V. mendean herri germaniarrek hainbat eraso egin zituzten inperioaren

kontra.

476 urtean erromatar inperioan mendebaldean bukatzen da.

ERDI AROA hasten da

Iberiar penintsulan tribu germaniar bat ezarri zen

Erresuma bat sortu zuten.

Hiriburua: Toledo

Hizkuntza: latina

Erlijioa: Katolizismoa onartu zuten

711. Urtean Afrikako iparreko musulmanek bisigodoak garaitu zituzten.

Denbora gutxian ia penintsula osoa eta Balear uharteak okupatu zituzten.

GUADALETEKO GUDA MUSULMANAK Vs BISIGODOAK

Musulmanek Al-Andalus izena jarri zioten konkistatutako lurraldeari.

Hiriburua Kordoba izan zen.

Al Andalus emirerria zen, hau da, emir batek gobernatutako probiantzia

Kordobako emirra Damaskoko (Siria) kalifaren menpe zegoen

X. mendean Al Andalus kalifa-herria bihurtu zen Damaskotik banandu zen eta.

Kordobako kalifa nagusiak erabaki guztiak

hartzen zituen, bai politikoak, bai erlijiozkoak.

Kalifa-herriak iraun zuen bitartean eten-

gabeko borrokak izan ziren kristau

erresumekin.

XI. mendean kalifa-herria desagertu egin zen eta Al Andalus erreinu txikitan

banandu zen.

Erreinu musulmanen arteko

borrokak aprobetxatu zituzten

iparraldeko kristauek eta pixkanaka

musulmanen lurrak konkistatu

zituzten.

1212. Urtean gertatu zen. gaztelau, nafar eta aragoiarrez

osatutako armadak musulmanak garaitu zituen.

Errege-erregina kristauek ia penintsula osoa konkistatu zuten. Bakarrik

Granadako emirerria geratu zen musulmanen menpe.

Musulamenen erlijioa da.

VII. mendean sortu zen Arabian.

Mahoma jainko bakar baten existentzia aldarrikatzen hasi zen: ALA

Musulmanen liburu sakratua KORAN da.

Musulman guztiek bost betebehar dituzte.

Musulmanak meskitara joaten dira erlijioa ikastera eta otoitz egitera.

Al Andalusen erlijio askotako pertsonak bizi ziren:

• MUSULMANAK: Boteretsuenak ziren. Lurra onenak eta

gobernu-karguak.

• MULADIAK: Islamera bihurtu ziren kristauak

• MOZARABEAK: beren erlijioa praktikatzen jarraitu zuten

kristauak.

• JUDUAK: Gutxiengoa ziren. Haien auzoeetan bizi ziren.

Biztanleriaren gehiengoa landan bizi zen.

Musulmanek labore berriak ekarri zituzten: Berenjena, arroza,

alkatxofa…

Hiriak harresiz inguratuta zeuden.

Hiri guztietan meskitak zeuden.

Erdialdean zokoa zegioen.

X. mendetik aurrera Al Andalus oso gune kultural garrantzitsu bihurtu

zen.

Mediku, astronomo eta filosofo entzutetsuak zeuden. (Averroes eta

Maimonides)

MANTENDU DITUGUN BEREIZGARRIAK

- Hitz asko (alkandora, alkate...)

- zenbakiak

- Arkitekturaren ezaugarriak

- ...

Kistau-erresumak ia 8 mendetan borrokatu ziren musulmanen kontra

horien lurraldea konkistatzeko.

Garai horri Errekonkista deritzo.

Kristauek lau erresuma sortu zituzten:

- Gaztelago Koroa

- Aragoiko Koroa

- Nafarroako erresuma

- Portugalgo erresuma

1212. Urtean Navas de Tolosako guda erabakigarria izan zen

(kristauen alde)

1492. urtean Errege-erregina Katolikoek errekonkista bukatu

zuten Granadako erresuma konkistatuz.

Kristau-erresumetako gizartea hiru estamentutan banatzen zen:

- NOBLEZIA:

• zaldunak ziren. Erregearen basailuak ziren

• Gazteluetan bizi ziren eta eta gerra zen bere jarduera.

- KLERO:

• Monasterioetan bizi ziren eta kultura eta otoitz egitea ziren

haien egitekoak

- NEKAZARIAK:

• Herrietan bizi ziren eta lurra lantzen zuten

• Noble edo abade baten menpekoak ziren

• Eskubide gabekoak

Erdi Aroko hiriak harresiz inguratuta zeuden.

Biztanle gehienak artisau edo merkatariak ziren (burgesak)

Eraikin nagusienak: katedrala, udaletxea eta jauregiak.

Azokaren plazan hiriko gertaera nagusiak izaten ziren.

Hiria kontseiluak gobernatu zuten. Artisau eta merkatarien

ordezkariek parte hartzen zuten.

HARRESIA KATEDRALA

JAUREGIA PLAZA

Arotza, errementaria, ehulea...

Lanbide berekoak kale berean bizi ziren

Artisauak gremiotan biltzen ziren

3 kategoriatan banatzen ziren:

- Maisua: tailerraren jabea

- Ofiziala

- Aprendiza

Oso jarduera garrantzitsu bat zen Erdi Aroan

Merkatariak hirietan bizi ziren eta plazetan trukatzen zituzten

produktuak

Merkataritza-azokatara hainbat lekutako produktuak iristen ziren.

ERROMANIKOA GOTIKOA

- X. XI. XII. mendeetan

garatu zen

- horma lodiak, leiho gutxi eta

barrualde iluna

- ateak, aurrealdeak eta

zutabeak Bibliako irudiekin

eta margolanekin apaitzen

zituzten

- XIII eta XIV. Mendeetan

- Askoz argitsuagoak (arrosa-

leiho, koloretako beirateak...)

- Altuera oso garrantzitsua

zen, dorreek zerua ukitzen

zutela zirudien.

-margolanak eta eskulturak

errealistagoak ziren.