Azpiatala

Azterketaren formatuagainbegiratzeko 3 min.

1. IDAZLANA

Idazlana 25 15 55 min.Ortografia 5 1

2. ESALDIAK BERRIDATZI 5 2,53. SINONIMOAK EMAN 5 2,54. IRAKURMENA 10 5 45 min.Egindako lana gainbegiratzeko 12 min.

Guztira 50 29 2h 20m

Idatz ezazu garbi eta tintaz: aztertzaileek ez dute zuzenduko irakurri ezin dena. Ariketaguztietan atera behar da gutxieneko puntuazioa azterketa gainditzeko.

AZTERKETAKO ARIKETEN PUNTUAZIOA ETA DENBORA BANAKETA

Entzutezkoaren ulermena ariketa burutu ondoren, 2 ordu eta 20 minutu dituzu azterketa hauegiteko. Denbora nahi duzun moduan banatu eta azterketa nahi duzun ordenan egin dezakezu;baina hona, ariketen puntuazioekin batera, aztertzaileek pentsatutako denbora banaketa:

Puntuazioagehienez

Puntuazioagutxienez

Proposaturikodenbora

25 min.

2007ko martxoaren 10ekoa

A

1. deitura ........................................................................

2. deitura ........................................................................

Izena ........................................................................

NA zenbakia ........................................................................

• 2 •

1. Zein ziren Auzmendiren mutikotako janzteko ohiturak?

A Bere kasa jantzi izan da beti.

B Hamalau bat urterekin hasi zen arropa amaren laguntzarik gabe erosten.

C Etxean arropa gutxi izan arren, Goierrin bazen berezi janzteko ohitura.

D Lanegunetan nahiz igandean berdin janzten zen, gerra osteko ume guztiak bezala.

2. Lazkaotik Hernanira aldatu zen. Zein arrazoik bultzatuta?

A Lazkao handiagoa zen, baina Hernani bizitzeko errazagoa.

B Lazkaoko giroa itogarria zitzaion, eta koadrilan hiru lagun baino ez ziren.

C Bere burua baztertuta ikusten zuen eta ez zeukan arrakasta handirik.

D Lazkaoko dendan emandako hogeita bost urte latzak aski iruditu zitzaizkion.

3. Modan, mundurik mundu, zein irizpide izan du Auzmendik?

A Jende ezezagunaren alde egitea, hemen gerora arraskasta izango zuelakoan.

B Pariseko dendarik ospetsuenak hartu zituen eredutzat.

C Pariseko hippyen jai giroa nabarmentzen du berak.

D Nahiago zituen hippyen musika eta jaiak haien janzkera baino.

4. Janzkerari dagokionez, nolakoak dira donostiarrak?

A Gizonak, atzerakoi samarrak dira, ez baitiote inori jaramonik egiten.

B Emakumea berritzaileagoa da, baita beste arlo batzuetan ere.

C Gizonak, emakumearen eredutik hartzen dutenez, oso klasikoak dira.

D Beti esan ohi denez, donostiarren estiloa aurreratu samarra da.

5. Gaztetxoen janzkeraz, zer dio Auzmendik?

A Antzina baino diru gutxiago gastatu arren, skateboard estiloa dela nagusi.

B Uniformismo handia dutela oraingo gazteek, lehenagokoek adina.

C Janzteko berdin zaleak direla, ideologikoki ere berdintasuna nahi dutelako.

D Oso mugatuta eta lotuta daudela gaztetxoak nahiz sortzaileak.

1 2 3 4 5

ENTZUTEZKOAREN ULERMENA I

Aukeratu galdera bakoitzaren erantzun zuzena eta idatzi dagokion letra ondoko laukietan:

• 3 •

6. Auzmendiren arabera, zer da dotoretasuna?

A Gutxi gastatu arren, estetika jakin bati eustea.

B Jendea ez aspertzeko, arropa ahalik eta sarrien aldatzea.

C Norbere izaera eta tankera neurriko arroparekin egokitzea.

D Familiaren estetika aintzat hartzea eta garatzea.

