4. modulu tematikoaEKONOMIA ZUZENAGOA ERAIKITZEKO TRESNAK: GIZARTE ERANTZUKIZUN

KORPORATIBOA ETA FINANTZA ETIKOAK

Ekonomia zuzenaren eta solidarioaren sustapena Unibertsitatean

Enpresa multinazionala• Korporazio handiek merkataritza-dimentsio handiagoa: produkzio-prozesuak

deslokalizatzeko prozesuak, lan-, ingurumen- eta zerga-berme txikiagoak dituzten herrialdeetara

• Urruntze geografikoaren eta bitartekariak eta hornitzaileak areagotzearen ondorioz, erantzukizunek indarra galtzen dute

• Sektore pribatuak protagonismo handiagoa hartzen du garapen ekonomikoaren gidaritzan. Atzerriko inbertsio zuzenak laukoiztu egiten du garapenerako laguntza ofiziala

• Enpresa-sektoreak legeria nazional ahula edo lasaia duten estatuetan lan egiten du

• Sektore pribatuak gero eta parte-hartze handiagoa du oinarrizko gizarte-zerbitzuetan: ura, energia, osasuna edo hezkuntza

• Monopolioetan kontzentratuta: sektore estrategikoetako zerbitzu publikoak pribatizatzen dituzte

Enpresak babestu/urratu ditzakeen……

…………. giza eskubide batzuk:. giza eskubide batzuk:

• Emigrazioa: tratu iraingarria, laneko esplotazioa, bereizkeria kulturala.• Bereizketa: arrazoi hauengatik: arraza, gizartea, kultura, ezaugarri fisikoak, sexu-

orientazioa.• Genero-bereizketa: eskubideak, kargua, lanaren ordainketa, bizitza pertsonalaren

kontziliazioa, hizkuntza sexista, genero-indarkeria.• Gutxiengoak: zapaltzea beren kultura, hizkuntza, bizimodua...• Haurtzaroa: haurren lana, eskolatze-aldirik ez.• Erlijioa: erlijio-askatasuna, erlijio-fanatismoa.• Ohiturak: hizkuntzak, ohiturak, jantziak, elikadura, bizimoduak, aisialdia.• Lana: askatasun sindikala, osasungarritasun-baldintzak, lan-segurtasuna.

Giza eskubide gehiago….

……ingurumena ere eskubidea daingurumena ere eskubidea da Lehengaiak: natura-baliabideak espoliatzea (lurrekoak eta itsasokoak),

prezioekin espekulatzea, interes ekonomikoen ondoriozko gerrak. Energia: espekulazioa, energia-aurrezpena. Ura: pribatizazioaren gehiegikeriak, xahutzea, deforestazioa. Hondakinak: industriakoak, nuklearrak, herrialde pobretuetara eramatea,

lurrak kutsatzea. Nekazaritza: pestizidak, transgenikoak, elikadura-burujabetza Biodibertsitatea: desagertzeko arriskuan dauden fauna eta flora Hondamendi ekologikoak: petrolioa eta hondakinak, mineralak eta beste toxiko batzuk isurtzea Klima-aldaketa: 90 enpresak bakarrik sortzen dituzteCO2 emisioen 2/3

Multinazionalak eta giza eskubideak

Iturria: “Relaciones empresariales con Comunidades y ONGs”, ESADE

• Multinazionalen aldetik giza eskubideen urraketa jasan dezaketen sektore eta biztanleria talde nagusiak:

Zer da enpresa arduratsu bat?

Enpresa berriak

Enpresaren Gizarte Erantzukizuna (EGE)Enpresaren Gizarte Erantzukizuna (EGE)

Enpresaren rol berria egungo gizarteanEnpresaren rol berria egungo gizarteanekonomia-, gizarte- eta ingurumen-balioa sortzea, modu

iraunkorrean, epe luzera

Enpresa-kultura berriaEnpresa-kultura berria pentsatu, ekin eta harremanetan egotea dakarrena; integratzailea eta

zeharkakoa, giza garapen iraunkorraren alde

Enpresa iraunkorraEnpresa iraunkorra

• ekonomikoki bideragarria• gizartearentzako onuragarria• ingurumenarekiko arduratsua

Nola egin aurrera gizartearekin arduratsua den enpresa baterantz?

Enpresa batek zer erantzukizun izan behar ditu harremanetan dagoen pertsonekin?

BARNEKOAK:Langileak

Jabeak (akziodunak)

KANPOKOAK: Bezeroak eta kontsumitzaileak

Lehiakideak

Ingurumena

Gizartea, oro har

Tokiko komunitatea

Hedabideak

Administrazio publikoak

Hornitzaileak

GEK zergak behar bezala ordaintzetik hasten da

Enpresaren Gizarte Erantzukizuna

Etika enpresaren jokabidean: ustelkeria, eroskeria, legea betetzea...

Gobernu korporatiboa: jokabide-kodeak edo gobernu ona...

Komunitatean parte hartzea: gizarte-ekintza, tokiko garapena eta ekonomikoa...

Ingurumena: ingurumen-politikak, energia berriztagarriak eta energia-aurrezpena, hondakina, emisioak...

Kontsumitzaileak: produktuen kalitatea eta segurtasuna, informazioaren pribatutasuna, publizitate-politika...

Hornitzaile-kateak: lan- eta ingurumen-estandarrak aplikatzea...

