4. Ikasgaia - Nazioarteko Arauen Aplikazioa Ziurtatzeko Prozedurak (I)

7/28/2019 4. Ikasgaia - Nazioarteko Arauen Aplikazioa Ziurtatzeko Prozedurak (I)

1/6

Nazioarteko Arauen Aplikazioa (I)

2012-2013

Nazioarteko Zuzenbide Publikoa II

31

Laugarren Ikasgaia

Laugarren ikasgai

honetan, Nazioarteko

arauen aplikazioa

ziurtatzeko prozedurak

aztertuko ditugu.

Beraz, babes

diplomatikoa eta hura

egikaritzeko bete

beharreko baldintzak

aztertuko ditugu.


2/6

4. Ikasgaia

Zuzenbide Fakultatea, Donostia

azioarteko Zuzenbide Publikoa II

32


3/6


2012-2013


33

4. Ikasgaia: Nazioarteko Arauen aplikazioaziurtatzeko prozedurak (I)

Ikasgai honetan babes diplomatikoa aztertuko dugu. Horretarako Nazioarteko Zuzenbide

Komisioaren Proyecto de artculos sobre la proteccin diplomticaerabiliko dugu. Hau ere,

proiektu bat besterik ez da, beraz, ez dago inolako nazioarteko trataturik gaiaren inguruan.

Babes diplomatikoa definitu dezakegu estatuaren akzio bat bezala, estatuko nazional edo

ondasunak babestea nazioarteko ordenamenduan helburu duelarik. Hau da, hirugarren

estatuetako ez-zilegietatik babestea bere nazional eta ondasunak.

Nazioarteko ordenamenduak babes diplomatikoaren bitartez konpontzen ditu bere nazionalakkanpoan izaten dituzten arazoak. Hau da, estatuak gure interesak babesteko duen akzioa

izango litzateke, zeinaren bitartez, estatuak gure izenean arituko den hirugarren estatuen

kontra.

Honen adibide bat, Argentinan Repsolekin gertatutakoa izango genuke. Honakoak dira bere

ezaugarriak:

Estatuaren akzioa da eta ez partikularren eskubidea nahiz eta horiek izan kaltetutakoak. Akzioa

aurrera eramateko titular bakarra estatua izango da eta beraz, askatasun osoz erabakiko du

martxan jartzea edo ez jartzea. Gainera ahalmen hau erabat diskrezionala da eta beraz,

partikular batek eskatzeak ez du Estatua obligatzen; hau da, behin martxan jarrita, edozein

momentutan bertan behera utz dezake. Eta gogorragoa dena, egikaritzaren ondorioz estatuak

kalte-ordain bat jasoko balu, ez du partikularrei pasatzeko obligaziorik, baizik eta

estatuarentzat izango da. Hau logikoa da kontutan izanda akzioa estatuarena dela eta beraz,

bertatik eratortzen diren onurak estatuarentzat izango da. Hala ere, sistema demokratikoetan

hiritarrari ematen zaio bertatik gastuak kenduta, presio zibila dela eta.

Egikaritzeko, zenbait baldintza daude:

Erreklamatzailearen eta erreklamazioaren artean nolabaiteko harremana egotea. Hauda, kaltetua eta estatuaren artean harremana egon behar du. Harreman hori

naziokotasuna izango da. Izan ere, soilik estatuko nazionalak aukera izango dute babes

diplomatikoa izateko.

Estatu kaltetzailearen barne ordenamenduak ematen dituen aukerak agortu behardira. Hau da, estatu batek ez du babes diplomatikoa egikarituko partikularrak estatu

kaltetzailearen auzitegietatik pasa ez badira. Beraz, babes diplomatikoa subsidiarioa

izango da. Honen logika izango da, ez dugula martxan jarriko nazioarteko

ordenamendua, barne ordenamenduan emaitza topatzeko aukera badago.

Esku garbien teoria (clean hands). Honen arabera, ezin dugu babes diplomatikoaerabili sortutako kaltean zerikusirik badaukagu. Baldintza honen atzean dagoen

borondatea ez dago garbi. Zenbait autoreek defendatzen dute teoria hau aplikatu


4/6

4. Ikasgaia



34

behar dela, baina ez dago garbi non jarri behar den muga. Beste zenbait autoreek eta

jurisprudentziak diote, soilik ez zilegi den ekintza baten aurrean soilik erabili daitekeela

babes diplomatikoa, eta beraz, ezin dela hain beste garrantzi eman arriskuari, baizik

eta ez-zilegiari eman behar zaio. Honen bi adibide izango lirateke Couso eta Juantxu

Rodriguez kazetariak.

