2006, Langileen Mugikortasunaren Europako Urtea

euskara ikasten ari garenon aldizkaria

Gaurgero: MUNDUMIRA, mundukokulturen festa

Martin Petrus, Euskal Ikaskuntzen Alemaniako Etxearenkoordinatzailea

Amaia Etxezarreta, ETBkoberriemailea

Elkarrizketa:Gaurgero:

Santa Klara irla

Itsas hondokobidaia:

ALE HONEKIN BATERA,1. eta 2. MAILAKO

AZTERKETA-EREDUAK

2006ko maiatza369.

2,82 € (B.E.Z. barne)

2006, LangileenMugikortasunaren

Europako Urtea

GIPUZKOA

ANDOAINERNAITZA LIBURUDENDAZumea, 220140 ANDOAIN

BERGARAELKAR MEGADENDA BERGARAIbargarai, 1220570 [email protected]

DONOSTIAHONTZA LIBURUDENDA Okendo, 420004 DONOSTIA

ELKAR MEGADENDA DONOSTIAFermin Calbeton, 21-3020003 [email protected]

ELKAR MEGADENDABergara, 620005 [email protected]

IRUN ELKAR MEGADENDA IRUNColon pasealekua, 820300 [email protected]

OSKARBI LIBURUDENDAColon pasealekua, 1120302 IRUN

TOLOSAELKAR MEGADENDA TOLOSAAroztegieta, z/g.20400 [email protected]

OÑATIIBARRONDO LIBURUDENDAPlaza. Fueros, 1020560 OÑATI

ZARAUTZGAROA LIBURUDENDATrinidad, 720800 ZARAUTZ

BIZKAIA

BARAKALDOMILOS PALENZUELALIBURUDENDA Uribe Merindadea, 1448901 BARAKALDO

BASAURIBIOK LIBURUDENDADr. Garay, 1148970 BASAURI

BILBOCASA DEL LIBRO-URQUIJO Alda. Urquijo, 9448009 BILBO

CASA DEL LIBRO, LA LIBRERÍAColon de Larreategi, 4148009 BILBO

MACEDA LIBURUDENDA Santa Clara, 1648006 BILBO

HERRIAK LIBURUDENDA Licenciado Poza, 1148008 BILBO

VERDES LIBURUDENDACorreo, 7a48005 BILBO

ELKAR MEGADENDA BILBOIparragirre, 2648011 [email protected]

LIZARDI LIBURUDENDAHeliodoro de la Torre, 948014 BILBO

CAMARA LIBURUDENDAEuskalduna, 648008 BILBO

BINARIO LIBURUDENDAIparragirre, 9 bis48009 BILBO

KUKUMA LIBURUDENDAColon de Larreategi, 2148001 BILBO

KIRIKIÑO LIBURUDENDAColon de Larreategi, 1148001 BILBO

LAUAXETA LIBURUDENDARodriguez Arias, 4548011 BILBO

DURANGOHITZ LIBURUDENDAArtekalea, 1448200 DURANGO

LEIOAARTAZA LIBURUDENDAE.H.U. Leioako KanpusaPosta kutxa 5648940 LEIOA

SANTURTZITEMAS LIBURUDENDAPagazaurtundua, 348980 SANTURTZI

ARABA

GASTEIZELKAR MEGADENDA GASTEIZSan Prudencio, 701005 [email protected]

CASA DEL LIBRO-AXULARLIBURUDENDAArka, 1101005 GASTEIZ

STUDY LIBRERÍAFueros, 1201004 GASTEIZ

AYALA LIBURUDENDA

ELKAR MEGADENDA GASTEIZApraiztarrak, 1-Campus01006 [email protected]

NAFARROA

ARBIZUBERIAIN LIBURUDENDA

ETXARRIKAXETA LIBURUDENDA

IRUÑEA AUZOLAN LIBURUDENDASan Gregorio, 331001 IRUÑEA

AUZOLAN LIBURUDENDA(Berria)Tutera, 1631003 IRUÑEA

ELKAR MEGADENDA IRUÑEAA.M. Larraona, z/g.Golem Eraikina31008 IRUÑ[email protected]

LIBRERÍA EL PARNASILLOCastillo de Maya, 4531004 IRUÑEA

IPARRALDEA

BAIONAELKAR MEGADENDA BAIONAArsenal Plaza64100 [email protected]

Helduen Alfabetatze eta Berreuskalduntzerako Erakundea

Izen-deiturak:.................................................................................................................................Zein euskaltegitan ari zara ikasten?...........................................................................................Identifikazio Fiskalaren Kodea / Nortasun-agiria: ....................................................................Helbidea: .................................................................................... Telefonoa: ...............................Herria: ......................................... Posta-kodea: .................. Lurraldea: .....................................Posta elektronikoa .....................................................................................HABE aldizkaria jaso nahi dut (2006ko harpidetza: 24,42€ (urtean 11 ale). Euskaltegi batekoikasle bazara, harpidetza 12,21€Honela ordainduko dut:

HABEren izenean luzaturiko txeke bidez erantsi txekea harpidetza-orri honi

Transferentzi bidez (kutxa 2101.0381.01.0003069002)

Kontu korronte bidez: Bankua edo Aurrezki Kutxa: ............................................................

Sukurtsala: ...........................................K.D.: .....................................

Zenbakia: ..........................................................................................www.ikasbil.net atarian ere aurkituko duzu harpidetza egiteko modua.

HARP

IDET

ZA-O

RRIA

Helduen Alfabetatze eta Berreuskalduntzerako Erakundea

Erakunde autonomiadunaOrganismo Autónomo del

Helbide honetara bidali behar da:HABE aldizkaria

Vitoria-Gasteiz kalea, 320018 DONOSTIA

Formulario honetako datuak fitxategi automatizatubatean bilduko dira, HABEk aldizkaria jasotzeko

eskabideak kudeatu ahal izateko. Fitxategi datuetarasartzeko, datuok aldatu eta deuseztatzeko eskubi-

dea erabili nahi izanez gero, HABEra jo dezakezue:Vitoria-Gasteiz kalea, 3-6. 20018 Donostia.

aldizkaria n

on

06

09

15

24

30

36

369Ikasbil atarian ikusgai Testuen/ariketen maila:

ERREDAKZIOA:

Eskarne LopetegiEsther Isasa

Juan Miguel GutiérrezIon Imanol Iturriotz

Aintzane Ibartzabal

DISEINUA ETA MAKETAZIOA:Zirrimarra/Truke (Andoain-Beasain)

MARRAZKIAK:Josetxo SastreIñaki G. Erro (wentxi)

Euskal Autonomia ErkidegokoAdministrazio OrokorraHABEwww.habe.euskadi.netTel. 943 02 26 00Faxa: 943 02 26 01e-mail: [email protected]: [email protected]

INPRIMATEGIA:GERTUOñati, Gipuzkoa

LEGEZKO GORDAILUABI- 2251/81ISSN: 0212-6788

05 GAURGERO MOTZEAN

06 GAURGERO• Mundumira, munduko kulturen festa, aurten

Oñatin• Freud, inkontzientea argiztatu zuen gizona• Da Vinci Kodea maiatzean ikusgai• Martin Petrus: “Alemaniako prentsak kaleko

jendeak bezain gutxi daki euskal gaieninguruan”

14 SALTSANMerkuriorik gabeko termometroak

15 INTERESGUNEA2006, Langileen Mugikortasunaren Europako Urtea

23 HAMAIKA TRIKIMAILUItziar Aldazabal

24 ELKARRIZKETAAmaia Etxezarreta: “Teknikoki oso komunikabidekonplexua da telebista”

27 ITSAS HONDOKO BIDAIASanta Klara irla

30 OSTUTAKO PASARTEAKIdazle bihurtzea bizi osorako mamu izatekokondena omen da

32 KOMIKIAEgiptoarrak espazioan (VIII. atala)

36 KULTURONTZIA• Artium museoan: “Maisulan ezezaguna”• Argitalpen berriak

1A 1B 2 3 4

Oraingoan, testu bakar bateskainiko dizugu tarte honetan.

Jauna,Atsegin handiz erantzuten diogu joan den otsailaren 20an zukKultura Sailera bidalitako gutunari. Egia esan, asko pozten garaeuskara ikasten ari zarela ikustean eta gure laguntza eskaini nahidizugu helburu horrekin jarrai dezazun.

Es muy satisfactorio para nosotros comprobar su interés por elaprendizaje del euskera, por lo que le facilitamos alguna informa-ción y algunas publicaciones que pueden ayudarle para avanzar eneste aprendizaje.

Entre las publicaciones que le hacemos llegar dispone de algúndiccionario básico, comunicación básica en euskera-francés, frasescoloquiales en euskera-castellano-francés (CD), ejemplares de larevista HABE, trípticos, etc. Así mismo le enviamos una relación demétodos y material para el autoaprendizaje del euskera, incluso apartir del francés y la dirección de dos tiendas (en Donostia-SanSebastián y en Baiona) a las cuales puede dirigirse para adquirirtodo tipo de material relacionado con el euskera.

Como podrá comprobar en la página web de HABE www.ikas-bil.net dispone de la tienda para la adquisición de las publicacio-nes de HABE. Pero, prácticamente la totalidad de las mismas estándiseñadas para su utilización en clase, con profesorado. Las publi-caciones que se podrían utilizar de forma autodidacta serían BAIHORIXE, el diccionario básico EUSKARA IKASLEAREN OINARRIZKOHIZTEGIA (se lo enviamos de forma gratuita) y la revista HABE (leenviamos algunos ejemplares y en caso de interesarle la suscrip-ción a la misma, la puede formalizar en esta misma dirección).

Por último, el significado de la frase AURRERA DOAN HERRIApodría ser “un país que avanza”, “un país que mira al futuro”, “unpaís en marcha” y precisamente ésta es la acepción utilizada en lacampaña publicitaria de Eusko Jaurlaritza-Gobierno Vasco(AURRERA DOAN HERRIA – UN PAIS EN MARCHA).

Esperamos que la información y el material facilitado resultende su interés y le animamos a proseguir en su deseo de acercarsey conocer el euskera y la cultura vasca, al mismo tiempo que lefelicitamos por ello.

Eskainitako argibideak eta materiala zure gustukoak izateaespero dugu. Animo eta gure txalorik beroenak egin duzun aha-leginagatik. Besterik gabe, agur eta izan ongi.

Muy estimado/a señor/a,Egun on, Euskadi! Egun on, Euskaldunak!Atsegin handia da!

Ni Frantziakoa naiz, erretiratua nago eta Euskaraikasten ari naiz: solo comienzo. Euskarak zaila ema-

ten du baina oso interesgarria da. Akaso ilusio (gogo!) handizespero dut.

Utilizo el método ASSIMIL (“Euskara baturako hastapenak”en francés), el “Euskara, méthode active” (antiguo) por IonOñatibia, editorial Haize Garbia, lehenengo maila, ambas enfrancés. Eta nik “Egunez egun, esaldiz esaldi 2006” (oso balia-garria) ere badut.

En la ciudad Tours, infelizmente, no se dan lecciones/cur-sos de Euskara.

¿Dónde se puede comprar publicaciones (diccionarios,libros escolares, métodos…) de HABE para aprender elEuskara: en euskaltegiak o librerías especializadas o no?¿Cuáles son sus direcciones en Euskadi ala Nafarroa?

¿Puede decirme, mesedez, si existen periódicos simplescon textos fáciles para los/las aprendientes (aun para los/lasniños/as) del Euskara? ¿Tiene Ud., faborez, una bibliogra-fía/un catálogo sobre los medios de aprendizaje del Euskara,euskaraz o en castellano o en francés?

¿Qué significa “Aurrera doan herria”: el país (que) se vapara el futuro?

Le ruego me perdone (y corrija) las faltas que haga, eus-karaz y en castellano.

Para todo, eskerrik asko.Muy atentamente:F. Dupuis, Saint Cyr sur LoireFrantzia

369

04 Zure txokoa

Zure txokoa da hau, idatziguzu!

KomikiaKomikiaKomiki hau ikus eta entzuteko, jo helbide honetara: www.ikasbil.net

NEKA-NEKA EGINDA NAGO. GAU

OSOA EMAN DUT AMETSETAN.

ESKAILERA MORDO BAT IGO

DITUT, PIIIIILA BAT.

JI, JI...… BA AL DAKIZU ZER

ESAN NAHI DUEN HORREK

FREUDEN USTEZ?

ZER? BIZITZAN

GAUZA GARRANTZITSUAK

GERTATUKO ZAIZKIDALA?

ASTEBURUA

BUKATU DELA,

AGIAN?

EZ, EZ...…

SEXU-HARREMANAK

IZAN DITUZULA!

JESUS! EZ DA BA,

HAINBESTERAKO IZAN!!

EGONALDIAK FAMILIA EUSKALDUNETAN: UDAKO OPORRAK EUSKARAZ

Programa honen bidez, euskara ikasi edo hobetu nahian, nahiz berta-ko euskalkia ezagutzeko asmotan dabilen pertsonari familia euskal-

dun batean hilabete bat edo bi pasatzeko aukera emango zaio (uztailean,abuztuan edo irailean) eta, aldi berean, herri euskaldunen bizimodua eta ohi-turak ezagutzeko parada ere emango zaio. Baldintza nagusiak hauek dira:

• 18 urtetik gorakoa izatea.• 8. urratsa gainditua izatea, edo horren baliokidea (HABEko 2. Maila,

Hizkuntz Eskola Ofizialeko 4. maila, Administrazio Publikoko 2. H.E.,Irakaskuntzako 1. H.E., Lanbide Heziketa I, edo BBB eta UBI D hiz-kuntz ereduan egina izatea...).

Antolatzaileak ULIBARRI Euskaltegia (Bilbo) eta URRATS Euskaltegia (Donos-tia) dira. Edozein argibide behar izatera dei telefono-zenbaki hauetara:94-416 24 72 edo 943-47 44 47. Informazio gehiago www.egonaldiak.net helbidean aurkituko duzu.

Gaurgero 05motzean

*

EUSKAL IDAZLEEN LEXIKOA BILDUKO DUEN HIZTEGIA OSATUKO DUTE

Euskal Herriko Unibertsitateak, Gipuzkoako Foru Aldundiak eta Donostiako Euskararen UdalPatronatuak sinatutako hitzarmenari esker, Ereduzko prosa gaur datu-baseko lexikoarekin hiz-

tegia osatuko dute. Datu-basea 1998an jaiotako egitasmoa da eta Ibon Sarasolaren zuzendaritzape-an gaur egungo euskal idazleek erabiltzen duten lexikoa jasotzen dute bertan.

Izan ere, ez dira gutxi, ezta unibertsitate munduan ere, artikuluak-eta taxutzean zalantzak etaduda-mudak dituzten idazleak, hitz forma egokienak, esapide aukerakoenak, joskera zuzenenakhautatzeko orduan.

Egoera horri aurre egiteko EHUko Euskara Zerbitzuak honako lanabes hau eskaintzen dizu. Bertan,gaur egungo hainbat euskal idazle ereduzkoren azken urteotako testuak bildu dituzte, horiekin cor-pus aski zabal bat eratuz. Corpus horri etekinik beteena ateratzeko aztergailu ahaltsu eta erabilerrazbat erantsi diote. Horiek horrela, lanabes aski egokia duzu hau, gaurko euskal autore eredugarriek zureduda-mudei eman dizkieten irtenbideak ezagutzeko.

Hauxe da helbidea: www.ehu.es/euskara-orria/euskara/ereduzkoa

18 URTETIK GORA.- Mayor de 18 años. Plus de 18 ans.BILDUMA.- Colección. Collection.BIZIMODU.- Modo de vida. Mode de vie.EKARPEN.- Aportación. Contribution.EREDUZKO.- Ejemplar, modélico/a. Exemplaire.ESAPIDE AUKERAKOEN.- Expresiones más selectas, apropiadas.Expressions plus appropriées.ETEKIN BETEEN.- Plena utilidad, pleno rendimiento.

EUSKALKIA.- Dialecto del euskera. Dialecte de la langue basque.GAINDITUA.- Superado/a. Dépassé/e.HITZARMEN.- Akordio. Acuerdo, Contrato. Contrat.HOBETU.- Mejorar. Améliorer.HUTSUNE.- Carencia. Carence.KUTSU.- Matiz, toque. Trace.OHIKO.- Usual, habitual. Habituel/elle.OHITURA.- Costumbre. Coutume.

2

2

WEB ETA POSTA ELEKTRONIKORAKO 450 EUSKAL IRUDI ANIMATU

Gero eta ohikoago bihurtu da posta elektronikoko mezuetan eta poltsiko-ko telefonoetan irudiak txertatzea eta ondorioz, gero eta eskaintza zaba-

lagoa aurki daiteke nonahi. Hain arrunta ez dena, ordea, euskarazko irudiak aurki-tzea da; hau da, euskal kutsua dutenak edota euskarazko esalditxoren bat dakar-tzatenak. Hutsune hori betetzera dator MuturZikin orrialdearen eskaintza.

Hauxe da helbidea: www.muturzikin.com/gif.htm

1B

1B

HAMASEI BIDEGILEREN BIOGRAFIAK KALERATU DITU JAURLARITZAK

Irakaskuntzan, musikan, literaturan edota euskalgintzan aritutako hamasei egileren biografiakkaleratu ditu Eusko Jaurlaritzak Bidegileak bilduman. Elbira Zipitria, Jean Pierre Arbelbide, Gotzon

Aulestia, Jesus Guridi, Maritxu Urreta eta Imanol Laspiurri buruzko liburuak egin dituzte, besteak beste. Guztira 168 bidegileren biografiak jaso ditu Jaurlaritzak sail honetan. 2005. urtean zehar egindako

lanei dagozkien hamasei liburuxketako protagonisten artean gizonezkoak dira erabat nagusi, nahiz etaoraingo honetan bost emakumezkoren ekarpenak berreskuratu diren.

Paperezko bertsioan ez ezik, interneten ere irakur daitezke horiek guztiak,www.euskara.euskadi.net-en.

