2

índice

Obxectivos 3Competencias básicas 3Contidos curriculares 4Contidos 4Actividade de comezo - LECTURA 5Carta dos Arroases aos nenos e nenas 10O mundo da pesca 12Actividade 1 - proposta por Sardiña 12Actividade 2 - proposta por Xurelo 13Coñecemento das especies 14Actividade 3 – proposta por Rodaballo 14Actividade 4 – proposta por Troita 15Nutrición 16Actividade 5 – proposta por Mexillón 16Actividade 6 – proposta por Pescada 17Actividade 7 – proposta por Lirio 18Cuestionario para a clase 19

Edita:XUNTA DE GALICIARevisión lingüística: Ramiro ComboDepósito legal: C 1527-2010

3

Esta unidade didáctica está deseñada para ser utilizada tras a visita ao centro escolar do programa.

Os principais aspectos do currículo educativo que o profesor ou profesora pode abordar desde estes cadernos son:

Obxectivos

Os obxectivos de partida desta campaña céntranse en lles transmitir aos escolares de Educación Primaria a importancia do peixe e o marisco na dieta, en relación coas súas achegas nutritivas, e fomentar o seu consumo. Ademais, afondarán no coñecemento das especies e o papel das persoas consumidoras á hora de preservar os recursos do mar e na posta en valor das profesións do mar.

Competencias básicas

* Competencia no coñecemento e na interacción co mundo físico. Contidos relacionados co mundo da pesca, o transporte e a preparación dos produtos do mar.

* Competencia en comunicación lingüística. Comprensión lectora e expresión escrita.

* Tratamento da información e competencia dixital. A través de descargas e enquisas de avaliación online.

* Competencia social e cidadá. O consumo de peixe como fonte de saúde, e como recurso económico e social.

* Competencia cultural e artística. O alumnado desenvolverá a súa creatividade e habilidades artísticas na representación Os Arroases.

* Autonomía e iniciativa persoal. Novos coñecementos sobre o valor do consumo do peixe e do marisco que lles permitirán tomar decisións en relación co seu consumo.

4

Contidos curriculares

Aínda que os contidos da unidade didáctica se poden tratar desde un punto de vista das diferentes áreas de coñecemento, recollemos a continuación aqueles relacionados coa área de coñecemento do medio natural, social e cultural por ser a área de maior implicación e máis directamente relacionada.

Contidos

* Recoñecemento da nutrición como unha función vital para os seres humanos.

* Valoración positiva dos hábitos de hixiene e dos estilos de vida saudable.

* Aceptación e práctica das normas sociais referidas á saúde, hixiene, alimentación, protección e seguridade persoal.

* Utilización guiada de claves e de guías de animais e plantas para a identificación dalgunhas especies existentes en Galicia.

* Utilización de lupas binoculares e doutros aparellos de laboratorio para observar animais e plantas ou algunha das súas partes, respectando as normas de uso e de seguridade dos instrumentos e dos materiais de traballo.

* Valoración de actuacións que contribúen á conservación do medio e á sustentabilidade.

* Valoración da influencia do desenvolvemento tecnolóxico nas condicións de vida e do traballo.

5

Actividade de comezo - LECTURA

A reunión era moi importante. Luís, o patrón de pesca, estaba moi preocupado.

-“A algúns nenos e nenas non lles gusta comer peixe” –explicou. -“Imposible!” –berraron os sete pequenos superheroes á vez.

Estaban no barco de Luís, un cerqueiro de 20 metros capaz de ir e vir por entre as ondas máis temibles na súa diaria busca e captura de peixe. Aquela era a misión máis difícil que lles encargaran nunca aos Arroases.

Ningún deles pensara, ata ese momento, que houbese persoas ás que non lles gustase o peixe. Por que?

Para saber por que, cómpre explicar quen son Os Arroases.

6

Xurelo

Contén niacina (vitamina B3), que favorece o noso bo humor: MÁIS DIVERSIÓN!

Péscase lonxe da costa no inverno e preto dela no verán.

Non deixes de probar a lasaña de xurelo! ÑAM ÑAM!

Rodaballo

Contén potasio, moi importante para enviar o impulso aos nosos músculos: MÁIS AXILIDADE!

Péscase en augas pouco profundas. Vive camuflado nos fondos areosos.

Que bo está o rodaballo en paella ou filloas recheas! ÑAM ÑAM!

Troita

Contén retinol (vitamina A), fundamental para a vista: MELLOR VISIÓN!

A troita de mar, tamén chamada reo, péscase nas bocas das nosas rías.

Á prancha, en croquetas ou en pastel, está saborosísima!

7

Sardiña

Contén cobalamina (vitamina B12), que favorece o metabolismo e o mantemento do sistema nervioso: MÁIS FORZA!

Péscase botando as redes sobre os grandes bancos que forma preto da superficie.

A sardiña está moi rica en hamburguesa! ÑAM ÑAM!

