02. A poesía galega entre 1950 e 1980

8/14/2019 02. A poesa galega entre 1950 e 1980

1/30

2. A poesa galega entre 1950 e 1980

1. Introducin

Na poesa galega entre 1950 e 1980 podemos distinguir tres grupos de poetas:

1) Xeracin de 1936 , composta por poetas nados arredor de1910, como o casodeCunqueiro.

2) Promocin de Enlace : composta por poetas nacidos arredor de1920, comaNeira Vilas.

3) Xeracin das Festas Minervais : na que se encadran poetas nacidos arredor de1930, comaFerrn.

Malia seren tres xeracins diferentes, entre cuxos membros pode haber atatrinta anos de diferenza,revlanse case ao mesmo tempo. Algns exemplos distoson:

1) Cunqueiro publicaMerln e familia en 1955 e Celso Emilio FerreiroO soo sulagado en 1954.

2) Ferrn publica Percival e outras historias en 1958 e Voce na nboa no 1957. dicir, aGuerra supn uncese na actividade da literatura galega que supn que poetas dexeracinstandistantesse revelen aomesmo tempo.

2. A Xeracin de 1936

2.1.Definicin

1) Son poetasnacidos arredor de 1910, polo que sonsorprendidos polaGuerrano momento lxido da sa formacin, de xeito que ficainterrompida a saactividade.

2) Viven e participan naGuerra, loitando nun ou noutro bando, unhaexperienciaque se reflectir nas sasobras.3) Son aponte entre o maxisterio dapoca Nse os poetas mis novosnun

momento no que as canles de informacin eran mnimas.4) Cmpre ter en conta tamn:

a) que algns delespublicaron en Amrica, o que deu lugar correntesocialrrealistados anos 50 (Seoane, Lorenzo Varela, Eliseo Alonso).

b) que algns xapublicaran antes da Guerra (Carvalho Calero, Cunqueiro,Diaz Jcome), pero foran obras de pouca entidade, agsCantiga nova que

se chama ribeira (1933) deCunqueiro.

2.2.Direccins poticas1) Imaxinismo :

a) unha das primeiras tendencias en aparecer na posguerra e herdeira doimaxinismo deAmado Carballo. Sera unha corrente importante na poesagalegaata ben entrados osanos 60.

b) Caracterzase por unha poesa na que sesuceden imaxes, s veces decarcter hilozosta(dotacin de esprito a seres inanimados).

2) Neotrobadorismo :Literatura Galega

da Guerra Civil actualidade2008/2009

USC

1


2/30


a) Movemento caracterstico dos poetas da Xeracin de 1936, que forainiciado por Bouza Breycoa obra Nao senlleira (1933), anda que nesemesmo anoCantiga nova que se chama ribeira de Cunqueiro supera aobra anterior, xa que conxuga a imitacin da lrica medieval coa correnteneopopularista (da Generacin del 27), influenciado por obras coma Laamante de Alberti. b) Caracterzase por retomar caractersticas dalrica medieval, sobre todoformais e das cantigas de amigo, e destaca neste momento a seccinCantigas do amor corts de Dona do corpo delgado (Benito Soto,1950) deCunqueiro.

c) O movemento dse por rematado en 1953 coa publicacin doCancioeirode Monfero de lvarez Blzquez, obra que intenta facerse pasar por unhipottico cancioneiro medieval. Con todo, podemos atopar influenciadapoesa medievalata aactualidade, en especial da cantiga deMendioe assete cantigas de amigo deMartn Codax.

3) Ruralismo :a) Movementotipicamente galegoxa existente antes da guerra, iniciado por poetas lugueses, que trala guerra recuperado con forza.

b) Caracterzase por un reflexo dapaisaxe interior fixndose naspequenascousas(tea de araa, gota de orballo, avespa...). Combina isto cunhaformade resonancias clsicas.

c) Destaca a obra Nimbos (1961) deDaz Castro, na que se incle o poemaPenlope.

4) Socialrrealismo :a) Tendencia quenace en Amricae que ten os seusantecedentesna poesa

socialdo XIX e comezos doXX (Rosala, Curros, Cabanillas). b) unha poesa social na que entra acompoente marxistae que se d sobre

todo en poetas emigrados, dada a imposibilidade de publicar obras destetipo en Galiza. As, opoeta est ao servizo do poboe acta coma unadoutrinador das masas.

c) EnAmricadestacanobras coma:Eliseo Alonso: Seara de romances (1952), considerada a primeira obrade poesa socialrrealista.Lus Seoane: As cicatrices (1959) eFardel de eisilado (1954).Lorenzo Varela: Lonxe (1954).

d) En 1954 apareceO soo sulagado de Celso Emilio Ferreiro, unantecedente claro de Longa noite de pedra (1962): libromis importante do socialrrealismo e que supn a plasmacin

potica de parte dateora marxista. Non perde encalidadepotica por estar ao servizo dunha causa.Est en consonancia con obras daliteratura castel coma Tiempo de

silencio de L. Martn Santos.Infle moito naXeracin das Festas Minervais( Acoitelado na espera ,de Alexandre Cribeiro).

Literatura Galegada Guerra Civil actualidade

2008/2009USC

2


3/30


Lus Pimentel 1 (1895 1958)

Lus Pimentel publica na dcada dos 50, pero non podemos encadralo enningunha das tres xeracinsque nomeamos, xa que se forma nasvangardas dosanos 20 (especialmente nosuperrealismo) e ten relacins coaResidencia deEstudiantesde Madrid.

Ademais, haiestudososque defenden que os seuspoemasforon escritosinicialmente en casteln e logotraducidos ao galego, polo que avogan por inclulo nosistema literario casteln.

autor de dous poemarios en galego,Triscos (1950) e Sombra do aire naherba (1959) e a sa poesa caracterzase por:

a) Poemas presentados comapequenas estampas sen fo condutor, ao mododunha colaxe.

b) Lembra ao decadentismo nolxico luxoso(igual ca Ferrn nalgns poemas deVoce na nboa ).

c) Influencia dosuperrealismo.d) Verso libre.e) Presenza dador e acondicin humana.

A Rosala, Sombra do aire naherba

- Metapoesa.- unha composicin que probablemente foi

escrita moito antesda sa publicacin (arredor de 1909).

- Xustaposicin de imaxessen lazo discursivo,anda que ten unnico sentidorelacionado coador e atristura (choros, nenos mortos,

camposanto ).- Imaxes superrealistas: ollos abertos de nenosmortos cravados nas salas do pazo ; seiosesprimidos hasta a derradeira gota de luz .

- Lxico decadentista: camelia, crespns, mirto ,etc.

- Referencia ao pazo( salas do pazo; escalinatado pazo ), como xa fixeraCabanillas( Nodesterro , 1913).

Outra vez Rosala, Sombra doaire na herba

- Metapoesa.- Imaxes superrealistas.

Muller de Galicia, poema solto- Composicin ao xeito dunhaestampaimpresionista.

- Imaxes superrealistas: a qu mortos enufragos / que transitan entre a choiva?

- Descricin dunprototipo de muller: traballadora e pobre : Coas tas mans

deformes; Na ta brusa humilde; siolampadias de luz son teus seos [...] na ta

pelvis de cuarzo moi delgada). Caracterizada coma unhamorta en vida : Qu

pano de brtema abalas / dende os cons dos

1 O seu nome real Luz Vzquez Fernndez.Literatura Galega


USC

3


4/30


teus toscos queixelos / en adeuses csequeeternos? enmaruxada, co pano na cabeza(que lembra descricin deOtero Pedrayodas ancis co pano case como parte da paisaxe) .

Protexe , a pesar de todo:Ai, mia msega2

pura!, / dentro da ta estanza / sin medos detranquo durme o meu corazn / como unhabrisa sobor da herba / como unha nboa

sobor dos pieiros .- Anforas: muller de melfas tristentas, / muller de

terra mollada i herba mol; como unha brisa sobor da herba / como unha nboa sobor dos pieiros .

- Lxico luxoso: pelvis de cuarzo .- O eu poticos aparece ao final:durme o meu

corazn .