7. Jantzia neurrira egiteko, bezeroa biluztea komeni zaio jostunari?

A Bai, baina kikilagoak omen gara bakarka biluzteko.

B Bai, eta Donostian bezeroak ausartu egiten dira taldeka joanez gero.

C Bai, baina biluztasunak ez dauka garai bateko garrantzirik.

D Bai; Tunickek hainbati ateratzen die argazkia soinekoa egin aurretik.

8. Ekologiaren eraginari buruz, zer iritzi du Auzmendik?

A Kartoiaren eta plastikoaren erabileraren alde dago.

B Ez du gogoko egurraz baliatzea, eta zalantzaz beterik dago.

C Jarrera ekologistak gaitzesten ditu eta plastikoaren aldekoa da.

D Berak kartoia baztertuko luke, ekologistek nahi duten bezala.

9. Zer esaten da larruaren erabilerari buruz?

A Oilasko nahiz krokodilo larruaz baliatzen direla moda sortzaileak.

B Abeletxeko animalien erabilerak ekologisten protesta eragin duela.

C Desfileetako artistek ere larruzko jantziak dituztela soinean.

D Gaur egun ere, erruz saltzen direla larruzko jantziak.

10. Auzmendiren ustez, zein da Balenciagaren tokia munduko izen ospetsuenen artean?

A Balenciaga Pariseko handiak baino berritzaileagoa zen.

B Balenciagak forma erantziak zituen maite.

C Itzal handia zeukan Balenciagak, baina estali egiten zuen emakumea.

D Parisen kubismoa zen nagusi; Balenciagak forma klasikoak jorratu zituen, ordea.

6 7 8 9 10

ENTZUTEZKOAREN ULERMENA II

Aukeratu galdera bakoitzaren erantzun zuzena eta idatzi dagokion letra ondoko laukietan:

• 4 •

1. Argi idatzi behar da, eta albait garbien.

2. Idazlanak gutxienez 300 hitz izan behar ditu.

3. Idazlanaren kalifikaziorako ondoko hiru alderdi hauek izango dira ardatz:

a) gaiaren eraketa eta garapena;b) hizkuntza-aberastasuna eta zehaztasuna;c) zuzentasuna.

4. Lehen orrialde hau gidoia egiteko, apunteak biltzeko... erabil dezakezu. Ez da zuzenduko.

5. Hurrengo orrialdeetan bi gai proposatzen zaizkizu, bat aukeratu eta garatzeko. Gaiakgaratzeko, laguntza moduan, dosier bana eta puntu batzuk dituzu: galderak, gogoetak,iri tziak... Ez dira nahitaez kontuan hartu beharrekoak; zuk zeuk aukeratutako bestelakoikuspuntu edo alderdi batzuetan oinarriturik ere egin dezakezu.

6. Aukeratutako gaia garatzeko iritzi askatasuna duzu. Beti ere, begirunez joka ezazu:saihestu jarrera sexistak, homofoboak, arrazistak...

ZIRRIBORROETARAKO ORRIA (Ikus 4. puntua)

................................................................................................................................

................................................................................................................................

................................................................................................................................

................................................................................................................................

................................................................................................................................

................................................................................................................................

................................................................................................................................

................................................................................................................................

................................................................................................................................

................................................................................................................................

................................................................................................................................

................................................................................................................................

................................................................................................................................

................................................................................................................................

................................................................................................................................

................................................................................................................................

................................................................................................................................

................................................................................................................................

1. IDAZLANA

• 5 •

GAUR EGUNEKO JOSTAILUAK

Orri honetan dituzun testuak irakurri ondoren, idatz ezazu gaiari buruz (300 hitz, gu txienez).Ondoko puntu hauek erabil ditzakezu:

• Noiz erosten dira jostailuak? Non? Lehengo eta oraingo joerak.

• Jostailu motak: didaktikoak, irudimena lantzekoak, gerrakoak, elektronikoak, bakarkakoak, tal-dean jolastekoak… Neskentzako eta mutilentzako jostailuak?

