01 Iraunkortasunerako hezkuntza

1 - ------- - -- - -

01 Iraunkortasunerako hezkuntza

[ .lfl5leba Marti OOZ HlieflB 1 ln~ - lngL111.Jmen Hazkuntza eta lkerlCiDla bn'IJOil

Gizarte industrializatuetako produkzio· eta kontsumo-joerak ezen dira mantendu planetaren baliabideak larriki kaltetu gaoo. Beraz~ eredu euts1ezi n hori ezin da zabaldu Lurreko gainerako herrialdeetara; bizi-kalitatea hobetzeko itxaropena duten herrialdeetara, alegia. Hori dela eta, XX. mendearen azken hamarkadatik hona garapen iraunkorraren aldeko ideiak bidea u rratz:en ioan dira.

Iraunkortasuna eta bizi-ka1itatea

~ gero eta E8l:bera".asui ~ ~. a"! hcr· .. 't*o ' l tttri CiJ r,rl)(iJqjo. • :;:rrroi:ll'!,

ll91"G Clft"W b~l'(al .g.:u:ia-, hda EIG, OfU ~.l ~~~a~9TJd~ba'8Z (f()....,, ~ . . . "' ~.~JITJIXrlAi

7Jl'l"IO ~~l'i t'&'dru da. wo ooa f\'"bFJ'1:a\'qla da 07.,nr, ekrn:me- ea ~ €i<mff1 ~ 1oua

·~g.: • !11(. 1r~(r. ~f'\ ~

Crr n ~... P'3"~ &'tOf<.O ta-·(j ·~

~a:a.tmi~~az'at2B'I '6(.:r&"., O".r:r' ,...., <.>'~ .

Cb'J:>.e2f:IOOJ tn !NI p ~ ln:.~da Hootr'DeGlez, h!rrie1 El1Et.c ~Etil~ ct;'°I ~ ~'1 ~fJ'I ~ "l'Jl(Jr'l{nj( !JT :t1J @O

~ti Cl.b)r~a 6'.-J<b~

~ln.fT'IEr"'1 ala G.:r~ bt.ruzko Mt.n:kJ E.a!Z«deac; a37tin onni; . . ·g'UJ";'l g.llltl!')(J'l tl.nk.o'r.:roi 1 ~

e"..11,h:rrert •• l. d'ljada.fb ac:fu:~~ ~ betara a.setzs1 d:.uera E(a ~

bo' ~ •· !JM. ,...; a">'1.'><""<Ua'\ ;rrim ~ 4.1.Ya h:li dl1 ~~ itSl.l\tQl!ra·. 6eslad&, t.ura ZaildJ: Bizit.za'en ar~ ~9'.i O; lflCnOSlr'I nodr n:;oc.:;: Cl 'nlltci d'°l Cf.J r)l1

wa.m.otr~ ·~ biZI - ea rct;,-~ tllitm fnten orma'\ daJdel1 e..i.o.o9st€mer1 ~1a9..rs· ~b.J

----.. -- - ---·---

Blzl-kall1atearen part1metiro~k

A~ ~ ~ PlP"I :.nri ·,: ~

m~l:ldetat~ ;;a flcie'! mi ).&1t..'1Zl:!n ruli!n b31'e.18\ldertlbtlea., Ela ~biter t~nnur01 l!I: '

~•. r'lr Bdnt lo16qz; n

,, Wl'Ope' t~a l'b \ OS;~ ti~ ~~

~ a<b a...l:lCtr.s. l11Jtili1nittttn lc:t .,-. rv.umtn OWire-.ia

m'.\ 1111 "'71'1 :!ll'~ - ~ ~ llefti?U93rn EtlSl.bafr~ _ . .mdratla.'wtll ~ ZinellDlfl(lf)C~ ~u: C!J.1100 ~ ~ g ,11

w Cl b'l)~a par'&w~ au.aa tfl'.al

~:i·, T:a:c:Jl!ilt to; • ~ ai91Era~u ll./.(ln Na!ua 11.a Aafirtt1e; Na:i..ralak ~ ~ Balasu'\ak ~. i.)JQ ~J:r. 11\Jfntn R°i:Q"~k (t!NEP) D".n

'Lr lnll ll1 ~ Pv'.t.n:JU FLf't.:Sak r•IM'F). Azkan ba".ean. g<l"apEO ra..rlr.orra B5lu lo:IJ'llt dagO ~ it.IKlf"1 m.~ ~~:.l~u. ~ <t.il

Qlza'l~ betei· f ":.rll2lSI BIB f' 1iillla b..C11.at7~.En d..a't bl!.i· ~etY& {iikusl '1. lrudJa).

castellano engllsh

Garrapet'l-arazoen konplexuta&l.S'la

Hozkuntz.a ir. unkoria 1uM rokin lotz.cu'

Badal-. •J 3r.1::.en 1rafi<ar3, ri · · ~rr~.o helm.iga ba:rio gel"~ p1oze.au bat dela, e:.a, -,crrenbestaz, ttf.;r: ak et.a i:;r~ "~~ d 111 • IJ3il"IO ~ ridai (!(Jn . !Jrl)', GG: 11 ~a:~ ~ti .. • 1:><-.zat.:., pa1$~ b2.ilor-e et.a P:,illmdde.e<t ~abera cb<Jo Horrer1 codcrlo.::, he.;:i.:u-,t:: ••• l!lla, bere:nr:t i" 1 1.1i'~CN'l3lfil.1 t~lo:O ~ ;k1.111I" ' l\Jl"ll1JO o:J

l-lal.3x-e da g::ra~ "'3Lft.·areranu "bitu1.u• ~ da he,j.(i.r1t:a, et.i birmddakt: a hori 1ore est a~t'oa 1Zan

• 1 i.:""'1 ~1r u g.-u ~ .. tl• •k~ g.ir~ ttedJ.:n er.ag1(!0 b.:da et.a ered.:l hori r ,.l!l\i- Ofta$ll0ef;.•.mz ela ZUZefi"a"SIS!Uantz bidYa~o bada Harix.e da, azl.'eo

t:»r !'\ "l'.:J.:.:Q i33ll.Jl'1'1 G.31 •PM t \.J"ll«;rrer'3~x:. ~kunu:~<:l'I t-tarrorkaial\' (2005-20141 b_;,jtz.:in d.>;ona th:.""'n~·aoa

hcmn heb.ru gcbala da 'gar<lPff'l ir..ii.n•marEc<l bah:reak 1 k .'lrOO 1,....(111 ~ ct'ln 1rU()Qrfl • , han gu:"H)ntl'.· •

O;;Jrt~ lra.n.:otr.agoa eta bldeli<.oagoa ~ o beh.:.<rt<.0: o.:t.. drE.<l jdratJOO.akiahLak sustatzeko'.

~oii\$1.l'l<r ko llC~itz,1 !\i•.Jotu'tet~ ~ ·ll'ICl"l(jJ ti. cb, pe<1ts;;,r~o eia • ,tz..ztc. m•..gtnEOd.I , ~ -gill.I' eg:i.ngo beai.naldak c..i.a e.~00-2...-.el<.oak barne drd , ·zi, ~. ~ <'I (lt;'.) l(l::,,!(.-n ~ bl;::leak Efres~1a1::'~ et.a :-ati11ea ~t.al:'~ dJ mugmendu tiara. Hezh.:ntz:ak alY.«a 9Tlaten d.t ~Je bu'Ua et.a ~teak

.. ___ .,...

~;o-wncUD d;lJVJ <"I ~ t»rt :; tl.lb.JIU31 Sn 3'11!'<1 hl.:n:l\tll ~~ :-t;o 1e:t1v.tk ~t.>:en dl zc.;n l .:m::num !;;;J) lotn IMl't..~. b ~,ic:utlru'l 1 ~, -~· • t11 11 bili1~~ ...... l';fl:~~

tiert.:.'"t!ko, ala, a'di benl;m,. nat1.ra· eta 9_.arte-tig•.ll'l.llEIEll lof.l •n g.'.li':.1.111 Id(: r1 i.M:rtzd<o 1-blc+< Of'larn ~ hohoo emat~ df1.1 en~;,:oren ~13 !'znllaren l.::1$3 ~1~L~ ct..•f!O balaeak satzeko. Horren or.dorio::, rrat..n«xuSl.J"lerako

~UflL:~o: pr t h 1 t.'Q • ij3:1U Jd(9i')i rW-Q <!':gd<:lak gMat1 :o, rola. )d<<dblde hOOtn bfje7. 9z.aH gw:11 •• aiJ. era fz<rY,10 dute beren ~n oinaflW.·~ ase.'lleko et'! ~.:i.:a ~ t'Ji~~ o Hare·~. s.:o, ~tA:a·r:ira.: . • :JiS~ e<J benlll e.1 -Mt.;.lu bfhar d aire hart:'9".?J. e~ parta

hart:eak i.z:.l beta- drte pro::e&i har€fl ben:!t:garriak. Hala, Mlki.Jnt.:~ 1~ ~ hcrr • ..~o ,11J1.· .1 ei:. • 1 Ctiu rm1 0-Jpl haroE e:n cngalJt;: · o atP.era <;re anMlJO dgjJ

~. rll..rima'Anl l::fa1zea ez dago hd-Ultzara"l ~t.H"l 8o t f&:!.tfC Ol';)Jl~~;ia Sl..~t.t.: df.•)'I ~e ~ ~o;:.;,cJ)tf) ~.a~~ erag ·~ dJ &-a e:~2~0:

gctsrmtza,. ~ art...._:o tiar~·. ekcncma·~~UlU.a. 0- WlrX'.lfl• MfU • , " fl..onl1 n~bd'l:'WO ~ ~~&I) p-oc:IU . dtJ g.uin~ ~ .1ldat:~ lie$flil &.L3 barea; G:zarte- eta ekoraru-egann,. ~snanen. k0-.1 ~ , i\ll-Un I'), ~OO!\ tl!ko ~ ilJ'.ltJf'- :"ttl

ONma-i ~tl.ra ~ ~~l dap::>. Ba'~"'.. Q1.arttil<:o ~a•:o f!l'~- ~ badiJ1e :3dak;lafm ~ eg.tai, hE.do,U'i.Zak tmmJ· ~ b-wko (iJ ~ k;Q"p!t_w t'cr1 • 1 1-k;rr

~4...a ~:lo:'~ riil'li'ara ~~ ~wra ~ a!d.atu gabe (iklllr.i 2. iri.da).

castellano, english

1 · I 1Munkod85U1ereko hezkuntzaren dlment;sloak ete pr~ntzlplDe k

l'k3sl!ilc.o gtneiok

lra.n:~ c h:lj.Jil!Zd pff1500.lgi.u.""1:im"z.ako da,~ 1 er pa1'SO''la'•)'I Qzi-~. «d:o~O'lar« i·~ ............. ,, ...

garat'~ da, eli! ka ~.o r:1~ ~ a. b.:Aa11,en ez. ·:ormta , a ri arma"1..

t .0'1.1 r'!l'f*° ~ la

al06:o k~ 1$Lm-en d.J; gerta1Z1Pt, d1 ~ IJ""1:'" '° GtnkJri} b.zi eho giz:ateartrt p.yte '581. ~ (tzaJan jakil) El.a 9-Jl< pr~ • r:da · 1) • ~ • m (o?llm i>tm' pe<t$(j.:S ~.l 001 ).') d-.;t9 1 io:OUdl~O ~1t:.a ~ .. gari, <Jd8a, i1t38'!1n ~ako g.i.rtaijl.JN g.vatu behil,,.·o Ul:e t~.a ar

:oa tZ;a1en da ~ .w ka:kelN&'l ·~~t. .. ..:it ' h.111.'e&, natiz eta jalth ~1231 Zfhr. askoz ~kaslin dtl.a ~~M'I IQ:~. 1 nd<\ ci-:.o ·~. f\ ln'.d<ian, t.:it:dsta lous-1.:.-~ ~t.Ja Ef"~L'.:~ ben~ &""~':atztll"'I e1a tiw.egl.eetaa<: ho;.ten. .Jab9h.J bSlar' dJl1.I r<J~ri<a'l.1$1 bU 11( ,:,a }oi-~ d"lii,.n eta ~~a o d«ta, edoe.z, ~oe-abalO~ ~':.:a txiiftgarnn lide.<: ~

~.1...:31'.X'O"Jla"J'L:ll< :do ~I• IS< p'( l31.:t!r~i((TH\ lz.n ~ d..J'J',J ~ hai, bai .eta r.~tnccrt; ~ hdc\...-Ua irai.. ... 1 En ~ we, bn t:a· bai iki.1ai e ll:J

motkltu ~..,, diol~ lUko ma Mrr · , akt- r !Jr~r"t:'.' Ja; ib o-1d-. ~ ~~ WI"' .J l.Mt.: e.al\

E~ er..,n egdl3g00 ..;:at~·eirau~.ako i~

~I ~;1(1 ~ lt)'I ....

~Ukt:<. ~.e1;:J< ez du ~Et'Yl.I • .-a rru~r bEhar; aiu .· • be<~ petscoa baul.Bh ~ <11tzEko gartasi.na

g.11.1t 1 d J, t011 • tM ~ pn'J-.,,-,.., . ..,_ alddli~ ~a~ B-;r-az ~ 19:4 ~p.'3rle-twt."ro SJ.E.~ ~du, ~aa12ef<o jarait:kleak blatze•o 61a g.zii1e ;\J..."i~ ,: rr. m'K't"l': :~ (ltiJ, aiJ.·u; tJ. , 1:'\ nlv'W:rl~ [!'3

t:ide.:n .ai.tTEii 3 ~!tek.;) ~ .;(.a ~ 1i.ra ~ bla~.o .aha'ajna egta<o

lrMllnkotbaUnet.aiko l"teZJ(lfttr.aiMn Stl!Jg3~

t......nro-1...,.J!4 QJ t~ 1..· ,) hd.::kirl.Z.a ~~.zia q~ bi r 'tJ ~ o:f:• , 3 apct"I

ra .. tr:aJ;.:tt!f"I b OM '.l\J ~ Otu lf~~-~.Wt

pra:66Ua (lol8!i 3'. ~ Hab, be<i!eak ~. e.zat.Jlpn ~ J ..:.

• ~ °"'3rfltdc. oago; ~e t~ ~.)gi~1

.nwi ~ ,_.,_"Ybaki.Jtu <JJ 1 :.ra <*'a. Qill~rauikcr1€4'ako r. . ,,1 11-='<o

• ~llftfl'ldu wibko3 "iiliif"IG.I. an... •en l;rre ~ pr~-._i~(:(l d\J piftson.1>: a-azoa it«ticiro bht: :o.

• ~ tridtroitn KCtr'l0tr1~ ~- o 1

~"'·· • • -r:~ ~:.bita~ ~ ha'~ rarillftl9n:f'am tie.1111~. ~J:q:lf<mSOa tJ.istatu txt.a-

• E~ h:wv.er.ikoan ~ ~t.,!leil ~ ntJl.IU.. ~td ;;ast4'.o rroc)J,y1 tut.d-D a-~ ba'ne

°" .1

" ~;,~ ~b etai ikUlflegl ~ lul.?ell tak7~D bide ela bafi3bide ~ MJJ ~

~biltz d lu (h' a. (l pl;) l -:oak. dr m • o azt~ .. Er"~t.-,.a ~n) . .J81'~ mxt OO'::ta· « . t:: 'l.'o2~l lrCl'SJ'l90 t'US3 gah&J.Jz

• M1NVZ~lllrie<l1 <r'MU .. i'..' n• ketnH. 1 ~1.U 1

~o:f ., .r~t:.i"'".r;aPf~ a:nt-t.a~

ntegatzen dru (;'. l " ""I. (tl a-.u~ aztcrt: ti ~ .• h:Jn.."(r"I l\J

tokico6alcabetti MbL1 flotdi

Hezkuntza eta kudeaketa integratzea

castellano, english

m! Kudeaketaren et.a ~rilunkorta~une·rako he:z'kurrrtzar·Bli1 arteko harrer'li'lar\a

araz:OE4m loll.llk egon behar oo ~u:t".za-Ja-CJUB(ai;,

(J{;'I, CM'Ch'll, l olt,I (IU'& ll('? ~~ 111 lo1Ul'1

EqjSa'ner.<lw t'()l'l, ga!re;a. te: modu bat da, ~i.rn.a ~ fodM h;;oj.-.oa; liza1 ere. ka.s~«t di.q.ria, 11.111~.

-1 fUrll\HU ~..rOl!SI. l;}:l• p; 11) hi'.'J~ ·,~ 1 •t.t)

da Ciz.art&olO erag.~ e\a hiiar~ garapen mola bit

, tlo b l 1 p;:irto

bibliografia eta 1erreferen1tziak:

lraurn kortasuna1

oo~ .:. Glof-:i21.i1 o ln~~o; IOOrtu o~ . to c-.)'l~. ~ Q(IJ.J·

oeoGta'"lO part&-b;#tteB tematu behar cl.rte ~ '1J)Gnill('jf'l ~ Ola lu..~tiJn

~lftl'l'Oak 1Cb d:1lu: • .:.r1th,i1Hl1 mil<1 'bere ~ harl:Z&a, mdirl.;; giaibe, &11koftaSU'1Efa"©

2:.:1J1tz.'lrt111 ~n l'lil{IU90l a: o oo~ 1Ja hOO. E9 fm!n tm 1 l'l(il\11,J~ ~- b)IMJ lUltt'IJll,J

da kOOeaketan bel1an. Hala. 1resna sozialak --h::ln€ll arl&ao

~ .......... bllllr! l!Gfbtzu'a

,c;-j ---- --

9/MY e:.lmJ1.l pl

> ~. C.: k'9.J!.11~mklftZtlt1 tiC.llgillllOOnftlLHaulr1 l:a..ru2Soo 1 t;)QJ.n l.J'>E.S:X)-1.J'iEP N.lJlo B:i'

Lm lb'ol ciJ la • ~ Jro'\'.!fttJl. 1 M7, > N;:tin ''M'il'li.l:r\~~ ~

castel l·ano english

1 - ------- - -- - -

02 Egin daiteke! Esperieintzia arrakastatsuak eta jardunb1ide egokiak

[ Ekltsa T ez SOlf!] ~lde E <artea

1 raunkort.awna lortzeko bidean aurrera egin darteke~ eta. btde horretan hez~unlzaprozesuak izango ditugu bidelagun et.a laguntzaile.

~ flbielaltlazlurf.Za'91 eta ~narbel .;i<~7dri iU\2 ~ ioQllJO dq, .. l:n'r'r l:X.rt'.r ~ D< ' ronv ~Cl.du:>1· JCi.JJ1ia,a renataenblla ta1dak d~. lz:a'l eee, mia bera era, 6ZiQ.l'IZIEf'l oill.q.n 6ta

d llCJl.n ~ :m'J ~ l{J;k('i ' . 00:. oOrO Ot: da~~.:1~.1:? ~'7BfMg..19':t.I~

oa!Brl z.a!J gera. bm-Ss:efna ~ ba:Erl za:i. . ~. .:aki ' l1a • . ;(l.;11 ~·lLl. ·~{l'I

.ooa l:)-~ ~. ..;ain ~~ 001t;A1 ~ d>:srvtJ..O. ~ sstEma bai! da. bete t:el'J1.. ~ ~

1.c: rod.:t'f'I ~b:"ii. l?i..rocr~~. ~nFl.c' ~ gue ~'e'u..&. ada t;JJ ati: a ~. ~-mll ~dna KI ~at!

CO ~~ • o~~ f.eA w..a.ganl ~n t.~ ·~ iZt.l.t tm-p:OlO$..:d<., ~ edX.a. ~ce<ru91<. "<fT.1a\sl'al9.S\"

~o 11:..-i:.1~ ~ ,. iJ r :'1

LJ r ~ b' ..,, beflitad3 in'tegi'3~ em ~ hartz.ailea IZa'l bEtlar d:.e. 09Jta9J'I OOlEf1 ~ gasa ta'tu

A,,"'l'Ul~

~ ]. i;;a· :l), 9.m ~ tt 'Z Gia

es.trtzJJ ala~ askmn ~:n. Benitz'!Jilcitlli: c •O ai b i.if. t"OJ da. ;i< Cl ~M

~ 90 lYiln' dl.W'.$3, · ea:1 bu m IO:il.l &:i

aed.JbErbera<, ~ ~ ~ar~b'tl.:ez ~(J~ •l

:;sto w~ tx:.!' etoiilclnr\3M!ft et18lkunt!.tlll'elilln dcv;> 1oa..r1a. Ga:"iO<J anstsi ~..ea e:a ~ ~ID:I rcrJ b~ JT(f(I •, :). ~ h9brli'Jt)llh Id< .... ~~ ela cg·· • :&- ;1-.::1. 1',..l'uUt:5&.1)27.

Eo'a~

Zliltn""....n (J(b mu,.;,; a.~ ti.r t:1.hY 'll • re· ~~ ~-~ ~1;Q,~ b' i:YPJll't g: CtY.A<., ~.gazteei<,.~. hCl.Jn:lk;.tado:olon.nla'~.

~:0-.. Tl.I

ua~ Et~ p:i:..JUl8 eoo ~-<ea dlJ!e"I t.!fde g.rr,..Ek, .21J2&1CB'}-rt.riZDllk ~ d~ ICtiz Ol"kTl1an

----.. -- ---·---

t : F""''l.'\Jl"!ll~~,,,,...:r\

1'1..t.U~ akl9rcl trtJju) b' ~ ~

l<t,)i~· "., &1 ~· (Ji 'i«r ~etamtza.;c bJ!>.e~

000 0-oo tlJ !la'~ s.. • E$Airtl. . f1:tur~:S'O{!Lrif)'ll ~r'

E9fl du:En ala ~mri tobaa tlr'lz&ID e'la"ll:Za< egn d !ilttEn

porlscr:oo 13tip:f"mlLi<J ....,~ 00~ 0 ~

2;1..1 .R"M~::i!llJmt\~ •.:n.i ~ • .uciQ(S'l:,n

n:Jmm'I ~12a iliv'go iu•en. Energ<a h:1frE{.Cn ohmnzsrl dil. ~ ar~ eoo i;'.roJ.rtjdo ~

~-~la ez i:il aram l/zal; IZS'\ et0, m.niBl, EI.a. ~-b)'~o;M. ~nrM>eg' drll.Sta h:;ri!i< ar " [J W' '. . & IY;ide~ L"r.J ~.uro d'-lf11, terlctd9 hen d:i.sbefdrE.".:n ~ ~ (l1a ~ ron' h:Jtttn dl~ U'lQQ. l(Ort.~ti·~-

ta C'.!Ul kJ.tl ::r~.

castellano e11191ish

Zein he:rrialdebm? 8RAS _ Ze n d'a et>pcerle:ntzloren Izen~? Educ:ando proi~,w. EM"::A.MTAR Ell<arte.arena eta 1. b<lr1~ no l<:o tW""' Ge--:i1 ) A'Q. r ln •11u1 rerkl Zer egl1te-n 1C1u1te e.lt.3 zer lotitU no'hl du te? EMCA:fTAA El<.art&a"en ea..intze. m~8clko lituan, pMSiOnC(I 1 o l.'uiki ':r"I e· 1rl0-Jrul'I o i·ern~

an:uatsuan onamtii:o del'l t:t?m(ldua ~ea d!la f')ebul.J

EkmSiiren nisioa nabanahlek naru gizartea aldatzeko d<i'll~'lk t:ii:IOJ ~. •·1 ;crrci1rako, 1:1':.: pen ~l'J~

e•a l<uturalal< et~o prest:ah.\:llt?.a~·o jard.terak eu g..za.rtearel-m eta ing.i.'lJlleria.rt!f<jn lo1utlr;o prdl.ri:i~: b!J~;l'I,;: o--u

/ln~,l<llntzar en e1a g114rte- e1a hgllRJ"f)9(l-heM.t\tl.artfl bl~ez, jardlj.:Blla eragirt:CJra eta sistem .oa ws.ca nati dJ M:ll)J,i:z..'1-ol'll11M.'J't or.l!l'U"lt1 n ~;rrer. :ir<t:sa1 bUll J '17 E<\ - gi..nt?efiO.

·~ pedagogl«lak ~ ~ prcpo~Sl du. m OCrlOg ,, hetrd< ~· l <11-;~~1 '°' C'UI h ·lr demd-:ratl?.ai!aa ahal:iide•::-en d1ll, bai eta bl.llpEn

art1>1j.;<lef'I e~ g .zarte eta ~o JalTEf'er:t er akrio:za p;ll't a ero, ;.:loU:'l:.l I~ ., kClldo:~brl.1t~ ~TM 1 b«T2 • Ilea helbu'ui3 ~ pm::-eist1 b3ten b.-~n. ml..l'ICLa ~ eta b.Jn'o ~sal•JZ Nork hartz.e.n du rpmrt. •"' MliJ? E~rdode'l1.?C<IJYOel<1ua Al gar h.$"-:.u!UJn el.:.i eMCANTACI. elkarteari ~ ec garatu da, He.6:u-.tz.aJ.·o Udal ldazlr.antzaren

Zelm ho1u1i13'1d<el.3n? ES?A!H~An Zei n da .aperientzioren iHnal Eko.ttf'l1ro. " z-.:~•H.:. ·1kt"1o:N;iko pio!di,tu ~t &·rernw..ira n ... ;w;tr~d..: ;ako J..rM eina Zer egile n dute eb zer lortu nahi dubi1?

E kd ~n g fi4( ~1 1ko irc 1\.1'1"1 n h lo.Jnt.zo)lto progr m.1 txit da Ella ~::-~::t..n1i.e1•m:ber;:in cflE.f~n1l'1a eman nat. do, zeharkakatasooellk eta ~ektore.ar1ekota<jljf)9~1k. Ha1aber,

·kuriti. • K«l<Ct~ko prOiekcu bat c , 1r. ~ · E:ta ka s.l<."U'\1.z.a~ o proiesw hct>= ,e o E1a .:.befas.ta.ro esperientzi~· SIJSt.atu nah dituen.a, be~ere, ifl9U'UTien· M;.:kur'l'I.:. Cln aMrn '1311k .11u·~ Ik. lClX t/I.

cunolli..rn.a g1roL,.e.:i lon roh1 da, ba1tJ uo .... ema o1N3 •e. HelbUru hauek d1u • EsJo:ci. ·k:ornu:lt. teko ~kt~(l lll u;j.1 n 1~.; .:io.tt

kiriz.ea 1ngurumMJren hobef<.'-lntZJ.n, bai otl1ura ptrtsona;..en, bai ·ar.tetx.e.aren funtI.tooamenduacen •ldci,ik, og11"1CI. o 1n. ' 1 m1 1 l'.Ji .. 1t.;. ·1 ei~ udbl r n er.ag na 1?.an 09z.:n

• lngurumen-he.zktr1tza CUTicuh . .rnean modJ ~Hlean IX ri~t.:e lort.z~. nl:i~n ~~~ p;1~ ·1'14'rt..: ~ btt.ane::-, h . .ritse.::n

3 k'~kct··~n ~i~..:i:J ·la2!0! :'llc'lr lag..nt:.;I'~. i<..a$1E:il:«! pt.f.'<fihoeta~o ~ he.zi~a ~ et.1 cwiartzko hez.hrAlako 360 l<aslek hartzen ~e parte Ku'.~ l~Crl :'lii'r 1 rru'!;tKa.Jal'I l:x'll tf g.'lr. tu ~.

eta lan hom'; 1radztoa ~a sOlln€ru t::iHief'I ~1u, es.ite baia-a.rn, abe:sbatz.i baten mroika «rarl-lZtri3'·, 111U".ik.a· lr tfU'dlt· «'Ik M~I~ b:.:iOi 1 13 • ~k

eg1tm d1uzt~ iigl.l!l..l'llElrtn, na•...- , gll.arte.:n eta haren erantz!..l•aar1'911 bui.llY.o kantwk ~en dturteo d'W.oal: ere b.i1, (1 l"lg~r bunJ.'K<I n 4'1:3 .J!"C-0·4'der.~ ar~ o ~emo::n estua .sderaJ:'la"l d ... .-en ~c.s !)&rd.Y.lra asko. Et;ti!ldiiko ~9-ltk ;iririk~~ lilll dulD?

r • .flAR. • .at.:-. ~ · • sai µso d • Kuilllrako G:r.oo 101ielo s&ia, UbeJt.tlnclaJ.·o UdaJ

G n r-ak ".ln·w· 1 (2007) • Brasllgo Mad:unuo 81kofntMUMr.en S3 Nozlon:lla

20C6. e!la '20)7 llteetin, eta ~ste batai< NolJJ •ff:urQ tu d.Uitn. 1 G:.l\PCJ>Mn1bi0 horri bu ruzko 1Mortm3.zl o •hloga.? E.MC~HfH artea. .etra1bll.M')I' c:

No:rk horlZen du pmrte •ID no4!3? E)ll:11 ~d.Jr ko .. ..nl k, l .l'ln1.l lh(l~i.l'l'I :-:. ~1laroelfl ei.a ~::- 'd.in1 ?.:1, Z1ent::-1a eta Tt ndog1a $.all • en bitartez, e~a Extremadi..r ako Unib9rtS1ta.teak.

f.,$. p<111rrtM~.1I n. EXtrtirfl:'ld.,-".)kOtrkir:f~cko Haur H~u 11?.ako et.l Lehen He.zkun:ako 3 1~:.asterx hmll zuten parte, e~a. aurrerago, ·ai;tetxe get~gok 1artu ~tM p;lrl(l (11 Big .. · 1 ~ ,.:l.,;.n1:,'1kO 21~ lo~. l Jnbid6 H ., .stai ~la har. ~-=ita bef~z1~.o 11< a$ eixe,a~ ~e sanu .., tn

proiektlJCIO. Prozesu~

• "'' t 11: "· ,(:41.:i&. h 000 -1ora bat sort.".an da, PfO."' uaren aroJra dut-eri dnamizatza esk osa1ua, eta fra .a'ile, 1kas1e, 9'1.a'SO,

cilnin1$1r. 2lci<O ;,ng1lt t. u o ~l'.an

hartz d e par1e.

castellano english

., lkas.t~t'W:eko lrak.a$1~1-i lan~1aJ0e eao -mintegi bai

'Sortzen du1e ondoren. gai hon : lamzeko eta n'l.i'lil. gu .. 1et1 n g..'r<'tu 3IW 1 .. ~~o ll<atl fxelo:o He7~:un1n Pr0tet-lwan. as~e1x o CU'n<:uh.•TI Proiektwn, ikastetxearen 1Jdsaketan, ei.a abar.

• P· 1nkin1:·1 · 1k t\j1,, 1 dr. , ot 1 r;ro k!.~ 1

-ez;;.gutzeko J.:IT.i ~de~~· ematen dirJ, baUC<de =~en ela irak·asleeo larHaldoeo <ma gidatzeto

lici pU'l1i,j;<'.l egO<lfar ruru~ko balu~10. ~

urum~di~nos.11koa eig 1en d.a , ;;t;a ~ mui·pl- a P<e:.tatzen da, parte hartzen duten sektoreek ela «akutrj 1a:t-.11~. 1:i Ch. lua:10(J e~·<tko p~1;"1

111. Kontserbazioa, hezkuntza eta ir.au nkortasuna

bln lhem Jde 1:.n'? ti.tf!Xk.Q-i Zein do e~IZilren izena? • 11 ~ • jj.J r~ ~,, 9oc:>-r l(i • i.:

~ m&:~ ~·oPto ~Cf"l

ZN egini dule ie'ID zerr lot!W ndhi dul9? 1c. o !"'• "' • t.i ..11..-r1.n p:'.:(l.b.J<:1111

Z21ntzea 1· ela heb.ru ~ l"iru Lm-atlo i.z.ango ~1ueo prcvama ba1 abiarazi zeri kerlo;eia.: Kon~K>a ala KO'l'll r ~'Ulo:•. ~ ·~ La i=.U'..: r

~QD.arrt:fo: banelke~ e1a b910.Jra era 1.:n clJL.;i

t:izt.N4erian, eta., ~atil<, lanilk bi .ildefd tiaue:anj.m zuen , - ~ l'li$1cm 111..ir:i~ 11 ~o "<t~o.1.

~ b.a~n a -dsa nv.: .i. e-1.l ~7,a jar~ dakankle<r onu-a< azpmillT.atzeko, eta txzt.neriarer:iga'l 'iatU bftiar

l::".«I 1Wra;'tl Prozesu.Ytn ~ nag~a. $.2~rra~ b' d ren

ing.JUSt<I. o biztaderia-tald9en gar~ i"ai.:ri:ooare :i«J I" "'f1' 1 1,/1n ..

Nork l'l31'tmn dU IP3*· eb nob1? Saiµarrak ~~':Sko Pr~ramaron m~oddogl.3

~u. 1 L. 1~a-n1n:;i1<0 h. , t Jb 11en da, h.:1a naa BotAan, Va"t~I'\

0!::1;.ta Rican et.a Guatem~ G.u 1991..1'1 •.i ·c1<:0 8r·~)ltt;ii: o 1.. lat\Jt ') 1n dra l."I ltnctt :o 12 h.'ill!Joettrti-; 7tan 39 f.:Citl'llft131~ ~ arl d ..3 bnl;sal'\, .:ita

b.a~ «e pr~tal?eo 11.l, p 1 !1e-bart:ze.;.n 01nam1wko .erl<eta· e1a eknti.a E<S'ra1eg1a baten bam&an

Nolili oGkuralu dailob, Hpctrientzi'3 honi1 buruzko lnformM o ge_'hbg,o? Ekoz:e"itroan Extr"""1adll' dko Sarea ,. ~werramljl!'fl~ .

1·S.Ondr:v ~?((!~ ::COn'l_<··=itff'llf.\ ,..:;'lr d 61d=313t.ll,.rn1

d ®'i Garda, J o~a Sanped-o r Un Wii' por la edlr:8C& dfrlb(I, • t ~ile ·.1 11..Fn ..11r11~1onoo

O.c. PN 2006 Hemen ~ura d.:.1el<e .......... mna :slfJOr I ~cc.oMsJforma( ion_ dU< acionlrtc1,.;1sos/r c_docum~\osJ ~11J--~- ~ h'fl'I <

l'::lllle$UE(an 6.500 l\'3~ u dJte p~e. g.::.Jn ~~o w~ei..;;.; .17 (t.."0 pert501€ik tis;-tatu d tuzta, eia 70 CCO ~'IS(l' , Nr:u ciiJIO p.1rt1) t.:;1, et-in1~t:.tn: Lrnt •l.M,

~aldetan eta ,or .o gmpeneko JJrduE'fEtar1. A~tzantrako, o&-;a.zan~o. ~111 ·o, iralc".a~ka • ~ lob.1~ • 1kol')MSQ1• riL'ln<ign~ Sa:JJZ<'lr.

haillkielan e1<0:1..t1s.'11oa bJltlatu da, eta g•dan-t.uu·· egt~ dtuzt&'l bng?eak piestat.:9:0 eta gatzeko p1Mle1araka f;} g.Jl'l'Wd< em.<tn d :-a

Hd.;%1o Estari.to Xalcal ~n i;Q1tw'I an c1 Lina az:prnarraru bttiar dl, hat<:i.Jo hcoetan ~li«buioa.

M..r'!i.z;<i ~11<xm:a1<on.zr . r:i .. ~.

1..1Nr1U dira, e4()0{~ bt"- at.. .. tn den pr+IOSdffi-Et'l

.:t1tf'ru~bo bdten bitarte.? Euindako ~i;i·ill: lli:llTill: iil&o o1 du-.?

":/" He .. ~u '2 0 .. T<:tr~ 00.d iakVide~· ~O~ jd:.Od~

• 0"9rtwoo'k f'1'11owshlP bt'S:'3., ~r ' k r.s PJ.:f p:i :oEn ~ :.J..o • :ren~ psOI- o Ocil E.<1-ro ~J ')71

• CODll9ootion Hiro Awrnrd ~, , Wi ' ~i'f • en - isd e. ar.u-d&dri:'I ~ !'20)6'J

• Eduootor oi llf1e Ye.v Aw~dl sana. B:it CcnSew.l'Xn t:" :11 "'0)1)

Nob e~ratt.i llbl1&1k& ~ntz'l.3 hoftl butullco Woll'IOOZio getuvo.? Pd«::f,i.. "ln

Xaca:1h~.

castellano english

liV. Ku'lturartekotasuna. ingurumena, hezkuntm eta 1etorklzuna

z-. henialdotsn? P8\A1 ZNt da e~ntzianm [~

rtur .A. t f'l .'l l'CbMl.7. O&OAI 1

rsll.ra-balaOdeen acH:fa egdQa. a..5".ati'Fe. ~:ua,

AltJ1ide ~ dra1!ni:ni ~ ~o t.r~l7. Ag<~ret'\.'li fGTZt :-i F'cll.i<O o ~aik> E·'"1€{'1a:tao ~ ~O::SEP}. Z. ogn duto ota ZGI' lortu nahi ~1 , S(f ,, ~ ;t" ' IJ' :tz<"l

ba': da, 1$ Lf1B' 1 &:ta bUl'i!f(o ~*' ZllZEf":d.a eta

~)«) ~ ~iJIU eia &r:OOU 9Uli ro!Lr~ tX.oo Sl,JWl:u m'i dllJ Pr.n ~.o r.i O

kcml.n:.3'EEn a1ain IQ,jb.r€f1 <l'f.S«)UEirlTEnB1, ~la'l

913 wosp;: OJUntu Ele6le h9bru tUl'..ik o-e bo.".rib.J -;o.a-~ h)"r'.

• ~~~n:nz~o ~~~

• hs l'l.i 0

:)' ~ JYr (rl'(I'

~Ell rtm1 !la"! cta!BZl!n.

· ~ pir ilf'I

~ lza!Ek> ~ gara!28ko a.J<€ra i;mr, ~

• ~ ru:.isn-~ u~ ~ k!JQ.1'~1 .(.1 ~ (U)1 1n.i

t.:11 pe6tatzea: Efac1J hOO t:es:e ererro ' e:-a kUll..ral o... ·o tar-Q;;i dl.

Nofk h:Jfltan dUJ portt!l e~ M~ ~ te."t'.at ~ e'd 1ak:lao. JB'lB h:r1l..I atal: knawro* g knmu1 ~ g ............ ,,,....,.,., ·s e-: ~ 70 '"" g..r~ merd'e'roko 2"1l kas.le:lo;: Ohlrielm 2-'-1 ~ o:cm,J'\ • ~ oltJ ~-kom.11~~...:J p-.t! ' P: • Ki.jn.ra.J 61a9909'"Sf ~.o bllErl-e.'E<ruhel.J!a!U ~ m:rdbiToo ola WD'O.

• a ~ r.:r ll.V'I ~J o n ~ l!l.Ja..ra-!'U1a51..r'8 e:.a lct.'..ra nalJ..JBlalc ~. !Qit.1~~ (il.<l l'OTJ'W' -~~

blbl lograliia eta erireferentziak:

---· b:Uia; gal2E+J:> e:a 'DTnEnB ~ ~li:n t:X1.:11az ~ :a.J:!::oo ~lk ~ ,, 15 ~o b1i»19ko g; 00g . .1

• 8r:m.J b3ta:n, ~

00\'.J"O

~~ ~ ~

gar.eer. ~ ~ Zl:uztEn.