O da run, poema solto

- Anttese: oamencer, un elemento en principio positivo, caracterizado comonegativo: Ttulo : O da run . Desaparicin das estrelas ao amencer:

Nasceu o da, do camio asoballado e sucio. / Aquela amaecida, que esmorece / na tacorreita camisola branca / quixo tamnasesinar / as mis doces lmpadas .

Interrompe o sono : a que fixen con sanguedos meus sonos / a que fixo ela con escolasdas sas maus .

- Anforas : a que fixen con sangue dos meus sonos / a que fixo ela con escolas das sas maus .- Presenza do silencio : I un corazn valeiro / no

que non fica cantiga ningunha .- Inefabilidade 3 (imposibilidade de expresar con

palabras o que se quere transmitir): A todos osmeus versos, tapeilles os ps .

- Referencia ao paso do tempo : Riba do verdn .- Enumeracins de elementos heteroxneos, pero

non de xeito catico:verbas, paxaros, as, libros .

Enterro do neno probe,Sombra do aire na herba (1959)

- Estampa dun enterro.

- Poesa moisensual: punteiros de gaita; non pesaba nada; O pai, de negro; / no mar, unha / vela branca; zoquias brancas . Lembra descricin queCabanillasfai de Galaaz en Nanoite estrelecida (contraste de cores).

Xogo run, Sombra do aire naherba (1959)

- Anttese: xogo , a priori algo positivo,caracterizado comorun .

- Descricin do que goza co sufrimento alleo: Como algo que xa comeza nainfancia : Aquil

neno / pinchballe os ollos / s paxaros; / e

2 Vaca que pariu e sigue dando leite tras alimentar o becerro.3 Concepto ao que xa fai referencia San Juan de la Cruz.


2008/2009USC

4


5/30


gustballe ver sar / esa gotia / de aire de lus[...]

E que aumentar na idadeadulta : Creceu e foide aquiles .

unha personaxe que tamn podemos ver noutros autores : Ferrn (O militantefantasa); Celso Emilio Ferreiro (O asasino,en O soo sulagado ).

Est relacionado coaexperiencia do autor ,que vivindo en Lugo escoitaba como na ralevaban a xente para ser asasinada.


2008/2009USC

5


6/30


Cunetas

Outra vez, outra vez o terror!Un dia e outro dia,Sen camps, sen protesta.Galicia ametrallada nas cunetasdos seus camios.Chganos outro berro.Seor que fixemos?

-Non fales en voz alta-Ata cando durar este gran enterro?-Non chores que poden escoitarte.Hoxe non choran mais que os que aman aGalicia-Os milleiros de horas, de sculos,que fixeron faltapara facer un home!

Teen que encher aindaas cunetascon sangue de mestres e de obreirosLama, sangue e bgoas nos sulcosson semente.

...........................................................................

Docemente chove.Enviso, arrodeame unha eterna noite.Xa non terei palabras pra os meus versos.

Desvelado, pola ma cedoBaixo por un camio.Nos pazos onde se trama o crimeOndean bandeiras pingando anilina.Hai un aire de pombas mortas.

Tremo outra vez de medo.Seor, isto o home.

Todas as portas estn pechadas.Con ninguen podes trocar teu sorriso.Nos arrabais

bandeiras batidas e esfarrapadas.Deixa atrs a vila.

Ti sabes que todos os diashai un home morto na cunetaque ningun coece aindaUnha muller sobre o cadaver do seu homeChora.Chove.Negra sombra, negra sombra!Eu ben sei que hai un misterio na nosa terra,Mais al da neboa,Mais al do mar,Mais al da chuvia,Mais al do bosque.

- Temtica: Principal :terror cclico(Outra vez,

outra vez o terror! / Un da e outroda, / sen camps, sen protesta;repeticin da palabracunetas; Ti

sabes que todos os das / hai un homena cuneta ). Secundarias :

- Silencio , imposibilidade de facer nada: sen camps, sen protesta;Chganos outro berro; - Non falesen voz alta -; - Non chores que

poden escoitarte; Todas as portasestn pechadas. / Con ningun

podes trocar o teu sorriso .- Increpacins a Deus : Seor, qu

fixemos?; Seor, isto o home . Neste senso achgase temtica dosilencio de Deus (Rosala).

- Referencias sociais aos que sofrena historia (con sangue de mestres eobreiros; nos arrabs / bandeirasbatidas i esfarrapadas ) e os que adirixen ( Nos pazos onde se trama ocrimen / ondean bandeiras

pingando anilina 4)- Partes narrativas:

Hoxe non choran mais que os que aman a Galicia-

Os milleiros de horas, de sculos,que fixeron falta para facer un home!Teen que encher aindaas cunetascon sangue de mestres e de obreiros

Lama, sangue e bgoas nos sulcos son semente.

- Aparicin do eu poticona segunda parte do poema ( Enviso 5 , arrodameunha eterna noite; Tremo outra vez demedo ).

- Inefabilidade: xa non terei palabras praos meus versos .

- Campo semntico da violencia, con airede traxedia (coro).

- Versolibrismo.- Sobriedade, conseguida mediante a

enumeracin de substantivos.- Metapoesa: Negra sombra, negra

sombra! (en Arredor de si tamn se faireferencia a que unha negra sombra percorre o mapa de Galicia cando morre

4 Tipo de tintura.5 Abstrado, ensimesmado.


2008/2009USC

6


7/30


2.3.Cunqueiro

2.3.1.Caractersticas da sa obra

A) Cunqueiro, malia ser mis coecido como narrador, comezou a sa producin

potica trinta anos antes da narrativa. Foi un bo poeta en tdolos rexistros ecultivou diferentestendencias , inserndose no esprito dasvangardasanteriores Guerra Civil:

1) Neotrobadorismo :a) Antecedentes: O canto do vixa de Pondal; Carles Riba: X. Vicente

Viqueira. b) Delimitacin: comeza con Nao senlleira (1933) deBouza Brey, e dse por

rematado coCancioeiro de Monfero (28/12/1955) delvarez Blzquez,anda que a literatura medieval sigue a influr na actual, en especial autorescoma Mendio ou Martn Codax.

c) Caractersticas: consiste nunha imitacin, sobre todo formal (leixa-prn, paralelismo), da lrica medieval.d) Tendencias: Maior rixidez respecto da lrica medieval (Bouza Brey). Mis libre respecto da lrica medieval, tendencia na que se incle

Cunqueiro xa que achega a compoentenepopularista s sascomposicins neotrobadorescas.

e) O neotrobadorismo enCunqueiro: Antes da Guerra Civil :Cantiga nova que se chama riveira (1933). Despois da Guerra Civil : Dona do corpo delgado (Benito Soto, 1950),

na que se inclen poemas neotrobadorescos na seccinCantigas doamor corts. Cunqueiro afirma que estas composicins foronelaboradas canda as deCantiga nova que se chama riveira . Dona docorpo delgado a ltima mostra de poesa neotrobadoresca enCunqueiro.

Homenaxe aMendio,Fernndez delRiego, Escolmade poesa

galega IV

(1955)

- Forma: dsticos paralelsticos(2 versos + refrn), pero ausencia deleixa-prn.

- Contido: temticaamorosa (frecuente na poesa de posguerra deCunqueiro) con referencias aMendio(mar, xlgaro remador ) e presenza doerotismo( Hogano a mar un vio quente e roxo / e a gaita polo punteiro vrquea en min )

Soedades damia brancaseor, Donado corpodelgado (1950)

- Temtica principal: decadencia do amor( sombra, soo ).- Outros aspectos:- Descricin da muller seguindo ostpicos renacentistas : ps

pequenos, pel branca (branca seor ), toucas, xogo coa policroma dasvestimentas, etc.

- A alborada (este bosque do tempo da mis recente la, [...]cada daque amence renasce e asuba )

- Contradicin do amor : frialdade (la nevada; aza mortal e fra ) e paixn (incendiado navo; lume; cabalo roxo; lingua de lume ).

