Animalia histologia

Ehun motak

Pello Mendaza 2008 ALAITZ BHI

AnimaliaAnimaliaEhunakEhunak

Ehun motak


EhunEhun motakmotak

�Epitelioa�Konektiboa�Muskulua�Nerbio-ehuna

Ehun motak


ESTALDURAKO EPITELIOAGorputzaren kanpoko eta barnealdeko estaldura

� Funtzioak�isolatzailea eta elkartrukaketak (zurgapena eta iraizketa )

� Ezaugarriak�� Zelulak estu-estu elkarturik, haien artean ia substantziarik gabe� Zelulen bizitza laburra, etengabe berritzen dira.� Epitelioaren oinarria � mintz basala� Ez dute odol-basorik

� Motak:�� ZelulaZelula itxurarenitxuraren araberaarabera

�� LAUALAUA, (, (sinplesinple / / estratifikatuaestratifikatua))�� KUBIKOAKUBIKOA�� ZILINDRIKOAZILINDRIKOA ( ( sinplesinple / / pseudoestratifikatuapseudoestratifikatua))

GURUIN EPITELIOA

� Ezaugarriak � , zelula jariatzaileak ( beste epitelio zelulen artean kokatzen dira edomultzoka guruinak osatuz

� Motak:� ekoiztutako Jariakinen kanporaketaren arabera

� EXOKRINOAK� ENDOKRINOAK� MISTOAK

EPITELIOA EHUNAEPITELIOA EHUNA

Ehun motak


EPITELIO LAUA EDO EZKATADUNAEPITELIO LAUA EDO EZKATADUNA

�� ZelulenZelulen itxuraitxura laualaua da. da. BiBi mota mota bereiztenbereizten diradira segunsegun etaeta zenbatzenbatzelulazelula--geruzageruza agertzenagertzen direndiren.( .( sinpleasinplea edoedo estratifikatuaestratifikatua))

�� EPITELIO LAUA SINPLEAEPITELIO LAUA SINPLEA ( ( endotelioaendotelioa))�� ZelulaZelula geruzageruza bakarrabakarra� Odol kapilareak, linfa kapilareak� Biriketako albeoloak

�� EPITELIO LAUA ESTRATIFIKATUAEPITELIO LAUA ESTRATIFIKATUA�� ZelulaZelula geruzageruza bat bat bainobaino gehiagogehiago� Larruazala (keratina agertzen da)� bagina� Esofagoa� Mingaina

Ehun motak


LAUA SINPLEA

arteriola

Ehun motak


LAUA ESTRATIFIKATUA

Mintzbasala

esofagoa

Epitelio-zelulak

Ehun motak


LAUA ESTRATIFIKATUA

keratinaduna

keratina

larruazala

Epitelio-zelulak

Ehun motak


EPITELIO KUBIKOAEPITELIO KUBIKOA� Zelula kubikoak dira eta jariatzaile , absorzio edo sekrezio funtzio

duten hodietan agertzen dira� Kokapena:

� Giltzurrun tubuluetan� Pankreasaren hodietan� Obulotegiaren azalean

Ehun motak


Epitelio Epitelio zilindrikoazilindrikoa� Zelula prismatikoak dira, altuak . �� Epitelio Epitelio zilindrikozilindriko sinpleasinplea

� Geruza sinple bat eta zelulen nukleo guztiak altuera berdinean daude. � microvilli edo mikrobiloskak izeneko luzakinak ager daitezke

zurgapen-azalera handiagotzeko.� Urdaila� Umetokia� Hestemeharra � ( mikrobiloskak )

�� epitelio epitelio zilindrikozilindriko pseudoestratifikatuapseudoestratifikatua� Geruza bakarra , zelula guztiak mintz basalarekin kontaktuanbaina zelulen nukleoak altuera desberdinetan daudeeta geruza estratifikatua dela ematen du. � Zilioak ager daitezke

� mukia edo gametoak mugimendurako� bronkioak� trakea, � epididimoa� obiduktoak

Ehun motak


mikrobiloskak

EPITELIO ZILINDRIKO SINPLEAEPITELIO ZILINDRIKO SINPLEA

( hestemeharra )

Mintz basala

Ehun motak


zilioak

ZILINDRIKO PSEUDOESTRATIFIKATUAZILINDRIKO PSEUDOESTRATIFIKATUA

( trakea )

Mintz basala

Ehun motak


GURUIN EPITELIOAGURUIN EPITELIOAZelula espezializatruik � jariatzaileak (zelula bakarrak edo multzoka guruinaosatuz)

• Zelula bakarrak

zelula kaliziformeak

( hestemeharrean mukia jariatzen dute)

•Zelula multzoa

guruinak

( pankreasa)

Ehun motak


KONEKTIBO EHUNAKONEKTIBO EHUNA

Ehun honetako zelulak beraiek ekoizturiko substantzia batean murgildurikagertzen dira.