• Kontuan izan beharreko irizpideak: adina, jostailuaren segurtasuna, zer balore sustatzen dituen…

• Haurrek gero eta jostailu gehiago: kontsumismoa, aberastasuna...?

“Jostailuak haurrarentzatizan behar du, baina aitaedo ama haurrarekinjolasten jartzen duena,hori da benetakojostailua”

ALDAKETA 16, 66 ZK.

IMAG

INAR

IUM

.

Argazkia: X. ELGEZABAL. HABE, 187 ZK.

HABE, 187 ZK.

❏ Bideo-jokoek eta jostailu elektroni- koek betiko jostailuak baztertzen dituzte

Erosleaelebistakoiragarkieketa marrazkibizidunekerakartzendute

Jostailuak, jolasabaino gehiago?

LEGO

IMAGINARIUM.

Jostailu batzuekbalio positiboaksustatzen dituzte;beste batzuek,

aldiz, joeranegatiboak

• 6 •

Orri honetan dituzun testuak irakurri ondoren, idatz ezazu gaiari buruz (300 hitz, gu txienez).Ondoko puntu hauek erabil ditzakezu:

• Berotegi efektua, eztabaidagai aspaldion: ekologistak, zientzialariak, gobernuak, enpresariak...• Klima aldaketa (≠ eguraldi aldaketa): aurreikuspenak, ondorioak munduan, gure bizimoduan...• Ikuspuntuak: jarrera katastrofista dela, ezer ez egitea jarrera burugabea, alarmismo merkea...• Aipatzen diren irtenbideak: energia-iturri garbiak, energia nuklearra, kontsumoa gutxitzea...• Planeta ala gure bizimodua arriskuan? Gutako bakoitzak zer egin dezake?

Kyotoko protokoloa2012ra artekoa da.

Haren ordezkoa lehenbailehen

prestatu behar da

➱ Gradu bat gehiago: glaziarrak urtu, gaixotasun gehiago➱ Bi gradu gehiago: ura eskasago, uholdeak itsasertzetan➱ Hiru gradu gehiago: Europa lehorrago, montzoiak bortitzagoak➱ Lau gradu gehiago: ur eskasia, 300 milioi uholdeen arriskuan➱ Bost gradu gehiago: ozeanoak hautsita, ekosistema hondatuta

Zenbat C02 ekoizten dugu? kgAutomobilak (20.000 km/urt) 2.000

Lanpara halogeno batek 10,8

Ordenadore batek 10,5

Garbigailuak 7,8

Hozkailuak 7,3

Telebistak 1,7

FAMILIA BATEK, URTERO 5 tona

KLIMA ALDAKETA

❏ 2100erako, planeta 1,8 eta 4 graduartean berotu eta itsas mailak goraegingo duela ohartarazi dute(Paris, goi bilera, 2006)

Eguzkiaren beroa

Atmosfera

Eguzkiaren beroa

Beroa espa-ziorantz Beroa ha-

rrapatuta

«Ezin da jarraitu ezer gertatukoez balitz bezala»

(Achim Steiner, NBErenIngurumenerako zuzendaria)

BERRIA, 2006-02-03 ZAZPIKA, 366 ZK. 2006-1

OSF/F. J. BERNARD

Freeman Patterson

Aldaketa begi-bistakoa etaatzera buelta bakoa dela diote

• 7 •

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

• 8 •

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

• 9 •

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

Ariketa honetan ematen zaizkizun esaldiak beste era batera adierazi behar dituzu.Horretarako azpiko esaldia osatu behar duzu. Behean agertzen den esaldi zatitxoak aurretik edoatzetik puntuak baldin baditu, zerbait idatzi behar da horri lotuta. Adibidez:

...takoan → etorritakoan

Punturik ez badu, aparteko hitza da. Ahalik eta gutxien aldatu behar dituzu goiko esaldikohitzak. Inoiz bat kendu edo beste bat sartu beharko da, baina beti ere esaldi bakar bat osatuz,eta ortografia zuzenarekin. Adibidez:

0. Hasieran errua berari egotzi nion. Horrek lotsa eman zidan gero.

....................................... ...tzat ............................. lotsatu ....................................... .

