3. Ikasgaia - Nazioarteko Erantzukizuna (II)

7/28/2019 3. Ikasgaia - Nazioarteko Erantzukizuna (II)

1/10

Nazioarteko Erantzukizuna (II)

2012-2013

Nazioarteko Zuzenbide Publikoa II

21

Hirugarren Ikasgaia

Hirugarren ikasgai

honetan, Nazioarteko

erantzukizunaren

azterketarekin

jarraituko dugu, kasu

honetan Nazioarteko

komunitatearen interes

orokortzat jotzen diren

arauen bortxaketaren

inguruko

erantzukizuna

aztertuko dugu.

Horrekin batera,

erantzukizuna

baztertzen duteninguruabarrak

aztertuko ditugu.


2/10

3. Ikasgaia

Zuzenbide Fakultatea, Donostia

azioarteko Zuzenbide Publikoa II

22


3/10


2012-2013


23

3. Ikasgaia: Nazioarteko legez kontrakoegintza baten aurrean nazioarteko

erantzukizuna (II)

3.1 Komunitatearen funtsezko interesen babesa eta estatuarennazioarteko erantzukizuna.

Nazioarteko ez-zilegi bat egoteko, arau baten bortxapen bat egon behar da. Baina

erantzukizuna bera da edozein araua delarik bortxatu dena? Nazioarteko ordenamendua ez du

erantzunik ematen.

Ius cogens arauak, nazioarteko subjektu guztiek errespetatu beharreko arauak dira, balore

bihurtutako printzipioak baitira, ohituraren bitartez lortutakoak. Horren atzean dagoen

ondasun juridikoa, nazioarteko komunitate osoarena da, komunitatearentzako funtsezko

balore bilakatzen direnak.

Arauen bortxapenen aurrean, kaltetutako estatuak erantzukizuna galdatzeko aukera izango

dute, tratatuetan aurreikusten zaiena. Baina zein da ius cogens arau baten bortxapenaren

ondorioz sortutako kalte baten erantzule? Funtsezko interesen defentsarako, ba al dago actio

popularis bat? Hau da, ba al dago legitimazio popular bat komunitate osoak erantzuteko arau

horien bortxapenengatik?

Lehenengoz, legitimitate aktibo honen hasiera, Afrika hego-mendebaldeko arazoa izango

genuke. Handik aurrera, libre determinazioaren printzipioa garatzen joan zen eta

deskolonizazioaren garapenean, Afrikaren hego-mendebaldearen aurka demanda bat tarteratu

zuten. Baina ez zen onartu, ez baitzen oraindik ius cogens-a

Bigarren aurrerapausoa, Barcelona Traction arazoa izan zen eta orduan, legitimazio popularrari

aterak irekitzen zitzaizkion.

Azkenik, Nazioarteko Zuzenbide Komisioa izango genuke, zeina proiektu bat eman zuen(Proyecto de artculos sobre responsabilidad del Estado por actos internacionalmente ilcitos),

gaur egun oraindik onartu ez dena, estatuen beldurra dela eta. Proiektu horren arabera,

nazioarteko krimenak, komunitatearen oinarrizko interesak bortxatzen ditu eta, nazioarteko

delituak, beste egitate ez-zilegiak izango dira, gaur egun jasotzen ez den bereizketa izanik.

Guzti hau, Proiektuaren 48. artikuluari jarraiki.

Nazioarteko Zuzenbide Komisioaren proposamena, interes orokortzat hartzea honako hauek

dira:

Agresioa, bere oinarria Kartaren 2.4artikulua delarik. Menerapen kolonialeko egoerak mantentzea. Hau, Kartaren 1, 55 eta 73. artikuluetan


4/10

3. Ikasgaia



24

arautzen da.

Esklabutza, genozidioa eta apartheid. Atmosfera eta itsasoen kutsadura masiboa.

Kontutan hartu beharra dago, aipatutakoak masibotasuna dakartela berekin, azkenekoa barne.

Izan ere, azken horrekin zalantzan sor daitezke zein kutsadura den masiboa eta zein ez

erabakitzeko.

Zer gertatuko litzateke horrelako legitimitate aktibo bati baiezkoa emanda? Horren ondorioa

bai arlo sustantiboan, bai prozesalean ematen dira.

Izan ere, zenbait arauen lotura orokorraren benetako konfirmatzea ekarriko luke, arlo

sustantiboan. Horretaz gain, erga omnes izaera emango zaie zenbait arauei, arlo prozesalean.