Substantzia matrizea deitzen da� matrizea :

� oinarrizko substantzia : ura, polisakaridoak, proteinak, …( likidoa , gel edosolidoa izan daiteke)

� zuntzak: proteikoak dira 2 motakoak : ez elastikoak ( kolagenoa) etaelastikoak ( erretikulina eta elastina)

� zelulak :� egonkorrak : ehun berean sortzen dira eta matrizea sintetizatzen dute.

� zelula gazteak � - blasto atzizkia ( fibroblasto, osteoblasto,..) � helduak � - zito atzizkia ( fibrozito, osteozito, …)

� migratzaileak: organismoaren beste lekuetan sortuak eta konektibo ehunetankokatzen dira funtzio espezifikoak burutzeko. � mastozitoak, makrofagoak, linfozitoak, ..

� Motak: � KONJUNTIBOA ( LAXOA , TRINKOA, ELASTIKOA )� ADIPOSOA� KARTILAGO-EHUNA� HEZUR-EHUNA� ODOL-EHUNA

Ehun motak


EhunEhun konektiboenkonektiboen funtzioakfuntzioak

� Organismoaren ehunak haien artean elkarturik mantendu

� Organoen azpiegitura osatu

� Defentsa lanetan aritzen diren zelulen kokalekua osatu� Gantzak metatu energia iturri bezala erabiltzeko

� Trakzio aurrean erresistentzia handiko egiturak sortu

� Konpresio-marruskaduraren aurrean xaflak osatu� Euste-egiturak osatu

� Substantzien garraioa eta homeostasia burutu

Ehun motak


EHUN KONEKTIBO MOTAKEHUN KONEKTIBO MOTAK

�� KonjuntiboaKonjuntiboa�� KonjuntiboKonjuntibo laxoalaxoa

�� KonjuntiboKonjuntibo trinkoatrinkoa

�� KonjuntiboKonjuntibo elastikoaelastikoa

�� KonjuntiboKonjuntibo erretikularraerretikularra

�� AdiposoaAdiposoa

�� KartilagoaKartilagoa

�� HezurraHezurra

�� OdolaOdola

Ehun motak


Ehun motak


� Ezaugarriak: � matrizea liskatsua, eta zuntz gutxi (ez elastiko eta elastikoak agertzen dira) � Zelula gazteak ( fibroblastoak) forma irregularra eta luzakin asko dute. Zelula helduak

fibrozitoak deitzen dira eta jarduteko ahalmena galtzen dute.

� Kokapena :� Hipodermisa , muskuluen artean, odol hodietan eta organoen arteko hutsuneetan.

� Funtzioak: Epitelioaren oinarria ( mintz basala) /Babes mekanikoa / nutrienteen difusioa� Defentsa ( makrofagoak)

Zuntz elastikoak

matrizea

fibroblastoak

Kolageno zuntzak

KONJUNTIBO LAXOAKONJUNTIBO LAXOA

Ehun motak


KONJUNTIBO KONJUNTIBO ZUNTZEZKOA (TRINKOA)ZUNTZEZKOA (TRINKOA)� Ezaugarriak:

� Matrizean substantzia gutxi eta zuntz ugari paraleloki jarrita (batez ere kolagenoa)

� fibroblastoak bakarrik, zelula migratzailerik ez� Kokapena :

� Larruazaleko sakoneko dermisa, kornea, organoen kapsula eta tendoiak.

� Funtzioak:� Babes mekanikoa� Zuntzak orientatzen badira trakziorako erresistentzia � tendoiak

Kolageno zuntzak

fibroblastoak

Ehun motak


� Ezaugarriak: � zuntz elastiko ugari (elastina)

� Kokapena :� itxura aldaketa edo deformazioa jasaten duten organoetan ( birikak)

� Funtzioak:� Organoaren eitea mantendu� Zuntzak orientatzen badira malgutasuna � lotailuak

KONJUNTIBO ELASTIKOAKONJUNTIBO ELASTIKOA

KONJUNTIBO ERRETIKULARRAKONJUNTIBO ERRETIKULARRA

Ezaugarriak: zuntz ugari sare tridimentsionala osatuz

(erretikulina) funtzioak:

Organoen euskarria � gongoilak

Ehun motak


EHUN ADIPOSOAEHUN ADIPOSOA

� Ehun oso espezializatuta. Zelulak adipozitoak deitzen dira etalipidoak metatzen dira.