Mexillón

Contén iodo, moi importante para o noso desenvolvemento físico e mental: MÁIS INTELIXENCIA!

Recóllese nas rochas e cultívase en bateas nas rías.

Se aínda non probaches a fideuá de mexillóns non sabes o que perdes!

Lirio

Contén un tranquilizante natural que axuda a manter a boa saúde do noso sistema nervioso: MÁIS TRANQUILIDADE!

Péscase ás veces a moita profundidade, onde vive en grandes bancos.

A pizza de lirio é deliciosa!

Pescada

Contén tiamina (vitamina B1), que é moi importante para producirmos enerxía: MÁIS ENERXÍA!

Péscase no inverno en augas frías e profundas, e no verán preto da costa.

Se a preparas en albóndegas, ao forno ou en barriñas, vas chupar os dedos!

8

-Non podo crer que non lles guste! Pero se o peixe está riquísimo! –exclamou Sardiña.

-É estupendo para medrar! Non hai máis que vernos! –contestoulle Rodaballo.

-Iso está claro. Pero é verdade que a algúns nenos e nenas lles custa un pouco descubrir o seu bo sabor. É como montar en bicicleta; ata que aprendes paréceche moi difícil e, logo, non a soltas –reflexionou Lirio.

9

Coma sempre, foi a Mexillón a quen se lle ocorreu unha idea para resolver o problema do seu amigo, Luís o patrón.

-Xa sei o que imos facer –dixo. Temos que ir aos colexios a axudarlles a que lles guste o peixe.

-Iso sería divertidísimo, pero non esquezan que tamén nós temos clase! –recordoulle Xurelo.

-Non o esquezo. Por iso irán Luís e a nosa amiga a cociñeira Mariña. E levarán unha mensaxe nosa.

-Escríboa eu!, apuntouse rapidamente Troita.

-Vou buscar papel!

Pescada sempre era a máis rápida. Subiu ao seu monopatín e nun intre xa estaba de volta. Esta é a mensaxe que escribiron Os Arroases:

10

Rapazas e rapaces:

Probablemente xa nos coñezades. Se non, ídesnos coñecer moi ben, porque vos imos dar a roncha durante un bo anaco.

A vosa profesora ou profesor xa vos contaría quen somos, e canto nos gusta comer peixe, e como, grazas a iso, temos uns superpoderes moi especiais.

A nosa misión de hoxe é unha das máis importantes de cantas emprendemos.

Imos convencervos de que comades máis peixe.

Por que? Entre outras cousas porque o noso amigo Luís, patrón de pesca, nos contou que a algunhas nenas e nenos non lles gusta demasiado o peixe. E iso é o mesmo que dicir que non lles gusta gozar de novos e riquísimos sabores, que non lles gusta medrar sans e fortes, que non lles gusta ter mellor vista, axilidade, intelixencia, forza, tranquilidade, enerxía e diversión.

Carta dos Arroases aos nenos e nenas

11

O peixe dános todo iso!

Resulta que ademais o peixe, e tamén o marisco, dan traballo a unha enorme cantidade de persoas que cada día se esforzan no mar e nas rías para traeren de alí todo tipo de especies moi importantes para a alimentación de maiores e pequenos. Se non comemos peixe, non só imos en contra da nosa propia saúde, senón que, ademais, os deixamos sen traballo!

Para comprender por que, cada un de nós preparámosvos unha actividade.

A ver que tal resultan! Esperamos que moi ben. Xa nos contaredes.

Vémonos na nosa páxina web:

www.osabordaaventuraestanomar.com

12

O mundo da pesca

Actividade 1 - proposta por sardiña

Debate na clase

Tras a lectura da carta dos Arroases, formúlanselles ás clases as seguintes preguntas. A medida que as van respondendo, anímase un debate ao redor das diferentes respostas.

* Gústavos o peixe? A cantos si? A cantos non?

* Credes que o patrón de pesca ten motivos para estar preocupado?

* Por que?

* Que levanten a man os que coman peixe máis de catro veces á semana.

* Os que non a levantaron, por que non comen tanto peixe? É porque non lles gusta? É porque non llelo poñen na casa?

* En canto aos que si o comen máis de catro veces á semana, cal é o peixe que máis lles gusta? Por que?

13

Actividade 2 - proposta por Xurelo

Que é un caladoiro?

Con esta actividade o alumnado pode abordar os conceptos de caladoiro e a súa situación xeográfica, centrados nas costas de Galicia.

En papel de adhesivo cada alumno debuxa un pesqueiro que logo recorta. Sobre un mapa do mundo deben situar cada adhesivo co nome dos seguintes caladoiros:

Atlántico Norte, Gran Sol, Atlántico, Marrocos, Malvinas, Namibia, Índico.