• 10 •

1. Hainbatek dute ideia bihurri hori, eta, haien ustez, inuzenteak gara gu.

.....................................................................................................................................

................................................ ...tzat .......................................................................... .

2. Horixe izan da gure taldearen mintzagai bakarra aste osoan zehar: larunbateko gaupasa, alegia.

.....................................................................................................................................

................................................... hizpiderik ez ............................................................. .

3. Batzuek lehentxeago egiten dute negar eta beste batzuek geroxeago. Baina, azken batean,denek egiten dute negar.

................................................................... baino .........................................................

.................................... arren ...................................................................................... .

4. Garai batean makina bat deabrukeria egiten nizkizun zuri. Zuk ere bai niri.

.....................................................................................................................................

............................................................................................................ elkar... ............. .

5. Bideoa eta DVDa asmatu aurretik ere, zinema zaleak ez ziren sarri joaten zine aretoetara.

................................................................................................... ...erako ......................

.................................. utzia ....................................................................................... .

6. Gure harremanaren etorkizuna une honetantxe erabakiko dela pentsatzen dut. Horrek baretu

egingo du nire barneko estutasun larria.

................................................................................................... ...ak ..........................

................................................................................................................................... .

7. Txaluparen kateak hausteko nahikoa indar badut. Horretan nago, behintzat.

.......................................................................................................................... adinako

................................................................................................................. iruditzen zait.

2. ESALDIAK BERRIDATZI

Hasieran bera errudun jo izanak egin ninduen gero

...

• 11 •

8. Ezerk edo inork aurre egiten ez badie, tanke erraldoi horiek erremediorik ez duten kalteak

eragingo dituzte.

................................................................................................... ezean ........................

.................................. gabeko ..................................................................................... .

9. Haiek ez naute ezagutzen eta, halere, multzo horretan sartuko naute? Ez horixe!

Ez nuke nahi ...................................................................................................................

......................................................................................... sar ................................... .

10. Erabakitzeko garaian gertatu zena gertatu zen. Bestela, ez dakit zein bide hautatuko nuen

azkenik.

.....................................................................................................................................

........................................................................................................................... balitz.

Ondoko esaldietan markatuta dauden hitzen sinonimo egoki bana jarri behar duzu, betiere testuinguruko esanahia errespetatuz eta atzizki bera jarriaz. Sinonimo bat baino gehiagoemanez gero, denek izan behar dute zuzenak, baita ortografia aldetik ere.

1. Futbolzale amorratu horientzat kirola jokoa da, ez olgeta hutsa.

2. Leihatila egokian egin dugu galde, baina ez uste agudo eran tzundigutenik.

3. Bitxia da, gero! Gozokiak eta azukredunak baino laketago ditujaki gaziak eta garratzak.

4. Inoren okerrik ez ikustea, horixe omen da zoriontsu izatekobiderik zuzenena.

5. Himalayako tontorrak zapaldu ez ezik, ibilbiderik bihurrienakere urratu nahi dituzte gaur egungo mendizaleek.

6. Liburu asko irakurri omen ditu paperjale horrek; atarramentuhandirik gabe, ordea.

7. Inoiz zulo honetatik ateratzen banaiz, hitz egingo dugu soseguzhonetaz eta hartaz.

8. Argaltzen ari nintzen eta bolada bat pasatu nuen minbizia izannezakeela pentsatuz.

9. Atenea biziki haserretu zen eta Ulises xaxatu zuen, garai bateanbezainbat kemen erakusten ez zuela esanez.

10. Hantxe zegoen, nire erantzunaren aiduru , dar-dar batean, betau -rreko haien atzean beldurrez itotzen.

3. SINONIMOAK EMAN

• 12 •

Irakur itzazu hurrengo hiru testuak eta erantzun ondoko hamar galderak. Erantzun okerrengatik ez da punturik kenduko.