Gaurgero369

06

• Te

rraf

olk

•

• Dú

mba

la C

anal

la •

Argazkiak: Euskal Herria aldizkaria

Mundumira, mundukokulturen festa, aurten Oñatin

• Nino Galissa •

Oñatin, maiatzaren 26, 27 eta 28an izango da MundumiraJaialdia. Euskal Herria aldizkariak antolatzen duen mundukokulturen festaren bigarren edizioa izango da aurtengoa eta kultureskaintza honen xehetasunen berri jakin nahian, antolatzailebatengana jo dugu. Hurrengo lerrootan, egitarauaren informazionagusia eta antolatzaileak emandako argibideak aurkituko dituzu.

2

• Mariem Hassan •

• Am

para

noia

•

Euskal Herria aldizkariaren ezaugarrietako bat gure lurral-dea ezagutzera ematea da: mendia, kultura, natura

eta bidaia dira jorratzen dituen gai nagusiak. Baina, badu“Viajes por el mundo” izeneko saila ere, guretik kanpodauden herri, kultura eta paisaiak erakusten dituena.Ikuspegi horretatik abiatuta hasi zen Mundumira izenekoegitasmoa.

Mundumirak musika eta kolore askotako festa bihurtunahi ditu Oñatiko kaleak asteburu batez, bost kontinente-etako pertsona eta kulturen topaleku izango baita.

Aurtengo egitaraua lau ardatz nagusiren inguruaneraiki da:

KaleaProtagonista nagusia. Oñatiko kaleetan aurkitukoditugu, besteak beste, Mendi eta SenderismoAzokaren II. Edizioa eta artisautza eta gastronomiaazokak. Munduko Zaporeen jaimek hartuko dituzteberen baitan ikuskizun eta ekitaldirik nagusienak.

Bost kontinenteetako musikaGaueko nahiz eguneko kontzertuetan entzungo den musi-ka mundu osotik etorritakoa da. Kokaleku nagusia, berriz,5 Kontinenteak izeneko karpa izango da. Baina, herrikokale guztietara zabalduko dira doinuak.

Mendia, natura eta bidaiaArgazki-erakusketak, mahai-inguruak, mendi-irteerak,ibilaldiak… aldizkariaren ezaugarri nagusi dira. Oñatikoelkarteei esker ingurua ezagutzeko parada ezin hobeaizango dugu.

Gizarte-ekintzaTarte berezia izango dute irabazi asmorik gabeko elkar-teek Mundumira jaialdian. Eskuartean dituzten egitasmo-en berri emango digute antolatuko dituzten jarduerenbidez.

*ANTOLATZAILE.- Organizador/a. Organisateur/trice.ARDATZ.- Eje, centro, punto esencial. Fuseau, axe.ARRAKASTATSU.- Exitoso/a. Qui a du succès.ARTISAUTZA.- Artesanía. Artisanat.BABES.- Apoyo, ayuda. Soutien, appui.EGITARAU.- Programa. Programme.EKITALDI.- Actividad, acto. Activité.EREMU.- Campo, zona. Champ.ESKUALDE.- Comarca. Région, zone.EZAGUTZERA EMAN.- Dar a conocer. Faire connaître.EZAUGARRI.- Característica. Caractéristique.IBILALDI.- Marcha. Excursion, tournée.IBILTARI.- Itinerante. Ambulant/e, itinérant/e.IKUSKIZUN.- Espectáculo. Spectacle.IRABAZI ASMORIK GABEKO TALDE/ELKARTE.-Grupo/asociación sin ánimo de lucro.Groupe/association sans dessein lucratif.IRTEERA.- Salida. Sortie.JORRATU.- Tratar, trabajar. Traiter, travailler.KOKALEKU.- Emplazamiento, ubicación. Emplacement.MAHAI-INGURU.- Coloquio, debate. Colloque.MAMI.- Esencia. Substance, fond.PARADA.- Aukera. Oportunidad, ocasión. Occasion.PARTE-HARTZAILE.- Participante. Participant/e.TOPALEKU.- Punto de encuentro. Lieu de rencontre.UZTARTU.- Confluir, fusionar. Confluer, fusionner.

07GaurgeroMundumira, munduko kulturen festa, aurten Oñatin

Informazio gehiago:

MUNDUMIRA JAIALDIAwww.mundumirafesta.comTel.: 0034 943 31 32 09 FAX: 0034 943 31 31 29Martin Ugalde Kultur Parkea. 7. posta-kutxa, 20.140ANDOAIN (GIPUZKOA)

i

tzaileen aldetik esan beharra dago gustura geratu ginela.Akatsak ere izan ziren. Baina lehenengo saioa izateko oso poli-ta izan zen, batez ere arlo pila bat uztartzen saiatu ginelako:musika, mendia, familia-giroa, kalea betetzen zuten egunekoekintzak… Oro har, jendearen erantzuna ona izan zen.

H.- Nola hartu zuen jaialdia bertako, Arrasateko, jende-ak?K. Z.- Aitortu beharra dago azken momentura arte Arrasatekojendeak ez zuela jakin zehatz-mehatz nolakoa izango zen jaial-dia. Mundumira izena ikusten hasi zen. Baina, inork ez zekienzer zen. Agian, bertako jendea ez zen parte-hartzaile sentitu.Aurten hori zuzentzen ari gara eta lan egiten ari gara Oñatinhorri buelta emateko. Horregatik, herriko talde ezberdinekinari gara lanean. Esaterako, irabazi asmorik gabeko talde guz-tiekin lan polita egiten ari gara. Mendiarekin edo senderismo-arekin zerikusia duten taldeekin ere bai, parte hartuko baitute,adibidez, mendi-ibilaldietan. Bertakoak izanik, inork bainohobeto ezagutzen dute inguruko parajea. Jaialdiari buruzkoinformazioa etxez etxe banatuko da, baita Oñatiko tabernaguztietan ere.

H.- Lekuari dagokionez, esparru geografiko jakin bat alaEuskal Herri osoa duzue jaialdia lekutzeko tokia?K. Z. Aldizkariak beti Euskal Herri osoa hartzen du lan-eremu-tzat eta ondorioz, edozein Euskal Herriko leku izan daitekejaialdia antolatzeko toki egokia. Hurrengo urteari begira, segu-ruenik eskualde berean jarraituko dugu. Ez dakigu Bergaran,Antzuolan… Baina, gerora badugu mugitzeko asmorik. Ezgaude leku jakin bati lotuta, gure jaialdiaren indarra egitarauaneta atzetik dagoen ideian baitago.

H.- Elastiko solidarioa jarri zenuten salgai iaz, etaMundukide elkarteari eman zenioten salmentatik lortu-tako dirua. Nola jokatuko duzue aurten?K. Z.- Jaialdiaren babesle den Ternua kirol-jantzi etxeak propo-satu zigun elastikoa ateratzea eta hortik irabazitakoa irabaziasmorik gabeko elkarteren baten egitasmoa bultzatzeko era-biltzea. Horren inguruan zenbait talde aritu ziren lanean,Mundukidek, esaterako, hitzaldi batzuk prestatu zituen etahorregatik erabaki zen berari ematea dirua. Salmenta arra-kastatsua izan zen oso, eta 4.000 euro inguru bildu ziren,Mundukidek Mozanbiken zeukan Marrupa egitasmoa finan-tzatzeko. Aurten antzera jokatuko dugu. Baina, lortzen dendirua hiruzpalau elkarteren artean banatuko da.

HABE.- Zergatik hasi zen 2005ean Euskal Herria aldizka-ria Mundumira antolatzen? Ez al dago nahikoa jaialdirikEuskal Herrian?KIKE ZINKUNEGI.- Orain dela hiru urte hasi ginen EuskalHerria aldizkaria argitaratzen. Baina, aurretik bagenuen Elmundo de los Pirineos aldizkaria ateratzen eta berarekin lotu-tako jaialdiak antolatzen eskarmentua. Euskal Herria aldizka-riaren kasuan ere, Euskal Herrian jaialdi bat egiteko asmoagenuen, hura bezalaxe ibiltaria. Mamia garatzeko garaian,berriz, eta bidaia lantzen dugunez, kultur ezberdinetako jen-dea, musika, gastronomia… hona ekarri eta ezagutarazteapentsatu genuen. Iruditu zitzaigun Debagoiena eskualdeaaproposa zela egitasmo honetarako: alde batetik EuskalHerriaren erdian dagoelako eta, bestetik, industria asko dago-enez, babes handia lortuko genuelako erakundeen eta enpre-sen aldetik. Horregatik egin zen iaz lehenengo aldizMundumira Jaialdia Arrasaten. Orduantxe jarri genuen mar-txan gure egitasmo berria.

H.- Iazkoaz ari garela, arrakastatsua izan al zen 2005ekojaialdia?K. Z.- Lehenengo aldia zenez, denok oso urduri geunden, ezbaikenekien zer aterako zen. Baina, aldizkariaren eta antola-

Kike Zinkunegi, Mundumira Jaialdikoantolatzailea: “Gure jaialdiaren indarraegitarauan eta atzetik duen ideian dago”

HABE.- Zein da, zure ustez, Freudek egin duen ekar-penik azpimarragarriena?AINHOA ALBERDI.- Dudarik gabe, inkontzientea, etainkontzientearen barruan, ametsak. Inkontzientea, adime-naren eta arrazonamenduarekin zerikusirik ez daukangarunaren dimentsio bat da. Testuinguru horretan, ame-tsek leku garrantzitsua hartzen dute. Ez daukagu ametseiez kasu egiteko, ezta lantzeko ohiturarik ere. Baina, hor izu-garrizko lanketa egin daiteke. Nola? Errazena, adibidez,izan dugun ametsa idatzi eta ondoren aztertzea litzateke.Horrek lagunduko liguke gure errealitatearen egunerokoakdiren hainbat gauza ikusten eta ulertarazten.

H.- Jende askok esaten du ez dituela ametsak gogora-tzen, zergatik?A.A.- Ez ditugu gogoratzen ez ditugulako lantzen, adi ezgaudelako, ez gaude horretarako esna. Gizartean dagoenjoera orokorra bizitzari anestesia ematea da; alkoholak,tabakoak, telebistak, drogak, estimulatzaileak... horiekdenek galarazten digute ametsak gogoratzeko dugun gai-tasun naturala. Uste dut ez garela kontzienteki esna bizi,eta bizitzeko beharrezkoa da adi, esna, egotea.

Pertsonen buruko nahasketak aztertzeko asmoz, hipnosia hasizen erabiltzen bere tratamenduetan, horren bitartez lortzen

baitzuen pazienteak egoera normalean gogoratzen ez zituen bereaspaldiko oroitzapen mingarriez hitz egitea. Oroitzapen minga-rri edo desira lotsagarriak erreprimitu edo inkontzientean gordezitezkeela pentsatzen zuen, eta horiek, pertsonaren jokabideaneragina omen zuten. Baina, nola ekarri pazientearen bizipen ezku-tu horiek egoera kontzientera konponbidea emateko? Kezkahorrek hipnosia alde batera uztera bultzatu zuen eta psikoanalisiadeitu zitzaion metodoa erabiltzen hasi zen: pazienteari askatasunosoz edozein gairi buruz mintzatzen uzten zion, elkarrizketa pixkabat bakarrik gidatuz. Horrela, pazienteak normalean ezkutuanzeuzkan gaiak azaleratu egiten zituen, eta hipnosian ez bezala,pazienteak berak bazekien beti zer esan zuen, une oro kontzientezelako. Inkontzienteko gaiak argitara ekarri ondoren, teorikoki,pazientearen egoera eta jokabideek beren arrazoia izango zuten.Freuden ustez, ametsak oso esanguratsuak ziren, inkontzientekoideiak azaleratzen zituztela iruditzen zitzaiolako, eta AmetsenInterpretazioa (1900) liburua argitaratu zuen ametsek duten sin-bologia eta esanahiari buruzkoak azaltzeko.

Iraultzaile askok bezala, Freudek ereeztabaida ugari sorrarazi zuen beregaraian. Aipagarriena dugu, denenartean, sexuari eman zion interpreta-zioa. Freuden ustez, kontzientearenlogika koherentea ez dagoen lekuan(ametsetan, sintoman, lapsusean...)giza sexualitatea presente dago; hots,presente dago desioa, eta desioak,edipo egoera azaltzen duela dio.Freuden ustetan, haurtzaroko sexuali-tateak eragina izan zezakeen gerosexualitatean, helduarengan ezohikoerantzunak sorraraziz.

Gaurgero

Testua eta argazkiak: Belen Benitez

369

08

Zarauztarra da Ainhoa Alberdi. Psikologia ikasieta psikoterapian formazio zabala jaso du. Batezere Bioenergetika eta Gestalt terapiak landu badi-tu ere, antzerkian egiten du lan gaur egun, aktoreeta antzerki-terapeuta gisa.

Sigmund Freud izena entzutean, dibana, psikoanali-sia, ametsen interpretazioa, inkontzientea, Edipo, lapsu-sa, sexua... bezalako hitzak etorriko zaizkizu burura. Etaez zabiltza urruti, horiek denak izan baitira bere lanaezagutzera eman zuten ideiarik garrantzitsuenak. Txekiar Errepublikan jaio zen 1856. urteko maiatzaren6an. Aurten betetzen dira, beraz, 150 urte Freud psikia-tra ospetsua jaio zela. Hori dela eta, nonahi aurki dai-tezke, aurten, bere lana oinarri hartuta, era askotakoospakizun, ekitaldi eta hitzaldiak mundu guztian zehar.

3

Ainhoa Alberdi: “Ez ditugu ametsak gogoratzen ez ditugulako lantzen, adi ez gaudelako”

1B

Hauxe da Sigmund Freud-en sofa ospetsua.Londreseko Freud Museum-en ikusgai dago.

Freud, inkontzientea argiztatu zuen gizona

Testua: Belen Benitez

H.- Ametsek zertan laguntzen digute?A.A.- Ametsetan ateratzen dira gure arrazoiak intelektualkionartu ezin dituen gauzak. Hor daude, baina ez ditugu ikusinahi, eta ez ditugu ikusiko gure sentiberatasuna eta ahule-ziak babesteko mekanismo psikologikoak eraiki ditugulako,bizitzen jarraitzeko oso beharrezkoak zaizkigunak. Umetatikhasten gara defentsa horiek aktibatzen, eta gogorrak izandiren bizipen asko gordeta geratzen dira gure inkontzientean,gure izakeran berebiziko eragina izango dutenak. Ametsek,bizipen horiek ateratzen laguntzen digute, eta metafora bidez,gure bizitza ulertzeko tresna eskaintzen digute.

H.- Psikoanalisiari mugarik ikusten al diozu?A.A.- Terapia horretan, diban baten gainean etzanda, gaixoakhitz egin eta psikoanalistak esaten duzun horri arreta handiajartzen dio: ametsei, egin dituzun hitz-lapsusei... Hori denaondo dago, inkontzientearekin lotura egitera eramaten zaitue-lako. Baina, nik uste dut terapia bezala intelektualegia dela,hizkuntza adimenaren fruitua delako, batzuetan erraz mani-pula daitekeena, gainera. Nire ustez, hitzen lengoaiatik hara-tago, pertsona bere osotasunean hartzean datza gakoa: gor-putza, arima, burua, emozioak, adimena... gure kontzientziazentzu guztietan zabaltzen uzten diguten terapiek balio han-diagoa dute.

H.- Oso zabala da psikoterapiaren mundua. Baina zuk,zein metodo aipatuko zenuke bereziki interesgarria iru-ditu zaizulako?A.A.- Asko iruditzen zaizkit interesgarriak. Baina, ez nuke“familia-konstelazioaren terapia-metodoa” aipatu gabe utzinahi. Bert Hellinger psikoterapeuta alemaniarrak sortua da, etagaur egun indar dezente hartu du. Bere teoriaren arabera, gureinkontzientean gehien markatzen duen edukiak zerikusia dugure familian blokeatuta geratu diren energiekin. Berak esatenduenez, belaunaldi batean (gure birramonaren garaian, adibi-dez) familian izandako gatazkaren bat konpondu gabe geratubada, normalean emozionalki oso gogorra izan delako (suizi-dioa, gerran hildakoak...) hurrengo belaunaldietara igarotzenda, familiako kideren batengan desoreka sorraraziz. Terapiahonek, arazoaren sorrera identifikatu eta sistemaren ordenaberreskuratzen laguntzen du.

*ADI EGON.- Erne egon. Estar atento/a. Être attentif/ive.ADIMEN.- Intelecto. Intellect.AIPAGARRIEN.- Relevante. Éminent, remarquable.AZALERATU.- Aflorar. Affleurer.BELAUNALDI.- Generación. Génération.BERRESKURATU.- Recuperar. Récupérer.BIZIPEN.- Vivencia. Vécu.DESIRA.- Deseo. Désir.EKARPEN.- Aportación. Apport.ESANGURATSU.- Significativo/a. Significatif/ive.EZAGUTZERA EMAN.- Dar a conocer. Faire connaître.EZOHIKO.- Inusual. Inhabituel/elle.GALARAZI.- Hacer perder. Faire perdre.GARUN.- Cerebro. Cerveau.JOKABIDE.- Conducta. Conduite.LENGOAIATIK HARATAGO.- Más allá del lenguaje.Au-delà du langage.NAHASKETA.- Trastorno. Dérangement.NONAHI.- En cualquier parte. N’importe où.OROITZAPEN MINGARRI.- Recuerdo doloroso.Souvenir douloureux.OSPETSU.- Famoso/a. Fameux/euse.SENTIBERATASUN.- Vulnerabilidad. Vulnérabilité.TESTUINGURU.- Contexto. Contexte.ULERTARAZI.- Hacer entender. Faire comprendre.

09GaurgeroFreud, inkontzientea argiztatu zuen gizona

1. Zertan datza psikoanalisiaren terapia? Aukeratuegokiak iruditzen zaizkizunak.

Gorputza erabiliz, emozioak askatzen diraPazienteak nahi duenaz hitz egiten duKontsultan kontatzen dituen ametsak aztertzen diraTerapeutak agintzen dio esan behar duena pazienteariPazienteak ezkutuan gordeta dituen gaiak ekartzen dirakontzientera Pazientea hipnotizatuta dagoela egiten da terapiaBehin arazoak kanporatuta, pazienteak ulertu egiten ditueta egoerari aurre egiteko prestatzen da

2. Ainhoa Alberdik mugatua ikusten al du psikoanalisia tera-pia modura?

❏ BAI ❏ EZ

Zergatik? Aukeratu arrazoi hauen artean:Inkontzienteak parte hartzen duelakoErrazegia delakoZailegia delakoHizkuntza bakarrik hartzen delako kontuan Hizkuntza arrotza erabiltzen duelako

Zalantzarik sortu bazaizu, jo 45. orrialdera.