Na pesca litoral pegarán os seguintes debuxos en cada unha das zonas en que se divide a costa:

* Arco cantábrico * Arco ártabro * Arco fisterrán * Rías Baixas * Arco miniano-duriense

O profesorado pode atopar máis información na web da Consellería do Mar: http://webpesca.xunta.es/web/pesca/intro-mar

14

Coñecemento das especies

Actividade 3 – proposta por Rodaballo

O peixe branco e o peixe azul

Os conceptos de “peixe branco” e “peixe azul” poden levar a confusión. Que deben entender as nenas e os nenos?

O profesor entregaralles fichas de cartolina coas diferentes características de cada variedade revoltas. No encerado escribiranse dúas columnas, unha para peixe branco e outra para peixe azul. O alumnado debe intentar acertar a que columna corresponde cada característica. Coméntanse con eles as solucións propostas.

Peixe azul Peixe branco Maior contido en graxa Baixo contido en graxa Coloración xeralmente azulada Coloracións variadas Aleta caudal potente e con forma de forquita

Aleta caudal recta

Adoitan nadar preto da superficie Son máis habituais no fondo Sardiña Pescada Xurelo Rodaballo Son nadadores moi activos Nadan pouco ou son sedentarios

15

Actividade 4 – proposta por troita

A comercialización do peixe

Para esta actividade o profesor ou profesora deberá preparar previamente o material e seleccionalo para o alumnado. Pode obter os datos necesarios de diferentes medios de comunicación galegos ou directamente na páxina web de Pesca de Galicia, na sección de datos das lonxas: http://www.pescadegalicia.com/cotizaciones/ventas.aspxestatísticas: http://www.pescadegalicia.com/estadisticas/datos_estadisticas.asp?pub=1

Cos datos da lonxa máis próxima ao centro educativo, os alumnos deberían ser capaces de:

* Facer un gráfico que reflicta as cantidades de captura de cada especie.

* Calcular as capturas e o prezo medio das sete especies. * Facer un gráfico coa evolución das capturas e outro coa evolución do prezo dunha das especies.

Evolución da captura de xurelo na lonxa de Sada (en toneladas)

16

Nutrición

Actividade 5 – proposta por Mexillón

Analiza, compara e... elixe

As calorías (ou quilocalorías) son unha unidade para medir o poder enerxético dos alimentos, pero hai que ter en conta outros factores. Imos comparar dous menús e analizar as achegas de cada un deles.

Primeiro, cada alumno calculará as súas necesidades de “enerxía” ao día. Pódese facer mediante calculadoras online, pero unha forma sinxela para nenos é:

50 kcal x peso (kg)

A continuación collemos un menú do centro escolar e seleccionamos unha comida con carne e outra con peixe. Usando unha táboa de achega nutricional de alimentos, cubrimos unha táboa semellante a esta e coméntanse os resultados.

Como complemento, os alumnos poden traer envases de produtos elaborados con carne ou con peixe e comparar na clase os diferentes valores.

Menú Enerxía (kcal) Proteínas Graxa Hidratos de carbono

17

Actividade 6 – proposta por Pescada

Campaña de publicidade na casa

Hai que comer máis peixe! Pero non só iso. Ademais, hailles que axudar aos Arroases a convencer a todo o mundo.

Divídese a clase en grupos. Cada un deles debe pensar unha campaña de publicidade en forma de cartel para convencer as súas familias e amigos, así como o resto do centro escolar, dos moitos beneficios de comer peixe.

En cada cartel debe haber, polo menos:

* Unha frase - lema que anime ao consumo de peixe * Un debuxo alusivo * Unha lista de tres razóns polas que convén comer peixe * Os nomes dos autores da campaña

Logo, estes carteis pódense fotocopiar para que cada participante leve un para a súa casa e o pegue na porta do frigorífico, por exemplo.

18

Receitas con peixe

Os nenos e nenas da clase teñen o encargo de lles preguntar ás súas familias por unha receita doada na que o peixe ocupe un lugar destacado como ingrediente.

En cada receita deben apuntar:

* Utensilios necesarios * Ingredientes * Cantidades * Instrucións de elaboración

Logo, reúnense todas as receitas, gárdanse nunha bolsa e cada nena ou neno vai sacando unha, que levan á súa casa para que, se lles apetece, as cociñen e coman en familia.

Actividade 7 – proposta por Lirio

19

Cuestionario para a clase

O profesor ou profesora poderá reunir o alumnado e responder individualmente ou en grupo este breve cuestionario, que servirá para reforzar os conceptos fundamentais, sobre todo de actitudes dos nenos e nenas.

Agora xa sabes algo máis sobre o importante que é unha alimentación sa e que inclúa o peixe, peixe de Galicia.

Por se nos queda algunha dúbida, responde...

* Cres agora, máis que antes, que o peixe é fundamental na túa dieta?

* Estás disposto a modificar os teus hábitos alimentarios para obter os beneficios que o peixe che achega?

* Saberías dicir tres especies de peixes de mar de Galicia básicos na túa alimentación?

* Que beneficios pode ter para ti comer máis peixe?

* Aprendiches algo novo sobre o peixe na dieta que lles poidas contar aos teus pais ou irmáns?

20