Ondoriorik garrantzitsuena izango litzateke, era instituzional batean zehapenak hartu ahal

izateko aukera izango genuke. Baina kontutan hartu behar da zein den Segurtasun

Kontseiluaren funtzionamendua, hura baita organo legitimoduna.

Arazoa izango genuke, nazioarteko eskumen organoen borondatezko izaeraren inguruan. Izan

ere, Nazioarteko Justizia Auzitegiaren eskumena, borondatezkoa da.

3.2 Estatu baten inplikazioa beste estatuen nazioarteko legez kontrakoegintzatan.

Badaude zenbait kasu non laugarren eta hurrengo artikuluak aplikatuta erantzukizuna ezin dentopatu. Baina horretarako beste bide batzuk dauzkagu. Bide hori, beste hirugarren bati

egoztea izango litzateke, konplize izateagatik edo beste estatu baten ekimenez egin delako.

Proiektuaren 16. artikuluari jarraiki, honako elementuak egon behar dira erantzukizuna beste

hirugarren bati egozteko:

Elementu material: laguntza material eta efektiboa eman behar zaio ekintza aurreraeramaten duen estatuari.

Elementu subjektiboa: emandako laguntza egintza ez-zilegi bat egitera zuzendutaegotea.

Emandako laguntza independenteki ez-zilegia izatea Laguntza ez dago bortxatutako arauen garrantziagatik baldintzatuta

18. eta 17. artikuluei jarraiki, estatu bat kontrolatzen duen beste estatu bat, ez-zilegiaren

erantzule izango da baldin eta,

Aurrera eramaten duen estatuaren ekintza askea ez bada, baizik eta hirugarren batenmenpe badago.


5/10


2012-2013


25

3.3 Legez kontrakotasuna baztertzen duten inguruabarrakZuzenbide penalean gertatzen den moduan, Nazioarteko Zuzenbide publikoan inguruabar

aringarriak ere badaude. Horien izaeraren inguruan, iritzi desberdinak egon dira. izan ere, jakin

beharko dugu ez zilegi den ekintza eta arauaren aplikazioa salbuesten duen aringarriaren

arteko erlazioa.

Gerta daiteke, erantzukizuna zuzenean baztertzen duten inguruabarrak egotea, arau baten

aplikazioa ekiditen duten inguruabarrak eta ez-zilegitasuna baztertzen duten inguruabarrak,

zeinen bitartez, ekintza bera zilegi bihurtzen da, eta kalteak, mediatzea ezinezkoa izango

litzateke. Baina Nazioarteko Komisioa honi erantzuna ematen du.

Inguruabar hauek, proiektuaren 20. eta hurrengo artikuluetan topatzen dira.

Lehen inguruabarra adostasuna izango litzateke 20. artikuluan aurreikusten dena. Hau da

Estatu batek beste bati baimena ematen dionean ez-zilegi bat burutzeko, ez zilegitasuna

baztertzen da. Adibidez, demagun estatu bateko hegazkin militarrak baimena dutela beste

estatu baten aire espazioan zirkulatzeko. Dena den, bere ukanbeharrak ditu inguruabar horrek.

Izan ere, baimen hori ezin izango du gainditu.

Baimena baliozkoa izan behar da. Hau da, koakzio, errore eta abarrekorik ez egotea. Adostasuna isilbidezkoa edo esanbidezkoa izan daiteke, baina argi egon behar da. Erreala izan behar du. Adostasuna, nazioarte mailan Estatuari egozgarri izan behar du. Adostasuna, aurretik eman behar da. Izan ere, ondoren ematekotan, barkamena

izango bailitzateke. Adostasunaren balioaren hedaduraren muga adierazpen bera izango da.

Guzti hori azalduta, esan beharra dago ius cogens arauen kasuan, ez dagoela adostasunik

emateko aukerarik. Beraz, ezin da edozein ez-zilegi adostasunaren bitartez ekidin.

Hona hemen artikuluak konkretuki zer dioen:

Beste inguruabar bat, lege bidezko defentsa izango litzateke. Izan ere, indarra kasu hauetan

erabiltzea, ez litzateke ez-zilegi bat izango balitz bezala hartuko.