Argazkia: Belen Benitez

3

Gaurgero369

10

Har dezagun klasikotasunari eusteko gai izango den zuzen-dari bat, zinea egiteko duen estiloa erabat zaharkitua edu-

kiko ez duena, batez ere akziozko eta erromantizismoz beteta-ko eszenetan.

Gero loriaz betetako lau antzezle aukeratu behar dira, hauda, pelikulako 5 milioi dolare baino gehiago irabazten dutenhorietakoak. Harrison Ford beste pelikula bat egiten ari dela,Meryl Strip-ek amatasun-baja duela, eta zer? Hortxe dira libreTom Hanks, Tom Cruisse edo Julia Roberts. Berdin du bata zeinbestea. Beraiek ez diote hau bezalako opari bati uko egingo.

Argumentua aukeratzerakoan errazkeriara jo. Izan dezala,itxuraz bederen, izaera eskandalagarria. Ez korapilatu gidoialarregi (ikuslea ez da inozoa, baina ez dator zinemara pentsa-tzera). Erantsi erotismo-tanta batzuk (ez gehiegi eta beti ereglamour ukitu batekin), eta horratx formula: Milaka, milioikaikusle egon dira pelikula noiz estreinatuko zain, eta gu ere baitartean. Zer egin genezakeen bestela?

Bidean geratu dira –eta liburua irakurri genuenean ere baisegur aski–, irakurketak eskaintzen dituen hainbat alderdi: adi-bidez, ebanjelio kanonikoak benetakotzat hartu izan direlaapokrifoen aldean. Edo Jesus Nazaretekoaren giza alderdiariburuzko eztabaida. Galdera eta eztabaida teologiko hauek,mundu-laurdenaren, edo gehiagoren, fedean eragin dutegizaldiz gizaldi. Baina, alderdi horiek eta beste batzuk… bide-an geratu dira.

Da Vinci Kodea pelikula maiatzaren 17an estreinatuko daCannesko Zine Festibalean. Frantzian egun horretan bertanikusi ahal izango da pelikula. Mundu mailako estreinaldia,ordea, hilaren 19an izango da.

Zuzendaria: Ron HowardAktore/aktoresa nagusiak: Tom Hanks, Jean Reno, AudreyTautou, Ian McKellen, Alfred MolinaProduktora: Columbia PicturesJeneroa: Thriller-a

Literaturako best-sellerrak pelikula bihurtzendirenean, estereotipoak sortzen dira maiz, eta zalan-tzarik gabe, Da Vinci Kodea da horietako bat. Nego-zioa egiteko sortu da. Formulak ez du arrisku handi-rik, beste askotan ere erabili izan delako:

2

Da Vinci Kodeamaiatzean ikusgai

11GaurgeroDa Vinci Kodea maiatzean ikusgai

Best-sellerrak, zine-aretoetan

“El nombre de la Rosa”: Idazlea Umberto Eco, zine-zuzendaria,Jean-Jacques Arnaud. Antzezleak SeanConnery eta Christian Slater. Thriller psiko-logiko hau teologia giroan sartzen da, etaez buru eta ez hanka duen zibilizazio irra-zionalean logikak irabazi egiten du.

“Obaba”:Zine-zuzendaria Montxo Armandariz nafa-rra, eta “Obabakoak” idatzi zuena Bernar-do Atxaga asteasuarra. Lehendik ere bage-neukan buruan geure “Obaba”, geureherriaren sinbolo, espazio eta denboratikat, bihurgunez josia, eta Historian bereesparrua aurkitu nahian dabilena.

“El señor de los anillos”: J.R. Tolkien idazleak mundu surrealista batsortzen du, ezinezko mundu bat, eta PeterJackson zine-zuzendariak hezur-haragizkoegiten ditu eleberriko pertsonaiak. Mundufantasiazko batean kosmogonia bat sor-tzen du, geografia bat, istorio bat, eta horongiaren eta gaizkiaren arteko borrokateluriko bat gauzatzen da.

“El capitán Alatriste”: Idazlea Arturo Pérez Reverte. Espainian ezdiote beste inori horrenbeste lan pelikulabihurtu. XVII. mendea, Flandes-ko gerraodoltsuan sartua dabil Madril, eta ezpata-ri mertzenarioa inperio baten gainbehera-ren lekuko izango da, ikusten ari baitainperio horretan ez dela “eguzkia jartzen”.

“El resplandor” eta beste eleberri askoidatzi ditu Stephen King-ek, eta sarri ikusiditu zinean bere lanak. Moldaketa horiegiten huts, huts edo, egin dute hainbatek:“Cujo”, “Christine”, “Los chicos delmaíz”, “La zona muerta”… ez ziren hainpelikula onak, zerbait gehiago esperozuten irakurleek. Baina Stanley Kubrickmaisuak asmatu zuen “El resplandor” eginzuenean, bikain islatu zituen pertsonaianagusiaren obsesio beldurgarriak.

“El padrino”: Mario Puzoren literatura-lan honetanmafia da protagonista. Baina, Francis FordCoppolak izen bereko trilogia ederrerako,besteak beste, Marlon Brando, Al Pacino,Andy García eta James Cann antzezleakaukeratzean, eta aukeratzen asmatzean,mafia hobeto irudikatzen da jendearenaurrean: aurpegiak eta keinuak ikustenditugu, ahotsak entzuten…

Zineak, hasiera-hasieratik izan du harremanaliteraturarekin. Batzuetan gidoia propio

sortzen da zinemarako. Baina, beste batzuetanliteratura-gidoi bat egokitzen da zinerako, etaproportzioan askoz ere sarriago gertatzen dabigarren aukera hau.

Esan dugu zinea ikuskizuna dela, dirua egi-teko batez ere, eta negozio hori bideratzenduten multinazionalek ezarritako eskala batijarraituz, horretarako oso aproposak izan dirabetidanik best-sellerrak, iturri agortezinak peli-kulak ekoizteko. Best-sellerra irakurleei eza-gutzera emateko diru asko gastatzen da, etahori alde dute zine-ekoizleek. Hori batetik, bes-tetik, irakurle horiek iruditan ikusi nahi dute ira-kurritakoa, hots, liburua irakurtzean irakurleenirudimenean izandakoa zine-irudi bihurtzea.

Irakurleak literatura-pertsonaien nortasu-na eraikitzen du bere barruan, irakurle bakoi-tzak egiten du bere eraiketa, bakarra. Baina,hori zapuztu egin du ikus-entzunezko zibiliza-zioak. Eraiketa hori nola-halakoa izaten baita.

Zine-aretoetatik best-seller ugari igaro da, ezin konta ahala, pentsa zinea noizhasi zen. Konparatzen hasi gabe, hona zine bihurtutako best-seller batzuk.

*BIHURGUNEZ JOSIA.- Lleno de curvas.Plain des virages. EGOKITU.- Moldatu. Adaptar. Adapter.EKOIZTU.- Producir. Produire. EZAGUTZERA EMAN.- Dar a conocer.Faire connaître.EZIN KONTA AHALA.- Innumerables.Innombrable.

GAIZKIA.- El mal. Le mal.GAUZATU.- Materializarse. (Se) concrétiser.ISLATU.- Reflejar. Réfléchir.KEINU.- Gesto. Grimace, semblant. LORIA.- Gloria. Gloire.MOLDAKETA.- Adaptación. Adaptation.NOLA-HALAKO.- Impreciso/a, no nítido/a.Imprécis/e.

NORTASUN.- Izaera. Identidad,personalidad. Identité.ODOLTSU.- Sangriento/a. Sanglant/e.ONGIA.- El bien. Le bien. PROPIO.- Berariaz. Expresamente.Expressément.ZAPUZTU.- Hondatu. Estropear, echar portierra. Casser, ruiner.

2 Inoiz gertatu al zaizu horrelakorik?Zein liburu-filmarekin?

Zerk huts egin du?

Gaurgero369

12

HABE.- Zertara etorri da Euskal Herrira Martin Petrus?MARTIN PETRUS.- Lehenik eta behin, oporretara. EuskalHerria gehiago ezagutu nahi izan dut oraingoan. Etorri nintzenlehen aldian hiru egunez bakarrik egon nintzen Gasteizen.Euskal Herriari buruz hainbeste irakurri ondoren, hainbeste hitzegin ondoren, jakin-min handia nuen bisitatzeko, ikusteko.Kaletik euskara entzun nahi nuen, Alemanian ezinezkoa baita.Eta azkenik, hainbat jenderekin harremana dudanez, pertsonahoriek ikuste aldera.

H.- Nondik sortu zen Euskal Ikaskuntzen AlemaniakoEtxea sortzeko premia?M. P.- Ideiaren sustatzaile nagusia Stegmann irakaslea izan zen.Frankfurteko liburu-azokara etorri ziren euskal editoreei aurkez-tu zien berak zuen liburutegi kataluniarra. Orduan esan zutenberaiek ere nahi zutela antzeko zerbait eduki. Beste pertsonagarrantzitsua Christian Münch izan zen, euskaldun batekinezkondua dagoena, eta maila pertsonalean, Euskal Herrian hain-bat lagun zituena. Liburutegi bat eraikitzeko ideia izan zuen,baita euskara-eskolak ematekoa ere. Bada hirugarren protago-nista bat, Phule irakaslea, Ludger Mees historialariaren irakasle,azken honek karrera hasi zuenean. Azkenik, Gippert irakasleaaipatu behar dugu, Hizkuntza konparatuen Institutuko irakasleeta zuzendaria, duela hainbat urte Berlinen euskara-eskolakbideratzen hasitakoa berau, Martinez irakaslearekin batera (las-ter emango da argitara bere euskara-aleman hiztegia).

H.- Nork jotzen du zuen zentrora?M. P.- Bereziki, ikasleek, eskaintzen ditugun ikastaroak hizkun-tza erromanikoak ikasten ari diren ikasleei zuzenduta baitaude.Ikastaro hauek Euskal Herriko kultura eta literaturari buruzko-ak dira. Hizkuntza bera, euskara, ikasten dutenak hizkuntzkonparatuak ikasten ari diren ikasleak dira. Euskara, hain bere-zia izanik, arlo akademiko ona baita beste hizkuntzekin kon-paratu ahal izateko. Bestalde, baditugu hainbat ekitaldi kultu-ral: zine-emanaldiak edota irratsaioak, esaterako. Horiek guz-tiak, lehenik eta behin, unibertsitateko ikasleentzat dira. Baina,nik horien berri ahalik eta leku gehienetan ematen dudanez,beste era bateko jendeak ere hartzen du parte.

Gasteizen egin genuen hitzordua Martin Petrus, FrankfurtekoEuskal Ikaskuntzen Alemaniako Etxearen koordinatzailearekin.Euskal Herrira egin berri duen bidaia aitzakia hartuta, EuskalIkaskuntzen Etxea zertan den eta nolako lanak egiten dituzten jakitealdera hainbat galdera luzatu genizkion. Hona hemen erantzunak.

2

H.- Zein da zure egitekoa, orokorrean?M. P.- Alderdi administratiboan, hitzarmen bat daukaguEusko Jaurlaritzarekin ikastaroak emateko, gure liburutegiaeuskal liburuez hornitzeko… etab. Horretaz gain, euskal kul-tura sustatzeko noiz eta zein ekintza kultural antola daitezke-en aurreikusten eta prestatzen aritzen naiz, baita euskal edito-reei liburu-azokan literatur ekitaldiak antolatzen laguntzen ere.Bisitak ere antolatu ohi ditut, Ibarretxe Lehendakariarena, esa-terako. Komunikabideetan ere ematen dut egiten dugunarenberri. Oro har, koordinazio-lana egiten dut.

Martin Petrus: “Alemaniakoprentsak kaleko jendeak bezaingutxi daki euskal gaien inguruan”

13GaurgeroMartin Petrus: “Alemaniako prentsak kaleko jendeak bezain gutxi daki euskal gaien inguruan”

H.- Nolako saioak egiten dira IRRATI X irratian? Norizuzenduta daude, zein entzule-motari?M. P.- Irratia ez da komertziala, esan daiteke estatu-irratia dela,gutxi gorabehera eta gutxieneko diru-laguntzak jasotzen ditue-la. Ez dakigu zehatz-mehatz zenbat entzule dituen, beraz.Baina, larunbatetan, 12:00etatik 13:00etara, gure irratsaiokogaraian, 5.000-7.000 entzule inguruk jartzen omen du irratia.Entzuleak ohituta daude hizkuntza ezberdinetan egiten dirensaioak entzuten: alemanez, euskaraz, gaztelaniaz, kurdueraz,finlandieraz, katalanez… egiten baitira. Baina, gure saioetan,batez ere, Euskal Herriari buruzko informazioa ematen dugu:nolakoa den, zein muga geografiko dituen…

H.- Zeren arabera aukeratzen dituzue euskal talde edoidazleak?M. P.- Frankfurt hiria oso anitza da kulturen aldetik eta hain-bat musika-jaialdi antolatzen dira bertan. Guri gustatuko litzai-guke euskal kantari eta taldeak hurbiltzea, mota guztietakomusika eskaintzen dutenak.

H.- Ba al duzue web orririk?M. P.- Martxan dago. Baina, momentuz aurkezpen birtual batbesterik ez dago, bost hizkuntzatan, http://titus.uni-frank-furt.de/basklib helbidean. Aurrerago egin nahi duguna nahikodiseinatuta daukagu. Dena den, diruz lagunduko digutela ziur-tatu zain gaude aurrera egiteko. Besteak beste, e-learning pla-taforma eraiki nahian gabiltza.

H.- Alemaniako prentsarako idatziak ere prestatzenomen dituzu…M. P.- Euskaldun baten bisita jasotzen badugu, MariasunLanda idazlearena, esaterako, nik berri motzak prestatzen ditutalemaniar prentsarako, jendeak ekitaldian parte har dezan. Zailsamarra gertatzen da, hala ere. Alemaniako prentsak kalekojendeak bezain gutxi baitaki euskal gaien inguruan eta beraz,interes gutxi adierazten du horrelako berriekiko. Horregatik,bide ezberdinak jorratu nahi ditut, publiko zabalagoarenganairitsi ahal izateko: jende gaztearengana musikaren bidez, edotajende helduagoarengana Arriagaren kontzertu baten bidez,esaterako.

H.- Nolako ikerketa zientifikoa egiten da Alemaniandagoen euskal presentziaz?M. P.- Benninghauss Echegaray andrea dugu lan honetanlaguntzaile. Gaur egun ikerketa zientifikoa egiten ari daAlemanian dagoen euskal presentziari buruz. Arlo ezberdinakdaude: artea edota euskal enpresak (auto-industrian, adibidez).Oraingoz, ez daukagu ezer aurkezteko modukorik. Baina, iku-siko dugu. Denbora behar du. Ekintzen artean, hirien artekosenidetasun-ekintzak daude, adibidez, Donostia eta Wies-baden hirien artekoa, bat aipatzearren. Hogeiren bat hiri daudegaur egun senidetuta.

H.- Nolakoak dira euskarazko klaseak?M. P.- Astean bi ordu eskaintzen dira, sei hilabetez.Lehenengoa, hasi berrientzat eta bigarrena, jarraitzen dute-nentzat. Eskaintzen ditugun hirugarren eta laugarrena, berriz,irakurketa lantzeko dira. Irailera aldera Euskal Herria bisitatze-ko asmoa dugu, ikasleekin batera.

H.- Zer egitasmo duzue aurrera begira?M. P.- Egitasmoen artean azpimarratuko nuke Alemania,Suitza eta Austriaren arteko indarrak batzekoa. Lan honetanIngo Niebel (Gernika Deutsch-Baskischer Kulturverein e.V.-–Euskal-Alemaniar Kultur Elkartea) lankidearen laguntza izan-go dut. Asmoa ez da arlo akademikora mugatuko, elkarte txi-kietara ere iritsi nahi baitugu: euskal herriekin senidetuta dau-den hirietara, esaterako. Web orri komun bat eraiki nahi dugu,euskal gaien inguruko interesa dugunok bat egiteko moduaizan dezagun.

*AITZAKIA.- Excusa. Excuse.ANITZ.- Numeroso/a. Nombreux/euse.ERAIKI.- Construir. Construire.HITZARMEN.- Acuerdo. Accord.HITZORDU.- Cita. Rendez-vous.HORNITU.- Dotar, abastecer. Fournir.IKASKUNTZA.- Estudio. Etude.IRRATSAIO.- Programa de radio. Programme de radio.JAKIN-MIN.- Curiosidad. Curiosité.JORRATU.- Tratar, trabajar. Traiter, travailler.SENIDETASUN.- Hermanamiento. Fraternité. SUSTATU.- Promover. Encourager.SUSTATZAILE.- Promotor/a. Animateur/trice.

*APROPOS.- Egokia. Apropiado/a. Approprié/e.ESKE.- Demanda. Demande.GABE.- Sin. Sans.GAI KUTSAKOR.- Elemento contaminante.Substance polluant/e.NEURRIZ KANPO.- Más allá del límite. Au-delà de la limite.ORDEZKO.- Sustituto/a. Substitut.PILATU.- Acumular. Accumuler. ZAINTZA.- Cuidado. Soin.

369

14 saltsan

Termometroek bakarrik ez, tentsioa neurtzekoaparailuek ere merkurioa dute, edo manome-

troek, edo barometroek… Horrelako aparailuen-tzako urtero 33 tona-merkurio behar omen dira,horietatik 25-30 tona osasun-zaintzarako.

Aparailu hauek “zaborretara” botatzean merku-rioa metilmerkurio bihurtzen da, eta merku-rioa bera baino arriskugarriagoa omen da.Metilmerkurioak organismo bizietan gelditzekoahalmena dauka, pilatuta. Eta baita itsasoko ani-malien bazkan gelditzekoa ere. Itsasoko animaliekduten merkuriorik gehientsuena metilmerkurioada. Beraz, ez jan arrainik neurriz kanpo.

Europako Komisioaren proposamenaren asmoamerkurio-eskea gutxitzea da, gizakiarentzat hainkaltegarriak ez diren beste ordezko batzuk erabil-tzea, alegia. Kontua da batzuetan ez dagoela mer-kurioaren ordezko aproposik. Baina termometro-entzat bai, dirudienez. Adibidez, Ipar EuskalHerrian orain bospasei urte debekatu zuten mer-kuriodun termometroak saltzea.

