ibaian eta Itoizkoa, hura ere Irati ibaian. Urtegi hauetako ura noiz ureztatzeko eta noiz edateko edo argindarra sortzeko erabiltzen da.

Añarbeko urtegia

Allozko urtegia

Irabiako urtegia

Eugiko urtegia

Esako urtegia

Ebro ibaia

Ebro ibaia

Arago

i iba

ia

Salad

o ib

aia

Arakil ibaia

Zara

itzu

ibai

a

Arga ibaia Irat

i iba

ia

Esk

a ib

aia

Itoizko urtegia

Cid

aco

s ib

aia

Arg

a ib

aia

Alham

a

ibai

aQ

ueile

s ib

aia

Ebro ibaia

NAFARROAKO AINTZIRAK

Nafarroan ez daude aintzira asko eta haien azalera ere ez da oso handia. Denak jatorri endorreikokoak dira eta Nafarroako hegoaldean egoten dira.

Hona nagusiak: Juncalekoa, Tafallako mugapean; Pitillaskoa; Lorko aintzira, Ablitasen; Pulguerkoa, Tutera ondoan, eta Las Cañasko aintzira Viana ondoan.

Aintzira gehienak gizonak eraldatuta daude ura hartu eta banatzeko gaitasuna handitzeko erreten eta uharken bidez.Aragoi ib

aia

JUNCAL

PITILLASLAS CAÑAS

LOREL PULGUER

Arg

a ibaia

6 ibaiak

Education

Transcript of 6 ibaiak