• ~!)'.rtlpJn ra..r~ral ~~IZ&Jo:O tnri:Q1 P' ~IM . .(1'1-IM'l '})..d'tt\ f.11.!l ~u h)'

SJlcra:zlmuzter\ ~alat'&YJO l)(as'.DtwaelaJo;o

~. Qn:'r~ . ~. ;..tYI

ela ro.runene B-ltzal'.o pi::posa:u21~~ Id

d ~Ola !O"TlU'lUiicd< .&Cft.u ~ r~';.1)$1.i • r1(rt.JO) :t' e· r'Cfla!lre rdJ1.J eta ~tza.:. bem3r&J..lat.J 2lt..rz:6r"t

IE!;Jndako lilrllnngatik &ari:rik jao lilJ d.I 1 " Prc ' tu ~ l:"Q..i'lim ~ CflYr '

Cantie Sariai jaso 21.81 Pen.ri ~· • fJr1 Ek :> ~ Sornos Pa'lrimonio

Lehi:i'k.a-t:ln1 • • ~ f:'l.<rl l?"l)TL

INd\a MJwmtu d3lteb eapedenlzb hooi luruzko OrmaDO gdjago1

c " Y,M; ~!JP! <

i:,,.,.,. • ...,.,... c lcn":tku'tz.'l EapMoo: .

C()i:!IO~l~l"'201 ltJTI uta.M.JIU~· WtNl ~c:b.1.iftl

castellano english

-- -----------------

03 Klima-aldaketa

Berotegi -efektua Lurrean bizitzea ah.al bidatzen duen fenomeno natu !'ala da. Atmosferan dauden hainbat gasek eragHen dute, eta, horiei esker, gure planetak lslatz.en duen Eguzkiaren beroaren .zati bat bertan gelditzen da, batez besteko tenperatura globala -18°C-an egon beharrean. +15°C-an egon dadin (lllcucSl 1. lriudia).

.ml Berotegi-,efek1ua

I H l 11umi·1,o

----------

Hala efe. d1.1eld bi hamarkada tJalno 9eti!.a90. rnunct 1,.;9 4 k.ulu :rstnl iku;~ L urr,1 t>uiortrm ,in J'I~

Oh.a.I tarart1:1n h.a~.1 :zea, ala Oidu arte' o ~111tino11k

cu..luirronean ga ncra. Klima'< ak1al(oLa izan di~u ooti. b;.1 i.;1 ai'l':nn t)i mom1 •1,m id,_ k.f 1 1 horien 1).l 11J1rr.Q.a

zuga1 Ji uKa•tu Cfa, ei.a l'Orixe da gaur egungo kl.maaldaJo;e,anm arElZo nagus .a: g.a.sit11•a. aLetefaz10 h<>f c~.p0<1<.or11J'' t "~ ngo •'h 11c11rrn1k h trU(ln t'V h;1:1;t.

IU .·az o ho111N1 ilrra.1" iak b1l..;il1ean, be1oketa

91obalarun ola boroto!,ll·olo kl\11!! duton '!JB-Son cn,i:. .• . ,trJJi19' ,u lliiol . 1( J ,, 'I 1 MIJl<J IU/'(

ugoela ,.;.us1 zen: emt!lioen are.ago1ze hoo giz.arte ndusJlr allz.ahJefo; arB!Jln dute •

castellano engUsh

<;i~'il< ~cr.111 ~ (IO"l't rl<o l)tl'(';( -<• .~.o ~ lo3bcoo d~ o.:. (Cl:)..), ener{ja et<·~ef..:o .;(a ~oet.ra.o

Erltit:tr1 dien Emgal r06lak :atra, petrdioaE.ta giria) tff et:!l'a11(1 ~02 i(pU6l'l r:f.l g.'I hcn e. OI .g ,l.:Q bl'J$1 b3'1.:tl< mec~ ~t acldo nlf~ lN:Ol. 1::fC ti.:a1:uoak (UC) aa koopa-.>atu P9fh;1~ dra 2C05 ll1'8an, ~ da»d:i b..1idd&. ~kMU: IJ';\llCIC ,i.~7 pprn,. cr.D50®1J~ M'I

~oa;. ~ga,-drian1)1;Ul!r;tl, ~t;Ogai1~ i:n~uitzM~

ordoooz. r-.q.r.. . ~. l"b" :iag<»n, hs.;:aiJaim l!fabiEr.nn ~'V ~ikusi 2. iri.da)o.

KI irM-aldalkotarc n cragirmk

~lma-akjal.:~t.a ~ OUOJ, ei.;i U$"'9 o· no .:tiad.! a eia i"iteol.Sltate handiagoan doa ::urera, '2«J7. urte bt.i;:aeran "'atk: ""ut.\' o !'Jn,.. ~kt~roJ.:o ~n..i N Cko )kJ ()fi

Laug.arri:n E'bdlkl:oo Txos1enet.ik ondaiazta donei..~ .. Eragr. garrant:rtSUEtflefl artean. txu~erolo.' tianat.:o ~~

~1.1:..:. l d ,, n'lii . • ~f~J •11"efi ~, ...

t"ai ~~o hef~.?al e<.a :a~lil1!'roal<: g4.,1;JJ ~ ba:U et· e; ~i<fleo to!jjt:oa E<a, cr:daioz, ua gaiJar ioot::i • !atul:do:o 03· l.k hM<:m a rim1.:.H d'.1!0H.n trl$!:ua, 00...~

~r:ft'tG ('%'» ~. i?e1bJit f'lgl.lll.ll.:n tr.f'~d:.1-.: Ed:. ~~ gt'ta'tlefio ~ hll1d agoa. e:.a l.:ildoo.:k beste 001.:vt-4. ) ~ 3 . i rudi.i) .

. "'1\ ·o ;::.ar M~ "" ').., d;;lo:a Aiikik, Ast:-1ko uelt~ ~

~:ftfa bilo:ilro &1Y.p8ago t j(I.·, TIJ'di.Jko ~ ;a(ibd)z,. 1~ <t.io (ll7!~ -. ; w&i t\4X'l cf.:o t:lz:t~: 2eer.arda ~rt.;.i baberS3 ~•:a1u do4e ~$001 belen henialde.1 hart.ren d..eneral<.o.

IU· m .. 13rtYI Igoera tl ll.'.• ·•fl tf J~. ~ 1~$3S r'l\;I <J oCn gaoo1 ~ mEO:ro b~1Ef'.a bano guWagcra t::i~ dL'«1 10) mlloi pen~et-· bano get•~di: ber9l et.xd~ eta t:iz.ino::kJak gal dtuikoet Ahikan, bct a 1:-Jn~ 1 (JO" 1 3k ij a ~~·. k ma·.:!~ e1a-en ~~ Ulia~ umru egngo bai11.::.. Ur g€1.!Mf.'f'I .W...vagamta":-Uria ari'iJ.:r.:.ian dago Eh.rib mia ~~ ,;. 1 HCf1 t,~ p:. s. 1r>.o dJ aihin'lcr'dJ ~ .araio hone~n «:t'l1ZIJ.izll"l l'd~i8'11a dll1oS11:el-', Jlegl ... ; 12an era. ondoioe aiiri!l !.'19:~9<0 baiab<:Wik ez.: i:;.rte.

M :i l('r 111 o iro. k o:';tldOriO 1311 "''< 11;in dlu· u:.:• k: ~:du d1ie.1e, '9h01e · c-1.:1 uero-bobOElft ()')doioz nahi?

prez~az oak oso epg lab.xretan koritzenlrat::8an g«tatutalo o ~;ic::~

Erpa~ N'3~n g0Crif31ko ~3 to:K;i~010mik~.tj.tJllk, os.o z.aurt).~Ri4 da ~:inu-ak1a~:e~ren aurr · Ba1ei.z be:Sl'*o 1~<1ltra 1 ,5"C Igo da ~oan ~ mendean, ~::o bat~ be${ :lko~ bi~·o~ • · i n'I l<'.I 1 <:·~ • 5.11~ -lJft ~l a-1 rli lgot~ azi. a;,.;o hs:asaan ~t.a Oz=-ano ~ ~l<.oa >;t.:1 0,7nm Medterranroan. G:mera, Pirimoetako gla.Darrek '%75eko " i:l<:tri<<lida J n .. lf'I ~ m • n ~ ~1.ira~:o. 6$p;a~ lcaw,: b€f'o-bdada ~ .. s.t11eak Ella uholdsak aL1Talo.rsi dra 3 ·~beroago r'logr n, ~ &-i°C 1,1.)"Q)go ud.'..!n, n.'lbart'\ :iO f)Mlf11SrJ .. r(i(I

b.Y"1:Cldean Kcs.t~dean b.mo lerp:ira l.l'a maxrnoen m<L.""'la'.il.:llaJ.: gora egngo ckJ lk-bai<bldeak i.rntu egngo

a 1<;m rf.• · cbgGio:Jcne.:. • b6fel' rl\J"lto;\lJ.-<:i:. $t.n31

e<e a\!:ial!J ~ da Pr-":-P/1a.'i03k {1.J ·u eogingo dra: 1.6-baliabideer1 ~ b'Lartfl.·o m~ eta gElf1.l ~'*o. Hetio· n xir ·1~1; 1 !). 1hC kr::- ia I'. l(rr n(lO

~ o IU.:.'el.:f o ii!IT~ gor.aiei-eri uregjar..a')ISI.: ere handi11J ~ di H"gacua·prozesuak hMlditu egn d.l.':e.zke, &la

~ c-g~ b,; •!'l"t:ftUU r.pro .. ·~i.: ::ir "tJOb.J ~ df, sas mal.a t 0 ~-;a 66cm ~n ~;a-:o t:i&3 at.rrt11•->..'$-l~ (!.; aia

horrek lba3Kal--o datak d)Sagertze.a L+:anic:o ~1.f.:a 1-!00111 g · n, b: ,oet ~'O tUI . ~ tre n. ;)lm ~H'lcf1JJ•:o EhalTeJfo.oe da aM<ga-e<~ alQ;.1za.:. Klma·aldaketa gakiara!".eko bE!lami.&oa Cl.oi garapan 1 •r.J <".nt 1,11<a 1"4 J ~~trM' · • tda1.: · 1 e:ra~ortiMMJlloari

&13 elclbll&-3n c.nam· .~~o gii'"3perl 11~ o.'T~. ~::-. "'ta, b&stakl1:o, G.J bflfri.:.""tagamen aldako ~tu rmoa

1r :1 ~ ~ r..i::. .... .-.ldilc:e•;"t t~oa ,~ ~oa

a horr~L:!.a~o. barna azi"I dJgu gau:-r. holrab

1 ~r~3 da, b l• bcrl(t!td<.o g<1r:.pen irJis oo ~='*° alJI. ;;!€.a bat ~e ~<n da ·er- e AJ.J e:>te• o .;.121 eragrlo:r:ru.~ako IX4..rflek,, bai e•a Elll'fgla ~aQarrie : ere. •"P- ir.oktc:n;;.a tv$1 11.z<.ri d.f. • i lo:a'l)Clko mendet.:.W\3 murlr.co

Gainera, mhtaeuca da hemalde lldlstnalz.iJ~eta .; •p»~ <iMi hcn. \1oct.mi lr nu. ·lk.tW3i

m lur irazaleko lenperalunuen a'ldaketak 1000. urtell k :2100.e.-a

t ~· ~~

15.0' SJ 4 • "50 '4IS -1(1 '

t' 1 1 'l,Dt H1 if ! 2'1 , .,

l rJ r. .!: 1 0

1 ~ °" (11)1

0. ·•D

;ll)ft

castellano english

m Kllma..,eldakel!aran Bllfazolak ela ondorioak

Arra zolek

p.

Efektuak

Eraginak ,eta ondorioak

t. tr •i::cCr'IG::ltl ~ ~l<cn bl:b>'I...: , rv..nm.na llJ.n d,1.:n ti'f<IJ3 e--.m aret;n IJa

~az d1.ie.zen ~ ~ •·crt~ *1: ~ ~IU l'I ~ ~oa m o.M l.liaUl.a'l ~::o ~· . eta ~ jird3 ~'.zako ~ r&li<ar&ra J)!•sa S<t'I~ 1h!i · • t.eiko~nadJ ~:Q ISt.rnOO e1J til!-t. i!tda . ~:N-j ~13& df~ ® lllpla'lleal.?!ko

E:zinbM.telkoa da lehenba lt&hen hastea

~· ·)~ldJgiJ;"' ~ ka IJ'Cbtt.;j.;o w tru1t:'l~:O ~ ~ 'llJLO nfl',Jriek ~eite~ hcn8n ntertsi1atea Ka sortJ.Y.o ciuoo

K<:rrt~ r Un:n(J':l O"JO ~·

f1lEN;ie t~ I~ ~ 2°C-llGo ~~ BZ ~era,. mar."Zat ~ 3.Jllt4<o maiak l'atu:a. l-bt'1~ ~ ('f'I k«ll.: ~ 400 ~(f'I azP' ·@teabE4uTE0-:oa ~m i-m E63fln.ltld.i~

~ 2000. trtErako titrai erri9oak ~o tv'laYl aurr ... 1.U

~_c.d·~ ~·ao~ ll 0, rr l 01)'l ~

Mtu.a. ~. emlsao h::ri3I-: a-~fl:lan ~s b;i1e:: 1raii:n

eite, Efd,. horegali<. :2'l'C-ko lllDble ~..>Ui!~ g.Vd'...tGio, IT'VdJko CQ:rlta'!UI 00, '3 ~ h ~ ~s l,J·~ ~~ • tia:J bera\<o Kina~;tt.a gddr.1.:.'"iaa O:om ~tj.:izi..na d3,. bana ~ d 1 be:; l:t.1 filalni 4. iu1h}. ,_.,..L-.nt•

nd.strl.uv~ m~ ~~ !O!de1.a ~.ci<D ~ka-h:umo hrdan ~:o ~P-«Ed.a d.!.ttn'r.::, 311 <•n C0,. · ~ ;r~ get'i :;u dJtM tE:rialO;Gl hS1akdd, ~ ~3 hmiald3 ~. dl:t.1?1B, lun ZUMf'I Era. aitf'g.l·~ ei.a eoergia· ~it.Ct'I ~ ~ (0

~ eg1el-:o- -~ «a ":i-:OX1~ lr~ bklerar1 dJudn ~ bErEd-11 h.lzl,.i..nd!i ~ ~ n:ti TlMi:l, h:t• · Bta!i cnttu'tlO eta h.;tl(tU::n, b3irl3, h8t. f!'e, ~ hm:o 1-J«n· E<1atx'.lai'.jcoans0Ci'·~-lnd.r::ii\za'Utnilkb<ino~«e

~''id'u'l:'llt dr ~ h:;. f"O ~

~tun dr.e, 00 e".a ~ ~ d.(SO 2 )) pio.rtscnek Ere, ~ hmiatie ~.:e ~ ~a lortzeko

castellano english

m Hlainbat herrialdetako aztarna ekol ogiko batzuk ~C02~;ren igorpenetan neuirtiu1!ako:ak)1

T..na 0 3,t . 2 1

1 r 1 k. f)'r? ,d tlih-"1 l'l(:i.rrrn• tlllilllU 1rt:i• l:lothitw eiay 1kOlri.1 egi'! ~ d.1te. fl(l!'.ki, ~L::t beteri ~r61Qak

hanrjtLIJli!l ~<lli!Ol.dco ~ OOihn l'~rak hnl txiharko dlwfl'.), l\~r · 111#1 t.'1 .lo 1, tJ(k.V IM(;d1 tw::im:tan

fnlJl1dakO 0) 1 "f r.tl 1!t 1 ~ 1 Uj.11/i:..1 giv~ CM 'lllf~&ID

tz.arigo da.. StCJ1~t!kcM'K;ni."d:1r1~{ l!;i.J1ik9Chi:n 1t;r 111,ill.esk;i!!~~

'°°6. urte huk::.P.1.1111 f!CdndaJ<.o IJr'.osl~t:n ;;ir.,:dlera loi'n.a~JJla !J~ij.;o ozer 09ten uz Ulda. ldfna ak:lakolillm <ln&..;l'io/lo:o (9,'Jll :in ~ l'I k(J Bm Pl(ll hkh1 C'-.cwt 1

~ %5eat. %~ik\O rrurlzketa ~ de.lat~. e4a

ctclltz.ak dbBraDZ !lEJ'O. befltZ.. IJUlizt!.aea hori % lera rTlJDd d 1r.1~:.

1Gu z.1lan erantzukilzu:na

Kl.i1 i alditk~L,1 l'lo1i:1 o1t1 vo ~i11ia der ... ...1.~ teine .t:~ t.:.:iuEn amean ma ogi1 uzi1 dJz.akae&a peohia dezake, arazo horl9\ (.!f<Jtll.l.U<!lll~I ~,oi")Q"I 9'<_1 Lf"lf'.llQSd ~ " ~I {l:J

ei .ug !t hcrifj;. Lr ll\ ltc.itm t:f 11 1r r cl 11 !l~ SJ tionet~l.

blb•iografia eta er11eferentziak:

~4' > 14rm~ 2007 l<lfTWtll ~ blruzt.X> ,lld

> k1rm

> l!Jn 1

) l<lr1 t H:1 1

> tAoCCrl ~ YNNlmrm"l D :.. w,...Fren ll ~"'* Ko q-;on WllW~~fWrl'sics;

0 0

~ 13 -

0.1 --

0

bana nah11aalkoa da 11err1tar ~tiaf.; !JIMS blz#noch111k •.:r~:•·m 1t.1on •19 11: ~ ~n 1, 1 1.11 :r9~ 1 ,11,1n •r td<o eta modu eray kofr,'!!:loan arablll.leko ,xest ~ •ea. .a3ninlstrazioel ola enpresei ctrk> 11000wn ~ o eskalUL.

Er1C14 .. odt(J11ik t:..'. et.1bfll.rek0 ; 1 1i ctJil(lf1 · 1,

esale balarakO. ar adO bEt0<_r;c; a oll1ean. oozle·Si~

Leman ata garrd.loarl. llfoduktuak erosten IJ9U'li3iln kfl.. lllW.itcJ 1 1 1<1, pt"0tlukt11 hOI ~ !)()! 1r<111 hct~u c11h ig1m

l>efl1~toz, et.a, bef\af b.:ittklugtJ, prod tu f!c 1:1g kOlreRak eta bakllf11Lil k&stuak Cfat>llil ~tutak~ (.(o::;il . z.a.\snt I', ik 9ilb0, gii;1 rf~lll t.18 I~ f " ~Ik f'kl U:I 1 d hl ... U)f O'Jl'O

prilliipi()ak ~r&llkO c1z14egu. Pertsonen baMkako d -

~ola l.lango Cla g!zartu ~ketarako btttzadd. (''>{11 11 1 . ITI , tb'I 1 • t1Cf'1 t.._ 11 11<1 1(11 ~J.."l l t:k "" tjzj lca•

eta ·k.011lf.umo m.~ t1. a· i<>tt en 1 u. t.i,11 enei a-kQntsumoaii produ'kcuen k.Cotwmoari dagokionaz. Lum.1.k l)tl~ k ·111 1 K 1 1i11 1 I llUf, 1 od11 h t)Urt)UI Sf1•()1 ICfl

at11rean en1zunuo1 eg 1eo IJadugl.J eca hOI k geklwaz~Ko

ezer eg~oo ez bm:luqu. ondor k .,.~ l.. • ( k o;tr,1v 1hfl.l. 1, t btlll~koil d~ n1~tzerko ~!r<t

-ogote~- <

castellano english

04 Ur-baliabidea

c Gi:malo Mllin Padleoo l Mugank Gabeko bigenrarrtza

Bafiabidlea erabi lbek<> aukera

Lt'-l:;lalat)deek ~n oanatulB ~ esp;!ZWJAl1

E<a derltxran ~'~ IJ'tera ~ IJ'~k l..lfCal'Ora-, eia l'O"':.(I cMo cav..pu1 ~. 7.l)'IOOJI ro ~ CW3l u ~ UT gabeZia i7a!Eln del3 esan nmi W hCXrak,

bal ·~ l.J' gAI dagoelako. bili Ll'-d:aeta asetzekD f!l.lkl)'i) (~l'l;)'lfO ~to' l' ' :.r 111k <.1..~

P&le::a i::Mn<ID Lr-~ ~ .385.98 mlkS l<r'n~-lt.Q3 (la.

B'.a tx:iU'nTI ~ %97.5 .. gaza da; oso z;a• ~ - ?00/J 1 00.l'K) {i...tK go. wo 104.500 krn"- cri'.lt:lil "t;.Uc(J

92l!l<rel< :zuzsieen bel! IJehanBk asetza<o ED) proat<ZJCr ~.erota hcrerl mn:1e CliLOEM1 elosG".emEKTI ~kO j<lrOl.IQfQI -a;) [lkU&l '1ill !mdi;;iJ.

QI Urarctn <Crabilgarrltasuna munduan

11, U m pkin l?'tlln

----------

l.J.r~U9l):rBlzaa, tarda..~ t'E!Eta!JI; OC(tr"1'1.J~ -iYi~: ailJL~ t .., l.l'ill "12.784 ~liOBCl;e~~ erabentrt:8g3iR'tmlt

hil1zEn ea IX rot.. t.r.V9'I ~ ~ tJr'"so iza.

b'(I ~~ Ufll"l!lln ~~~amee-.

ka'i!< ala Hego i'1neri.;ak Otulte U ~ oa&n:le • 1..u ·oo tX'l ik g,:ucy'lll.~ rl,'"11 oo (lkUt•

1b 1 rud'8J~ t)ahsbldeEn ur.e~o oo'umen111.1'llkMa, a'd11, ~e&a0l~-:w.e-oaiartea'r)Asitrr:J'l%40npua

l(.fl CfJl)-. A.."'k-IJ(, betrt.". ~ ~ %10 ry;:itJ

b!lza"I OJ. Ka1g:) -fT'ln;lJ<o ~ itleil< emvt<.ur:na. Ama:<~~ • N eta N ltlaQI.:, ~ 1tiai11;

natr<r~ h<l"ltocO ~' UJl'e.'\

b. lkom:n, lllzfililllen.·m:n mia lb;il. ;irra n1119u11Gn llll!Nl_ll;ata mtind!Jlln

43

castellano english

nzu.: ~ .. Lw azpi k.o ~.a'bt~k

Prc· ma

~m' .sumoaren ~O e:a ureztS.a'3n 9L'?O ur h:>.nen rrF-<rd•3 daOOe • E1J1 B:i'l er · r1 d IJ'Ori.; %1'0 ,,

m Ur lb lrtuahi r&1a aztarna lhid'rilii.oa

Z enbat ur beb r &11 hiauell ll!lln:h:tello .•. ?

Sagar ba1

70 litro

Han bu rge r bat

' -- . -......... 2.400 - .

- 1 • ~ l itro

.,J;,. t..

r : 1'1)11 • Ji, 1 J ;Jlti'fltt h lko · Yll/i;µ':

tll:D j:fcdJ.llSI ll um. "" a: - .. .:;

Ar. !la l'IO' l1 ;o 2 325 ~ dJ ~ Ar. • fl3 tu , .0 too~ % 3;i fVllJ ~ Etpa ' ~.iQlO $01J3 da

Konlsu •ra11ctk e:a. oro hal. 01tai L oso . lur;"~Jl.r.o irl:.ISl •• del ·.e!}U ui-b1ihx11deeri ·.ude • •ll. ~ mtna 1

•.t

1 H J lb.nb: .:./IJ). ,'\ r

1u raren er:albllerak

111!Z$.'' • .. • • 1) f'd:lJ izan, l"~OJZ!iir'?r'I ordoooz, uH:l\':t.:a.na ia IaZPtatJiz. tl:lrd!B1J08 da, '"'a gorarcl:o bdeoan fil'ISLZOO d.J Hazi. J.rdre hon nel-~r:Ua-

01'.)t).FCY.;n ~ dl(Jo, ro b:llL'l ,_, o dr ho?fri: ~~ d~ ~:cl.:.11.na erab ~ra .~ ~n bai '• t6"

Gilr&:.11.::i~n ~4u!n, irdl.S~•. lr&'!_ CJE.€.() ~ S1.n1'1ert d ~~. Q."1_1 .. •;;11-1 d~Y.Seo tl;t1 i %10, ~:ootSUTI -~ ~ 0 UT gu?tE nel-.Jimima ZU::~OO b:i'!Ule

~ H.:la ere z!ra t~-.i. ndatra ga Z•3n d:.le konluan l'l3rt:an :Jv.)UQ:l'J~ n1.n:lu-J · ~.p)(, ·1 ~ 1t1

~l.t(U ~ ~ m:;i.,1u b:r~ :i .. 1 1 J ~. -::i.=.

b::Jda _ • p-c·li1u m~ hc:x~ c..<1 ur birtuala. ~ :--- ...: .... 1-.

. '( 1 ', l)er1$0(( r.1t j r "t.I lu 1 .tr:n1!11 11:!'J

hidrikoa ~gu ~ · .i:: if)wal 2. Irudia}. Eior -'"' l"etiJ.J1:....,.. - dl.. ~ .. I' ~~h ~;o

b:!t g...ai :n -11'C$ M1i:.o mc· r<'l•nk J) hi ~-d 1:7'.:fl ~nakleet&n ooi da i=.i:a g.a;· ~kri ba:"'«t ~~~ ~rua ~Jn ur~ 00100 hllru~oo ~ ~suen

castellano english

fJ1 Ura eta giza garapena

Uri~ edota 11• lil111en s;arat111. e:r ilil.tti:lk rtillieai1eklfi ettllzlwMno 11 at n{lln ugaJtzale <111'1, giiza gara penari era(i'len lllOllJllak..

EJ!e [UlQJI k~latlibttm,

oom e~ hemat41 n ;aurrerapooan mgia bat ezar ilmioke horrek.

( ~< 1 Ilar\ l:Cf

;;: a l.I' ·~~~men ra: •:'.1°1'! ~. 1 • n6Jt. Ur-baabd*' '9$:·lUi haoo

Uraren mundu-krisla1

i r " .1~. i;..:...oLJ.u ~a _ ri « n llrMd Ot1 i(iefD .

Krlma-a'lcltakata

casrel 11ano

J; 2 93 {!}4 -LODIEICml'B S1ll

~EJllUIU ..r.aaa

5 <;lQ.7 8 "' "'

~ + OifO ... .. -- - ~ _..,.

::it>dook ~Ildo;.;) Cl'dm. ~. Zll'U1L..aZ J::iM;atwkO ~ oha°1 ~Uia. pc:f!1kJ ~ C".a P'J.lt&~B:li< garatu bl;tW erra. o.:na delil. esan behar oa. gaur eg.61 oran.lJc: tJeher beza8 eza.igam'iu ga1:ie deudeta. ma:a

~.

Etorkizunerako gakoak urarekin lo1uta

U-B l'\11'1... ::i !),~ m. ~· ~ dene etJ ~~ ri.e: eta ~ leh:irl d<u:B\ ~ k:t.U::a. d \B\ cn::lasln w~ ~ f"ll:lll:r\?J'\ ura·~ ~ ero .;:::m.e'lo ~ orn ~ ebkQak. 05f".1.klg:.ru m·~. ~ eda::ekouraeta ur ZJ.4l!rl SIS"lerra lza':ekD c:lJerr glZB ~ O"lill1LOJ ~C<J ooklcto~ 1)$~ uai:icn

.

dtt.en enorka da lJ'8 ~a~ ~t hartzen den 1 • era Ol • ., berat.~ kldOOKC'

~og ~OI'!. e:~~ • IO

SiWtZB"I UIZJ gatJe. ~ ~ opona. gar.ero. U'a l'1.M9'kO Ob

eski~ ~~ (IRQO ~ ~-~

da hori brtu b!eko babes pcttk:e eta kl3ntzirtla ~ T'l<i 1100' uia MaM, •;ik;() la ~. f11ewa': .1. ~ets ~t ~tean onamaJ behar1.;o dU. Pbll9elf1'ER:lu b:lf'1B< E".a lr.ll'9f1 g3I h:)r)()t( "' ~ lbik03k h;i~ hal.'lkQ bea tx;!! i:mattw'I a.rte. f.Qf ~

~ l'ltem::a ~ abe<tlEln ru".eko negoziilZICSlm ala ~"ltko e · iiu:t.ir...:Qko c

~ -- ---- -. bibfiogr,aHa eta 1enreferenrtziak:

•ooOO.

) A... .ed: ~ '"''~ > fdll:ekourB IUn:aezltoo 0-1. ASlo :?Jonaiol )

castel lano emglish

a ------------05 Biodibertsitatea

[ kt111 ua 1 blbl 1J;iJlrTI bio 1 Gar.apen Iraunkorra eta lngunmen ~ buruztro UNESCO Ka'9d'B. Emkal Hani<o Uri>art.sal11ea

Gizakia ez c:ta bere ingurunearekiko iSolatuta bi.zi: ingurumenaren menpekoak gara elikatzeko, arnasa hartzeko &ta aisialdiaz goratzeko. lnguuneoak zerbm guzti

ronek blodibertsitaleari esker ematen dlzikigu.

Zer da biodibertsitatea?·

Eliod.bertsi1a1ea ~.za-en ru-rt&elko ~ da. M.Jld.J guz:ban z€haf IT1loir.a iz.Jlrj brzJ gara. g.L1.0< BkaJren .artean ~: ...... .,,......._.,k,. e~ ~ "'Cfnl M !'Kl'Ji l..aitK

Biod1b&rts tatea izaki b z1d etan ematen den ~ ~ defnr.u daldkegu. ~ hcfi OOrllal<O lm 4 C0J rmiOi 11r1 ~ tii:>tlto: beh..'Lr ilan w luraren historian zehar: i(lJZ 1'<l..I egon dien ~ deisDefdn&tara mold:'ltu behar Izan ~a WXiunck

"<.1:,z lo>. itOmlS u;) ~ etub w k.i mol<r bakOtzak motfa\.,Eo~a de.sberdina. garatu du llQl.l'U

bakcilzean, eta. hof': -;. 9'11U dm ~laS!..fKK Bio<! ur~ :'!. °'.:it;i.t1J Ql.:'1 .• 'JZllk.o ~. ~ k k.llu

eg1en dtugu Sa.Lkaper1 Ln1'31enk txOOana esp&2)0a da E~ azaugam .intze~ d~imen e1a ek.lrren <U'lean ~riiJ< Or«I 1'dbd.t0.'l.I< · d

G.:1:1' eg.J1 bizi c:lren ~ QR'.lieta:k 10 wag .:tzPrl dJr}J' r..i\nd..Jirl ~ e;µl 10.:'.D lc'»'d3ra eta 4rirdol. ~~ ~'d: ~~ ., ~ ;otucnhW.mbac:itudu aspeze lqil.rua 100 mia iS1e eme ddte11 da [iku&l 1. Irudia). Bpezle brJd..

il'V6.M ~. (i;,

Biocfberl:sltatea mai la askotan neur da~e

~la'IOO ~.ortz.y~ d4)sbc! nekil'I u

~ BiixfibortSit.lt ~i~Of.,_ lli!ld bl:ld.Jr'l ~ b:lt d.1goQn "Olm:ub ~ ~ ~ neutzen du. Attlka1a:sun horrek b3imJJzEn du lng.l\rn3-

ko ~M ~ IOMl~GI': biZS ~·~ llt;:icrt!•U» ~ «& txn~ i:b. ~ ~ ~ ~ Mlltr&n

a !® w. .... ::c:--.......... -=== : ·------- ----

ewte:-u ~.ntza'Bl Elnalza dl. ~ ~ llMJ hcb:rarl ~al<D to"I&~ ~u tlra IB«>dibereltate e.spe:zlfiko3: llralda ~aan tm <*'Ein espi3Zlei311 ~ netitzen iiJ Sam1an Urakt3 b.t1ek> e~ kOptlU gsa oout7~ da ~e ~ ~ artEitD k.d&tasl.n ~ J1EUtten d.J ErEm.s ~ dLl.rlel1 ~ Elt., ~ td4'Q>.l br.11:11. ~.siU."ea ~~da

Eospm.:i ~ 99, ~i;., rnt.rd.J 09'.al g.nt

tBeia ~ da..d':oak. era ~ ma Erem.J h(!r.'. ~~ tn1i'a akOC(J 05?"'.m:t

1 Oe-skflbatuta eta deskrib:f'tu gabe dauden bl,zldunak

castellano english

IJ Biod'ibertsi latiee'k &&llain1ze1111 d i:zikigun ondaSU'l etBJ zerbitzu lbet:zUk

Anllt3Wf13 asp&zleen baJ tan

Espezieak speztMn arttko ant:rta:suna

~bat '~. .:zt<:o ~ ~ ~ dJ1e f.lo'.(;$$~~eil ~ ~t.1t9Ja.dl er;pariero".;elo; drt:'Jo'.at::eaEita ~

Biodibert&Atrte .ekaloofJlcoo edo e~ dibertsi131&3: 1.11\. • bsf'IO z. ~ n '\i B<o....r moo dr'I ,. o JdiJ.;al~ n'..U'l.Zm ciJ a.·~1:;tema Stt.kma arriko C!ta

ena :> ai.rtcncmoa ct.;i, kcm,l'lt)1e natlJ'~ bati;t< eL· ~re

i'Qui.ne r~ '5a't\Ja 9's.1Bm3 al6tan izal<i ti~ e1<&ren rt m:i~· • ~l)'l d,r.

Zergaitik da garmnt~ikua biodiberbitate-a?

~~ egit~ ' l.lopl Ni'lbai 3<lb~ e'J. 1...:it~

posi:ile ~ Docb!rl~ g3b.. ~.A.l!'.6ill ~'S f'\.I ,1 ' . 11 ••ilb1:l 1 f t~ · d':;J}J (Jwsi 2. ii'\Jdi:ll)';

Homidtmllkozerbttzook: 4'osic!.tEl'n01 es €f .iarrana e1a n.nz.al... ""'"1.1"''1111' b IJl ~ bd.iiil(oal<. • "IW~ natu-aiak. b;:;().::ak tita ISiii U'al.:00 ~l{IU, b«i11 OOst•

.~l:>ide:- l:l .. ;;J. .. i.: r-1$tab1 2.:tiar 1 .COO t:ridn ~pwe desbeRin eian !Z2n dtu eir.atte~ro. ~ ), ;i)I

txrJ.3. ~-EJat?a"I dra. E1'N9Ulm:io ~ (4.·~~t ~l'lil tJco ~ m:: !T'!l'lt..-:01 d.ilt• 1-' mJ ontg.Jtat.: o gal'lir;i.rta &...c:o, i.tiddtJ3k ~-.<)"lll'da~ Gii.at" t<~ Qi:l~tisi.n;n tecbpena t:r.t~n d.Jte. Horn<az gal\ UzCl'Ull8'1 rrar1i:na\ la~eeo poiriw;oan IJI lei'I Sl :'bi(e• il laQ'..1'1~ d.11~

tdidez.: ~ CQ.a trkatu Eta (}..a. fi..oz'E<l d.rte ~a (l'.;k(r U't<ill d · U.:ouai n"Wl. :. c,. tu.:oiJ ~

p.- ~dtriuoftl"C!I! 1~ ~Jba1~<Ue

Zelbbu eWltaD&-3k: zerbtru ha.Jel;" be~ ~419'1 aOarri dra nv1"1 if. ro- · 1emc: !}.' Zlidc::OI<, ~,.~ • lr

os.:t-· ft.3 etab

~ n . UJ!7l(li iJIPl da J Hera ad'tid!.I t:\.i1z1J.: r(klsi 3, ~'

~~ ·~" .cti< h.rbl ri'(b ~ne ~ ep::n &·.ciJ..:e O'tta', ~ah::nasui g..b:I dm1 lie: estaiak ~ r~eak

..~ bi) ~ &lit) al<@'\ ct1 pauc,.:iEt-0..I.