Eta saltzea aipatu dugunez, esan Europak salduez, erosi egiten duela merkurioa, batez ere Txina,India eta Japoniatik.

Etxean eta erietxeetan erabiltzen ditugun betiko termometroek merku-rioa dute. Oso gai kutsakorra da merkurioa gizakiarentzat, eta baita fauna-rentzat ere, eta oro har, ekosistemarentzat. Horregatik, Europako Komisioakmerkuriorik gabeko termometroak erabiltzea proposatu du Bruselan.

Merkuriorik gabeko termometroak1B

BIHURTU

Beste kolore batez margotu dugun esaldiari erreparatzea nahidugu:

…merkurioa metilmerkurio bihurtzen da

Hona hemen bihurtu aditza daukaten beste adibide batzuk:

Jainkoak ura ardo bihurtu zuenAgurea haur bihurtu zenJoxe musulman bihurtu da

1.- Adibideak ikusita, zein da bihurtu aditzaren esa-nahia testuinguru horietan?

a.- Convertir (se)/Revenirb.- Hacer frente/Faire facec.- Dirigir/Diriger

2.- Zer gertatzen da bihurtu aditzaren aurrean doanhitzarekin?

...........................................................................................

...........................................................................................


2

Maiatzeko alea aukeratu dugu gai honi buruz hitzegiteko. Izan ere, Maiatzaren 1a langileen egunaizanik, egoki iritzi diogu hizpide honi heltzea.Izenburuan aipatu dugun bezala, aurten LangileenMugikortasunaren Europako Urtea izendatu dute.Eta hori dela eta, Europako komisioak EURES sareajarri du martxan.

Baina, zer dela eta Langileen mugikortasunasustatzeko egitasmo hau? Europako komisioakaditzera ematen duenez, leku eta lan-mugikorta-

sunaren maila nahikoa baxua da Europar Batasu-nean. Europako komisioaren ustez, esku-lanarenmugikortasuna, bai lanpostu artekoa (mugikorta-sun profesionala) eta baita herrialde barruko nahizartekoa ere (mugikortasuna geografikoa) gizarte-aren eta ekonomiaren garapen orekatu eta jasan-garrirako oso beharrezkoa da. Gainera, uste duteEuropako herritarrek zenbat eta mugikortasunhandiago izan, orduan eta Batasun Europarrakizaera politiko bateratuagoa lortuko duela.

1536

9[i[nteresgunea

2006, Langileen MugikortasunarenEuropako Urtea

[i[2006, LANGILEEN MUGIKORTASUNAREN EUROPAKO URTEA

1636

9

Europak aukera handiak eskaintzen dizkio berez mugitunahi duenari. Europarrok, ordea, oso geldoak gara. Ikusi,

adibidez, datu hauek: 1999. urtean Europar Batasuneko biztan-leen %1,2 mugitu ziren herrialde batetik bestera. AEBetan,berriz, biztanleriaren %5,9. 2000.ean Europar Batasuneko lan-gileen %16,4k urtebete baino gutxiago zeramaten beren enpre-san. AEBetan, %30ak.

Mugikortasuna hizpide, saia zaitez zeure gogoetak egiten.Horretarako, jarraian dituzun galderei erantzun eta ondorenarrazoiak azaldu:

Mugitzeko prest?1B

Zein arrazoigatik aldatuko zenuke lanez?

Gehiago kobratzeko ❏

Erronka berri bati aurre egiteko ❏

Lana eta bizitza pribatuaren arteko oreka handiagoa aurkitzeko ❏

Beste leku batera joatea gustatuko litzaidakeelako ❏

...

Arrazoitu zure aukera:………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

Nola duzu lan-eskaintzaren berri?

Estatuko prentsaren bidez ❏

Kolokazio-weben bidez ❏

Herri-prentsaren bidez ❏

Kolokazio-agentzien bidez ❏

Nire enpresak berak dituen lanpostu hutsen eskaintzaren bidez ❏

…


Zer egingo zenuke zure lan-aukerak hobetzeko?

Heziketa-ikastaroak egin ❏

Lana aldatu ❏

Nire herria utzi ❏

Lan gehiago egin ❏

…


Lan-elkarrizketa batean zein da zure ustez adieraziedo eman behar dena?

Ikasteko gogoa eta entusiasmoa ❏

Enpresari egokitutako pertsonalitatea ❏

Aurreko lan-eskarmentua ❏

Lanean hasteko data egokia ❏

…


Noraino joango zinateke lan bila?

Kontinentez aldatuko nuke ❏

Herrialdez aldatuko nuke ❏

Herriz aldatuko nuke ❏

Bertan geldituko nintzateke, baina gaiaz aldatuko nuke ❏

…



17

Epe baterako ikasketak edota lana egitera besteherrialde batera joateak mesede handia egiten

du: ingurua aldatzea, harreman pertsonal berriak egi-tea, erronka profesional berriei aurre egitea, kulturaberri bat ezagutzea, jatorri desberdina duten pertso-nekin lan egin edota ikasiz disfrutatzea, ideia desber-dinak elkartrukatzeko aukera izatea, eta, jakina, hiz-kuntza berri bat ikasteko aukera paregabea edukitzea.

Baina, Europako beste herrialde batean bizi edota lanegiteak hainbat eragozpen sor ditzake, hala nola, kul-tura berri batera egokitu beharra, hizkuntza atzerritarbatean lan egin beharra, segurtasun sozial edotazerga-erregimen ezezagunetara ohitu eta trebatubeharra. Hau guztia gainditzeko egin daitekeen gauzabakarra aukeratu duzun herrialdeari buruz ongi infor-matzea da.

Izan ere, ez baita erraza horrelako erabaki bat hartzea. Batetikbestera mugitzeko aldez aurretik hainbat informazio eskuratubehar da, hala nola, izaera juridikoa, administratiboa eta praktikoaduena. Europar Batasunak interneteko EURES zerbitzuaren bidezematen du lan-eskaintzaren berri. Hauxe da diseinatu duteninprimakia: Zein atal da zuk gehien begiratzen duzuna? Ze infor-mazio-mota da zure ustez falta dena? Erantsi atalak:

Mugikortasunaren gazi-gozoak2

Irakurri ondoren, erabil ezazu taula hau ideiak antolatzeko eta zure iritziarenarabera ordenatzeko. Hasi zuri iruditzen zaizun abantaila edo desabantailarikgarrantzitsuenetik. Zuk, hala ere besterik uste baduzu, erantsi jarraian:

ABANTAILAK

(1)………………………………………………..

(2)………………………………………………..

(3)………………………………………………..

………………………………….....……………..

DESABANTAILAK

(1)………………………………………………..

(2)………………………………………………..

(3)………………………………………………..

………………………………….....……………..

SUMARIOA:

Izenburua:

Lanpostuaren deskribapena:

Hasiera-eguna:

INFORMAZIO GEOGRAFIKOA:

Herrialdea:

Eskualdea:

SOLDATA / KONTRATUA:

Gutxieneko soldata:

Zergak:Astean zenbat ordu:

Kontratu-mota:

ESKAKIZUNAK:

Heziketa-maila:

Beharrezko esperientzia:

Gida-baimenaren ezaugarriak:

ENPRESAREN EZAUGARRIAK:

Izena:Telefonoa:

ESKARIA NOLA EGIN:

Nola:Eskaria egiteko azken eguna:

BESTERIK:

Zenbat lanpostu?

Publikazio-eguna:

Azken aldaketa:

2

LAN-ESKAINTZAREN INPRIMAKIA

1836

9 [i[2006, LANGILEEN MUGIKORTASUNAREN EUROPAKO URTEA

Zer da EURES?EURES lan-zerbitzu publikoez osatutako lankidetza-sarea da.Enpresari-taldeak eta sindikatuak ere EURESko bazkide dira.Europako Ekonomia Espazioan (EEE) langileen mugikortasunaerraztea da sare honen helburua. EEEren barne dira EuroparBatasuneko 25 kideak eta Suitza, Norvegia eta Islandia.

EURESko kide bakoitzak aurre-baldintza batzuk ezartzen ditusarea erabiltzeko. Baina, bestela, doakoa da bai enpresarientzat,bai lan bila dabiltzanentzat.

Nork erabil ditzake EURESek eskaintzen dituenzerbitzuak?EURES lan bila ari eta atzerrira joan nahi dutenentzat edoatzerrira ikastera joan nahi dutenentzat da. Baita atzerriko jen-dea behar duten enpresarientzat ere.

Nolako informazioa eskaintzen du EURESatariak?EEEko eta Suitzako lan-eskaintzen berri ematen du.Eskaintzen diren lanpostuen atala egunero gaurkotzen da.Lan-merkatua ere aztertzen du, herrialdeka eta eskualdeka, biurtez behin gutxienez, eta Europako lan-baldintzak eta bizimo-dua ere erakusten ditu atariak, hau ere bi urtez behin egunera-tua. Eta honetaz guztiaz gain, lan bila dabiltzanen curriculu-mak on-line daude.

Europan barrena mugitzeko: EURES

Non izango dut atzerrian ditudan eskubide etabetebeharren berri?Datu-basea oso hornitua dator: lo-tokiak, eskolak, zergak,osasun-zerbitzuak, bizi-maila, legeak, ziurtagirien balioki-detzak…

Zein lan-mota eskaintzen du EURESek?EURES Job-Search-en (Euresen lan-eskaintzen bilatzea) eraaskotako lanak daude: lan-mota ugari eskaintzen ditu izaerairaunkorra nahiz behin-behinekoa dutenak.

Europako Komisioa ahalegin berezia egiten ari da langile-en artean mugikortasunaren onurak zein diren azpima-

rratzen eta bideratzen. Aurtengoa Langileen MugikortasunarenUrtea izendatzearekin batera, herrialdeen arteko biztanleenmugimendu-askatasuna sustatzeko hainbat baliabide jarri ditumartxan. Horien artean EURES egitasmoa dugu (The EuropeanEmployment Services edo Lan zerbitzu europarra):http://europa.eu.int/eures/

EURES mugikortasun profesionalaren atari europarra da.Europan lana eta ikasketak egin nahi izatera, informazioa aur-kitzeko modu erraza eta erosoa.

EURES egitasmoaren helburuak hauexek dira:

• Lan bila edota ikasketak egiteko asmoz dabilenariEuropako eremu ekonomikoan aurki daitezkeen laneta bizi-baldintzen berri eman, lan-eskaintza egune-ratuak eta aholkuak eskaini eta informazio orokorraeskura jartzea.

• Beste herrialdeetako langileak kontratatu nahi dituz-ten enpresariei laguntzea.

• Mugakide diren enpresari eta langileei aholku etainformazio-baliabideak eskura jartzea.

2

*ATZERRI.- Extranjero. Pays étranger.AURRE-BALDINTZA. Requisitos previos.Condition préliminaire.BALIOKIDETZA.- Convalidación.Equivalence, validation. BEHIN-BEHINEKO.- Provisional. Provisoire.BIDERATU.- Tramitar. S’occuper de.ERABILTZAILE.- Usuario/a. Usager.ESKAINTZA.- Oferta. Offre.GAKO.- Clave. Clef.GAURKOTU.- Actualizar. Actualiser.IRAUNKOR.- Permanente. Durable.IRIZPIDE.- Criterio. Critère.LANBIDE.- Oficio. Profession, métier.LANKIDETZA.- Colaboración. Coopération.MUGIKORTASUNA.- Movilidad. Mobilité.PASAHITZA.- Contraseña. Mot de passe.ZERGA.- Impuesto. Tribut, impôt.ZIURTAGIRI.- Certificado. Certificat.


19

EURES Job-Search-ek erakunde europarrenlan-eskaintzarik aurkezten al du?Ez. Horretarako dago Europako Komunitateen LangileakHautatzeko Bulegoa (EPSO ingelesez). http://europa.eu.int/epso

Nola aurki daiteke lana EURES Job-Searchbilatzailean?Bilatzaile honek interfaze erraza du erabiltzeko. Lan egin nahiden herrialdearen arabera egin daiteke bilaketa, edo eskualdea-ren arabera, baita lanbidea aukeratuta ere, edo kontratu--motaren araberako bilaketa era egin daiteke. Baita irizpidehorietatik bat baino gehiago batera aukeratuta ere.

Zenbat hizkuntzatan dago Eures Job-Search?Frantsesez, alemanez eta ingelesez soilik. Zein lan-mota den,zein kontratu-mota, eskatzen diren baldintzak… Atal horiekguztiak daude hiru hizkuntza horietan. Baina, lan-eskaintzarenizenburua bera ez dago beti hiru hizkuntzetan, eta litekeena dabilatzeko gako-hitza ingelesez edo frantsesez jarrita emaitzakezberdinak izatea. Kategoria finkoak hiru hizkuntzetan daude:“profession” (lanbidea), “experience required” (eskatzen deneskarmentua), “location” (tokia)…

Nola adieraz dezaket lan jakin bat interesatzenzaidala, norekin jar naiteke harremanetan?Horrelakoetan bi gauza gerta daitezke, edota EURESko bertakoarduradunen batek zure eskaera bideratzea ala enpresariarekinberarekin harremanetan jartzea.

EURES CV-Search (curriculum-bilatzailea)delakoan nola sar dezaket nire curriculuma?Hasteko, EURES CV-Search horretan erregistratu egin behar da,eta ondoren azaltzen diren urratsak bete, eskatzen diren datuguztiak emanez. Doako zerbitzua da hau. Curriculuma edozeinunetan alda daiteke, horretarako erabiltzaile-izena etapasahitza idatzi beharko dituzu “My CV” orrian.

Nork ikus dezake nire curriculum-a?EURESko arduradunek eta EURES CV-Search-en erregistratuta-ko enpresariek. Baina, hainbat atal orokorreko informazioa, esa-terako, ikasketak, lanbidea eta adina erregistratu gabeko erabil-tzaileek modu anonimoan ere ikus ditzakete.

2036

9 [i[2006, LANGILEEN MUGIKORTASUNAREN EUROPAKO URTEA

HABE.- Irungo lana, oso bestelakoa, utzita, Alsazian zabil-tza lanean.XALBADOR ELORTZA.- Bai, hala nabil. Bizimodua erabategina, bideratua nuen Euskal Herrian: lanpostu finkoa, etxeaHendaian, haurrak ikastolan… Erabaki zaila izan zen. Baina,guztiz interesgarria profesionalki; eguneroko errutinatik ihesegiteko aukera aparta izan nuen lurralde eta kultura berriakezagutuz. Erronka handia azken batean. Baina, guztia berrizhutsetik hasi beharra, familia… Edonor beldurtzeko modu-koa izan zen. Eta laster hiru urte egingo ditugu. Lehen urte-an, nire formazioa egin artean, bakarrik ibili nintzen. Gerohaurrek ikasturtea bukatu eta udako oporrak pasatuta, denoketorri ginen Westhalten herrixkara, Colmar-etik gertu.

H.- Zure lan honetan noiz hasi zinen, eta nola? X. E.- Nik ez nuen batere esperientziarik harriekin. Denahutsetik ikasi nuen. Ez dago ikasketa zehatzik hau guztiaikasteko, dena praktikaren bidez, galdetuz, irakurriz ikasi ahal

Vichy Lantarón emaztea, eta seme-alaba bizkiak: Kevin eta Erienne.

Xalbador Elortza: “Alsaziako lana guztiz berria zen niretzat”

Xalbador Elortzak Ingemar enpresan egi-ten du lan. Usurbilgo enpresa honek granitoaeta marmolak saltzen ditu, eta banaketa--egoitza batzuk ditu Europan, Alsazian esate-rako. Eta Alsazian egiten du lan Xalbador Elor-tzak, Colmar herrian. Irunen zuen lan finkoalaga, eta Ingemar-en proposamena onartuzuen. Urtean bizpahiru aldiz etortzen da jaio-terrira, Arriarana, eta, oraingoz, ez du bere lanhori Euskal Herrian egiteko asmorik.

2

Egungo bizitokia.

*ABERASGARRI.- Enriquecedor/a. Enrichissant/e.ALDAKETA.- Cambio. Change.ARTEAN.- Bitartean. Mientras. Pendant.AUKERA.- Abagunea. Oportunidad. Occasion.BANAKETA-EGOITZA.- Sede (centro) de distribución.Centre de distribution.BAT-BATEAN.- Tupustean. Subitement.BEZERO.- Cliente. Client.BIZIKI.- Arras. Muy. Beaucoup.BIZPAHIRU ALDIZ.- Bi edo hiru aldiz. Dos o tres veces.Deux ou trois fois. ERABAKI.- Decisión. Décision.ERRONKA.- Reto. Défi.ETORKIZUN.- Futuro. Future.FINKO.- Fijo/a. Fixe.HARROBI.- Cantera. Carrière.HUTSETIK HASI.- Comenzar de cero. Commencer de zéro.IKASI AHAL DA.- Ikas daiteke. Se puede aprender.On peut étudier. IKASKETA.- Estudio. Étude.JOAN ORDEZ.- Joan beharrean. En vez de ir. Au lieu d’aller.LEHEN.- Lehendabiziko. Primer/a. Premier/èreORAINGOZ.- Por ahora. Pour l’instant. OSO BESTELAKO.- Guztiz desberdina. Totalmente diferente.Entièrement différent.UGALDU.- Ugaritu. Aumentar. Augmenter.URTEBETE.- Un año entero. Toute une année.ZINEZ.- Benetan. De verdad. Vraiment.


21da. Aldaketa handiena hortik etorri zitzaidan. Lanean zinezhasi aurretik hainbat hilabetez harrobietan eta ibili nintzen,fabriketan, gure oraingo honen antzeko beste zentroetan,bezeroak Frantzian, Alemanian edo Suitzan bisitatuz….

H.- Emaztearen lanbidean izan al zuen eraginik erabakihorrek? X. E.- Bai, ordu batzuetako lan bat zuen eta hona etortzera-koan utzi beharrean izan zen. Hemen, oraingoz behintzat, ezda saiatu beste zerbait bilatzen.