4. IRAKURMENA

KOTXEKO TELEFONOAsku batean bolantea eta bestean tele-

fono higikorra garai bateko argazkia

da, gero eta estatu gehiagotan debe-

katurik baitago. Oraintsuago, berriz,

gidariak bi eskuak bolantean dituela

hitz egiteko trabarik egiten ez dion sistema na-

gusitu da.

Illinois eta Utahko unibertsitateetako iker-

lariek eskuak askatzen dituen telefonoari bu-

ruzko azterketa egin dute. Horretarako, hamalau

gidari gazte –21,4 urtekoak batez beste–, gu txie-

nez urtebeteko esperientziadunak, eta hamalau

gidari heldu –68,4 urtekoak batez beste– aztertu

dituzte bi taldetan. Jarritako probak hauexek

izan dira: errealitate birtualeko ingurunean Chi-

cagoko hainbat kaletako irudi digitalizatuak

pantaila batean ematen ziren bitartean, gidariak

solasean ari ziren. Azterketa hau Zientzia eta

Teknologia Aurreratuko Beckman Institutuan

egin da eta begien erregistroekin loturiko tekni-

kak erabili dira erreakzio-denborak neurtzeko.

Testen arabera, helduek nahiz gazteek oso

portaera traketsa izan zuten ‘eskurik gabeko-

arekin’. Irudietako aldaketa garrantzitsuen

aurrean akatsak egin zituzten eta erreakziorako

denbora asko behar izan zuten. Atzerapenak ez

ziren segundo hamarretakoak izan, segundoe-

takoak baizik, eta hori oso emaitza txarra da.

Beste bi talderekin egin den azterketan, os-

tera, taldekideek entzun besterik ez zuten egiten,

hitz egin gabe. Multzo honen emaitzak aurreko-

enak baino askoz ere hobeak izan ziren; are ge-

hiago, aldaketen aurrean erreakzio denbora

segundo hamarrenetakoa izan zen. Psikologia

irakaslea den Arthur Kramer-ek dioenez, entzu-

teak hitz egiteak baino baliabide gutxiago eska t-

zen dizkio buruari eta, beraz, gidatzean askoz ere

adiago egon gaitezke entzuten hitz egiten baino.

.J. Aizpurua - G. Ubeda

Argia, 2005/01 (Moldatua)

TALASOTERAPIAire gorputz-arimetako gogorruneak

beratzeagatik edo, itsasoari kendu -

tako uretan sartzen naiz gozoro

(‘talasoterapia’ deitzen diote):

txorroa han eta txorroa hemen, klase

guztietako txorroen mendean entregatzen dut

nire izate gogortuegi hau; hotzak, beroak,

lurrunak..., eta jo-ta-bertan lurrunduko ote

naizen beldurrak hartzen nau; beldurrak

aurrena eta gogoak hurrena.

Sasoikoak (?) banaka batzuk bakarrik gara;

ia dena jubilatu jendea dabil, zeregin latzetatik

latzagoa den zer eginik ezera erretiratuak:

hantxe dabiltza beren pauso baldarrean,

denbora hutsaren karga eraman ezinik

(denbora –betea– asti nolaz bihurtuko asmatu

ezinik ibiliak luzaro, eta orain zer duk, eta astia

denbora –hutsa– bihurtu!), bizi guztian odola

loditzeraino pilatu zaien oinazea eta desen -

gainua ur gazitan gozatu nahirik, arindu nahirik

eginahalean.

Jubilazio edo zahar-sariaren jabe egiteko

zauria da premiazko, eta zahar-zauri hori bat

da, bat eta ikaragarria, Jainkoa bezala. Orduan

jabetzen naiz jubilatuen malkoz bustitako

uretan nabilela igerian.

Jubilatuak dabiltza plizti eta plozta, beren

zauri zahar hori luzatu beharrez; gaitz guztien

betiko sendabidea (‘tanatoterapia’ deitzen

diote) noiz helduko den beldurrez. Plizti eta

plozta, beratzen eta beratzen, betiko gogorturik

geldituko diren eguna noiz helduko den

beldurrez.

