Animaliaornogabeak

UNITATEARENHELBURUAK.Animalien bizi funtzioak ulertzea eta ani-malia batzuen komunikatzeko modua ezagu-tzea..Animalia obiparoak eta animalia bibiparoaknola jaiotzen diren eta hazten diren ikastea..Animaliek arnasahartzekomodu desberdinakizanditzaketela ulertzea.

. Animalia belarjaleek, haragijaleeketa orojale-ek elikagai desberdinak jaten dituztela jaki-tea.

. Animalia bat ornoduna ala ornogabeaden be-reizteahorietako bakoitzarenoinarrizko ezau-garriakjakinik..Animalia ornogabeentaldeen arteko ezauga-rriak zein diren jakitea.

. Moluskumotak ezagutzea..Artropodoenzenbait ezaugarri jakitea eta ho-

ríengorputzatalakbereiztea. ,.Intsektu baten metamorfosiaulertzea..Izurriak kontrolatzea garrantzitsua deja ain-tzat hartzea..Maskotabat zaintzeazarduratzea.

. Elikatzekoaltura egokiak hartzea..Intsektuek gizakientzat izan ditzaketen onu-rak eta kalteakbereiztea..Unitatean zehar eskuratutako ezaguerakera-biltzea testuak ulertzeko.

ZAILTASUNEN AURREIKUSPENA

. Animalia ornogabeek eskeletorik ez dutelaulertzea, nahizeta estalki gogorrakeduki gor-putza babesteko.

. Artropodoek arrautzak erruten d ituztela etahorietatik metamorfosia izaten duten larbakirteten direla ulertzea.

HIZTEGIA

Ornoduna, ornogabea,obiparoa, bibiparoa, he-terotrofoa, belarjalea, haragijalea,orojalea, tra-keak, zakatzak, birikak, belakia, ekinoderma-tua, anemona, zizarea, moluskua, artropodoa,toraxa, araknidoa, krustazeoa, miriapodoa, lar-ba, metamorfosia, oskola, maskorra, intsektua.

20

IJ

Animalia ornogabeak

Azaldu

Koralezko arrezífe horretanbízí díren anímalíen arteanzenbat animaBa desberdinikusten dituzu?

Ikusi al dituzu inoiz animalia

horíek gertutik?

Imajínatu anímalía horiekukl dítzakezulaZer sentítuko zenuke?

20 . IZAKI BIZIDUNAK ETA INGURUNEA

Justifikazioa

Koral arrezifeak

Koral arrezifeetan era askotako Izakí blzldunak bízí dlra, baína guztíekbehalberdintsuak izaten dituzte: ur gazia, ur lasterrak, tenperatura epelaeraargrugari. Koral arrezifeetan, bereziki, animalia ornogabeak bizí dira: lIsasIza",'anemonak, karramarroak, lIsas kurkuiluak... eta, nola el, ba~a koralakere.

Gai honetan ondorengoak ikasiko dítuzu: animalien berezko ezaugarriak,nolakoak diren animalia ornogabeak eta nola sailkatzen diren

...'!

Unitate honetan ikasleek animaliak aztertzen jarraitzen dute;baina oraingoan arreta, batel ere, animalia ornogabeetan ja-rriko dute. Horretan sartu aurretik komeni da zenbait ariketa

egitea, gutxi gorabehera ikusteko zer dakiten ikasleek anima-Iia l;J"1otal'1oriengainean, Horretarako,erabi Ii eguneroko bizi-tzako egoerak.

Gehienetan animalia ornodunak ornogabeak baino erakarga-rriagoak izaten dira ikasleentzat. Horrexegatik, ikasleen inte-resa motibatzea eta suspertzea komeni da zehar lerroen bitar-tez edo'Zientzien txokoa izeneko ata lean agertzen direnbitxikerien bitartez.