Uf bkO' mK.iitJ k s.:rt.:r)'I d~ IS 9al:1.:0l'I ga..~ fu'\I . l'irTa

~~~hJr'W1 131<~~ mc;.U ~ ~J ~ ba.drfZ.d ~~ :JXI., ..u ~ ba)drW~t.U

• ~ ::o t'o$10 g rek'O bu Talga

•

castellano english

m Biodibertsi'latea Der1rialde'ka

- - - - -T . ~

• I~ ... l x;;parr~

' DesEftU.l.. .. e .r-oh:· 1

Gim-emdneizsorbdo ~~ezci"a~1emen _ r~ ~ 1 .'.11..: \ g 6gU1 ~ dtrl

~-ai . ··~a: ~..a ~t:t:n <if. . • ~11r.l11 el'A!!n'lmk: iar-tll.l.ako r:- .. n- C'

k.r~badagio~..aa·ea Hau • ·o~

tdo'O rtt< cn:tri:> ~. 8Spe.;?)elT'lg..l'l..f'e ~~ mok131z.ea b-1uz.

• ~111K1kl- n'J.rd.koln · m~ ~ b.:dJte era. 1 abiff~ ~ •to~n (jl.ie liln epi.;.-t d9-fl l:)Jjfn(Xir ~Mena dJ • ~ G.n!ra, hn61akoleo.J di36~ ti;::)a dag;l.

Zer gartatzan1 ari da?

M:r..fl ~'() mici 1.-1~ cncb ~ ~ IXT.t ~ PE" nl)Sb) ~ dl:3, • ~ L3i'IM"e ~ ~~.~mcbla: e:~"'7~9'd:Jda Kasu Qd' ~ (lws3 4. nda),

Jlur

castellano english

~ a.u egu"L 1119 09»1 a:ihY ~ gera'IZen dr Erilgl'I ~ ;:iori::i .. ~ tlll. . e&p3Zlel1k ~amaia.a hni:UZ.

BCdbens.hl:e.nn eli1 z:etblt.:uen ~ qz:~son ~$Ul1 Oti\ t:CZt 1'.I "UOr.VI <!IJ1 jdO

gisa. izl«a asko ASakc ~. a.rrellK ~

zao.:n EHaTll.S.v\ naz;en dra. ~ ~ ~ ~ OI.<'! n~ · Of, :soGr"l 1tkak0 nmr~ kartzen da. Gahera befl.ai.o ~k jada 8U1lp W':e ~ ~amintzatu. e'la i:r-a.berMn QU9> 011 i!1 gi..ro i&i":rk 1 r $-•~ ;c d .;O bEr' ~ na.tt.rala ez enespe&atzea! ~ egJera

~~ sa ~efa~en dJJ!J ronek. 'Cb::lt"l.llit!llili::«l:·OO ~ ~'I

~ ci1 i-an.2lmln Ele, mal.:ra ~dEqje&ohen ~ d:I.~ t11lbjQz ~ ci"a eta ~Era. berriz. 1.1

- . ~lil IO\M ~

martent2:E!ief91 OI dor DZ ger\atZl3n d&ref1 tw1J ~ hauek ~ae~<i-G~da.

~ ~MMg.1rlHl"l!ll~lcfi ' ~ rQZrlti " ~u

cmn CJfiln lel9.Je!JI u~ 161..1Wrliak ei.a beftiBn ondorioak emenda!zen dreb. Hooe&a. 2004 l.l'teaten bJkMr A~ oo t~ ll.lln :.!OI~ gr

zuen hooen ond:ri:J lllrm izango kostaldeko ~ • tdli'ak h.'lz1.e a urmael btvtu 2.all ez baira. tr-~~....,.,

f~ll 14 'l

bibliogratia ,eta erreferentzia1k:

~. ~ (lf~.a ?'~ ~~.ieal<

~azldtza:~.e1ae~ne'~te'ab1eak

l11tlTlltu hooea. ~ ll bl)IDlJl<j baso ~ropj(.; ~ 'Iri da..

~ knoruaran erBtllpen at!aket.arEn ondoOOz -ba.soak nelr.az'alitza erarru Wu1uz. ~ atmuak h'\Jlll6' e•m- ~isoon def1 ~t ~ honel< ur eskasia erqoJ du, berezJQ QMapenerako bl:lean dauden l'w"bl1 11afri:1kkaiV1, ei.a Lra"ef1 kali.alea gero eta esmsago llMg) d.i <US::IYI ~l. na~.n ei; ~iaa.I<

emerda1Z&a ere eragn dezake Era ber&ln. basoek COiaren r~ dmer'I g11rt111Zlil

CO. ~ ~31 Mi'I ~ kol"liu:'.lf'I t\ar.Lfta.. pen1satzekoa da IWru .alda.lc:e1a eta befe onOOrioak oraiidk ~~errea

Antlli 0 t c:b.dQ en$.J

~3\ Oarl arana 9J'EI elia:ll'.:191 i:ate ~ dii. ~?~ezd.l~ra-imag;:JW .

Zer cg n dezakegu?

& ~ cb'l ~ bX! ·a. IXvJberts~ ~ Edefm da eta aandJ baWQJ lEf gorde ~~ 119l111~.

Ardull'M kontSUrl'l~u; t:iOdb)ft ~1 ~.k e!'lkl 1'111M CJ1Uflfl heWx1eek erabl bai. baina neumz ertbi bnr ctra, ela l1lOOJ e~erab:tui<i &amu ~ behardilug..in g: kOnl. l'lt:u m:xbZ OdO IT'I01m • ~·k.O ric em::en dnll proi:lJ.;luak sahestu, lekU<o nekaz.al prodktuak

ilrOSl beiftaJr.D ~ ~ dbelt&ble ~ ~. •' ttz() ~Ch/"41 pr«\.kll 4lf

~ asko al'.ent-< kon'la.mtzen m g.;rela kontuan Wll LBkulto biodibertis.itatea znind'U naLlElil ~ l;'rl{ ltZ l't OZ. l/U Ez 1 '1"01, '9t )((Iri< <'.Jp..111U Z'-'< gozatu clm.rt mcd.Wl om besteek ere gozalu d&7...aten ZematnaHd1.J9u,okupatu?: g.uegt11 hiiJu19 em;pd&eta

h r l.rolan n.l'!Ul >l"I ~' l dl.9 • Eta bartCJ1.:o herbal anrnaia e!a Wdn&'I &sp:moa ~

~da~ gaoga!al Ll9UicD al dAlo hai1:ia1 gul9 1 1 tlcdtrYl$11t\C9' 1 1..-io , , ~

tza'le'<S ~ beba.:.1Uen 1 ntma Espezie lnbadiiz.aitt.ak kontrolatu: .zeITTt,: ~ df9fl bia'iu

1 bi' " " kt..1'tllt ~ 10~ ~ eta oodJrl:Jz ez dJte bertotr.o ~ea

garatzeri Ulten z.h*: lalh.~ 1'1lindaJ.. IJY(lll ~~- i11 $1G1illlr;

rol:l ~ ~ IJfdd:lek, ~ blll"ak.. tm dran Azjlai fi&n kk.B1 lska;o ~ ~

ltll"d.r1 <

castel Jano

06 Energia

[ C3'm!n Orozco BalTeneetin eta .11nt0010 '*ez Semno] ~ko UnibmS4alea

Energiaren erabilera etengabea ~zan da gizadiaren historian. Baina energiaren kontsumoa gero eta handiagoa da. eta, horren oindorioz, gaur &gtin oso arazo f.arriak sortzeri ari dira. Horregatik, beharrezkoa da gure jokabideei buruz gogoeta egitea. eta arduraz eta elkartasunez jokatzera eramango galtuzten erabakiak hartzea.

Zenbat ene r-g la konts.umlucn da'? Be1rdin kontsumitz1en al dugu guztiok?

EblTOO.m IJl.it:as;:I( ~ a::Ja:> haZtea ~ cl! tirta~En 0011191 ~I a1li:::ml. 0t 116;0

l.nf2b:-k, ~ l • J, :l(tk. ~'i;,t!J IJ"(.f ~

bl<$ll.J b3flO ez c1.J1e egr-. ail7.ha!ik gau- egm a1e. tnna tmTDdublirriali :i0'19ii< .• ~, il'OO'l x.r~. eta 9Jl.I' (':,Jll'EIO ~JI L(j;i00.PIC03k k(I UI~ JUJkili'rJ.)

«"~ elr.a1i clrte.; ~· Eg..11 ~ hctn ~ OCg.l. oeca ~1aehi1ia1aVJ :.ia curalcu5lmm t-~ ft:fl ~'"""m ll.c;nb:11'QI~ ·L~ qr.~..- fi ~:-n~

ez dra m:x1J CJdo!i• .13'1. l:a'li!lu. Har'tial iem.aan m.n:tJr.o

biil8l ~· OOJ a,tp' d:l.d Mba'I t:UJ l\.Yl(i h31Lm ·l'i~ {i..Y~~,:tl 1 "~. W)-. ~1'0

J~ ~ Om.Y1o BaraiKl, ~i:I l...a1RlarrS'~

eca Kaw-.o 'l1J !Bu t:al!Bi. ~401-t*>Bi ~ tnt ..... vi ~''ltl .111~ l)-0. l~n Mln*10 OOlllJ' • t*il

g.i151U ~ ~1«1 eite, ~ lllTei.;al<O [St31U

B:ill.Ji'.lk. ~ CM t~ - azi.D'(k) l:i haiicjj:l

tolCf.111 ~ ~.L .. ~{J:1r~~U:.1 1J; 1tetoo cc.•~

hci.litrt:t ~ ~-. Erreat.t.;s1e ~ EJC9)!!la ~ ~ lB ge:rtallkl ~ ~ 1'.a11.11~ ~.t li1 f#_'ll"f :J'I lj;·- "fl (1.~L:t'n 001~,}(.- ~ ~

~ifln'l ~ pa ~~ Cf, (i1fl-lQ O((t"Jll

a-abera QEl1alZB1 tsdd? rr-:•fJE!u• .... , :r. "1<t0n r.r cr t1 ~ .; 1. iirvdian

l:i...~TI ~ ~ '9fJ<.;~ ~~ (h.nf~

<dtrasu1 ci'a "6rlJ r~ l:Haiiicata ~ Q1ef1

c» hcnidKll OOW. · ~d. 1 ~~n

t:;i1I m .. ll'll(Un "!{J ~J..V~,(n.."l'(Wl l\'.fV ~·13 m)L'l

~.iaBQi tsilago bCuta ZLIZB1BIYl ll:na del.:t. henEn

~w --~ pat:l)il;j Pl ta:J• d9 rrudk:> tl1'0i.'f!il~ ~·j(t) <:L~ ~fflox) rw;it..m

eg:idak h.Yl2'eko, ~Lia l13'gO da ~ bakatza Cll1Vl.l'l\J

Encrgla..Jtuniak ota lngurumonoan dituzten oru:f.orloak

Gal~ B'B'Qa ICltMro Enlbltzm ~ lllJ'TtS t:uuz hl7

eq. ll'hn. lehen mailako erwgia et! amaieral.o ~i;li ed;) big..'Wl'(!ft m\lil<)k'O ~ r>.JlL'! b;tR '11;:i.

Lehel'l mallakoenerg!a~~~.;nf!Zcl.llnl

cn Amaierako efle(9i11, ooril.. 61~ trQGl ~ia (j'l ~ -:t3 a J.J.Ur· ~~~ 1 ~ j;,(',ar 1 <.t (nJ -aT{911 ~ b1l:ltM:i El'lEJQa ~ iz<w1 chtE'f(e

tJtli:le ~ tat- E1~o ~ {P~a. l(µ;ri rrnt.~ CIY•9ft'Ct\ n ~1 s-=u;t,'*° ~"-l;m1 tnro ~ cn ~~eta. 00B1 ~ ~-~ rm dJ kcr~ 17~ 1:1z: tti::Aa ~ ~ g-· . 1cj.:,

~i(.ll h::b:4"l.1l1'31•.:frlJ 1(1~ i<.11 LC•I l.'11 ( L1.

etafl~~~eia -~ea!;P~

~- :ntzoi ClllIDEn s:rozai.Jrl<a.mlu bei'kt ch

Energia.Jkont:sumos iren banaketa Espaln~ n 2004an

castallano english

GD Energia-iturriak

Berriztaezinak Alt·

EI E11e9"i f<>Silal<

Gasrmn• Fl!tdioo et> eratariak

kalzaeti .Wlliik

•• ....

f

g ......

~regLn~d!u}.n~itm:J<2.inxhn~ch. hd 00ram. ENi:19B.rum bem~nr4'1 e13 ~e.rum <itamt:oin ecb beflimgam.;n ~ ~ ilo.rs ~it:k>?. b<ib mrdrn ~i1iO:t"J<ol::~e"taetokiUl~(IJmjoj~ ~.

~eg.n.~~bsi<.:nrrul!Zi:Qkcp.ruoo:Q'efl%roi'gU'\lc:b,~ N.ldeasra%6:/irg..ru,e13e1'>l19B~lliEk.ti~l::rsne. ezei.re %10iklm.11agjldt:r:n.

Enr:rg-:n:n ~ Erdjncti<o if'9.1ASl"f4'I~ ~. l::t.r.a:. hai<kl aktm h:':f.lek ilan Wl<M:I cltlJ ~: • 8'rag3i bikl areluntt:a~9J<k. • BlagB rude::.na. • 8lagBb?llizlagarff<e13;j~aioak.

Errakon1I~pitms~nm:bi~sa\.l~~JkU?k~9rd'MI <r.ID mgu;i::k i"uJEk c:h: brrot:gi.ttkuiim haa:lo.nOOa e13 haook kfrmM <l~k>?~ Wm hfY<Ul, SIYC9 tt.dOnilo:sl ec:b I~ eQ

sm:g l',;aea, airi a:W:Q, p:rio.ll:ik. e13 a<;gaien jrtm kirr~ aicbicn~OXGS1-<r.1~.

A<aoh:<iEk g.Jztik gar<lltro.l<k dra, l::Qm, gveg.n, nvdJ rtaal«>k>?;ka nagU>ia berot!gi-et&<\J antqxgFSilo:sloon aictriaSo:i b?itm ~am 00 :6Jm:rik, e13 OOttie h~ Zt4io.Na ~ ~oCOt e13 ~gas:en ~~ Qo.t:i ~b.ru h:oln 3. ib:i)

Fisbzko energia nuklearrari cbgozkOO zal<iluak, tlntse<ll, iSllipoak g8'ta~ko arriskua eta f:<OZ>?suan

b

e

•

sa11Jtako hooc:bkinak cfra. LehEnengo arazoa mJrrirtl egh daif.1:4<e, i:;ditika eta jardJIO?ta teW.iko egcki* aPikatz>::n bacfra;esatJ? b31?rako, 3. eta4. belaomlcfetakoeirea~k. neuri osagaf'D?kh.

1-b'lctJ<flei cbJdOenez. b tatle hard l:«azi Wiar cfra: j<m>?ra Wldlm< eta ert:<ireko:ik. eta j~a<1 hanclko<k. Azl«:tl hoiEk, n~uski ?>?oni nlldearraran Er.j:jiokoelft'gciem jama W~larik, Erd.OOsht!gra:D:ian epe hJZ»?<k eta beio-erri::io eta". :~ e.ra ~ eiradazio-evisioa"'-i* iZWSI ~; amzci har\'!gatk, G"Tiskutsu* cfra EhLnka on?tan. Kcq::O'IW behaml<o gai mg.isia haid::kflm e:za~a m. egU'l ~tegntte eta p:ouS<ltlie l<nem ikierlo?ta hanc:b &Ji~n G'i do'j<ri<.

EnecgB altematib:iak et:a berrirtagarriak eneigia-iUri ~~zi'l<k cfra. ecb d>?rioaa-epe bb.mlo:I iemgenEr.lzi~tasa ct.i~mk, eia ahatmn IOJtoagani tdda ctm; halae~. b!h<mzkoo iZ<ng:i da bei l'OO?rako &:bzen:!n l:)zi.zido a>mn?n art!iketa ezaf'IZea. garap:ncnn f-d'Jn~n<ti egit:En d:n bEnetko Ekarprd'la b:il~o.

Energia-kontsumoak bizi-kalitatea dakar, egia al da?

FU'lt:Sezlo:I kQ'IM da h:mko hau. Baclru:f erggia· kartsunoa bzi-ka!itat.earal adaazle c:t.;4a onartu ajt.en daa. Kcntsuno alM BPG (Barre A"oci.llctu GO"dina)

castellano english

ernatiboaketa berriztagarriak

<

"'l!<lr.ICS~

hnlCmt«O

:aJ!l-'~~•n

isia:

m- ... lfflgll mxlJM 3Ja!,.,.,nera~l-eta ij<Kml,j~ll< ei«ill!M Q>ga!O

H~~ eta hclUSb"ia-hondakilak BfO~IQhlflllVIOh> MM•!Qk

alaaredn loo..rta e))l'9) liaateke. eta Dztarleriaren cngi:z:ate m ailaren re.nltza t lnte'J)reta daite<e: hala Ere,

irakU'keta h::lri ez da M.,.._, Barne Proclktu Gordna e.z cb ti :zi ·k:alitai.l'Ef"I adtnzle bakall<I. Era-gia· kcnts1.rnook. neuri bllWalno. l"aTialde batEn garapen maila ad a-aztendu: b111"11. blt'in 9-1tide-Eko batzuk lcnu eta g:ro, e:zinda 1:i IO)l'!CtP1Ul'ori9'1artekolou-a zuzaia e?Orri. Garapen maila "'*"'128«>. alderd ekcnanikoez g;.in, beste aldEr'd osagairrl batzuk ere zehaztasU"'I l"Brdiag::a: k001uan haMIJco d 1UNn adenzl~ er.cil:iti beh:;,r dira. GE!Hen .-libllQQn den adienzSeetako bat Giza Gairapemre'\lnclt•((l(l)da. eta hori kalct.latteko tiru aden.?le 1%118'\ ~ kcraAn: bm~.

herlu1aa jasoaeko "-'<:n • dn>-samsrel maia. 3. iru<Nn t'oir'blt ~o Gaa ~

""""""" - k....,...,, ... din. ~ kcntsi.moate:in '°'*· lrdfJM W.1.n 9'3'0. energia· kcntsunoa gi.ndiarer'I g::ara~ko garnm:zitsua dela ikus(Sl da argi eta $P'r'd. blira tz dag.::i loa.ni tUie"la

kO"l(SLrnoan:n ballot,..._ eta giD g:;lripgiaren mailaf'e'I artean. Hareg:a1ik, 9zaner.garapen iraui<orn lortzeko ra.rri S9)1dak harcea behlrrckoa dela esan daiteke. kcntsYYloa mt.ITixtJ.Q: eQ ~ atalean agertw"I dralenantzieko eklmtr1ak S...SQ\l..O:.

Etorkizun iraunkorreran tz: aurreztea, eragilkortasuna eta f:nergia altematl>oak

ZEr na.ni l'u' ~ ~:i-k:lloa murtr\.I gabe 9'1Ef9Cll9"l kcot::sl.n'ce <tt'<IZl:hko kl\U't21111«1r ~ h018'1 Er.rllD.rlck a

-"'~"""""'du: En• ~- n.;ili«:lt1aJJn 9'lefgekAkonaJrriak aZIS1JSa, S"IElsP~mo ~? 9'1s: aigae n

elo:j---.. - · Ensg:i~tni b.I~ °* irpalru twbg:e dJeri bsebWc~Ma,:tal\!Ma,haodt. se9a akmatXB'lkmurtw;:a .. ,..

OEsab haieorah:>. hnt blh.-.0 ~ min dien eQ ~-...."""' ___ .._>llSIJ _ da. JadND aa ~ ~ <Wb:rdld< ~. ro9i. Htlo.b>:b.esa,,_

- .....,_ """" g;..- N1Z<lmmk

"""""" ... .p-. dll"Jodi"""'e;P<iak - · dluzantag.intakftl"laWI <:k.ni.

• G_ ""°"'.......,.,,P.,_d\A.p:lb l&kalak eG dru~k«VU'I d\iitJt. •fJlee' elai rob:anakcen jdall:X:&k ~ dtn. • l"nab\Jko ara.Al< mmen E=G.PIGU"I dtJnt,

• lrd.Guiak ~ tn zftitui jakh ~ eskainU"I ch.J,

lfl1 Elektri12:rtate-,kontsumoa ren1 eta 1G Iza ·Garapenaren lndlcieatr·en a rtcko· eri ,zio

2.000 4.000 6.000 aooo 10.000

0,9

• 0,8 • ~· fJ 81 •

0,111 • o;a· • 0,7 ~13:)

ba'Tt:l.l1U.a eta ali13h!ta ~ ~ C11U, eta lepea~dJ

• ~ll~i:ifu.to1Jk ()~9-1 r. ~ (iJf ktJ'l'.~U1it/ll.n

Cil1men ornt.riin Q:.1 mbL""'IJ mi)t~ ei.1 ~ • ~

mbl2tJ llcOOl lq:u\a il.kr'd.tZm ciJ(a. 61.a. ic*a (.t~'(:(. qr.t • ._u_io: Qr,atl)!(.11 t.ig,r1l;r(:f) 111..;

Bel"ooezlo3 rn l'1eSilal: ~la .:Id bEf~ eta ~

~~ • •1~Hi4 'k :.i4QkoitJ1'!; 1llJ.;o~nJr.il;k, !'lQ

~l~.:ll!0.1 ~ 11 ~illoi'I. ik.~~l lldOOUoo 61.l

~ 00.bitl!mkl 6la atzd(o ~

• ~. i':d.$ii.n t ~· X:ti:lr'I _ r · 1 , n .~ mltl8I. <*;b'otan. g.;micwl, l;iice'~ t$'~ ala~ dlJZ14:'Elan 8lab

12.000 14.000 ~. b<'6T:

16 000 , 8.000

• "~eo.-u1

0$r'~ •

.. tnerga :il'3'l'\ilt.t'081 ~ hln::ltzoo. L Baol~-~ gad{ tumn ez dtull6n SB·

l9.j/jtj f9J il::~

{i)(J~'l g.: ~ hiliL;g.n;ia.

2 BuOloJ ~ga:;aial'tlien ~ bOTir.Ttli {f~ cki11J 1 tjo, 1 J."i('J'l

a lefB~. ~~(ftl.U.

Neuri ~ hBrtZen eta biiaml badfa 0 d3 tl(A ~1 1 :'IU k'\ ki)'tl !;l..IT«l1 !)~!(' 1 l'i11 . .1 M:J1,

~ Onamll."I l"!Cffa'fl. p:wtft;f"(!: ~:11 (i""~ ~tlt3 ~ . bllhcr~•J,Q"ICI il~

(:tj . . ~~· f lt"_:t, h;

~.~nrttzrrukic~~ff ., ~~ h:'m!t.r.k>tmd3ttw. . ~ R. <

~ .·

bribliiografia eta erre·teren:tziak:

castel 11ano

0 7 Lurzorua eta h degradazioa

[ Juan Jose JINll\ez Marti) Ikerketa Ziencifikoeo Goi Kon'l:aOOua -Atmosfera. goosfera, hidtoS'feta. biosfera eta 1«io.sfera ez beza~ edaf osfera ezezaguna da gehienentzat. Edafosfera plarM3tatik oortut.ako ~l.f'seskualde handiek, llrzoruek eslalilakoek, osatzen cbte. Lurzoruak funtsezkoak dira bk;)sfera mantentzeko eta l<dirna doitzeko. Hala, bada. oe1<azaritzako eta abertzantzako ekoizpenen euskamiak dicl. eta a111'msferan bilt2.en den karbonoa haiJilbat a1d iz biltzen da lurizon..ran.

Liurzoruaron ba'I ~abldoa

Lunion111r.n 01w19<1iok L ·.lOJLJ3 ·~:Z dll nt n gi.atie1ak.o l'\41 · ~ :u.Ltetn, bert.M

dEE!lo:i«tpoe.atzendien hondakin biologk>e' atiki&Ortutlil o m,til)ria org:in "'O(l"'n 1:it<:1 ~an bW d1JVn orgtlJAn!Q ~1.-ac: hAtloot komunitate biclog~«l naha&' 1ri hu16c1 lwz:orua oeo ez~am berezlilk dituen egl1.t1n

001 ea. vtlnO~Mm hidr06hm1ren e:n geov..ernrnn--9'1a ba1llJ6tnn SJQ:ilr.:rar 1- at1<i' rru,i.nn o ... n d(u'ID.

Baliatde na1~ horiek guztiak rne1ro gu'OO OO!:zueta:o;o T\n<1 t\J bi '1 elkilrtz.-.TI cfm "L -rrn""'1 nm •

~ba., ere L.and&'.:;en e.u:.Lraktz. gaa g""uz.a ho1 atari bi!tzan den biorM6a kof;:u'u hilndlir'en ondorioz billzUIEln ustez eda'foa.fgrg D1Cmtin;u b.ic edo · 12...,lQ bizid • b<rc d;i 8es1ti b.'lfiuerl t.bl-'~ l"l"lliflllJ ~$\J.'.I (ttJli he~ Og•~ 1

da. eta tO&feraren ge<mll!!Z moduan jok<ttzen d.J (lku<&I ·1. rru(li.1).

lar da luruit1uai? Harl<.rutz bat t!Mkoo da. den~aoa nahiko ho~eo8Qil 06.<Klrlln dagokionez. ero ftPL1ZIO porotat QUJ;.11 drtu A.21hk ;unor~ 090 t. tcrogerl60(!! d.:1 baron (ll!IM;tun duten elemeotuei dago'kienez eta. gainefa, poro a&o;.o <:Iri ~• ~. h.: Itz i:xlo MClllM:O'I~• ba1 lurz:on1 bch~1rtLeri detllean, tur.zorua puztu egiten da eta 1*al<i baten modEn • !Oki:W:Eifl du

___ ,_ .,.. __ _ ----

L~~Jilldra~egoceil baizke1.a ~lan mJtr. draGJI mxl"""~' mole!'2i:l ~ ti laki:i hsncfteri bUw1ez. ~ dAt.:1•3 ~ roook . ..ea budin• 11ttl ;izido h.mii;ook

;:.:o ~ hg'iJi ~ born hil cncbtfl . . ~ den~~~dra.M~

Gel horiek zement<ll.ze-propteta1eak cftuzte. era ~ • ~1,J :r'1 Pf'OPtOl~t«'lk ~ 1l•·N U:

Zali organikoa

Ll.ll 11 ii.d: n-.;r ll'ltm hrilQ '1rt.<...n..i

castellano

IH,

__/

english

d1u, ez scuk ura at'()k17!!1- o ord.J.an, banta tl«e bame.an dagoen oopaz10 ~ :1J41rri handia -harkatze-:a--:oa b.a1no ~:o.: ere h.1nd;) J{X - ... ~tt: ·~.iJ e<duao edo J· Q;,era

kat.ah oa hand· .. eko ordJan - katf:.11 trot ~ oen er! agal«I bfrzi latzc-<i azkarll:m d.J(cin t!IT9a·'.'ZJO<Jk-, landa'«i3 ~t ~ O b~rt~ 0 eletil(lt\~IJ J 1tw.! 0."'11< biltZ~I) orO..::in e·a bir_wjatie hoo gert.a t.zeko benarre.z~:oa. diren btomas.;i eta biodb~Uit<11ea han.:eko at.almena hedatz ··o orci:.an

G :NIZ:ll(l. nui. 0 m 1ro l<Clr· 1u ~,, hoO.'H'ttr

h(ln 100 aldiz h.'!rtz&n OJ barrualdean -bamef<o az.alera harkaitz ba1ena ba o a~oz ero handiagoa da- HoITT o&.s1<«. ww. ~ 1emu l'l~:.i1:lk .. at:~<l1tu:1e • p~t<•~ M". isa eta ei ag~ ak btlalleko Horregab~ gu;::·11aga ., lurzorw • ~ re.ak tort.t i:::uga ma· dela E!c'Saten da bana ere

Lu:z01u.1 c. 1bol'. 3u1ier" «'n 1t, ''· :l11. u cien r ~n t-a nbat geru?a SOOZEO ~ra. horizonte, d9ntzeriak·

{ik111si 2. irud"iG}.

Luzauclo: ~~s!lZJ..oak dra ba bO>f~ ba pertscnE1"1t:.at, n .. ....-.M.:1 ~1t.J< i ~·

:lb.rbtm.J ~Jc • Bema so .alu ~ • .zu-1tza eta i!Oerg3.

• kitl•_n .:~ m: lr .-~(l'I, ddl.:(r'I • .1 ~ :i.i:.f'I dJ:.'f'I ~Maea, ~ ~-lJl~i.k b..ibe$b..L.. ll3k, dhd.Jfa ::a:ea et.3 ~

• IY!kl (){~ Q'~ tl'.1T'IO ·~ Mb'Utt ~~ !:''la i:n-EN"fba Q90St

Gero ~m ~t:lkozelbirzuok • C' 11 l.n • · • , o r~ ,131~

~O..~co:ml--.~ o ei.&3Tl·kn~iea bet~n dien ngitSl8 ~

• L<~ llTI3 1•a, bt-~ l'lcrmrr. ri ~ mr-.er .. ~ab Gi..re clradstz.a kiJ:t..rakiko e4EmEntLa, L1..rnr€10eta 9z.ada:ro ~tai;1 t'\ttko b "' ·Jt<:i :h ~·d:{I a~ecfr4J~· dtuena

Degradazioa eta h.1r-zor~bali:abidea ren glil1era

Li..norua e_z d1 g1Za ~~ befrizta dan&·een baliat:i<:lera. ~ 11 ·1 ~ IT' ' tt Nir d'u bJ &cri.:r:f.;.o l•.lf:lq'U,'lr(:(I d6gro<l«ili 03 +-"3 g31e.ro beret:1 bEh.ir citugu t,~n bo.o:sbci;..a tsZ da g t!t;n ~na hondabJ eigten da, prcpetale b:i' g.1!\ze.n ditu, ·1 l'lc:ncio: ~..)(13go' " u1. o "'rn~1n ed::I ':"€(bit;:"*tan· era(1•=n du Qga-rt:n90 k~-n fl,J'!Q(U3 c:b~ eg:t da. L!urz:or~ron ig..~ Ut?a.-1.!' l.r::>oo 3~· arrau::o eta 1 ~ .. i&ral:K1Z€1l ei: bdd·u, lr:.au haiek 9'3kt.J 091 ei-a, e(a ~dra gertatzen badl ;t1~ ~11.t., ,1 1.: t , O<t'J.. · ... O<io:.i l!O<i.ilJ>li'ln

eraoot esta a pald:tl~ dr a z U€a gEttatifl'I bada ti.:ncruartr h~ura ll'-ilf8'1, hai:ea:en,. ~GU.aren edo

g4bt.'lt ! l)f I f f1 orrl;r>QZ gM~ (1 1l • K, tlJ ho! ·I J\,

rv...n~ h.n~ ll'-~a. haJ::o&-Ngacb.a, tlga011.a gill:iarra edJ p«iga:iarra et.a hiQacb.a mekari::oa gt'rta~ dela es.an m n~ EdOZ l<~:w'I (1' • ~~111, , g ~t«i O..W. ~ ak1or"'~ landff~tallJtet'l gal«a ~ edo naballJl(!C"a- i::atoo da Laridare-estallodak li.ncruann ~n t<i ·;<1 ·l'l:(p kke et3 agr · .'lil\1:'1!.: he(dltlJ<o ~!<l:tri

eut-;.antel.lb~, b.~besten dl..J h.nO'W Modu berean l.::nda'een ar;.tr.iiek t!f9 bzoruan ei.n.ten cic(e lilJ'5.1rak:arean. e-~ hari

t* "f.l'O..: r'l"IO':eti ze.11 o.a llglbtz63 pQflt<aJ..O t::t•taM ~,cp.nia ~ tuldan

1 ~ den r~ bihutu dl ~o lani, iz~ era, biz':.arile€kii b.'ll(!r<J 6t«'bll1Z • m&J (lta i.;r1 cgr.v: \ -U' C\Jli:lk. erri=Pf~, .areponu.U;, .c1;b- ~opurw ~"' handiu bii.1a, ~ ~k betm"e.zkoak ba!.-a f)9fts.ona:k haremarie~n f:'lrt.:~o • l\1rrtmM 'IOrici tutit '·o G U' 1i.. mb:)k.a et.a mi$.a tie+:tarea ;:i$l.:. c eta ?ffilentu :.upwi da~. &ta :z~l

~alds:.an. lural:OOa&'l % 2Q bar;o ~go ~.a hooe:.an dago G. r"14) Q:· • r(;(I cb',, f11)"d( b'°lO'U ;'t:'f«:r ·rin -100iafl lOOIT<t'., • osuk:leko Laubdak, 6:1:.ak, o&a:. - mm ot. dra, eta hai da, ha.."11 :ru:::eo. arazo ha.'idena, eta, hala,

i\.'.,rnu rci-i'I tt4' ~~ M 1.r lekin lehali ilnl.ttt' ia i!-!41 l"'t;J\Eloo( ba.'1o!'t lZt"I d tZ11:.'1

Lurzoru.:JJen da~~~~ 1 m 1 lr ''"'1.1 • tt.31.:IO"'PJO.:~'k g:.::alof Ml b.d•.abida edat :CEil «.a~1:1rJ t:o3'Taren ctldaio 11,.a 6fl

dra. Proz~ horiek ugaruJ<: dra, &'!a ord:lfen garantzl1rruenak ~ h 0 11t

M:rllefl:i «g:inilc.a;iren Q3lerni:: t.rTa Lmtz~ do;; - r:ii.a

g ~ den m.:tt Ofg.l'i~-oa booitz9"1 ~ deo83n, hszon..ko <'1$.JI ~l)A• 1' o o-.;, g<'lt 1 pafU.:1 t< n d ogt<n d~ IA ..ncrua. · . • _.,, eta bd"1:1 pq:iteta•~ f(bt'<oak b!lt11;:en di Gazi1ze3 eta eooificatzea: uzooJ<.o fJ.1l1 po":a.sil-.om &la

c:astellano english

~ lurzorua kutsatzen duten tektoreek

'iCdiJ.:oer1 edida areagoL?.en d.Jten i:ro;:esuak dra.. bes.1e KahO! ~ kai"l'lf• Cl, ~. h:iclM r:> b.:1lz:U\,. ka!U!03 .::.dbKI~ land.;r*" el•~du'~3•:o l\Klt~:-kOO!- ... ,,. Egoera horri:ol k.s;;;oruar911 pH-a g..Oiegl hillitzen d3 -o,581.k Q0;41·. et:, !311(1.:Jr 1~r dtu?t~ og · 11 a~t..:ll

dersor~l•.rJ ~izen da Haia llrlcruaren ga:z11.Z& erag1 Et'!

d.Jteo rarduafa bat:&: ur ~t.z:dslef.Jn iseztatzea 11.S.rorua h ~ 1 l :t n giJ1)Jko ~im.' b;1~1 J «1(1.'.irr\1.: cm~ ' ,,,ilb .Uldotz~= 31idot2:e-pro2~•:· i:<ti - ~~ga1;;n b.'ilalti~-etl

ck.sC" .i eragiten d.J. Elka9'1] geliCNk g<Jb: u eg1en dra 1. hi~;).t odo, :ir1 d<:611.,go, :U..rrnnoc oickt~tlM

cft'a. t;.:_::a, bJda 11.17.00JEf'l p-;-a 4,.SeLI< -oso a."'1doak'jai&~.an da, eta elkagalen pcbrsm 050 hD:ia da ·'a~~u:en

iOi31 )!~3 ~I\ . ·C'.I .Cti;: Fli':&I d:ilt ~c. La i<fJSl.I hOrr~I: oxi-:ola~arazoa~ ~ dra Li.n~.en azldoL~ g-a9t€n ~oo ohiltJ: • eta i8nom€C'.!Oa!::., bfr:.toak bO~ , hCM• o hauei( .3 · 1 alidoa, o; ·ni.UI ~fa.

zlha11.?~?'e azidotla ~meroak. es.a·~ bslo;'JC' oDOndako basotzeak, ~~ako taxiareda e aL"lln c:ti 1!• i •:d 1 ~ u.ZO"IJ 61d'4'.Jk)J3 ke<! ..,,, .•l.ZM, 1 b

TrlnJcatz:eae ~orw• eg"'is3 9411.l~ ~u:o lrlli\ou.:ra nau w d'\df\agc> a:p.ltU citugoo belalc:i-pr~•eaJ.:: ga:tz-eall 1-.1.-iteria or~1r'likoorcn :'I ~•r<r "" llctlr lt.:rilk OdO ~t ve.ak .1na.r.&lel-.. o trlr'°'.o~i- efa• en dQ.1e,. b-al"3 hon afde batn utzi a, bada sakcrieko hori.::cnleeta'l flfa.,;i ten lt.t<: l')C lfl 13K~O"(I b. pctu Mndio:o·' ·an~l<om, 1'13

tt'ilL ... .,J

Kul&.J,duroc h..Jr.:oruareo lrutsad!ra oso pmztil'Sl..I lama .1a

l. 1t1 r. h 1• )(1 ~n M c h003L:.:Cli l~fCrlr'I ~ikusi

.3.lrudla). Kuts,ad.lf4ri:fl E(4 pcAmooren anta'l O)flfd~ b Od r iarn~e.Jrl lis.:oruetan kop..ru netm1sue'lan a9Efti:en den

demen tu ba~~ geh'ieg.z:Koni9Uriak, "11.'legarriakM!lbadrenalC, ft.:. d pdll.'.I() l(Mt'lill°r;;G (.>rabit2: ~ l)C()

Uat$l:e, ;adbi:iez, hr.ar-en g~~ o ~nk~: w tef'I

d..Jffl ~tratom, f~taloen ~a ant.: ... ·oen ~t.!ea f.j:.t:1tik. IQitl~a i(fmn03 ~O.'lJi'ln ~ daigo.::k)On m "U<'lk <tdo g.:.\l' rne'latt.ea erag1t<m <lrtM p«;JJesua.-;. 12 oo •:i:& o .;!8tla1 betiart.c itz.ateke ~11<: cB}r.. b«.te gai mte ko batzlk eta b.lita g t11odeKiktbool<

"tJ's.ai:Ua- e1a polu:tO-PfOZ~sw~ lt>bbk eta h.ed.:.· tauok i..:an cll'tez.ke Lehooengoci Iola 1 u· .. atza:te !J~o erctnu nah11<0 b.lla~n me"1a1.:: ri ~ goliao, e·3 , u hofler-: kci<::agune l<.'\ltsat~k d:ret.a 6s;a•en da, bai ~:oo.trc::i!a1u gabeko tsuoon ondoooi ln<bitrla kimtkootan edo ZU\t . nllo'J rtClM g l~"ut ko IJipuM ond~ ·~<ib

~lJtS.:t1uta ooi:. A\1~1 , ~lJl~r:t.1ra ;<fa1W4k p 1 ~.au,.a

edo pdJ t.o:.aile gubt>ago motatzeo dtlJ, baina ~ u·sadur: · lw < .uibala;o Nr zoo ('11lu Nekaz ·ua· risu n egnE: den on~rnen e 1 P6Sl.4l.iden geti eg~o etab era harreo adblde uan da:tek9 K~ 1osolo: Ddo pd~-oo~ t~o PfOit• u ' dfuc:fiM

3'fan, ondello globaa ll ·' ffii in d3u~- e ~ etta:"J koak ga ~satzal~ et.a.'ed:> pdUtzaOOak Y.lsgatzeko

·ei.:o tiarn (jJ, OI m hu• fd•r.12 o, tif'.men1U ~ 000f\;1J~ U'AIJ(3 t•::./ecJo land.•·ee1ara l(la'O

diti..<Zte, ~ be!SfJal~rn,. eta hai!Jta'iik harag• ootara • Mk<tf g.. en MlnOJl<o tra rcn

a abera ku$ao..ra ~o pct.uioa d3 garnpen bide3r1 dauren hooialdootan hmatza gehlEfl ecag;too d·uen a-ra.."d :ruzE.na

C-dO Z:( ' !<0'1 NekazNt ~ :o prtXllY.tu IJm :c;:en ~tico « b a

a<Y.ooa da ~auak eta ...-ai· kt.1sa.1re.'; o aaazoi nag~eta• o

castellano english

~ Lurzoru.anm er.abl leraren aJdaketen ela g iza ongizatearen arteko IO'lurak

ll;w1.,.._

bat G.ahB-a gai kl..it.e.:tgat 11 o d1 LlZ'! LM hoi • 11.SaSC>-

rut:ze&n. ~&U&Oko kal:e trOCkoa poz01tzen dute B~samorlu1:ze;'l

ngu u idorr ·lan (lrdi·1do1r UI.: ~.:. hot eta eub· hezeetan. hau da ur-baliabide ""1ak d1ur.ene1an Urak dgg.r;;i;t.-.,,.r odo g<i t.:w:in d LO b.lMlrnofh;u ;; Horren ol'ldotio.z, ez da pro.zew ba, b!u.Z11\ eta be:ioo pozNU a&:-:.Of'911 .:ldierazpena klma ze"1.:ll:z batzuetan gor1C\11 r'ltl 8. Id ) l,,;;.ti. holi· tM Pl\ mQ idOt r~

u r'i da., l'incltll'U· ' iuai f.11.0. biOmasn g 2en du, )ILi rurzoruata:: o ma1ena organikoa eLa j.!lrdueJa ~ikoa m• irnz:ttt r;,;11 n d .. o

LYrZOll'Ul!l k eta kJ ~ma eBJldla'keta

urr 'ko mak ~uM·llldol!wto ·l l'lb<; ~

ditu 60rreraLk. e1a beraz, k&naran aJcla eta ez da '-'Ull~tJI ;'i a'lf~I;; bQtiili; B.'.J1n11 QD filg~lf1 l.urr(l

bibliografia ,eta erireterenlziak:

berc.tze "'loba.lar1 buruz e<b ldtna-ald Lat• buruz h112 egi1en denean. g12_0 )c11dUM1n ondorioz gElftmutuko

,1 QI biJrt t n Qflr fl

Gaur \ L.urr ko h,i1 r hnnd ;;,k 11\fil !ia OJiJ(llllkO a&ko galdu dute nekazari~ako e1a abeltzasnlZBko lanen oodorioz: 1;i l<t ito nblld1.1ta~oCO Qp.irv<i a1mo~lcioa baino askoz e-e hafdlOQoe da LLnoruan rne~tu:.:vo 00. e1a Ct-L guztia 1111neruizatu eg:ngo ooktz e1i1 .-.1mos1ernra ina;il.;.o b..ilU. &ortuko ge o;oon ~

e tik zb 2;.fll;O r~l'IO~l;( lllr~ko lit\di«t Be<az. lurzoruBl CO. -ren 11.Wri Eodo isurbide izan daite.2lke

n d :ikeuuen Gr.iOOr\1 9tuna g a ez do llOll k.arbono3ten 2 oM t11...g 1ei1

bilJt.41 OOtlf!erako OO&te z11do asko~ ere (iku$I 4. irudi11}. Lor n alte"utakoz ;.;Joetalii:obM n1tror'!• ~ na dJ E~ bGdtu-.iu .; 11.u"tOru "!: rni··n ])lti':JQ dugu bio&!efa zaindu. horrt!fl ira~ e1a 0&as.una haran mtinpo b..'rtQ;Q <

"1, .,,.,w111u;1:11'1

>

castellano

08 Hazkunde demografikoa eta garapen

[ carmen sani IApttz eta Molfl> Torres Roct'lgim 1 Granadako Unlbert!ltatea

Garapen ekonomikoa aldaketa dem0g rafikoen faktor,e gis-a

~~~~~

~'~ 'Rt.' ' 1aoi'r;t;.Utn :D)"1 Eut.o:rl, ~.,. tasa oci«:a l'.".ftt~1arui~ nu:1Zb:tl re;a 1.· "Citl. ON:!' ~. elcad..ral. OSCl9.lllB1 ea l1i;Ja"le ;u:t~ ~I ") "Cb"..io..r'rlttrlCf~~i.'.rU' 1 IS'" . ~

i1.J? nu e7. Z01 b"ta iMl ~ r;,.tr.: . krazo. l'CrrffJ • ~ ere oas:e11:*~ liZil1 2Rl, ea ~. Fr.n..::.wi %0.$in.'! ~' 01.Ji ~r: , ~ %1.71 '981'1 iw: Bt;e1 tm ~ u..ri o:t?µ ~ ~t11 ~ 11ll ..m kzati ZIEI\.