H.- Lehendik ere Europan barrena ibili zinen: ikasketak buka-tuta, Londresen eta Alemanian egin zenituen hainbat urte,ezta?X. E.- Egun ikasle asko lan-aukerak ugaltzeko hizkuntzarenbat ikasten hasten da. Nire kasuan ez zen horrela, kontzien-teki, izan. Baina lehen aukera bat agertu zen eta… aurrera. Etabehin hor barruan zaudelarik konturatzen zara, nahiz etabatzuetan biziki gogorra izan, esperientzia erabat aberasga-rria dela. Londresen ezagutu nuen lagun australiar batekesan ohi zidan, beraien herrialdean unibertsitateak adinagarrantzia zuela urtebetez edo gehiagoz munduan zeharbidaiatzeak. Pertsona bat asko aberastu daiteke.

H.- Zein dira, zure ustez, sorterritik kanpo lan egitearenabantailak?X. E.- Atzerrira bat-batean joatea ez da erraza inorentzat.Denok bizimodu batera ohituak gaude, herrira, lagunak ditu-gu, aisia… Baina, nik ez dut esfortzutzat hartzen, erronkatzatbai, abentura aberasgarritzat. Jende berria ezagutu, hizkun-tzak, kultura eta ohiturak, lekuak… Zera aldatzen da: zinema-ra Donostiara joan ordez Colmar-era edo Mulhouse-ra zoaz,eta erosketa batzuk, berriz, “bestaldean“ (guk Alemanian edoSuitzan) egiten jarraitzen duzu.

H.- Inoiz pentsatu al duzu egiten ari zaren lana EuskalHerrian egitea?X. E.- Lanbide hau eskaini zidatenean, banekien horrek bizi-lekuz aldatzea zekarrela berarekin, eta hori onartua dago.Gainera, nik oraindik ere gogo handiz jarraitzen dut proiek-

tu berri honetan lanean, beti gauza berriak ikasten eta eza-gutzen. Baina, familia ere hor dago, emaztea, haurrak etabizimodu honetara integratzeko batzuek besteek bainoarazo gehiago dauzkate. Denborak esanen digu zer eginetorkizunean.

Lotu herri bakoitza bere esaldiarekin.

Hendaia Orain herri horretan bizi da.

Usurbil Herri horretan bizi zen lehen.

Colmar Enpresa herri horretakoa da.

Irun Herri horretan du egoitzetako bat enpresak.

Arriaran Herri horretan jaio zen Xalbador Elortza.

Westhalten Herri horretan egiten zuen lan lehen.

2

Hiru seme-alaba dauzka Xalbador Elortzak.

1B Konturatuko zinenez, pertsonaia hauen ingurukohainbat datu atera egin ditugu beren jatorrizkolekutik. Jarriko al dituzu zuk ostera nor bere tokian?

a.- Kazetaritza ikasketakb.- ikaragarri ongi egokitu dac.- arrakasta handia lortu dud.- aurkezten du arratsalderoe.- beka baten laguntzarekinf.- ari da dantzang.- futbol zale amorratuh.- telebista bateani.- Dantzari Nagusia


[i[2006, LANGILEEN MUGIKORTASUNAREN EUROPAKO URTEA369

Jarraian dituzu Euskal Herritikkanpora lan egin eta bizitzera irtendiren hiru lagun. Hirurak ezagunxamarrak dira.

1B

LUCIA LACARRA (Zumaia): Municheko Operako Baleteko _______(1)________,Mentxu Medelen Thalia Estudiotik 1989an atera zen, Victor Ullateren Eskola etakonpainian sartzeko (1989-1994), Gipuzkoako Foru Aldundiko__________(2)_______. Lau urte geroago, Dantzari Nagusi egin zen, Roland Peti-tek zuzendutako Marseillako Baletean (1994-1997). Ondoren, Atlantikoa zeharkatuzuen San Franciscoko Baleteko izar nagusia izateko (1997-2002). Egun, MunichekoOperako Baletean _________(3)_________. Maila gorenean hainbeste urtezkarrera profesionala eginez, dantzako sari nagusiak jaso ditu.

XABI ALONSO (Tolosa): Umetatik _________ (7)________ eta futbolari bikai-na izan da Xabier Alonso. Aita futbolari izandakoa eta anaia Real Sociedadeko fut-bolaria ditu. Bere futbol-ibilbidea hauxe izan da: Antiguoko, Reala B, Eibar, Realaeta, 2004az geroztik Liverpool taldeko erdilaria da —ikusgarriak dira berrogei metrourrutitik eginiko jaurtiketak—. Adituek diotenez, _________(8)_________ taldeberrira, izan ere, lehen denboraldian Europako Kopa irabazi baitzuen. Ingalaterran__________(9)________ eta aurtengo Futbol Mundialetan beste hainbeste lor-tzea espero du.

Bukatzeko, saia zaiteztestu egoki bat idaz-ten beste pertsonaiahonen inguruan:

IGOR YEBRA

..............................................

..............................................

..............................................

...................................................................................................................................

...................................................................................................................................

...................................................................................................................................

EMMA GARCÍA (Ordizia): _________(4)_________ bukatu bezain laster,Nafarroako egunkari eta ________(5)________ aritu zen lanean. Ondoren, Tele-cinco, Canal Plus eta ETB telebista-kateetan aritu zen lanean. Azkenik, Telecinco-ra itzuli zen. Egun Madrilen bizi da eta “A tu lado” izeneko telebista-saioa__________(6)_______.

Getxokoa da Itziar. Ama Bilbokoa du eta aitaErandiokoa, biak erdal hiztunak. Itziarrek

Ingeles Filologia ikasi zuen, eta euskara ere ikasi du.EGA orain dela bost urte eskuratu zuen. Itziar Bilbon bizi da,eta kexu da ez duela euskara norekin berba egin. ItziarrekDonostian egiten du behar. Euskara gehiago entzuten omen daDonostian Bilbon baino.

1. Zein da zure ama-hizkuntza? Gaztelania. Gurasoek ez dakite euskaraz eta neba-arrebek ereez.

2. Noiz, non eta nola hasi zinen euskara ikasten? Institutuan ikasi nuen euskara asignatura gisara. Baina, hortikkanpo, euskaltegian, 1998an hasi nintzen, Bilbon. Bi euskalte-gitan izan nintzen, eta gero Aiako baserri batean HABErenEgonaldiak Familia Euskaldunetan programaren barruan.Aiakoa gogorra izan zen, ez zuten seme-alabarik, eta baserri-tarrek oso denbora gutxi zuten nirekin berba egiteko.

3. Zein izan zen hizkuntzak ikasten hasteko arrazoi nagusia?Ingelesa ikasteko arrazoia izan zen osaba bat banuelaLondonen bizitzen, eta horrek bultzatu ninduela. Baina, betiizan dut buruan euskara hemengo hizkuntza dela, eta ikasiegin behar nuela. Ikasten ez badugu, galdu egingo da.

4. Zein izan da zuretzat errazena eta zer zailena ikastekogaraian?Errazena, irakurtzea, eta zailena, aditz laguntzailea.

5. Ikasi al duzu beste hizkuntzarik? Ingelesaz gain, frantsesa eta italiera pixka bat.

6. Zure ustez, errazagoa da hirugarren hizkuntza ikastea biga-rrena baino? Zergatik? Ni bigarren hizkuntza eta hirugarrena garai bertsuan ikastenhasi nintzen, institutuan. Beraz, ezingo nuke esan zein denbigarrena eta zein hirugarrena. Gainera, gaur egun, hizkuntzakikasteko metodoak, garai batean ez bezala, nahiko antzekoakdira hizkuntza guztietan. Jakina, gaztelania, frantsesa eta ita-liera latinetik eratorritakoak izateak lagundu egiten du hizkun-tza horiek ikasterakoan. Baina, ez ingelesarekin ez euskarare-kin ez nuen erreferenterik.

Hamaika trikimailu 23

7. Zer egin nahiko zenuke euskaraz: irakurri, hitz egin…?Gehiago irakurri, sarriago entzun irratia, hitz egiteko aukeragehiago izan…

8. Nolako hizkuntza iruditzen zaizu euskara: polita, musikala,gogorra…?Polita. Polita da bertsolariak entzutea, eta abeslariak: MikelLaboa, Benito Lertxundi…

9. Erraz pasatzen al zara zure ama-hizkuntzatik euskarara? Ez hain erraz. Ez baduzu hitz egiten, ohitura galtzen duzu,jariotasuna…

10. Zer egiten duzu zeure kabuz euskara lantzeko? Irakurri, irratia entzun, telebista ikusi…

11. Nork edo zerk lagundu dizu gehien ikasteko garaian:komunikabideek, lagunek, irakasleak…? Irakasleek eta neure buruak.

12. Zer esango zenioke jendeari euskara ikastera animatzeko? Polita dela, antzinakoa, ezberdina, eta geurea dela. Hilko ezbada, ikasi egin behar da.

Itziar Aldazabal?Sail honetako gonbidatu guztiei, euskara

ikasten aritu direnean bizi izandako hainbatkonturi buruzko galderak egiten dizkiegu, deneiberberak. Zuetako asko bezalaxe, euskaldunberriak izanik erantzun digutena interesgarria ger-tatuko zaizuelakoan.

1B

taElkarrizketaElk369

24

Amaia

Etxezarreta:

“Teknikoki oso

komunikabide

konplexua da

telebista”

Ohituta gaude bere aurpegia ikusteneta are gehiago bere ahotsa entzuten.Izan ere, aspalditik helarazten dizkigu

Madriletik datozen berriak Amaia Etxezarretakazetariak, bai euskaraz bai gaztelaniaz ETB1eta ETB2 kateetan. Bere lanaz eta egungo hain-bat gaiez galdegin diogu.

01215425-05-2006

01215425-05-2006

2

H.- Nork erabakitzen du zein berri eman behar diren etazein ez?A. E.- Albistegietan gidari-talde bat dago beti: editore bat,koordinatzaile bat, zuzendaritza-talde bat dago albisteen ingu-ruan eta beraz, beraiek erabakitzen dute.

H.- Zu zaude kamara aurrean, baina, zenbat lagunenarteko lana da berri bat Madriletik ematea?A. E.- Gutxienez, kamara bat eta kazetaria, gero egoten dakameraren laguntzailea, beste lan batzuk egiten dituena, esa-terako, audioa kontrolatu eta beste zenbaitetan produkzio-–lana egiten duen beste pertsona bat ere egoten da .

H.- Une jakin batean sortzen bada berriren bat, zein dabere berri emateko prozedura?A. E.- Zuzeneko konexioa antolatzen da, gertatzen dena da tele-bista oso medio konplexua dela teknikoki, ez dela batere arinaalde horretatik eta lan handia daukala horrelako zuzeneko ema-naldi bat antolatzeak. Jo dezagun istripu handi bat gertatu delahemen, M-30ean eta bere berri eman nahi dugula. Lehenengourratsa litzateke saiatzea ikusten ea satelite-bidezko konexiohoriek egitea posible den. Egia esan, azkeneko urtetan, Irakekogerra, esaterako, zuzenean eman zuten telebistan eta egunenpresa pila bat daude satelite-bidezko konexioak antolatzendituztenak. Ondorioz, gero eta azkarragoa da. Bestela, pixka batitxaron eta geroxeago, baina iritsiko da konexio hori.

H.- Nolakoa da bertako komunikabideetako kazetariekindaukazun harremana?A. E.- Egia esan, ona. Kalean ibiltzen garen kazetarien arteangiro ona dago eta harremanik handiena beste telebista auto-nomikoetako langileekin daukat. Denak eraikuntza bereangaude eta harremana ona da.

HABE.- Lehenengo eta behin, zenbat denbora darama-zu Madrilgo berriemaile-lanetan?

AMAIA ETXEZARRETA.- Bost urte daramat. Bi urtez irratirakolan egin nuen eta hiru daramatzat telebistarako lan eginez.EiTBn urte asko daramatzat. Izan ere, 1992an hasi nintzen irra-tian eta orduz geroztik, segidan egin dut lan. Lehenagotik erepraktikak egiten aritu nintzen.

H.- Telebistan ikusten zaitugunean, zer ari gara ikusten?Zuzeneko emanaldiak izaten dira ala aurrez grabatuak? A. E.- Batzuetan zuzenekoak eta bestetan aurrez prestatuakizaten dira. Zuzenekoa denean, gainera, pantailan ageri da ida-tzita. Hala izaten da gu lekuren batean gaudenean, une horre-tan gertatzen ari dena kontatzen ari garenean. Bestetan, ikus-ten duzunean aurpegia hainbat irudirekin eta, muntaia eginda,zinean bezala, aurrez prestatutako bideo bat da.

H.- Eta zein da, berriemailearen ikuspegitik, bien arteandagoen aldea?A. E.- Zuzeneko kontakizuna irratirako balitz bezalakoa da,kamara aurrean jarri eta esan zer gertatzen ari den. Besteakprestakuntza, lan teknikoa dauka. Materiala grabatu behar da,gero prozesatu egin behar da: muntaia egin, testu bat idatzi,zatiak aukeratu…

H.- Non ikusten duzu zuk zeure burua gustuago, erosoago? A. E.- Ez dakit esaten. Oso desberdinak dira bi lanak. Ez du zeri-kusirik batak bestearekin. Zuzenekoak tentsio-puntu bat dauka,momentu horretan kale egiten baduzu edo burua argi ezbadaukazu, egun osoko lana honda dezakezu minutu batean.Minutu bakarra denez, argia ez bada, ongi ateratzen ez bada,egun osoko lana doa pikutara. Prestaketak aukera ematen dulana pixkanaka eta seguruago egiteko. Baina bakoitzak ezau-garri ezberdinak dauzka. Zuzenekoa biziagoa da, momentukoakontatzen ari zara eta saiatzen zara, bertsolariak ez bagara ere,informazioa ongi sintetizatzen, labur esaten, ondorioak argiateratzen. Besteak, berriz, albistea txukunago emateko aukeraematen dizu, irudiak hobeto erakutsiz eta. Alde horretatik,satisfazio handiagoa izan daiteke esan behar zenuena hobetoazalduta geratu delako.

H.- Berriren bat prestatzeko garaian, nola jokatzen duzu,hau da, nondik hasten zara, nola bukatu… zein da erabil-tzen duzun “sistema”?A. E.- Hori bai ezin dela esan… badago funtsezko arau bateta hauxe da: esan behar dituzun berriak ziurtatu egin behardituzula. Entzun duzu berria nonbait edo teletipo batean iraku-rri duzu edo norbaitek deitu du... Lehenengo urratsa da horiziurtatzea, albiste horren protagonistari deitu edo albokorenbati eta ziurtatu egia dela eta hortik aurrera, hamaika modudaude. Albiste bakoitzak bere lan-prozedura dauka.

H.- Ba al duzu askotan errepikatzen duzun hitz edo mol-deren bat, nahiz eta saiatu, saihestu ezin duzunen bat?A. E.- Euskaraz ezetz uste dut, gazteleraz bai, zenbaitetansartzen zait hitz bat buruan, aldi oro ezberdina, eta 30segundotan lau aldiz errepikatzen dut. Baina, ez da beti bera,aldatzen doa.

arrizketaElkarriz25

“Zuzeneko kontakizunean,

minutu batean egun osoko

lana honda dezakezu”

*ALDI ORO.- Beti. Siempre. Toujours.ARAU.- Regla, norma. Règle.ARIN.- Ágil, rápido. Agile, rapide.BERRIEMAILE.- Cronista. Chroniqueur/euse.ERAIKUNTZA.- Edificio. Bâtiment.FUNTSEZKO.- Fundamental. Fondamental.HELARAZI.- Hacer llegar. Faire arriver.HONDATU.- Estropear. Gâcher, abîmer.KALE EGIN.- Huts egin. Fallar. Manquer.KONPLEXU.- Complejo/a. Complexe.MUNTAIA.- Montaje. Montage.PIKUTARA JOAN.- Irse al cuerno, echarse a perder.Aller se faire foutre.PROZEDURA.- Procedimiento, método. Méthode.SAIHESTU.- Evitar. Éviter.ZIURTATU.- Verificar, confirmar. Vérifier.ZUZENEKO.- En directo. En direct.

H.- Ba al du zailtasun berezirik Euskal Herriko telebista-–kate batentzat Madrilen lan egiteak?A. E.- Nik uste dut momentu honetan ezetz, baina aurrekourtetan bai, izan dira momentu gogorragoak, denok imajinaditzakegunak. Euskal Herritik datorren pertsona batek aurkidezake jende-mota bat berak euskaraz hitz egitea onartzenez duena, edo eraso egiten diona horregatik. Gure kasuantelebistaren logotipoarengatik oihuak edo bultzadak jaso izanditugu.

H.- Nola bizi dituzu Madrilen Euskal Herrian gertatzendiren gorabeherak?A. E.- Oso gertutik, Madrilen egon arren Euskal Herriarekinharremanetan nago etengabe. Ez nago Euskal Herrian, bainaoso gertutik, gainera Madrilen Euskal Herriko gaiekin ari garalanean eta askotan, esaterako, aste osoa Auzitegi Nazionaleanigarotzen dugu.

H.- Eta nola bizi ditu bertako jendeak?A. E.- Urrundik, medioetan zabaltzen diren berrien araberaeta, nire ikuspuntutik, hutsune askorekin, informazio-eza han-dia sumatzen dut.

H.- Galdetzen al dizute madrildarrek Euskal Herrikoberri?A. E.- Bai, askotan. Baita nekatzeraino ere. Nire inguruko jen-deak, behintzat, badu kezka hori. Une honetan bake-proze-suaren gainean galdetzen dute, ea Euskal Herrian zer girodagoen, zer esaten den alde batean eta bestean…

H.- Anekdota kurioso edo aipagarriren bat kontaiguzu.A. E.- Duela gutxi Auzitegi Nazionaleko komunean harrapatu-ta geratu nintzen. Ateak sarraila gaizki zeukan eta ezin zenireki… neure buruari esaten nion “hau ez da posible” Egoeraridikulua izan zen.