- Ambigidade na terceira e stima agrupacins de versos, nas quenon sabemos se oemisor a seor ou non.


2008/2009USC

7


8/30


- Influencia posterior: Ferrn en Momento ltimo (Con plvora emagnolias ) fai referencia mia seor amada .

Rondeau dadonaenterrada enSan Xohn deBadn, condous anxos aosps, Dona docorpo delgado(1950)

- Forma:- O rondeau unha estrofa francesa composta dele verse (poema

propiamente dito) elenvoi (dedicatoria).

- Refrn , que reproduce un deAiras Nunes.- Contido:- Le verse :

- Reflexin da voz potica enriba do sartego dunha muller rememorandoo pasado.

- Galantera renacentista.- Lxico luxoso(banda sedal ).- Metaliteratura: os abelns Airas Nunes.

- Lenvoi :- Volta ao momentopresentee referencias aopaso do tempo

( As letras do teu nome xa non se poden lr ).

- Metaliteratura: branca abelaneira (Airas Nunes);cervo(Pero Meogo)

2) Intimismo .3) Superrealismo .

A) Outras caractersticas :1) A obra de Cunqueiro, ao igual c de Otero Pedrayo ou Ferrn, pode ser vista

coma unmacrotexto(personaxes recorrentes coma Hamlet, etc.)2) Cunqueiro unfabulador, que adapta e recrea historias dando lugar a algo

novo.3) Bebe de moidiferentes fontes para a recreacin desas historias. As, por

exemplo, As crnicas do sochantre est ambientada na Bretaa, lugar queCunqueiro descoece cando escribe a obra.

2.3.2. Herba aqu ou acol (1980)

A) Tipos de composicins : en Herba aqu e acol recllense composicinsque responden a estastres diferentes tendencias.

B) Historia da obra : En 1980 aparece o ttulo Herba aqu ou acol nas Obras Completas de

Cuqueiro, antes anda de publicarse como libro. Del dise que contn poemasque de Cunqueiro que foran aparecendo endiversas publicacinsperidicas,de a o ttulo.

Pdeserelacionar con outras obras de Culqueiro en canto ao ttulo:Poemas de aqu e acol, seccin que publicou no Faro de Vigo, xornaldo que tamn foi director.

Xente de aqu e acol , obra narrativa. Fernndez del Riegoquen recompila os poemas , anda que seguramente

co coecemento de Cunqueiro. De xeito que a obra resultante un libro no quese recollen poemas dastres ltimas dcadasda vida do autor (1950 1980),


2008/2009USC

8


9/30


xa que desde a publicacin de Dona do corpo delgado (1950) non publicaramis nada como poeta.

C) Estrutura :1) As historias (14 poemas), seccin na que se refn historias (poesa

culturalista) de personaxes damitoloxa clsica, do ciclo artrico e da Divina comedia , adaptndoas ao xeito de ver o mundo do autor.

2) Vellas sombras e novos cantos (15 poemas), seccin que contn composicinsexistencialistasde diferente tipo.

Na edicin de 1991de Galaxiaaumentara o nmero de composicins,engadindo algns xa publicados anteriormente e outros inditos e, ademais, tamn sefixeron algunhasmodificacins(por exemplo, engadronselle ttulos a poemas quenon os tian).

D) Ciclos temticos :

1) Ciclo clsico

Eu sonEdipo

- Recreacin bastante textualda historia mitolxica deEdipo6 .- Presenza dacompaixn: [...] un sino fadal / coma un poldro no curro

co ferro, pra sempre [...] estaba escrito .

Eu sonDanae

- Recreacinda historia mitolxica deDanae7 .- Perspectiva misirnica ca no caso anterior: Pra burlarse de min

chinchan unha moeda no mrmo re.

Penlope

perde novelonove

- Xogo estilsticobaseado sobre todo naaliteracin: Pende en que pende Penlope pensativa .

- Fai referencia ao mito dePenlopee Ulises desterrado, pero nestacomposicin mis importante a forma c contido.

2) Ciclo britnico

Harold dice

adeus a Edith

- Este poema e Harold no campo de batalla son denominadosOscantos de Hastings (lugar onde se desenvolveu a batalla que fanreferencia). Os dous se refiren batalla entre normandos (Guillerme

Bastardo) e anglosaxns (Harold, Edith Swanehals) en 1066.- Trazos neotrobadorescos: leixa prn, refrn.- Contido: presaxio da morte(fos mouros) e despedida.

6 Edipo (o do p inchado) era fillo dos reis de Tebas, Laio e Iocasta. O orculo prognosticralle ao reique se tia un fillo varn este matarao, polo que ao nacer manda que o maten. Porn, s lle furan os ps e acollido por uns pastores e, posteriormente, polo rei de Corinto. O azar fai que se atope conLaio nunha encrucillada e mtao sen saber que era o seu pai. Despois vence a esfinxe que ameazabaTebas e casa con Iocasta, a sa nai. Cando se decatan do que acontecera Edipo qutase os ollos eIocasta suicdase.7 Danae era filla de Acriso e Eurdice. O orculo prognosticralle a Acriso que se naca algn varn nasa familia o a matar, polo que pecha a sa filla para que non poida ter fillos. Porn, Danae tera unfillo de Zeus, que a pose en forma de choiva de ouro. Este fillo Teseo, quen lle promete ao seu avque nunca o a matar, pero acbao matando por accidente nuns xogos.


2008/2009USC

9


10/30


Harold nocampo debatallaRecoecemento

de HaroldGodwinson- Contido: poemaamorosono que Edith Swanehalsrecoeceo

corpode Harold.

3) Ciclo da Comedia

Un capitn eo seu cabalo

- Recreacindunha historia da Divina comedia (algo tamn presentena obra de Borges).

Ricorditi di

me

- Recreacin libreda historia trxica dePia dei Ptolomei e Pietrodella Nera: Pia unha rapaza que casa con Pietro, moito mis velloca ela, quen a pecha con el para que non a poida ver ningun mis, pero ela acaba morrendo polas condicins do lugar na que a retia. No poema de Cunqueiro Pietro non est ao seu carn.

4) Ciclo semtico : incle composicins de temtica islmica8 ou hebraica. Aso 2/11/1969 publica no Faro de Vigo composicins baixo o ttulo de Cantos dodeserto e, neste mesmo ano, fixera unha viaxe na que coecera o mundoislmico.

Unha cancinprohibida nosur

- Temtica:- Extica , novana literatura galega.- Amorosa : - A bailarina tende as mans pintadas / pra coller

primeiro e rexeitar despois (o amor coma un tira e afrouxa);os guerreiros do norte soaban coas sas mulleres / e fuxan nanoite, namorados desertores .

- Lxicoen relacin coatemtica: jaimas .- Forma dialogadaentre un alleo quepregunta e algun que lle

explicao que est a ver.

Os setentapavillns,revista Aturuxo ,n 6 (1955)

- Contido: peticin de Harun-al-Rashid a Mahoma, quen non lleconcede todo o que pide.

- Personaxes:- Harun-al-Rashid: califa das Mil e unha noites.

- Scherezade: narradora dos contos das Mil e unha noites.- Mahoma.- Forma dialogada entre Harun-al-Rashid e Mahoma: o primeiro

realiza unha serie de peticins ao segundo.- Estrutura paralelstica (anfora).- Outras referencias: rosa rubia = o prohibido.- Vocabulario: palafrn = cabalo manso.

8 Esta temtica tamn aparece na obra narrativa Se o vello Simbad volvese s illas, de a que poidamosconsiderar a obra de Cunqueiro coma un macrotexto.


2008/2009USC

10


11/30


Eu son paltiel

- Contido: poema narrativoque recrea unhahistoria bblica,semellante s recreacins mitolxicas de Eu son Edipo ou Euson Danae. Na historia bblica (II Samuel, 3, 14) nrrase a guerraentre o rei David e o rei Sal e como David reclama que era a samuller, Micol a cambio da paz, que fora posteriormente casada con

Paltiel. Micol lle devolta a David e Paltiel chraa ata Bahurim.- Personaxes:- David , rei que estivo en guerra con Sal.- Abner , xefe da casa de Sal.- Micol , muller que casara con David, quen lla deixa a Abner para

que case con Paltiel e despois reclamada de novo a cambio da paz.