Gili~ (Xrtri:J; ~ • rrV ~ ~:.akllZ.17 {)'\, l.lr;iiOOt:fAI • lt.dcl'iul!l.J1tal-1»W

g:n:ra 1910. LflSa) tit!.i ZEI\ 2 rrid ~-Beni

Iri~ lr.!JUllZB!l a..mk:> ~ ~ b 1 ~l)Z ~~ Q;)ll Wt

~~-. 19'.2Cti< a.nr:ra ~ 2.19\ d'TEf'l. ~ ~ (!($ a-TtJilOX)i( 'Ctdullli! (~

; (Jrcr < ~ ru (.9n · Cll

1lEO. ll'tEfB, m..ro.r.o txztlW1Ef\a ~..3 · 6 tQid 2ln ~81 PJll t(U tgj .....,....,, .........

~ rl't. ;;;:,,; :91)"1, 'il 0011$ ~ (I~ ger.a 3(0 a.rnt<k.11'23 ZS);.:~ ~~.

~O'T'k-~ ~ 9;)[; lolJ Ml ~ ~~

(JJ/l t~ ':t fq)' 11il ~~

~ 9IO'ITIO '91.. llzan er&, ~ ib:la!SEMlin !T~~ .l8"l ~ h'.r'ldtna ~ • b:nJi. . • ,., e;i'.;IW 71 IU i .

Beherapen demografikoa ga~Rfaktore giSH: pOpUfmioaren rmetraba.rlai

Bgcr.e1 ~ta&ea ~.;.ro.t Grronn ~ .,~r gt, 10 ~ :'U ID • '

~ w ~' m · ;m-(1~. ki:hli;tl

,--· .. . ·-- ... . . .. . ... ------··-··---··---·-·--··--··---·-~

1 tl Migrazio et.a lekualdatze masiboak

1 j

1 ~ j

----.. -- - -- -·---

Gbt!M.t•• trul~ 2DCMo urbni.ilttlli. SomalW! eb l()lopbbi

:»iOOJ ~ 113 o llltn!_lll* 111

casteHano english

m Pobreziaren ate hazJkul!ltde d~mo:r;J"11Hkoaren arteko ·eria.doa

~a-'I ~ a ~n· OCrl• .'.! ,o p::t~ sustou.;;. .o gerr;ai)'IW!<:etaT'I RU~J '11En-, ~ N.u:b.n:ikoFau;f'I ~ama. esa:~ ball!f'aiJ.JJ r .la,00 Ba11.Jel'l 8 ... U"d9a. 1~en ti:tt d«x"l;Tl'lio;o ;f, ~:<).11 ~ ll .. ~ Mr't<"r-ni«:r.'.!k.O aJ Yat. ilaki!IZ.alu :.'JU;l:i ~ allttAf.i'tll -M'.·~ ~~Jj

:il0.:.i!n-t>:Ertobat3.Sl ~izan a.'ic:-~bar~tN.15a't.OO . 1, tl3f'I ~ r r · h:.:otU1i bd ... Ti 11. , OXI

b;q.<'.;ili;o.:k w.lf/1::::.0 a1<:a"r.: ll.:n ~'f\ l'"<IS, lehetMb demoigmfiko .rena.-: g:ag_mndk l<l gm.s.'J..IM"'6ill

.\; 1 d . ~i;« ' ~U5i 1.iiv:i.11,. l'I ~ d'( i f< k)i tJ'l(j' -

~~ gi;rt.1\.1 Jltn rnlgr3zlo ~ ~ llal d 13

~e b.:rn.f.~: eca 01J~ o_-nk..:r:-. Et4Jl ~o;1o~(l(J; ,dr~.~000.t. ·~~ - ®pObU'}~J Af.;i' ~

:-~g.s:.:ipi:.-.. :4-.oranlwa.DeJa~ . · a.:o, o:rpesa~r..,;ra ~«rm COCkoo: M.tjmrdJ h:nEn ~ kirpj<o iz.2B.:k b' ~ ~ "' '{{li u ~. fl.lUl'I u 1Jfd<tt::9..n?J< et.a h:ri!n raan21<.'.);afl ~ ii • • g.:.~~ Eikddra pa1aa s-~"irl d.t.B. Hala ere-, rrqazo-m~ 1-s"d h;);rdo;~ r n~· OJj>:pi~n~lnl <\ 1"11~

ti a"T31CI ti.::# .. r-.r • .:tie b::i - .. ~~1:'9--l) :-..ata< - 0.1 iEf'I

hlddplrtbet~ea ila"i ddah>, ~~ ~G'B~_..a'({lb:iijaprr bt , ~ ~;:r.:.O n ~ll'"I :trri'T...<1li)~

-Asian %70:la E«.l ~ ~7ra ffiten dela ~::ah.fat'.e"i <U-- Hoatn ~8'1 oo:bOO.:, hEidJ131"1 toio'::a !.i.'>iik gor.i ~ Z\.S\ e.a j;l<(z:tkl U-•:~n rtn t\).rro'I eta 5 ~ ' b;!it':O;I k.'r'U:1•1 cu~ til-J:lftdSl.Il-tasa-.t'le g.q..:i ;r:uen. H.:.?14r·~ dze 3Will-%'- •• % -'ra-rill..PLl".a. b31az: ~. 15 U'ti:KD3 il'.lr1 lllf1.

\ ·

/

• Q.~ •«(01 ~ 5'-M.Ji.li a~ l=t;pJ,'J.2n1ron ~ ~ ;-,;:11 Ol:::$o tarti m..i dJ ~ Ell'd~ - ~ ~u """" 6ta 1121Xle ~ lt&:Era'llak S1\Ml ::iuir1 ZSf190 hareta'ako. Dti~ da 1(1. lo.•tl:d<J:> ntr~ h:.u J ~I (r\

Erra'f\Yl :954 1$anegr.:Ja<oPq~v.iEta G<i~"r ~-Jl..li?Ko

leheri3r{IO ~ (CFq aab.tlEr iJ.JJ ~· • .Jilk &! ~

r 'IMak rKQ:..1,1 tr!'.1~ l'Oi(Xl ~~ t r • ~'

l::iu4; ~--~ ::':11w.1tn p-29-:t b.~lJZio.O hJ.~ .?rEi\ eta ez zt:.....'""ltrt ~ izalB"t Ol!i() etikoak bn <.i , 11En ~tazk!Z<I

ed;) Q)rtr'I Q;OOj() <bn::rJ'.ftll<.('.J'f.: ('(lo (.'rr ~ • ~

~ ~~~~IA'"~go~~UJ ~ jozwn- nud.J<o ~ 19~ l.ffLWl 2 500 m · ~.oo .. ~ N'. 1~ lr' ~o ;f)J •11 • 1(•)

pes15U'IJ ~ ~ ai. 1Eik.Bl MM. fl.,q:uu h:fict<. pdt:f12ia hard'iak~1ru~ ~ ~amsa~.<»El'l da~taltK l'ried:rU\.'\.: [)1ru l'Qicn • s1 t;(t(r1tlkci.:tl~ JO :l'.t"l b..~· :t-1)"1

~a ei-~tn :J~O pS'I~ ~l:I br;fru 918.1 Qdsa lK1.ei ~ ~ eisa.':6"'! ~tf'l ga-apm ~oa ~ ('~1:..na ..: ht.'I'~ L~ ,.~ ~1,....... _ a "-"J:&;o,. b3N .:if.~h:Xrcnb:h3ra.:Mia b::l°".11T~ tza Jtu

Ml gctapm<k a...tl'el'a. "91t1\0. Elzia-~tn t~ ~a ~... f'df~ ....,, • ~ mc:. a'"~~ p:;l::r€$'~1 t-1a t.a.zi.. id!!! oa-noga:.1-:oai.;o aliil'.:o k:l:uak ~a::a-1 clu:ne.: (iwai 2. iu~ 4'Tazcillde hooaan ~I IJll. ri "J:) b' 'IJl ' h. tl bil) 1)'.

i<l$J ~·D'illaa"~I> estr.at~.:I\ eta FXi ' ::dJ..: ~I la harim pl'Ol"aTia 3.JIWa EJana1~ ~ tzan :?»91, bEr:-t~

_ 1t :. : : . : -.... 1' ..

• • ' 1 ... - - - - -

castellano english

a Emakt..nlearen zere~ ra

).( l 111.SN.

blr".>te, ~ ·lazxstetQ:i Ga°apEJ'S~ AEEl$oo Jl(l«ti3) JTO'JI ~l)i

G.:u @'\ OO:l..Y1tt~ l"razt.a.n@-cdzea'.- gekt;w dal.d:i ~ ~ ~ .. ai :a. bana t.nB hcne4.a"l dlgaen ~

. • m i'K1 1<o ~. n»: 9)"a rn TN:I cJJ. ~ bada,))] mtt lJ: · ~i;11 t'Ul.n:ieia ~l:I fOO'ldi.·cn bai"o ma~~ dirt amn. 4S 1.rtell.rl 2.6CO mkl ~SO' ~ 1<:,)r\p ~l, W, N~ B'J Pqi!Jtnti l='llll 'tf'l (Ui~ e.~ac1ann J!tiel<- ~- ~. 2(E(J. U'I~

~9 oo nm 1:1.:."tarie~.g:i dU 1-bT .... · \ ID"I IZ'M ~ .. ltl ·a

descra.:.:.;.JJ - ~ eia 1~ 9='tl f:ta ~o

~ ~ chtl ~ IJici)ai) chxOO ~ 5 ~Xl mh::i IX:'I. d v r ('g.. • 45U'l l::"M1.J 7 800~ dtur. . ~U.t\S.4if"P:t<:.~1.X- Ll:tlar~ ~f9J\ efd tlmr{lo U1~ l<..cp.ru hai ez: da aj.:o hn:h.ka Bzl.ariuia

1\. ~d tl~tr(f d· ~ .. d,.Q.1, w. ~~ -· • tx:td- tl4 iJEI '(! ~ ~D't9.rroa ~ 9-e h.n:tag:>a m hmia\::19 ii><satw..an.

.,. t411 • • ha'YI"' '

tlcontsMll 15. liilX.3: l!Cmtstrr» .:lfd~}

Politkil demograf1ik.oeta111 berdnasuoeJko Irizpideak erabiltzea

'&rt~o ~ ~ E:Ca Bztari9lal G. 11) ~~ ·~(JU:f'(t'

emt·l.lneEO e! ;ui~ .L";lcrurT'aV,.en d~.

5EMJ-fota ~er.a~bame

Em. 1~ Tlt'..'1 ~' (itl ~' des;,gect. .. el-o, glrat ~~ ~ o ~ m..rd.lkoi:L"iariOOa ~·

Gorabidean dluden MrMldNk

castellano english

r--·- ···~- --·---· ·- - ·- --·-- -·- ---·--·-·---·

1 ml Joor..ic: demogroll• eta Giza Garopenaren fodl;oea

~ Joch~

1 ~crt ~ p ~ m l!l'aQi'D 100J • •

. mm tcr•tim 11100 r------------=:;:;:::::;:;;;;;~:-1 ; JO

1

1200 • 100l •

• l

11; i ~ ~====:~=:~i==i~==~i=:~~==~~==~~==~~==~i==~~==~~===j: • liPHJ

· 915 19115 1~ 2005 :i!015

~ lilZll G.lnpmlren hluir;nn <fiG11 ~ 1

1 0.9 0 3 0,7 l).(i

05 r:= 0 '

0.3 0'-0 1

0

-

l~i'S

hiniagoal< ~ll.a ~: kD6".:idm·tamee&bea-, C' 171 1 r,p· ·ok:rl ~

Ga~ duin l'ler'.':!lcl:<t'l ::t1EM, . ' Bi • Txra Ela tUc1 2a1 ~~~!asa kartJdatzt1.;o ~ ,. · cr. 1a:n -rnro:li. 1970,...ti-, At. t tv,...n.: • ese iarci::lJ!k l?a'I ;1·1;1'1, et.'l b b~JfO'Je':it tn ~ IJ"W g:iicx:Q>,

~ ~ !ral.."'dilsi ar.foasla n:b.m"e"B

<b. h'jfr) ~l(\"Ji ~,,~ "' tJril ~~ :D, "° aJ't Cf'f.t h.'lSlEf'l <an. l'"i'2Bl ~-~ cn:bto ~'iixla -balez

(J t ' dl:.«tt:.i.a 1m1cn:ilJM001 ~ ~ ti.u1 ·oo 1 -

20 lTil.tli'.O icK«i.zgid'a. e:a 2.03), u1er.irD 20 (lil 49 llte at4D 20

blbllogratla eta erreteren1tziak: ~ . 00,

~

1 :!>XJ ·~ • :i:cco '

c:astellano

-

-

english

09 Kultura -aniztas

[ Jaft!f MJbOU1 Ternn eta Eda FIObles BOOOnpz) r., 1•::ot1•.JI J'.' 1.JJtU.111•:.

E n ®akeQJ, M ko ;z'J!.r, &g o ..Si:J giz rt~n giiz ok dtugAa harremana: jalorn e:u kU11.1".J askotanko Je" :ir if'I Gi.te :'OiJI'\ brrtci-5 t'f1 (do~ $tetxeeun. ~a ~._.r;i tam el.a'rl ere, lle-$le> km ~~ ~tzvet.-: ~ J911dttl topatuko d.Jgu, ooste tizhmL::a batean mn::zo

1.; t.;.ore v '< dtvena. ed<:<J. l.)(tre tfl•J~ ~1. 11.1\Jb{,taf)Snef-;dt'~di,igu, ~1 lngl,lf\Jbefi n

Ec-a~ten dogu efc:am, baoo ~a ara•J kormr1 a~·o dtug.J, eg1netd<O ~&t.~n ntz~~ jd' 1~ 0$,t\. d 1r1'J

~ lan 3 ~n. m1 bati&t" ko, ~ pa$e i'I.:~ en, ldrda ~ StlPM'l«i-.1111.\Jietan erosa ~a ~eblsta 1ln.J9, ~t bes

Ki.ltura-ani:-t.;isi.nai. I~ • df.·o .;.:lo;/., q u ~peri

pi:..<lboi..iklr o ahamen "3~ w. duh:rdjn e;Hen g:JihJ~lfi (l'i<.QI -lijzj(u\IZ.: 1\, 0 " l~, (1 (11 1

r ICflr ~k. ~· 1 - , ek.,.rro;;nl.?al ·~t.>~~HIS"Jrn

m Kultura-adj era zpenak eta i<>nda.-ea

ll<i.Mturo-OOiwazpeflOk pertscoi:n. ~ eta g..:at'91r"l

~ aTI:. 'Zd adtrazPdeak dra m.r.J<A. d!ntza, ~•. ti:a;),J' ~ , ~ an~ be5o1~ ·e Ho"~o ad~ ba."..a.k UI~ G:.ada-oo ~azi<D Old:lro ara Q-d_70 Ez IV.:i~ ~r.:t.lld.Wd1U eoo· [ >< ] Hun.t ~dv'Ol'lll

00111~. n ef ·1~$1.1n:i nau.,.t1;1 da, .. cl -~~o 1J ... 1e

inoronben:f:n bercfna denpoctscnank oo:augam ;omun uQ 1 1ZSn ·ren .Ari:'l!$1 i 1 on ~~r ::i- .h · •o 8$.kO:: r oe ari ~t.m·en <l - ~i lw-1 1. lrudial, QI ~

$! 2ateri en enda.re cira .

,.Eue.ttif.!tiM edtul-'tud C!Ji.tlan iztt.e..OOl'Ipool.

Gurrelrltzlsl 9fll /dela murrlzta MNltl! ""'1tAtlw. n~ bitll;2f~M Utitti ~ dtlgu.•

~m C\J Cpfira, T>'Tlil ~i:n .aho.i:l<o CO:ire ~ Cn:ne EzN\31~ ~

zerM cndw.J1 ma~ ~ nur M..nd.h! frdn inlrdat::en O°ld'i"i;\l {IClda eta ~ ·~ t"1< Clt~ ~11,1~ IJ(s

~ ~ o rnc.dJia ernat d.J, ~ p&morien mmoia

~ • ro".a~ Eflllro'"l d.J.

castellano english

1972111--1 • Kultwa .:ta Hatua Oooarea~kD Kcd>ef11li)a

------1910

2001.

2005 .. KIJ!lll'il • az))..lf'll:R AAl~oo Babesteko eta &ISlatlekO Ktnbef~

1 Ki•b.I~ Ar~u~i t..11\JMl tlilE SC0r Uli Mt.'f~ trll>t.1f1Sala.

Hon"N9< ,Gl l li'.J{ J')Cf~.

~i:n r.ratxra, mod.; as;<.o':&la. ~ tl!ll»..(9.r. e1a. oo ... bai. ~ eg.n gateL.-..e, ez. l:W<.ara oe:i mod.J ber~ (Jli) ()l l)Jll!,.1 l t . (ldo ~to o;~).;1 oo,' od!ll'.a ez t:d.L.tJU iXil ~ ooa gsa!ZEln.

Gaur egl..l'I, lrultura l..lflform&ak dri:n ~ z.artea-;. GSO u-rlak ril, 1)1tl goro • lnt t1 ~ ni ;'):?"'.)<) ct;'t g!<..t:i.'l!ti".l~ ..

oon 1 uoou honman bolen ·oopona '}', t.a.u:•-. 1m11asun handak d1t.uz:e giza•e horielL Baha lat~lla-.nzt.w.na ez • .:i :kinc:'lmo11r.1 bof IWtU"•1 <J~t'" <O Por™"'"lf o::.ri lit!c;k.on

bllikiearza ~ta ~r · ·.n(,!':'ia OO:<oa t1:ri oo \!Ll.a"' aslt.°"oo rust«~. ma.ia eta IOfma desberd~an bada ere. ~l.4ln1~ EgplO. T io: 1-(1. ln:J:i. M<i n ')(J!"K)a • Ai.to•

ken h De!t0a, Gcew eta Ei l'OO'la, K: ~ taut.aSL•na.·en, IS1ama·&1 edo Bud1srr.oaren eragnpe!{o h.nakleak •... K!Jturagune hclndt hOf g;JLI "' C:! d i'11no!l1: IN < '< 1)(Y.:J .tl.'lil!'IOg ..; I~

b&o:wt.an kLllura.·a ·n~ t:at7u n.:);i:is.lu Sf·(lfl, 00::.ta aldaketak oa12l.Jetan 060 az....ar eta besle batzuetan mo~ago CJOI w.u ar . Zlcil11.a.Do hor i n i!'.uton ~1un•r.1t'? h:o;XJ"O u1et ;:i"' Cl.a askola.·1 JE:1orna ru!~ ti.:ra- pena arra· gO".ze-:a zuten ga.1asUnaz jabetuz gem.

Htl"iru'., t~ ~rrit:<~dOdi1CHl h<f>..r.;o; mil<!'.111 11.l'Oll'

• Ku!'U'&-alda" i;la eta t.Jh .. ta·af' l'!asi.r tM11 ·wi

berarer b: aur!JE9Ci! ora. 0 zarta Irekiak el'dl berean dfli!AIT1i koAk oti kulhlro11i;i 11:s.kotiari ko!ilk i:frm.

.. l'il...; 'L.t &-.untzta!IJ. .. n.~ a.so Oh. (J ...oot....:n da glll l 11- c 0

b.zitzan, e'la belauna] bfirlek bizi beharko duten muftdy""°'" osaggi bol'l!iz,ozma dll. l<l...:'Lr&-'11 tll.9su1 tv.A'1 Cl4'd• a, 1 db "ilba~ !«. z.an E'e, kultura ~tobal baton barneen ·txertatzen da, oti!, P.crt'.ii!n, :sicntikol!.o, ~nt$.DCxoko ot11 iolt~o

modu bera dug,u o 91colan~ :2. lru an bl.ldu d.ra ku 11..n-cnztastna ZllZeoaal'l &do

1.4; Ktl . 1< t.l(;f'I du1M ~~:"! tiroo.err:i lo (1\1 .i;

lnteroependent:zla eta autonomia ikl'titikoa

He2rc.un12a-pro;oosue c;t:'7.al f.e.. &LEI 11.Jfa-a'daM·en au-rean jarrera ekia z.aten lagundu d ezate't€1te f)ef'160C10.I. e~a ballil ~ r.:i ••. n:;• r h ir t1f • rt 1. r,: t(' o;1IL n C" Elf dygu bak.ututa lbl:zl. glZJ!i bl.zJ tzn,, beste edoff'ln blzJlila mota bozale, lnterdependenb:lm:ko ha~omanen bldtlz .aollJk g11i.nalu b4lib!lrtoko.

Gur Qlll!t '11 po$11lb0a otn as_ ... o os a.an daltaz:en s.aiatzEifl t>agMa komtrilf,azia-ga tasunen &'la glZM1e-

castellano english

fi ·- -···-·- -·-·--··-·--·-·--------------·-·-···-··--···--------·-·

=

1

11ebel.asllnen gar.apena Wuat'-'m dugu, eta ~atzeko (! r,]l.n • 11lfle;lfi ~~('t~lf!IO :>j];..I, • l 'l. ~ t l li;

gabeko }a'reia hdibldUBliSW:-< l".am.r gabe. Bam El~rMOlUc1l< ~ behar ditugu, -;ulu.aren

~lo:'r:I Qv: 9;r.1rt ;'11'1 ,.,1uoon ~-~-vi. >k"'p • .,. sorr<.lt'ltia-lanoo a.zioan g.:.we slet'!ll ~uton<>mli!I lririrtileoa

gMatu deza.~eo. Alg. ~ ~ es.anqo dugu: u11ura ·~iron l·. -<tridoo @ b:i' 1 truu

l:>Qt\'l11 ' o ba~ tiadra ei~. OOQilln bfSla"-«;3 ~ win (lirola ha'~u eta az a:rela hartu behar ba:!.o abso.u•utzat ...,.._. t1L

k~ t1 .r~ • ;,{!. :sun\'l!" o: o rr~ i. giza oskubidooon otil biiikldeb:a demoler.allkai!lren 9 .r +, · 1 $? 1u 7 .u .go betean so, k Qauza daiti:ili:6. hJfra\!i. ~ .. ubide ~ em tv.rnr.ancn csk\:cic l 11 (}IO :Xlf ~

bariatte•er1 Deg!18 Ql7'~'1J justue(IOO!.'tll) ja~ ~-0~-Q.

Konts.erbuioaren eta ~ren artean

M.n:i.al da.d;n 6..'7CO ~ . 'MG bllr1D Qlltlgo g-X'",Oj<,.!) ar&-

~ 00 . b:i:l.J' 1 4f'tl. ~ g::ii.JCi d:J+.51<;e

....... --···-.... lllllllb ~ ........ ,.,... Dllrdl.lldultalll'Nltatr•M 1-M f .. , ..... ..,, J ...... ClrlidOvs!.1~

castellano english

&, • e«.=e ki.llv ~ ~t:at. ~~ogi-:

~~~ r~:i.r~ Mn ~ m t'M::b6f..; L1gi.r1 deza~. ~tQ!\c: b9.s~. uar!II ~~asn, heiY..i. lJ61 \a I<' bi . ,. .. 1 fd:::{ et'lef •• ~ ginl-.Xtll rt

d;gdder • (iku$1 4. irudia).

Olnanlzko galtaSiunak eta trebeta;suna k

~· b ~. ~$;-d ~ l .ir.631'1 i:re ~ lll" o .u. ~ a~ ckt'i ihr:peg. ~bai ln:l..i? KlJlU"&-Mll~lf~ 1liQ rl,!lll 1 d ~

Oi"\'i • 0 ~· 'I ~ T(t.Xt~- !1Y:1 bl,J apa ~lr;0 ~ kieia ~ art.IBl, IUTe.Z adsazi!Bkia.z . d11,f;JJ

• Ar"~ &tl :w~~ liiDtmn ikOlSotN. ~t UI dd ~ i:>f.d ~11

~ ~~I ~(X~rW.Vta k~tf'I ""i !:::ai-~ &l'lf<.J.1.liil< o(I ~ ~ ~~ Clra1t.lM aha.\..<gmaa, 6ta t;OOBI< cc. ~ ~ rntl\a'bU,

i-r .1 UI

•

~;)d,..

• ~M l~ l.:C,.'ld i

t~IU.)'ff't ~ .;t,.a1

€4-~~~'" • BlJbtlii..'iftlien ""*"o kamlft~ ~

G::IU ~ ,.Jl 1nr. • .ir Y d l• ' r 1L ~ 1;1

. 1391m. Bil:itzfP:o ~ 1~1-.Z p:lii!i-:0, t

~~ El~E!\9~~

gill..f egu"l(p ~l.!n ~ ~ bd bl.<t·· a iOTi. o

• idki<oa e1D {lklmb lio~ ~· ~!J(t11 Q.lg-..fl 6'T • t~ :'"Vll!i"lil L:..:it~ bi2j ~

kJ J fij~ b:r

bibliografia eta erreferentziak: -. /d)j L

-. ~Z,la

castellano engllsh

10 Osasuna eta bizi-

Osasuna: kontzeptua eta beronen faktore eraba'ktgia miak

C'5aa.lla o:ti tzse ZllB9f1 rSoa?a ~ tEl1lll ~ c*nEn:sio J'l'"tP'.lb.: O()'I !Xlx 11(1'1

tlilt.IU f\O'i t:.· 13 €1'S'E1.m l;P..=rg;; c1J l"Ord<O ~a tw:r&~ ·m da ZLl'B2Bl ~ ~r: E1a. hE (IG. t]I'· g.h"...ctil, ~ wi':al ~ Q".AMlJ.

~ :·am~O'Xb~.~oz~·

Nacn:n ~. dmer'9o tia:ek ~ tllZB1 dun dalrmo ~I ~ ' ~ ).. to t":<;r·~ klT.!'2 ll

~~ ftlia~. o.n:..rna..o M.n:U 6 'deia<. tCME) 1946.:n OSB9.J'Blln tua«> dtilnm tai em:n 21..Bl:

·~rr1 Po'. "'° :'ll (l,iba' ' da, el da . coo ~ e7. ~-.

(Osasun la~a. <· rt' gll.art~ea}

Gutra (9r1 '!.J)'\ t:t;i t r t7,i;t';"U:7;r" g; (1.-rl' ;;:::.,, MJ <t\ r.t't S'Jl:iio, .-..aslie!<;) tx.maz~E!a~~

tvru-; oaaanfc.litasun ~1Jm;nn ~ (l..'"'J~~b; til C-1, '.b:XH · · '.

h..mni? l'Ull:t\ b m.A.rnll2n ~ 9Zll h:b:l:1 e:a hi~~ . ~ Ql.J1il ~t:.:(;t • rr:rirdai:t..r.l

' :'l.p,"l w:-.W.Jl;o o .. ~ Kar.r er:asa..n ccrtru.mErEfl e!lkl:m:I :a.'2&11 (ja.:tsl 1. ltud&a), ~ ·~ QC.il ~-rr ~ ~\A1~

"tl:rk:10'1 ~~· .')' • 03ast.r\ ~ bera.J 2EhlZIEl1 <iltS'l laktaeak

ldEr.~fkill.tR: «e fl:rW ij.j• HooG.1. 1974<n. ~ °"'" ........ "'~· Mn:e l.Ci!C<°' l<:l"OO.."tt•" , ~ ... ). ~ ~ t.TI9l, osas.ra ~<tai ICLI

(OsaSU'l·b~. os:1a1n;um sustapena Uia Ql!:Ullasunen .JWll!btnl'lba)

O!ql.ate rmlla rprna, ~klJkl,

btJna eL1 r;rartean, JJla unillinw"lEO~ lhaimM

lk'!rda

GIJNE NEUTAO.A _, 1

Polilik;t 1 t:i· 11

. Banak!M1ust.1U

'V"" 1

OSA.5UNEJIN l:J\AGll U\I !lHEN ~UMTAIOJl!I • .l.'JIDLEllAK I!

· Rmlrl1le -~ ellinrz

• [OO,t11 l,'a.1-1 _'''_~_!l_•.·-l:t ________ )j 1: baMim.;o pjlllke ___ ...... ___ ......

----.. -- - -- -·--- castellano english

m Horw11z- en z:J'kfoa

PRCllXJl<ZJO TXJl(M.

(OODASIJJNAK ETA ZERBrTZ1JM)

lllZlllC. Jinala:_ato .. n31ami H clrwn~tlk

Pmit!SllO- el31 OSM.tn Pliillmn w.tslD hlHlk

GAJX01T ASUNA

Elbdtn ll*8u HH!umtl.t.mllll biki.a Dmtilzll.l~k

m.;it:' . ~ "tratll o.r.aa do H:nai«>h.:f.J.:t, et.a· ~ Gza tidog,a ~oca. lo3pa g~. g~ Eta

- •l't: 1

• ..-:Q.J unena ~~ 1 ~ ;.m, ~ Cl1.. t::dogl-:c;, .P!~ oso.ita ~~

• ~k:A) 1 ~t<t ~ ~o ~~ ~a. e$"~ ind.nlria, modJ ~1 su.n tida~ ~ ~O"..a":Mt-.'.:~ ~ d-ci.Jra.

• 0. h.1 d<tlta, ~~ ~tn qd::.00 beafr.J. tlY.'itde-:-errencta ~~ •• ~3SU't'Si:.IU'P.nn l:lul:Natiz.a:ma

z . :opcil hc11 M.'-Ol'ld..11,; di.t.t, b3t:t '""'· bZJ• chtisa ~'4 g..ra ~era dr.~.o. ~a, ~ 51.:t

~ ga9'\ rg..rual<: l'.l'9 jckbDe ooa~ edo a!T.kutS'Ulk ~ tfi (iW, te ~. n'IO'f.lC ~ ~"( dJ1rY!

d'cgen ~a- :.moa 6l:a mo:L ~J.Jt~ ~tzea Bai~ bai ena9.J"l9af"I Eragi"ihanda ~ :tae smict~1

' :~ et.a f'QJ\~ l:;(w;\2, ~ llbel-; posit.t;:dd eo:» rier.µ':.l:Jdj p..a"1 d1~ cauJIJJTM:i:ogislC!

re.r.ror._ eta baff:d!Za'ir1 t.r.e Ol3'trt edo t:e-raoo i1'41b«'a, ~ .. s nt.z 61'bf..fi 'ltr.r'lt.i.poo.Jti

XVll m:.-deatnb.h.:r.s an,.:ctm 'o;11 F'ta-&.i:r a~~ pab:n dJBl l.rcio ~gma ~a.&\ ~ m~ d<) 1)1~ ~ . o"r'I nckl.. 1~ . ~"'I) lri•JI •

.CC.atnm H' ~1!?~. lnl>lf bEra ;ad1H~ ?\Jt:W't rd:I~. '1-f.I ~

pd:noa ~111.am ~ 1(IQAI 2. lruciia). ~iB.n!I ~cbl a (ri m- ·~ r • · •

1-kn-Jtz.:n pcb'e:ia-e113Sl$Cl-jXO@a ::>1'1-l.it.tl balrtikatu t191en da, el'..1 gero eta cn:iroo lai:zagoii-· dtu A:pgarapsia,

,/ __ .... ~T.IJ .:.ia el11.1SU1a :.:iro oso lo:o1a ~. ~ b2ne4a..o ~ s.ortzen da, soik gnpen saz~oriaID:o ·~· ba:ErJ t::idC'.: ll't"'1 ~Cl«! -.:irlo.Ju tx'rn :tt.J:, J dl: ~· a:a <'b hc:i1 ~~;oar. eta 00-ita.:o tina~~ gq~~~&;"let'.t ~ part.. :art: t-d

~ 9'1ik guztien llKll'bi.nl l::QOO a 1"4r~ a mio 'Y'"..:d.J d OS3Stl'l:fl ei.a, bEf.az. gar~ 8'a ~'1ie:.Jh) ~ak ~ Batez fff, patsena ~ konu:'ll~ r>tb · • rO' b:i"lo to, r0~ bi,j

~ ~o t:irr.an: .3:!,e ~ d ztei, ~tl<t· aa ~SUdl= ral ~I JMl egii ei.te (lai ~t!il'l ~ ~. bl~J t..: a w tl'l'l"K.JaC: ~ t.Y..tm\r.:i ~.

€!la1r1~~ ... W.JS~-etae<~ ~:~~

1-brez Qat\ pcbr'li.alo: bera! Uia~ e.t.1 ~ dJ ('~~ l'.J'I (lf~ ~ 1>3':;wtl1 ~ •.t.i: •l'IU ~

~ Qtr.bel.'31\ r~~ -u Eb:llld~~ ~·· ~ ~e.n d.J.x:le, 61.a lr'O ~ O"'~ Es~!W;

·~~::O."t'fld.l{Yl herri 1 h; . ... g('lttf;.:('r\ ~

Da t:~ CJ5;a$tO kar.z~ €(J ~ ~.::(l ddM :fa.1ae~lot.:.'"Enbad~J, z.i:ra ?n€1Jt.:....-ai~. k ~°SU't' j(}t!l1r(t"I l'ltlQ.r'.~ . Cl. (t

~.~.a.hatd\~~ ga.wi~lj."'l~Eln~IJJl.T .?

~ «e i'q..rumEOJ ~1.1 badl, ~,egd-:iak ~ dra gi:::.1 ~tui. 1::0 1 r'l~Q~ ~· d,,dCE}:k:t't .::ki;r"t:Ul- o:ie

I f19\111Um8N ren degradazioak effiawnen agerpenean eta horien LJgal1zean duen eragma

Ml.l"d.J O"'AXl:f\ g t«>L:: 1 .. oo~ dA.'ll«:t biz.i:':uJ 0$31U"l"W.:o "61e.:!,-%?..:. ~a gut!dgc..-abeh~a Mrlotz.a Qta11~n-h::nm:-a $PZll.arra- %23 ingurumen-la ·toree1 egot.: dakl.:lof!keela

castellano english

a ()&.e l>m.1118 ele ngurumena

k,j -u.atzen ua C.U. l IJ1e · ::.-t~o ~arle;:tan, GIBe4-.: trQ.IUl)emn egru dakiz»::hlfll·1 herio.1Zen e!ulekoa %36 ~c+<oo ei, A:'i/"J a gart.M, 1ng1JU k • n· !)'~ gi~1 <tJ1o ~a-;.-iJ'lean, i:ita t.:<a:-. ba1J ~~1.a~en g.m~p.;o E<?sn

oi.· r 20(6~,0 ~ro °""...!l!"::uti,t ,•; lJ ~of {,'.D!lfl

P:aWtltb:)a z~ne4•o U((:i$~~.!ll. inQIJ'UITlenarl egotz aa :iikicl.een hairba1 eri:".a'ilSIBfl gaxrue-tas.a artirrlu da m!,l'l(kJ v.oo '1J d'1 02k· ngtntn iakl ea ~:11'-.~~ ast.Jng') artean, cnta~ 1 '"bid ln1~~ (%4?), l'Sllipuzl..:o awoa~ (~)., a:a pa\Jdismo..:i (%4!;1.

tig\Al'l"IOl'H .tcrc tril ko <rJ~l4mln• 1i(

~nden4 Al ~«> ~er dapi"', gara~ fahal- 1a pdxe:::iak entas:t.reri .igi..tper.....:r :::.em--~n h<nda difela ' .,i,v,·~ J hcrr ' (ikullli 3. IRild~a}.

GllB ota HIESa ~ goro ota oztopo handiagoa .A11ri karako

castellano english

-------·---·--·-·---·

~~..Oil.tr · tl

~

i~~ l 'I - ••

Gl!W ~ Sdla'az

[:tOJ

• "' dm! t2

l1

1) 10 ~ !))

t ~~' 1 ~~ ~ bolllllnili '· ~Hlb.tUlil~~.o~

"--- ·-------·- ---

beh<lr 001'3. ~ lil oSOO:< d ru·l:Ur 1k g<ibo gelcill d.rft, k.(lff'll.l'li!M ll!n 1)0:" ~UWtf't Jll. oola tmtzen Z.312!.;.ien lkus.'en du1a, e:a nola hofre bai'~

bi.:»oo~ a.·ri:ik.Wn 1ai1Len duort; ~a. -~o. hOC4-1z•::O en ·1~ .fll i l){IJ'l ~ (11 • E: AJr O!

1~!'rl\:a:'<.o Hegoa.'deko zonakle esko1a:.-.o bl2t1"eflare<\ lz<iloo tw;.' a

HU! ·1 0.1.(M'I~ "()t'i'l{1" ' o. 001 ltai · 0. l)d•l Oti IO:k ,

l'Bla oo.a mallaguzt!et.an!:omun;alEia~laraztea. za e~

<:ll'Jll~rMITT Pfll'\Ui~ .. GLO ~~lll Qb;QJ«) trauirr~

blbllografiia eta erreferentziak:

• Aoow JlOI~ on !OO a~ o.a.-.a: ~G:b:!frus,, 1974 r..;anla'1'1 ~ 'f &AKJ Pl'ltlf<O!I ~ed r..W3of\ 200:)

l2

---..

1

!h'Ol.ql !!)' ~ b\ el$ ' OI! lhe mnorm:dtl3 b.Jtt(Jl CM 2006 'llf».rt.~~~.~~~~~~J'O!C

':Jrmll Mnl 20l6. NlW

~~~r:ncorl.lle:J~~ pil

m

/

casteHano english

11 Giza eskubideak

f Felipe Gtimltz tsa 1 Pe-70 /lnupe Giza Eskubkleeo lnst/tutua, Deustuko U11bensitatea

Giza eskubid'ee1n idedaren sorrrera

Giza e:=.k!.j)~ i.Z~ o;ragutzt 1 drU1 llatoaren kon1Denl.Zia ar~~ unlbertsala garei modernoetako kor llill da 1z.;1tnr htiu d~• oofq"' nm X\1111 . m1:inr "1•k ai.rr ~n. Mlt:.:I !lto eta rran121*o rrai.n~ 'llt)ro.rt.:

SOl1u eta sendohJ dB1 kleia da.. Sob:. une hoCTetahk ( 11 .. rr.in_1 hUI' ~Jli ('f;1U11ko 1 ,.w; *'-' ~rt;fd•JIJf)

1za1a:u. uena CIP.in, f17a 619kUbKlooi<Jn ldOialon bldel. nda"azl ndll denaren ol1arrlzko ~ 111~I01i0n ~ fot ~rx:, do, ntn :1 ~~nri!W kUltt.11ak t"1ai ti 1Za7io.:sk .7ahark.~u w u

Gza eskubideez~ gare-'E1811. lenomeno bJfren atzean (), ~Tl1;"Ji.C k h;ir . hChLJ' 71..fil <Ml~

• L~ kit:lill yi~ oagol<icw 1 dL 111ci::;un ....

da hau da: ~za eskubk:leek d.lnlasU'l horT81 (lr 11 ··- " n Oi ihi ort1,.Jlf'

• Btyatn . .o. botu • mug.:ik ez.ortzo..:u'I etJleri c1to errefE!faoma: giza 85kUbld&ak dira

•J5Lalvon «ilbotQko bo1•Jf ' i i<11rl z<JUk.loo otiko ffll,it.JI t.okO bat.