� Funtzioa: � lipidoen metaketa � erreserba energetikoa� babesa

� Motak:� Adiposo txuria �

� larruazalaren azpian aurkitzen da. Zuntz erretikularren arteanadipozitoak aurkitzen dira. Zelula handiak, zitoplasmanbakuola erraldoia dago eta nukleoa baztertuta dago.

� Adiposo marroia edo naparra �

� Zelula txikiagoak, eta zitoplasman lipido tanta ugari ( multiokularra)odol-kapilare asko zelulen artean. Hibernazio egiten dutenanimalietan agertzen da ehun mota hau.

Ehun motak


nukleoak

Lipidotanta

ADIPOSO TXURIA

Ehun motak


Lipido tantaknukleoa

ADIPOSO MARROIA

Ehun motak


KartilagoaKartilagoa� Ezaugarriak:

� matrizea nagusitzen da. Oinarrizko substantzia sasisolidoa da baina oso elastikoa eta malgua. Zelulak aintzira izenekobarrunbetan isolaturik geratzen dira. Kondroblastoak sortzen dutematrizea eta gero kondrozitoak deitzen dira.

� Ez du odol-kapilarerik eta ez nerbiorik.

� Nutrizioa matrizean zehar difusioz egiten da.

� Konposizioa: oinarrizko substantzia � kondroitin sulfatoa

zuntzak � kolageoa eta elastina

� Motak : �� KARTILAGO HIALINOAKARTILAGO HIALINOA �� enbrioiaren hezurdura, hezurretakoa.

�� KARTILAGO ELASTIKOAKARTILAGO ELASTIKOA �� belarrianbelarrian� KARTILAGO EZ ELASTIKOA � sudurrean

� KARTILAGO ARTIKULARRA � giltzarrietan

Ehun motak


KARTILAGO HIALINOA

Kondrozitoak

matrizea

Ehun motak


KARTILAGO ELASTIKOA

kondrozitoak

zuntzak

Ehun motak


HezurraHezurra� Ezaugarriak:

� Bakarrik ornodunetan agertzen da. Matrizea egoera solidoan agertzen da.

� Konposizioa: � Matrizearen osagiak:

� % 65-koa inorganikoa � gatz mineralak ( fosfato kaltzikoen plakak )� % 25-koa organikoa � kolageno zuntzak , kondroitin sulfatoa

� Zelulak: zelula mota ezberdinak agertzen dira� Osteoblastoak � matrizearen atal organikoa eratzen dute� Osteozitoak � matrizea eratu eta solidifikatu egiten den heinean

barrunbetan geratzen dira. Barrunbe hauek haien artean komunikaturikdaude hodi kalkoforoen bitartez.

� Osteoklastoak � hezurraren birzurgapenaz arduratzen dira.

� Motak : �� HezurHezur trinkoatrinkoa edoedo laminarralaminarra �� hezurhezur laminaklaminak hodihodi baten baten inguruaninguruan kokatzenkokatzen

diradira kontzentrikokikontzentrikoki. – Havers sistema

�� HezurHezur erretikularraerretikularra �� trabekulatrabekula sareasarea etaeta haienhaien arteanartean barrunbeakbarrunbeak

hezur-muina

Ehun motak


HEZUR TRINKOA

Ehun motak


Havershodiak

Osteozitoak

Hezur-matrizearen xaflak

HEZUR TRINKOA

Ehun motak


trabekulak

Hezurmuina

HEZUR AROLA EDO ERRETIKULARRA

Ehun motak


OdolOdol ehunaehuna� Matrizea = plasma

� 90% ura eta 10% substantzia organikoak eta inorganikoak :

Proteínak :• Albuminak: ( presio osmotikoa)• Globulinak: ( antigorputzak)• Fibrinogenoa: ( koagulazioa)

Gluzidoak:• Glukosa:

Gantzak:• Kolesterola• Triglizeridoak

metabolismoaren produktuak :Urea / kreatinina / Acido urikoa /Bilirrubina

Elektrolitoak:• Ca ++ Na ++ K +

Hormonak

� Zelulak�� ERITROZITOAKERITROZITOAK

�� LEUKOZITOAKLEUKOZITOAK

�� PLAKETAK PLAKETAK ( ( zelulazelula zatiakzatiak))

Ehun motak


ODOLA

eritrozitoak

plaketak

leukozitoak

Ehun motak


•Ahurbiko disko baten itxura dute eta ugaztunetan ez dute nukleorik ez ta ere zitoplasmako organulorik. Eten gabe eratzen dira hezurretako muin gorrian.