- Paltiel , a quen lle arrebatada a sa muller Micol paradevolverlla a David.

- Temtica doamor trxico: Eu son Paltiel, un pobre home / triste, soio coma un can porta da casa. [...] Non entendo porqu Iahv quixo / que a mia historia quedase pra sempre / coas miasbgoas en Bajurim, en II Samuel, 3, 14, / desesperadas. / E anda

pra algn pasarei por cornudo!- Presenza dairona (igual ca en Eu son Danae): E anda pra algn

pasarei por cornudo!- Metaliteratura: II Samuel 3, 14. As bgoas estaban sobre as letras /

do Libro. Un anxo del Seor secounas co alento / e recolleu o sal que quedou en alef, en zan / en nun, en bet, en het e en tau (letrasdo alfabeto hebraico).

5) Ciclo das viaxes : nel inclense poemas ocasionais, centrados en diversoslugares visitados polo autor.

Raa blancadAnjou,Faro de Vigo(16/07/1973)

- Forma neotrobadoresca moi libre.- Poesa esteticista.- Temtica: referencia raa morta (raa branca), que lembra a

temtica dos rondeaus do mesmo autor.A dama deCarol ,Faro de Vigo(31/03/1975)

- Forma neotrobadoresca libre.- Temtica amorosa (galantera), que mesmo lembra ao amor non

correspondido das pastorelas.- Anos mil: expresin recorrente en Cunqueiro.

Chove midoen Elsinor,Faro de Vigo(20/06/1976)

- Contido: peso davinganzaque senteHamlet, unha personaxe conlonga tradicin:

- Personaxe que aparece na obraGesta danorum de SaxoDramaticusno sculoXIII coma un dans que vive para avinganza da morte do seu pai.

- EnShakespearevlvese o arquetipo da dbida.- Cunqueirodlle a volta historia de Hamlet enO incerto seor

don Hamlet , onde aparece como fillo do rei usurpador, non dousurpado. Tamn fai referencia ao seu amor trxico con Ofelia.

- Ambientacinen Elsinor ou Helsingor, onde se atopa ocastelo deKrungborg no que viva Hamlet.

- O verso 1 (Como chove miudio en Elsinor! ) lembra a Rosala.


2008/2009USC

11


12/30


Non haicamposanto enElsinor ,Faro de Vigo(20/06/1976)

- Carcter traxicmico.- Referencia ao ser ou non ser : Agora unha ata torre / ningun

atopa un crneo na areosa terra / co que falar da vida e de qu se fai / deica se chega morte .

6) Poemas de homenaxe

JulietaCapuleto,Faro de Vigo(15/03/1964)

- Referencia a Xulieta morta agardando polo xuzo.- Linguaxe luxosa.- Vocabulario: prmulas = flor delicada.

Rosala deCastro

- Metaliteratura: referencias a poemas deRosala.- Lxico luxoso: vidro .- Referencia aolocus amoenus : lmbraste deste bosque / tan triste

que amence sen ave.

Lord Dunsay /Epitafio

- Homenaxe a unescritor irlandsmis ou menos contemporneo deCunqueiro.

7) Outros

[Ese algun demeu nunca

volve]

- Cunqueiro intenta responder pregunta de para que escribe? , dexeito que podemos atopar unhaexplicacinda saobra anterior.

- Expresin contida, que lembra de Castelao.- Desdobramento doeu , igual ca en Adeus deManuel Antonio.- Idea de que unha persoa permanecevivamentres estea norecordo

doutras.

2.4.Xos Mara Daz Castro (1914 1990)

1) Vida e formacin :a) un autor que realizapoucas aparicins pblicasdo que destaca o seu

dominioda maiora daslinguas europeas, de a que traballase en diversosorganismos oficiais comotradutor .

b) Est vinculado aoSeminario de Mondoedo(coma Nicomedes Pastor Daz, Aquilino Iglesia Alvario, etc.), onde adquire unhaformacin

humanstica. Ademais, coma nos demais autores vinculados ao Seminariode Mondoedo, reflicte na sa obra apaisaxe do interior.2) Obra :

a) Caractersticas: escasa. Neovirxilianismoou humanismo paisaxstico. Poesa relixiosa, perosen chegar a facer unhaapoloxado catolicismo. Existencialismo(amor, vida, morte...), moi acusado en Nimbos . Aparicin depalabras clave(ao igual ca nos poetas socialrealistas). Antteses. Metforas en aposicin.


2008/2009USC

12


13/30


Nominalizacins. b) Publicacins:

En 1946 gaa unconcurso potico en Betanzos: en casteln con Elcntico de la ciudad e en galego co trptico de sonetosNascida dunsoo. Estas composicins seran publicadas no Anuario Brigantino .

En 1955 aparecen composicins sas nunha dasantoloxas deFernndez del Riego. En1961aparece Nimbos , anica obra que publicaen vidae que contn

poemas coma Penlope ou Esmeralda. Desde 1980publica algns poemas na revista Dorna .

Monumento

a ausencia

- Lxico do mundo rural: espigas, carreiro, trigos ...- Palabras clave: lus, despois, para sempre .- Evocacin dunpasado mellor(iluminado pola luz: Lus, / cio

rachado, lus! / Inda vexo a lus. / E despoilos galos, / e despoiloshomes, / e despois todo val, clez fervendo! ) vs.presente negativo(noite vs.amencer ).- Estrutura anafrica: Adus ... pra sempre .

- Metfora en aposicin: e despois todo val, clez fervendo!- Nominalizacins: Lus, / cio rachado, lus! [...]

Remuo

- Presenza danatureza.- Hilozosmo: o vou e non vou de marzo; nos dentes fros de

abril .- Apelacins: Ti, cabelos de ouro e de aire .- Oposicinentre unpresente negativoe unpasado mis positivo

(Crebouse a paz coma un fo ).- Perda: ti xa non es met de ti .- Presenza darelixin: Deus e piedade ( sentn / que Deus andaba a xogar. / Inda hai piedade pra min! )

Comabrasas

- Composicinmetaliteraria: Poeta ou non, eu cantarei as cousas [...]alumarei con fachas de palabras [...] eu lles dari s cousas / odrama cheo que lles nega a vida [...] palabras lles dari pra que seentendan... (hilozosmo)

- Metforas en aposicin: ancho herdo meu, mundo que me deron .- Existencialismo: transcendencia (as vellas cousas, cheas de destinos ).- Oposicins: brasas vs.noite .- Mestura do abstracto e o concreto: Galiza en min, meu Deus, pan

que me deron / leite e cento e sono e lus de aurora!

- Nominalizacin: Galiza en min, meu Deus, pan que me deron / leite ecento e sono e lus de aurora!

Coma unhaescada

- Comunicacinentre algun que est noaln e algun que anda estvivo, simbolizada mediante aescada . Achgase a unha elexa.

- Apelacins: meu amigo; pro ti .- Paso da vida: dos doces das que arrastru o vento .- Hiperbaton: Sobor da escuma dos recordos fra .- Palabras clave: lus , que trae o recordo.

Coma unhaespada

- Paso do tempo( I as falopas dos anos van caendo ).- Repeticins: A beleza fireume para sempre .- Palabra clave: sede inmortal .


2008/2009USC

13


14/30


Nimbos - Oposicins: lus vs. teebras ; sombras vs. lume ; cinza de rosas .- Poema construdo a base desiloxismos.

Cortina

- Metforas en aposicin: Diante del unha muller, doce feitura, / un fillo criado, nica vitria. / Tras dl fragas zuando, paus, loucura, / emozas coma rosas, longa hestria .

- Apelacins: Ei Farruco da Rolda .- Oposicins: lume, lus, arde vs. pedra, fume .- Tristura: Silncio, Morru .- Visin cclica da vida: Os bois volveron a pacer / e trlo arado as

pegas a brincar... (final semellante ao dePenlope).