H.- Eta nola atera zinen?A. E.- “Socorro” oihu egin nuen eta emakume bat azaldu zen,uste dut galiziarra zela, epaiketa batera etorrita eta berak ateraninduen. Gainera, ez zen lehenengo aldia. Beste behin ere ger-tatu zitzaidan. Ordu laurden batez egon nintzen komunbarruan eta hori asko da nonbait itxita pasatzeko.

taElkarrizketaElk369

26

*ERASO EGIN.- Atacar. Attaquer.ERAIKITA.- Construido/a. Construit/e.EZTANDA EGIN.- Explotar. Exploser.HUTSUNE.- Carencia. Manque.KEZKA.- Preocupación. Souci.MAKAL.- Flojo/a. Mou/molle.MOTEL.- Lento/a. Lent/e.ODOLEZTATUTA.- Ensangrentado/a. Ensanglanté/e.SARRAIL.- Cerradura. Serrure.SEKULAKO.- De miedo, inaudito/a. Incroyable.

Madrilen gertatzen denari argazkia ateratzen dio Amaia Etxezarretak.

Martxoaren 11ko gertakariaBeldurgarria izan zen. Goizeko 8etan esnatu, lehenengoalbistea jaso eta korrika Atochara hurbildu ginen, 8:30eta-rako. Hasieran albisteek zioten bi edo hiru hildako zeude-la tren-geltokian, trenen batek eztanda egin zuela. Iritsiorduko konturatu ginen sekulakoa zela. Hasi ziren su-hil-tzaileak tren-geltokitik ateratzen, bertako langileak odo-leztatuta, jendea zebilen kalean odoleztatuta eta ikustenzenuen ehunka lagun zebiltzala korrika. Hortik aurrera,orduak pasa ahala, denok jakin genuen zer zen

Leonor De Borbonen jaiotzaAlbiste honen kasuan, konstituzioan egin beharreko alda-keten inguruan aritu ginen lanean, erregina izateko aldatubeharrekoaz. Baina, hortik aurrera, ezer ez, jaio zenean ezbainintzen Madrilen, oporretan baizik.

18/98 AuziaEz dakit inoiz amaituko den. Momentuz, behintzat, hain-beste urte eta gero epai-gela batean dago eta bertan sartuden momentuan ikusi dugu nola zegoen eraikita suma-rioa. Egia da defentsaren zatian gaudela eta momentuhonetan defentsak nahi izan duena ikusi dugula, bainahutsune asko dago. Beraz, makala, motela eta luzeaizango dela diote, baina nik ez dakit inoiz amaituko den.

Itsas hondokobidaia 27

Gipuzkoako kostaldean ugariak dira flysch izena duten egitura geologikoak.Elkarren jarraian dauden hainbat geruzek osatzen dute egitura hori, etageruzok hainbat materialez osatuta daude aldi berean. Flysch hauek itsasoandaude batzuetan, eta oso malkartsuak dira. Horrelako egitura bat da SantaKlara irla, 600 m. garai dena, eta Kontxako Badia babesten duena, iparretik.

Santa Klara irlaTestua (erredakzioan itzulia) eta argazkiak: Alex Iturrate

*ALDI BEREAN.- De forma simultánea. De manière simultanée.GERUZA.- Capa. Couche.MALKARTSU.- Empinado/a. En pente.

3

369

28 Itsas hondoko bidaia

Urpean igeri egiteko aukera bat baino gehiagoeskaintzen du Santa Klarak. Berez, teknika des-

berdinak balia daitezke. Biana, urpekariaren mailaere aintzat hartu behar da.

Apnea-era erabilita, bira osoa eman dakioke irlari.Igerilari trebeak ordu pare bateko lana izango du,lasai joanda. Bira osoa egin nahi ez izatera, gustukoadugun zati bat aukera daiteke eta denbora gutxia-goko urpeko igerialdi bat egin.

Uhartearen barruko aldetik, arroka eremu estu batbada, harea ur-azpian duena, 8 bat metrora.Ekialdera joan ahala eremu hori zabalagoa da.Inguru horretan fauna eta flora ugari dago.Adibidez, Ulva lactuca, Fucus vesiculosus etaCodium decorticatum gisako algak, sakonera txiki-ko uretakoak, sarriago dira hemen, eta zenbat etasaihetserago, Gelidium sesquipedale erako algenemana ere handitu egiten da, baita urpean 15-18metro jaitsita ere. Alga artean jostari dabiltza gaile-goak eta karraspio begiubelak, baina noizeanbehin han azalduko dira txilibituak ere. Bada bestearrain bat, oso bitxia, Centrolabrus exoletus dela-koa; honek parasitoak jaten ditu, eta beste arrainbatzuek galdutako azala ere bai. Eta horregatikbeste arrain batzuk leku jakin batzuetara biltzen diraCentrolabus exoletusek bere garbiketa-lanak eginditzan. Arrain txikia da hau, baina oso garrantziz-koa. Esparidoak ere ohiko dira, batez ere gaztetxo-ak: sakonera gutxiko ur hauetan badute nahikoababes eta bazka: mota guztietako muxarrak eta ezhainbeste txelba hortzandi, txopa, eta txelbaarrunt. Itsasertzeko beste arrain batzuk ere badirahemen: durdoak, nabarrak gehientsuenak, bainaaldika pintoak ere bai.

Aquarium-aren aldetik dagoen irla-muturrean sako-nera handiagoko urak daude, eta babesik gabea da.Arrainak ere handiagoak dira paraje honetakoak:aker muxarrak (Puntazzo puntazzo), muxarezpainlodiak (Diplodus trifasciatus)… itsasautsitikihesi joaten direnak gu ikustean. Zulo iragangaitzbat ere bada lanperna gozoez beteta, eta gertudabiltza ere balanoak lasai askoan.

Irlaren beste aieka askoz ere bortitzagoa da, 18-20metro sakonean hasi eta ia ur-azaleraino iristendiren harri zabal erraldoiez osatua dago. Horietakobatzuk milaka urteko higaduraren poderioz barru--huts gangadunak dira. Agian, hortxe ibiliko zirenoso aspaldi burbinak ere.

Harrizko labirinto hauetan barrena igarota ezusteakere izaten dira, lupiak esaterako, boga eta txitxarrotxiki multzoaren atzetik ehizean ziztu bizian ibili ohidirenak. Abiada bizi bera erabiliko du lupiak gugan-dik ihesi joateko.

❂ Olagarroa sinpatikoa da, eta arretahandiz begiratzen dio urpekariari.

❂ Krustazeo goxo asko dabilzirrikituetan, nekorak, kasu.

29Itsas hondoko bidaia

Aipatzen ari garen alde honetan itsasoa oldartu egi-ten da, eta arreta handiz ibili behar da. Kostak parezpare dauka itsasoaren indarra, eta ez da harritzekoaitsaso-azpiko urek batera eta bestera eramatenbagaituzte, baita haitzen kontra ere deskuidatuzgero.

Ingurutxo honetan irlatik gertu dagoen arroka-sailbat agerian geratzen da marea behera dagoenean:nahiko gune malkartsua da berez, iparrerantz egitenduena 18 bat metroko sakonera arte, gutxi gorabe-hera. Behin sakonera horretara iritsita, arrokak berelekua uzten dio hareari, eta itsaso-azpiak itxura hori-xe duelako, eta haizeen indarrarengatik, udarenamaieran Gelidium alga saldoa azaleratzen da. Itsasbelar hau bildu egiten da jakiak egiteko agar-agarizeneko sustantzia oso interesgarria duelako.

Santa Klarako ibilbide hau bukatzeko, mendebale-rantz egingo dugu, Haizeen Orrazirantz. Hor badaurpean, ez oso sakonera handian, hondartza bat,eta itsasoa ez da hain zakarra. Haitzetako barba-rinen parajea da, txokoena, eiherazainena, edogu ikustean tiroa bezala ospa egiten duten mihi--arrainena. Eta itsasoren hondotik mendebalerantzarroka batzuk ateratzen dira betiko alga gelidiumazbeztituak, eta arretatsu begiratuz gero, algek zirriz-tu batzuk estaltzen dituztela jabetuko gara, nekorahandien eta kabrarroka beltzen (Scorpaena porcus)bizileku. Sarritan antxoa-multzoak ikusiko ditugu,bizirik iraun nahian, atzetik arrain handiagoak dituz-tela: txitxarroak esaterako.

*AKER MUXAR.- Sargo picudo. Sar tambour.ALGEN EMANA.- Cantidad de algas.Quantité d’algues.BAZKA.- Alimento. Nourriture.DURDO.- Durdo. Vieille. EIHERAZAIN.- Dragoncillo. Estragon.GAILEGO.- Tabernero. Ruquier.GANGA.- Bóveda. Voûte.HAITZETAKO BARBARIN.- Salmonete.Rouget.HIGADURA.- Erosión. Érosion.

IRAGANGAITZ.- Inaccesible. Inaccessible.ITSASAUTSI.- Rompiente. Brisant.JOAN AHALA.- A medida que vas.Au fur et à mesure que tu vas.KARRASPIO BEGIUBEL.- Carraspio.Crémilabre commun.LANPERNA.- Percebe. Pouce-pied.LUPINA ARRUNTA.- Lubina. Bar.MAREA BEHERA.- Bajamar. Marée basse.MUXAR.- Sargo. Petit poisson de mer. NEKORA.- Nécora. Étrille.

SAKONERA.- Profundidad. Profondeur. SALDO.- Multzoa. Grupo. Troupe.TXELBA HORTZANDI.- Dentón.Denté commun. TXILIBITU.- Gallano. Coquette.TXITXARRO.- Chicharro. Saurel.TXOKO.- Sepia. Sépia.TXOPA.- Chopa. Dorade grise.URPEKARI.- Submarinista. Sous-marinier.ZAKAR.- Embravecido/a. Âpre.

Erantzun galdera hauei idatziz.

1. Urpean igeri egiteko aukera bakarra eskaintzen al du Santa Klara irlak?

....................................................................................................................................

2. Erreportajearen laugarren paragrafoan arroka eremu estu bat aipatzenda. Zer gertatzen hortik ekialdera joan ahala?

....................................................................................................................................

3. Ulva Lactuca, Fucus vesiculosus eta Codium decorticatum alga-motakdira. Hemen sakonera batean daude, baina normalean non egoten dira?

....................................................................................................................................

4. Gelidium sesquipedale erako algen emana non handitzen da?

....................................................................................................................................

5. Durdo nabarrak ala pintoak? Zer dago gehiago?

....................................................................................................................................

(Zuzenketa-orria, 45. orrialdean)

3

❂ Salpakume hauek pozik dabiltza uhartetik gertu.

Jendearen azentuak ezagutzen ditu, gaztelaniazko hitzak ahoskatzeko modua,hain bakarra. Norbaitekin hitz egiteko premia sentitu du, gaztelaniaz; Miarritzenoso jende gutxirekin egiten du gaztelaniaz, Behobiko lagun batekin eta bestepare batekin, baina ez gaztetako gaztelaniaz. Bere adineko norbaitekin hitz eginnahi du, aditzak ebakitzeko modu gozo hori, ahoskera hunkigarri hori entzun.

Hasteko, idazleari eta liburuari berari buruzko zertzeladabatzuk eskainiko dizkizugu:

Joseba Jaka bekari esker argitaratu zuen Eider Rodriguez erren-teriarrak bere lehenengo ipuin-liburua. Joseba Sarrionandiakegindako hitzaurrean, idazleak mamuak direla dio eta Eidermamu bihurtu zela lan hau idazten hasi zenean. Alferrikako lana izango da, ordea, liburuan mamuak bilatzea,ez baitira ageri. Hala ere, ezin ukatu pertsonaia guztiek badu-tela bakean uzten ez dituen zerbait, kezkaren bat edo.Batzuentzat oroitzapenak dira arazo, Florenentzat, esaterako.Florenek Nafarroatik Iparraldera alde egin behar izan zuenfaxistengandik ihesi, eta, ordutik, mamuak bezala dabil, ezbaitu inor bere mamuetatik askatzen lagunduko dionik.

Aukeratu dugun pasartean, Floren bere biloba ManexekinNafarroara, bere jaioterrira, bueltatuko da. Hona hemen aito-nak buruan darabilena:

1

369

30

Idazle bihurtzea bizi osorakomamu izateko kondena omen da

Ostutako pasarteakOstutako pasarteak

Ipuin-liburua aukeratu dugu ale honetarako, Eider Rodriguezen Eta handikgutxira gaur, bere lehen lan luzea. Lan honetatik ostutako lerroak irakurri etaproposatzen dizkizugun egitekoak gustuko izango dituzula espero dugu.

2

Zuk ere bizi izan al duzu antzeko egoerarik? Etxetik kanpo denbora igaro ondoren, zure ama-hizkuntza berrizere entzuteko gogorik izan al duzu? Kontaiguzu:

..............................................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................................

Guri bidali nahi izatera, gogoan izan gure helbideak: HABE aldizkaria, Vitoria-Gasteiz kalea, 3-5. solairua 20018 Donostia edota [email protected] helbidera mezu bat bidalita.

2

31Ostutako pasarteakOstutako pasarteakIdazle bihurtzea bizi osorako mamu izateko kondena omen da

Lo aurpegiarekin oraindik, Manexek aitonaren ibilerak kopiatu ditu, eskuak atzean emanda, begitar-tea zimur, bonetaren ordez kasketa. Antza dute.

Udaletxeko plazara iritsi direnean erdi-erdian paratu dira.– Hortxe egiten nuen lan. Ez da asko aldatu. Ni izan nintzen balkoietan lorontziak jarri zituena,

bazenekien? Hau izan zen Erribera osoan loreak izan zituen lehen udaletxea.Gau hartan alde egin zuen herritik, betirako, atzera begiratu gabe. Gaur arte. Burusi batean bildu-

rik: argazki bi, ogi apur bat, txokolatea, gazta laurden bat, alkandora bat, galtzontzilo eta galtzerdi parebat, eta galtzerdien barruan 25 ogerleko.

Bidean negar egin zuen, atzean utzi ez zituen gauza guztiengatik. Egun osoa oinez eman ostean iri-tsi zen Iruñera. Bere bigarren aldia zen hirian. Jende gehiegi zegoela iruditu zitzaion. Militar batzukondotik igaro zirenean arnasa eten zuen Florenek, uste baitzuen bazekitela, eta fusilatu egingo zutela.Baina militarrak bota hotsekin batera urrutiratu ziren, eta hautsez beteriko espartinei begira geldituzen Floren, oraindik denbora pixka batean. Bi egunen buruan muga gurutzatu eta Ziburun hartu zuenostatu. Han ezagutu zuen Genevieve, eta handik gutxira ezkondu ziren. Handik gutxira jaio zen alaba,eta handik gutxira Akizen bizi den Pedro. Handik gutxira alaba Sergekin ezkondu eta Manex jaio zen.

Eta handik gutxira gaur.Udaletxe pareko arkupean dago Floren, Manexekin, gau hura oroitzapenean. Lorontzietan pinu txi-

kiak daude landaturik, eta balkoitik zintzilik Paz dioen pankarta karratua.

– Negarrez ari zara? –galdetu dio Manexek.– Zergatik ariko naiz ba negarrez?– E be agian triste jarri zara zure herrira etortzeagatik.– Triste? Pozik nago-eta!– Negarrez ari zara –esan dio haurrak, detektibe plantak eginez.– Hemen esaten duten bezala, Eres peor que una caparra en los huevos –esan dio Florenek, baina

Manexek ez du ulertu zer den caparra eta huevos.

Eider Rodriguez, Eta handik gutxira gaur, 26-27.orr. (Susa, 2004)

Oraingoan, berriz, herriko plazara iritsi direneko unearen deskribapena irakurriko dugu:2

Nola itzuliko zenuke zuk Eres peor que unacaparra en los huevos esaldia?

...................................................................................

...................................................................................

...................................................................................Zalantzarik sortu bazaizu, jo 45. orrialdera.

txo!

2

ENTZUN DIOZUE AITARI, HEMENDIKAURRERA NIRE AGINDUETARA

EGONGO DIRA GERLARIAK.

EZ KEZKATU, GERTATUTAKO GUZTIARENBERRI IZANGO DUZUE.

GIDARI, KUARTELNAGUSIRA ZUZENEAN!

O! URDE ALAENA!GORROTO HAUT!

KAR, KAR! KONTUZ IBILI,

PANPOXA!

ARREBATXO, TEMOSOA HAIZ, GERO!EZ AL HAIZ ORAINDIK KONTURATU

GARAIEZINA NAIZELA?

ORAINGOAN ALFERRIKHASIKO HAIZ TRANPAK

EGITEN. HIREAK EGIN DIK!

NIK TRANPAK? NOIZ, BAINA?

AMETSETAN HABIL!

369

32 Komikia“Egiptoarrakespazioan”

2

JAUNAK, ONGI ETORRI ESPAZIOKOPATRUILEN KUARTEL NAGUSIRA!

DENBORA GUTXI DAUKAGU. BEREHALA EMANGO DIZKIZUEGU

ARMAK, ESPAZIUNTZIA ETAUNIFORMEAK.

DRAKMIS JENERALAK,ESPAZIOKO PATRUILEN TALDE

BEREZIAREN BURUAK, AGUR EGITEN DIZU! UTZI AGURRAK,

ETA EKIN LANARI!

LAU GERLARIOK “HAGIN MINBERA” IZENEKOMANDATUA BETETZEKO AUKERATU DITIAGU.

HUTS EGITEN BADUTE, LARRUTIKORDAINDUKO DUK, ULERTZEN?

ESKUARTEAN DITUZUEUNIFORMEAK. ENTZUN

ARRETAZ ZUEN MANDATUAZEIN IZANGO DEN.

GERLARIOK,LERROKATU!

ZURE ESANETARA,JAUNA!

ERLATEGIRA!

VIII. atala: Erreklutak mandatu berezi baterako prestatuko dituzte. Enperadorearen

aginduak beteko ahal dituzte! Izan ere, honek duen oinazeari bukaera

emateko modu bakarra omen da. 33Marrazkiak: Diego Garavano

Gidoia: Diego Agrimbau

369

34 Komikia“Egiptoarrak espazioan”

HONAKO HAU “ODONTIA” PLANETADA. HEMENDIK ARGI-URTE

GUTXIRA DAGO, GURE GALAXIAKO2005-C KOADRANTEAN.

BERTAN SIMITRIO MARLEX, GALAXIA OSOKODENTISTARIK ONENA AURKITU BEHAR DUZUE.GURE ENPERADOREAK EZ DU BERE HORTZAK

BESTE INORK UKITZERIK NAHI.INOR EZ DAKI NOLA EGITEN DUEN, BAINA

NAHIZ ETA ANESTESIARIK BATERE ERABILIEZ, MINIK GABE ATERATZEN DITU HORTZAK.