Goazen lehenengo bi baldintzak sakonago aztertzera orain:

Babes diplomatikoaren eskema sinplea da: Estatu kalte-eragile bat daukagu eta pertsona bat,

fisiko edo juridikoa, bertakoa ez dena. Estatuak ez-zilegi edo kalte bat eragiten du pertsonaren

gainean. Pertsona hori, estatuko auzitegietara jo dezake. Baina zaila da bertako auzitegiak

estatuaren erantzukizuna onartzea. Cousoren adibidea, garbi zegoen estatubatuarrek tiro egin

ziotela eta beraz, bere familia Estatu Batuetara joan ziren erantzukizun eske. Bertan esan

zuten, ekintza zilegi zela, lege-bidezko defentsaren egikaritzan ari baitzen. Beraz, kasu

horretan, Pertsona hori nazionala den estatuari eska diezaioke babes diplomatikoa. Pertsona

hori eta estatuaren artean egongo den harremana naziokotasuna izango litzateke. Baina orain,

arazoak hasten dira.

Arazoetako lehena izango da, frogatu behar dela kaltea nazioarteko ez-zilegi bat dela. Horrekin

batera frogatu beharko da naziokotasun harremana. Harreman hori ez da edonolakoa. Izan

ere, naziokotasun hori bi momentuetan izan behar da: kaltea sortzen denean eta babes

diplomatikoa egikaritu nahi denean. Gerta daiteke estatua desagertzea eta beraz,

naziokotasuna horren ondorioz galtzea edo aldatzea eta beraz, babes diplomatikoa egikaritu

ahal den edo ez zalantzan jartzea. Gerta daiteke ere, naziokotasuna aldatzea ezkontza bidez

zenbait estatuetan, edo naziokotasun bikoitza izatea.

Egoera horretan, desberdintasunak topatzen ditugu ohitura eta proiektuaren artean. Izan ere

ohiturak dio denboran zehar naziokotasun bera mantendu behar dela eta, gainera, gure

borondatez egindako ekintza baten ondorioz naziokotasuna aldatu egiten badugu, babes

diplomatikoa egikaritzeko aukera galdu egiten da. Aldiz, gure borondatez kontra galtzekotan;

adibidez, estatua desagertzen denean eta beraz, estatu berriari dagokio babes diplomatikoa

egikaritzea. Proiektuak berriz dio nazionalitatea aldatu daitekeela zuzenbidearen arabera

berdin diolarik borondatez edo borondatez kontrakoa den.

Ezin izango da naziokotasuna aldatu jatorriko estatuak eragindako kalteen aurrean babes

diplomatikoa egikaritzeko. Izan ere, ezin izango da egikaritu aurreko estatuaren aurka, kalteaeragin denean estatu horretako nazionalak direnei.

Naziokotasun bikoitza dagoen kasuan, ohiturari jarraituta, bi modutako naziokotasun bikoitza

izan daiteke: estatu kalte-eragilearen naziokotasuna izatea eta beste naziokotasun bat

edukitzea. Adibidez, frantziar eta espainiar naziokotasuna izanda, Frantzia edo Espainiak kalte

bat eragitea. Ohiturak ez du babes diplomatikoa onartzen kasu horietan, ulertzen baita

pertsonaren barne ordenamenduak babestuko duela bere estatuak egindako kalteagatik.

Bigarren hipotesia izango litzateke, bi naziokotasun izatea eta naziokotasun hori ez izatea

estatu kalte-eragilearena. Ohiturak kasu horretan dio soilik naziokotasun bat erabili ahal izango

dela, naziokotasun efektiboa hain zuzen. Hau da, eguneroko bizitzan erabiltzen dena. Hori


5/6


2012-2013


35

irizpide desberdinei jarraiki erabakiko da: egoitza non daukagun, non egiten dugun lan etab.

Proiektuaren 6. artikuluari jarraiki, bi naziokotasunetatik edozein kasutan erabili daitezkeela

dio aldi berean, naziokotasun horietako bat estatu kalte-eragilearena ez bada.

Naziokotasun bikoitza dutenek eta horietatik bat estatu kalte-eragilearena bada, proiektuaren7.artikuluari jarraiki ezin izango da babes diplomatikoa erabili salbu, naziokotasun efektiboa

estatu kalte-eragilearena ez bada.

Apatrida eta errefuxiatuen kasuan, apatridak erresidentzia legala duen estatuari eskatuko dio

babes diplomatikoa eta errefuxiatuak, printzipio bera jarraituko dute, baina ezin izango dute

eskatu beren jatorrizko estatua egindako ez-zilegien aurka (gaur egun, apatridak egotea ia

ezinezkoa da, izan ere, giza eskubideen hitzarmenetan debekatu egiten da eta gainera,

pertsona izateagatik soilik eskubideak dauzkagu).

Guzti hori pertsona fisikoei dagokionez izango da. Aldiz, pertsona juridikoekin zenbait

berezitasun daude. Izan ere, pertsona juridiko baten barnean, naziokotasun desberdinetako

pertsona ugari egon daitezke. Beraz, bi babes diplomatiko desberdin egongo dira: enpresarena

eta akzionistena.

Ohiturari jarraiki, pertsona juridiko baten naziokotasuna definituko da bi irizpideren arabera:

sorkuntza legearen naziokotasuna zein den eta egoitza zein den. Baina egoitza nagusia non

dagoen zehazteak ez du esan nahi ezer.