Giza eskubideak Frantziako Iraultzatik gau1r egunera arte

frantzlako lrau tzaa;, eka' ;,: 1uen giza as uoideak ():~ !)f'JltL: 1 ~iko .kul::-dt;• k. rz~ · ·1 · 11 tu,t.1 k

dim, 11\au aa Hlcubkfe zlllll:tk e:t3 poliUl!co31< EsLatua.!en aurrean autonomia- eta as .-.ataSJJ" -eremu OOl fllt:l'lr ktlinon."'lr 1;isu1itJ (lfrli)r n (jlO(On

&skubic.ea'< dtre. G•7.a eskubide 110-; ' p\a 1ea 1zeri dutena zera da: Es~atuak hem~arren tnzimoduan ez ~rl , Ht" ,drJntx> .1ku. • rl'I(>;} · oMlt!, sk1Jt. rl 1ibilal<. e1a po 11 oak e?. 7.. •ele oru ;.;,oa ~a osatu egin oehar ziraia orusl zen. L.a.nglleen JnJgimenduaren

~rralt'h~r n o·~ ·~ ·JlO(ll<l $0t., lisltikc.> n:dorrf k a9(!'.l l:zearen onoo.:J01. e.skub.'de z. 0111!." e~a pd.•1koak zentzu marxistan •a5kaLasun forrria'~z.at• soilik

··- -···~--~-~~-~·~···~·~~-·--·-·._.......,

Giza eskubideen hiru b~aul'l!:aldiak

LEHEN 89.AIJ.NllltlA

[ )(] ltumn:

Etk.ttbfde liblltle ota polltlkOlk

Emb.sen llS11!ll1

~~n2!i:llllll l'lllll'iPlrlli!ftll j!fti

~OR! illlkllnbbmrGi.11

'--·-·--~-~~~~~~-·~~~·

----.. -- - ---·---

~ 88.AIJNALOIA ___ ,

Elkutildt elcMOdcoat. ao:da1ak m kuhuralD

fs.IU.bSten babr.I e4!1

llo;rmtmoo E'.1.'tfl1U rlbcnUiGn!Jb e:akiltrn

dute

.-.UGMREll BEl.MJNM.DIA

Elclrtlllnnn ...... 9*ullldllk 111 Ulllrlmn ......... Glladlr. ...... -...., _........,.....~ .......... , ,.., .. i.i .. imi1 11 ID lllltillta

~°'*'~ pilllllD ...... d*AJ ~ ..... dan ..... 1111

casteUano english

m Giza eskubideei ooru.z.ko nezloar1eko Hun nagt1sl111k

i.; 1 .:.u:en ti::.~ :-.UCI"! AIX mEl'l<.lea1i:n &T1dl&1<:1 e1.o .. v_ mende.Men ha!lera bitarte;n: iz.a') ere, a.skatarun IOfTTlal l'tmC!'.1n~t ·" (11rO'.)g aiuko (!be~ ... b.1 r t e-; •. \ ~.~ b · 11' .Jr ttEt1 n a11en, eallcublde ellconomlkCWlll/(.. sgzi :il mk 1ela kuJrumlnk ha.'"1 .ruz:~. Giza a... T'!la.~una P. f· !'Jiti'ii l1 11 1 rw:iht ;.:Ot11an eh• ''~ 0$t.uo:.:t &. anemiko. :S.OZi.:SI eta f:ullu1.c.:en ona. penean omai 1 lZEt'I de!'a on8r1•Jlo:o da Cka 8GkubldeE11 btg.<nen bel2t.Jr1alcl h<:wrd< b, c ng.Jra1t11. h-& .uko du, &rui;i..iko ~a P1le.id'r.o1<.o liault.zen ~r • .,1~&a n, &-:.}.l,lbldei hc(iEi<: er~OC1asurie.z. ezartz.en cl'lalognduko bailira 62a •:ub1~ "d· un. lcfi t.; r hori 1~da z d._ ~ on1Ci"ni,JtuKQ

c-:t.at~· l'IJ IZW pA~i>o hu1~ bal be ei.ledi :in. a11.Z1llk, es.1<ubide h~ b~atz:Q.;o poS111boki 2iYdute-a es.ka~ul<o d ::i hor'li H0crdf, , lc~~· 1n1s.mo&.ot'K:tr11~ cx ronh "1, E .Q.';U lnta1bEn ~ • .,1~1en etorr az jabe(uf·o gid.:L

U.e h<>rrata1 k aurrera, hemtarrek Estatuen e>kubideak b:tbOt.lu o:a beni': ~d:o u Mri .. <lko k. t!JJ<o do1~ ~eak b~·e, o~unean ~b10E1.:i t."<stsko ~'1Jb16ed, etxeblzltra '2at6ko r:ktbidea, hezkuntzarako ~1..ltitd&.a, lm~Cf. k;o 0$l(yh1dt::.a 1:.:.1d<o

0$-\.::1 ~. :aztenu bei'l'l •ugun g.:-a esl-~ bi bel<M.mald hofifik t»i;~ancn agertu eta 9aratll arri]'\ e.z cf a bi ~ u 100, ~ba1 ~1,CH'IO!tlO. • ~O'I bi ~~ Or•~ .. 4'.l!U:Jbk bi k.:i1~i~· e :.il 1 hall~ k},1.ua ~ "'° ct r.i otixe dei 9-Z<I ~ l.,fj'Jd(;B' bt belaufkllaen zatiezintuurm eta intv rdopendlilllilh;in ri l.l:OI' (i~u-&i 1. irudi~).

Giza o-s!kubidc n na.Ziioartokouoa

•945e.:sn gaia am.;iltu r:: a ont:zen1raz10-espairueron gertatU1ako .zugarnkeriak e~3 ,._,duen 9900Ztd1oa

Nall'i ~d:Hn du IP.lirh!I E1ta'b.J bOJtali; P111zlo11rte,1c11 lbm bmtemn?

m-.tl\MFMT'

AOOESIOA ' .,

SSRWTEA )

\ -ZlJHUAT~ ]

Jllndilolil .,... • .........,

lllbes ~hu• bit~ •n 111111 ilollH l.,.._ """ ... " ... ~ l......Ubll ................ ,..~ ... dll•blt• ....

,/ __ .... eo.zag.;1 u ont.J01 €0, l·.~o ~t.Jet) Ei a~ un<Je be« au:n heb..uu nagusi bihl61u ZJl'en ~!Iza eskt..bdeak. Nazio e .• ~ucn G• v:"l{l~. :"ll<l.il"ld b<trn horrr:·n Ofr a•ag1r1,11<'., 91:"..a esi.-·uttceen ~loeko lriie1es. bern1u hon bildu :';\J~ atanti • b4irta'\Jk 1'..r11se!ko Et'Skut::ideielan duen fedea•

d3rnk u:c: b. t r ~ uen, ~Oifleto trai-VK.le bernaren ~t<".aili

beftatt .. a1gi hJ'Si zen Gerra HOU.SKI buru bel~ scwtut.a Z 1 pot lZJ:t) • ",..1 glta Sl-U=(de< k, n tifMO ~1tet-:o 3m.a bb.rt.J.;o Iiret:i Getra t-b•za1<· :zfraueo b·~a honetan, Bigarrnn M.riclJ Gerra amai~ .z.ctfl6' k hasita OCiolo ha~•tt. ~ ~ '11.l~ Gi.t3 wul':iid er.~ .. 1 pd1\.l.Z.& u ziren,. eta r.Jz.& e--:;J-;lbideen run~ell~. ela iz.aleko arra.!Oltik kanpoko iaktore.ak g1u uen Jokoen, M1$ edo tUt.G+<o (yr<\2:~ hori (lld(J 1-,..,•er..i ut:.il· p~;ci. M d.intasun'ilfen uet.;c-,, s.o..

Giza Ee.lkubideell Adierazpe11 Uniberhlala

Pd.tlZ.d.1Jo han Gza Eskllbideeo .Adierazpen L \b«ts.ala 1d<o µOl()SIJ gi.it11wi n OOrrtl r !'.llJ .. "-On, f.i'lu blok.6

so:l:i.atis-1..i i:·e ~oi-e k.Gphiilhs.ta au11e:" ~11e -~u 2irieo. /l.&:.eni<. l 9d Sko abs1du.aren Oean onartu !1.Jen r , azta

E'.a1uM 8 t • 1 M •'1 _i · <?f~ [;~bi 1 Ad(lr,1~

Unbef ~.;1 ~Ikusi 2. irudi-a). Sc.":"# N&9JSIZI' l?al .?ISenak Cak.ieko 48 0010 eta 8 ijl)S.tEonl.Do l=an zi~uela r..,an behar da, ez ZIJEIO aurbko boto f:.. ""an, e1a ilfr. k ~. 1Ud ad~ 1 i:tJ horref<. Hood", "'" rro.zkoro 9]',ata!)Unar~ ez1ribest8- o are er.er-1 a b'hun.S o :"9n, giZ.a et:-t.ubideen arloan dagclkionez.

caste,lano english

Giza Es.kubidee:n 1966ko Na:z1iosrtelko Itunak

Gi:-3 h 1b 1k r'l."l .. '10. r 1i .:~"llCZclo!o hi'.! ' 3kO J::(0.:1 u,"ln

$;j onu;ei.,o ·J.lllo 8.:itL'Etfl bam~n iem.anw~ o beste- pauso g.nar.tzrtsu bat 196(;.an giza fYJ.U:iide«l ·~rtet.:o Itunak on;!'".,: i.:. 1.: Embirl {jtiier"101a Pci11Jc(,l!}(I • • Z10iJ~1J«J

11.fl.?1 t:.a 6kcrari3, Gizarte e13 l<ulllr.;, E:s J.I~ 1-k:ioartelo U.i..J"\a cfJa B ltl.n haien onarpena 9Jaan ~rt: o G.:.:3 E$k~ ACJ.16f3.Zi>M Ur\i:;iofU ·(!(!

0$3Q<ima l:an :- 194Bko Acierazpen'"" am.:i .:1ltlt1

:::uen arazoetako bat t fazio Br.ueo Batar t·~'Stlfen 2t«'I b;1• ;.. ah u.., 1.:.1,0 • .:oc;, oo . .:pen l'lo: • Olb.nora

est..atuent.u1 hal~o gomendo bar:V.. be< ~~.. e.." ba tule ol:14J3Zio i .nidko lot%1erJ: adieraztoo. Hortaz, ezi"11JW>.1e oa .: ..:.1:<tf. i1S1dko oso.11 ... l"P.j,IO .:ui 1 :13 b<:«)'1do: 1»11 ttn :-111..1. ... i:t'I .e~u1u ? .. n 1.Uffa I01e$lea '".ango 2ll'en uesna batz•.i-:: onart:::ea, g.za e'Sf<:i.btde«i artoan ~ El'e, Ciza E$l.:t.bi:teM Ad1 ,1:pon Ul'lltm" tf'\ «t.a!P(lr. .1n g~dLt ;:en bez;/id ruu ere .i>i ~n &donct~o i:er.egna lzango. ldQa. bat ira1eko, ~e fY:.a.ngo dlqJ haSleca b. lr).31\ · :. c~ki.tJOO b:tk:~ bal OQ"i.: 3U'r IM ;:o·ri, ~rrl.n.:o es}ilide eta :ask.H~h: bfldlj..o ~tuen tb...l'I bakilfTa .\.:kenean, menclEbaldei-.'"O blol-:earen ete bltke c.o .. iaitrarr :ir1clt:o g:na.xlilrCl"I O(Ki()riot,. gi.:~ mkur>t 1 t>i 1100 ooa-tu l)r tn

Honaz, n.az1oarte.n Gu:a Eiskubldeen Adierazpen Unib ru I", g1..:a ctk1JI'> o n bi 11wit1k o~~ g113

e$ t,:ub1dea1< a1a~ .:. b.a~s.:i:.-a :>u 1:"'1: d r: 1 r .:i.. •oarteko ti't:arm0Cl80 mt.it:o .z.<bala d tugu Ollriufii 3. inmlh).

H 1 ruga tiren belauna fd l~o giza e s.kublde.a n .agorpena

A:!lrct'.o mEndeko 70EI-. o t.rleet.:.11k auira<a, r;j14 es~:t.bde

berr.m mult:::.o bat agertzen ai 1 dela ikt.r!t«l an gara, n .. i.:io, i o S.:orn ... 111 rr<.'2 aorro t ~

l::trlEni:t Eran~te.ko ll~e.at:. bEsle: ai~'9<o

esk1..bidea: ba;.:-s21-·o ~idea; ing.iumElf'IE:(ako kuOldO.; Ga:~.aroo ON Komun-~~ :(JOzt!U 0

~ l.bldea, edot.a. ISK.rJmza taJmaniLat10r.:r.o ~bia.e.:.

Giza esf.:Ubide bEm horien agspena bU~tu d -1.El'l et i,u112. IZ (1 f(n 1 •or ... ottJJ ~ L~go e-1.a l>Ehln, aurr4 .o m.enda<.o 60ko ur eet~:o der;koloniz~tze-prores.uak MZJOartij.·o g rz..r..eari at.a, h0r1.~ btTon « 1l ·~o x ... l m ~ Jtr'~ko.:.ii. 'il ;;..~~o Z...~l.Mdea1 1!IJ9ait1W.o • J:1.Ui

&:'am Z>CO .• ~6:.a horr&: ba"& tn igna 9.za Blkwldean &.'.ll'iur •, rrur MJ ~u dJ, gero (."( 1. 99

Jo baltu nalloa-tean 8 gf;(tU (Iren tt.-srr. "'des'l l<",(:lteg:irla berninirt aa!o 6ta b~ti4an Ggintt«a, hau da, 9JllWf'I bi M d r hCJTr. ~:31:.-.) • b ~

d.19$1-s?. g:-.a es.r.~ IEhen ei.a blga-r(:f'I beblM'I ag«T.iR.!i ziturteoak, hwenez: hurren, ret.ilza burger~ ('I &oZI· lrik b tJUO"I ~i~ i,1ko

raJltza i.U!ll:~ da, tta;n Zl.IZen. Nn,1®ffai bfl!~c:lk-o r;tz.a e<!S. ubideen .aga-penaren abiap~tUJ.

9k.., ~ nl'Jf'()n ~rr'UKo ha1 !'!l oor zer~ ~ia tzan dlJa) beste a o e ba• o~ 6er'I mendeko 70fl. o trle6~-it.1k •u•rora nazJoM1eko g.z.at.toarm

----, 1

Giza e•kubideen gaur eg~ erronkak

•

•

castellano english

~ ("<;} tm d3 la.Jlu:t;fi ~ ~. ~ ~ mt?cil. a.mi1!zi1.;. g.:i:ie, ~

~g'l..r ()Q.n ~lr.U'(q~ °' h...lt. t:11J<O U:i.Jf.!''1:1.

• Globellzazioak ~ za e1111i:u ia.deetan doon gr11ogfna G, n; 11.r"..t' "I r1 o r • 11«> 1' ur:w .i;o ba1 da, 1a glol)8ltl.Di:10 hOl e' g!!fo e1a eraglfl hanc:agoa du giza eskublaeen gozt1rt1Elf'lean. n nnulo;o • ..,..mk v. 1•r.inu • .v~ • 11n

• Giu &1ku blct1n11c bi!!be:s.teke meksnl~moak

Gil lo. 11.'tl n ~ J'h"lrru'<o r:t11(1(1 tJ. •~ "' garrant~tsua tn1tem lr t~ ondoren. NBZJO 8at 1n11

... ,,,_, ___ ,

castellano engl ish

>< -- ------------------

2 Elkornomia eta iraunkortasuna

1 Mdi'i w. si.met 1 K.lllaftakO bensltateo Pi*'ek1t_;roa

Zer da ekonomia?

~ nn.<m1 Mnt.Uk .r.IB~ ~r'-1 hll'l eie tUJ ~ tu ~ G:ClBlf< elai~. r~ /-d , ftrr:J '!~,'l'.~ 11 • "t'k ~d r'k,'IJ(rri;j<.

-. ~ aa .raros, ;.u~ ~si a;.a. aro ll2mBm in:a· d.J heb.m Hcrn:a ~ lia

t:*i\(lltr r.d ,hlllo: t:tl, ~.;ji.~r ... n rk t .n: "'' bl.ltj«) kl.<Bllut".d"~gefUiflgtae~i.tbrta.e~ daa.;o t::mail Wuzkigu~u;i~au.~1J1hobne-;

r' r'illx"rt(frU i;'l:ni: ;tlll,mr rra · [W-(1101 ~11 TI

~ o:c:.ttze-rrata ~EI.a • 1 ~-- t-01&". l1tU10i IHUI IWsu ~ ~ bEter<t;, aset?&l. da. 1.t..'11!1'. I~ I• • Fllii: ':t' ~ !Xl) t•Ut rr~tb'OJ, lr_!i)t!

~ni...i ~;rl~ hi ..... "'1 f>J'. ll.l:df.Val.

l'R;io:fE<:O( rd~ rrmtza'aa IQ~ ~ ~

'L ~· tllu; [pNii"io; ';.J'QT · r1 ,., ~'.11 cfr;1, !ll't. ui txse l)"~-t :.>uL,'t'r.lY:l cl:)l1'' isoibitJ,1·t ~ i:k;illlt!fli.)

bdw. l:mliB\ t:lo:al IUl'l'a1. ~ ~ f:l:lO ~l:dl'UI ~oi ~ rk'Ji"(Jl"r).l il{?_.Ji'~ ~·

ieu. Llr.il:le jii«l OOJ1:11 h.'t'~ ~ ·~-:j< dtM e'lWlleu1-b.-.0.'1.l(

lll:p..rU hftl.:a1 tllciZDl ~ lnN! dual:zdoz> El.l'.lla

Oikonomia 'Bizitze.anm eta ongi bizitzearen artea'

11LJ~1urent11a E l l<arl$1 k.o13.9 tlli

Birl:Gnaketa Mcrkatalitla

aral.IJl d..Dl J1IUTil1 • a::i. Ent. !nie tb3z Efii*la bab3K H'~lli'.11i1 mm .,., <Y. I .,,..,:r:i ili r,~;lrYnuri'(rt !A~~i

tM1<.a!.'t".11a f!.l. h:ll. AMI~ 1 Lblt!! • • Ol"LIQ ~-. 1~

rlill.r&OO ~ Joizi:r12lD\ m..r: ~ (ll:t'; <llcl1 t~. 1 tn~ . ,., tltl'll'. Jt11

~neea

Gatua. ordiGJ1 ecb mtitzu Wci'l b3I ~ blnr1(J. 1!, ~t.v t , (~<=' ~ak,t wtll•I n:la-1~.r~n ClJ!J.11 1:1 'l.'io.~ en. •a 1 cbf !7. etikan -f).")~ ~~i e4tll lat:k-;aill'J ~ 11.<l osmlika!l ~'ookl 'li5l!:ml lim• c,\vi:; :IO)rt bJ ~ • g:'.'!J.')I t IA: oiu)ill)"ri'l·tri h r~tOO mm- 1mu l\W91 zJ9'l

IOO tmrtdlk t<.a1 ~ ciB'7lztuJ 'l3u bTm liatJtia:u .rl'lllJ"I: tKJt:., ~JV<• 1 r!ll r.r;r.1 11;ut1lk)1kdm Q, Jh·~

b"9o."J< 6dlte ~bai~ ,itjer9 Mt:51 r-Li.l:ra 111 ..itltk>

8la t:i:llla1zd,;o IJ'.atlltmn dtizttrl w bma:: 'OOJl~

~·~~·· . t)r l~'l t.~ U'IUl~W. i:;,

h*.'e1 ~~eta~ itl~ sozlal:l;,:k) LiilJ

brra hOOeld;, fltia1el ~ hlllak tlZ ~ ~.

Cl.- • 11uW!'~r!Vl'f1 !;·11v()' tll;t t.rtlko !t; uiri k;qk1,

:-. 1;1:Jc.eta~ - l:eMv)a ~ --~. ~~ taiwsl 1. rudla}.

Erabifo-ra -balloak oskur.abea

erkatua ........ Ti'uke-batroak e$kur~~

·01rua1 agikdc.o .art:t1a'

---------- castellano onglish

tl n mendeko gertaer~ ganrantzlts.u~ 'k ekonoml'fll'e1111 gar~perunin

1 --L, 1111Ql

L-1 19:&'0 ·~

1944 .... E r.u-wo,r

Libe~li~mo etc.cumrni kaoil

~,.....,,.,tvl"Clk ntid dOfnnz. mc~ 11 ia j"l<ia ~ :-111 lllnlil< <*'I lwi

IJ d.:, 11\IKhY•fHC;\ tJffOlhl, l:G1p;1ou1 ('f.;.it r;m ni d!':I

11 i..'lbktnak. h:: 4. .l:Jla 1111tl.'4~ • ~a1· ! l:t.l,.".'k ?>ub r °"" «lo rillko l!Ul~Hl'«I t<1i t 11 lrt-'<• •ILTn flAfi • ! leia CY';.;:l!Jni~ lr.•• an1 111 n STl'lfl!c~ll rfn t'"ijl".TI l hill~IOI~·

r11J1.~U ;ial; µl.Jl.iJvk:fful r.11111: IL 11J13 ni.rl~l1'i:flt7iir.1

tidcrtUH1 .ffln, rl;J b;nao;r~ll ~..;lo:ol>l'Ol

( .... J"i::Tl,{'11 fJlll' •H1t.t1oo IV P Y1i'illnltt hJI oik•

i.a.,.. Bit 111 u Joia tl\,....~u-, txlul.t ?t:dlli.lu:u11

t*hlr it ~., 'llO.li. rn ~ ~ 1om::law l:!J!FTl r . • r:'!J n. ~1fl'U112.91 rt;i l!.t:J 11lt;1 tr.*l 11 ~ 11 ('r.IJka i":l-'li fl hifk·,z Cl!fll~ t.utsua '#lallJ 7W t'J..J Nuan •!lc1 mc.fkKiUsr10.111t'.!f1

ao, l• ri~t !la ;j, eta 1mrrit~.-.n prl h."r111 Si•;mo 1"1 mir,J;.lll'l'.'11 111'4.11 1111. ,.~•1 lu'nt lli:.ililm

lronar O'Jltll'l lu: n ?>U'1t1 c a lxlii.kJ4u r.:-~_pMu 1 11 ~ t

batro:,:im H<.1flngalik. '1 rt-.io-nrv 'X\'I rn~•'W ' mtriit '"" .1r1r._ makowo1k: ~ lrDco ho11i •'fJlrn oo, frrrtil/i; ~ SU!.. LI( ..t . 111• j.Ji 1 ll\Jkal.l,4~l

lil• •Zli.111 lokal fi ·n l;Md;..rt1 so.!lo c (111fTT1koa

""' ft114«1 1fl'.'I1 lm 11-'1 o fft trn l-IS'Ji l11,11c.HJh~;fr.f.;tu htl~ SO lalflitilllanM 1 lllC-ib kJt..., l,lil'\ Ibil~ 110 t ~l 1t:t11 li<.cK1

~" a•, H111 zJ •iJ ~:n l11n: n ~ • 1:01 fonnald lbr~

sai1 d"llw r1 ruc. !C<tlt • abi..11• da rul~rr~

tU n(~ m

lo l1tM1dnlik,. luL"l1U Srmlh ... j(, Jtr.1is.mHj.;01M.:llllKtKIUI

ail1h1u~ 111tir.ll.1fun T>du ~ .;,ae11 ikUSf.IUllllik, .ru1!\1J1

zaia rutlfl ~I 11 ma iJ·.;tiJi;,1IU f-iilitln dnnr.mili:>."1 '1-!a '!".C:Vial:-t ..:JI, u j.'rrail .:1u d , .. 1.1 1111:t • ~J .• 1lcll'1

'4'• ~8'1 Nola ._bt11 ahi uf: aul<tJa hl:.I krom ;lik.-, j;yfa r~ ir?0'8fJ ~a nc IOlll

;Jk.11,)'.1 1l1lJ' bjJUl ltUI IXI krmlilUSI ·•t.n u11 •• , U''1~U .1tlll. li(J(ld1', nul<i 11~. IU 1u11all!il LXIO 10\JUUHJlhla

•t :lui:tf1Jf1 nnrJl.alOO i'Jla "titil.Loarn ,..., nc 1{11 bi.ll~r~ moo· ltM dfy,~'lf.i, liul'S, l1dl, llU ku.1 :;i1il iu,ik b t.Jj l,.i~ ,5;1?

Gr lt alu 1 cw -... • jau1&:1 Id..~~ u 1 IJ.:1Jskunrel4n 4)1a.,

lY~ook bo >sJo.. Er(I kc1m krisia 1 • ;:i:dlfn k<:nn:ic:;.a"!f":<l't .rt, ll" 1 •)"= lfi1 1 ~(.!' .u11 •,aa. All.•11 Sn 11 (fo: e&Jcu Urueuln.M"M tw..li;;i cl.ku :li,JJC..t. ~~ i.;; 1 o .. 1. r lnsl 11LlnN: 1Ji.il n mrJkurtsnn txil. ktUa r~li::· l•J<J 1alrlclo;n 1. a :U/o1 tit1i1,117'1"'4l qii du 1;1, 1 !C.1 c tJ:il~11'tCI p-1IJ<i1hr:1 b1rluh•

F-' o. Hurr•J.:i11, ldl..."3 t~-.i e.>anl 2um: 6l' duy 1 1wlk8111 bohar rjzarr h<.vn.~ (.1fa f11 {l(i.lro iQ.Jru<I' . in 1fih.~rn

1 11,4< ~· :llr.Cll b !l i.• dilulll:t 1p1frtl/ipb1!C1ko.ak1d ~lll~

. 1Xtlt.lhl7.i lngai1u1hJ1131 •• sui tu IJIB9luk 'tl. c:iu-Jll • 11

- oolo ~ wen ~t ... *° l@hb lc111m.11~"'00 !Y)IQ

castellano english

,t(f. !f.tlJ.l tis ("114.! 11~Y1 tl'• •jlll d.'Ri'l. 1 <.4 i 1 h:1mj,1Jik

SrJfh tl li t.1'atL:! 1 '. ~ ' 11 ll<J IS,CllllAl:l.fl :v11.!1. t!fa m."li.J,17,

tJ.lllloritzako oarapm QO 1rtlfJ<vrirr1::;1

:Sutilhr~ f."L ..,H 11 i11ni_t l"J$Jt11 ik11·~ 1u .. •n pTill lll~:lO hui 1

L:itJ" lur UI •lan 1 '1o1a hi~OI uf~ai 1 d11roltu. ~llktJl1(J

~11 l\JOll, <H.ip 1t1lutl"' t.i ri-1<111 tl' w.Jf; rrr1~.l. n1_:n 1~r~lr 1 r 11 l<>;Ol 'il~ lor ll 4 l(o inl1 !f\ "i.1 ITll r k:d11.

ltU8".l:cl:1S111::iri kmr~;m~ 4J1 in koh.klil:ioorrn !klfl73iJ ~"l 1k1JG lilt.i<• ..-~1 : ~., ajt<~o {IOil it;m rfm nkh.u-1

~lp,1,m, •lliit.ikh:,..:, 1• bh hol11~0 ~~ · •• ~ltll k:ati:lia t1t4i!J una o-~n n.11 il •l&011 nma!ll i1ain~1-:n1 Hala ere. allk~~

1..Y~lm lt1fr .. k;t· to;~ gnrd11 liluot1: r-:ttii.:lfl.'l!ko;,

r1n1 · Ofl •irji.rrJ !fr1u1rt1l:>-'lko..--.r1r1 1 1 '1'ill'1 ··ik kr;17.i.111

koiuklb:.131< L•km 7il7. •!u 1 ooul<1 l.x.6,o l<i6\J Lx-117.Utilan,

rjzehin.~n;:ii hdJ, rk knWc-llh(li~ ~'>EI o:jl1 ~

;old«~~u. hc ru il'lt•• ·;1.ir~o •rfl• kol(~I •••lr c1 1 k 1ll~mk.o,

IL'llfld (fttJr){)c l~) r • ·.1e ke.tuen kanparatt~a Ma clcldnm linwnein1zn1 rk.Tlt1n hfJfll

IE kono miaren dimentsio pc1I Eti kioa eta ideolo.gl ko81

Hor1tvJ.il m~rkatu ulc.8, tJtJo8i'j Cf"11f.JJu ~1Jil;!ns~

ikanlko • ITf1'; all"liJ r .1 -l~;i di 1 fW<m'J ·; ·mr1'krilu..1r1.111

muk. :wn:.:.;.iri 1 'f•' k;1lx-ll < - .,~. ,~~· txn.cf<.'f'I inri11r11 1~1..Mala a llitKlfl w tilak, l'«l•.t1 f.K1lu;1 •:t"abaki ( ltJl.:Yl

~1J;)ii; ol<I nrn:VJOI JJf<lGhJ.:.c, • n•.lfklfOO m<11a.z i1

IYTNJ11 u . :1',1 t ~~ · i <il.:.Za:n 1 h :.. 14. rn ; 11 ·l fJ.lJl• •.i., til !i.111.t!.1 1 ajltJI 1 •..LI".. 1 f[la l J •J , 1 -~·:Ju 4+;1 ;c t r&t;

li:-.:Alko !:J-)litflcl( aur1 ·l m«k~lu aslwh :11l b:1dcfa tl<Yli•m rll,11111• ni1Qlitz;1~ . "ltH.ll01:'1r11i nl kr• Jm:t'i. tjk l.t ~:r, t. . 11 f>fk .1lu fJf•.!.l~)I\ ez dt.Jen;:-t:. •!ff:!C.h.Mltatik k:-.~

r 'fm• 'ltl l gi&.'.'-1 1 dinil.L• v .. ~oca •:mdlcn d111 e11 JOS{n

' • i<•rt rmsrit1· ~); 1\L~A< •YO cici.."\11Lefl • ri tutt1 •. liuro~J<•I -. ttt,!IJu ll(• iel • LM$Oi cJ 1uil~ • Tl(!f'itiF: 1 l~\O lllJe:tU '

1 l.i•flU hcl

, t1~1.1; Lc.1n i:uJ, itr•!. lf•ltJ<lf 1 d1.·~1harx d* i~1

halr~) ~ • .f~1, atllrtl.!Lt-. rm.1\-1 h:.'lt d. kru'ttJ, .. ra llC«1Jla.

mrrlwl\11 n lih< • .-iJtlilatio h:YK!lag(ie le{1ilir11«IL 1 •li • tfl)clll

,1l ~Hli<.l~A hc:Wh.-t•k ltJ'i.1 ;.1-sJ,. r 1 l:lddir1l.7ofiOO «~• .ol'tMtll h:'nlior11.Ya }a2~l

'~"on ne1..-rl..-1 -h1:rm.;itist ki• • 1 kunumliJ 111(,,..tl ou:iri. h.'c;.I J)4) :'! l a~. ekonomia

poll1ikCl!li 711dllCf'i. I~ il ( )(1, 11iH1r10-i<l:OO (J,.gt .. 1th11t 17

OfM!llU •"-'1 ~IJ l1'1hi<1u CJl"'6l auTC ( l.11 .. 100 l;J..r,_OClfl li ilt•(JS,en [lfh,.'(11·1 1 ·1lalk.; 1 1JU111ikob.~ t~"4.Jl d•..bltert11 Pl \

11!1.ru 1 n: d1i dCJ ' ~ tJ

.-Dnnm"""'.-:. h.J(OL ~~tl dim<.Q

.1w. labuUa 1)f.k-itlld1J1. '• 1\3IU'<"1 bnlll\bii l· <lo:. ·~~t ilr:iti: 11<: 0 1 t

m1.rloi'11Jlt<n let:A. jun1.ik.(1 m1Y.Jflk. b•I•. Ol:la!;I· lifir~J:· 1

b;'iilulo, }'(!{1 1 kullufl lri;t~ U01)i b:'tll ~.1 111/,µICI••

1 ik(-•!!' • !tjl• :r1 .rh:fW hwl:-tr t.'f1.:12i 3'ab(!fri

W\"i.d1 rt~ bailag<.• (Oi1tinl -2 . lrudlal. G;1u11,,,1,, 1111 1<:1tu:.1 1v•dt<n <l11cr1 1.,'fl.1ll•

b•Jfr:W 1 • 11~1J (11 1~·3'-' .. r~;i.tu ~.~ b. lll :1 l)(.!St Y:~ l,ci no oru · .. 1 handiilOCA* c-l~iktn, ~kalu {l\ik(la,

lnt..1.111si.:s1a ' J1;t t..'fu 1lilk(.cmna ~l1J1l3Jtn r:ses<..+1 l n.'-:1 · l >e.1Ho9<. m~. 1, 1 rfiltll'n'lf1Xll~I. fn(Ykl\1\1 .. horiek

w..11<.<> 6'.Kt l

1r:ua ('I \ llod,K.IUt ·•t..'4<:loc:1 7.Ul1:irt<.i p~x:itl1iol~a

;ilr.z1k • <f;'tudon crnhltrrn lJ 1

" H :)..I da, (fru. .. ~1 hak1a k•d>Otlf7iu :2.-0li.l:l •kll l .iiQl:•li , t.Jiru .. 'l d 'IOfOO t;.)11)1 a !Jla (itu

t xi iri ia t.Jr.i 1)10 Ofc•l)fl datc'<o(l11nuk;'.ld1.~~n t'll.xfil'ba L1 1lnild 1j'CfJOGlllM.!'1~:ik 1ri1il . 1 r 1 lxwa11 krt)ln&11Slil«JU

•Jtu ~"·tt.~1 1 d0t1 CtlX~• bat (j'feni~ i.!CllllJ<..• 1h h.hltt ~ ... l~~l'l PrJlilika d((l(lof11ikQ

l:;U<irl(Jt\ Jr11.1~• 1.•1 lz.1t n <11rt.'f'I CltllL~d.'l 11-111 11 Uc;u.q

i.JeZ86':tl()l9ll '2, hortxe .:i..-. h•~rial<lOOk eto ~e-laldeetc. !Gem.:.li~I kOW t'l'l.l~ktt~ <km ~r IJl1 ~

1w.I< Ul ~d t,'iJlt G (!1'11,4et'I .dilUltOI Wf~(Jiak:

lfl<.>111.~liSlik•id t~ ~1-.:wak w. dirm lMlkla~M. bArJtz. 11 \ nilketak ol;,Y\Lm ditutt J'I,

C!! Btdezkaagoa den ekonomi a baterako a Likers'k

Oh ~ bill&YI miil!guli; CIOOI pXrecgi;il.direooi ICll

~l;C':ll).ftll<al tm~~1111\n :ml~ rmJet111 i;Jrn.

dm~ nm billda..

t :M J lbJIWUc • 'V"'O

Zer egrn daiteke g,lza garapen ltaun'kor bateranlZ ogJrteko?

;i tl;)lt • •11.ru. 1 ~ '9 u 1 gi.n:.J) !f•(1 4)(.'d.1:9(!1

dl~f:fl kr 8l a.ITEWl, po;ie;u ~~

~ ~. oU:.drnontsbrai 8'a ~ lli:t1 t r1 ~J.Jw.1111 lie~ fl !1.9 r, 1 ·11zlii ct.rurur ~ Wl .KJl.11 1lt

h.'=saL:go dcf!I ~'l.

3. Irudian, ~'fYOia.;;;U OfO ?JU nall.r.a ' . bn 11; t !J;J$1 < • 1r11la tp 11'91 rtct,, r;; d!•

~~~erg tillllet.c.- tEllBi C:lt!Sl er.!tJJEr-a~ ~ b:Jgi'a ~ 6'a l!.IJti.m1 aJtlf;o i!Jljeek

t~.1i1l.Ul dlrU't<J1 1)( olW"~tu 1:f,ir l'f.',l'Jlr 11):) f.(Vi'ii)'l

l<u;p;rgi 6kl' Llr1it !"~ llJtl tw daiteke e'Z,P.._r r rral~. eta l lCl.JP OOlUCn r~I k$mJ «D~,........,.... .... C'·.r,n r•l'.lf.' r1:n k.!rA 1, 1 v.1.ki lo r rk 1 •

g.:teo3l. ~e belo. aBJ. 11s11.WSo eta totae ~ tsmiki erla2i:lak liltz&l ~ ea ~ ~ c:ia

~rr ~J.11\ Cl~I Ol'•Ull:Orl l lll,r.p.r1., k 1 lk\j t -Eb1 1lw tl(;ijr; (Sr)(lJ icrr~I[., <;l.;11 ~· lflOO·~ · t'll

ez arAza1 hMtzaakedo toiela ~~ lm!iBlta1eBr'I

biblliografia eta erreferentziak:

~~~ln'Ji lnm ..-111....n; ....

SU$b!l eki 1I!Jf113-pll~ldt 11! lai ragunllilk.