Terraachaiada

- Paso da vida e perda do mundo feliz.- Apelacins: Ei .- Metforas en aposicin: Ei, o sol, nio ardendo nos loureiros!- Palabra clave: hoxe (tristura polo perdido).- Divisin endas partes:

a) Tres primeiras agrupacins de versos: referencia a elementos danatureza. b) Tres ltimas agrupacins de versos: referencia aohome.

- Negatividade presente nosversos curtosde tdalas agrupacins deversos:terra rebada; prias do vento; sombas allas; p caladio;terra na terra; mis que o meu berro! (ningun escoita).

- Referencia emigracin: que perdu o seu nome trlo Atlntico .

3. O difuso estatuto da Promocin de Enlace 9

3.1. Caractersticas xerais

1) Non son un grupo xeracional coherente, xa que non teen caractersticas encomn ags oambiente de mediocridadeeconmica e cultural na que sedesenvolve a sa actividade. Supn unelo moi febleentre a Xeracin de 1936 e a Xeracin das Festas Minervais .

2) Revlanseen galegoa partir dos anos60e 70.3) A maiora defnense polo seuautodidactismo, xa que non teen acceso

formacin que tiveran outras xeracins, unha circunstancia condicionada polasituacin econmica e cultural:

a) Situacin econmica: miseria derivada da polticaautrquica do rximefranquista.

b) Situacin cultural: Durante a Repblica producrase unflorecemento no panorama

cultural: desenvolvemento do teatro con iniciativas coma La Barraca deLorca (vinculada s misins pedaggicas, nas que tamn participouDieste), o teatro de Valle Incln, oTeatro de Mscaras de OteroPedrayo,Os vellos non deben de namorarse de Castelao, etc.

Nos anos 40 s se representanobras mediocres (irmns lvarezQuintero). Nocine atcase o procedente do mundo anglosaxn e s se producen pelculashistricas, folclricas e patriticas, nas que importante o produtor galegoCesreo Gonzlez(fundador da produtoraCifesa).

9 Rafael Abella:Crnica de la posguerra (1939 1955)Literatura Galega


USC

14
http://iacobus.usc.es/record=b2115184~S1*gaghttp://iacobus.usc.es/record=b2115184~S1*gaghttp://iacobus.usc.es/record=b2115184~S1*gaghttp://iacobus.usc.es/record=b2115184~S1*gaghttp://iacobus.usc.es/record=b2115184~S1*gag


15/30


As asociacins xuvenscon maior influencia eran aFrente de Juventudes (organizacin xuvenil da Falange) e Accin Catlica , estaltima mis aberta c primeira (a travs dalgunhas asociacins catlicascomezara a darse unha certa abertura nos anos 50 e 60). Ademais, foranafastados dasuniversidadespensadores coma Unanumo ou Ortega.

As, en Galiza prdese o contacto coa tradicin galeguista(asasinados, silenciados ou exiliados) e non haba medios de difusin para a cultura. Ademais tamn se acaba coainvestigacinao suspender,en 1936, oSeminario de Estudos Galegos . De xeito que son moipoucasas publicacinsque hai en Galiza neste momento, e as que se producenen Amrica case non chegan.

4) Osreferentes desta promocin son:a) Referentesexternos:

Hijos de la ira (1944) deDmaso Alonso, unha obra que supn undebuxo potico do panorama daposguerra desde a pticaexistencialistae dun xeito moihermtico. Esta obra infle enCuaNovs e Luz Pozo Garza, pero tamn en autores da Xeracins dasFestas Minervais coma Ferrn (Arlinda Mareque de No ventre do

silencio ). Sombra del paraso (1944) deV. Aleixandre, obra potica tamn moi

hermtica. Superrealismo.

b) Referentesgalegos: Revistas bilingescoma Alba , Aturuxo ou Poso . Imaxinismode LusAmado Carballo. Neotrobadorismo de filiacin cunqueiriana e, polo tanto, con

influencia do neopopularismo daGeneracin del 27 , en especial deLorca.

5) Principais autores:a) X. Neira Vilas, autor deMemorias dun neno labrego . b) Antonio Tovar, poeta.c) Luz Pozo Garza.d) Manuel Cua Novs, algo mis vinculado coa xeracin seguinte.

3.2. Manuel Cua Novs

1) Comeza escribindo encastelnen revistas coma:a) Finisterre . b) Sonata Gallega , na queOtero Pedrayo publica o seuprimeiro artigo en

galegodaposguerra.c) Litoral , na que en1951publicaFerrn os seusprimeiros contos: O medo ,

O abelln , Morte e chumbo .2) En galego destaca a sa obraFabulario novo (1952, Benito Soto):

a) Considrase unantecedenteda poesa existencialista da Escola da Tebra . b) Caracterzase por ser unha poesa:

Moihermtica. Moinominal(aglutinacins), que Ferrn denominoumagma formalista .

Imprecisa na denotacin.Literatura Galega


USC

15


16/30


Na que est moi presente a temtica damorte.

As caractersticas da poesa de Fabulario Novo descrbeasBouza Breynunha especie delimiar da obra que el titulaNoticia, unha reflexin interesante por facela unha persoa quenon provn do mundo literario (Bouza Brey era maxistrado). Nel faise referencia a:

- Silenzo, a poesa comosuxestinque non se realiza en cousas concretas (elns 10

).- Oposicin da suxestin ao sentimentalismo: fondas suxerencias axotadas davulgaridade sentimental .

- Mestura desimbolismo + tradicin galega medieval(estruturas paralelsticas) epopular.

- Deformacin da realidade: voz embazada .- Anguria, atmosfera de opresin, propia dos autores da Escola da Tebra.

Adoescentemorto

- Temtica: morte e transcendencia da eternidade(Unha paz silenzosa encheu a inalterable presenza do seu corpo ).

- Presenza doalento humano: derretendo na soma inda quente dosbeizos / o mel no que a sa nai enteiramente ofreceuse .- Chamada do aln: dce era a chamada que il atenda .- Doconcreto( Il, como auga, tivo unha dce nocin de pedra ndia ) ao

simblico, unha estrutura frecuente en Cua Novs.- Superrealismo: e a espia da roseira que xurde dos seus pledos

beizos / atravesa a menia dos meus ollos / como un fulgor agudo ecristao .

- Presenza doeu poticona terceira agrupacin de versos: Deixounas mias mans [...]atravesa a menia dos meus ollos .

- Lxico negativo: choros, queixas, amargor, pledos beizos, cinza,

pombas mortas, etc.

Suceso

- Temtica: morte, silencio, ausencia.- Volta natureza: Debruzado entre a herba, / - o oco da ta soma no

muro dobra a la - / o orballo, pinga a pinga, pendura dos cabelos / unha rancia nova croa sinxelasmentes / noite dos teus ollos .

- Viaxe a ningures: Longo era o viaxe no longo tren da noite .- Destinatario inmanente: a ta fronte xiada .- Sinestesia: Ouvean chamas irtas .

Amizade

- Temtica: anguria da vida polodesexo de darcousas positivas, peroimposibilidadede facelo, en especial desde a segunda agrupacin deversos:e douche os meus beizos que deitan sangue de orfos menceres .

-Estrutura :

- Monologada.- Anafrica: desexo de dar + o que pode dar.

10 Impulso vital (H. Bergson).Literatura Galega


USC

16


17/30


Rquiem

- Composicin dedicada aCelso Emilio Ferreiro, a quen lle publicaranvarias esquelas estando anda vivo.

- Estrutura :- Circular.- Estruturasparalelsticas.

- Referencia aolaio: 2 agrupacin de versos.- A voz potica e o destinatario comoespectadoresdese laio: 3 e 7agrupacin de versos.

- Do concreto ao abstraco: E coma o sal iora a lei do que a sede / eis a morte desprende do silencio / a teima e a esperanza .

Castelao

- Rquiemsemellante ao de Celso Emilio Ferreiro.- Incle unsversos de Cabanillas: Na praia de Rianxo / caan como

bgoas as estrelas .- Estruturas paralelsticas.- Sentimento deorfandade.