Akzionistei dagokionez, ohiturak dio ez dela babes diplomatikoa egikarituko, akzionisten

naziokotasuna erabiliz, kasu hauek salbu: akzionisten eskubide pribatiboak kaltetu direnean;

hau da, enpresaren izenean ez dauden ondasunak baina bere onurarako erabiltzen direnean,eta elkarteak edo enpresak legalki existitzeari utzi dionean.

Proiektuak dio, bere 9. artikuluan, enpresa desagertzekotan, eta desagertze hori jasandako

kaltearen ondorioz baldin bada babes diplomatikoa, oraindik enpresaren naziokotasuna

hartuko da kontutan. Beraz, akzionisten naziokotasuna parte hartuko du, 11. artikuluaren

arabera, sozietatea desagertzen bada kaltearekin zerikusirik ez daukan arrazoi batengatik, edo

sozietateak baldin badauka estatu kalte-eragilearen naziokotasuna estatu horrek behartuta

(estatu askok bere etorkizuna babesten dute eta horretarako, enpresa batek bere lurraldean

aurrera eraman nahi baditu negozioak, enpresa hori estatuaren legediaren arabera sortzera

behartzen dute; hau egiten dute, bere langileei bertako zuzenbidea aplikatu ahal izateko eta

enpresa alde egin nahiko balu, estatuan ondasunak edukitzeko kalteak medeatzeko).

Naziokotasunaren ukanbeharrarekin amaituta, goazen orain, barne ordenamenduaren

zeharkapenaren baldintza aztertzera.

Honen atzetik dagoen errealitatea, ez da bat eta ez da batere garbia. Izan ere, zenbait

autoreek defendatzen dute baldintza logiko bat dela estatu kalte-eragile bati bere kalteak

medeatzeko aukera ematea. Baina errealitatean horrek denbora izugarria behar da eta diru

gastu ugariak. Gainera, bere efektua ez da estatu horiek kalte horiek medeatzen dutela, baizik

eta hiritarrek uko egiten diotela babes diplomatikoari. Ondorioz,praktikan honek dakarrenondorio bakarra, babes diplomatikoa baztertzeko bide bat dela da. Izan ere, hiritarrak ezin


6/6

4. Ikasgaia



36

diote aurre egin estatu bateko ordenamendu oso baten zeharkatzeari.

Ohiturari begira, baldintza honen nondik norakoa honakoa izango da: ohiturak onartzen du

zenbait kasutan baldintza hau ez betetzea. Lehenengoa, jasan duen kaltea hiritar baten gain

erortze ordez, estatuko organo baten gain eroriko balitz, eta bigarrena, estatu kalte-eragilea

uko egitea izango da. Azken hori soilik gertatzen da oso harreman hona duten estatuen artean.

Partikularrek, bere ekimenez zeharkatu beharko du ematen zaizkion bide guztiak,

administratibo zein judizialak direlarik. Muga bakarra dago: bide horiek efektiboak izatea. Hau

da, garbi eta garbi, bide horiek inora eramaten ez badute, baldintza hau bertan behera

gelditzen da. Baina zer da efektiboa?

Proiektuan berriz, benetako salbuespena ematen da 14. artikuluan, zeinak dioen 16.artikuluko

supostuak salbuetsita egongo direla. Azken artikulu horrek dio:

a) Barne errekurtsoak medeatze efikaz bat eskaintzen ez dutenean.b) Errekurtsoaren tramitazioan ez-zilegiren bat egongo balitz estatu kalte-eragilearen

eskutik.

c) Ez balitz egongo erlaziorik kaltetua eta estatu kalte-eragilearen arteko. Konexiopertinente bat egon beharko da.

d) Estatuak bere barne ordenamenduko errekurtsoak agortzera uko egiten dionean.Zenbait kasuetan, enpresak beste estatuetan ezartzen direnean, klausulak ezartzeko aukera

bat dago, zeinen bitartez, enpresak zin egiten dute ez direla beraien jatorrizko estatuaren

babes diplomatikoa erabiliko. Baina horrek ezin ditu ondoriorik izan. Izan ere, estatuak bere

kabuz egin dezake, beraz uko egiten zaionari, eskatzeari da.

Gaur egun, klausula hori (calvo) existitzen jarraitzen da, baina ez zaio uko egiten babes

diplomatikoari, bizik eta beste baldintza bat ezarri du babesa eskatu ahal izateko: nazioarteko

arbitraia.

Cousoren egoera Espainian gaur egun: behin esanda babes diplomatikoa Estatuaren ardura

dela eta erabat diskrezionala dela, zer gertatzen da egikaritzen ez badu? Arazo berri bat

sortzen da hemen. Izan ere, babes diplomatikoa nazioarteko ordenamenduan dago eta beraz,

ezin zaio eskatu nazioarteko ordenamendutik inolako obligaziorik. Baina barne

ordenamendutik, hiritarrek estatuaren kontra jo daitezke.

4. Ikasgaia - Nazioarteko Arauen Aplikazioa Ziurtatzeko Prozedurak (I)

Documents

Transcript of 4. Ikasgaia - Nazioarteko Arauen Aplikazioa Ziurtatzeko Prozedurak (I)