22.artikuluak aurreikusten inguruabarra, nazioarteko egintza baten aurkako neurriak hartzea

Artculo 20.- Consentimiento

El consentimiento vlido de un Estado a la comisin por otro Estadode un hecho determinado excluye la ilicitud de tal hecho en relacin

con el primer Estado en la medida en que el hecho permanece dentro

de los lmites de dicho consentimiento.


6/10

3. Ikasgaia



26

izango litzateke. Nolabait esatearren, ojo por ojo izango litzateke. Estatuen artean tratatu

bat sinatzen bada eta horietako batek ez betetzen badu, gainontzekoak berekiko ez betetzeko

aukera izango dute, eta ez litzateke ez-zilegi bat bezala tratatuko. Mugak:

Indarraren erabilera ezin da eman mendekua hartzeko. Proportzionaltasuna mantendu behar da, helburua, ez-zilegia burutu duen estatua

Zuzenbidera bueltatzera baita.

Artikuluak, honela dio zehatz-mehatz:

23. artikuluak, beste inguruabar bat aurreikusten du. Esate baterako, ezinbesteko indarra

izango litzateke.

Kasu honetan, estatu batek bere gain obligazio bat badu, baino adibidez, indar natural baten

ondorioz ezin izango balu obligazio horiekin bete, ez litzateke ez-zilegi bat izango, gainditu ezin

duen indar batek bultzatuta baitago. Ukanbeharrak honakoak izango dira:

Jasanezina den indar baten existentzia Estatuaren borondateaz kanpo geratzen den portaera, ezinbestekoa. Egoera horren sorreran Estatuak inongo erantzukizunik ez izatea.

Artikuluaren testuak, honela dio:

Artculo 22.- Contramedidas en razn de un hecho

internacionalmente ilcito

La ilicitud del hecho de un Estado que no est en conformidad con

una obligacin internacional suya para con otro Estado queda

excluida en el caso y en la medida en que ese hecho constituya una

contramedida tomada contra ese otro Estado de acuerdo con lo

dispuesto en el captulo II de la tercera parte.

Artculo 23.- Fuerza mayor

1. La ilicitud del hecho de un Estado que no est en conformidad con una obligacin internacional de ese

Estado queda excluida si ese hecho se debe a una fuerza mayor, es decir, a una fuerza irresistible o un

acontecimiento imprevisto, ajenos al control del Estado, que hacen materialmente imposible, en las

circunstancias del caso, cumplir con la obligacin.

2. El prrafo 1 no es aplicable si:

a) La situacin de fuerza mayor se debe, nicamente o en combinacin con otros factores, al

comportamiento del Estado que la invoca; o

b) El Estado ha asumido el riesgo de que se produzca esa situacin.


7/10


2012-2013


27

24. artikuluari jarraiki, arrisku estremoa ere ez-zilegia baztertzen du. Hau da, Estatuaren

organo baten gain gertatzen den arrisku estremo baten ondorioz gertatutako legez kontrako

egintza baten aurrean gaude.

Hau emateko ukanbeharrak honakoak izango lirateke:

Estatuko organoa osatzen duten pertsonen gain eman behar da arriskua (pertsonenpremiazko egoera bat da)

Organoak hartutako erabakia guztiz askea ez izatea (kalte larri baten arriskuarenmehatxupean hartutakoa)

Sakrifikatutako obligazioa gailendu den babesa baino garrantzi gutxiago izatea.24.artikuluak, hoako hau xedatzen du:

25.artikuluaren hitzetan, premiazko egoera ez da estatuko organo baten gain erortzen, baizik

eta bere oinarrizko elementu baten existentziaren gainean. Hau da, premiazko egoera, soilik

izango da ez-zilegiaren baztergarri, Estatu batek bere gain duen arrisku grabe eta berehalako

baten ondorioz egiten den obligazioaren bortxaketa baldin bada.

Honen ukanbeharrak:

Arriskuan dagoen Estatuaren interesa funtsezkoa izatea. Arriskua bera funtsezkoa izatea, beste modu batean ekidin ezina, grabea eta

berehalakoa.

Arrisku egoera horren sorreran Estatuak erantzukizunik ez izatea. Ius cogens arau baten aurrean ezin da alegatu.

Artikulu honen testua honako hau da:

Artculo 24.- Peligro extremo

1. La ilicitud del hecho de un Estado que no est en conformidad con una

obligacin internacional de ese Estado queda excluida si el autor de ese hecho

no tiene razonablemente otro modo, en una situacin de peligro extremo, de

salvar su vida o la vida de otras personas confiadas a su cuidado.