3.3.Luz Pozo Garza1) unhaexcepcindentro da sa xeracin, xa que se incorpora aodiscurso

literario galegodesde1952, conO paxaro na boca , que continuar con obrascomaVerbas derradeiras (1976).

2) As principaiscaractersticasda sa poesa son:a) Lingua precisa, uso das nominalizacins, que dan lugar a enunciados moi

concretos. Con todo, tamn podemos atopar imaxes onricas que implican asuxerencia.

b) Presenza doamor e a morte, que poden aparecer coma conceptos enharmona ou non. Neste ltimo caso a morte exprsase coma a destrucindo ser, que leva anguria existencialista, algo novo na literatura galega.c) Alusins musica, un elemento moi caracterstico desta autora.

3) Comentario:

Rquiem deMozart,Concerto deoutono (1981)

- Msica:- Ttulo: Rquiem de Mozart11.- Lxico: msica, oboes , partes do Rquiem de Mozart coma Libera

nos Dmine ou Lacrimosa .- Poesa enunciativa: encabalgamentos suavese xustaposicins.- Morte e finitude do ser:outras beiras [...]onde remata a vida ;

sombras, voces enloitadas, cinza, tebras, destino insondbel, finitude,morte .Tocata efuga ,Concerto deoutono (1981)

- Msica:- Ttulo: Tocata e fuga.- Lxico: Bach, violonchelo, piansimo, clavicmbalo, fagot .

- Metapoesa: yambos, dctilos.- Referencia a Lorca: camelias brancas (Madrigal cidade de Santiago).

11 Mozart recibe un encargo dun cabaleiro misterioso para facer unha composicin dedicada muller deste que morrera moi nova. O compositor interpreta este encargo coma un presaxio da morte e comezaeste Rquiem que non lle d tempo a rematar (acbao o seu discpulo), de a que sexa considerada unha peza enigmtica. Ademais, a peza coa que acaba Fra Vernero de Otero Pedrayo.


2008/2009USC

17


18/30


Oprisioneiro,Concerto deoutono (1981)

- Morte: a razn de ser home / a sinrazn de selo ; paso do tempo: aotempo de achegar as sombras / sobor de esnaquizadas memorias ;anguria e ausencia de esperanza: A vida fora unha porta abatida. / O amor un vaso de auga derramada. / A esperanza somentes foi eso.

Hai unhavoz, Poema encinco lembranzas pra Rosala,Grial , 34 (1971).Logo enConcertode outono (1981)

- Estrutura anafrica: hai unha voz / chamse.- Voz contraditoria (laio e saudade) e identificada con todo.

Biografa,Poema en cincolembranzas praRosala,Grial , 34(1971). Logo enConcerto deoutono (1981)

- Estrutura anafrica.- Biografa e gabanza de Rosalana que se inclen tres puntos de

vista:- Nacemento: estrela .- Camio: pedria .- Morte: cruz .

Preguntas aRosala,Poema en cincolembranzas praRosala,Grial , 34(1971). Logo enConcerto deoutono (1981)

- Morte.- Xogo coahomofonanos versos finais ( sorte, norte, morte ).- Rosalacoma unha voz que clamou no deserto, identificada con

Galiza(perda da identidade individual e colectiva).

Cantigafuneral de

Padrn ,Poema en cincolembranzas praRosala,Grial , 34(1971). Logo enConcerto deoutono (1981)

- Metaliteraria: incle numerososversos de Rosala(Campanas de Bastabales; Xa non chove miudio; Que vai de delor ferida Airios, airios, aires ; pola beira de Lestrove; pola banda de Lao; Velaivai a negra sombra / no cimeterio de Adina ).

- Estrutura: osversos curtospoden lembrar a unrefrn, de a quetea un certo aireneotrobadoresco.

4. A Xeracin das Festas Minervais ou de La Noche4.1.Caractersticas xerais

Cmpre lembrar aanomala que aGuerra Civil provoca no sistemaliterario galego, facendo que a Xeracin do 36 e a das Festas Minervais semanifestasen ao mesmo tempo, malia a diferenza de idade entre os membros dunha edoutra.

As principais caractersticas que definen os membros da Xeracin dasFestas Minervais ou de La Noche son:

1) Mentres que os membros da Xeracin do 36 viven aGUERRA e os daPromocin de Enlace a lembran, os da Xeracin das Festas Minervais nacen nadcada dos 30 (ags algunhas excepcins), polo quenon viven nin poden


2008/2009USC

18


19/30


lembrar a Guerra, malia a amplapresenza que ter nas sasobras12. Contodo, soneducadossegundo adoutrina franquista.

2) Participan xunto cos membros daXeracin do 36no desenvolvemento daACTIVIDADE EDITORIAL, destacando a fundacin deGalaxia en 1950 que acollenos seus inicios a autores e tendencias moi diferentes.

3) DestacanDOUS PERSOEIROS que exercen o seumaxisterio individualsobre osmembros da xeracin:

a) Otero Pedrayo, moitas veces coma unha figura missimblicaca activa.El mesmo consideraba que tia a misin detransmitirlles aos mis novos amensaxedeCastelao.

b) Celso Emilio Ferreiro, quen impulsa moitasempresas editoriais (Alba,Benito Soto, Monterrei, etc.) erevistas ( Finisterre ).

4) Rexeitana INFLUENCIAdo que se est a facer naEspaa do momento en favor do que chega deEuropa, malia a censura. Amosan fascinacin polas

democracias occidentais.5) Entre osFEITOS COLECTIVOSnos que participan destacan:

a) Festas Minervais compostels: Recuperacindas Festas Minervais celebradas nos Sculos Escuros por

parte doS.E.U. (Sindicato Espaol Universitario) desde 1953 e atacomezos dos 60. Desde 1954 admtense no certame composicins engalego.

Nelasparticipan practicamente tdolos membros da Xeracin. Deste certametoma o nome Ferrn para denominar a sa xeracin.

b) La Noche : xornal vespertino composteln dirixido polo xornalistaBorob,do que destacan as seccinsAnacos e Universidad literaria. Nestaltima comezaron a colaborar Franco Grande, Ferrn, Rodrguez Mourullo,etc. Borb quen os bautiza comoGeneracin de La Noche .

c) Illa Nova: coleccin da editorialGalaxia dirixida anovos autores e,especialmente, narrativa (con todo comeza cunha obra potica: Do sulco ,de Xohana Torres). Nela aparecen ttulos de narrativa coma Nasce unharbore ou Memorias de Tains de Rodrguez Mourullo, un antecedente da Nova Narrativa Galega.

d) Grupo Brais Pinto: grupo creado por algns membros da xeracin (Ferrn.R. Lorenzo, Bernardino Graa, Fernndez Ferreiro, Alexandre Cribeiro...)que se reunan no centro galego cando estaban estudando en Madrid.

A denominacin dlla Fernndez Ferreiro, dicindo que se trata donome dunafiador de Nogueira de Ramun. Porn, anda que existiu talafiador, o nome inventado.

Busca unhaactividade integral e innovadora, xa que crean unhacoleccin de poesa que se inaugura con Bocarribeira de Otero Pedrayo, pero tamn os cadernos pictricos A Gadaa , nos que participa

12 As, a presenza da guerra nos autores da Xeracin do 36 pode dar lugar poesa da experiencia, comao caso de Cunetas de Pimentel, mentres que para os da Xeracin das Festas Minervais non unhaexperiencia, pero si algo que lles foi transmitido e que reflicten en numerosas ocasins na sa obra.


2008/2009USC

19


20/30


Reimundo Patio. Esta intencin e actualizar a cultura galega exprsaaFerrn nun prlogo a unha obra de Cribeiro (Indo pra mis perto).

e) Fundacin do nacionalismo revolucionarioen oposicinao galeguismocultural de Garca Sabell e Ramn Pieiro, que rompen coa loita polticaque se propugnaba desde Amrica (Consello de Galiza ). Isto fai que osmembros da Xeracin das Festas Minervais se afasten deGalaxia e nestemomento cando xorde aUPG (vinculada ao suceso de Castrelo de Mio) eo PSG. Tamn buscan promover asociacins culturaiscomaO Facho ouO Galo 13. Tamn aparecer entn o ensaio cientfico (O atraso econmicode Galiza , de Beiras).