BADAKIGU ODONTIAN, DENTISTENPLANETAN, BIZI DELA, BAINA EZ DAKIGU

ZERGATIK EZ DUEN TELEFONORIKHARTZEN.

ZUEN BETEBEHARRASIMITRIO 48 ORDUTAN

AURKITZEA IZANGO DA.

Komikia“Egiptoarrak espazioan” 35

1.- Hagin minbera

Esan hurrengo esaldiok EGIA ala GEZURRA diren:

EGIA GEZURRAa.- Gerlariak Enperadorearen alabaren esanetara egongo dira ❏ ❏

b.- Drakmis Jenerala espazioko Patruilen Talde Bereziaren buru da ❏ ❏

c.- Mandatuak “Haginetatik behera” izena du ❏ ❏

d.- Huts egiten badute, larrutu egingo dituzte gerlariak ❏ ❏

e.- “Odontia” planeta Menfisen aurka dago ❏ ❏

f.- Simitrio Marlex galaxia osoko dentistarik onena da ❏ ❏

g.- Simitrio oso abila da hortzak minik eman gabe ateratzen ❏ ❏

h.- Simitrio Odontian bizi da, baina ez dio telefonoari erantzuten ❏

2

2

??

2.- Esanahi egokia

Hona hemen testutik aukeratu ditugun hainbat molde. Zer esan nahi du bakoitzak?Aukera ezazu egokiena:

1.- Temosoa haiz, gero!a.- Hi beti hizketan!b.- Bai egoskorra haizela!c.- Hi bai, hi, negartia!

2.- Hireak egin dik!a.- Bukatu zaik kontua!b.- Hirea duk eta ez nirea!c.- Hiri eman dik!

3.- Agur egiten dizu!a.- Kaleratu egiten zaitu!b.- Agurtzen zaitu!c.- Adio esaten dizu!

1B

1B


3.- Simitrio Handia:

Drakmis Jeneralak erakutsi du Simitrio Handiaren irudi bat. Deskriba ezazu haginlaria.Lagungarri, hainbat adjektibo eta molde dituzu aukeran:

Ilezuria, ileurdinaBibotedunaTxikia

................................................................................................................................................

................................................................................................................................................

................................................................................................................................................

................................................................................................................................................

Guk idatzitakoa irakurri nahi izatera, jo 45. orrialdera.

BetaurrekodunaSudur txikiaTripa-handia

4.- Ekin lanari!a.- Hasi lanean!b.- Lana gogotik egin!c.- Lana lehenbailehen bukatu!

5.- Larrutik ordainduko dute!a.- Larrutuko ditut!b.- Larruen bidez ordainduko dute!c.- Garesti ordainduko dute!

6.- Zure esanetara!a.- Esanak esan!b.- Zure zerbitzura!c.- Esamesak esamesa!

tatearen ispilu ez zelako. Ipuina XVII. men-deko Parisen girotu zuen. XIX. mendeaneta gaur ere eztabaidatzen jarraitzen ditu-gun gaiak dira.

Balzac oso zorrotza izan zen Frantziakogizartean eman zen ohitura eta balore--aldaketen aurrean. Gizarte burgesak egi-tura sozialak irauli nahi zituen eta Antzi-nako erregimena amaitzen ari zen unean,balore berriak defendatzea ezinbestekoazen. Garai batean mitoetan aztertutakogiza balioak –jabetza, jainkoen araberajokatzea eta botere-zaletasuna–, Balzacek,behin eta berriz, ikertu zituen bere idazla-netan. Gizakiak berezkoak zituen baloreakezin ziren zokoratu, giza duintasuna zego-elako jokoan. Bere nobela errealistareneragile nagusienetakoa zenez, asko kezka-tzen zen gizakiaren kontraesanez, arazopsikologikoez eta egoera sozialaz.

Gasteizko Artium museoan ikusdezakegun erakusketa zati ezberdi-netan dago antolatuta. Balzacenidazlanek eta Rodinen eskulturekematen diote hasiera erakusketari.Frenhoferren hitzak eta liburutikateratako testuak artelanen osagarridira. Javier Gonzalez de Durana,Artiumeko zuzendariaren ustetan,komeni da Balzacen kontakizunairakurtzea erakusketa ikusi aurretik.Bigarren aretoan Rembrandt, Pous-sin, Porbus eta Rubensen margola-rien lanak dauzkagu. “Maisulanezezaguna” liburuan aipatzen direnmargolariak dira. Hirugarren atale-an, XX. mendeko zenbait artistenlanak daude: Cézanne, Kandinsky…Izokin koloreko gelan Bankaja era-kundeak utzitako Picassoren obragrafikoa. Eta azkenik, gela zurian,mende bat geroago gauzatutakoabstrakzioaren mundua: GerhardRichter, Motherwell, Rothko, SigmarPolke, Fabian Marcaccio, De Koo-ning, Esteban Vicente, Miró etaZumeta, besteak beste.

Honoré Balzacek arte figuratiboaeta abstrakzioaren arteko eztabai-da piztu zuen XIX. mendearen

hasieran. “Maisulan ezezaguna” ipuinean

Frenhofer delako pintore baten istorioa

kontatu zuen garaiko artearen inguruan

gogoeta bat egiteko. Ez da pertsonaia

errealaren istorioa. Ez dakigu zehatz-

-mehatz zein margolari zuen Balzacek

buruan Frenhofer pertsonaia asmatu zue-

nean. Batzuek diote Eugéne Delacroix izan

zitekeela.

Kontakizunak dioenez, Frenhofer artistari,

hamar urtetan emakume eder baten koa-

droa margotzen aritu ondoren, itxurarik

gabeko artelana atera zitzaion. Poussin

margolari ospetsua eta Porbus bere adiski-

dea Frenhofer margolariaren lantegira

koadroa ikustera joan zirenean, hankarik

eta bururik gabeko zirriborroa aurkitu

zuten. Zentzurik gabeko oihala zen adiski-

deak pintatutakoa. Zehaztasunik gabeko

koloreak, tonuak eta ñabardurak, formarik

gabeko lainoen antzeko zerbait. Itxuraga-

beko artelan hura barne-fantasia hutsaren

emaitza zen eta, Balzacentzat, ez zuen

zerikusirik benetako sormenarekin, erreali-

200 bat artelan dira Parisko, New Yorkekoeta Madrilgo museoetatik ekarritakoak.Aniztasun handia eskaintzen du erakuske-tak. Ez dira artista bakoitzaren artelanikonenak. Baina, badira abstrakzioa bereaberastasunean behatzeko interesgarriak.Balzacek Franhofer delakoaren lanaz zuenideia ezkorra ezin da, besterik gabe, gauregun mantendu. XX. mendean espresio-nismo abstraktuak, informalismoak, abs-trakzio berriak… arrakasta handia izandute gizartean eta dena ezin da ez-pintu-ratzat hartu.

369

36Testua eta argazkiak: Juanjo Dorronsoro

“Frenhofer neu naiz”

Paul Cézanne

• “Le peintre au travail” Pablo Picasso

• “Small worlds III” Wassily Kandinsky

Artium museoan: “Maisulan ezezaguna”

3

Erakusketa konplexu hau maiatzarenbukaera arte egongo da ikusgaiArtium museoan.

EZKATAKLeire BilbaoSusa, 2006

Aurkeztu nahi dizugun Ondarroako LeireBilbao idazlearen poema-liburu honetanluzera handiko zein txikiko idatziak ira-kurriko ditugu. Liburua erosi nahi ezeta Interneterako sarbidea duenak,berriz, www.susa-literatura.com hel-bidean aurkituko ditu.

1B

AURKI EZAZUE NOLAJoxerra San Sebastian2006

Joxerra San Sebastian Txanbela musika-taldeko partaide ohia da.Zortzi urtez jatetxe ezagun batean aritu da ezkontzetan musikajotzen musikari hau. Bi lan horiek utziak ditu, eta orain okindegibatean egiten du behar, Lasarte-Orian. Baina, musika ez du era-bat utzi: herri horretako Jalgi tabernan aurkeztu zuen Aurki eza-zue nola diskoa. Diskoa ezdago oraindik kalean, nahizokindegiko bezeroek Joxerrakoparitutako DVDa duten.DVD horretan kanta guztiakdatoz. Kantek badute berezi-tasun bat, diskoa argitaratzendenean, letrak zortzi hizkun-tzatan izango direla. Guinesserrekorren liburuan sartu nahidu horregatik Joxerra SanSebastianek.

Dena sei aste lehenago hasi zen, telefono dei batekin.

–Ane Duhalde andereñoa? –galdetu zuen gizonezko ahots

sudurkari batek.

–Bai.

–Mikel Aramendia naiz, Foruzaingoko tenientea. Gure

datuen arabera, Matias Duhalderen biloba zara.

Lipar batez telefonoak isila besterik ez zuen transmititu.

Anek egongelako telebistari begiratu zion. Bazkalosteko film

gatzgabe baten irudi lasaigarriak. Telefonoa eskegitzeko

gogo eutsiezina gaineratu zitzaion.

Iruñeko polizia-etxeko bere bulegoan, Aramendia tenienteak

arnasa hartu zuen, pisu handia jaso behar duenak bezala.

–Egunak dira zu aurkitu nahian nabilela. –erran zuen–. Berri

txar bat eman behar dizut, Duhalde andereñoa. Zure aitona

hil da. Joan den astelehenean aurkitu genuen, baina uste

dugu gutxienez bi aste zeramatzala hilik. Auzitegiko medi-

kuaren arabera, bihotzekoak jota hil zen. Sentitzen dut.

(12. or.)

Udaberri euritsu honetarako aproposa iruditu zai-gun olerki bat aukeratu dugu, lan bat egin dezazun:

Autobuseko kristaleanUtziko dizut mezu umel batAtertutakoan irakur dezazun

Ezkatak, 29. orr

Idatziko al duzu zuk mezu umel hori?

..............................................................................................................

..............................................................................................................

Guri bidali nahi izatera, jo betiko helbideetara: HABE aldizkaria, Vitoria-Gasteiz kalea, 3-5. solairua, 20018 Donostia edota

37ARGITALPEN BERRIAK

AROTZAREN ESKUAKAlberto Ladron AranaElkar, 2006

Misteriozko istorioa kontatuko digu Alberto Ladronek Arotza-ren eskuak izeneko bere hirugarren eleberrian. Ane Duhalde daprotagonista eta bere bizimodua ez da batere ona. Egoera alda-tu nahian, apenas ezagutzen zuen aitonak herentzian utzi dionetxera joango da, baina bertan aurkituko duen korapiloa ez duberehalakoan askatuko, bere burua arriskuan ikusteraino.

Liburuko pasarte bat aukeratu dugu, Anek aitonaren heriotza-ren berri jasotzen duenekoa, irakurri eta gero lan bat egindezazun.

Alberto Ladron Arana: "Argumentu zirraragarri bat ezin dainprobisatu" elkarrizketa irakurgai duzu www.Ikasbil.netatarian.

2

1B1B

Azter ezazu testuan aitonaren heriotzaren berriemateko modua. Zer iruditzen zaizu? Berria

emateko edota dolumina adierazteko beste modurik burura-tzen al zaizu? Hemen jaso:

.........................................................................................................

Guk jasotako moldeak ikusi nahi izatera, jo 45. orrialdera.

2

Denbora-pasak38

ARGAZKI-KLIK

Erantzun galdera hauei irudia minutu batezikusita.

1. Zein koloretakoa du aurpegia hontzak?2. Zenbat bekain ditu hontzak?3. Hontzaren enborra zein fruta da?4. Gizonak ba al du belarririk?:5. Gizonak buruan kapela dauka. Zein da

kapela egiteko erabilitako fruta gorria?6. Nork du bietatik sudur beltza?

!

369

Deskriba ezazu argazki hau galdera hauei eran-tzunez:

1. Non dago mutila? 2. Zer du mutilak eskuan? Zeren gainean

dago mutila eserita? Itsasoaren bestalde-an zer dago eguzkia eta zeruaz aparte?

.........................................................................

.........................................................................

.........................................................................

.........................................................................

MUTILA ETA EGUZKIA

Zuzenketa-orria: 46. orrialdean.


Alfabetotik 9 hizki aukeratu ditugu: A, O, U, Z, T, N, R, I, L. Hizki horie-kin hiru jolas ezberdin egingo ditugu. Zuk aukeratu zein egin guraduzun: A) Herrien izenak. B) 9 hizki dituen hitza. C) Hizki-sudokua.

A) Herrien izenak. (herrien izenak euskaraz, jakina)A, O, U, Z, T, N, R, I, L. Hizki horiekin Euskal Herriko hainbat herri-ren izenak egin daitezke, hogeitik gora: Altzo, Aritza, Inza, Otazu,Zolina, Zuia… Zuk beste hiruren izenak asmatu beharko dituzuhizki horietako batzuk erabiliz. Herri hauek ezagunagoak diraaipatutako hauek baino:

A1) Alberto, Realeko atezaina, Gipuzkoako herri horretan jaiozen:(hizki guztiak ezberdinak dira)

U

A2) Nafarroako herri bat da, eta baita Bizkaiko mendi bat ere.Mendi horretan orain 20 urte 148 lagun hil ziren hegazkin-–istripu batean. Zein mendi da, edo zein herri?:(hizki guztiak ezberdinak dira)

I

A3) Nafarroako beste herri honetan oso famatuak dira inauteriak(silaba bakarreko herria, eta silaba horrek bokal bakarra daukaeta lau kontsonante):(hizki guztiak ezberdinak dira)

A Z

B) 9 hizki dituen hitzaA, O, U, Z, T, N, R, I, L. Hizki horiekin guztiekin Bizkaiko herri batenizena (deklinatua) sor daiteke. (ez dago ez nor, ez nork kasuan).Herri horrek badu hegazkinekin zerikusia, handia gainera.

O U R T Z

C) Hizki-sudokuSudokuren teknika baliatuz, osa ezazu hizki-sudoku hau, 9 letrahauek (A, O, U, Z, T, N, R, I, L) dituena, guztiak ezberdinak. Bada-kizu, ez goitik behera, ez ezker-eskuin ezin duzula hizkirik errepi-katu, Eta hizki horiek paper batean orden alfabetikoan kokatzenbadituzu, errazagoa izango da guztia.

Oharra: hizkien ordez zenbakiekin egin nahi baduzu sudokua,ordezkatu hizkiak zenbakien bidez. A=1, O=2, U=3, Z=4, T=5,N=6, R=7, I=8, L=9.

ZUK EGIN NAHI DUZUNA


Ika

slea

ren

koa

dern

oa

369

39

369

40I

kasl

eare

n

koadernoa

Belen Benitez

Aurreko aleetan argitaratu genituen idatziei beste bat gehituko diegu oraingo honetan. Hemenduzue, beraz, 2005eko azaroko zozketan parte hartu zuen beste ikasle baten idatzia.

Gaia: seme-alabak eta etxez kanpoko lana(HABE 363. alean argitaratutako artikuluaren gaineko iritzia).

aldizkariak proposamenbat du zuretzat

SEME-ALABAK ETA ETXEZ KANPOKO LANA

Hasteko, esan behar dut izenburua irakurri bezain pronto ez nuen dudarik izan zeri buruz egin-

go nukeen idazlana.

Urte dezente daramat lanean baina bigarren haurra izan nuenetik behin baino gehiago lana-

ri uztea pentsatu dut, askotan oso lanpetuta nabil eta.

Ez da erraza seme-alabak heztea, etxez kanpo lana egitearekin bateratzea. Artikuluan adie-

razten du zaila dela etxeko eta kanpoko lanak uztartzea. Esaldi honekin ez nator bat. Izan ere,

etxeko lanak egitea da, besteak beste, etxeko garbiketa, lisatzea, janaria egitea eta abar. Horrela-

ko lanak egiteko laguntza izan dezakezu pertsona bat kontratatuz. Baina seme-alaben heziketa

gurasoen esku dago. Lan hori betetzeko ez dago ordezkorik. Ezin diogu eskatu beste pertsona

bati gure seme-alabek heztea. Gure seme-alabentzat erreferentzia gara eta horregatik erakutsi

behar diegu gizartekoi izaten, bizitzaren arauak ikasten, sentimenduak adierazten, eta abar. Lan

hau ez da makala inorentzat, baina etxetik kanpo lanean jarduten dugunontzat are zailagoa da,

haiekin egoteko denbora gutxiago daukagulako.

Beraz, gure erronka da denbora hori kalitatezkoa izatea. Artikuluan aholku batzuk aipatzen

dituen artean bi azpimarratuko nituzke. Bata da haiekin hitz egiten dugunean adi egotea. Hau-

rrak jakitea beraien gaiak interesatzen zaizkigula oso onuragarria da. Alde batetik, haurra naba-

ritzen du nahiz eta denbora gutxi izan gure bizitzan bera inportantea da. Beste aldetik, elka-

rrenganako konfiantza eta harrera sendotzen da.

Beste aholku bat mugak ezartzea da. Askotan gurasook errudunak sentitzen gara seme-ala-

bekin denbora gutxi gaudelako.

Horregatik, haiek nahi dutena

egiten uzten diegu edo edozein

unetan jostailuren bat erosten

diegu. Horrelako jarrerak hartuz,

seme-–alabei barkamena eskatu

nahi dugu, baina, konturatu gabe,

seme-alabak kaltetzen ditugu.

Batzuetan, hainbat arazo psikolo-

giko eta hainbat portaera hala

moduzkoak sortzen dira.

Bukatzeko, lehen aipatu duda-

nez, heziketaren prozesuan den-

bora kalitatezkoa izatea garrantzi-

tsua da, baina, seme-alabekin den-

bora luzea egotea da bezain

garrantzitsua.

Ika

slea

ren

koadernoa

41

1

2 Zein da aldizkariko testuarekiko idazleak duen desadostasuna?

...................................................................................................................

Eta adostasuna?

...................................................................................................................

Testuaren ideiei erreparatuz, jaso ezazu, laburki, atal hauetan esaten dena:

• Sarreran: ............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

• Garapenean: ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

• Bukaeran: .............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

✎

✎

3✎

Nola hobetuko zenuke esaldi hauen idazkera?

1. Hasteko, esan behar dut izenburua irakurribezain pronto ez nuen dudarik izan zeri buruzegingo nukeen idazlana.

2. Urte dezente daramat lanean baina, bigarrenhaurra izan nuenetik behin baino gehiago lanariuztea pentsatu dut, askotan oso lanpetuta nabileta.