Iñaki Segurola

Gaur ere ez du hiltzeko eguraldirik egingo,Alberdania, 2005

(Moldatua)

E N

• 13 •

1. Illinois eta Utahko unibertsitateetako lehenengo ikerketak

A auto gidariei telefono higikor erabilgarria eta ziurra eskuratu nahi die.

B kolokan jarri du gidariaren bi eskuak askatzen dituen sistemaren fidagarritasuna.

C gidariak bi taldetan bereizita, Chicagoko irudi errealen aurrean izandako erreakzio-denborakneurtu ditu.

2. Beckman Institutuan egindako erreakzio-denboraren azterketak erakutsi du

A irudiaren aurrean segundoetako atzerapena izaten dutela helduek nahiz gazteek.

B irudietako aldaketa oso motel gertatzen dela eskurik gabekoa erabiliz gero.

C erreakzio-atzerapenak nabarmenak direla portaera traketsa izanez gero.

3. Bigarren azterketaren arabera

A entzuteak ez dio hitz egiteak adinako kalterik egiten auto gidariari.

B askoz emaitza hobeak izaten dira gidariak, irudiak ikusi ordez, hitz egin beharra izatenduenean.

C isilik egon ziren gidariek hizketan jardun zutenek baino emaitza hobeak izan zituzten.

4. Egilearen ustez, jubilatutakoan, nola begiratzen dio adineko jendeak denborari?

A Lehengo desengainuak gogoratzeak erretiratu aurreko aldiaz gozatzeko denbora jaten dio.

B Lehengo astirik eza zerbaitetarako denbora bihurtu ezinak larritzen du.

C Arindu ikaragarria hartzen du zeregin latzetatik zer eginik ezera aldatzean.

5. Talasoterapiatik tanatoterapiara, zer dela eta?

A Zahar-sariaren jabeak badakielako jakin talasoterapia ez dela gai zahartzaroaren ajeaksendatzeko.

B Jainkoaren ikara delako jubilatua, gaztetan egin gabeko guztiengatik.

C Jubilatuak, erretiroaren ordainetan, heriotzaren hurbiltasuna somatzen duelako.

K O T X E K O T E L E F O N O A

T A L A S O T E R A P I A

1 2 3 4 5

Aukeratu galdera bakoitzaren erantzun zuzena eta idatzi dagokion letra ondoko laukietan:

• 14 •

adut lagun aspaldiko bat, oso ereaspaldikoa eta oso ere laguna.Hegazkin pilotua da bera, baina eznolanahikoa, eliteko pilotua baizik.NATOrako egiten du lan aspaldi

honetan. Gerra hegazkin modelo berriaktestatzea, probatzea da nire lagunaren lanbidea.Hegazkina hartu, hegaldi bihurriak egin,hegazkina airean behartu, eta gero txostenaidatzi eta nagusiei eman: zer dagoen ondo, zerhobetu beharra dagoen.

Haren lanbide hori dela eta, bost bat urteneramatzan neure lagunaren berririk gabe. Orainhurrena, berriz, kalean topo egin genuen. Eta,nire harridurarako, ume batekin zegoen. Hirubat urteko umea zen, zoragarria. Nik ez nekienlaguna ezkondu zenik, ezta ezkon tzekotan egonzitekeenik ere, eta horregatik harritu nintzen.Umea berea al zuen galdetu nion. Hark, baietz.Izena ere galdetu nion, galdetzen hasita.«Amarena, iguala», erantzun zidan lagunak.

Orduan, nik, goxo-goxo, zera esan nionumeari:

—Zatoz osaba Joxerrarekin, Nekane!

Izugarri ondo konpondu izan naiz beti adinhorretako umeekin, eta nire lagunaren umeaere berehala zen nire alboan. Baina hori dagutxienekoa. Kontua da umearen izena Nekanezela.

Eta, galdera, berriz, honako hau da: nolaarraio jakin nuen nik hori?

Ea, minutu erditxo bat duzue igartzeko.