1) Influencia do movemento Beatnik 14 :a) Nacido noscrculos existencialistas parisienses, pero que se desenvolve en

Amrica. Constitese o 13/ 10/1953 naSix Gallery de San Francisco(Howl).

b) Caracterizado por un estilo de vida encrculos pechados, a influencia do

jazz e a oposicin ao estilo de vidamaterialista americano. Jack Kerouac quen bautiza a Beat Generation , un nome procedente do jazz (beat = ritmo que marca a batera).

c) tamn un movemento no que se aprecia unha especialobsesin coamorte, e esta caracterstica a que misinflenoGrupo Brais Pinto.

d) Destacan autores comaJack Kerouac (On the road ), Gary Synder,Lawrence Ferlinghetti ou Allan Gonsberg.

f) Dara lugar posteriormente ao movementohippy, un movemento nonurbano que cambia a influencia do jazz pola dorock e os crculos pechados polamasificacin. Destaca o macroconcerto do 23/11/1966 no Golden Gatede San Francisco, no que tocanBod Dylan(con msica rock pero letras quedos beatnicks, de a que se considere unha figura ponte entre os dousmovementos) e os Beatles. Coma os beatniks, os hippysopense aoamerican way of life .

g) Ainfluencia sobre o Grupo Brais Pintodestaca en aspectos coma: Obsesin coa morte (Con plvora e magnolinas ), a morte como

liberacin. Visin cclica da vida , determinismo (Galicia enVoce na nboa de

Ferrn). Importancia das ideas fronte ao protagonismo individual. Derrota do home fronte sociedade , soidade.

4.2. Lias poticas da Xeracin das Festas Minervais nos anos50 e 60

Imos considerar s a poesa destas das dcadas, xa que a maiora dosautores seguiron escribindo ata a actualidade, pero as sas composicins posterioresson xa moi diferentes.

13 Voces Ceibes tamn aparece neste momento, pero non vinculada ao nacionalismo, senn ao PCE.14


2008/2009USC

20


21/30


4.2.1.Escola da Tebra

1) ANTECEDENTES: Fabulario novo de Cua Novs, obra que conxugaba osuperrealismo15 e oexistencialismo(Sartre) a partes iguais.

2) CARACTERSTICAS:a) Conxuncin dosuperrealismo e oexistencialismo. b) Reaccin contra a poesa neotrobadoresca e a imaxinista (de corte

hilozosta) da posguerra, anda que podemos observar nos poetas da Escolada Tebracerta influenciadestas das correntes, malia oporense a elas.Esta razn pola que xordeesta lia potica.

3) INFLUENCIAS:a) V. Aleixandre. b) Dmaso Alonso, con Hijos de la ira (1944), unha influencia posterior ao

anterior.4) AUTORES:

a) Manuel Mara 16:

Obras:- Muieiro de brtemas (Benito Soto, 1950): oprimeiro libro que seinsire na lia daEscola da Tebrada autora dun membro da Xeracindas Festas Minervais. tamn o primeiro libro da posguerra publicado por un mozo.

- Morrendo a cada intre (1952).- Advento (1954).

Segundo avanzan os ttulos vaidesaparecendo o hermetismoe a queixavlvese mis concreta nos dous ltimos libros. Estapoesa miscoloquialdas ltimas obras est mis influenciada por Dmaso ca por Aleixandre.

Ramn Lorenzo: O que se foi perdendo (Brais Pinto, 1959). Alexandre Cribeiro: Acoitelado na espera (Brais Pinto, 1959), obramis achegada poesa social.

Xohana Torres: Do sulco (Illa Nova, 1957), na que a mestura desuperrealismo e existencialismo estn presentes s enparte da obra.

4.2.2.Realismo coloquial

1) ORIXES: a lia potica quesubstiteprogresivamente aEscola da Tebra.2) CARACTERSTICAS: introduce esquemas estruturais dafala cotina canle potica

(frmulas xudiciais, da administracin, etc.)

3) AUTORES

:a) Manuel Mara: Documentos persoaes (1958) obra queinaugura orealismo coloquial e que lle pon fin Escola da Tebra.

b) Bernardino Graa: Poema do home que quixo vivir (1959).

4.2.3.Socialrrealismo

15 O superrealismo xa influra en obras anteriores, comaMar ao norde (1933) de Cunqueiro. Con todo,na poca de Cua Novs o superrealismo un movemento moito mis conformado.16 Xunto con Cabanillas, un dos autores galegos cunha obra mis extensa, que nalgns casos perde encalidade por estar ao servizo dunha determinada causa.


2008/2009USC

21


22/30


2) ORIXES: publicacin de Longa noite de pedra 17 (1962) de Celso EmilioFerreiro, obra na que oprotagonista non individual, senn colectivo, podendo entenderse mesmo coma toda ahumanidade(Irmaos).

3) CARACTERSTICAS:a) Denunciadas miserias que sofre o home galego. b) Seguen a lia dapoesa social do XIX(Curros e Rosala):emigracin,temas labregos, etc., diferente da poesa social que se fai na Espaa do

momento (Gabriel Celaya, Blas de Otero).c) Tdolos membros da Xeracin das Festas Minervais fan poesa

socialrrealista, en maior ou menor medida.4) OBRAS: Antoloxa da poesa popular de Heriberto Bens > Poesa enteira de

Heriberto Bens (1980), deFerrn.

4.3.Principais autores4.3.1.Manuel Mara

Poemas da Escola da TebraNaturezasensbel,Muieiro debrtemas (1950)

- Sentimento da terra(importante en toda a obra de Manuel Mara).- Certo influxoimaxinista(personificacins), pero desde unha

perspectiva negativa.- Lxico daanguria e o misterio.- Oxmoro: ingratitudes churrusqueiras .

17 Esta obra ten como antecedenteO soo sulagado (1954), na que o poeta como se laia das sasmiserias como ser individual.


2008/2009USC

22


23/30


Esparcemento,Muieiro debrtemas (1950)

- Poema amoroso, cunha visin do amor coma unsoo imposible:este meu soo / muiando en brtemas somentes .

- Lxico negativo: fra das agonas, con ese fogo de pombaartellada, / tan tristeira ;

- Presenza doeu potico.

Lonxanas,Muieiro debrtemas (1950)

- Amor visto coma unimposible: cereixas de ilusins mortas; penumbra dunha ponla / que eu sinto no vento morno / cando pronuncio o teu nome; flanme sempre de ti / cal si falasen dunmorto .

- Paisaxe rural.- Sinestesia: o nords e o vento obrizo .

Bgoas,Muieiro debrtemas (1950)

- Lxico negativo. - Imposibilidade do amor.Poemas nos que vai desaparecendo o hermetismo

ntima agona,Morrendo a cadaintre (1952)

- Agona =loita.

- Existencialismo: A choiva dos sculos aprisiname .- Reflexins metapoticas: ( Non sei se ser decente / falar destascousas nun poema ).

- Presenza doeu potico.Cancin miaabuliaacentuada,Morrendo a cadaintre (1952)

O agoiro, Advento (1954)

- Lxico negativo.- Existencialismo.- Incapacidade do poeta para quitar o temor: E scoitade ao poeta, / escoitade ao poeta, / que vos di simplemente na sa frauta de la:

/ ...non temades...Versos dunhatarde amarga,

Advento (1954)- Existencialismo.

Neno, Advento(1954)

- Tristura .- Lembra a Curros.