Minml ~m l'lmlRf1 ~ ~

~~~~ ~ blslB ITl.QberdJ ~ filtdill~

1,.1 ... ~ tl"ir.._ ' i ~11 :S.1"~1 c • u, ~.:.• 1 1 ~ c:.criiilr.11

ma,,_~1ua11::11 esklJ ~en LE.~ lla11.!te !'.&~nen c:::.ku UZ1IJd ml. WQ.J 1 oi~ tXi'.: OOl'.lfi:I Gf D gai IX!ll'il

(~'f'~4.31Ed.J ~U1 d3i 009).ata'3t<;Q eta Z«OOt.Ja.nenko ~ iZakN> blJ'e Blfol ,1;odaan:bt

castellan,o english

>< --- --------- -

3 Aberastasunaren birbanaketa

[ Mons:o DubOls Mtgofa ]

HEGOA lnst tub.Ja - Eus'kal Heni<o Un1ber1sl1atea

Bjrb.anabea, ~berdlntasuna sortzen doon globatizazioaren aUTe-an

Aro..e-. ~ ~o; &C1tzs"l d.ien ~ ~ ::tmi tl. ~ r ~ ~ (rn")

Jb'ia\ ~'a, Gia rg D\ cbto lS.ro?. ht7. o/.r.tL Bail.l ~e~~e&a~<B~Etae.z (r.t iT1 •d~ ~"n 1-tn r.rrr::rlia ~ r ;'rl,"':.'J.l't)l

ar· ·~b<tcrlftG;no1- ~~l!fP Ll.!tltm-roJ.~ PY1U llBQil9€f1 llH\ 'O:fQl1u t:Ellrrad<afli ru ~· 11<>: ~ttiT.'"

«a p..:1· :11 Et1:li ~e'l ~:11 e - . J:".i:la ~ ecb ~ CB1 ag~ eztJO:jd,;J

r..1a.,J"I t:(V) . ~ t' cl!lk ll"!J r ' ~ ('U.O

9J"& ~ ~ ci:Eb~ g. Q ({a tAQa;}OO OeB .:J1!1V>, BZ d:l Iriz aal1 .ad'-.o claebed"lasl.rio; IZa1

~.

n.J• ' s

... . 1 •• ' '

1 ,, ' '

" i

IJ;V

.,.. -~

Jlll!@ '-'...._ , ..- r--•.-• -==.:: :--------.. -- - ---·---

0-bf.Ndil'tsJmii hml 1)911 da u.lwn ~ G.1la 'Ylt'!' ri • 9 J 4)0...i'gO ._ i°\')( l:·~

rBl1..ralen m:loro ~Eta ~ ~ dll.Oi(-;o b3a "" ~ ~.:i'·'.'.JSS'do: ~ .al'1 arw. ~ l'\:rd' <J •l) Q.'"1 ' 1. itudiar\, 111<{s"'I U"t

IF11381 t:xz:t.:ne,;o B!:m:i Prodt.Mu ~ destiardn1asl.r

rda ~ dGf1 -=~ <t.ilijcB ~ V.•:rn.'.J ei:» hel"· (r ( ~ • eoo ~1nt.n.'I a

d;.sber~Sl ~ bZtt.cxTa. ba:.ez ete. 1970ek> h:'.lro"~ i)JrGrtt. ~ rud;) ~ Ji:w

po " ~~ M [IO«l·fr (1'W: Q flrll.

Ctb*mioak. ~ l!'ta..o ~ ~ fl dt, Di')ro l"(J2);Afloko ~ ~ ... ~

• ~ N\.t'ttk> ~ 1 • (,r(:ffiU ~'I 0.'r ll.(S"'I

1 Pil!WK!ulw bb:~ •bot" t_,.n 'tl 20U'P1 '41IJI ~ ""' 2l>air"On ar'1eio lflru.sllT«'"1 l!fl Hio;i

1 '°'" ll"'tl• l;I b rt iJ 'ltiito.v m~~~ ~ li1u t.T·ttm l!IU.'m 7• ittDl

1 "°" , 200) 11

castellano english

'3 Erret1ta-desberdintasune111'iB11 1ilrusp8'Qi grafikoa

160.000S

1.l;0.000 s

120.000 $

100.000 s

S0.000$

~.000$

~.000$

o:s.

--·--·---·-·---

1

1 1 i

!

1 i

)

'•'1---------

1 •l 1

·-··---···------------·-----------------------------

castellano english

1'(1: k.~ o~ n 111.1 Wl

eka'l1 bnl €G tad8 IEn1 ~ ~aLflasK llX bei:.l.t. GillS9!PJ9Q omm'8nln ~~ gmllikoki P1.'Ll'rl.t·l"I dr J . • n r Cifl J'9'.l ""I o '1.1"'1 !:'.

a:z1EI d8Z.::q.Jl lu'9:o ~ tw. ~ g.2ta ~ ru u1Cflltl01 aw.n eui IU'TdOO tur ~ IDJu

m': h'ro.fta, 8:10 su• 2. irudllo gndikoti e-;p"l Cl.J.. ~ ... ~E&Ul.atml d.:l..d:ia k.li!En da bOft'.r>. . b:ttv~. N1lt. tmoOtetl\ 1-b'Ti.1 ~ ~~ :Jloi;tl~t"I •.

~ ~ gB'tl.81. bEtnZ. bete'1s..Ena< <B.Jde Nili«>-arrj~.J"~d:Jt;sfd:XJ~~~

!'(,· p',l.:lt• ' ~ 1~ (!I~·

te~ dtuztaa. Ple ~ d.1 f\>tJ;iQ ~ ~tv.11 ~ard< :DP) h.tli f\ :.(r1 0-.QI ri»µ (1 :::.· . l"a·1

rEi1:'l cn:b eg:fitzen zaaa ~ ~ ~ l'.JJDJ ~m:.r 1 ~ g0l!Jj(13, lil\iriJ ·.f..ngr.h9r'd< ~ · :.1~ •' ~~ lldilll

[)iu...s;m:rai ~ €l6a"'&il b:tEIZe

tnt.t;n d.J. ~ ella ~ Cl1Dif.o 0: :I~ LJ .. • . N:n, ~ ez <1"I hE:tllakleet1 &;a perl9'.n:n ~ etr:.ale ~ ~.aal:u b:.ka. txi~ ~~~a LW t'a~d<.o t)'(t.

Hooe:az gan, treane t:es:'.e ~ ~ ~ (lf'Q, tnn ~Q ~ tl.il tr~

0 i; l"irtle~' ;tl ·l"U'd.J h:rieai. c19S::J€1drtaarek «d.Bl e1a ~ d'a. lsnda-

•l

111)..r~ [j,zl tlr~ LY:fJrf,],('n llj dr(ln b.J p-Y'~ l"ilJ. ~ ~ ja5a1Er1 dll€n l1l.l"d..k> ~ 9-L!".a:I ~ a o:o oodu.

Gu .n iX-tlr ~ 0000.~~ ~~ ~ b.'!i ~drr.as.lm: 9Jft.l Cla"S Ef'l. Ncia azal cblff:e 81..rf',a

prJt9:;('1'J pcb~ .:.J 03s-Utl.DO·~ [)};b$ii). nv:d::;ji; <10

m: b)(t i'.d.,~ u;)" . . n. ~ Pt;b- · P".tl!r:ft1

bB::Q( t:::tizm::K1I <11"8 ~ ~ ~ BSkl.ra ez d:. ~ i:Uu 'M <bi l'll'Ja®•ntmi <lQ.11.

~ l ~ ()0:) b 1 • iW'V-' O,i;)J. (9\..1\,

1111Z1CSti:iiD ~ eg..ra::n 1.25 ma b:lllog.bl:!go d!.:Jen ~.1'1$;;ro. taJ u.l. ~ ~40\.1'0 001 ltJ<j'l:) ~Qxro. M"Wldr.Oootr ~ 1.2'SOX"r· <:f:\J· 1':(;18g.'. r Yl

pa190n:l orok btzmcd.J d.n llali!:f:o ~ ~ ~ai lllt(I'} ciJ ~

'.i\.f'd.ffl ;'\J'J 7.i).~ if.W't ~ dr(S'i Po ~ ~ lt

~ mm:i pcmrw~ ~ t::iF.hml"t3l ~ ~oQQ-<.e>an kOI PCl'IOO tek> t:(r.?,016.IA (,i.'1p:t~, l !YS

etu1ekoo erara 1111.r.lZtaa beda ae, ~ tai az 03 klf"L!JrD tur. ~ C~t:ttal i:b'I m:n:lm )';):] ~

i\ M.~ 1 ;') ~ 'i;.1 (9"1

ea ~ t"Ed3 a-e. oo>ez ae. S:teaz hegoSO:ko Aiil!al: drit. ~ t'k: 1 fl"UrtD:u lElf'1 Qllr Jl 191 IOXI 911 i Wc,r.n

:ai (jl;Us; 3. indaJ.

11' ro· fUTO (91 D, ~·~03 da irlU'lli.O'l ~~ bcb:"nakela ~ ~ g.:t.3.

• .:oo ~ l d. ~ bh.tb.1 m 8aha. asi«>~ IXfl.Sa\!l e~ o..a;i~ bMln ~ be63 belaia ~ d:l. Bar18 aga ta..u.a

: 'J p;;~ ~ ta ~ ' •:; ~;.;(;ttl

k ~ ~ ~ :o ~· •cg;.;n Cfli • h:wl lf.atlSl l'B1zs-. 6Z baja, ~ ~ ~~

dra

castellano english

" m A~aldillla neCl:Jurua: 01,7a

~ilo; '2007r"' b<t-l!!tl~ Cl! ... ~ bpL11J1t.11 O..u~~~ [CLB~ Gnra~ l.og!l<'tz~ OillLiilla !:GLOJ

I ~ l l liftlk CECO

>OG. mendearen~. justma glcbacYE:l"J tiehiM"raaLortz:en tl da ··hel: llnCJcxnar ;'! ·9~ 1 i,lll(JrJ{fl[ nr.iO.J 0-lra a!Ut)li:Jetl.Ro <1.t.en ~. 17. 11lOC!Uri soi..;:~'~

~ .arltza© taldeko ot:igazncl d.I g:2adak. Gza ~ 11'(J(l Ul. r.tr 1lLJ; 1 irtLI d.1

~S'l:Q _ ~·(f't -n..J01000 ci:tr~t IY~ ,_~

~ ITIUtzo beL bcioo z.ertJao ~da., pertsonen kcrr'lu':'ll· :.:> i~ • oi<' n'll,nr. r:o ha'rottv'! guzt ~~

ltJsh7: ·ako ie&litidla. a1a !:ia, we . ~ i?.IM1 tJt:t'3' d!!e iustuak best~ Zulf o kililtlJ'<on:du, Ofd11a?

1.:it1 ea ir~ b r<1.ilt.asl.ri (l(tl ao ·aga,1 et.~

justua ~ du, edota, 1Uka:<o baoa . zei'I den ~ntosi.~rooiinO ·n~ ')C(l;d d:tt~

<fJT01entso ~ .. o eta n'IO,;a\IJ OO(llUll da, c:a 1)0(. · po.s~

e!'.a bdezkoo: rotz d.ren, ~ rdz dreo ~ eta t ·1t ll' . 11 · 1L t 1 8ci 'fl, ~ Sifftg.:t"d<a ~ &:41 eoota oeswcs:ntaSl.ll ru~1r1a ~ ucn z du BC'abaki-:Zf:fl karpoko arau ~; gl.zal'le ba'-:on:zak boro kctu'1:lrM on.:ru: tluon &».. l'.lt'I u.

blbllografiia eta e11referentz1iak:

)

,

• c ......

)V ~

castellano

·--,;

english

>< --- ------------

14 Nekazaritza eta elikadura~subirano

[Jullfl~ ~~]

Kordobako Unibertsitatea

Sarrera

~ elioon f6h1(m, fJ2' da •a ... arra M?kUnd!t '{i.;antitahtioan e:a errega] rosll&n noeumgabeko ICOC" l.Sumo.OHl OH'IOI rilulll 0 "lltn(t b.11

Abisi.1 rnooi.:ra, ba io bEt;i:a :;,:oo>.>, L.11 taMa ha$ ern 2007. ur1aan k!ihertu zen mundu ma11airo Jc: :Sla":..

GoJ ~ d.f()r 'frhldl)C...1 ()oorg'<i•Mk."lr1< tJO•O et.a hanc;agoa zaluak.eta i;;.a·a u•el:.Omund!Jak horren gur.lafen aunelkuspoo1k eg ez Izanak oetroio.aren Pr i:iQQk. OIL fl (lri"l!Jln l'!llOn, (IU'I ~on Of; 'OllOl.

oos.10 o; a natzu bilatz6l a ;o zen 1na.1r ha1ld~7.: ad1blde.z:, oloerrE9'i'en aukera: ba:..':\01. harrek berak

bor n r"fOliOl'lk Ottl nokaroJ IU><O t:l()Sle (lt'll

bal7.1.1&na: gora eg tea e·{lg:n Cl . HOfT~ guztia:'\ g1zar~e-d&sore\.:.a.I,;. gosea e1a

not-...;cll~ Mrn:l•tl r!'I (lf(lnl;lll< (lt'litu 1")4llli(;)r'la, o::a br. ,;, Ufl.lfflena oso 8J'IUlr hOnaatU1ra ore. zena:z;..i, egoora

hDrre-1\ larriki eragin de hema1daet.ai'<a neit.aza.1 tza. 01:i lU: r.l~·nol11ik.41i la. ·ru:, ~ •o l'i. •m n ..: edu1 a-.suuo enotasuna1e alcJeru oi e(t. ~ ~usi 1. Irudia~.

Def l'nlzloak

G 111. la:< ,,;on1suroo·undasu1 1k. klli;r.'J a<. onu1'.lak. energ1a, e.lao - ortzelro garatutako jarcuer.a guzuaw:. bil"l. itu nolun,arituwfl;. cinam\Ztll lu1 .oron g. N ;t~lb landu eie ust.ia'llr. , h.,1 l.ila (l-1a, hocretarairo, uoro eisk ct.iuefl atUrT\clha- eta land.are-ba!Jabide 1;1~1toa~

(}ftl ~r~il. Nt'.x)ii{Qilf\ ~.ti(t b."l~tlilk r)I KCi;O~U :lil'OOoru so· tu n:<a f3u.Jue<a hori o· k. g~be QU1e gauuotara 31 to garatu da, eta hofixe da gure produl(z10-s.:stem.=nen Ollill'rl~ (;f • n. 1 l la USpC(JI ckOl~n 11:011k ei~11.e1arckt'\ 1o•utak.o se:·Ho1ee "i11Sl:13- eta kudeakeia1ekin btuta!<oe-<. -zerbitzuak- piSU handlapoa har h rrut()(I ~ · rrl(J(I , n,

<ed~ a eta ~kaJ'.ar1 1. uiko l\azo:1 B .luc E:aktlldearen (FAO) ara.bera, eliksdura-aa9111rtaa.1ma oo pC)rl~r'li't 1.c11 fJI, ur'IO&o b(;ren k,_ -di-- P"' 11,

aset?e: o behar BdAS l!ll11\bga- 0$39untsu ota ei ga11 eskura izatea. ft&;ko!':l nahtz ekooom !'..oki: horrela b' lll"f'Y :; . 1 t'.IO , r ... ,, erl\n'I n •lili •ml 110 •

E.IJkadura-'!ltbil'flnota:!lun:i · ~ ~(111 ncka1arl17.a e:a EI -:.aa..ra-po11t1ka-:. &rabakl ela garai.zeko dJ:en

1 Cill Nekaz:arltza~proctukwen esportatzai le e,ta lnponatzalJe nagusiak

! IRIJXl'I diHatm 01IJ.

lnporta'tllil't.ak

'910

l I >< 1 ,._ '°·---·O~-M-1-·•--u-·~--·M---··--·-------------~ ----.. -- - ---·--- castelfano english

fD Gosearen mapa

Oallrin.a ,alifll-... NI 4i1t1 lllffAfiltt11I -- --Hitw»t llMQ:ri ·::i-----______ .:..,~---ezoxt

"" "" .,, o+-~-~~-~--~--~-1970 19D 19EO 1966 1sm a axo ax:6 a'l I) a:i 16

Oesnut1izioa duen biztanleria i::A01$1 tit:1t !IJ:aWQnbja;Mi ~J8l l:jbfl~ntlfJtitlm

• <%; • %5-1;

• % 1; 2)

• %2)~ • te.3&-50

• >te.50

[lt:~·tl •ltliNltl •til:Wi axl>= IJO

a Giza elikaduran ezagunak dlrQn hlnderQ.Q$pQZ.iQQn proportzioa

GD1b1tnz::f!fkn::w11riffll 1 2 1:11d:1~espelltblktbS al1m3!1a .. spa;t1a11ebtSda t ll aiJ aitt19'lOt lk90Q ~'"' 091M•sit~h«ift..

a u

••••••••••••••• ••••••••••••••• ••••••••••••••• ••••••••••••••• ••••••••••••••• ••••••••••••••• ••••••••••••••• ••••••••••••••• ••••••••••••••• ··········r····

••• a ••• •••

91~rtk(gt$. ~ a.rtiA gnJm.::tt:rAfa ,....,_ 1a;1~1:rnm eta Sl>J'(l kni8l a ~rmr~ ~8l%75!f:o t !:ri:tlll &Jl°Sl dth

)l~ltk {Piia. ~z;a G <no~~ tl::rJlll~ ~~ IA""'-9>1 e1Jlt114C/:t

~~• •ooe: ~·'•* egm flftl. "11t1::c 91i11, 11.no• • •wt11 »•atn ~ 9itito .-14ti i::J.Ct i~ i011si& 10b ... W W • 9"bli1t l»Oa$ ~*tlNW._, t.M$ tlDlitftlttl~ "IU'S 9»• Q.

(X) .. i.aBO

castellano english

eskuDdea da, Elikad..lra• eguiai unnrn eta gorapen iraunb:moren Er'Erl'IJkO lriJP<Mdn bit ela1iz. lum:hlsie OOg:s a ~ l~k. rrurd.Jlc l:iz:trilril ml l.rtBIU'l i"ig.iruan 83)) Iriei tirnrin iiM\ bee. Ll.mk ~ 20ll miei tinril SlaJ btimko dtJ. a tarie toiS'I ~ gr.:pra· ti:bn~hriiA:lamA"CI lan$Pc:ta tkus:i2. ~.

8e;W:le. giApen htl.riomlc. 9oo 1j,:di 5 smaU ha.nlilO giitaana ad!nlWI d.t. ~ ~ ~ gitatalr 8) ~ d"IJI" batatid? g:nel<cak ~2.b<i\a~mkl~eClsozi1:a afdi\Jgl::e:

hau cb, ecftri1.1nel«) bllainald&: bCll~d! h:liEk ~ra ~ d\Jttl:a zilrta\l b:hv eta.

J<l<i'la, tai ez ctn:t bat gbbalitaz: ba A! n mmem: alega. 9:Qb:alca l'BMlrdea 83 abnRISIJrak sustat:S<o asrroz

tamd:e'l arwko me'lantzkn • IQPtlllen rrugrnerdJ aske eraztEn d.JEn m.i~ocrd.Tna ~ l::erittathar\Jtl.lz:<n Ere. aloeraS\!lrunen ~aket'tl ~h:aJOilk ex d\J koo\Jan hart.sl DJZel \;61.J(G «b'1li epe ~rtr.I eQ ~ haikUl~

tooS< i..,..rka\lSU.._.. Izan dtzlke!ri ~k. a: e::a tarm dkad.Jra~MED"I b:an~ ae.

Nekazaritza e ta ellkaOJra""SUbiranotasuna gara\Jlako henialde;:IM

euam. aa g~ tiardl iZW"a ms dm - e-. a. ........ - 5"""' _.,,.,... Ed3ll Jt.A<Coo. esaeblV*>. «bQ aKb antb\Jtih> be>e

taitie l:a~. O:n ~ln .. ~-~ Ef"3dA· -...... ..... tlmlbi<b'\idA,...,.hwdbo

<b.-~-jwm-... mxlJ"""""""' pa .a tn:tehaul!i-.. t:nJ <' tot

Ro:lJ!Gio.gi Q$IJl'QIW' g:nprl h.anicfa. keketa· e::a l:e· OOntta-p::liilca cnai a Nk1::ttn ~ MarartBri e:1<e:.

• ..l6tizb sol<h"e'I epanukolap!rl ~ak. el<ag;jak SOS· 1f<o aO<:ea girlS'g:anl l'Utzll!rlel'l ate tj"l b<AJ just:ia saial<I<.

H:men ~ oncb lan egn deila pents:atl!ra Er.f'l"m

gialke. ea h31<o:e ir.wl eb. ~~t<al3am\.lakf'$=B)

Bsqxiko ~ ~~~U' ha.clnlck fJ'td.lkOO· scbnWiak iz:wB 10"\l 1'.tl", 40urtiteskas&f'I. k!Wiko mbait 9'l'Q\J ZS1 Si:au tlkogahno:>hertaleleetr'I Era.

BSra biu al d\JS,JJ eJ<ld.n>S1.11:.iral'OQslJrari ~ai g.re ~ tai~ Etanc,,na aDo::wa c:ih. GiU' ~si. mJrdJ ~b:atJ h:nmn, 9'1l\ltal«> hl'li11::91ako rd<az:riz:cko era ~uainu:ab:> po::l.llQS:Qk • ch '1..,lal«mk''. Etira:b:ia l:BR;t

~~ ~°' 9tl1f)I"\ .a:i::an daJJdsl h91iak:ieem '\5H:;.1lew. Qr-4'J1*) herilo~. 9'~ ·~ a:o 8JIO hg.MJ<n ddQ ax:Ba-1 . .. ~~ ...

- - « <h 211)-~l""""'"' .,,_ .... ecbliu-gotWtapd>~-.

~---... ... ~g1oe. 1=tiaf1Sto'"ti txfeb:ito. cbJdlr

G.aiapen 11eknobgib:la. ~l::fe aba'a~ krietan. Gar~ ea SaTiet.mzan tt)e dtlEko d.bn at'ahle'l h<n:b931ri ed<•. rw.tri io.t.G9n bede9., ~<re'l ti:1e2 kc:tperlQ deakeil ~o~n hsria~ fXb'eekh d..te"I ~a. Salo wa~ hln:iko lehe'l maiako cn:bsV'l8"1 P'O!lJQiOW'I espeDaliz::atzea ~ cru hc:n'tll< 91m.ako he'ria~: bila~

l:btEkrdajkoe"I .. "'.~ ~diat ecb best.Ela.

~lo:ld l"cbll>Qko "lllk eca atimatak ekcinn, esa'EBko: EQ baita p-o:Uaio:a • OOsWnr.iko oso kl.ISllttalaaik eu ifCISibolk d 19"1 vit1e ~n l:ilttin ae. a:bQ. a~ "*mri9' tan;Wtnzim, ED

O"lbim. ndilbn b.lut SPkzn. P-~lon b>lloA. - jm ta..-o ~ OIO 1::1.Mo po:ll<\I ~ bb:s:Uo iiu::tM Dl.I cb.. tinak '-' A'.ti<111fS1 ~o ~ m..bai08lak.la.ld hcm<tdoaa lti hn:ko

po:Uru ;m"""" - - .......... ...atJ<:sa en;n d.1'l «1 h:c!G, ~iit:aoidk ~ eta. ~ Q'Ja'\Jtko .. hd b:atDJek. bE5'9ak b:se. ~ ~. I~ eta kalitaemall<S<. anQko Lno:ba l:e'SZ8'I ~. ~ ~g et:i

i1a1rka'f9 e.s'Ellte'I alQt flliWI baitv'5t. ne.rri hard baan. ""'Slri;j"""""-""""P»"""' _ _ ,., lop:nek lol;\J hnb tean dm hjjJJlll'l"t9lEU'I e::a lo.fur.n.

"""' "'°""" .,,_ m """ "" 9'f>aj .-.. "" d!gac:moo'M l'Mdikn~ d \J, E!l3askoWI, d!se11k<datae OOfrid.J.Lunalc&~.l.,lf*ku11na.ilrizgn~lrpakl

urak~ § Iri dJ, QD ~ a.skoElcti btl<r ~ U" tcM< ~U' ai l:t.u'1t8o:),

lJ.rgiMo:> Uf&'\ loA:ActA ~r.iQ e1a 1jcf::9<oa <f<rlO ha-da ch gu eg.n: es1i\J4ku~ ~lrq.B< eane.niak 9f'WS'l

b>:ilJrn"' """'° - IJll-jna> - i"g.Jurrs>· ;,;,pcm. ~i"d.miib~Qlulh;n:.h~Uliel ~m<li\Jdl ,mhcniik4'P'1b!kitln~~

<ldia'En glen 8tlj\ dJ. ... ...,, ~eta t:. ~ adaie

gMiD - """""' ..... 1 3. """- • .._ m..illi:D<n ~~rrow~~ eahm dl tai Oso 9d::a ~ ctblr:ol* di!l.de. Id~ e:bta tra isga et., esae baV'M>. bQi-e ~leek « dAea19.11l'S'!U'k S<uraco:tleg1"1ei<c11W1. ~ eaab:l-tzai'rtza19'1 i<uspaji<. irme::a d.18'1 geneen jal:xltr:alwl tCb \llkdqja bs1is'l ndlea'En aulk<:l<o dfiW< iptbtl.cf<o, o.ow<a hcm:k tAd<okc:mJMlak, herittr.ik,boeeeio:n~ 4'.l'IWI i"dakobaloed<g:abeuMl m..

E:zil c:lgJ <tlU'll gn\lllko~ ..-.9'19ektianl<n ~ dJa'l Mt:fieb tans_Moso!Jrta dlla:~oso~ tdGa dJ pditan.~~mn\ll"ltw'I ee.n~bailoirdlr~,,.""'han::bpidJtel~o-il'd.I• a::blEJtita.Jelcrl, ad:id:!:w l<n ajel d.A:n boO~ hW"IWI l'M'pedal.derSG?a'iak. Bl:od.Jra~CGS1.n1klia..nl«ntiull. nct:m,bJllne::ajuriz:ia SOJB13 adsann dt.I, blN lab bnlwi rtin, ea g.n <llrisbJ fariand;g:>gntA)lorn.nctAn. --eta .. ~--~ ......... ---··---~ Etaf:&~.L~SPM' •pct-.adr-. ~ g;i;:ici bmlta ~ 9W • to0wtio:J ~ espnin' S"lbaeti~. tAflt~Jo:):btii~

~ ietsi8'9='datnJrdJln, witerat.:gaz:tta1t:ijallara. aal~stjanl~n.bWla.att bean,bn _.,....,......,.11"'111< ... IJlllld-ijf cto.

ESGl:e.j.., - ..._._.,et..-~· oj9\ dsl ""'<9'> 9-afa ~ ogwo bi1',..,,adai:z -"')~P-.clo.H>oltlJlln.~~a:

G! Tokika merkatu eta produktua~· 1

Ondorioak

•

1 l '>• J lm'M: ... L.

• lrl'f~. ~. ~71

"'°~tua da. Az~ ·~m·<rB1e1a~atJeq)

r):jlJ«J"i(Tl(b"()l,, ~~. 'l PQ(11.~

$5i!lfl C:tll ~ ~ ~~ • poi:l..l(l.l.E+dn ~ oah:r d.l.':e, i'1dako ~ gabe. Hcmn onQ:ic ..; ,., ~ r~ hrici'trft mg oro re ar. · 11ua ganoa, ~ ' ~'IB !la gan {jkusl 4 . Irudia).

~frJOflli. ~a..a'Jc~t:uuz ~

"'11

castellano english

15 Kontsumo arduratsua

[ ~sig wagner J ll't!Pl,.llft)fl-•tl1l6;u\111i1

M~ oou iraunkor ba~en kosmoikuspegi beni baterantz zuzendutako hezkunlZazeregin lharldiari. kontsumo aiduratsuak pisu berezia hartzen du. izru1 ere.

kontsumismoek 1edo kontsumoa11 oinarrilurako bizi-estiloak gure ekonomia eta kultura ezin iraunezkoaren indar erag.!le nagusi gisa duen funtzioari buruz adostasun uiliala baitago.

Satirell'a

~D ~oaz gain, qiulolok ~t'91 lo-001sun !Zen ~u. ei.a ~ nll):i.J ~ .~~ ~ .n l:'V\o:i.:4\0 ~ •• ~

i.x) (<i ba'ti' .'bEr· pL; •• •. o ganei•o.:+ b.::ino tw ~ gcNaQo konunrtz.€0 d.J, e:a 'bizi:~ bO pc::bitlEt\t't. b3no 16 ~(!\: ~. ek3 ~ . , L.(J llldli:r' d ' JZti:f't ~~1ef.~ .... ~i.:, ~·1

Okll.I 1. lrucla). l<Oitli1Slfmo m:miHla1'. lleontsum~ edo

lleont9Umoon oir'3rmuL1ko lbiz:Mlalilb.3fic e· l<id....i et.!J ITlcs..a g.J-1 Zbf'dl- a' ..J d..J ~ 'Sf!:.:trrla ~ 3Pel 'ler'! g:;.-a. • ~j ~ Z~!4ln

O$l;bJ ,., sendl d4, µ.~ili·r:t aen h;i2J(ulds ~tzidareo co::Vioz, i;.:.ari ere, JYo:iJ.:tb e hcrrSl en • ~ 1-:1)'4~-~ iol.M b6M-:o bi1 ~~

12:."if'I Ulrt;t\ l...a';10f1'.eta h01 hasi eta mmdi!! ri;as. ba'I bano ·~ e:.:::

Oiene01'1. kOll1~.ttV'" 1 ~"\1&(11"1 Jr3(1 1 Ct:i :::.] ml,JIY.iJ{o~o;,1 di.ib~&' h!!d:-s:u a -·~~

tidean° dauden hr.m:lde bcitaJe:a\ T)Ql)C!f'l et:t hciaf\ r;dtid)z. kCl'lt!Wt'K)-('r~ i'I ~ eQ (:l'I Gil 1enet'I

lih.nek~ ~·~:;.-11 tl.M d:t • biG'\..'1 ~ k01t~ . •

hOO«'l ~...-ia belbera ea ~en bdi..rnma ei.a Ma ~ ~:I z: ~·~ hotl iro$'L11ul.;.l<'O

k4-'t&ill1(:olt:f. r~~:i .11~oi111:$·oet.' lf\8t'l~-1X:t.&e 1

maia ~aan handtriiko iblgatJ e':a (f'Tegii tzan c&dn ; m i.r e.'ll 2000 ..-i(!'3 mi,,tti.J. (1 bi;:! I"~ bkc)l!J,J .

d.). 1;11.X.eeta-:o ~e:<il · 10-1~!,litl- laJ-~tu &tJf1 ta. gar egsi, nant.::a baloen bdi.mena 9:oocoia erreann

AiBmlriaik.o 1anW3i ~~ · Nean Sl:(IJ' ga;t..:'zen atu

"' \ b:tt- dn.rs;tJeta'I %15, ~" aldz. ~....eria bl:I ~ 1 ~ bano~ 'I bizi dl b8'Sz: b!f'.)!e, &a ~ ~_. i:: :rurerl.:.'"«'.1 dJ tor ai~o

1 •t) lhnb: E:Q' ~

m.ii.:o.Yei'l ilc6.ln{1'\3 16 ~-· ~a k ,.. d.J 6E"o:JJ tX'~:o h('IJ.1-:$1 e~ p~ l)iUt.o ~

boUnen i.:ugcma et.01.::iel<o gai dm.a, b~d) nall.r-'en ind" @:-o ~ ~nzt11 da -l'ot ~~:o

Et' .{lLt'lo: ' WA&a .. <J;:i a6EI, • e 1.3 b; ~" " g;1 ;pei!'!

bi~ ~ ~o lcngieen lan~Laooan. ~ herieft ~tel-;,. :'l'ikor: .'f"I, ez dJ1e tXt '~~ tx'iln~1

Hala ere. eredu hau lnt!exloaplSl"U ba:eira ln'Ston an d&, huv ,,,. 1. (1111. :;.11.1$.l t 11e ... ::o: b. 1llde mei ke la IJ'Slti.: mu 14 abe ~ o:1goctre-bid~ 1?;.1"1:1a, d~ 1::1~:.a

'Sczialek eta gobernu•sl!.tema ~egokie~ gero

castellano english

e~a e;:oegoo! orta~'-ln haoo1agoa S«t~n ari 17..&:ea m.a la ~el.dfl, e::a g e.z.agutz.en dtugun ekooomt a eta kultur a chk,111 1 drh,1..,fM $.15,en'I· •"ur=:il k .. d,1~ ra •• ~..: r, ofl.:11~ ja~ eko arnsJ.;u laman ~idtea

Arg dago munduko bizt<Milenaron bosten batek gaur ~ungo k0n1~rno.a %80 l~ 00 ~r murrl.?l:J b . r dJ a e'a mundu~o ~e<.:l<o .dlSe;c, alde b<s1e 1~, t;.izitza d.i .a izateko aukera emango de,en ondaSJS1alc: eia ... 11':>1~~·1< (llSo;U'.:tll: ko 11'1· l<ik fo mOdu lort:tn s.ri.11.:J bet1;;1" dute, e1 a, be~e , mtS1dua Q;;;.J!' egungo ego~ iI a eraman duten garapen vooom o:o eta ~o arau bctJb rJI< 02 .. rpilo. •::(16(0 '1og1rt.1 ~n b 1df tt•r1

Zer-s n zail horrft · 1 artiein d ra. kontaumo e.t.3 ekoizpen-pil!li1i ka 1ir.ounko mm lagUf' .z.areli 1n ·Ol'\t&JINl

c -. u 1 .. r~t.ko 1 .o l.:N'I OQ•tOn du"• n pe son.ilk', gi.Z.drlle-~ldt:taJ eta oe< ~.und~

Kontsumo ardurahn11 a

Ko:ntaumoamur.at&uo herrialdeindus:na zatuetakogiz.ane ~~ t~J.:o v ~~ rninon1am:: b. , S(;ljtu 11a M~lu d3, ma'Sd-li.or1t;.L1r1oaren l<ulttr ak, kontsu~o neU"nga~«in Olrr&ntutaka 'b!Z1·es'llloa:r~· e~a 'erabili eta botatze,. o• ~Z.•r~o ~ rtu (l i ;.:(l('l~.:u 1 IY!a "~""' l'i.iJr1•n 111t.-.n

emandal<:o arantzuri oo1Ztent~. lmllko ~· a tc.m;1ormatz,alle 9-sa

Kor. "'1Jn'lo 1dur.~rsu. ten'l"r ·10. o :1rrij.:o g12 r' · mugmenwen lftll3n sonu ~ -Joan den meoo~o 6().;:o i.rteectalco pr~e->1a·mug1111end.Je:an eita krJ~ura .altenia~iboen mugrn 1~ 1 ·m 0tn;1rn~u•· - . a, ~ n, n ..:10. i'l(!ko

g.ar~enari eui etkan.asunari la guri ?e~ o era.:undea1-bid:I"~ o rnet'kat.antz.a- lotuta garatu da

m .Aztarna ekotogl koe

1,fJ

Kontsumo .-irdurai u;1, n., Ju 1k1, onttumo pi;ctsonJlec o ..:ta kolei boro ec, laef< gure mun<Ju t"<:1k1ko nahiz mundu 91abale o .muo a o'an dituzten inphk:i2 Otin 1.1 Ofll'lorioon n.11 l<o 1 rr ra 1 ~ ,oi.:. !:>-:'! i.:ootz1en t~a da Engurumen-1.:risla~, t11s 1 soz1o~hooomlk o eta kultur.il ·, bai etxean bai ~sten ez dtugun urrutiko 10 1 t~n

t<on•$umo a.rc:luratsi.!a , ontzien .zta km o.-.z ga.1n, JUS 11.:ia, ell-: artasun g loba! eta natur are J ·o Nrespe1uzko p11n• t1p >O<tn .,Id o ba lio-•&,pen t i koa llil!Jlf rn .:11ktl~::11 1nphkalzen d u, e1a b.2ho hoMr ~o ira t:Qi•en duten ohitura~: eta produktu.a ~dituzten enpresen aurka

~' • lika1Z• n du J rr t3 ioo~r~r ik Sr;'.1(1.:en d n jok.ab1deak, gure borondatez al1ernka 0 nahi eta ape1i:i matan.a stak baztertzera enmango gail\J, eia gizarteko ~rr rtl~n 1 n, .,r, tH.1n, natu1 n <tta u M ri$tn01ilo:

uirrunduko den un1~ !>o.:.ren era1i..unl..l:an .aurl<: tuko dugu a-se,.asun.a eta betetasun.a

G lo l<'ko P"~'o k: -~kOt.Z:IMI< kOl"l'$Un'I t •. ~ 1 ' n zu.z~neoan sa Ilen dion lo ~ o m.s~atuen b~ re?.arpen.a, adbidez- bene-> ... uatzeko nahiz esparru benia ~ kt>til-1 ,3, .. _.ko -komu•ut. t<t fa h rn.x.k. r 01 r n s0<rera, ilidei::"k o merka antzai.:o ~lkar1e batean p..:.r~e

h.artut.a, e~ab - inplik az.;oa e1a par1e ·hartze kons ruH1baa, e1 L<!r gin ho;;r1 r:m agun1 .:~o 1<onproct11$0 ·ts<mala ~ Of"1l<sumo ardi ratc;:ua egiten dJ1i:npensonen na tald~en iden•i• a1e·aderaz eak dtr .a

casteHano english

KonlSUmo .:m:ttmrtswren kmtutpbll2ko .eltl:li

hmlHzko un'ibe'.rtsoa a&kill:Jsuoo d~ M. <iamlhken im k™iP9rtek dio n moctlll.ln; "'~ "1m'Pif, tlnilt arh!!rn mlgbt aJmpJy ~ .. (81zl :J.PD1, , btrate b:Jtwk bizi :Jhaf d~ite:mnJ

K.onh t.1 ll'nO .ta oko~zpa 111 ira 11.1nkona l!c

Kion11aurno ~a &ko!J:pen i1raunlicorr:e n konU~tuaK

lrl9 1.:1nan etd G.m~peoan b:J uzko Mund.Jlo·o Goi 011 1111,Lurrek0G oi8il9ra 1ze ?«(lo.;: '1UUtnct-On [fi10 de ...a'leiro 1 QC.l:.?.) hasi 2 r~ f;'f ab1ttz&n Mt.ndul<o Id.ase aberatr.enen kontsumo- eta biz1•es men ered.1ak , dott .:cko b 31:"'' (.10:1~n e1101 1 e1• r 11:1 zY.:<:n

Erak\llde J:1~t:hko dko mow erabaklgarrtan .::1rl dra laglJltzen lanerako koo1.zQf:l~uak rohtz tresnak J)( .... ,~~z . f,'.;l'ogr. r. ni~.:a pl n• •. n 1 n :u1h.::1uen (l .:sr apena a: albk.ietze~ o, e~~ie b~;n.er;:ik:o

.zerga-erreforma ekologikoa, tre'Snil eleklnka@n enu a rtr.c< t;\$1.Jn ~-o r ud I<, Prodf,c1uM Pdi1if<a

ln1egratu"' edo etiketen .lr au :S.a uspegi ragl.ISla produkru-kate.an p ... tb h tzen

~· n gi.;:.-,r1c a 1 c1 1 int•urm:ioa dD, pco<:k:l· 1uen ie ~.:. "(lfbltzoen bizt-z:Uclo c· ..... ~ ~ ude J1:?"4k.o bide adostuak .a ... kltu ahal IL11~1co (iku~i 2 ~rudiat.

4

>::U$ o tako ~Cf u.I< '· • enpres = af'lef .:·enpresa el"f)resa hom IZ.iit

azken ootsumoko artikuluen t!ke1~k- oroo11<; en, l<IXlt umo· r il"tgUIUm n· k\Jmj{)(l(I h 1 .:.a11 hond.:..:Jn~ kl.Jdf:.r tza le(ll') oro;;,:" ~rien .arSeko f'JI

ar;Snlntstraitoan erre:alit.1te ~'.Onplamel aurre eg te~ o kOl"IU.rJptu, 11 na a m "odo "'~$' ooo g r n ~ .i

erabllgarrl1as.una lortzea en E\1'11.dl :O.a d f.;:. , ti..,n er-e Q~l,,I

egun{IO mund.J honetan ©:oi:per)ll ela cmrumoa os:o «r 11. 1 konpl ~·k b3111ta, pr~t lt'k l k mun<l.J osoari ha 1 a at ri bait "'kio.

Kontsuma eta Ekoizpen 1raunkooe~ kud9aketa ln1 g1-at1.1. <--· ' 1~ t .. M du, ba ba 3~~ 1 1-: ~raglnkort.uune1. etao1lui:::a e1.1 e&kaintz.aren kud Hii.et.a egitea ere ~ hu-hartze pe 1 .., r.i · r • ~ o da, ol'll$1Jmo a ~tJ kK lt<tkO

Ioi- sbtd:.al< ba nac ~ z iko orduan sor d zo· tao;.unak baZ1ert.:eko

Adleiraz.le baHagarriak

$!$tema bio ahalmena da

castellano english

IJ Bl~ar-zorN> e'kologiko.o

•Mr.rndua ezdut•Jad.3 "H.lwiiw.lto 'fl'do 'titerreko • ldook;gilfik zar.rtt-m, mug1t1 .el(olDgJ.toMi MD.fttM

1!11..0i ooalflttn 11! ditu\Zf~ll: bl1J%tk" Walfg;u11 Soc"'9. Wuppert:JI netil'Ull!J~ 2003.

Az tArM ·ekol'ogilc.001 1!..zta.rrod olog 00 bc;:tarllem batean OOt9.JTIO eta e-Ko;zpen-0$ 1c;;.ei.. $1$,ert 1&111,.11 Mo g8ln $Ct1:e" o;),r.. lnpaUw •· ill<Uat.z o ;iesn d9 ~nt.r.~:'031· 61 • l n, 1a