2. El prrafo 1 no es aplicable si:

a) La situacin de peligro extremo se debe, nicamente o en combinacin con

otros factores, al comportamiento del Estado que la invoca; o

b) Es probable que el hecho en cuestin cree un peligro comparable o mayor.


8/10

3. Ikasgaia



28

ERANTZUKIZUNAREN ONDORIOA

Erantzukizunaren ondorioaren aldetik, oso ikuspegi tradizionala izan dugu beti. Hau da, estatu

batek arau bat bortxatzerakoan beste bat kaltetzen zuen. Kalte horiek estatu kaltetzaileak

konpondu beharko ditu.

Ondorio konkretu bat izango da, legez kontrako egintzak bertan behera ustea lehen bai lehen.

Adibidez, Irakeko okupazioa legez kontrakoa izanda, lehenik eta behin okupazioa eten behar

da, bestela erantzukizuna sortzen joango da ez-zilegia mantentzen den heinean.

Bigarren ondorioa egintza konpontzea izango litzateke, modu desberdinak daudelarik: atzera

bueltatzea jatorrizko egoerara, kalte-ordaina eta satisfamendua.

Honekin batera, beste bide batzuk topatu daitezke. Adibidez, autotutelari bideak irekitzea.

Estatu kaltetuak nazioarteko auzitegira jo daiteke. Baina noizbait autotutelari atea irekitzen

zaio. Helburua beste estatuari aurreko egoerara bueltatzera behartzea izango da eta ez

mendekua.

Krimenen kasuan, proiektuaren 41. artikuluaren arabera, erantzukizuna zabaldu dezake

hirugarren estatuei eta horren ondorioz, ez da garatu erantzukizun astunagorik.

Lehen aipatu ditugun hiru bideak aztertzera goaz orain:

Proiektuko 35. artikuluak, berrezartzearen inguruan dio ez zilegi bat konpontzeko biderik

hoberena hau dela, jatorrizko egoerara bueltatzea. Baina proiektuak garbi dauka hau ez dela

beti posible, materialki ezinezkoa delako zenbait kasuetan. Horrekin batera, berrezartzea kolte

ordainarekin konparatuta erabat proportzio gabekoa denean, berrezartzea baztertzen da.

Baina bi egoera horiek baztertuta, berrezartzea izango da modurik hoberena.

Artculo 25.- Estado de necesidad

1. Ningn Estado puede invocar el estado de necesidad como causa de exclusin de la

ilicitud de un hecho que no est en conformidad con una obligacin internacional de ese

Estado a menos que ese hecho:

a) Sea el nico modo para el Estado de salvaguardar un inters esencial contra un

peligro grave e inminente; y

b) No afecte gravemente a un inters esencial del Estado o de los Estados con relacin a

los cuales existe la obligacin, o de la comunidad internacional en su conjunto.

2. En todo caso, ningn Estado puede invocar el estado de necesidad como causa de

exclusin de la ilicitud si:

a) La obligacin internacional de que se trate excluye la posibilidad de invocar el estado

de necesidad; o

b) El Estado ha contribuido a que se produzca el estado de necesidad.


9/10


2012-2013


29

Honek ez du esan nahi nahikoa izango denik berrezartzea burutzearekin, baizik eta beste

ondorioren bat emango da. Beraz, normalean kalte ordainarekin lotuko da.

Kalte ordainari dagokionez, kaltea diruarekin kuantifikatzea izango da. Baina ez da erraza

zenbatzea kalte ordainaren zenbatekoa. Existitzen da kalte-ordainketa akordio globala. Hauek

dira estatu batek bestearekiko duten zorrak modu global batean kuantifikatzea eta kopuru batproposatzea eta horrekin konpontzea. Gero, kalte ordainketa jasotzen duen estatuak bere

hiritarren artean banatuko ditu bere hiritarren artean, baina normalean ez da kaltearekiko

proportzionala.

Satisfamenduari dagokionez, proiektuaren 37. artikuluan arautzen da. Satisfamenduan

denetatik sartzen da. Hau da, barkamena eskatzea, onartu gaizki eginda, bide diplomatikoaren

bitartez egindako barkamenak eskatzea eta abar.


10/10

3. Ikasgaia



30

3. Ikasgaia - Nazioarteko Erantzukizuna (II)

Documents

Transcript of 3. Ikasgaia - Nazioarteko Erantzukizuna (II)