Giza eskubideak: laneko ordutegia, herri indigenen eskubideak, bizitzeko soldata, elkartzeko askatasuna, derrigorrezko lanak, haurren lanak, osasuna eta segurtasuna...

Langileak: prestakuntza, bereizkeriarik eza, desgaituen integrazioa, generoa, lan-baldintzak, kontziliazioa, parte-hartzea...

Europako Batzordearen Liburu Berdearen arabera, hau da EGE:Europako Batzordearen Liburu Berdearen arabera, hau da EGE: enpresek beren borondatez kontuan hartzea gizarte- eta enpresek beren borondatez kontuan hartzea gizarte- eta ingurumen-kezkak, beren merkataritza-eragiketetan eta ingurumen-kezkak, beren merkataritza-eragiketetan eta

solaskideekiko harremanetansolaskideekiko harremanetan

Nola jakin daiteke enpresa bat arduratsua den?

Kontuan izan beharreko alderdiak:

a. Enpresaren gobernua.

b. Ingurumen-alderdiak.

c. Giza eskubideen alderdiak.

d. Laneko alderdiak.

e. Produktuaren erantzukizuna.

f. Gizartearekiko harremanak.

Non begiratu:1. Enpresaren urteko txostena eta gobernu korporatiboaren txostena(nahitaezkoa kotizatuentzat)2. Memoria eta iraunkortasun-ikuskapenak (borondatezkoak) 3. Hedabideetako albisteak4. Industria-sektoreko txostenak5. GKEetatik, kontsumitzaileen elkarteetatik eta gizarte zibiletik jasotako informazioa.

Ikertuz

Finantza-erakundeen gizarte-erantzukizuna

Egungo finantza-sistemaren ezaugarriakEgungo finantza-sistemaren ezaugarriak Oinarrizko zeregina ekonomiaren barnean Oinarrizko zeregina ekonomiaren barnean

harremanetan jartzen ditu soberakindun moneta-unitateak eta unitate defizitarioak.

Eragin handiaEragin handianon, noiz eta zenbat inbertitu erabakitzen du.

Ahalmen handiaAhalmen handiafinantza-globalizazioa dela eta, estatuen gainetik dago.

Gizarte-erantzukizun handiaGizarte-erantzukizun handiaahalmen handia duenez, giza garapen iraunkorraren zerbitzura egon behar du.

Giza garapen iraunkorrerako finantza-sistemaren arazo nagusiak

Kapitalen fluxua.

• Etengabea / epe motzekoa • Espekulatzailea• Globalizatua • Erregulaziotik kanpo • Zerga-presio txikia

Zerga-paradisuak egotea.

Finantza-merkatuen (eta rating agentzien) menpeko ekonomia nazionalak.

Desoreka estatuaren babesaren eta finantza-sistemaren kontrolaren artean.

Finantziazio alternatiboa

Gizartearekin arduratsuak diren inbertsioakGizartearekin arduratsuak diren inbertsioak

Inbertitzaileen finantza-helburuak bere gizarte-balioekin uztartzea ahalbidetzen dietenak; balio horiek lotura izan dezakete gizarte-justiziarekin, garapen ekonomikoarekin, bakearekin eta ingurumenarekin.

Motak:

Aurrezkiak gizarte-proiektuetara bideratzea: garapenerako lankidetza (hegoaldean) edo berriz gizarteratzeko prozesuak (iparraldean) finantzatzea, baita ingurumenarekin lotura dutenak ere.

Inbertsioa gizartearekiko arduratsuak diren enpresa eta erakundeetara bideratzea

Finantziazio alternatiboa

Banku etikoa Gizartearekin arduratsua den

aurrezkia

Enpresa arduratsuak: kudeaketa ona ingurumenaren, gizartearen, lanaren eta gobernu onaren arloan. Enpresa soziala eta solidarioa

Enpresa arduragabeak?:• Armen ekoizpena• Ingurumen-kudeaketarik ez• Giza eskubideak urratzeko arriskua• Gutxieneko lan-baldintzak• Ustelkeria eta gobernu txarra, etab.

ZER EGITEN DUGU GURE AURREZKIAREKIN?

NOLA LORTZEN DITUGU GURE ENPRESA EKIMENARENTZAKO MAILEGUAK EDO LAGUNTZAK?

Finantza-sektore tradizionalaren alternatibak

berreskura dezagun diruaren balio soziala

Banku etikoa

EzaugarriakEzaugarriakAurrezki- eta inbertsio-produktu arduratsuak eta gardenak eskaintzen dituzte.Gizarte-eragin positiboa duten jarduera ekonomikoak finantzatzen dituzte, errentagarritasun ekonomikoa alde batera utzi gabe.Maileguak printzipio etiko batzuei jarraitzen die: Batzorde Etikoa.Barne-kudeaketa Enpresaren Gizarte Erantzukizuneko printzipioetan oinarritzen da.Gardentasuna.

Banku etikoa

Finantziazio-irizpide etikoakFinantziazio-irizpide etikoak

Banku etikoko mailegu-hartzaileek beren inbertsioen xedea justifikatu beharko dute:

Kode etiko bat bete beharko dute.Mailegu-hartzailearen jarduerari buruzko galdera sorta zehatz bati erantzun beharko diote.Printzipio etikoak betetzeari buruzko adierazpen bat sinatu beharko dute.Ikuskapen sozial bat egingo zaie.