•Zitoplasmaren konposizioa: % 60 ura , % 34 hemoglobina . Hemoglobinamolekula bakoitzak 4 oxigeno molekulekin lotzen da.

•Eritrozitoaren mintzean odol taldea determinatzen duten proteinak kokatzendira.

ERITROZITOAK

Ehun motak


•Leukozitoek gorputzean sartzen diren organismoen kontrako defentsa etahondakinen garbiketa lana. ( zelula zatiak, bakterio hilak, hondakinak, ..) burutzen dute.

•Leukozitoak odolean dauden bitartean borobilak dira baina odol-kapilaretatikateratzean itxura desberdinak hartzen dituzte. ( plastizitate handia)

•Infekzio batek hezurretako muinean leukozitoen ekoizpena areagotzen du, odol zirkulazioan leukozito kopurua handiagotuz. Mikroskopiaren araberahonako leukozito mota bereizten ditugu:

LEUKOZITOAK

Ehun motak


GRANULOZITOAK

neutrofiloak � funtzioa : bakterio eta partikula txikiak fagozitatu ( pseudopodoak edoluzakinak erabiltzen ditu bakterioa inguratzeko eta gero entzima litikoak askatu)

Eosinofiloak �funtzioa: Alergia eta inmunulogia prozesuetan parte hartzen dute

Basofiloak � funtzioa : Zitoplasman heparina eta histamina kantitate handiak dituzte. Hipersentsibilatete erreakzioetan parte hartzen dute

LINFOZITOAK � Funtzioak : Antigorputzak sintetizatu eta inmunitate prozesuetan etatxertoekin norberako zelulak eta atzerritarrak antzematea

T linfozitoak ( timo-menpekoak )

B linfozitoak ( hezurretako muina-menpekoak)

T linfozitoek % 70-80a. osatzen dute. Urte batzu irauten dute bizirik eta memoria inmunologikoa mantentzen dute. Aktibatuak direnean zelula hiltzaileak dira.

B linfozitoek antigorputzak ekoizten dituzte .

MONOZITOAK � Hezurretako muinean eratzen dira eta gero odolaren bitartez ehunkonnektiboetara migratzen dira ( gibela, area, gongoil linfatikoak, birikak, ....) . Organohauetan makrofago libreak edo finkoak bihurtzen dira.

LEUKOZITO MOTAK:

Ehun motak


MuskuluMuskulu ehunaehuna�� ZelulaZelula oso oso espezializaturikespezializaturik. . UzkurtzekoUzkurtzeko gaitasunagaitasuna agertzenagertzen dutedute..Miozuntzak � aktina / miosina

motak:ILDASKATSUA� Zelula luzeak eta paraleloki jarrita � miozuntzak paraleloak � sarkomeroak) � nukleo anitzak eta aldeetara bazterturik� Nahitazko mugimenduak sortzen dituzteKARDIAKOA� Nukleoa zelularen erdian. � Miozuntzak paraleloak � sarkomeroak )� Zelulen artean diska interkalarrak.LEUNA� Ez dira sarkomeroak bereizten.� Nukleoak zelularen erdian eta zuntzak ez daude paraleloki jarrita. � funtzioa : nahigabeko mugimenduak sortzen dituzte ( erantzun

autonomoak: jariaketa, eiakulazioa, umetokiaren uzkurdura, mugimendu peristaltikoak, odol hodien uzkurdurak, ...

Ehun motak


MUSKULU ILDASKATSUA

Ehun motak


sarkomeroak

MUSKULU ILDASKATSUA

nukleoak

Ehun motak


MUSKULU KARDIAKOA

disko artekatuaknukleoak

Ehun motak


MUSKULU LISOA

nukleoak

miozuntzak

Ehun motak


NERBIONERBIO--EHUNAEHUNAZelula motak :

Neuronak

Neuronak izeneko zelulak kinada elektrikoa

Garraiatzen dute

Gliako zelulak

•astrozitoak neuronaren nutrizioaz arduratzen da, odol kapilareekin kontaktuan daude.

•oligodendrozitoakneuronaren axoiaren mielinazko estaldura sortzen du N.S.zentralean

•Schawnn zelulakneuronaren axoiaren mielinazko estaldura sortzen du N.S.periferikoan

Ehun motak


NEURONA

soma

axoia

dendritak

Ehun motak


ASTROZITOAK

astrozitoa Odol kapilarea

Ehun motak


OLIGODENDROZITOA

Ehun motak


BIRPASATZEKO

http://webs.uvigo.es/mmegias/inicio.html

http://www.virtual.unal.edu.co/cursos/veterinaria/2003897/index.html

Animalia histologia

Education

Transcript of Animalia histologia