Ikasleek ornogabe talde nagusien azterketa zabaltzeko, horienmorfologian, bizimoduan, habitatean eta beste alderdi inte-resgarrietan jartzen dute arreta. Askotariko material grafikoaribegiratuzeta informaziotestuak ulertuz, unitatean zehar ikasidituzten edukiak indartzen dituzte.

~

a ZERDAKIZU HONETAZ7

Baal dago bizirik hondartzetan?

bUfa eraArirz itsasenzerlk gertll bizi dira. Arrarsaldero

hondarrzarajoaten dira cm gllSLUrD¡J)tllzen (Urahondarrelan ew harnewn allrkÜ:en (j¡luzren

bepra Balzuetan, harnetara itsatsilako lapal, ela

mnsknilu multzoak ikusren diruzle, boina gogokoentlulcnakammarroakíkuslea ízaten da, loki batetlktestera arin-arín dabiltzala. lt.sas ¡zanak ízugarri

pDhlakiruditzen zaizkie; hainbar kolorClakoak daude,

bamagllzriek10051beso izalen ditUzre

Orameglln balzllk bal aurkituzekitenlzakt blzidum lela. bama L1urak

zekienanimaba leía, hain zuzen

<re.Alzokoral puska bat aurkiLU zUten, baína ezzekilenziur animalia ala landarea leo.

Bici<

Ziurallaudezeindirenanimalienetalandareenartekodesberdintasunak?

Baaldakizuazaltzennolakoakdiren animali~ornogabeak?

Aukeratutestukoanimaliabatetaazaldunola~oaden.

fj) NOLAIKASIKODITUZU A,NIMALlAK?

Ziuranimalleiburuz hainbat gauza daklzkizula;balnaoraindikere erantzunik gabeko galderaugariegitendizkíOlUleure buruar!. Erantlunzuzenakallrklluahal izateko, ondorengo ariketakegingodituzu

Inlormaziolestuak irakurri eta ulertu.

AnimaBenargazkiakalderatu.desberdintasunezjabetzeko. .

AllImaliakbi taldetall sailkatu ornogabeak etaornodunak.

( .Irudikozeinanimalía dira ornogabeak?.Aurrekozeinariketatarako beharko duzu

denboragehien?

\.

t;,

GarapendidaktikoqAzalpenaematenhasi alturteetananimalia omogabeeiHorretarako,erabiIiRora! arrez.ifearenIzegaitasunafrogatzeazezagutzemzituztendiraikasleak,etarDotazikodiNJzte,elaanimalienbarman orhodunaKala Q[oogabeakluanhartuta,

le, dakizuhonetaz?atala"lrakl..lrdmaliaorndgabe!lDat~tti~laff¡daree!kii1r¡del,koralak,landareen gaíanikasitakodareeneta animalíenarteRo

Baaldagab¡z¡tzar¡khof1dartz~tal1?ga!dérarikomotibatuIkasleak, eta esan koadernoan idazteko l1abítathorretantopadaitezkeenanimaBaornogabeak dil"en,

~-I--

BALlABIDEEN AURREIKUSPENA

. Ornogabeen maskorrak eta oskolak,

. Kartoi meheak, guraizeak, Rala, margoak, etab,

UNITATEAREN ESKEMA

ANIMALlAORNOGABEAK

Animaliakizaki bizidunak aire,

Animalia

ornogabeak,

Artropodoak.

Intsektuak

eta pertsonak

BERRIKUSKETA

ZEHAR LERROAK

Osasunerako hezkuntza.Elikaduragatiko pozoítzerik ez gertatzeko neu-rriak..Intsektuen larbak kontrolatzea.

Kontsumorako hezkuntza

Begetarianismoa,

Ingurugiroa

Izurrien kontrol biologikoak,

Gizalegerako eta moralerako hezkuntzaArdura

. Gure maskotezarduratu behardugu,

. Ornogabeakerrespetatubeharditugu,

OHARRAK

21

-r