3. Lan hori betetzeko ez dago ordezkorik. Ezindiogu eskatu beste pertsona bati gure seme-–alabek heztea.

4. Artikuluan aholku batzuk aipatzen dituenartean bi azpimarratuko nituzke.

5. Alde batetik, haurra nabaritzen du nahiz etadenbora gutxi izan gure bizitzan berainportantea da.

6. Horrelako jarrerak hartuz, seme-alabeibarkamena eskatu nahi dugu, baina, konturatugabe, seme-alabak kaltetzen ditugu.

7. Batzuetan, hainbat arazo psikologiko etahainbat portaera hala moduzkoak sortzen dira.

8. Heziketaren prozesuan denbora kalitatezkoaizatea garrantzitsua da, baina, seme-alabekindenbora luzea egotea da bezain garrantzitsua.


...................................................................

...................................................................

...................................................................

...................................................................

...................................................................

...................................................................

...................................................................

...................................................................

...................................................................

...................................................................

...................................................................

...................................................................

...................................................................

...................................................................

...................................................................

...................................................................

...................................................................

...................................................................

...................................................................

...................................................................

...................................................................

...................................................................

...................................................................

Ika

slea

ren

koadernoa36

9

42IKUSIZ IKASI

Belen Benitez

MURGILDUZ atalean ikasle batek osatu duen idazlana izan da oraingoan ekarri duguna.

• Hauxe duzu MURGILDUZeko 1. ikasgaian proposatutako eginkizuna:

Bizikletan egun-pasa

Koadrilan zaudetela hurrengo igandean bizikletan egun-pasa egitea pentsatu duzue. Denek zeukatenaitzakiaren bat eta zuri egokitu zaizu egun horren nondik norakoa zehatz prestatzea; horretarako, hemenduzu gida gisa adibide bat. Baliagarri izango zaizu oso Euskal Herriko mapa erabiltzea. Ez ahaztu,pasatuko zareten herri eta toki guztien izenak aipatzea.

Hondarribia-Etxalar-Hondarribia (adibideko testua)

"Aurten ere, aspaldiko urtetan bezala HONDARRIBIA T. E. Elkarte arteko ibilaldia antolatzen ari da Lapurdi eta

Nafarroako bideetan barrena.

Hondarribiatik atera eta Hendaiako hondartza aldera abiatuko gara. Hemendik aldapa txiki bat igo eta tonto-

rrean Abadiako gaztelua aurkituko dugu. Gaztelu hau ikustea merezi du eta, ahal izanez gero, argazki bat ateratzea

ere bai.

Hemendik aurrera, itsas bazterretik Sokoa, Ziburu eta Donibane Lohitzunera hurbilduko gara. Donibane utzi

eta, Nivelle ibaiari segi ondoren, bide lasai batetik Senpere herrira iritsiko gara. Herri ospetsua dugu Senpere,

garai batean Pierre Lancrek salatutako "Akelarreak" ospatzen ziren hemen. Hamaika prozesu eta erailketa izan zen.

Ondoren, Sarako bideari ekingo diogu eta

nahi duenak "haitzuloak" ikus ditzake. Herri

honetatik Lizarretara (507 m.) igotzeko pres-

tatuko gara. Igoera aski gogorra da.

Gailurrean bista ederra dugu, bai Iparraldera

bai Bidasoa aldera. Erpinetik 8 km.ra Etxalar

herria dugu eta hor izango dugu bazkaria.

Atseden hau eginda, Bidasoa ibai ertzetik,

Hondarribi aldera abiatuko gara bide leun

batetik. Bukaera San Pedro kalean izango

dugu".

• Hau, berriz, ikasle batek idatzitakoa.

“Duela bi urte Salamancara joan nintzen

udako oporrak pasatzera, aste bete egon

nintzen, aste bat edo gehiago han pasatzea

beharrezkoa da, benetan, gauza interesgarri

guztiak ikusteko.

Bidaia trenez egin genuen. Heldu ginenean, egin genuen lehenengo gauza hotelera joatea izan

zen. Hotela hiri gunean zegoen, Plaza Mayor aldean. Maletak utzi, dutxa bat hartu eta buelta bat

eman genuen alde zaharra pixka bat ikusteko. Hasieran, Salamanca hiri txiki bat dirudi eta egia

esan ez da handia, baina handia ez izan arren gauza asko bisitatzeko aukera dauka, katedralak,

zaharra eta berria, Kontxa-etxea, unibertsitatea; bere portadan igela bilatzea ahaztu gabe, noski!

Hauexek dira betikoak.

Kalez kale ibiltzeak ere merezi du. Aipatzekoa da Plaza Mayor-eko gaueko giroa, denok dakigu-

nez, Salamancan ikasle asko dago, eta horren ondorioz, giroa berezia da. Bada, gauean, Plaza mun-

duko edozein herrialdetatik etorritako gaztez bete-betea zegoen, lurrean eserita edaten edota izoz-

kiren bat jaten. Beraiekin egotea esperientzia ederra ere bada.

Betiko arte-monumentuak ikuzteaz gain, museo berri batzuk ere badaude; "artdeco" museoa eta

kotxe museoa; denbora nahikoa izan genuenez, ikustera joan ginen. Dena den, itzultzeko gogoa

daukat.“

35

Ika

slea

ren

koadernoa

43

Errepara iezaiozu idatzitakoari eta honakoak osatu:

1. Aukera ezazu MURGILDUZeko ariketan egiteko eskatzen dena:

a.- Egin duzun bidaia kontatzea ❏

b.- Egun pasarako ibilbidea egitea ❏

c.- Egingo duzun bidaia kontatzea ❏

d.- Ezagutu duzun hiri bat deskribatzea ❏

2. Zerrenda itzazu idazlanean kontatzen diren ideia nagusiak:

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

3. Testuko ideia horiek erantzuten al diote ariketak proposatzen duenari?

Bai ❏ Ez ❏

Eman arrazoia: ..........................................................................................................................................

4. Hemen dituzu bi testuak (adibidekoa eta ikaslearena) idazterakoan kontuan hartu diren hainbatezaugarri. Zeini dagokio bakoitza? Gurutze batez markatu.

Adibideko Ikaslearen Ezaugarriak testuan testuan

1. Abiapuntua eta helmuga zehazki adierazi dira. ❏ ❏

2. Bidaian izandako esperientziak kontatu dira. ❏ ❏

3. Bidearen ezaugarriak aipatu dira. ❏ ❏

4. Igaro behar diren lekuei buruzko erreferentzia fisikoak eman dira.❏ ❏

5. Lehenaldiko formak erabili dira kontaketa egiteko. ❏ ❏

6. Tokiak deskribatzeko, bisitatu diren lekuetan oinarritu da. ❏ ❏

7. Nondik norakoa adierazteko espresioak erabili dira askotan. ❏ ❏

8. Plana azaltzeko etorkizuneko aditz formak erabili dira. ❏ ❏

9. Zenbat kilometro egin behar diren esan da. ❏ ❏


Ika

slea

ren

koadernoa36

9

44

IDAZTARAUAK✍✍

> -ARAZI

Hauexek dira Euskaltzaindiak emandako arauak:

1) Aditz "arazleak" eratzeko, arazi aldaera gomendatzen du Euskaltzaindiak, salbuespen bakarraadierazi delarik.

2) Aurreko aditzari lotua idatziko da beti -arazi: harrarazi, erorarazi, iraunarazi, hilarazi, betearazi,galarazi, geldiarazi, ezagutarazi, nabarmenarazi, ihardetsarazi, inarrosarazi.

3) Zenbait aditzen aldaera t-dunak, hots, sortarazi, agertarazi eta kidekoak, sorrarazi, agerrarazi etakidekoak bezain zilegizkotzat hartzen dira.

4) -arazi-ren aurreko aditza a bokalaz amaitzen baldin bada, a biekin bat egingo da: aldarazi, bene-dikarazi, jokarazi, koordinarazi, obligarazi, sozializarazi.

Aditz “arazleak” nola osatu eta idatzi behar diren ikusiko dugu

1. Bikote bakoitzeko forma zuzena AUKERATU.

Aitortuarazi Aitorrarazi Igorrarazi IgortaraziNahasiarazi NahasaraziOharrarazi OhartaraziEzagutarazi Ezaguarazi Iristarazi IritsaraziSarrarazi SarreraziBotaarazi Botarazi Erorarazi Erori araziPizterazi Pitzarazi Jantziarazi Jantzarazi Sinetsarazi Sinistuarazi

2. Itzuli esaldi hauek ARAZI forma erabiliz

• Se me olvidó el teléfono y Jon me hizo volver a por él. / J’aioublié le téléphone et Jon m’a fait retourner pour le chercher.

• Tus amigos te hicieron comer todo el bocadillo. / Tes amis t’ontfait manger le sandwich tout entier.

• Por fin los hicieron callar. / À la fin ils ont réussi à le faire taire.• ¿Para qué me has hecho parar el coche? / Pourquoi m’as fait-tu

arrêter la voiture?• En la escuela le obligan a creérselo todo. / À l’école ils l’obligent

à tout croire.• El mal tiempo les va a hacer ganar. / Le mauvais temps va les

faire gagner.• Nos harán oír la canción del verano todo el día. / Ils/elles vont

nous faire écouter pendant toute la journée la chanson de l’été.


................................................................................

................................................................................

................................................................................

................................................................................

................................................................................

................................................................................

................................................................................

................................................................................

................................................................................

................................................................................

................................................................................

................................................................................

................................................................................

123456789

101112

Belen Benitez

Zuzenketa-orriak 4509

Hona hemen herriak eta esaldiak behar bezala lotuta:

Hendaia Herri horretan bizi zen lehen.

Usurbil Enpresa herri horretakoa da.

Colmar Herri horretan du egoitzetako bat enpresak.

Irun Herri horretan egiten zuen lan lehen.

Arriaran Herri horretan jaio zen Xalbador Elortza.

Westhalten Orain herri horretan bizi da.

1.- i2.- e3.- f4.- a5.- h6.- d7.- g8.- b9.- c

1. Ez. Aukera bat baino gehiago eskaintzen du.2. Arroka-eremu hori zabalagoa dela.3. Normalean sarriago dira sakonera gutxiago-

ko urtean hemen baino.4. Zenbat eta Aquarium alderago handitzen da

alga hauen emana. (hots, zenbat etaAquarium-etik gertuago)

5. Durdo nabarrak daude gehiago.

1. • Pazienteak nahi duenaz hitz egiten du• Kontsultan kontatzen dituen ametsak aztertzen dira• Pazienteak ezkutuan gordeta dituen gaiak ekartzen

dira kontzientera • Behin arazoak kanporatuta, pazienteak ulertu egi-

ten ditu eta egoerari aurre egiteko prestatzen da

2. BAIHizkuntza bakarrik hartzen delako kontuan

21 22

29

35 37

31

141.- Erantzun zuzena a

aukera da2.- Mugagabean deklinatu

behar dugula, hau da,bukaerako –a kendu-

1.- Hagin minberaa.- GEZURRA; b.- EGIA; c.- GEZURRA; d.- GEZURRA; e.- GEZURRA; f.- EGIA; g.- EGIA; h.- EGIA

2.- Esanahi egokia1.- b; 2.- a; 3.- b; 4.- a; 5.- c; 6.- b

3.- Simitrio Handia:Izenez handia bada ere, oso gizon txikia duguSimitrio haginlaria. Ile zuriak belarri gainekoazala estaltzen dio, baina buru gainean ez dabatere ilerik ageri. Bere bibote luzeak goikoezpainak ezkutatzen dizkio, bainanabarmena da aho txikia duela. Tripandiaere bada, baita alaia ere. Begi txikiakbetaurrekoen atzetik ageri dira eta ez dagojakiterik zein koloretakoak dituen.

Akaina potroetan baino gogaikarriagoa zara

Hona hemen dolumina adierazteko hainbat formula:

Lagun nauzu atsekabean.Atsekabean laguntzen dizut.Laguntzen dizut atsekabean.Atsekabean lagun.Atsekabean bat egiten dugu.Damua ematen dizut.Damua erakusten dizut.Atsekabea erakusten dizut.Laguntzen dizut sentimenduan.Laguntzen dizut nahigabean.Pena hartzen dut zure pena handian.Nire doluminak eskaintzen dizkizut.Parte hartzen dut zure pena handian.Laguntzen zaitut sentimenduan(nahigabean, atsekabean)

369

46 Zuzenketa-orriak

1. Forma zuzenak: 1. Aitorrarazi; 2. Igorrarazi; 3. Nahasarazi; 4. Ohartarazi; 5. Ezagutarazi; 6. Iritsarazi; 7. Sarrarazi; 8. Botarazi; 9. Erorarazi; 10. Pitzarazi; 11. Jantzarazi; 12. Sinetsarazi

2. Itzulpenak: 1 Telefonoa ahaztu zitzaidan eta

Jonek bila joanarazi ninduen.2 Zure lagunek ogitarteko osoa

janarazi zizuten.3 Azkenean isilarazi zituzten.4 Zertarako geldiarazi didazu

autoa?5 Eskolan dena sinistarazten dute.6 Eguraldi txarrak irabazaraziko

ditu.7 Udako kanta entzunaraziko digu-

Atal bakoitzeko ideiak:• Sarreran: Bigarren haurra izan

duenetik, lana uztea pentsatu izan du.• Garapenean: Etxez kanpo lanean

dabilenak denbora gutxiago du bereseme-alabekin egoteko eta horrekheziketan eragina du. Horregatikpentsatzen du kalitatezko denboraeskaini behar zaiela, eta horretarako biaholku aipatzen ditu, batetik, seme--alabek esaten dutenari arreta jartzeaeta, bestetik, heziketan mugakezartzea.

• Bukaeran: Seme-alabekin denboraluzea egotea eta kalitatezko denboraeskaintzea garrantzitsuak dira.

Esaldiak berridatzi:1 Hasteko, esan behar dut izenburua irakurri bezain pronto

ez nuela dudarik izan zeri buruz egingo nuen idazlana.2 Urte dezente daramat lanean. Baina, bigarren haurra izan

nuenetik, behin baino gehiagotan lana uztea pentsatudut, askotan oso lanpetuta nabil eta.

3 Lan hori betetzeko ez dago ordezkorik. Ezin diogu eskatubeste pertsona bati gure seme-alabak heztea.

4 Artikuluan aipatzen dituen aholkuen artean biazpimarratuko nituzke.

5 Alde batetik, haurrak nabaritzen du, nahiz eta denboragutxi izan, gure bizitzan bera inportantea dela.

6 Horrelako jarrerak hartuz, seme-alabei barkamena eskatunahi diegu. Baina, konturatu gabe, seme-alabak kaltetzenditugu.

7 Batzuetan, hainbat arazo psikologiko eta hala moduzkohainbat portaera sortzen dira.

8 Heziketaren prozesuan denbora kalitatezkoa izateagarrantzitsua da. Baina, seme-alabekin denbora luzeaegotea hori bezain garrantzitsua da.

Adostasunak eta desadostasunak

Desadostasuna• Zaila dela etxeko eta kanpoko

lanak uztartzea.

Adostasuna• Seme-alabekin hitz egiten

dugunean adi egotea.• Mugak ezartzea.

1. Ariketan eskatutakoa: b.- Egun pasarako ibilbidea egitea

2. Ideia nagusiak:– Salamancan bi aste igaro zituen, duela bi urte– Bidaia trenez egin zuen– Salamancan bisitatutako lekuak eta ikusitakoak nolakoak ziren azaltzen du– Hiria asko gustatu zitzaion eta bueltatzeko gogoa dauka

3. Proposatutakoari erantzuten al diote?EZ. Testuan, egindako bidaia kontatzen duelako eta ez egin beharrekoibilbidea.

4. Testuen ezaugarriak

Adibideko IkaslearenEzaugarriak testuan testuan

1 X2 X3 X4 X5 X6 X7 X8 X9 X

ARGAZKI-KLIK1. Gorri kolorekoa du aurpegia hontzak. 2. Bibekain ditu hontzak. 3. Hontzaren enborra sandiabat da. 4. Ez, gizonak ez du belarririk. 5. Sagarrada kapela egiteko erabilitako fruta gorria. 6. Bie-tatik inork ez du sudur beltzik.

MUTILA ETA EGUZKIAMutila hondartzan dago. Eta (mutilak) eguzkia dueskuan. Harrien gainean dago eserita mutila. Etaitsasoaren bestaldean mendiak daude, eguzkiaeta zeruaz aparte.

ZUK EGIN NAHI DUZUNAA) Herrien izenak. A1) Irun. A2) Oiz. A3) Lantz.B) 9 hizki dituen hitza. Pixka bat bidaiatu baduzue,

erraza zen herria asmatzea. Eta behin herriaasmatuta, hiru lauki bakarrik bete behar ziren.

C) Hizki-sudoku.

38

43

41

44

HONA HEMEN GURE PROPOSAMENAEGONALDIAK FAMILIAEUSKALDUNETAN 2006

ARI AL ZARA UDARAKOPLANAK EGITEN?

Euskal Herritik atera gabeparaje ezberdinak ezagutunahi badituzu

Urrutira joan gabe bestebizimodua eta ohiturakezagutu nahi badituzu

Denboraren poderioz ika-sitako euskara inguru eus-kaldun batean erabili etahobetu nahi baduzu

Batuaz gain beste euskalkiren bat ezagutu nahi baduzu

Euskaraz biziz lagun berriak egin nahibadituzu

URRATS euskaltegiaKatalina Erauso, 21 – behea20010 – DONOSTIAwww.urrats.com

ULIBARRI euskaltegia Gardoki, 3-1.a48008 – BILBOwww.ulibarri.org

HABE-k sustatu eta diruz lagundutako ekimena

A n t o l a t z a i l e a k :

I n f o r m a z i o a : 9 4 – 4 1 6 2 4 7 2 e t a w w w. e g o n a l d i a k . n e t

9 4 3 – 4 7 4 4 4 7

P o s t a - e : b u l e g o a @ u l i b a r r i . o r g

u r r a t s @ u r r a t s . c o m

2006, Langileen Mugikortasunaren Europako Urtea

Documents

Transcript of 2006, Langileen Mugikortasunaren Europako Urtea