• uatzen d..J, ht+:tare.a globa!&.m aderallta (gHa (ikusi 3. i1udi4} '°i< itt ~ gt~ b~1 bol~:lo!Ol-:l D1 odJ;.Lt;.. ).il C'I 1

3." ~ 1 t!IJt.' ar~a. ba eta, bsio:i~k 1.11 1:'1)1<:0 ';! .~

honds.1nnak muricU<o ba"ttl beisi:e esta115t.koar rab9ra d 1 Agreg 12';) l'l'lal~ lh ei- o rte. 1 tJ3, ~. 1

i i;;, desagregaw c111·~e ~cd.J;;b-1 go:ine:rko ba'M m ara1no -~:a'lfa 91a t'"· .zUl<ua a ardoa, aztj.(rea, m Q ~. :'Ule-?~o 1z.an.:1k, po~tt .. e1 1>-

AZt.a.11\d e'<d;-,g1~'.0al.; l«.'n~$1..imQ.9retl ...., u e.-;f.:r.n~am daUdro b-llabideei ch9o'•:iene.z hainbat w~rf!n k l\A<'!Jf~.Q 1':l ~.;1efl 1 -(!~!.

e$o:1,Uldee heffl~J. hM' S, b31\1~ JJi.c ~SUllOO- LJi. ~

~t Reporr eta Ret:J8firir>,,~ Pro'J"6$:S -kcr.Aio~uaroo ~t~6f'I Oi • "'c 1 1gl,S$lak- d ~1u a. 1.,r17 hor.e ;2 111 J lob.· fl d) ~ow.:ne._ ~netakx>

ek~-stems bi:oob.:llmeooren - ab'cleak t:m.oru:eko e:a hofld • 11 11k udei, ~Se :\

\.V Re€ti·on ara~a -M Waci-·€(0.3~-ekfn batf!ra :zlb1"1.l!l ~dO{Jl ~I~ ~ • ~p(U3 ~~ IU - ,

bibliogratia eta erre·ferentziak:

t'iet1la1W ~c ... ~bi l~ 1>er 1 r~ ;: ~ ~ het1t!!IC!

pcbfeetan txzl ciJ!€<1 mu~ pob'ezaren, gizar<&e.zegcrlo·ortaSl..nlren e:a lngtnmooarE.O '5.\Slt5ftzea;en !tY~°" ·· r1 Qimet"l look.~ ' lu1r !del ~o k: 1oaammena ZIJZGMan bef€1Jana1Zeo .ru&na, ooagertu egi-. da,; hala Mei, ezam1ako behabl~ bu a'Sko az dira

• ru n.:111~(1.:c:;. meri.:a~n 1~ l<.1m~ l'lar.u ~· F1<111&taren rnug<+· eta abera~s.gn eta pobreen arteko

de;arekek plaf-iteat:en dJ100 desafloaren aurrean, ·~mlll(i-:O et!'! ~ftei-·~t,:tkO" H.iketar 11 Id QefO t' jende ~ago an da agertzen, eta abefa1~eii a O faktorean bahabdeen kcr, 'il.PIO oooa rruru:Wko ahel~na l!l"'..btzein

•e (%90], 1 ~n u:<ir~~ po$ Qle tl3n ct»n, 1111.Jga fis -~- pandtu gabe, t~a eragirkorron tr rs.k OOL?lo~ biy~ z. ~~f~ «!lb Biik:Ar .. i;wro Ell,ologikoen E6'C,aer" OMii..11

llde-ail~ 1 <d~ ~rn omarn •.,. w "a llZt i

ciJti;oll'l p.,tram. ro O<i~ ,;1J.: d'ra cila ekoelemtik ei':itifililko ·ilt.3 ontbm.Jn itt.di ::r6itlitzuet3~ko

iero.llda'l2eko ·•rdb libko b:lli®ide materioi gwlliak mn-s .a • uzt r..r J rtzl!in d•uzl(.1 t~Ji. u J

b~11),1 dttarr ~~a -(l ~ ~.- 1'ld.1 ~ 1-el«i

t~t&tarako petroioa, ooeasunak f~atzeko m&ialak. .ztn11L~r o 'lbarak - sarrerez. g.alll. 111'..i•«, Fhciru IEzkLi~k ...&;ideien tv' teria! Fk;..·.-- edo! BiU:~r

ZOfJO Ekologikook e oet1tzen dra. h CJ'lek e..:. l..a • 1

o;.tZ i...tt • ab • dl 1 D.J.1\...)1.an ug«Uen, baw t+i:tn«Tll<aik 'e • clrl.d: l<c. Ur?.oru :.ul. iu , m~r.z::rim.u11 1 e'lt'l

nekalal'ltl~M cndofiolYo h:93~..rrak: e-.a tJasogabe.'l::em' roliz: azpt&Qftl.J'.i ndl9k lr.nean uzten ditu:::too •zar..inak et~ oru. 1o:·

Km· abl11.atea1en esp.31lWn, bizkar-1011ro ekolotiikoak ~"OCrtd-·o eta h:in:. .lrTlltz ·o gi.r 11' ..d..-. • ·• ma bio;)1$l«>ci eg11Qi' <:il~ t~ ~lre 1 "ali ba1 oro, e'UI m~ar.smo .,,u.:. ... tza ~ ze<ga-IYT~omia ekdog ~:oa adbidez, meif.:ata.Jl.to ~- ·~~ e o1<>9koa' aderltZ c.tez 't)"'i- rt.:Cko dl'\3l'Mk ei' Ader321 • b o cidaJ.:tt:.o hancfu dJ. {11.H egmerdoco bizitzan er~'"'On rit~1 prod.J<tuoo at.:ean d3udt:in e.rlolJtul<O f?l..00.J 1)(11 e: ~ er 1bifl o m-;)d,1 n p;M .a ~~~ ~ zati!.Z€«o gai ba u Esate oo•Nako :B-0 gramo pisatzen dilu8l gkelako 1""9f:::ino batel- 70 l<1 :D 900

:-befep1~-03nogeNogo~1 ~ 'b.O u;;110

rologik:oo dmlma ronron• mi'mu bateko dei b3ttit ZOO i;rarndto bah~ ~ua l~li1Zei - ·~~ J.Ee:1to et "llJ"I ~t '2 ® kilQS.; (ikusi 4 . irudlia.. (

castellano engllsh

16 Bakea eta segurtasuna

l Maoortt M8$1 PeinOOO ] CEIPA2, Bake K , re Funda.zioa

Tradizioz. bakea zuzeneko indarkeriar ik edo gerrar ik ez Izatea dela ulertu izan da. Nozio horrek pax romana delakoa du ja1orr~ . bere bi dimentsioetan: alde batetik, barneko ordena ezartzea. eta bestetik, kanpora begirako disuasioa. botere militarra abiaburutzat hartuta. Azken Ideia hori esaera ezagun honekin adierazi izan da: '1 1)akea nahi ~aeluzu, presla zaitez. gerrarako".

Batcearen dimentsioak

60\:.o hamarkadan. bakerako ke.rkefe dtzlphna .no(f Jrl'I .iy(if l 7f"ir, ll tlba1 l ak,a(.f(!frliko~. lkrut1.1ilt1k

e ta eklnlJ'allf)I<. bakearen lkU$J)69) zabal;:lgo

Baka posil~boa aia !bake r'l<J{ilatl t>co.a

bLltornol.z Jo .z1J•on, bt kQt:J j1Jst100 sozi..1l .. 1Jem, b• 1 (1;11 1 ,,~ v r1in •klr' 1 t.i c ::u 1 i.tkol ·u1 rr lo'uz. rBe k& ne g.atiboe re n a unean {hots.. Indarkeriarik ezt:l~. bak9 PHlliboe proposiUu zan. giza 0$1<Ubi(l ... "lkin, g ap.;; -iur km et'1 ingt.11 um~m.1 ~ ilflO

errespeluarekln lolu1ako epe 4!1"ta~n e•a luze o proz~·:r J kOl'l)lo:r;u 91sa ulorlu tn liku1I 1. 1 n1d '", . G~•llalk..3 qi1nr•11,irc,on Q!i, r g.".lrl~' • I h.:1.1 I i'on d;1 ~ 1

perlso~ edo gtzarte-telr:Jeoek kontrako hetburuak bilt1tzoo odo swn.a t.zon cJ1tullenoan a!Jrl.:a~o b.JllO;tloc de1endat~t;o ditull( 1f.'\n11 <...:101.1 e1 1o: .rr1~~ o

ta"run dauden Interesak dituztenean sori.zen ele.

Gt1l .. 11Zka, heroz. tll d<i o.:: posi11b0..- z n~l:iboa, gtm,rn1ti.r n.114lf ~tirl l •!'i~lt- hOri Jlo: bid r .rll( kO t~O aldetzeko modua:i daoka, modu t1U'lt&1tzailean edo ornlklll 1o.nn 8'111on den iku~i oohiL!r. l-llston • gl".ar te·""1Jkeliu.-!n bullz.lC;ia e la 91~ hanemanelako luntsezko elemen1u sortz.a!Je Izan

dir"' g<l!u~~ G1:1ti.1zi.:ai htonbkf· a <iurr.:i1l• ko in<xlu ra:;ut..i;,111< ,1 ~~ •:'ltJ!'.{ rr bid· 11 lu ti ko p t0/0$U l.){t.I

baino ez da bakea

r-m 1

Bake negatiboa Bake positiboa

i >Cedea

Es.ITateglak

·-·-[n .. J ~---r _~ .. __::_:._•'_"_ ... _~~_' __ ···--···--··--·-·--·~··--·---·---·-'//

...... u::..~ : ....... ...-. ...... ...- : castellano english

Ikus daitekeena

/ z Ikusi ezini dena rnf~il Jlqlr;ur;il1

t~bN 4 0

1•~l*.l b3 llutf'l )fCIO»

Bake po-;itl>oaroo idei.J pixkana pOO<ana :sendotu Z<ll'I, 1~ a·lo hCfrot<.'~. Cf<, rpon K gar r. n~l$U • ·ik~

Jd-1.:.. Galtung-et.: (1 %Q) e~.:1 honEn zu:-~ o b.dar\<.e.trl.a. eg1tll'a.ll:o IOOarli ....- ..i e• d h .. 1ur d 1r d.Jri<.1:-'lJ ~ ont..z~tueL'

ttg1f'l(I k«i r,;:"n.:: n ( ik..-5i 2 . irudi;i) . Zmertek1;;1 indaTkeria ei" .:.so.areokin lot::-.,-n C!'~ . d.:i hc o:c<n "Lller.a1p.:.1 .,~<? '- ~

g«ra da, eg~tura;z,ko rnd'..orkerri3 gizarte-. pdi1Jka~ e1a cic:Orl'lxn•~ ~rru-. " .,,,11~ 11\c 1r n. 10rr6~ o . • ~. · O(I uren p~son& ber-.lo a atmen oo..:oan ri.araci"en. adblde::", pobfeZJa, posea. Etdota he&:un:za ...do O<s.a?JtJna to:J:. .... ·a ez 1z.11r 1~ 1 (l(1, m<xlua~ dir Kulhlira· i rtd~k.erig 1-:ul•rs. • baho .:do Jarr.a1bide bal.lue"I r :ia· .ah01at • cuto . io;..Jltur ... • aruiasuna ~at:::en du, eta ga1azt"ei lrterbidea emateko m0\i.JU:'11{ m k(ln. t!r1 ei-411)cl a 1~1m~11:::<ll'I <:t..i Ber ,.: . lndarke<1a modJ trooek -;::u:zeo.;..oa. eg tura:z~·oa nal'IZ 1-:iJtlJl"ala- rnum.:~e:ra .ruzer.d!tako pro.zeos.u bat da bakea. Bako po~t.tJo. cn 100i:i hOrr(!I<. rk 1.1::. 11 en, h :.rl...'. <:n eM ~ ..... ~en al$1\o mu9mendui;fl e rrtz.M!$p;mw en..1 nabannen zabakki dJ Gaine .l, uteen joan·etoman. .. (lr'l~rt autOH:l'()f'r f.;,ar~".t b • t lu og::::i oo; a btdO:.:. M.:nrne:--~im!nefo. 'ookeal< ,~,~e:o' a~ 01arrko mod.I e~a bideak egoo da11ezkeela planteatu du Edota l".iOC' dugu Ml.i\o..: l~ZM 'b. c npt_;;1oi.tf..:lu' •. cru,.: ip'lu3 ~. l»k pro.z~u · Of'Pl9.)(l.Ja, lor :-en nia ea ~iJl.flf!rOkoLa~~an ezagutzen et.i erakltzen dena dela diol'na fisas1111ua~

ml.l'>du3 lt.i 1Cko. 11f(lrlZ• o o• bitit.: .::kr;> ·noef\l 1 ri b.:il ~.;indot1~~ o pro:esua d.a bJ~:ea, oorb~r.uengandh

hasita be"Stetiktn J.arra tzen li.Jena, hoazont.a ,.j, S.lrea ~~llll, 1>«1 on rJt~ Q~ rh1>!)1 ~ O.".tl ..,~, 1 .: . $ 1 uiii.'1-euna e•a .: torr•ah~.:. emane:-, elkarren arL-e o 1n.ikea~ sustatui" . ~:oo1ian1la ~a.:t.a. ~a di~er9f1tziak to ·:o 1kuspe>Ji batetik n.."lht? .m~gr g ohol bato1 k g.;r '1dic11.:

Bt:oS•;alde, ::"anba:1 era~ undr;:4<, b~re?rl-:1 Ul·!ESCO:.· eta era1<unde honen .Zuzendan Nagusi Fededco MayOf z., ;tgo .. .::i.: (1087 · 000) !':- ko:'\li 1 ~tlur 1 "barm n $1.1$pertu i"\11-e<t erin\u gu:-1te1an. ba naz,e>a"e~n. ua1 gotierruen eta ~zarte zibilaren ~parNE<1.Jn 19Q9an,. NaJ:ro B<\1U1)fl 8."l li: 1 N'gvsral{ Baf.;() Kultur 11 1'1Jru.:ko f'~ -::r .!i.Zp;na ata E~Yit::a Programa ooa tu :uen, e1a ba .e.Jren W'r.tapBn&a'J71 ~a arlo gu-'Cle~an. barna batik bat

/\

\ _\ __ _ E!lllnrko ilcl.t~

& '- · Cl • ~· C.m • eg 1:1:11 ~t.13tttt.J• ".:Jt.or

h.ezkurrtzan, gatazk.ak eraldatzeko moduan atr erapauso r't."lba 111'1 :-i r: ;; .:61'1

B.H ~ gl::a 6S~:ubki.::~+r. lotuta uago. eta L>akera~.o

g za esk..t>klea izan da, h.a zuzen. erakunde eta elkarte ~~·°' ri IM(lrako .;ird31 za :i-k u11 31"1 Er>lkuni;jo h<x1e~. b.:...':. era es~'-tblde d&fa ~~rn :atz""n du•e, bes1oa.H be:s;e pobrez1aseo, askatasun e:a taren edc.1a barne"{lerren Q'K!Cf o..: ~1u og1"M h:'4rt .. .-11e gi .. arto 1$ or • 2007ko Lu.lrC3l<O Ad es;a "P-e~ai.. a.d:erazten <.lu.;n.)ran 11cro11k.

Bakea e;a s-..gurtd ,,unJ b ·&z i:. •• artu•a dauden bi Kcti1..:: 1>1u drr S.uurtm11una.-.n 1cf 1 <'Id~ , • :n , b1l.,•41::"en 1oar: i.13 La~e ko:-'lt.zep1u.:. bezalaxe (Ikus~ 3 . irudi a). Segurt.lsun.Jren kon1.zepl :J lctas1koa. ',.egur1.:1";.un ,, ~ ·1tr". de'.tit.~on~. Ei 1 •1Ullf 1 .. ulJrr 1·1ot1U;un •. 1 n (113

lurralc:e-osotasuMran det.ent~a mrhrarre.an 0tn&"rr1Z$n d3, kanpoko era"S-oen .lurrean !Hala ere, Joan den mendeko 60ko url ~Iri< ik1J'"p~1 h.on .::it:tnt:::.an 1art.::~n h~t1 <1-', segum1!0uner.a -.o.am~bEl!l'ria~. d.audel~ onartue:-, ~ •o::"ir~: ; n.azioz: haraindiko zaera duter, bafn.J h<ine erantzuna <1m. '' ko .:.m ~ t.i'.1::10,rr~ muge.n d<J16rit"'., m rtaircan ierrtra~t. : Ingurumenari egiten iari"....ron mehatxva~,

antdatuta.ko •:nmsna edo giza Mkubt&en urrake:ak dira ~<'.!" tv:11 r<it.an 1d~1 trk ,111.1J.:o nt :\txu 1:1 ·o ba1:zuk Soe{lur 3~tJn~en 1di:.a hec:Mze~ o eko:.rpen O:$angur;a1-:.ua ~ dU1e hainbat e menek, besteak beste. Palme ~ t .:Ofd r n 1 {):52ko Sf.loiwr~.&nm Komm.~I' DoS81m0r "ko Pmgrema ;, ene ·o txost~a. lng1,1rumendrl e~a G3rapenarf buruuo PJ. ndii«o Batzordeai.· t997an ogtndako GJrs Et~r IZ(ln Komvr>a <1trn 1ior1 ixot;~M<"I; oC:'I N. :ilO Ba u n Era~und o ~:-kan Magusr 0.-.,..n Bou •0$ ~ii' ~ 19 2an 4t{Uldako 83ke Programa Az keruk, l 994an. ~azJO Batuen (;arap ·1 Progr m:1k gru! S()g1Jrli'l$un:ir 1k~spog1a

pl;; n ea u :.'lJen ao a tzat e>UI tu., k t .,rtu beharr .c · n p~tsonak hartuz Giza eegurta~unak pe~i;on.a guz1 • b rXloH' rn .. kol h1r1, • '"- o.h lm_n.aa~i -;<i .. t n du b:a1~z ~re, lJurg.arr'i1asun handlio &goer~ 1.an, gerran n.at11z baztertuta, bi::: dren pertsonei dagokienez, l.:an

castellano english

L1J Segurrtas.un kontz;epluaran b llek.aera hlstor~koa

1. ... peko t r.'HM9111111

r •!a . •n ~ aq,H;r.wnrff dtlill'll;i

11 ' ."' (ttlAI

,.,..... ... ~............... ~ IMIBOIMlil tlde boeci!fll'I ................... ~ io.. ............ ,. .... .,...,"' ................... ... pdltiliu~.,.._ ..... . -~~...,..-~..,.

"' Terrorismoa

aiai;i ml•l,11 !Dt'IU 1 ...

Alj~ l]IM ~llJll'l'l lmnll"Plll.'lli ~I

• ..ia .. 10~ g nc:U:o <1 hnku<tnUl:'t ntol.atu ere, erakundeek babes.a emateko eta t\CIHN"l biziraupena 1 m~tz: o t;.e, '' Mrra duic G1u1 s 1urt. $llli r n loeF3 . ~-egur .asuna eta hone~ :111z.a garapen 1raunkoaarekin duen erlazio.. ull'JrtzE:< c moduan llng u ru mo n-dog ra da z.ioa ron moha 1 :acua

testuinguru politiko, sozx 6t• 11 .. ~ Hi,iUIU1$UMk: r;jz1

.!nallsfa 8$katie-n a tuzta, ge•La ce:"~:e n mehatJCu honek 1denll'kat.?el<o 9a: 1.Zateko. 2004an, Naz o 8. (ut'Jk, m Mtxu 1, CJtOl'\k ra alr.1 •kt'ar buruzko Gol Maria ·o Ta lcle;1ren t>!O$t6~3n, .-fundu ~nJ.!igQ.:i pmeksaan dtff,JIJfl e1antz.uP<i.wns l.:enburua daraman r.xost'6 hcn IM, 11..'u .. PoOU tJloual trk ke;.:ke'lg 1 ·rr I< d • n s~ mi:°'h.:itxu talde 31p.a1Mn <h u Hala, mehatxu horiek ez cituzte nazioen muga · e.:::ag.Jt.:.en, karrekm lotuta d<nJdO, cl.3 UIOh lkr, kuiJ1 n n hi.. l\<12:10 i>artuan eg n be ar ?de .a1,1rre l;iian ... re, ei oago horie~ ~:o

immunoa d«l ~ta•i.z · ez•a :ahalt uen:a «e Hal.Nlk • 1 •

• Es. <ituen ar ero 1ndan sfa • Estatuaren bam~o mdarke11a gerra :nbllak,

g1.1.:a t.uord 1 rloko g 11• g1 ·or14.1 h(t~l'f k ta genoztc11oa

• PobfeZia, en asun lnf6k.:ro'i-Oak e a Ingurumena ·>ond:11z a

• Arma nu ae3rr3 t'HtdiQlog oa , 1m o~ ~La

biologikoak

castellano english

IJ Gi1z:a segurta'61un molak ota mehabcuali;

0 ......,11.!ni

~ ;1'1 -··;! f"f. 1 ~ ~'\ 1 • '! , .-. d,n• "'. -. · 1 ~ ' . '

1 .. ·.~ • ..:1· .. 1 ' ~sin

.. , :._ -

~Wfl pcsltitllll•

~ h31 ~ ...

1 H ! lilntr 1 ~f_Cii l

L-·-·-----------------------~-~--~-----'"'

onconoz b ztante talde hana ax toki ba~ei ' oesiera 1 1C ' bV.IOJ: or • 07031"(. '1 ko Oltl Korib'(l<O

!Jharteetan. Hondamel'ldra < ~·z~o ge a1u o Cl ·a, eta gogorrct9oak izango c..-a: z1k~iak, ltJho toak odo: uhol(! 3;;,, \1 h•dOl; o,., onek ~1,1;et -: • rlotci pobreenei eraQ..ngc die e nagug. . Egoera oorrekgiza -seg rtas r. &an ondo no lamak ~ango d1~u.

Jii'd1 ~r • , 9 .. 1 1< <- • l:«:i<O ··~ '< tt 1 <itl k.o oro?.esuan, 1rtgur1,.1men-alderdl ba•zoel< elementu oal agamalo; o-:ar d tza~·e. t -ara.zoo-: 1za9ra ~~a1a c.: 1a. ela ek.osis.1enlfll<; e <aru oso lo u e oaUde:

blbl iogralia eta erireferentzia k:

castellano

. ., 1

1 !

1 7 Demokrazia et parte-hartze

l .l!WI smnts Humet 1 Gobernu eta Pol:.111-.a Publikoefl lnsblltJ~ua Bartzulooako r..n'! D.10 hstcinornoa

Demokraziaz eta pa rte· hartzeaz hitz egiteak ez duela rnteres handirik pentsa daiteke, itxuraz herritarirek

sistema politiko demokratikoan parte hanzeko zer bide dituzten argi baitago.

El,ll37ki, detno a~2 soil eit.l~ badugu ordezt.;antzan olnarntul.ako gooemu-slslema oat de:a. sis: 1 l•.)lt.Uro."'I Qc;i ll'l<l r r..ra li . oolrti:.O.o balzu< ~ t>.a·~uoi o de2kat7.ea aha'tfde•u D&Oar d1J81a, parte ha•tzea t:>oz_O;.a'zea tzatMe, ela .i:cn 1 K.< 'SU'I· 1i, old ·o ~t«1n odo · ~r"l)V'Di'z:.i

UOl11lka b.a:ean 00.:1e nam:ea 6la hautes:.:Undeet.ara at1keztea.. Sama, az..;.eoakJai, delllO'lrazia pa1tehar1lt111otld bunJu;O t· rL .; . l.D..:'. n (1 'it;JLI, ~ fn

gehion erag1t<.-n d11;11en (:(a~ poht i<oelan hetr1ta:·on

zuzene'-;o ore:sentz.tarl b.Jnukoai.:. ere.

Zerglatl1k ez da " 'ahi koa botatzea'? Ze.ll'no1I a ko parte-hartzeari buruz a.ri ga rn?

Gob$rnu domo,':(fa,1ko trl)d 1'° Ml~ 7Al ia$una c tu gaur egun gern ets konplexwigoa, dudazlroagoa oin d1nnm <O~t,"Oa don lQuru b<l~cn tiurroan

rag1nko1 tes J~.e7 1;.or ~ntzu1iako. Hr;rr1-lnS;I tu7ioen l~JdmJlate domc*radkoak oke-rrE-ra eg:n d'1, gero { 1 · 11X.l'" li'l' goa u'l'I k11l .. o,,~"'Oil n n h rr tnrron aur r aan. i- fOILlu ptabl k.oAn hornidura te o ai1ko ~ balek ez.n ase d :ue11 ba.JO berriak dituzten hOrrllar r00tU.m , f unl SCOn, 1'1,cg· r Ori log~Lo10'l:t$un

a orno rat1k0l!ii bt.J · 1.ka a a:zu~k pa tO\l•zen. Inork ez du zalantzan Jartzen hartzen diren eraba.~n !ogl)~kntosu \it, '' •n hoc ~ fC'l- ~ 1l,r' 1:W1 diru,;ton era "d•l€tll crd Jl';.;;!lr ~za ora. Leg timl atea·e ir1 dago l~u~a auzia. Guooengoal< ez dauce beti ondo om ~kaluVi Oto O:l <iuto bc11 har 11 ~ iotM onllunaraztel<o aha!.'lten1: . ela ul63kunuoo ako unean gehleng~ gobernuan lortutal<:o oabasa.k e~a

___ .. -- - ---·---

biloes polit <OO-: az du~e z.)urr gab<I c::ita alca<otar " ~ oo 11 "ut n logog1n(1ri .. oso:. . Hc: · ·Ol~ko nrn:rotti..

ez dira beor la-:. ba na <Xa:n begien b.'9tara azalcu dira, ordl'.n:lt,ilri dirtin orail.i ·de. .. 11; e•a ~on aiarninis1 Ulloe"' d~ d hr7t rn~ ::i 1on 'bQtum n ~ug~rri{\1 11,

hauen Jronplexuta.sun "end;agoaren, zenbait gai , l 1• .l publikoon rlul 1om'l~.Llo·m3 IU ·w:Jiar ola

Era ba

dr...&..:rioo~" .:c QGJ" •uo:;!L~' d•:m kont.:8pluota<o bi 1 gobernantzn n1iop1un d:i r: · n~ l'leil nah -:o a'ID.guoa bada ere, esa11 da1te~e gobernua

GHJ~le-:o ~asun kolektiboan odo erronlo:o ola d1len~ r.i1Jbl1k 001'1 ~urr()3r'I Qtl'lb;r<~k 1 117 ·kO s,•11r11s .. ~~ · I

eg 1en d:o::a erreterentz;a ~&kusi 1. Irudia). Haue ditu o.::ai:garrl oa-gU&J· • c7 u:H7oll fl lon1mt n Otl'l 7 ..tOll \"a, t!'I\ b()•f!?,

Ihes eg ·en die alant&amendu }E(ar,.;ikOEtl. Naiz, ootGte ptJ <oel lxlliabkioo~ mugiarazteko. Pi.Z· gnm."1k S<>;l70kO oClll t1C.:'i)O.,k oQBrl117.CkO gfli l'l•

sune.an o'.na.rr 1u~ako papera ematen die. • Hu no;it s:.c1gi}e.len m1i0ko ln"orcepw.rjontlltll.<O

Mrri l'ICI tl~'iJ'orH~I 11 1)id •7. (lr 1k.. 11 dll.

Hatte .. dira erag6e hooek. erakunde asla1alak, c::inpre.lMl.:. Gl<'E<lk. etao Eragllo ho:re.; ooliaoi· d llk u.'lrt ~ 'l1~ t. 1 • .11"1), otl1 ~11 nrih '<o au· lonomoar. egonkorra, eta, as1o;o1an. •armala." OS<lli:On dilu2:~G.

• P"' t ru ::iko lo.: 1nrn 1o~:>lf)n du, ocifl• · 12'.{11 eragileen arteko lankidetza e•a &ehlakortas.una hartuta, oatzuetan arlo p Dhk.oa e1-7!0· !a:'l eta g12.&:10l);< tx-ra dL.l(!O ard ra:en ldeie.:I d eog:nez..

{'>Qt)Ornr r •mri L//Ot ·1t:1r ~ ...:.i11rru ~inon .:iurr n,

gouernant:>areri edo sare«> goucrnuaran &1 t ~o berne~ hauxe cakarte: onplexutasuna prozesu pohl 1';Q;'Jr :i(1 • DruLko ' n'H'.!i'" :u1.lft1 ri.:. IJll"ll, OJ'lii IU

e a 1im19mt7.&1, sare otura :rl e!ipa· .. an, ha'flbal erag leren parte-ha.rtzeasen bldez.";.o gooemu-sls"ama ~·0'1lt:<i: go-: tnU p!Ql UC1M h·.JI -9 pur,1Hll.oen

o..:apen eta 101 tierrr3i<. onerr.u.sa CIL& t ·6~ Doma~ eta .zea Gobematze~o roodu bem bat n.ah.I da,

casteHano english

m Gobl!fmsntza Oflare111 adibideek

UAllWBl~lllllRMl.llTB

~ ~i!cd.IMh ie!l~utt::~

t •• ] l.:urm.~~

J90dea erag le ln1or~u g~ lr;atal.ulco dJena, eta ez. biM1e C...lb; Ct"i'b1lt1 n wh; iu Oll ll'~ P ri: hariz c.: da $0ih~ bo]J\id'".;.:t Part~h311J;ea .::ikl.:im~:>eal< g.:iLL-.,,a, egiteko mod1J berri ba1ean aurrera eg eci ad1(>fazl:en du. El dJud-c horr i rhhicro ug •ll, n(!l'uz. • t 1 net , ~o n • d.;.torren gobernatze.-.o moou tradliona'!a :zahar1<11u1.a 9t!1d:tu dir~ esatean

Hoz.ta s.u n d am.okrat l1koa ieta a ller nati ba pa rto ·hartz ai 1 oa

• ,-,ot.sn Ji!L"' egn 1:-.:.n da 6J7.oafile-.:ii en f.(a poMlkatEn :1:1r e~o ummta;un 9EfO Gl.a handagoaz. BalZufik ho:::ta.SJ.TI ~o,;r~1iko· ..:ond'i1u <'toiil 'i3 tlP· ''~ 1 C4"0<.·~~111... 'i

Ol'\illr1ttJ,tiil<o ~steTI.;. demokra: .. 0;.=:.ri dagol-'Jon halako al190azio bate· f3E..;atu dute. Alaz.a beo1ei< ei.a z..ailarrek t.Q.Jrlo.i.: "'31St pl .. ltt;~lC!:Hfll.i.:,on 1t:11Mun .tnrr "9tr..tko ~c.a;.un.:i ioo<=t1zen d hoir&< Horr~11k, ez drudi a-azo hor 9fl asrreao daud€0 a:t6f'na1Jba autontanoak edo t · nokrt;1 ook booo·. 1ko ir1001: dod f.il ~. ~O:<lk

lainago1u ~ IE'lfl d1Lvzh: 01dez"411 -:-~ Olr\4f'r1"uti:ikO demor.Tazia ndart::earen alde egin behar da, demoktazi.a pC)l'1 har .... ~ui ·o 2orm.. b«n h1de.z P.:irio-h rU:

h.8rid1ogo battn bide:" hur LJ!l1?eik to.i~ o omun ~1.ee.· plantea'l.Zen dilUZt60 arazoa1 rtenblclea aur~.1tz.eko b1del:l'l

l~ndu ~. ke ba" · <i blOf< lu1vkO "" , b 1 ~e. "o:1llal<O pa• ;:uen ""tnd cm~ (N t • .' BYl di;r 1.zone.:t'I edota "hemen ez• defitzooee:n (llw'&li 2, l rudl.a).

Zor ok.arpon giton dlui parto~ ti:artzoak? Eni lba kia k ha r1zel<o ez a1I dira n.fl ii ikoa aukeratwako po~lrtlkarrak eta tekn~kariak?

P3.1:I c ru (1(1 idci<lr n a 12: n b d.1 iCi 13 bat· bo cr <1

pil.blkoenc-1.:ibes•e era· ... ~. ai.:mie, ci~boat3 pefl$cn~ artean arazo e~a ef~uloizunak partel-;atu {Jabe, ezin da t1.Tr1 3 ·gui kd ~11)il.11C<l:'tl'i 1'1.:•·~·~JO:f\~ ·1 ~1Jntz.1i-.

l-lotrf4.: mrer~ e:::.:.giJ1u, .:.dos u ir;ta bat~ral~eJ es.:..'l nahi OJ. lehentaruiak orek.atzea eta gobemagam:asr.ria:-en ~P3•rul<.o konr;u·on·u$O koi ' ·tioo 1 1i~<1:t, l'IOl'T •• aldi bet'i:Jn, balioetan ela !:heo ;.i$\lne'..., 01nam uta io.rabai. 11e.:1

...1r ~.ahi du, edo, b%te modu bat&a esanda, politika egitea

• •. pegi r aci:>1cn.:1a~.: aiei uere-an p.arte-hJru.a so...~.al,u

e•a eragmkortasooaz htz ei,:mea «abaleko <J'l"ra-e:sam dela ul~M nu, b;1t1 o.: -rl u. E~. badru:i g ~ e gfir2ko g;:;: a noranzkoan 091en d.rl'k au1141C' a GE.'<'o eta s..arriago e\llO bch 1 u: :in ()(lu :ir.. r • ' 1o•U1 ko • ·o lt.t-31 , o&t.:. bttr'ai. pe.."'O eta :.atl.:.~ dJ eraio horl~t s~ment.il ~"'"· de"rvtzea ~a eriJJ<1z. jean 9<1ren espe.rializazJaen ik\Jspeg1 · IMtZ GllU' ungo , · ~ «to ._, •ku:;I 1Jdk1< dlJI beste gY~r!;<1arar o eta best~ ara,.o mo a e1a neunt€' -~axo pentsatutako erabaki· et.a adm l'Vstra:.:10-egiturekin

G6fo 1~ at~~'lgo llo)J$( d .: &la nnl'"Mko r.-!'04 ·1u ba•en b.:J~go?IT .;;sl..l"la 1,1Jn.! o duten .:.1em.:.11b3 tekn o natiikoID z.a.1ea LOiJtka tekrutSta hori aplikatzen ~n.

castellano english

111 "Hemen ez' esatetik 'horrela bai' esa·lera

beste ar..u:o mota ball:\J( a~ertzeo dra nork hin'rdatzen aitu ~J'.llt..n1 .• n hoii,ek:? NCf ; u11 n dr ""ui ? E•a hon bezain g.!rT.anun;lt.:. dena. nob heda da 1eK~ esp;arru soZJal~a arf.o tek -:oan lor i1ekeen sdosta'Suna? Egune:.:

1i.n. ospar111 ' !'llko 1(1 b.1.Nrlt.: n • ... 6f'ltzwkoa ' edo "ul'llbafts 1 e:.agwutJi.·o dok i • denak. zarte.aren mimur.a Jauzi eg"'ean, era ~~a].:o e:in ulert~an a: ·a ~ ICf'I ~la s•r l dut~ prob. k a al:t· ll3k agE!f'l:'el'l 1..a1if.~ Gainera. :a~o·.~ (1.1$1-ert dJgu e" dag~ hal~ o ado;ta'SUTI L~kork. be.:1 a9t!ftZm h. 1tra ordur. ano pl. •l tU1.ak.oe'lat r. d<l$bflt '' r dr n .:..1~114hba~, hcbe"-" edo ok~JT'Jgoa~

Handia

Txlda

[ ~< } •1111111

Gero "':"" 1..n agoa: lira 1 molaL otzat 1doo' fika1utako cgc rak (iti;1H i 3. irudi;.] , ildO t.J"I l hr11ko.-i

d• u ten cli~enak, a egi.a Ez cL! beharrez~ oa ~11zarto za.1Jke:az e:a erag een

r ht 10 f) r bat hurulko ztf!tk ~on 'ae ~ri 01 ez tuzee;i hitz eg ... ,a, era b'1Leko ~ be:-,.t9ko ados.•asuna fa te o den egoerak ia b6tJ ~ttko d1ug uf U<Jko f.t• ~v. 4 k03dro l at\ 0 1

ela ~ngo g • e Eiemu horfei.Iln moolsio o;oan gatazk<lk ga nditz«<.o

pa ~a ta !')idi < okr 1iko ·a p rtc iu k. l hor "!!4oouko oo a9ertan. h ~ besL c d

Adostasun teknikoa

Hancia

01 02

03 04·

castellano english

m u ll'aren kudeaketa p arte-hartzai l'earen adib~id_e_a_k ________________ l

---------~-----·-- ·------~

i

1

1

1

kontrako. edo bat ez datozen, p&ritsamolde z.entifc o izan duten blakae a lkUs1ta. dtnarn..-.a part&-hart.:alle

"'' ~.D<• p."lr" ·h l.l to m·r. .;o <i' Jogo~ Ha'n ~. ho1 ·t11. egocuetrui e:zuibalcstu dl)7. <ero libre -ela pedagog ko - 'batzuek" -ad tuek- eta "MS' t1· ·1tJ r~ <• u·~zoo · :uzten 11 Poi)

de:..be.;d!':lez 4. Irud ian, ~·aroo ki:Jdeit aan ·ay.loon artE<an al<.orc cak IJ'tzel© :sortutako «emuak jaso 011..~u

fz dugu , ok:.:t: lc~tw:, 4!1.;nga · teStn 1e' 1koo eglnga rlta&un sozialare'(tn nahastu benar. b r·oraro:k1'QI<' k n og :'I ~ ao u:.i. s~ott.n tl<j0$fi'1$Uli K;

ez dutoo era7.00;1 au11e ogite , ;tcnoo etan a:alil11 baden edota zer mota~a.koa den eire zalantzan Jartzeo (.IMC<Jn, Espa n <l.l'IOO ~1-1 CM ngurvn'ICf\-g. 1 il;

l

hol

ard.Jradoo, e~ ()111~ l{'ln • h:: r'll. v .

l?l - ---bibl iogratia eta erreferentziak: ) mi. F~ceu-Marrq.J ~i:r. 2003

i!fi":!'I~~~ ~eni X'.:I, e;;11tt11~~ ~

c:astella1110 english

8 Urbanizazioa--eta lurraldearen anitola

[ JoSl6 ran~ '* 1 ~i\':;Jo lfnillei'lsltate Pot1efoiriko.q,

Hi ri,ordena eta naturaren ordena

titia: $0tlU 1~1:.k. e1:41 mende 3$k03!'1, gure ~Lan hru ss:ama hatxi gara'lu t.zan ora. gtk~-id;Q modu IX!ri Of'lal~' 00 'IQn0fl90. n.1lurti, ~l){J(! omtT1 e;a t::;ies.1ea.k pos~ egin d.r~ S.garren. ~t:z.a.. abe4~ eta basoen ustiapana, 1noo·1 xi. Ct{I i1s;J~l3. n.111.,11;> Jli:A1 ~l~ o moou ~P!) 9SJ1 Eta ~. l'*1En Sistema. bane'l~o l1Z'a kongb'nec'aluak, oso hJ'ralje-eremu r_-.:k~tan