[Musika tarte bat]

Ez, ez da hori: esan dizuet azken bosturteotan ez dudala izan nire lagunaren ezelakoberririk. Bikotekiderik zuenik ere ez nekien.

Ez, umeak ez zeukan arropan idatzita izena.Nire laguna progrea da, ez du horrelakorikegiten.

Ez, igarkizuna esatean ez dut umearen izenaezkutuka esan. Ohikoak dira horrelako igar -kizunak («Neure maite-maitea, ezin NEKANEzakeen»). Ba, ez, ez da hori ere. Eta konplitudut, hiru pista ezezko emanda.

Hamar segundo gehiago emango dizkizuet.

[Musika tarte bat]

Nahi al duzue jakin nola igarri nion?Benetan? Ez ote da hobeto erantzuna datorrenasterako uztea? Ez? Tira, ongi da. Esangodizuet. Ikusiko duzue zeinen azkarra naizen.

Baina sufri ezazue pare bat segundotanoraindik.

[Musika tarte bat]

Egia esan, ez neukan oso azkarra izanbeharrik ere.

Kontua zera da, eta lasai, esango dut eta.Begi bistakoa zen umea Nekane zela, nire laguneliteko pilotua, izan ere... neska baita, eta ezmutila. Amigo!

Zer gertatu da? Zergatik ez diogu igarri? Ba,ni neure laguna ‘eliteko pilotua’ dela esanez hasinaizelako. Eta, historian emakumea eta gizonaberdinak direla zinez sinesten dugun arren,mendeetan zehar erabilitako eskema zaharki -tuen mende dugulako, oraindik ere, pentsa-mendua. Eta erreparatu iezaiozue geure arazoadela hori. Izan, bada gaur egun eliteko pilotuemakumezkorik. Gure eskemetan, ordea, ez.Norbait ‘eliteko pilotu’ dela entzun orduko,zintzilikarioa jartzen diogu norbait horrihankartean. Lanbide horretarako atea itxi egitendiogu, pentsamenduan, emakumeari.

Matxista ez izateko ahalegin benazkoan bizigarenok ere barru-barruan ditugu horrelakoeskemak. Jeneralean, axaleko kontuetan jardunohi dugu: «Gizona ez da ogiz bakarrik bizi»,«Pertsona ez da ogiz bakarrik bizi» esan behargenukeela, eta gisakoak. Eta ongi da hori ere.Baina, nire ustez, askoz garrantzitsuagoa dabarru-barruko beste eskema antzemangaitzhorien kontra borrokatzea.

Eta, gaur, martxoak 8 dituela, egun egokiaizan liteke borroka horretan hasteko. Eta, gaurezin bada, bihar, edo etzi, egun guztiak dirahorretarako egoki. Hala ere, atzo hasi bagina,hobeto: eginak eginkizunik ez.

.Joxerra Gartzia

Itsasoan euriAlberdania, 2003

(Moldatua)

BN E K A N E R E N A

• 15 •

6. Nolakoa da idazlearen eta bere lagunaren arteko harremana?

A Badira bost urte laguna pilotua dela, eta tarte horretan ez dute elkar ikusi.

B Idazleak ez zekien bere laguna zer lanetan ari zen ezta umerik izan duenik ere.

C Ez dute elkarren berri izan pilotuak umea izan zuenetik.

D Aspaldiko lagunak dira, aspaldion elkarren berri izan ez badute ere.

7. Zein igarkizun proposatzen digu idazleak?

A Ea zerk bultzatu duen ama umeari Nekane izena jartzera.

B Ea nola dakien berak amaren eta umearen izena berbera dela.

C Ea nola dakien berak Nekane dela umearen izena.

D Pilotuak emandako hiru arrastoetatik zeinetan ezkutatzen den umearen izena.

8. Zein da igarkizunaren gakoa (gaizki-ulertua)?

A Egun, emakumeak gizonezkoaren ohiko lanbide asko betetzen dituela ez jakitea.

B Eskema zaharkituen arabera, emakumezko pilotuen aurka egotea.