Poemas do realismo coloquialCarn de identidade, Documentos persoaes (1958)Gacetilla literaria, Documentos persoaes (1958)Bando, Documentos persoaes (1958)Gua comercial, Documentos persoaes (1958)Cancin de amor ao meu bigote, Documentos persoaes(1958)Telegrama a un Excelentsimo Seor, Documentos

persoaes (1958)Carta a Director dun banco, Documentos persoaes (1958)


2008/2009USC

23


24/30


4.3.2.Ramn Lorenzo

2) autor dunha soa obra,O que se foi perdendo (Brais Pinto, 1959), a obramis representativa da Escola da Tebra. Entre as sas caractersticasdestacan:

a) Intimismo. b) Sucesin deimaxes onricas desligadasentre si (superrealismo).c) Verso libre(irracionalismo)d) Forma parte doGrupo Brais Pinto.

(Eiqu tendes:,O que se foi

perdento (1959)

- Poema co que comezaO que se foi perdendo .- Eu protagonista, que se laia das sas miserias, sen proxeccin

social.- Soidade existencial: I a min deixdeme, / deixdeme ollando a

mia paisaxe, / deixdeme na noite / pois quero percurar o queme fuxe.

- Busca do inalcanzable: pois quero percurar o que me fuxe .- Ritmo semellante ao dunha oracin, case coma unhasplica.- Lxico negativo: noites; horas angustiosas; tebras ...- Imaxes desligadase sen concrecin(ags na paisaxe).

Figuracins,O que se foi

perdento (1959)

- Presenza danatureza (referencias concretas), pero nunca do mundourbano.

- Sensacin debaleiro, de que se vai perdendo todo: cego coatreboada do que se vai perdendo [...] as pegadas perdern o camio.

Reviravoltas,O que se foi

perdento (1959)- Incapacidade de facer o que se busca.

Remate, O que se foi perdento(1959)

- Poema co que remataO que se foi perdendo .- Existencialismo.

4.3.3.Alexandre Cribeiro

1) Autor de sdas obras, moi ligado ao GrupoBrais Pinto:a) Acoitelado na espera (Brais Pinto, 1960), obra que consta detres partes:

Primeira espera, Segunda espera e Doente na espranza. b) Indo pra mis perto (1979).

2) Caractersticas:a) Compartidas co resto do grupo: hermetismo, existencialismo,

neorromanticismo. b) Propias: Sentimento deerotismo frustradopresente nalgns poemas. Matiz poltico, presente xa en Acoitelado na espera. Une o

existencialismo da Escola da Tebra condena do fascismo.

Acoitelado na espera:


2008/2009USC

24


25/30


O vagaxeirosol-por(Primeiraespera)Eu fuxn comaorballo na

outura, (Primeiraespera)- Camio que non leva a ningures,sada frustrada.

Hai un valvoltado desangue cada da(Primeira espera)

- Negatividade: Hai un val voltado de sangue cada da / no meu peito .

Vou ter aderradeiramorte (Segundaespera)

- Erotismo frustrado.- Neorromanticisimo: noite, la como elemento negativo.

O fin, a tristurason eu (Segundaespera)

- Presenza da muller eerotismo frustrado.

- Poemaanafrico.O ltimoPoente xamentira (Segundaespera)

- Imaxes alucinadas.- Erotismo.

Ah hai uncadaleito(Doentena espranza)

- Matiz poltico: Ah hai un cadaleito / Espaa .

Pode aniar notempo (Doente naespranza)

- Soidade e morte: pro ancha a soedade / para un destio tancorto .

Quixera darcoa Terra(Doente na espranza)

- Protagonismo colectivo (Galiza),denuncia social.

Indo pra mis perto:


2008/2009USC

25


26/30


27/30


28/30


Soid

- Estruturaanafrica.- Apelacin soidade.- Interrogacins retricas: que onde vas, leite vivo de que

nai / que non acabas de curar sementes?- Aire deladaa.

- Asociacins inslitas: leite vivo; curar sementes; bulsa deubre .- Paso do tempoe permanencia dasoidade: Mia soid hai

anos que non dorme!...

O cego

- Apelacins.- Tempo: abril que conta trinta das .- Asociacin deelementos positivose negativos

(caractersticos no final do poema): tique vives dentro da fraga da sorpresa / e de alentos sen boca; Para ti, o treboque xa xorde; / tamn un longo abrente para a noite .

Esta son eu

- Estruturaanafrica.

- Eu instalado na noite.- Tempo: hedra mosteiral

Estacins ao mar (1980):

Obra composta de varias seccins:1) O tempo e a terra:

a) Cantopatritico escrito desde anostalxia. b) Interrogacins retricas.c) Encabalgamentos.d) Ritmo de ladaa(construdo medianteaposicins).

Galicia

- Partespositivas (primeira agrupacin de versos) que seopoen a outrasnegativas.

- Determinismo: voltas que d a noria .- Tempo: tan perto e tan lontana?..; vida enteira camiando .- Imposibilidadede conseguir o que se busca:e sigues

agardando .- Patriotismo: Patria mia .- Coloquialismo: (hai que decilo todo).

2) O tempo e a memoria:a) Recordos dainfancia. Adoita evocar un tempo feliz e reflexionar sobre o

paso do tempo, que leva soidade ou morte. b) Personaxes que interveen enestilo directo.c) Conxuncin deelementos veristase abstractos.d) Pesimismo: anguria, soidade, morte.


2008/2009USC

28


29/30


Sempre baixaba polaPlaza Vella

- Lembranza dainfancia, paso do tempoe Morte .- Asociacins inslitas: campo ileso; ebrio testamento .- Pesimismo: irrevocable sombra / todo o que me queda da

ta noite .- Insolidariedade humana: Sen saber nada anda das das

bandas / que dividen, perdidamente, aos homes, / se dousalgunha vez se recoecen.

3) Elexas a Lola: cinco elexas nas que a autora lembra a saavoa. Destaca por seren poucas as composicins elexacas da literatura galega.

Podo decir O Avia eeres t

- Nostalxiadun tempo pasado e imposibilidade de volver atrs.

A casa sigue en p.Eiqu xogaron

- Prosasmo(enumeracins).- Saudadedo pasado.

4) Estacins ao mar:a) Evocacin dopasado, melancola esoidade. b) Influxo deManuel Antonioe Paul Valery.

Primeiro foi o mar,dempois a pedra;

- Referencias bblicas: Primeiro foi o mar, dempos a terra( Xnese ); diluvio; ramallo de olivos .

- Visin cclica da vida :correspndelle onda repetirse denovo; s a barca varada e ns mesmos (lembra a ManuelAntonio).

Fresme, outono -

Pdese anda- Interrogacins retricas.- Imposibilidadede recuperar opasado.- Viaxe a ningures: zarpamos pra ningures .

4.3.6.Salvador Garca-Bodao

1) Autor da obra Ao p de cada hora (1967).2) Caractersticas:

a) Expresin sobria. b) Tons picosque a veces seafastan dosocialrrealismo.c) Certo erotismo.


2008/2009USC

29


30/30


Galicia

- Visinpica.- Estruturaanafrica.- Desesperanza: onde todo por vir e non chega; ferida en

sono e sombra; onde todo durme e non esperta; a falar sempre o que lle mandan (asoballamento);Galiciaverdadeira, cndo? (sen resposta).- Estatismo: onde a fame nchese de paciencia .

Non houbo galos

- Composicin aBveda.- Pantesmo: O home do color da herba ben o sabe / e sbeo

o ro / e o arado / e os montes e os bmbios tamn o saben .- Silencio de Deus: Deus estaba al [...] testemua silandeiro

/ e, nembargantes, / non houbo galos!

Pranto dende a fiestrada ta morte

- Composicin dedicada aOtero Pedrayopublicada enGrial (52, 1976) e recollida despois enTempo de Compostela(1979).

- Visin de Otero comoescritor e intrprete da paisaxede

Galiza.- Ritmo deladaa.- Metaliteraria: tboas do pazo; nomes dos amigos; solaina

xa deserta; palabra talmente coma unha fervenza; oscamios da vida; os seores da terra; antre a vendima e acasteeira.

- Remata cunsversos a modo de copla popular: -A Patriavellia chora / ao longo das sementeiras...

Literatura Galega30

02. A poesía galega entre 1950 e 1980

Documents

Transcript of 02. A poesía galega entre 1950 e 1980