Sj!LUI ..iw:n ·cr JUClflLJk, c~ iJ'OO S3re9,111<.1n1JJ-..:.;u llB:en bidez -araz zen uraz- IOtZen Nena< et:<arri:t<rt:

~ artean fottn:-:. azarr1Z moldatz8'o:o a.Jkera ematen 1.ICl1 hQlr

w. tga bat e1M:7ea zu1en e;o~m tinei<. Hirten lund~fi lolu~ai<o Mirua! ~ruskoetan. mugak Olilrt:r t-.oi • l\rrirt()~ tCI 1on~. ekl'\.UL'l ~..i·w t. ,

Es.ate031e.<o. Erroma tt:;~en mi.q,1k ei:~1tze.'ll< Rom1,.11Q Defe a~ Remo hl::Zera beharlu zuen. Looak:J&a muga1u 00\ l ·i, on1rootu ahal '1.a!Ck.O. r ~!Uf ien CtO(l(lll Ol

beSW. oot ezartzeko. hOrill.e (la urOao:za2Joaren memia.

m Paisaia ni buruzko Europako Hitz.annena

~ ·~en z.a:i tel" aifl)i.r· .. r)J. -~ !);', l:fleiek {U(f\ rnoCla\ Eta b!Rnn llJllJa ts".ako Rl!ln- mJ. ~l~e!'.aber81~~ rtn~da·

~1 JM"a • c;a ~ ~ t111 aa ~ krnbirai ~ sa te131 ~ ~~ l!:iWZOO li:U fi liJ ~f;"1W°a• llQJI l'ttloel ~el ~~Or3 .OJ

b.J'a-~ ~ ~e, eU h:l'l!t. inp1ft tai :*!lt!!JI rit.:' ID Nrl sap1 ~ P:l$).lfl b.tu:'·Ji Eli~ KL~ ~ tm!siJ ~ B:.1 Er1DmJ llJBfra ~ ilJ l'd::t.rl1rat

-- · ..... =..::= : ----~------

NoslQ. az ~o bere b..rrua tisetz:e6«) g oeo hu riK.. Htl· C:C-tJ 11 ei;~ICkO. i aircs:on mv:.:ren b;)rnc<lfl u1kiLU ~

ciren oa abldeak t>enar-beharrezxoak elira. H -aaenarl euS161<(), ez cfiLUgu lli 1rtenbioe baino:

O(lo C!'1(il 9 :i e1cyne11 ~n rik IOtocn c1i~ '· ooo -nat .... 'rafen ~ctena- lortleko erabtttzen d!!f1 energiaren za b.1: eiabituen ougu. Uteratura BP;Ologkoan. •inguruan ontropi) J.)Q!J1l t:xKt ~.p.::tt • de! r .t.;.uC b9 rl,,li\'ll 1.

Ad l:lld&, haul<.E! oo Bet: :.;: -Sstema !ralti ba:e -t1111

ba~ek- eg::;iera orclen.a~u btltei:in 1raoo dezake. beraz, u1gl,): t1n ci1.1e11 ioig.. ru1nonfJft ontr~a 00~.il:lxi.1 ~1u§

-haii eta. aescrdooatuz-. bero e1a ctegrada~urako gai km o modui<i 1;:1a. erei berean, en~opa f'Mil9<l"boa ~· ... ~fl~ (!IJ·. k·• kO ~fl • s l;:.111.Cfl :l(.'t~ •tl.ll'IC;.1·

zer11Zerurekh. netlf1'1 tl<ikt.agoa.n bada era.

Hoo80 coclorioz. bi b.llmOdu-mota joa'l Zlfefl serootzen, e1a u11 as.-coaa tia-: gUte t.Jrr (tn ~.:.11..1garn bi' urtu

~r~: .fl\Oe oote= . bi. imoc; l 11 ru13, e1ai be!>te' ~. l3f'IOa·

castellano eng lish

Megan1r1.etal<O blzta.nrerla 2005e3n. eta 201 s.eraxo ilillr klJsiwtn.UC

I' f -..ei

0-----~lb..!.J c

.:b,

lngu~tak.o ~ na iiaran ~a hiizffi Mli;t- o annaam Hntarrak beti n~ana n.atito moO.i fd •.oan hartu izan dJ,. '1 11..1 ur n P. -<11di$u l'lofl 11i l~o hflrn)(r')an ba' zuen b.as:ao oo grs:a, rurrenun hori, g&ro, tinan sa u ienean gakUo;o bazuen ere Hcm:e gertat.:en z.en ha'ilera~ land.J· ll'ICJIJIU!Jttlko 0.:.1 ~1.:'l..<1r 11 e), ri~t.n-~illaM, giarte Nruarra. aliena IE.:· o QL"~e Hala. er=-. ha1 i;iu. .. ba alda~u eg·nzm XX: mendearen erdaldEr.a

Hiri ... en ~p'tb0:13 on gu"'' Uo0.11 ~l~ko ..,.,, O.'I h.ir r1.~1ko

Mrremrma 1zan l'.13, r\0'$~J. k:aza hon hlo1~rrel\ 1.M'bar i .• n:..-ko as.matu d.Jten forma espezifiko batean zt'<ha.ztu cb hirottegi.-hirk-1 N 'lkO i. 1 .t'I g<i\I' ~:'!. tl pl. g 1/1 ,

eq te a$kok era.olli iz.an dJl"'n ~.rt:tde hom·~ 1>acf:1u zeoba t er.au~rri berezi den1s1t.a'e txllolfalo·. dezercr.ahzaz1oa

a ilJ"!1%iocnber :• a XIX mo~i 1 .:kl'ln 1. de.")(!. n e.:. XX..:.rsn ha'Sli:<an sortu Men ioera hoo~ mu1tlf1era1no eramanda eta plane.1ako m~ garati.J&~a :o au~o pc:ibatuak em.:"ln t\J(tr'I mug kM~uain~k SOI tutakc: . ~ ., lr 1 kO't'l•w1 mOQ.Jan detormatu1~. "Jk .. e askOI< l"llrl l:luao. h rJ zatikatu edo, sOll • .oa ti -hi1i llZeobZ bat.a1dt...1 c..itena ~g · r, r 1 d•JI

Omn :art~. t*'~ gune l cn "811f.:11oa ct~t ... ~a m1.1941u liren giM·asl.'.o eta azl<eoelc:o etxe-sailen edo Lmrieo zeuden

i.•.. .1 ... k h. ,r:, !JO, Q"O r ' -~ • IZCn."t >: rl2<:n i.

hedat;>"M Zert Mod.lito e ~ oeta maJ.U' Plcoe~n. hir-.al ~ .. La

hart:en du, a21>1egiut>tan (l.N~ut.c1 eta bere bt.ziril..pena 0)1'COOk ek;\'n d mugikor~no'1n <:trklrntu.: A 111 d.Jgi.ne:-, h.:.u ~r1111;11iall'.:e1 h.:i'i da eta U'Tar gan~n

!a:io handiak izan citu Bgarreo Ml..lldJ Gooa· a•.Mera.

1-flrt guruelaJro gl:za k~pesm

E!~-.;..-r~n;and~ b«· ,ruako t:Ull~1-~2'3f.U.:o ~omt.rf1ato:1

tJdl..j~tan biinzel<o Joera rabannencU<o dela druci, ela b:ld:; k~'C' i'l1i!I hofl(l"d°' ~011c:rn13• (l" 1 gi.:N1 ..tr'l31

amz'*oa d..1 en peri$~ btti: o re!a, e a ~~h2a1ura;;o 9\Xl8 handietara pango a lanera, edota hln traci::1coal~o

\l"I c'.'I, ot• M'lk hJ:)(.1: i.:a1u hand ' eg1rigo d~I a$.-;&~Lan, e·a. g' nE!I' :nemar . d.:ntl".~ra ~dc1a ;.a·~:ica ~·asko garesbetan a~tz:«a pa~eko aukera IL1f'lga d:lte :-il~1 1di hoo!JI 11 ioi Cla, hM .:.1• ogiren doa. J.l.ir'(! .•

lnQJMtako ,,.Jne3f hsnu::, ~1a u.,, taf~ a~.:..:n zenba1 l~1J lbfe tA.1lZ Bal:ia hN pro:;ina z.a~1 tx. e1an za':.Jk.atze hor~ e.:: d ~do iik u;l(ll"I 1<an.1 IJ'l~U'\(- • g. f~I !). t<:l«J hOf'I "Cl;'tn

be.?.(lla ~'J ba'·Oi1Ze3n e.z dr ko t:Mri-lll"11l'io g.,sltl UI ,an: artzi• ; bereizh1t.11 gero eta handagoa eig 1.t'('t da ilnt.:ioeo ... n • g1::.irt ·111 90, · pa..:KX:l'I art~

MO'il<i, aldaketa bizl.::or haiek londa-eremuet.ako l:X.:Jm<:dJM <ll"C cr ~l'I dor ~Joo ~iv1 mri; 11"111.: .:. o 1 1 1 ;1

da Esp~~zaiio hancU;o1r~sna g= ~~1~· esf.;at:;:~11 d·wten z~ zeregin, urta tzea edcta hegaii-;in armen bidez ir. s 0d!ll 1mu1~r:;;: ' ;)j~~. ni dsl "" . :erao,a1n hc.n'* eg1•e1<:0 ~ oolf'3t.al:'t=in dtuz1eo ft)Pf'E'$ak msa dra egten, et.a horreta, nekazaria, gern eta gel'Vago, enprersabuu ~n da hitv ..:()f"I Qw,1z, ~"' kon'I.:. J' 1r.1d.;:icn,"1~1 bcf~ deS<egtt-!!fl an cl=, ~·a hM'io;t· ~ri-IJ)arte-en g!!fo et.a anu: hardagoa cl.rte, hrie an gertatzen an :::oo bila 3erJ kt§..te.an

p.;itu 1ug-u11 ooa ti0rt4'..:. ~ria !J1 h<:f1MI.<' tllk 1reoga tutl da do.!.zen nec..m;'!.1\ g«o a 01 ':-.al- oagook dra, e~a hefrizka l"Mn.aran printza ba:no e.: da l:ihurtz.«i. bertako

castellano english

a Bloder.a Erre-$erb{t1 lurr ~l1dei111"«1i ontd.O~IA'Olico eredlUI glsfJI

Zonietan zat1Ueko ie.sf<erna orokorr.a Soo Pnlli!foko Qe'rr1ko beirdeM'en k~"SUo

2. lnd1m11atzc·QU11C;J .!N1121.M'n ~

~ L.r!lt.l'Hw:w!ll..!111 ~-OlliG'• t:l~

i.:«t9 ta 1o:;1 • i9 BE! 111Zi<S

~

3. "lhmtsl~unem Gi~ .·~

PtOO...i>0- ~la gf"CO:Jlnla-lfl.:iM e ........ ......,..1:~1

bi~'l.~r'l!~k 1lCfl';n{m,'ll< <>;ki <'.lbelt.Zav1. . 1 ... ·, , ·r n '"!re~

gu:::t.ar p.!;Sai.l ,zugarn bai r11Zat.ZEO C#J (Ikusi 1. i.rudl:ll

Lun~lde o:soil hirirak-o

Urt:anzazloak h . .1ralooarekin ctJE<'l erlazloari errepa:ra:uz g ·o. ~r t:il~l'J:o ' ..t"in 1ra~'l~.1k· h.rr 111 ldi10 Qts:>.:i 3Qef1.Zelfl 21~a 1-.us:; .odugu L3nd.H:lamuelil k h;arresi, r~tra edo babes·erret«ien belez a1gi eta garbi befoc::rtako hi•I h) ;"Qn;1li* .:ren, 1nda-1~ <.ddoraM.ai. n.a 1..r.an mte-;J<J1u.!90ba1ll~ a."'~~e-ihcti ~dota XIX. mendearen erdad!ltk, si">1ematikdd harrMI~ s-astoo hasi .:jr«i, •1»1uillk ~ QOf'llJ n .:•«i, 1.1[~ ~b<l'" rl}'I ~k

bete egin .zrEll'I. H ndk mi;cde bel.;ra, .1 •oat<: ub.:ira.za?J0.3 la mugariK 9abe hedatzeko .era eman zuan. e!:a hna modJ ZM ri•~n b;1rr ~u .ten 11.fr ... CKii•roo g<•sie.M (tit:"? j, hefrtxJAk. t.andut.ato bra ., zabori ak, ~ eta hegaztien h.azt891ak. ria1Ura-eramuak, t_j.~tibak eta abar

CIQn h;1~ o- al'Jk, gut>:i n1r'OJ)l31u.'! o (lr u Ltrlat. ~Lalu egn bttlar 1:-an O:n

Gau" ~..11. egoera a.'da1u egin da. eta Jada llTloru ~ra nnt<irracct> int.:irg rn3 c:b ""ego:.: ere bar-. w batU'lakoa i?Mi t- H itartU1ako k.tr:aldf.<ar=n Edo ~ntartz,ekoi.an

dagoenaren «dian $tokatutako natu-aro !liste ~· ere llMl1U arn bOh3t OI. ' • roJ"l.~ s,t(ll'l'l3k (!;Z.{lri bdl 1

?a!zkle, hkitarrit\ ~ o ·?at&i befeoan...:u B.1tm 1er gertatu da U'bMlizaziooren eta na•trarm arteko

erla~ 001rq,i.. -.1? Plg. (jjgo 'natu-a" dei·~·oci~~

ordem111.JR'OS gauen joon daa •nn-C<deflari:o• masedttan.

Dena dela. hazkunde tiOITT <!im du jamula 'ridalcD muga' g 1) LekV bate n ' l'li" O\'.k:o3k" $Cber'a dl.ltn enr.tG'f.ll lr.at.111 ~ITJ dat.Jo a O'"e'!'I -a1110, ' orden.a na1ur.:11.':1k' ~I

dJeo b~la XI.J"Qlr.U dJ, eta tlr\ak ba!iabKieak hartu eta

Sao P;;Jo !ko G!fT ·» ll«d".a ~m Er.~ ittndatz,,•» ~ rrttan, haaru> nJbnnmju bet'11 da goo'J;.i:i horrc • 11'1.J»JIM hi-h hnfoenct ~r31ttn ill, ha:itm llal1 Eta>il)) b~n g.J.!lilttn 1b 10, @t3 ~;o erefBJ b!f dttn h!L:~:a 000 rmfa 6J l)al.:.31~ «11.Rfl tl Wl touti. l:~H~ dlJV - H ~ hCt 1'11 tzEn i!'.J ~ rlut:IJl'1efl kOi·. ~.ua ~ - ~ma ~;oozendu,mbE<~ ::1-~dtJ • i\trms~en lu...~a n1.JZten du • ~ta t"+llld11 b1 lml -lJ - GJCt? :r'JIJfgatn!t:fD llmi ~~ ~

~:':l(lk o , u-1-..ugo U"..: IXih:Jr • 1 <fllu Bana m1J9.1r.~ i'I $1 gara. Aurreko ~o muneet.a• ,oina .;: el<.dogkoa Lurareo t:xoga:tMuna balno himdagoa da, eta hasfczl«!fo NZI ba:l10 Cl:.! dJ n ~ ia r~11·

10$•en e<>:> lo.usadc.lr.!-t~ bide~ 50ft1.n.e~:o ~

$JJLl:ak kon:S1..111 t.?t:n arl gar~a esan nah'i clJ hoock

Hlr 1 a b&ratuk eta hlid pobreak

1-ta'l i.:o ~k L11r o ~ :i IO an ~ dii., gemlI.;.n GJ~~ 93ratu1.i<oeta,"\ bZ1-i~Utzo Pt'>o1~"'

landa~~ -...:~ -... •urto.: hri hiRtelakc auzocan pila~lM t:Xt_luelo:n (ikusi 2 iwdiaj. t:r ' m • 0 "-" edo '"*1 :n~ i:i~ ~~·r.u• 1 • .;i-u _ l du ar~o.:. ~ mlak.iJ la.g.in41: t ~~eoo tiekl.:cea mefdoo hatzer;i <:lc.Jle, "'1x!~~ldnttMk J.OO • normo n t.lt

rd~;;o g...-.ee n. K!F..u ~n ar ez da 003U do:olc· oaJelkl i-klmilako edo.:'.en mm OllJ1Z ~;obpkoa

· ., :if<o herri.a.'dct b31 o ~ l'Wrr a b3!no l1'<i ~ d), µl<h.:i L1,,1T<eren ~-·r~ oso er~ txil«'! rute r. .,. · At.::1 ~ bt::ralpel'H!"azoa da, eta .,naldMn •llko iu.tiDll · .izoa

r • · \de hOne1 Ub:l~lio:iren <;rrorl<:.a hif1 fbE<al ~-

«ag~ anau ekologkoa rrum:ti9areldn dago l<lt :1la. bl:ritl.(J M.{lf 61' TI • h bctretltl IZ O

era ezan ~za en H~.;t" ~· e>, Hru nemidi3 eta~ SQ

planetako ba1<11lff".a murnrte.a zenha'I eta guooago !l.ln pl. 1MZ • ~ ~IJ:O gugu'l kob Oltl

~ or.1· 1.moo rn.rrt?t-s e~ b nai:z;:;_a edola a ma1zea Azken atal hori dagDOO lt..rrakk.<a!en an d~ eta ptangcntzlif1 (iteuli 3 ifudU.). GU' h l g\S 11r dOOk o t3 enig~~r LW"t dan~- kl-tlJ ~r ~ 1-bu da "..n~ bera'i- betez, ahali<: e1a en l.ool.'O eta }JJt 1u

castellan.o english

SI lraunkortasu:n-orako urbanismoa ...,

Erabiltzeko eroso1asuna oinarritze hartuta diseinatu behar d:ra kaleak. p'lazek. ga.iraioa eta parkeak, eta ig n9Ci errespetatu bel\al dute. Horretarnko, ezinb&l:>tekoa da irc1. ikortasun-1rizpidieait aintzat hi:U1uta

eg.tea plangintza. Horixe adierazten du,e kasu hauek:

LtOOni$tTIO ll"llUl'i~ tdtuw so: oJ ~ ~· • 111 • ctt ~ an Mt'a'l ll: flll4-~'W\1 ~ era U'B ~ ~ ~ if1lJia.I

~iua 1rQ.JU a?:s91f1 ~ scrrn. l~ l\Tifl;,o ~~a ttia tlfd. f~ 'f'albln allZIXl ~ ~ ~ oaz:· LdJ dm

behar C)J~e. Aurrezten deoarekin zer egrten deo beste koni oot d(I, IOOOI09 o..~:>: ei.a 011k:Xlgo.1. ti\Jla c~'l.

g.1Z1!2 et'e, ZIUf ~ (!'Mezk.o.!I iz.ango c13 XXI. ITl'!!fl(lek.O

benetako ell'OOka horn nenl:Jldea eman1a l<on1arnoa

g..r~u ~be. rUf'ltz~mendu~ 9r"J9 n-:Oft.asi1.na oimOttu arren. Eta fY.lfre.<. bil!io-sJ~etrllVI f?ta g:?.llrte·Oh-iurf!tan alcie'(eta egitea es_"81Zen ct:.1.

e.aina uir , n diii o g !fl) hi1 l(lf'l ma lvr1 ' ~!ll«)n,)Sl,.Ji'l81 h~i'l(l 1~07 f4J'1, ~peV.'ll::::teri l)il~

ba.da halako ad06tasoo bat. l\.leurrl nagusien arteal 1.t100k a pa d zak.egu: ~ttza· e·a ~~ ~

ei ab!era:< kon1r01.'ltl03, bi.'ISO·bern~k. S1.J!'1U~1~.

1ur smo Iraunkorragoaren a'de eg11ea, lurralde-eremu Z<Jbc'lla Ctatll • .ml!. 0 00 koi.~

bibl iograHa eta erreferentzi·a k:

~~· l<el.., ~ ,.., !3 , tl'!\lgkQn tSIJn :da e1a rauni<ooagoa den beS!e ba1 hartzea, urba~iza:utal<o

Efamua anplexuago egitea. ~zea. befretB!.O: :zea. 1 mo (lf re.,, eswnc! .... 1i llk ·a oen~1ttic(lk.

konlJ Ofa!Ze".1 n lp'CI t" · lll..1 oet 11

d SMatzea (Ikusi 4. Irudia) Gai horlf!f1 guni ei ~Cl ~ 1 rk('• , H Jn ia. <:1 ll01ab ·ia

zein oon ac.teraz1en (lvte. EgOOE.\.'ln ~ sl$tema oere kabuz CIC1t o da. eaaa zeha!-kalteek benata.l<a ~ltf'l(!ia 1 (liOUJ Ok.CtO G.t<IO 1 ~r

. z n:!ino 001"1;.mezko.1 d a :me;m 11)1) art 1ea, asm81 :l

-g tzaloaran gait~t~ ootarezk~oa d:ir- e:a ga.nc.a ~ ~ L! , ~ r wea <

castella n.o english

19 Lokala-glob

[ M3rlJ Nllt'O ~e eta M" A1'Qe1eS ~ Men~o J L..Jnul.i1<0 Hez1Wnl2arak0 u~e N3:Zfonala

Globalaren eta IOka'laren arteko erlazioa

Mi,mdua jada ez ~ g11ane guL(J-aSko inoependenteen mutt.zoa, bele·oetean slscama1 a:rt ku'a~u brortu da. gu11....i ew 9Lll•~ CJ vL1C'"l3•zt- Oil 1u· •'3. He1 ·aa10..., "· heffle et.a k0011,.1n 1ateek sistema q!Obal ho'Yren al,PISIS.1ema gisa 1untvona~zen du;e, ~rek11ro

111ek.ani!.llHO ~ll.1..1(111 bi(I~: GJur :"J • ~; .. , "~' giza-0 9LtZ11on abem komuna da, elkarren mendeko pertsone:-1 habita1a. eta hCH'ter Pll1Uc'J natu Eldo ez, kOICk.11!)00 ('.!;),

M grazioen, bidaien, met1<.a.1ar 1za-tru'<een ondorioz., munduko edoza 1akit.an gerta~zen dena> eragina nu O!JO um...1W<O rOki ·1 ... n. 1 l{I .. 1e~90. si~ ·n~

be!e osota:s.i~an e<e ~~7.en 01,1 . Horregat • Luneko zenbait Okl1an genatzeo ~ren kuslex -knst C:!<OnQl'r:koel<, (1!1k.[l(l rro lm::;iei<, ll}nOlqliJ kr1:.;ick. ... •

O!'.«asun h0fr1 eragiten oioce a?kf!f'li>~n. IV.a lil et<olog o:oan, egia IJlnbla oa hofj, Bi~erax

:;i~orrw '""° b<t~ 00:1ri beza .' i:donaLZ cu. 010 khma-aJdake~aren modt ' 0 .ara2Qe11. argi ao1e1~21en

.-··-! ilJI Mundua afcfB1zen dut en tokiko, ekimenak

[•c]~ ' !UI'

~-~ JIWL I· \fiiiii' ---- ~- =-~- ..... =-::: : -----

0;;1e t~ko e11mtzer-: ..:OOro1egi·e:~tra weo gasak igtclJi.:;)· 0'0 ~' l.t:Jre3i'I eh,11~ (i •m 3111.llJ. Beste arazo oatzue+<, eur .32ldaal<, ad1bklez. munct!AO 'oki ba1a:et.an gertatzen den IMS-adlJrak beste ~o+o brtli(UOl{lll. tx:J1t.'l 1,Jt1un (!al,J(lei~M OlO. etl19 il,.'11.'1

dezal<~elill era<1us·eri o .. ie. Zu eragin dU'W tc;ikiill;o eklnti.ek mundw glObiilO~?

Beg ~ bista oa cia gure egunero'<o kenuek glf<{ uste baino w mago doazen ondorioa'-; C11tuztela. Gure eg1.1ocre4<:0 e~ ":(Ok. 1C4<:1·n ai~ 9, <lt-' i•' Cl ri;nek,

ei.nau ekOlog oa uzten d~1e. oatzuetan gerru oauoen 'okletan. i>an<J, askotan. btl1La oso ul'IU'I dauden lngu1 ~1~1•' cru - rn1.1nd i(.() h.. 'l.1 tOld' .n koa1en (liren ei <aga:iak Jaten d.1ugu: gure t:~ma dearen beharralc: aseue1<0 energ-a p;:inatzen augu. etlllD.-.

l<.ineia ...... 10 Pl l)a1t;._1n Ol'.IO gti.rr t00too ~ koon

tootel<o efBn.<t: ialic it ~-.ll,J?.l)!l!CJn eiag_ :eri OiO CO,ren ligofpenafi eta. oeraz. ldma-elda'<1etart. Eta b&ste ho'r ·~1oosaid 1011.e~J°reg ·01ua1a·1~oor oa-:iaz. .-irgi~ p-71u e<IO 1tJ',_ 1:«!'1• edOW. S ito ·~o m~vei.

-·--·------- ---·-··--··---.

.J

castallano anglish

m Aii!ende 21 eta lokiko Agenda 21

1'9W2tD P.d:.o Goi B'lltir.!11 ~m ftllIJek rm:'-1 otib.1ksm. OOHkll\ ~" f!t1i ia lci:.lkm ~lllll~n ll'tl :nir.t buliillit>ki m-IJIJ.llht PIOfl3IM bil r:b/Qf:tw:b ~~- To flQmh 21, bmu, looiu~t';;lfm dt>11;i:llirbi b:6dl.ldm11 ~kh.vtwm j.,rqJRKft'iQl <U hemturoo ~11e--h.1111ea ~~m limen d:mllu-pr~ lklt dJi.

WRRMEH GOl-Bll.EIRA Rio dl!I J1Mllro 1992

EUROPAKO Hlll IRAUNl<OFIREN lV.

KMERENTZJA {200.t~

tll• Jl3' f.Spcl11U3i

Ml.BORGEKO 6UTUNA

Li;t.1.l'en ba lf;3n ~;i:ti:n dran ua:ial)ldeak kon1$urut.zen ;an ~ra be::i -eoergia, elikagBJa~. e.1ab - eta, ao har. gugana 1ntti • rHH1~r._ 1Q pro.1:~ b~·· 1.1."an i'Wlh4'r duto

K o l>~L twtagi e;.o~ef.. o, ~-ate ba.1 i:ra•,o, 10.000 1 tro ur baino getiiago erab1h behar dira -ta:1eal< ure.i:tatz@(o

10) g nudu, kal%~:>--. b0fot1'.19·(f. ·tuko 5P tl':)a~i

$0i1:en d ren h;aztun1za-pro:"~ ba e.;in Blk.1'1u1iil orekatu ba1ean, .gure pro~eina·beharra 7-0 gramo ha ~~r(,'kJn a 0 1 c• ' tK:l<;J• a ~rr <) ' 000 oe•rr.,ut.:. lt.Opun.1 be.aiekin. J.cn ote de.zak€9u hooe o eta neu 1 t~a~.,

Berogailua ~-ra i:am beharrean 2Q<IC·ra gam.: cnor9t> 11~1b •. 1fltl ~urr z:ten d HO'lrokin uz dugu bt:•· kah1.:11a ... cia!duko. Negu.an 1:1 xe;:in gaudene-.an rc:;.e<J Jantzi baino e.:: dugu egin behar Aire 9irot4..larekir; aJe

'~tt d.a Ud n ho~ p. S-alu n.Ah1 horr~ 1$0lU b&harre.a ?4oC·r..:j ~otea1~:.ari

kontonna:::en bagara, eneJgiaren kon"!ll.Jmoa nabarmen 1m1 kei d

Hat & et.:. h~r-el~o ues:ie .:"enba.1 ~·E!Jlf-1k. '"idl'li!-.1:1i., bidaiatzeko ar-a, eo~~o mocbak. dt:nbora erablt..::d-~oo -. m Olki'I pr::rt~ ('n~ip 'l'IU,t 0 1 i n ~1'1.i:lt,o fT : < dJ1C)

)(UU nEn 1'..i.cli.:t.Baf) fdu.1911 . lrtidla). Nola ernoiten du glabaliz:i.rloak tokiko t ra.tuingll!l'\llll1tltl n? ..i .... u J"-o er,Mom1;dl"l gero l!:tii"! pisu tianda~a dute konpainia tra'lSOaDoo.alek. eta horren ooelorio.;:, er-a!JQl-'J d<OO'"'.,CT'llkO l\alidi, k .. ri~t b010-CJ r.nc:t~ f C'I'~ , <lira. a- '°tan gooanuea 9.a:nei pi:154lu .. P1od ~10- - G;ie1 a deslok.alizaizeak, <tdibidez, oso ingxumff'l• eta i;,µarte·

TOdO /IGE DA 21 Tokiko Age-ncJa 21 P!"Oi!:O~~

/ /

e-:;. -.~n hand;a d 1u:tten ~Ef-;~an fatmka'. b: 6<:1 er.09 1

du, eta e.skakizunak ~a soldatak IJ&.;iagoaK d EO ~ie

~Oitu•n'1JnJ h , .. ut 31"<) fO dut o Horr .,, NtNJ Yor1{Ct.o edo To;.dol<o korrpa - l:t.o!el-.. hen1.dlde bq.:ean ::rent::.a1• ldllrll-.:a 1~ eta b9":-te toki bata-a eramatea erabakJtzen duenean, ::u.:«i n •okik.o t uingurur: n ia LL~ngo du<t'I e iilbo°• 1 gklh&I b:.:it har t7eo du Horr~e gertat:en da bizitzako alor 9u.:ti6"tan. Ero~oo

du9Jr ~<J"I Oo•'iiJUr'l:J, 09.J 'l 1ku$les"l ootp..in 'c~c.'b1 t~, o. .... ot.:in, · ru 1ko mgu1 eiia-i prodl..tZllu d;o, n0rmalean modu gobala~. eta glJfeg.Mia kootSJJm1tzcko ondo "!)~Ioi:~. ;u~a· 1ri$,M ea GIOI) 1u.:.io ~ Ct"1omik1;1.1l< mundu me katu hand ellis b.el- • b;hun u dU. eta horren ontlOO~. Lurreko .m.·en herrixkaraino 1is.1en dra

Komun i1 ate l r.a.unkorrr.a k

H l<lrr nt.ta~ ·~•okalak"' 1 i l , 1c .. n da rtQ\'K(l J-t;;,.s d.:I, glob.:.IH 0t:nt~t:-ea "ld moct.:i ;.ai e1a gtebi!-ean lan eg1~e'1 ~lku11.l1 :2. irudi a}. lierri~arren komu111a1e 1r, IJi\kOfr ''• l'W r._ · t· '.j• 1 • •... )(a?O ob.tJI~ :ilial1U

~.abe, komu 1;;.•e bahoi .?~o gillla~si enctog~no.at-:

~1atzen ahaleg Ll:en dma da, herrei a, komunrta1e horren oo"04"1C(l"li.., 11'\C1.:. G:• ko 1~ ·\d •l<Ol suri; murr "1.Cko Hooi:n. ei" dJ es;an ~ J.;anpouk da1~ ~Uft2(1 e1eak ire+ 1

ber.ar ez. cfzt.jogi.;r. -. aiilllti<, k.omunlt~e bako1ua hain Zbvg~ ez u:~1oi.:o 10$1.1,JJlgu1u, 1-:0I<, uMll.o •rt• nbidf.)3k 11: a lnenblde aphk .:i1u:;J... am.j~u bef'.ii:if dira -ad.bd~f', energ1<t berri:::lag.:w-nak erabili.:-

english

a Tokiko lrawnkorta:sunaren prnll larantz

~ mug:i'k ~:-.al h.:t1u1a etabitt.~ d ueoa Cla kom1.1111Ate CilS 1 ·w a cnatz ekdogkoa mriinu:atz.m

• o t:M:f·)Ct"I t1r1Nlr'I b<:f'(jntMu"I • ~,r1.,tz-en d.J.;ina, bai~~· t<~ur.a ·~t&o ~.Jl<lefa!'I

~d "a.st.n hand;~: fz.a:ea '$3ih9'stuz. Brzidatzen CJIJtOt).. g~rao p..tikoa t.ll' bi~ ~. . oro Nlr, kanuni.:.1eilr-=ri gtzarte-ba!.Wlideen ei-ableta ~.:1tz€tfl

rJJena. ~ pibatualt?n O'SagillTI <l'tifl ni,LtT1d"1 -CISaSISI

~o.. • ola ~O<>. ,at.. {iku$~ J. irvclha~. Komt.sl t.a.~e b;d 1*e rnt.;a.ci. et k<>:in l r -:1.':I bizll ~

Jaio t~:o. honen oil.&".:i: ekd~koa bere biOtJ.s1aslslilfe :i"i .;;k.if,,IJ: 11 d&,. biciogi..@ prO<U'lt:io~ <f i.: lur n at l')

o~ekin N4.7JO b.:.ten fll~ 1 ol<.'Ologk~ ~ogill~~

gandtzeo du~ n.arlo hooen eikaiomia bere h..nakJeak ditl:ilk b.M.O. '"' bl"ldu (1 1~ btiliabictc.. bano

getl.1go ai ~ ~ Of'•1"~1.?en, ..... $0!1.Zen d uef) rlOOdEi- rv;;. xurgatz6ko L~l:f'en ga.taSJSI glcbalari gehiegi e<Jkat!ein cjo

C.o hil", Ibi ;».;t~ h8Uef< ondo o::r nitten d;J1.;i

koorur11ate ~M raunka1a!tUna.. T )iQ:;nn aldeko apu!ituak l d<! n'lru 00 I~ ~ ..,.)j(j~·· kMitl ~oitzea'l"'~ - denneum.avJ.s t a-kQOU'i1..&-:aba1etik be'.!iter<J adatu og-"en da-eta d9z.entr :.a.?JOa-4SbanlS koa, ~I ·~~~"ur~ t\1JO(: ~ rl (1<.!1 E!rt'OJ Oft!Jr.ahJ l:.<tl 1 'Jt:o 0 ;apl.l'" IU' 1>! · 1 11& Posible al do mug.:1rik peko hazkunde kolilOm~?

f-i..oni ·at~ 1 d• .... oma nm oa bizi mu ark g;obeko ha::ktride ei- onomko baton Ilusio ~sl·suiM'ef.Jn, xalotd, wr tcm., o:i :t1 m~ 1u3 bt'f1 b..o:i·e -ci~:onom ~()al,- ~ c;.i ho:r gabe ha:zj

Europako adierazle komurrtak

~. E.cs:~<rr:n eta sJ<.d ·en to U~efl , .. :;tr 1

7. loki 1J 3'Jlnta"1\!iren t~ ~to e~~ lu;j@~t:I 11 :k«ra

a. H:i~· ~~ura ~. Lurz01u en trati~ra 11am) :<ra. 10 lr l:lilnktw ru1"!11 :llA Ilen dJ l'I ?orJu

Posible 31 1113 h.'.lid gai~ btl'l-llco l1btfl oft3ri eualH? l~o,,. 1 hon po __ 1.., da Q~ 'J"a ·o hem.a."de• 1

LM r'ltMt.m l aki. (l\ak b :'IO Z q:; og · r hJ -ac.lrbkie:- arma"n€01uan g..11>:1~~0 g~tc1U eta ho,; aurre.?.te:rt defla glZilrta gastJl)tCl'a bid~~u- Ga"apen bid~·, r( 1 h 1 hazk ·1d ekoocmrkrxi be E'tU!.?• oa d.:i e<a nd ~ ere ~egr Ufa!- eg 191-, c-et.xe~.ut.::a. Q'3Plt.a=e.ak, 8':.kolak • baina hc:re1ara .1. ·r n t-.1. r 1

Zenb31 Cl'3 Nlhiko.a? c. .. :.zw "t.-

castellano english

m CE!nboranm ba~uall:

~il

~lwit;.:i ~1 t.n ~~ au~ :ta1/ff1 lili ie1a

Aldatzeko a1rrazoi.ak

Gehiago oz ~~ beti hoboltaz efe pertsonen ~ZJ.J1i!Ll.011. uz: etLI er.aklJldoQn egonkOfla:sur~

berm:;it1en oro. Normalo.an, t a tia.ncr..1 baino sendoagoa da, barta el'f9Sllen1zla handiagokoa era -tiobe1o oorond;,,1z~ d~ hondmncn w . Ofo tMU. h.Vl(.iJ, (1 n{t '!:J;11 r ;l(JOCI (l:i. N3t1,11.1.0, tinu nau. beren naum optunora !llt.SI arte hazten et: a. baina,

blbliogratia eta erreferentziak:

'9 rO, hi) .C~rt 11:1M (11()14) -g:uf•VIJl'I 1::irr l.l':l"!kO-.

Gure QOf'JlU1zek 11 gertatzeirl dena ba1tzaral<o Jaaa1t»de

modura es.1rasrof,a1u daiteke. G.aJatzeClk az. du naMaez otnng Jt)I} h:V•f!:l o::- ri n~hi.

Nork t>ere buruari eustearen aldeko

kultuirarantl. Llu 1 e;)n kr1~1 Cl<:Ol~Oko l1nec1k tKrl <11tl19u. Giza espeziaren erabllefagab Luna bizitzen a11 den

etengabeko dlaaJ.:eta kontui 1 tz9ko aolrua baino e.:: rto. Khil\3·::tKIJkct. guro tok.<d>irlc:-ik ~:l1lellen

egok.itzeko ef.katzen diglJ herts • E~a-knsiaf~ tita 00!1f!)li:l·kri:.;1<1.roat-:i11 ero beSto hol1~e gec1aWlt1 © Gliru ·11or ~~ "l<liJtl( l>Oh::t• (°k.lfju. cr;) bi ;1L~

ersb1l&rsn g;n bUn1an eu1$1. Hori egitekO gal ez bagara. gerta daiteke blos.fertik rre1ara bettartzea gCH"Cf•· i fJt.) ~WllU t.x....:'1,J.lik Ul dutt:n ~OC)kjn,

Xal'luketal11k lraunkorlasunera LurreJ.;otierr 1aJcJeetaset.;.ti;xe &ber atsetan .(Shutzen den m.r.tM••Okiil h~uru, o.no19iiJ, ~~1 1 u10\.1k .•. - 1nontiuk0 gosean 1nentJlllea emango tzaioke. lparrslilean

argaltzeko dietak egiten drtuen jendearen gastuak o~ . 1·pog • o ei ~ kfCf)lQlM, pi::ulu111001p11,

lu> JZko autoetan e•a abamt1an gastatren dena batLtz

'°rtzon denti natukoa zateke MUurteko uru asko o09i3 1Jihl.n1 uko. lµ.a.unl(ICl<o :G,1l'111kf•I ::l · ~J1.·._1r1 Qlt'

Hegoalde o xal'M*e1a-ohgarldetc aiaatu egin behar dute narn1a.ez. bizH~fedu raunkooelafa totzoko. Ez 501 C.kilJ.1C•ilrr<,fl7.QiCngat ·, b:1it[1 t\Oll(fO.i~L"(ln 311

den g :zarta global honi Ofeka emaceko betet:lehat s:;.1rateg1ko<1 t11.rgulako aru. Donll)or~ren et..'.l z;tJnlllOl~n b ., llO~ L'.>enbora 1zugarrt&o ba!loa duen ondare uf.dezina da 1ooustrle:1Za1U1ako g1zartee1an gero eta urriagoa ( l(lri.1 ~ifllusi 4 . h'udla, , Silit:o:tl<O, br: ·1d 100, ill©. pen510n;111eko h:m!"im ar::iko. ~11Si.11nl<O. Wi~o .••

denbora berreskuratzea iraunl<ortasuneanOlnwntut o bil.llnort " ·1 xl.'CIOO c.~ . Tra<11:0011:"llk;l, om.ik11rn0t:1k

ereou llan dira zainketetan - .oak, ga lCO&k etii aba.r z-111tzen-. Gaur egun beh;:irrezkoa da

:<:erik 1.irt-km 1 )tut~l<O t>alro hOriOI< w1 to ooatn hooal.10~ 1.(11111 0 (.;~rlh '1 h()11 ein:\kumcek eta gizonek partekatzea-eta horretarako beharrez1.;oa den t1erlb0f a oorrO!i$\ur .. 1: ::.1 • txil ia, 1 l<ir'I, t~ IZ;lef,S. e•a IZaef.l gXl 11.ango dUOn if3Ufl.' 1~fnel"8

zuzenl;futako bl:zimodua garatu nahi badute. <

castetlano

01 Iraunkortasunerako hezkuntza

Documents

Transcript of 01 Iraunkortasunerako hezkuntza