C Emakumearen eta gizonaren arteko berdintasuna errotik ukatzea.

D Emakumezko bat ‘eliteko pilotua’ izan daitekeela onartzea.

9. ‘Eliteko pilotua’ entzutean

A gizonezko baten irudia azaltzen zaigu.

B badakigu jakin lanbide hori ez dagokiola emakumeari.

C egunen batean emakumezko piloturik izan litekeela pentsatzen dugu.

D goi mailako lanbidea dela iruditzen zaigu, gorespena merezi duena.

10. Idazlearen ustez, matxista ez izateko ahaleginean

A sakoneko eskemak desegindakoan, hizkuntza-bazterketak berez desagertuko dira.

B hizkuntzaren xehetasunetan tematzea ez da hain funtsezkoa.

C hizkuntza-bazterketari heltzea da premiazkoena.

D gure eskema zaharkituak hizkuntza kontu axalekoak baino askoz bistarago daude.

6 7 8 9 10

Aukeratu galdera bakoitzaren erantzun zuzena eta idatzi dagokion letra ondoko laukietan:

• 16 •

Azterketahonetan

lorturikoaErreferentzia

ENTZUTEZKOAREN ULERMENA: guztira

IDAZLANA

BERA

ORTOGRAFIA

Edukia

Moldea

Zuzentasuna

ESALDIAK BERRIDATZI

SINONIMOAK

IRAKURMENA

AZTERTZAILEAK ERABILTZEKO

* Adierazi gurutze edo zenbaki batekin zein alderdi ez duen gainditu.

*

*

*

5

25

5

5

5

10

0-7

0-8

0-10

Kalifikatzeko irizpideakAztertzaileentzako jardunbidea gidako azalpenen eta oharren sintesia

IDAZLANAEDUKIA (0-7 puntu). Adierazia, hots, gaia zenba-teraino garatu den:• Gutxieneko hitz kopurua.• Gaiarekin lotura duten / ez duten alderdiak.• Argudio eta adibide asko / gutxi.

MOLDEA (0-8 puntu). Adierazpena, hots, edukiaazaltzeko baliabideen kalitatea:• Egitura aberatsak / sinpleak.• Lexiko zehatza eta adierazkorra / desegokia

edo urria.• Ideien eta egituren arteko kohesioa, lotura.• Idazlanaren egituraketa orokorra, paragra foen

antolamendua.

ZUZENTASUNA (0-10 puntu). Sintaxia, hots,joskerazko zuzentasun maila:• Deklinabide eta aditz mailakoa.• Perpausen egituraketa.

Hiru alderdi horietakoren batean nabarmen hutseginez gero edota, oro har, hiruretan mailakaxkarra erakutsiz gero, ezingo da Idazlanagainditutzat eman.

ORTOGRAFIA

ESALDIAK BERRIDATZIBerridatzi den esaldiak honako baldintza hauekbete behar ditu zuzentzat hartu ahal izateko:• Esaldi bakarra atera behar da berridazketaren

ondorioz.• Eredutzat ematen den esaldiaren zentzua

osorik jaso behar du.• Eskaintzen den ‘bidea’ri jarraituz osatua

izan behar du, eta ez beste bide batetik eratua.• Gramatikaren aldetik zuzena izan behar du,

osorik.• Komatxoak-edo erabili badira, horiek adie -

raz ten duten elementuen ordenak eta puntua -zioak ere zuzenak izan behar dute.

• Ortografia aldetik, zuzena izan behar du.

SINONIMOAKOntzat hartu ahal izateko, honako baldintza hauekbete behar dituzte:

• Testuingurua kontuan hartuta, egokiak izanbehar dute.

• Bat baino gehiago jarriz gero, denek izanbehar dute zuzenak.

• Atzizkiduna izanez gero, atzizki eta guztieman behar dira.

• Ortografia aldetik, zuzenak izan behar dute.5 Oso zuzena3-4 Akats ez oso larriak1-2 Akats larri batzuk

0,1-0,9 Oinarrizkoak edo akats larri ugari